postawy mieszkańców wsi wobec integracji europejskiej

postawy mieszkańców wsi wobec postawy mieszkańców wsi wobec integracji europejskiejintegracji europejskiej

Warszawa, 7 kwietnia 2003

PODSTAWOWA INFORMACJA O BADANIU

22

MIESZKAŃCY WSI

badana zbiorowość: dorośli mieszkańcy wsi, w wieku 18+

metoda badawcza: wywiad osobisty z kwestionariuszem

sposób doboru próby losowy (random-route)

liczba wywiadów: 380

ROLNICY

badana zbiorowość: prowadzący gospodarstwa rolneo powierzchni użytków rolnych min.1 ha

metoda badawcza: wywiad osobisty z kwestionariuszem

sposób doboru próby kwotowo-celowy (w wylosowanych wsiach)

liczba wywiadów: 600

STRUKTURA PRÓBY - mieszkańcy wsi

kobiety51%

mężczyźni49%

PŁEĆWIEK

50 - 59 lat12%

do 29 lat30%

30 - 39 lat17%40 - 49 lat

18%

60 lat i więcej23%

WYKSZTAŁCENIE

wyższe3%

podstawowe46%

zasadnicze31%

średnie20%

N = 380

33

wyższe3% podstawowe

28%

zasadnicze43%

średnie26%

STRUKTURA PRÓBY - rolnicy

kobiety33%

mężczyźni67%

PŁEĆWIEK

50 - 59 lat28%

do 29 lat8% 30 - 39 lat

18%

40 - 49 lat30%

60 lat i więcej16%

N = 600

44

5 - 10 ha26%

10 ha i więcej19%

3 - 5 ha19%

1 - 3 ha36%

WIELKOŚĆ GOSPODARSTWWYKSZTAŁCENIE

STRUKTURA PRÓBY ZE WZGLĘDU NA REGION - rolnicy

55

28%

15%

12%

8%

12%

8%

5%

5%

7%

POŁUDNIOWO-ZACHODNI

ŚRODKOWO-ZACHODNI STOŁECZNY

ŚRODKOWY

POŁUDNIOWY

POŁUDNIOWO-WSCHODNI

ŚRODKOWO-WSCHODNI

PÓŁNOCNO-WSCHODNI

PÓŁNOCNY

N = 600

3,9

3,2

3,2

4

3,8

3,6

3,3

3,5

4

3,7

0 1 2 3 4 5

... dzisiejsza wieś żyje głównie z państwowychemerytur i rent

... w przyszłości ludzie będą coraz chętniejosiedlali się na wsi

... wieś nie potrafi sama rozwiązać swoichproblemów

... politycy nie mówią mieszkańcom wsi całejprawdy o przyszłości

... najwyższą cenę za wejście Polski do UniiEuropejskiej zapłacą mieszkańcy wsi

Przedstawię Panu(i) kilka bardziej ogólnych zdań jakie można niekiedy usłyszeć na temat życia na wsi. Proszę powiedzieć, z którymi z nich się Pan(i) zgadza, a z którymi się

Pan(i) nie zgadza ...?

SKALA: ani się zgadzam, ani nie zgadzam 3zdecydowanie się zgadzam 5 raczej się nie zgadzam 2raczej się zgadzam 4 zdecydowanie się zgadzam 1

mieszkańcy wsi (N = 380)

rolnicy (N = 600)

66

7%

58%

4%

4%

28%

34%

19%

15%

15%

8%

33%

7%

1%

1%

0% 20% 40% 60%

Nie wiem / trudnopowiedzieć

Nic się nie zmieniło nalepsze

Rynek pracy

Zmiany świadomościowe

Warunki gospodarowania

Jakość życia

Infrastruktura

Co przede wszystkim w ostatnich latach zmieniło się na wsi na lepsze?

77


rolnicy (N = 600)

2%

3%

6%

10%

36%

67%

11%

24%

25%

34%

6%

7%

2%

29%

11%

3%

5%

3%

28%

0% 20% 40% 60%

Nie wiem / trudno powiedzieć

Nic się nie zmieniło na gorsze

Relacje obywatel - struktury państwa

Jakoć życia

Zmiany świadomościowe

Infrastruktura

Rynek pracy

Status materialny / dochody

Warunki gospodarowania

Ekonomika prowadzenia gospodarstw

Co przede wszystkim w ostatnich latach zmieniło się na wsi na gorsze?

88


rolnicy (N = 600)

pieniędzy starcza nam

tylko na najtańsze jedzenie i ubranie

31%

żyjemy bardzo

oszczędnie i starcza nam na wszystko

23%

nie wystarcza nawet na najtańsze jedzenie i ubranie

3%

wystarcza nam na

wszystko bez specjalnego

oszczędzania3%

żyjemy bardzo

oszczędnie aby odłożyć

na poważniejsze

zakupy / inwestycje

31%

wystarcza tylko na

najtańsze jedzenie, nie wystarcza na

ubranie9%

pieniędzy starcza nam

tylko na najtańsze jedzenie i ubranie

30%

żyjemy bardzo

oszczędnie i starcza nam na wszystko

22%

nie wystarcza nawet na najtańsze jedzenie i ubranie

2%

wystarcza nam na

wszystko bez specjalnego

oszczędzania2%

żyjemy bardzo

oszczędnie aby odłożyć

na poważniejsze

zakupy / inwestycje

32%

wystarcza tylko na

najtańsze jedzenie, nie wystarcza na

ubranie12%

Które ze stwierdzeń najlepiej oddaje sytuację Pana(i) rodziny?

N = 380 N = 600

MIESZKAŃCY WSI ROLNICY

99

raczej dobrze [4]

15%

tak sobie [3]

64%

raczej źle [2]

17%

bardzo źle [1]4%

A jak określił(a)by Pan(i) siebie. Czy w obecnych warunkach radzi Pan(i) sobie bardzo dobrze, dobrze, tak sobie, źle czy bardzo źle?

N = 380


2.9

raczej dobrze [4]

18%

tak sobie [3]

56%

raczej źle [2]

23%

bardzo źle [1]3%

2.9

N = 600

1010

10%

13%

16%

1%

1%

2%

5%

24%

28%

54%

1%

1%

2%

2%

1%

1%

2%

1%

2%

35%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

nie wiem / trudno powiedzieć

Inna

Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe

Unia Pracy

Partia Ludowo Demokratyczna

Ruch Społeczny AWS

Platforma Obywatelska

Prawo i Sprawiedliwość

Sojusz Lewicy Demokratycznej

Liga Polskich Rodzin

Polskie Stronnictwo Ludowe

Samoobrona

Która partia jest Pana(i) zdaniem najważniejsza dla mieszkańców wsi? Proszę w pierwszej kolejności wskazać partię Pana(i) zdaniem najważniejszą, a następnie partię

drugą pod względem ważności.

1111

rolnicy, N = 600

pierwsza w kolejności

druga w kolejności

62%

1%

3%

1%

10%

10%

8%

1%

1%

3%

17%

28%

1%

3%

1%

48%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%


Inna

Unia Pracy

Ruch Społeczny AWS





Samoobrona


mieszkańcy wsi, N = 380

pierwsza w kolejności

druga w kolejności

Która partia jest Pana(i) zdaniem najważniejsza dla mieszkańców wsi? Proszę w pierwszej kolejności wskazać partię Pana(i) zdaniem najważniejszą, a następnie partię

drugą pod względem ważności.

1212

35%

15%

44%

12%

6%

27%

2%

4%

1%

1%

2%

3%

3%

37%

1%

3%

47%

1%

1%

1%

2%

36%

0% 20% 40% 60%


Inna

Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe - Ruch Nowej Polski

Unia Pracy

Platforma Obywatelska

Ruch Społeczny AWS






Samoobrona

Która z tych partii jest Pana(i) zdaniem najważniejsza dla mieszkańców wsi?(ogółem pierwsze i drugie wskazanie)

1313


rolnicy (N = 600)

27%

2%

1%

6%

1%

5%

3%

3%

2%

37%

9%

7%

2%

14%

3%

1%

37%

25%

7%

0% 20% 40%


Nie ma takiej

Agencja Własności Rolnej SP


Ośrodek Doradztwa Rolniczego

gmina

Ministerstwo Rolnictwa

Agencja Rynku Rolnego


Samoobrona

Spośród rządowych i państwowych instytucji mających wpływ na stan polskiego rolnictwa najbardziej kompetentną i dbającą o interes polskiej wsi jest moim zdaniem...?

wskazania powyżej 1%1414


rolnicy (N = 600)

17%

26%

8%

18%

32%

25%

23%

28%

22%

3%

0% 20% 40%

Nie wiem / trudnopowiedzieć

Nie ma takiego

Inni

Jarosław Kalinowski

Andrzej Lepper

Spośród czołowych polskich polityków i liderów partii politycznych o interes polskiej wsi i rolnictwa w największym stopniu zabiega moim zdaniem ...?

1515


rolnicy (N = 600)

zdecydowanie tak [5]

9%

ani tak, ani nie [3]26%

raczej tak [4]

32%

raczej nie [2]

25%

zdecydowanie nie

[1]8%

Czy ogólnie rzecz biorąc interesuje się Pan(i) sprawami związanymi z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej?

N = 380

3.1


14%

raczej tak [4]

40%


raczej nie [2]

16%

zdecydowanie nie

[1]6%

3.4

N = 600


1616


7%


raczej tak [4]

28%raczej nie [2]

29%

zdecydowanie nie

[1]11%


raczej nie [2]

31%

raczej tak [4]

27%


3%

zdecydowanie nie

[1]3%

W czerwcu 2003 roku odbędzie się referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Proszę powiedzieć czy posiada Pan(i) wystarczająco informacji o Unii

Europejskiej tak, aby móc podjąć właściwą decyzję w referendum?

N = 380

3.0

N = 600

2.9


1717

bardzo łatwo [5]

1%

raczej łatwo [4]

14%

ani łatwo, ani trudno

[3]46%

raczej trudno [2]

31%

bardzo trudno [1]

8%

Opinie są podzielone na temat zysków i strat jakie przyniesie polskiemu rolnictwu i wsi przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Proszę powiedzieć łatwo czy trudno było

Panu(i) wyrobić sobie zdanie na ten temat?

N = 380

2.7

bardzo łatwo [5]

2%raczej

łatwo [4]18%

ani łatwo, ani trudno

[3]40%

raczej trudno [2]

32%

bardzo trudno [1]

8%

2.7

N = 600


1818

Posługując się tą skalą proszę powiedzieć, dużo czy mało Pan(i) wie na temat ...?

1%

1%

1%

1%

1%

1%

6%

8%

11%

9%

38%

43%

22%

37%

28%

35%

28%

37%

18%

35%

41%

30%

54%

33%

41%

35%

40%

33%

50%

35%

14%

10%

16%

16%

21%

15%

21%

14%

23%

17%

8%

16%

13%

13%

16%

14%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

warunków przyznawania dopłat i dotacji dlaproducentów rolnych

norm jakościowych stawianych przez UnięEuropejską polskim produktom rolnym

skutków integracji dla małych gospodarstwrolnych

wpływu Unii Europejskiej na wielkość polskiejprodukcji rolnej

środków na rozwój infrastruktury wiejskiej(wodociągi, kanalizacja, drogi)

średnia

2.5

2.2

2.3

2.3

2.5

SKALAwiem prawie wszystko 5 niewiele wiem 2wiem dość dużo 4 nic nie wiem 1trochę wiem 3 brak odpowiedzi 0

rolnicy (N = 600)


2.1

2.6

2.5

2.7

2.4

1919

przeciwników25%

zwolenników17%

w równym stopniu

przeciwników i zwolenników

42%

nie wiem / trudno

powiedzieć16%

zwolenników16%

przeciwników32%

w równym stopniu

przeciwników i zwolenników

40%

nie wiem / trudno

powiedzieć12%

Przeciwnicy i zwolennicy Unii Europejskiej podają wiele argumentów przemawiających za ich stanowiskiem. Czyje argumenty są Panu(i) bardziej znane, przeciwników czy

zwolenników Unii Europejskiej?

N = 380 N = 600

2020


Odczytam kilka przeciwstawnych określeń, proszę przy użyciu skali od 1 do 10 powiedzieć w jakim stopniu zgadza się Pan(i) z pierwszym lub drugim określeniem. Im bliżej 1 tym bardziej zgadza się Pan(i) z pierwszym określeniem, im bliżej 10 tym bardziej z drugim. Czy powiedział(a)by Pan(i), że

informacje dotyczące przystąpienia Polski do Unii Europejskiej są ...?

jest ich za mało

powierzchowne

przekłamane

niezrozumiałe zrozumiałe

prawdziwe

wyczerpujące

jest ich wystarczająco dużo


3,8

3,4

3,7

3,8

3,8

3,1

3,1

4,2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2121

rolnicy (N = 600)

Jakie Pana(i) zdaniem skutki dla polskich rolników i rolnictwa przyniesie przystąpienie Polski do Unii Europejskiej? [1]

technoloagia produkcji rolnej

unowocześni się

poprawi się opłacalność

produkcji rolnej

otworzą się nowe rynki zbytu dla

polskich rolników

zwiększą się możliwości znalezienia pracy poza rolnictwem

wszędzie wzrośnie bezrobocie i jeszcze trudniej będzie o pracę

skurczy się krajowy rynek zbytu dla polskich rolników

opłacalność produkcji rolnej pogorszy się

pogłębi się zapóźnienie technologiczne naszego rolnictwa w stosunku do rolnictwa Europy Zachodniej


im bliżej 1 tym większa skłonność zaakceptowania stwierdzenia po lewej stronie im bliżej 10 tym większa skłonność zaakceptowania stwierdzenia po prawej stronie

7,0

6,3

5,0

6

6,2

5,8

4,5

6,6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2222

rolnicy (N = 600)

Jakie Pana(i) zdaniem skutki dla polskich rolników i rolnictwa przyniesie przystąpienie Polski do Unii Europejskiej? [2]

wzrośnie wartość i ceny gruntów rolnych w

Polsce

zwiększą się możliwości zdobycia wykształcenia przez

dzieci rolników

każdy, kto tego będzie chciał, będzie mógł się

utrzymać z własnego gospodarstwa

mieszkańcy wsi będą mogli znaleźć

zatrudnienie w najbliższej okolicy

miejsca zamieszkania

większość mieszkańców wsi będzie musiała szukać nowego miejsca zamieszkania i pracy, nawet poza granicami Polski

wielu rolników będzie musiało porzucić swoje gospodarstwa, odejść ze wsi

zmniejszą się możliwości zdobycia wykształcenia przez dzieci rolników

spadną ceny ziemi

im bliżej 1 tym większa skłonność zaakceptowania stwierdzenia po lewej stronie im bliżej 10 tym większa skłonność zaakceptowania stwierdzenia po prawej stronie

7,2

5,5

4,0

5,7

6,7

4,5

3,8

6,8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2323


rolnicy (N = 600)

Proszę powiedzieć, czy Panu(i) osobiście przeszkadzałoby, nie miałoby to dla Pana(i) znaczenia, czy może był(a)by Pan(i) nawet z tego zadowolony(a), gdyby w Pana(i) wsi

kupił ziemię i zamieszkał ktoś z innego kraju?

N = 380 N = 600

przeszkadzałoby mi to

[1]31%

byłbym z tego

zadowolony [3]

16%nie miałoby to dla mnie znaczenia

[2]41%

nie wiem / trudno

powiedzieć12%

nie miałoby to dla mnie znaczenia

[2]42%

przeszkadzałoby mi to

[1]41%

byłbym z tego

zadowolony [3]6%

nie wiem / trudno

powiedzieć11%


2424

zdecydowanie nie [1]

52%

raczej nie [2]

22%

raczej tak [3]

11%


3%

nie wiem / trudno

powiedzieć12%

A czy Pan(i) sam(a) osobiście był(a)by gotów(owa) sprzedać swoją ziemię obcokrajowcowi?

N = 380 N = 600

raczej nie [2]

13%

zdecydowanie nie [1]

25%

nie wiem / trudno

powiedzieć17%


4%raczej tak

[3]7%

nie posiadam

gospodarstwa rolnego

34%

1.8 1.6


2525

Jak Pan(i) myśli, czy mieszkańcy wsi są pozytywnie czy raczej negatywnie nastawieni do Unii Europejskiej?

N = 380 N = 600

nie wiem / trudno

powiedzieć26%

pozytywnie8%

negatywnie66%

nie wiem / trudno

powiedzieć26%

pozytywnie9%

negatywnie65%


2626

48%

55%

59%

59%

40%

48%

45%

41%

47%

48%

43%

37%

0% 20% 40% 60%

Brak wystarczającej informacji, dostosowanej do potrzebmieszkańców wsi

Niepewność skutków przystąpieia do Unii Europejskiej

Brak wiary, że rząd ich nie oszuka

Fakt nierównego traktowania polskich i unijnych rolników(rolnicy w Polsce będą otrzymywali niższe dopłaty)

Obawy przed wypieraniem polskich produktów rolnych zpolskiego rynku

Bardzo trudna obecnie sytuacja ekonomiczna wsi irolnictwa

Jak się Panu(i) wydaje z czego wynika niechęć mieszkańców wsi do Unii Europejskiej? [1]

2727


rolnicy (N = 600)

1%

6%

23%16%

13%

39%

40%

9%

12%

41%

38%

0% 20% 40% 60%

Trudno powiedzieć

Typowo chłopska przebiegłość: "dostali dużo alechcą więcej"

Przyzwyczajenie do narzekania

Niska wiedza / brak umiejętności policzeniawszystkich korzyści jakie są oferowane

Niewystarczający zakres oferowanej pomocy

Obawy przed wykupem polskiej ziemi

Jak się Panu(i) wydaje z czego wynika niechęć mieszkańców wsi do Unii Europejskiej? [2]

2828


rolnicy (N = 600)

nie wiem / trudno

powiedzieć21%

za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej

28%

przeciwko przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej

39%

nie wziąłbym udziału w

referendum12%

Gdyby w najbliższą niedzielę miało się odbyć referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, to głosował(a)by Pan(i) ...?

N = 380 N = 600

nie wziąłbym udziału w

referendum20%

nie wiem / trudno

powiedzieć22%


31%

za przystąpieniem Polski do

Unii Europejskiej

27%


2929


31%


46%

nie wiem / trudno

powiedzieć23%

Gdyby w najbliższą niedzielę miało by się odbyć referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, to głosował(a)by Pan(i) ...?

N = 304 N = 570

nie wiem / trudno

powiedzieć27%


39%


34%

dane bez uwzględnienia rezygnujących z udziału w referendum


3030

w większości

tak40%

nie wiem / trudno

powiedzieć 22%

w większości

nie14%

duża grupa pójdzie, ale równie duża

grupa nie pójdzie

24%

Czy Pana(i) zdaniem osoby z Pana(i) najbliższego otoczenia, rodzina, znajomi wezmą udział w referendum w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej?

N = 380 N = 600

w większości

nie11%

nie wiem / trudno

powiedzieć 26% w

większości tak

39%

duża grupa pójdzie, ale równie duża

grupa nie pójdzie

24%


3131

Jak Pan(i) sądzi, w jaki sposób głosować będzie w referendum Pana(i) rodzina?

N = 380 N = 600

nie wiem / trudno

powiedzieć46%


28%


26%nie wiem /

trudno powiedzieć

39%


39%


22%


3232

raczej pozytywnie

[4]17%

raczej negatywnie

[2]39%

ani pozytywnie

ani negatywnie

[3]34%

zdecydowanie

negatywnie [1]

10%

Proszę powiedzieć jak ocenia Pan(i) przebieg prowadzonych przez rząd polski negocjacji dotyczących przystąpienia Polski do Unii Europejskiej?

N = 380

2.6

N = 600

raczej negatywnie

[2]33%

ani pozytywnie

ani negatywnie

[3]41%

raczej pozytywnie

[4]12%

zdecydowanie

pozytywnie [5]1%

zdecydowanie

negatywnie [1]

13%

2.6


3333

WNIOSKI I UOGÓLNIENIA Z BADANIA

3434

Mieszkańcy wsi i rolnicy podobnie oceniają jakość życia na wsi. Mieszkańców wsi cechuje nieco większy optymizm i dążenie do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów. Rolnicy zaś oczekują większej pomocy państwa.

Rolnicy zdecydowanie gorzej niż ogół mieszkańców wsi ocenia bilans zmian ostatnich lat. Dwie trzecie rolników twierdzi, iż w ostatnich latach dokonały się na wsi zmiany wyłącznie na gorsze. Podobnego zdania jest nieco mniej niż połowa ogółu mieszkańców wsi.

Wśród pozytywnych zmian najczęściej wskazywano na poprawę infrastruktury obszarów wiejskich (wodociągi i kanalizacja, telefonizacja, poprawa komunikacji, usługi wpływające na poprawę jakości życia etc.). Innym wymiarem poprawy jest podniesienie poziomu jakości życia (głównie dostępność dóbr konsumpcyjnych i środków produkcji, większa dbałość o wygodę życia i estetykę otoczenia).

Główne wymiary wyraźnych zmian na gorsze to ekonomika prowadzenia gospodarstw (nieopłacalność produkcji + wysokie ceny środków produkcji), pogarszające się warunki gospodarowania (problemy ze zbytem produkcji + niestabilność rynku) oraz obniżający się status materialny (niskie dochody rolników oraz wysokie ceny dóbr konsumpcyjnych i środków produkcji).


3535

Zdecydowanie negatywna ocena zmian ostatnich lat, obniżające się dochody mieszkańców wsi (szczególnie rolników) oraz przekonanie opuszczenia i braku wsparcia ze strony państwa znajdują swój wyraz w poczuciu rezygnacji bądź ambiwalentnym stosunku do instytucji i partii reprezentujących wieś.

Polska wieś w ograniczonym stopniu jest zainteresowana integracją z Unią Europejską. Niski poziom zainteresowania tematyką integracyjną wynika z braku dostatecznej, przystępnej i wiarygodnej informacji. Opinie na temat wpływu integracji na poziom i jakość życia w Polsce w znacznym stopniu są kształtowane przez argumenty przeciwników integracji Polski z Unią Europejską.

Negatywny stosunek mieszkańców wsi do Unii Europejskiej wynika głównie z:

bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej na wsi; obaw przed wypieraniem polskich produktów rolnych z krajowego

rynku; przekonania o nierównym traktowaniu polskich i unijnych rolników; braku zaufania do reprezentacji politycznej; niepewności co do skutków przystąpienia do Unii Europejskiej.


3636

Bardzo niekorzystna ocena sytuacji ekonomicznej, kryzys elit reprezentujących interesy polskiej wsi, brak rzetelnej / łatwo dostępnej / wiarygodnej informacji na temat przebiegu negocjacji, niekorzystne opinie na temat warunków akcesji skutkują bardzo wysokim poziomem deklaracji głosowania w referendum akcesyjnym PRZECIWKO integracji Polski z Unią Europejską.

Documents

postawy mieszkańców wsi wobec integracji europejskiej