Powstanie wszechświata i gwiazdozbiorów

Wszechświat

Gwiazdozbiory

Gwiazdozbiór (konstelacja) to grupa gwiazd zajmujących pewien obszar nieba. Zazwyczaj gwiazdy te łączono w symboliczne kształty i nadano im nazwę pochodzącą z mitologii (np. Centaur, Cefeusz itp.). Gwiazdy tworzące gwiazdozbiór nie są ze sobą zazwyczaj fizycznie związane, a ich bliskie położenie na niebie jest wywołane geometrycznym efektem rzutowania ich położeń na sferę niebieską. Historycy uważają, że pierwszymi wyodrębnionymi i nazwanymi gwiazdozbiorami były znaki Zodiaku.

Obserwując ruch planet i Księżyca starożytni zauważyli, że poruszają się one w obrębie wąskiego pasa tworzącego na niebie okrąg. Na przebycie tego okręgu potrzebują one roku. Pas ten, nazwany Zodiakiem, podzielono na 12 równych części, którym nadano nazwy znajdujących się w nich gwiazdozbiorów. Ludzie mieszkający na równiku mogą, dzięki obrotowi Ziemi, w przeciągu roku zobaczyć wszystkie gwiazdozbiory. Jednak ci żyjący na półkuli północnej czy południowej widzą przez cały rok tylko część nieba. Ponieważ całą galaktyka obraca się wokół swego środka, gwiazdy nieustannie poruszają się. Z tego powodu gwiazdozbiory zmieniają swój kształt.

Konstelacje gwiazd:

• Andromeda - spory i wyrazisty gwiazdozbiór nieba północnego.

• Baran - gwiazdozbiór pomiędzy Andromedą a Bykiem. W Baranie znajdował się punkt przecięcia ekliptyki i równika niebieskiego, tzw. punkt Barana. Przejście Słońca przez ten punkt oznacza początek astronomicznej wiosny na półkuli północnej. Obecnie na skutek precesji Ziemi punkt Barana przesunął się do sąsiedniego gwiazdozbioru Ryb.

• Bliźnięta - jeden z bardziej charakterystycznych gwiazdozbiorów, znany od starożytności, przedstawia parę bliźniąt trzymających się za ręce, Kastora i Polluksa.

• Byk - duży i wyraźny gwiazdozbiór nieba północnego, leżący w pobliżu równika niebieskiego. Jest to jedna z konstelacji zodiakalnych. Linia ekliptyki przechodzi w tym gwiazdozbiorze między formacją Plejad, a "głową byka".

Konstelacje gwiazd:

• Cefeusz - konstelacja znana w starożytności, przedstawia króla Etiopii, męża Kasjopei i ojca Andromedy, upamiętnionych sąsiednimi gwiazdozbiorami.

• Centaur - w obrębie tego gwiazdozbioru leży najbliższa Ziemi gwiazda Proxima Centauri, odległa od układu słonecznego o 4,28 lat świetlnych, a także, prawdopodobnie powiązania z nią grawitacyjnie gwiazda Toliman (inne nazwy: Centauri, Rigil Centaurus, Hadar), która jest jedną z najjaśniejszych gwiazd nieba.

• Cyrkiel - mały gwiazdozbiór nieba południowego pomiędzy Centaurem a Trójkątem Południowym, nazwany w roku 1751 przez Nicolasa Louisa de Lacaille z powodu podobieństwa do pary cyrkli mierniczych.

• Delfin- niewielki, ale stosunkowo wyraźny gwiazdozbiór nieba północnego położony w pobliżu równika niebieskiego, na południe od konstelacji Łabędzia, pomiędzy Pegazem a Orłem. W Polsce jest gwiazdozbiorem nieba letniego. Najjaśniejsze gwiazdy są czwartej wielkości gwiazdowej, wszystkie trzy są gwiazdami podwójnymi.

Konstelacje gwiazd:

• Erydan - gwiazdozbiór nieba równikowego, znany starożytnym, którzy kojarzyli go z Nilem, Eufratem, Gangesem lub dowolną inną większą rzeką.

• Feniks - niezbyt jasna konstelacja nieba południowego. W szerokości geograficznej Polski niewidoczna.

• Gołąb - mały gwiazdozbiór nieba południowego. Wprowadzony został przez Johanna Bayera w 1603 roku. Gwiazdozbiór kojarzony jest z gołębicą z Arki Noego.

• Góra Stołowa - gwiazdozbiór nieba południowego, oznaczony przez Nicolasa Louisa de Lacaille w roku 1751 na cześć Góry Stołowej na Przylądku Dobrej Nadziei, na której prowadził swoje obserwacje. Zawiera część Wielkiego Obłoku Magellana.

Konstelacje gwiazd:

• Herkules - wyrazisty gwiazdozbiór nieba północnego. Nazwa pochodzi od imienia Herkulesa, bohatera występującego w mitologii greckiej.

• Hydra (Wąż Wodny) - największy pod względem powierzchni gwiazdozbiór na niebie. Znajduje się w pobliżu równika niebieskiego.

• Indianin - mało wyraźny gwiazdozbiór nieba południowego. Przedstawiać ma postać Indianina z Ameryki Północnej.

• Jaszczurka - gwiazdozbiór wydzielony w roku 1690 przez Jana Heweliusza, leżący między Andromedą a Łabędziem.

Konstelacje gwiazd:

• Jednorożec - słabo widoczna konstelacja nieba południowego. Znajduje się bardzo blisko równika niebieskiego i dzięki temu może być obserwowany na szerokości geograficznej Polski w miesiącach zimowych.

• Kameleon - jedna z mniej wyraźnych konstelacji nieba południowego.

• Kasjopeja - gwiazdozbiór półkuli północnej, położony w obszarze Drogi Mlecznej.

• Kil - jest jednym z gwiazdozbiorów nieba południowego.

Konstelacje gwiazd:

• Kompas - niewielki gwiazdozbiór nieba południowego wyodrębniony z gwiazd starożytnej konstelacji Argo w 1751 roku przez Nicolasa Louisa de Lacaille. Wyobraża kompas magnetyczny. Nie zawiera gwiazd jaśniejszych niż czwartej wielkości.

• Korona Południowa - jest jednym z 48 gwiazdozbiorów oznaczonych jeszcze przez Ptolemeusza, a znajduje się na południowej półkuli nieba.

• Korona Północna - niewielki, lecz wyrazisty gwiazdozbiór nieba północnego, leżący w pobliżu Wolarza. Jego gwiazdy układają się w łuk przypominający diadem, bądź koronę.

• Koziorożec - jest jednym z gwiazdozbiorów zodiakalnych. Położony jest na południowej półkuli nieba.

Konstelacje gwiazd:

• Kruk - mały gwiazdozbiór nieba południowego znajdujący się na południe od konstelacji Panny. Mimo swoich rozmiarów, jest wyraźnym gwiazdozbiorem widocznym na południe od równika niebieskiego, w Polsce na wiosnę.

• Krzyż Południa - najmniejszy gwiazdozbiór nieba, charakterystyczny dla nieba południowego. Leży on w obrębie Drogi Mlecznej. W szerokościach geograficznych Europy, nie jest on widoczny.

• Lew - gwiazdozbiór zodiakalny identyfikowany z lwem, którego musiał pokonać Herakles aby wypełnić jedną ze swych dwunastu pracy.

• Lis - niezbyt jasny gwiazdozbiór nieba północnego, oznaczony w roku 1690 przez Heweliusza. Znajduje się on wewnątrz formacji "trójkąta letniego".

Andromeda

Byk

Kasjopeja

Krzyż Południa

Mała Niedźwiedzica

Prezentacje wykonała: Edyta Matusiak kl. III d