SOCIJALISTIČKA FEDERATIVNA REPUBLIKA JUGOSLAVIJA

SAVEZNI ZAVOD ZA STATISTIKU POPIS STANOVNIŠTVA, DOMAĆINSTAVA I

STANOVA 1981.

OPŠTA I METODOLOŠKA OBJAŠNJENJA

Beograd, 1983.

Autori rukopisa: Zagorka Aničić, Zorka Petrović Glavni i odgovorni urednik: Mihailo Milovanović Lektor: Svetlana Dimitrijević Tehnički urednik: Nedeljko Dobeš Grafika: Šonja Miljuš Izdaje Savezni zavod za statistiku Beograd, Kneza Miloša 20

Za izdavača: Franta Komel, direktor Štampa Republički zavod za statistiku SR Srbije Beograd, Milana Rakića 5

Tiraž 500 primeraka

SADRŽAJ

Tačka Strana PREDGOVOR 9 UVOD (1) - (3) 11 I. ISTORIJAT DOSADAŠNJIH POPISA 11 POPISI STANOVNIŠTVA I DOMAĆINSTAVA

(4) - (5)

11

POPISI STANOVA (6) - (7) 12 POPISI INDIVIDUALNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA

(8) - (10)

12

II. OPŠTA OBAVEŠTENJA O POPISU 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE

(11) - (12)

12

ZAKONI O POPISU I DRUGI PRAVNI PROPISI

(13) - (19)

13

Savezni zakoni (13) - (14) 13 Republički i pokrajinski zakoni (15) - (18) 13 Drugi pravni propisi (19) 14 CILJEVI I OSNOVNA NAČELA (20) - (22) 14 Ciljevi (20)-(21) 14 Osnovna načela (22) 14 JEDINICE (23) - (33) 15 Stanovnici (lica) (24) - (27) 15 Domaćinstva (28) 15 Stanovi (29) - (32) 15 Izvedene jedinice (33) 15 OSNOVNI OBRASCI I SADRŽINA POPISA (34) - (53) 16 Osnovni obrasci (34) - (35) 16 Sadržina obrazaca 1981. godine u odnosu na ranije popise

(36) - (39)

16

Obeležja stanovništva (40) - (41) 16 Obeležja domaćinstava (42) - (43) 17 Obeležja stanova (44) - (47) 19 Obeležja kolektivnih stanova (48) 20 Osvrt na uporedivost podataka popisa 1981. godine s podacima ranijih popisa

(49) - (50)

20

Osvrt na sadržinu i metodologiju popisa u odnosu na međunarodne preporuke

(51)-(52)

20

Izvedena obeležja (53) 20

POMOĆNI OBRASCI (54) - (61) 20 Kontrolnik popisa (55)-(57) 21 Pomoćna popisnica (58) 21 Pomoćni list (59) 21 Obrasci za statističku kontrolu kvaliteta podataka prikupljenih popisom

(60)

21

Ostali pomoćni obrasci (61) 21 PRIPREME POPISA (62)-(90) 21 Organizacija priprema (62) - (66) 21 Utvrđivanje ciljeva i sadržine popisa (67) 22 Probna istraživanja (68) - (73) 22 Predlog za donošenje zakona o popisu, nacrt i predlog zakona

(74)

22

Izrada metodologije i instrumenata za popis (75) - (77) 22 Ažuriranje podataka u Jedinstvenom registru teritorijalnih jedinica

(78)-(81) 23

Revizija dokumenata statističkih krugova (82)-(86) 23 Organizaciono-tehničke pripreme (87) 23 Obaveštavanje stanovništva o popisu (88)-(90) 23 IZVRŠENJE POPISA (91)-(114) 24 Organi popisa (91)- (95) 24 Izvori podataka u popisu (96)-(98) 24 Metodi prikupljanja podataka (99)-(102) 24 Popisivanje (103) - (106) 25 Sređivanje i koncentracija popisne građe (107)-(108) 25 Statistička kontrola kvaliteta podataka prikupljenih popisom

(109)-(114)

25

PRIPREMA POPISNE GRAĐE ZA OBRADU (ll 5)-(124) 26 Ručna priprema (117)-(118) 26 Mašinska priprema (119) 26 Kontrola kontingenta (120)-(121) 26 Logička kontrola (122) -(124) 26 OBRADA POPISNE GRAĐE (125)-(129) 27 Utvrđivanje sadržine tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju

(125)-(127)

27

Izrada jedinstvenog projekta obrade (127) 27 Izrada tabela rezultata (128) 27 Mogućnost daljeg korišćenja popisne građe (129) 27

III. METODOLOŠKE OSNOVE POPISA 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE

(130) -(568)

28 TERITORIJE OBUHVAĆENE POPISIMA (130)-(135) 28 Popisi stanovništva i domaćinstava (130)-(131) 28 Popisi stanova (132) -(133) 28 Popisi individualnih poljoprivrednih gazdinstava

(134) - (135)

28

TERITORIJE ZA KOJE SE IZRAĐUJU REZULTATI

(136) - (148)

29

Naselja (138) - (142) 29 Mesne zajednice (143) 29 Opštine i SR- SAP (144) - (146) 29 Tipovi naselja (gradska, ostala) (147)-(148) 29 DEFINICIJE JEDINICA (149) - (169) 30 Stanovnik (150) - (153) 30 Domaćinstvo (154) - (160) 31 Stan (161) - (167) 31 Kolektivni stan (168)-(169) 31 SKUPOVI JEDINICA POPISA ZA KOJE SE IZRAĐUJU TABELE REZULTATA

(170)-(217)

32

STANOVNIŠTVO (170) - (200) 32 Stanovništvo (stalno) (174) - (179) 32 Stanovništvo u zemlji (180) 33 Stanovništvo u inostranstvu (181) 33 Jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu

(182)-(185)

33

Članovi porodice jugoslovenskih građana na privremenom radu u inostranstvu

(186)-(187)

33

Aktivno stanovništvo (u zemlji) (188) - (193) 33 Penzioneri i druga lica s ličnim prihodom (194) - (195) 34 Izdržavano stanovništvo (u zemlji) (196)-(198) 34 Radnici (199) - (200) 34 DOMAĆINSTVA (201) -(202) 35 Domaćinstva (osim kolektivnih) (201) 35 Domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo

(202)

35

STANOVI (203) - (217) 35 Stanovi (za stalno stanovanje) (204)-(206) 35 Nastanjeni stanovi (207) - (209) 35 Stanovi u društvenoj svojini (210) - (211) Stanovi koji se koriste isključivo za obavljanje delatnosti

(212) -(214)

35

Stanovi za odmor i rekreaciju (215)-(216) 35 Kolektivni stanovi (217) 35 DEFINICIJE I OBJAŠNJENJA OBELEŽJA I PITANJA IZ POPISNIH OBRAZACA

(218)-(568)

36

Identifikacioni i adresni podaci (218)-(220) 36 1. Prezime i ime (221) 36 2. Pol (222) 36 3. Datum rođenja (223) - (227) 36 4. Mesto rođenja (228) - (232) 36 5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u

kome se popisuje (233) - (238) 37

6. Ako se lice doselilo u mesto stalnog stanovanja

(239) - (250) 38

a) Odakle se doselilo (242)-(247) 38 b) Godina doseljenja (248) - (250) 38 7. Bračno stanje (251)-(256) 38 8. Broj živorođene dece. (257) - (258) 39 9. Pripadnost narodu, narodnosti ili etničkoj

grupi (259) - (264) 39

10 Maternji jezik (265) - (269) 40 11 Školska sprema (270) - (280) 40 a) Najviša završena škola (271)-(277) 40 b) Broj završenih razreda (278) 41 c) Da li je lice pismeno (279) - (280) 41 12 Škola koju sada pohađa (stepen i razred

- godina)

(281)-(282)

41 13 Zanimanje (283) - (303) 41 a) Da li lice obavlja zanimanje (286) - (293) 42 b) Naziv zanimanja (294) - (303) 42 14 Da li lice ima penziju ili druge prihode (304) - (307) 43 15 Zanimanje izdržavaoca (308)-(318) 43 16 U kom svojstvu lice, odn. njegov izdrža-

valac obavlja svoje zanimanje (319)-(331) 44

17 Delatnost (332) - (338) 46 18 Naziv (firma), adresa i matični broj (or-

ganizacije, zajednice i jedinice u sastavu)

(339)-(341)

46 19 Stepen stručnog obrazovanja (342)-(345) 47 20 Poslovi koje je lice obavljalo u toku

prošle godine

(346) - (349)

47 21 Gde radi ili pohađa školu (350) - (359) 48 22 Vraća se u mesto stalnog stanovanja (360) 48 23 Trajanje rada van mesta stalnog

stanovanja

(361) - (364)

48 24 Vreme povratnika provedeno na

privremenom radu posle 1965. godine

(365)-(367)

49

25 Naziv strane države (u kojoj privremeno radi - boravi)

(368) - (370)

49

26 Zanimanje pre odlaska (na privremeni rad - boravak)

(371)-(373)

49

27 Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu

(374)-(376)

49

Razlog odsutnosti - prisutnosti (377) 49 Redni broj porodice (378) 49 Položaj člana u porodici (379) 49 UPITNIK ZA STAN I DOMAĆINSTVO (380) - (534) 50 Podaci o domaćinstva (381)-(400) 50 1 Domaćinstvo koristi stan kao vlasnik,

nosilac stanarskog prava itd.

(381) - (383)

50 2 Podaci o stanovima za odmor i

rekreaciju u svojini članova domaćinstva

(384) - (386)

50 3 Poslovna saradnja članova domaćinstva

u 1980/81. sa zemljoradničkom zadrugom ili OUR-om

(387)

50 4 Površina zemljišta u svojim članova

domaćinstva

(388) - (397)

50 a) Ukupna (388) - (389) 50 b) Obradiva (390) - (397) 50 5 Površina zemljišta koje domaćinstvo

sada koristi (398) 51

a) Ukupna (399) - (402) 51 b) Obradiva (399) - (402) 51 Domaćinstvo ima (403) - (429) 51 6 Konje (404) - (405) 51 7 Goveda (406) - (407) 51 8 Ovce (408) - (409) 52 9 Svinje (410)-(412) 52 10 Odraslu živinu svih vrsta (413)-(415) 52 11 Košnice pčela (416) -(418) 52 12 Traktore (419)-(423) 52 13 Kombajne (424) - (427) 52 - Broj popisanih stanova (428) 53 - Broj popisanih lica u domaćinstvu (429) 53 1 SPISAK ČLANOVA DOMAĆINSTVA (430)-(448) 53 Prezime i ime člana (433) 53 Odnos prema licu na koje se vodi

domaćinstvo

(434)

53 Razlog odsutnosti iz mesta stalnog

stanovanja

(435) - (446)

53 Redni broj porodice kojoj pripada član (447) 54 Položaj člana u porodici (448) 54

2 SPISAK LICA KOJA STANUJU U

OVOM DOMAĆINSTVU, ALI SU STALNI STANOVNICI DRUGOG MESTA

(449) - (453)

54 3 SPISAK LICA KOJA SU U MOMENTU

POPISA ZATEČENA U DOMAĆINSTVU

(454) - (457)

55 Podaci ostanu (458)-(534) 55 1. Upitnik se popunjava za: stan,

nastanjene poslovne prostorije ili prostorije nastanjene iz nužde

(458) -(461)

55 2. Korišćenje stana (462)-(473) 55 3. Stan se delimično ili isključivo koristi za:

obavljanje zanatske delatnosti, izdavanje soba i dr.

(474) - (477)

56 4. Ukupna površina celog stana u m2 (478) - (495) 57 a) Površina svih soba u stanu sa 6 m2 i više (482) - (486) 57 b) Površina kuhinje (487) - (495) 57 5. Broj soba u stanu (496)-(497) 58 6. Kupatilo u stanu (498) - (499) 58 7. Klozet (nužnik) u stanu (500) - (504) 58 8. Instalacije u stanu (505)-(516) 58 9. Svojina stana (517) 59 10 Sprat na kome se stan nalazi (518)-(521) 59 11 Godina izgradnje (522) - (524) 60 12 Vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi (525)-(530) 60 13 Materijal spoljnih zidova zgrade (531)-(532) 60 Broj popisanih domaćinstava u stanu (533) 60 Broj popisanih lica u stanu (534) 60 UPITNIK ZA KOLEKTIVNI STAN (535) - (568) 60 Adresni podaci (535) 60 Identifikacioni podaci (536) 60 1. Upitnik se popunjava za: baraku za

smeštaj radnika, dom ili hotel za samce itd.

(537)-(546)

61 2. Ukupna površina u m2 (547) - (549) 61 3. Podaci o osnovnim prostorijama (550) - (555) 61 4. Podaci o pomoćnim prostorijama (556) - (560) 62 5. Instalacije (561) 62 6. Broj zgrada u kojima je smešten

kolektivni stan

(562) - (563)

62 7. Svojina zgrada u kojima je smešten

kolektivni stan

(564)

62 8. Korisnici usluga (565) - (568) 62

KLASIFIKACIJA OBELEŽJA IZ POPISNIH OBRAZACA (569) - (636) 63 Starost (569) - (575) 63 Zemlja - opština rođenja (576) 64 Područje sa koga je doseljeno (577) - (579) 64 Vreme doseljenja (580)-(581) 65 Broj živorođenje dece (582) 65 Narodnost (583) - (584) 66 Maternji jezik (585) 66 Školska sprema (586) - (593) 67 Zemlja - opština u kojoj radi - pohađa

školu

(594)

71 Trajanje rada van mesta stalnog

stanovanja

(595) - (596)

71 Vreme povratnika provedeno na

privremenom radu u inostranstvu posle 1965. godine

(597)

71 Zemlja rada - boravka (598) 71 Zanimanje pre odlaska u inostranstvo (599) 71 Vreme provedeno na privremenom radu u

inostranstvu

(600) - (601)

72 Pravni osnov korišćenja stana (602) 72 Broj stanova za odmor i rekreaciju u

svojini članova domaćinstva

(603)

72 Ukupna površina stanova za odmor i

rekreaciju u svojini članova domaćinstva

(604)

72 Ukupna površina zemljišta u svojini

članova domaćinstva

(605) - (606)

72 Ukupna korišćena površina zemljišta (607) - (608) 73 Obradiva korišćena površina zemljišta (609) - (611) 73 Konji u domaćinstvu (611) 74 Broj goveda (612)-(613) 74 Broj ovaca (614)-(615) 74 Broj svinja (616)-(617) 74 Broj odrasle živine (618) 74 Broj košnica pčela (619) 74 Jačina jednoosovinskih traktora (620) 75 Jačina dvoosovinskih traktora (621) 75 Jačina kombajna (622) 75 Ukupna površina stana (623) - (625) 75 Ukupna površina drugih stambenih

prostorija

(626)

75 Površina kuhinje (627) - (628) 75 Broj soba u stanu (629) 75 Sprat na kome se stan nalazi (630) 75 Godina izgradnje zgrade (631)-(633) 76 Broj popisanih domaćinstava u stanu (634) 76 Ukupna površina kolektivnog stana (635) 76 Broj lica (korisnika usluga) u kolektivnom

stanu

(636)

76

IZVEDENE JEDINICE I SKUPOVI ZA KOJE SE IZRAĐUJU TABELE REZULTATA

(637) - (701)

77

STANOVNIŠTVO (637) - (669) Aktivno stanovništvo koje obavlja

zanimanje (u zemlji)

(637) - (639)

77 lica izdržavana od aktivnih koji obavljaju

zanimanje (u zemlji)

(640) - (641)

77 Radnici u udruženom radu (642) - (643) 77 Poljoprivredno stanovništvo ( u zemlji) (644) - (648) 77 Povratnici s privremenog rada u

inostranstvu

(649)-(651)

77 Stanovništvo koje pohađa školu (u zemlji) (652) - (653) 77 Učenici osnovne škole (u zemlii) (654) 77 Učenici srednjih škola (u zemlji) (655) 78 Studenti viših i visokih škola (u zemlji) (656) 78 Učenici srednjih škola (u zemlji) koji poha-

đaju školu van mesta stalnog stanovanja

(657)-(658)

78 Studenti viših i visokih škola (u zemlji) koji

pohađaju školu van mesta stalnog stanovanja

(659)-(660)

78 Doseljeno stanovništvo (migranti) (661) - (663) 78 Nepismeno stanovništvo (664) - (665) 78 Stanovništvo rođeno u inostranstvu (666) 78 Izdržavani učenici osnovne škole (u

zemlji)

(667)

78 Izdržavani učenici srednjih škola (u zemlji) (668) 78 Izdržavani studenti viših i visokih škola (u

zemlji)

(669)

78 DOMAĆINSTVA (670) - (684) 78 Porodična - neporodična domaćinstva (670) - (674) 78 Domaćinstva koja imaju poljoprivredno

gazdinstvo (675) - (678) 78

Domaćinstva koja nemaju poljoprivredno gazdinstvo

(679) - (680) 79

Domaćinstva koja imaju stan (stanove) za odmor i rekreaciju

(681)-(682) 79

Domaćinstva koja poslovno sarađuju sa zemljoradničkom zadrugom ili OUR-om

(683) - (684) 79

ČLANOVI DOMAĆINSTVA (685) - (690) 79 Članovi domaćinstva (ukupno) (685) 79 Članovi domaćinstva (u zemlji) (686) 79 Članovi domaćinstva na privremenom radu u

inostranstvu

(687)

79 Članovi domaćinstva - povratnici s

privremenog rada u inostranstvu

(688)

79 Članovi domaćinstva koji su povremeno

obavljali poljoprivredne poslove

(689)-(690)

79

POLJOPRIVREDNI FONDOVI DOMAĆINSTVA (691) - (701) 80 Poljoprivredni fondovi (uopšte) (691) - (692) 80 Zemljište (693) 80 Stoka (694) 80 Živina (695) 80 Košnice pčela (696) 80 Traktori i kombajni (697) 80 PORODICE (698) - (700) 80 STANOVI (701) 80 OBJAŠNJENJA I KLASIFIKACIJE

IZVEDENIH OBELEŽJA

(702) - (858)

80 STANOVNIŠTVO (702) - (735) 80 Uporedni pregled (po popisima) (702) 80 Aktivnost (u zemlji) (703) - (709) 81 Vrste prihoda (710)-(712) 80 Starost doseljenog stanovništva migranata

prilikom poslednjeg preseljenja

(713)-(716)

81 Mesto (područje) u kome rade – pohađaju

školu (u odnosu na mesto stalnog stanovanja)

(717) - (724)

81 Mesto (područje) u kome stalno stanuju (u

odnosu na mesto rada)

(725) - (729)

82 Socio-profesionalni položaj aktivnih (730) - (732) 83 Socio-profesionalni položaj izdržavaoca (733) - (735) 83 DOMAĆINSTVA (736) - (804) 83 Uporedni pregled izvedenih obeležja (po

popisima)

(736)

83 Porodični sastav domaćinstva (737) - (738) 84 Izvori prihoda domaćinstva (739)-(746) 84 Osnov po kome se smatra da

domaćinstvo ima poljoprivredno gazdinstvo

(747) - (748)

85 Odnos površine sopstvenog i korišćenog

zemljišta

(749)-(751)

85 Posedovanje traktora i kombajna (752) - (753) 85 Ukupan broj članova domaćinstva (754) - (757) 86 Broj članova porodičnog domaćinstva (758) - (759) 86 Broj članova na privremenom radu u

inostranstvu

(760) - (763)

86 Broj članova porodice koji borave u ino-

stranstvu s članovima na privremenom radu

(764)-(767)

86 Broj povratnika s privremenog rada u ino-

stranstvu

(768)-(771)

86

Broj članova na privremenom radu u

inostranstvu i povratnika

(772) - (773)

87 Broj članova domaćinstva koje ima poljo-

privredno gazdinstvo

(774) - (775)

87 Starost najstarijeg člana domaćinstva (776) - (778) 87 Broj članova - poljoprivrednika na gazdin-

stvu starih ispod - iznad 60 godina

(779)-(781)

87 Broj aktivnih članova (u zemlji) (782) - (784) 87 Broj aktivnih članova koji obavljaju

zanimanje (u zemlji)

(785)

88 Broj izdržavanih članova (u zemlji) (786) - (788) 88 Broj članova nesposobnih za rad (789)-(791) 88 Broj članova-poljoprivrednika na

gazdinstvu

(792) - (795)

88 Broj članova koji čine poljoprivrednu radnu

snagu

(796) - (798)

88 Broj članova aktivnih van gazdinstva (799) - (801) 88 Broj članova domaćinstva koji rade van

gazdinstva, a koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove

(802) - (804)

89 PORODICE (805) - (809) 89 Sastav porodice (805) - (809) 89 STANOVI (810) - (858) 89 Uporedni pregled izvedenih obeležja (po

popisima)

(810)

89 Vrsta stana (811)-(819) 90 Broj prostorija u stanu (820) - (823) 90 Opremljenost stana instalacijama (824) - (829) 90 Opremljenost stana pomoćnim

prostorijama

(830) - (834)

91 Pravni osnov korišćenja stana (835) - (836) 91 Broj lica nastanjenih u stanu (837) - (847) 91 Prosečna površina stana na 1 lice (848)-(853) 92 Deljivost stana (zajednički stan) (854) - (856) 93 Socio-profesionnlni položaj lica na koje se

vodi domaćinstvo

(857) - (858)

93

IV. PRILOZI (859) - (875) Zakon o popisu stanovništva,

domaćinstava i stanova u 1981. godini

(859)

Zakon o obezbeđenju sredstava za finansiranje programa poslova i zadataka saveznih organa i organizacija u popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini

(860)

Popisnica (obrazac P-1) (861) Upitnik za stan i domaćinstvo (obrazac P-

2)

(862)

Upitnik za kolektivni stan (obrazac P-3) (863) Jedinstveni program obrade i objavljivanja

rezultata popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini sa podacima od interesa za celu zemlju

(864)

Spisak tabela rezultata popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini sa podacima od interesa za celu zemlju

(865)

Pregled sadržine tabela rezultata (866) Abecedni spisak naselja u SFRJ, stanje

na dan 31.03.1981.

(867)

Promene u sastavu i nazivima naselja za period 1948-1981.

(868)

Abecedni spisak gradskih naselja u SFRJ, stanje na dan 31.03.1981.

(869)

Spisak mesnih zajednica po SR-SAP i opštinama i naselja koja ulaze u sastav mesne zajednice, stanje na dan 31.03.1981.

(870)

Abecedni spisak opština po SR i SAP, stanje na dan 31.03.1981.

(871)

Abecedni spisak opština u SFRJ, stanje na dan 31.03.1981.

(872)

Jedinstvena klasifikacija zanimanja (873) Jedinstvena klasifikacija delatnosti (874) Klasifikacija obeležja delatnosti u

individualnom sektoru

(875)

PREDGOVOR (9)

Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini je po svojoj sadržini prvi popis jugoslovenske statistike kojim se, pored podataka o licima i stanovima, obezbeđuju i osnovne informacije o poljoprivrednim gazdinstvima, koje su se ranije prikupljale putem specijalizovanih popisa poljoprivrede.

Savezni zavod za statistiku objavljuje Opšta i metodološka objašnjenja popisa

stanovništva, domaćinstava i stanova 1981. godine, s ciljem da korisnicima omogući pravilno korišćenje popisnih rezultata.

Opšta i metodološka objašnjenja sadrže istorijat dosadašnjih popisa, opšta

obaveštenja popisa 1981. godine i metodološke osnove s osvrtom na ranije popise. U metodološkim osnovama su pored objašnjenja teritorijalnih jedinica, definicija jedinica popisa i njihovih skupova za koje se izrađuju rezultati, date klasifikacije primenjene u tabelama rezultata iz Jedinstvenog programa obrade od interesa za celu zemlju i objašnjenja svih pitanja iz popisnih obrazaca. Pored toga data su i objašnjenja izvedenih jedinca i njihovih skupova za koje se rade rezultati po Jedinstvenom programu obrade a zatim objašnjenja izvedenih obeležja, kao i odgovarajuće klasifikacije. Spiskovi teritorijalnih jedinica, klasifikacije zanimanja i delatnosti, kao i ostali prilozi iz odeljka IV dati su posebno.

Pored ovde datih objašnjenja, za sadržinu pojedinih tabela rezultata objašnjenja su data i uz odgovarajuće tabele.

Pri izradi teksta korišćeno je „Stručno metodološko uputstvo za organizovanje i sprovođenje popisa" i drugi radni materijali izrađeni za potrebe ovog popisa, kao i metodološka objašnjenja iz knjiga rezultata ranijih popisa.

Predviđeno je da se po završetku izrade tabela rezultata po jedinstvenom programu nastavi izrada i drugih rezultata iz popisne građe za koje će se dati i odgovarajuća objašnjenja kao dodatni deo Opštih i metodoloških objašnjenja.

Beograd, 9. novembar 1982. Direktor

Saveznog zavoda za statistiku Franta Komel

UVOD (11)

(1) Na osnovu Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini (Sl. list SFRJ, br. 41/81) i odgovarajućih zakona socijalističkih republika i socijalističkih autonomnih pokrajina, u vremenu od 1. do 15. aprila 1981. godine izvršen je popis koji je u dosadašnjoj statističkoj praksi bio najveće statističko istraživanje po broju popisanih jedinica, a po broju pitanja u popisnim obrascima širi u odnosu na sve ranije popise.

(2) Sadržina ovog, kao i ranijih jugoslovenskih popisa, odraz je društvenih potreba

za podacima koji se mogu dobiti popisom. Kao jedinstveno statističko istraživanje od interesa za celu zemlju, popis se zasniva na jedinstvenoj metodologiji, tj. na jedinstvenim definicijama i klasifikacijama jedinica i njihovih obeležja, kao i na jedinstvenom programu obrade i objavljivanja rezultata.

(3) Rezultati popisa predstavljaju najbogatiji izvor raznovrsnih informacija o

ukupnom stanovništvu i pojedinim skupovima stanovništva (aktivnom, poljoprivrednom, zaposlenom i dr.), o svim domaćinstvima i domaćinstvima koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, o porodicama i o stanovima. Najveći deo podataka koji se dobijaju popisom nije sadržan ni u jednom drugom statističkom istraživanju. Osnovna prednost popisa kao izvora statističkih podataka u odnosu na druga statistička istraživanja je u tome što obuhvata celu teritoriju zemlje, a time i celokupno stanovništvo, sva domaćinstva i sve stanove u zemlji. Upravo zbog toga, rezultati popisa mogu se obraditi za svako naselje, za svaku društveno-političku zajednicu, mesnu zajednicu, ili za bilo koju drugu teritorijalnu jedinicu.

I. ISTORIJAT DOSADAŠNJIH POPISA (11)

POPISI STANOVNIŠTVA I DOMAĆINSTAVA (11)

(4) Popis od 31. marta 1981. godine sedmi je po redu jugoslovenski popis stanovništva. Prvi popis izvršen je 31. januara 1921. godine i pružio je podatke o stanovništvu neposredno posle prvog svetskog rata. Drugi je izvršen deset godina kasnije, tj. 31. marta 1931. godine, što je bilo u skladu s međunarodnim preporukama da se popisi stanovništva vrše svakih deset godina. Drugi svetski rat onemogućio je sprovođenje popisa 1941. godine, pa je naredni popis izvršen tek 15. marta 1948. godine, s ciljem da pruži podatke o broju i osnovnim strukturama stanovništva po završetku narodnooslobodilačkog rata.

Četvrti po redu popis usledio je već 31. marta 1953. godine. U tom popisu posebna pažnja bila je posvećena ekonomskim karakteristikama stanovništva i njegovim biološko-fertilnim obeležjima, čime je stvorena osnova za proučavanje očekivanog razvoja stanovništva u budućnosti. Popis od 31. marta 1961. godine izvršenje posle osam godina i njime se, pored ostalog, prešlo ne samo na redovnu desetogodišnju periodiku popisa stanovništva, već i na sprovođenje popisa u godini koja se završava jedinicom, što odgovara preporukama Ujedinjenih nacija. U popisu 1961. godine stavljen je naglasak na ekonomske karakteristike stanovništva, pa je u tom pravcu proširen i program u odnosu na popis 1953. godine. Popis 1971. godine imao je sadržinu sličnu popisu 1961. godine, ali je prvi put obezbedio podatke o broju i

strukturama naših građana na privremenom rada u inostranstvu, o pojavi koja je uzela šire razmere posle 1965. godine. Zbog značaja ove pojave, u popisu 1981. godine prikupljeni su ne samo podaci o jugoslovenskim građanima na privremenom radu, nego i o članovima porodice koji s njima borave u inostranstvu, kao i o povratnicima s privremenog rada u inostranstvu.

(11-12) (5) U svim dosadašnjim popisima, podaci o stanovništvu prikupljani su preko

domaćinstava. Spisak članova domaćinstva služio je pre svega za obezbeđenje potpunosti obuhvata njegovih članova, a zatim i drugih lica koja stanuju u tome domaćinstvu kao podstanari ili su se u njemu zatekla iz drugih razloga. Pored toga, u svim popisima izvestan broj pitanja odnosio se neposredno na domaćinstvo (površina zemljišta u vlasništvu domaćinstva i izvori prihoda), a u popisu 1971. prikupljeni su i podaci o broju osnovnih vrsta stoke. Od popisa 1953. godine počela je detaljna statistička obrada domaćinstava ne samo prema obeležjima prikupljenim neposredno u popisu, već i prema nizu drugih obeležja izvedenih preko obeležja njihovih članova. Broj poljoprivrednih obeležja znatno je povećan u poslednjem popisu.

POPISI STANOVA

(6) U popisu stanovništva, domaćinstava i stanova od 31. marta 1981. godine

popisani su svi stanovi u Jugoslaviji, kao i 1971. godine. Pre toga stanovi su popisani 1961. i 1949/50. godine, ali samo u naseljima pretežno gradskog karaktera, dok su za stanove na selu, u okviru dva poljoprivredna popisa, prikupljeni samo podaci o stambenoj površini.

(7) Prvi posleratni popis stanova u gradskim naseljima sproveden je, kao

samostalna statistička akcija, u periodu od novembra 1949. do oktobra 1950. godine, dok su za stanove na selu prvi put prikupljeni samo podaci o stambenoj površini i to u okviru popisa stoke, januara 1950. godine. Drugi popis stanova, takođe samo u naseljima pretežno gradskog karaktera, sproveden je na osnovu Zakona o popisu stanovništva u 1961. godini, a to je bilo prvi put da su u okviru popisa stanovništva popisani i stanovi. Kao dopuna ovim podacima služili su podaci prikupljeni popisom poljoprivrednih gazdinstava, maja 1960. godine, o broju zgrada koje seoska gazdinstva koriste za stanovanje i površini koja se koristi za stanovanje.

POPISI INDIVIDUALNIH POLJOPRIVREDNIH GAZDINSTAVA (12)

(8) U okviru popisa stanovništva 1981. godine, preko pitanja postavljenih

domaćinstvu, prikupljeni su podaci o površini zemljišta koju članovi domaćinstva poseduju i koriste, podaci o stoci po vrstama i kategorijama, o broju živine i košnica pčela, broju i snazi traktora i kombajna, kao i podatak o tome da li su članovi domaćinstva u 1980/81. godini imali poslovnu saradnju sa zemljoradničkom zadrugom ili organizacijom udruženog rada. To je do sada najširi obim podataka o poljoprivredi prikupljen u okviru jednog popisa stanovništva.

(9) I u popisu 1971. godine prikupljeni su podaci o ukupnoj površini zemljišta u

svojini domaćinstva i o broju stoke po vrstama. (10) Popisi individualnih poljoprivrednih gazdinstava, kao posebna statistička

istraživanja, izvršeni su 1931, 1951, 1960. i 1969. godine. Ovi popisi su obezbeđivali detaljne i kompleksne informacije o poljoprivrednim gazdinstvima i promenama na

selu. Međutim, s obzirom da su popisi veoma skupa statistička istraživanja, oko 1980. nije mogao biti sproveden poseban popis poljoprivrede, pa su osnovni podaci prikupljeni u okviru popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 1981. O mogućnostima poređenja podataka ovih popisa s odgovarajućim podacima iz popisa stanovništva videti objašnjenja u tačkama (134) i (135).

II. OPŠTA OBAVEŠTENJA O POPISU 1981. GODINE S OSVRTOM NA RANIJE POPISE (13)

(11) Popis stanovništva, domaćinstava i stanova sproveden je u vremenu od 1.

do 15. aprila 1981. godine, prema stanju na dan 31. marta 1981. godine u 24 časa. Ovo stanje u popisu se naziva kritični moment.

(12) Neposredno po izvršenom popisu, sprovedena je statistička kontrola obuhvata i kvaliteta podataka prikupljenih popisom.

ZAKONI O POPISU I DRUGI PRAVNI PROPISI

Savezni zakoni

(13) Popis je sproveden na osnovu „Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini" (u daljem tekstu: Zakon o popisu). Zakon je objavljen u Službenom listu SFRJ, broj 41/80, a dat je u tački (859). Ovim Zakonom je za celu Socijalističku Federativnu Republiku Jugoslaviju utvrđena jedinstvena sadržina popisa, zatim prava i obaveze davalaca podataka, kao i prava i obaveze učesnika u izvršavanju određenih poslova u prikupljanju podataka. U pogledu izvršavanja poslova u pripremi i sprovođenju popisa, kao i u izradi i objavljivanju popisnih rezultata, utvrđene su samo obaveze saveznih organa uprave i saveznih organizacija, a poslovi i zadaci organa i organizacija u republikama i pokrajinama regulisani su zakonima tih društveno-političkih zajednica.

(14) U cilju obezbeđenja sredstava za pripremne poslove oko popisa Skupština, SFRJ je donela Zakon o obezbeđenju sredstava za finansiranje Programa poslova i zadataka saveznih organa i organizacija u popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini, (Službeni list SFRJ, br. 52/79), a koji je dat u tački (860). U tom pogledu, ovaj popis razlikovao se od svih ostalih koji su u celini finansirani iz budžeta Federacije. Ovim zakonom obezbeđena su sredstva za izradu metodologije, deo obrade (izrada tabela rezultata od interesa za celu zemlju za teritoriju SFRJ) i publikovanje rezultata koje vrši SZS, za propagandu popisa, nabavku elektronske opreme, zatim sredstva za popis u Jugoslovenskoj narodnoj armiji i za popis naših građana u inostranstvu.

Republički i pokrajinski zakoni (13)

(15) Zakonima koje su donele skupštine republika i autonomnih pokrajina1,

1 Zakoni SR-SAP: ...... Bosna i Hercegovina - Službeni list SRBiH, br. 4/81; Crna Gora - Službeni list SRCG, br. 30/80; Hrvatska - Narodne novine SRH, br. 48/80; Makedonija -Službeni vesnik na SRM, br. 43/80; Slovenija - Uradni list SRS, br. 25/80; Srbija - Službeni glasnik SRS, br. 50/80; Kosovo - Službeni list SAPK, br. 43/80 i Vojvodina - Službeni list SAPV, br. 24/80.

regulisane su obaveze republičkih, odnosno pokrajinskih organa i organizacija angažovanih u popisu, propisano je formiranje organa popisa u opštinama i obezbeđena su sredstva za izvršavanje svih poslova i zadataka popisa iz nadležnosti republika i pokrajina.

(16) U odnosu na sadržinu popisnih obrazaca propisanu Zakonom o popisu, sadržina je proširena u SR Sloveniji2 i SAP Vojvodini.3

(17) Zakonima o popisu SR Hrvatske i SAP Vojvodine data je mogućnost da

se podaci prikupljeni popisom koriste za uvođenje registra stanovništva i banke podataka opština koje o tome donesu odluku do 31.12.1980. godine.

(18) U budžetima republika, odnosno autonomnih pokrajina, obezbeđena su sredstva za poslove koje su obavljah organi i organizacije u republikama, odnosno autonomnim pokrajinama, i to: učestvovanje na izradi metodologije popisa, pripremni radovi za sprovođenje popisa (revizija skica i opisa granica statističkih i popisnih krugova, obeležavanje ulica i numeracija kuća), priprema popisivača za vršenje popisa, rad popisivača u samom popisu, koncentracija i kontrola statističke građe, mašinska priprema i obrada, publikovane i drugi poslovi vezani za popis.

Drugi pravni propisi (14)

(19) Pored obaveza republičkih i pokrajinskih organa koje su neposredno regulisane zakonima o popisu, neke njihove obaveze (kao ažuriranje evidencije u oblasti rada i ažuriranje dokumentacije o teritorijalnoj podeli) ustanovljene su zaključcima SIV-a4, dok su one iz nadležnosti republika i autonomnih pokrajina regulisane posebnim propisima ili odlukama nadležnih organa.

CILJEVI I OSNOVNA NAČELA (14)

Ciljevi

(20) Ciljevi popisa utvrđeni su kroz diskusiju o Nacrtu programa i metodologije popisa stanovništva, domaćinstava i stanova i kroz diskusiju o Predlogu i Nacrtu zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini. Oni se, ukratko, svode na sledeće: a) Popisom je trebalo da se utvrdi broj stanovnika, kao i da se statistički utvrde i izraze 2 U SR Sloveniji su uneta dodatna pitanja za sve tri jedinice popisa i to: a) Za lica: jedinstveni matični broj građana, način dolaska na posao i udaljenost od stana, kao i učešće u narodnooslobodilačkom pokretu; b) za domaćinstva: broj stanova kojima raspolaže domaćinstvo ili njegovi pojedini članovi; da li ima zemljoradnika koji će ostati na gazdinstvu i površina napuštenog poljoprivrednog zemljišta; c) za stanove: ime prezime, kao i adresa stalnog stanovanja vlasnika stana ili nosioca stanarskog prava. 3 U SAP Vojvodini se proširenje odnosilo na lica i domaćinstva i to: a) Za lica: učešće u narodnooslobodilačkom ratu po godinama od 06. aprila 1941. do 09-septembra 1943. godine i od 09. septembra 1943. do 15. maja 1945. godine; b) Za domaćinstva: ukupne površine u svojini građana (oranice, bašte, voćnjaci, vinogradi, livade, pašnjaci, trstike, bare i ribnjaci, šume i neplodno zemljište), obradive površine uzetog i datog zemljišta u zakup, broj stabala voća i čokota vinove loze ukupno i od toga rodnih, broj stoke po vrstama i kategorijama, živine i košnica pčela, pogonske i priključne mašine, oruđa, transportna sredstva i aparati koji se koriste u poljoprivredi, poljoprivredne zgrade za uzgoj stoke i smeštaj i čuvanje poljoprivrednih proizvoda i izvori prihoda domaćinstava. 4 Zaključci 64. Sednice Saveznog izvršnog veća održane 22. marta 1979. godine po 34. tački dnevnog reda „Prva informacija o pripremama i nekim zadacima oko popisa stanovništva i stanova u 1981. godini".

promene nastale posle 1971. godine u starosnoj, polnoj, nacionalnoj, obrazovnoj, kvalifikacionoj, profesionalnoj i socio-ekonomskoj strukturi stanovništva. Popis je trebalo da pruži informacije i o promenama u teritorijalnom rasporedu i strukturama stanovništva, koje su uslovljene ekonomskim i opštim razvojem posle 1971. godine, zatim da ustanovi broj i strukturu lica na privremenom radu u inostranstvu koja u vreme popisa rade kod stranih poslodavaca ili samostalno, kao i broj članova porodice koji s njima borave. Popis je, takođe, trebalo da obezbedi podatke o aktivnom i poljoprivrednom stanovništvu, o licima koja su izdržavana od aktivnih, kao i detaljne podatke o svim radnicima po mestu rada, tj. po mestu u kome su stvarno radili u vreme popisa. To bi bili prvi potpuni podaci o radnicima pet godina posle „Snimanja zaposlenog osoblja" sa stanjem 31. XII 1976. godine sprovedenog preko organizacija udruženog rada. b) Popis je trebalo da obezbedi podatke za izradu tablica smrtnosti stanovništva, proračune o prosečnom trajanju života i verovatnoći doživljenja, tablice fertiliteta, kao i procene broja nekih kategorija stanovništva (stanovništvo obuhvaćeno školovanjem, radno sposobno, aktivno i zaposleno stanovništvo, poljoprivredno i nepoljoprivredno. stanovništvo i dr.) u međupopisnom periodu. c) Jedan od ciljeva ovog popisa bio je i prikupljanje podataka koji se odnose na poljoprivredna obeležja domaćinstava. Zato je, pored uobičajenih pitanja, trebalo da se od domaćinstava traže i osnovni podaci o veličini i korišćenju zemljišnog poseda, o stočnom fondu i poljoprivrednim mašinama.5

d) Popis je trebalo da pruži informacije o strukturi stambenog fonda prema veličini stanova po broju soba i po stambenoj površini, zatim strukture stanova prema godim izgradnje i kvalitetu stanova (opremljenost kuhinjom, sanitarnim prostorijama ili instalacijama električne struje, vodovoda i centralnog grejanja). Povezivanjem podataka o stanovima s odgovarajućim podacima o stanovništvu i domaćinstvima dobijaju se podaci o nastanjenosti stanova. Iz popisa su dobijeni podaci o nenastanjenim stanovima, kao i o stanovima koji se koriste za odmor i rekreaciju (vikendice i porodične kuće).

(21) Za stanove koji se koriste za kolektivno stanovanje popis je pružio podatke o vrsti i veličini kolektivnog stana, strukturi prostorija, opremljenosti odgovarajućim instalacijama, i podatke o broju korisnika kolektivnog stana.

Osnovna načela (14)

(22) Zakonom o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini, obezbeđeno je da se u popisu primeni nekoliko osnovnih načela, i to: a) Sveobuhvatnost teritorije i jedinica popisa, što znači da se popisom obuhvataju svi stanovnici stalno nastanjeni u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, sva domaćinstva i svi stanovi. Time je obezbeđeno dobijanje rezultata o broju i strukturama stanovništva, domaćinstava i stanova po svim naseljima, mesnim zajednicama, 5 Iako je u toku svih metodoloških rasprava o ciljevima i sadržini popisa bilo ozbiljnih prigovora nameri da se i podaci o poljoprivrednim gazdinstvima domaćinstava prikupe uz ovaj popis, ipak su dva osnovna razloga išla u prilog te namere i to: mogućnost da se povezivanjem podataka o poljoprivrednim obeležjima domaćinstava s podacima o članovima tih domaćinstava (starost, aktivnost, zaposlenost i drugim) dobiju veoma korisni analitički podaci za sagledavanje stanja u ovoj oblasti i drugi - smanjenje ukupnih troškova prikupljanja podataka u jednom, umesto u dva nezavisna popisa.

opštinama i širim društveno-političkim zajednicama. b) Jedinstvenost sadržaja i metodologije, što znači da se popis zasniva na jedinstvenoj koncepciji, društveno utvrđenoj sadržini podataka, jedinstvenoj metodologiji i jedinstvenim standardima. To je postignuto primenom jedinstvenih obrazaca i uputstava koje je utvrdio Savezni zavod za statistiku u saradnji s republičkim i pokrajinskim zavodima za statistiku. Primenom jedinstvene metodologije u ovom popisu obezbeđeno je prikupljanje podataka uporedivih za celu zemlju i maksimalno moguća uporedivost s prethodnim popisom.

(15) c) Istovremenost kritičnog momenta sa prethodnim popisima stanovništva, osim za popis 1948. godine, koji je sproveden sa stanjem 15. marta. Ovo je jedan od uslova za uporedivost rezultata. d) Zakonska obaveza građana da daju potpune i tačne podatke, kao i obaveza organizacija i zajednica udruženog rada da iz evidencija koje redovno vode daju određene podatke o svojim radnicima. e) Zaštita građana kao davalaca podataka, odnosno zakonska obaveza svih učesnika u popisu da čuvaju službenu tajnu sve prikupljene podatke koji se odnose na lične, porodične i imovinske prilike. f) Racionalnost u svim fazama rada na popisu, od priprema do objavljivanja rezultata, tako da se uz najmanji mogući utrošak sredstava obezbede kvalitetni podaci kojim će se zadovoljiti ciljevi popisa.

JEDINICE (15)

(23) Zakonom o popisu propisano je da se popisom obuhvate stanovnici (lica), domaćinstva, stanovi i druge nastanjene prostorije.

Stanovnici (lica)

(24) Popisom su obuhvaćeni državljani Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, strani državljani i lica bez državljanstva, tj. sva lica koja imaju prebivalište u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, bez obzira da li su se u momentu popisa nalazila u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji ili u inostranstvu.

(25) Popisom su obuhvaćeni i državljani Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, strani državljani i lica bez državljanstva, koji imaju prebivalište u inostranstvu, a u momentu popisa su se zatekli na teritoriji Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, osim onih na kratkotrajnom boravku u hotelima.

(26) Izuzetno, popisom nije obuhvaćeno diplomatsko osoblje stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava u SFRJ i članovi njihovih porodica.

(27) Stanovnici su obuhvatani popisom, u principu, u mestu i na adresi stalnog stanovanja. Stanovnici koji su bili odsutni iz mesta stalnog stanovanja, a koji su se u kritičnom momentu nalazili u drugom mestu u Jugoslaviji, popisani su i u tome mestu

uz navođenje razloga zbog koga tamo borave. Građani SFRJ na radu u inostranstvu u našim predstavništvima ili na izvođenju radova, kao i članovi njihovih porodica u inostranstvu, obuhvaćeni su i popisom u zemlji i preko naših diplomatsko-konzularnih predstavništava. Popisivanje naših građana na privremenom radu u inostranstvu i članova porodice koji s njima borave, vršeno je i u zemlji i u inostranstvu, stoje objašnjeno u tački (102).

Domaćinstva (15)

(28) Popisom su obuhvaćena sva porodična i neporodična domaćinstva stalno nastanjena na teritoriji SFR Jugoslavije, uključujući i ona koja su u vreme popisa privremeno boravila u inostranstvu. Popisom su obuhvaćena i tzv. kolektivna domaćinstva, tj. domaćinstva sastavljena od lica koja žive u ustanovama za trajno zbrinjavanje dece i odraslih, u manastirima ili samostanima i u bolnicama za smeštaj neizlečivih bolesnika.

Stanovi (15)

(29) Popisom su obuhvaćeni svi stanovi namenjeni za stalno stanovanje, bez obzira da li su u vreme popisa bih nastanjeni ili nenastanjeni, stanovi koji se ne koriste za stanovanje već za obavljanje neke delatnosti, zatim stanovi koji se koriste povremeno za odmor i rekreaciju ili u vreme sezonskih radova u poljoprivredi, kao i druge prostorije koje nisu sagrađene za stanovanje, ah su u vreme popisa korišćene u te svrhe.

(30) Popisom su još obuhvaćeni i tzv. kolektivni stanovi koji se koriste za zajedničko stanovanje većeg broja lica (đaka, studenata, radnika, penzionera, nezbrinute dece, kaluđera i sl.).

(31) Stanovi su popisani u mestu - naselju u kome se nalaze, bez obzira da li služe za stalno stanovanje ih za odmor i rekreaciju.

(32) Popisom nisu obuhvaćeni stanovi u vlasništvu stranih država, koji se nalaze na teritoriji SFR Jugoslavije.

Izvedene jedinice (15)

(33) Pored podataka za jedinice popisa, u tabelama rezultata daju se podaci i za izvedene jedinice, kao što su domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, porodice, zgrade, i druge.

OSNOVNI OBRASCI I SADRŽINA POPISA (16)

Osnovni obrasci

(34) Na osnovu člana 16. Zakona o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini, direktor Saveznog zavoda propisao je popisne obrasce svojim rešenjem objavljenim u Službenom listu SFRJ, br. 65/80.

(35) Pomenutim rešenjem propisani su sledeći osnovni obrasci:

(a) Popisnica - Obrazac P-1, tačka (861) (b) Upitnik za stan i domaćinstvo - Obrazac P-2, tačka (862) (c) Upitnik za kolektivni stan - Obrazac P-3, tačka (863) Sadržina obrazaca 1981. godine u odnosu na ranije popise (16)

(36) Sadržina popisnih obrazaca menjala se od popisa do popisa, zavisno od društvenih potreba za podacima koje popisi mogu da pruže, ali i od tehničke opreme za izradu rezultata kojom se raspolagalo u datom periodu.

(37) Za razliku od popisnice koja je u svim popisima služila samo za prikupljanje podataka o pojedinom licu, obrazac o domaćinstvu imao je tri funkcije i to: (a) da se u njemu postave pitanja koja se odnose na domaćinstvo kao celinu i koja se statistički obrađuju; (b) da obezbedi podatke o porodičnom sastavu domaćinstva (broj i vrsta porodica) na osnovu odnosa pojedinih članova prema licu na koje se vodi domaćinstvo; i (c) da se koristi kao omot u koga se ulažu popisnice njegovih članova i drugih lica koja žive u domaćinstvu.

(38) U ovom popisu prvi put je primenjen zajednički upitnik za stan i domaćinstvo koji pored dva osnovna dela: PODACI O STANU6 i PODACI O DOMAĆINSTVU, sadrži još i 1. Spisak članova domaćinstva, 2. Spisak lica koja stanuju u ovom domaćinstvu, ali su stalni stanovnici drugog mesta i 3. Spisak lica koja su u momentu popisa zatečena u domaćinstvu, kao i prostor rezervisan za prve rezultate o domaćinstvu.

(39) U daljem tekstu daju se uporedni pregledi obeležja iz popisnih obrazaca ovog i ranijih popisa, posebno za svaku jedinicu popisa. Kao osnov za poređenje uzeta je sadržina obrazaca iz 1981. godine koja u potpunosti pokriva sadržinu popisa utvrđenu Zakonom o popisu.

Obeležja stanovništva (16) (40) U svih sedam popisa, koji su do danas sprovedeni u Jugoslaviji, bilo je

sedam pitanja koja su se u osnovnim obrascima postavljala na isti ili sličan način i za koja se može reći da su standardna pitanja, a to su: prezime i ime, pol, datum (dan, mesec i godina rođenja) ili godine starosti, mesto i opština rođenja, bračno stanje, pismenost i zanimanje. Ostala pitanja bila su postavljena u više popisa ili samo u jednom, što se vidi iz uporednih pregleda obeležja iz popisnih obrazaca koji se daju u nastavku ovog teksta.

(41) Uporedni pregled obeležja stanovništva: (16)

1981 1971 1961 1953 1948 1931 1921 KES7

Opština u kojoj se vrši popis (šifra) + + + + + + + +

Popisni krug (šifra) + + + + + + + + Redni broj stana + + + — — — — + Redni broj domaćinstva + + + + + + + +

Redni broj lica + + + + + + + + 1. Prezime i ime + + + + + + + + 2. Pol + + + + + + + + 3. Datum rođenja + + + + + + + +

6 U ranijim popisima podaci o stanovima i domaćinstvima prikupljani su na posebnim obrascima. 7 Preporuke Konferencije evropskih statističara Organizacije ujedinjenih nacija za popise stanovništva i stanova oko 1980. godine.

(dan, mesec, godina)

1981 1971 1961 1953 1948 1931 1921 KES 4. Mesto rođenja (mesto – naselje) + + + + + + + 0

Opština ili strana država + + + + + + + +

5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje8

+ + + + + - - +

6. Ako se lice doselilo u mesto stalnog stanovanja a) Odakle se doselilo (mesto- naselje, opština ili strana država)

+ + + - - - - +

b) Godina doseljenja + + + - - - - 0 7. Bračno stanje + + + + + + + + 8. Broj živorođene dece + + + + + - - 0

9. Pripadnost narodu, narodnosti ili etničkoj grupi

+ + + + + + - 0

10. Maternji jezik + + + + - + + 0 11. Školska sprema a) Najviša završena škola + + + + + - - +

b) Broj završenih razreda + + + + -

c) Da li je lice pismeno + + + + + + + 0 12. Škola koju lice sada pohađa

a) Stepen škole + + - - - - - 0 b) Razred - godina + + - - - - - - 13. Zanimanje a) Da li lice obavlja zanimanje + + + - - - - +

b) Naziv zanimanja + + + + +9 + + + 14. Da li lice ima prihode i koje + x x - + - - 0

15. Zanimanje izdržavaoca + + + + + - - - 16. U kom svojstvu lice, odnosno njegov izdržavalac, obavlja svoje zanimanje10

+ + + + +11 + + 0

17. Delatnost + + + + - - - + 8 Sadržinski identično s obeležjem „Mesto stalnog stanovanja“. 9 U kombinaciji s pitanjem 16. 10 Ranije „Položaj u zanimanju" 11 U kombinaciji s pitanjem 13.

1981 1971 1961 1953 1948 1931 1921 KES 18. Naziv (firma), adresa i matični broj (organizacije - zajednice i jedinice u sastavu)

a) Naziv OOUR-a, odnosno radne zajednice; naziv jedinice u sastavu + + + - - - - - b) Mesto, ulica i kućni broj + + - - - - - - c) Matični broj; redni broj jedinice u sastavu + - - - - - - - 19. Stepen stručnog obrazovanja (kvalifikacija) + + + - - - - - 20. Poslovi koje je lice obavljalo u toku prošle godine (dopunski ili povremeni)12

+ - - + - + + +

21. Gde lice radi ili pohađa školu13 a) Mesto - naselje + + + - - - - + b) Opština ili strana država + + + - - - - + 22. Učestalost vraćanja u mesto stalnog stanovanja iz mesta rada - školovanja + - - - - - - - 23. Trajanje rada van mesta stalnog stanovanja + - - - - - - - 24. Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu posle 1965. godine (za povratnike s rada)

+ - - - - - - -

25. Naziv strane države (u kojoj se nalazi na privremenom radu - boravku) + x - - - - - - 26. Zanimanje pre odlaska na privremeni rad - boravak + + - - - - - - 27. Vreme provedeno na privremenom radu (za lica koja su u vreme popisa radila kod stranog poslodavca)

+ x - - - - - -

- Razlog odsutnosti (iz mesta stalnog stanovanja), odnosno prisutnosti (u mestu popisa)

x x - - - - - -

Redni broj porodice (kojoj pripada član, unutar domaćinstva)14 x x x x - - - - - Položaj člana u porodici (suprug-otac, supruga-majka, dete)15 x x x x - - - - - Sektor x + x + + - - 0 - Državljanstvo - - + + + + + + - Broj žive dece u vreme popisa - + + + - - - - - Odnos prema veri (veroispovest) - - - + - + + 0 - Ima li telesne ili duševne mane - - - + - + + - - Koji je brak po redu - - - + - - - - - Starost u vreme stupanja u prvi brak - - - + - - - 0 - Način sticanja kvalifikacije - - + - - - - - Znaci: + obeležje u obrascu; u preporukama KES-a „osnovno" obeležje; 0 u preporukama KES-a „dodatno" obeležje; x obeležje preneto sa lista za domaćinstvo ili izvedeno u toku obrade; — nije bilo u obrascu. Isti znaci primenjeni su i u tačkama (43), (47) i (48)

12 Pod nazivom „Sporedno zanimanje" 13 1971. i 1961. godine - samo „Mesto rada" 14 Pre 1981. godine - samo na uzorku popisne građe. 15 Pre 1981. godine - samo na uzorku popisne građe.

Dovde

Obeležja domaćinstava (17) (42) U delu obrasca PODACI O DOMAĆINSTVU, u ovom popisu bilo je više pitanja nego u bilo kojem prethodnom popisu, jer je veći deo tih pitanja bio usmeren na utvrđivanje domaćinstava koja imaju poljoprivredno gazdinstvo i nekih njihovih obeležja, dok se manji deo odnosio na stambene prilike domaćinstava (pravni osnov korišćenja stana i posedovanje stana za odmor i rekreaciju).

(18) (43) Uporedni pregled obeležja domaćinstva16/: 1981 1971 1961 1953 1948 1931 1921 KES 1.Pravni osnov korišćenja stana

+ +2/ +2/ +3/ - - - +

2. Podaci o stanovima za odmor i rekreaciju u svojini članova domaćinstava

a) Broj stanova + - - - - - - - b) Broj soba + - - - - - - - c) Ukupna površina um2 + - - - - - - - 3. Poslovna saradnja članova domaćinstva u 1980/81. sa zemljoradničkom zadrugom ili OOUR-om

+ - - - - - - -

4. Površina zemljišta u svojini članova domaćinstva

a) Ukupna + + + + - - - - b) Obradiva + - - - - - - - 5. Površina zemljišta koje domaćinstvo sada koristi

a) Ukupna + - - - +4/ - - - b) Obradiva + - - - +4/ - - - 6. Broj konja + + - - +4/ - - - 7. Broj goveda - ukupno + + - - +4/ - - - - po kategorijama + - - - - - - - 8. Broj ovaca - ukupno + + - - +4/ - - - - po kategorijama + - - - - - - - 9. Broj svinja – ukupno + + - - +4/ - - - - po kategorijama + - - - - - - - 10. Broj odrasle živine + - - - - - - - 11. Košnice pčela + - - - - - - - 12. Traktori: a) Jednoosovinski Broj + - - - - - - - Snaga (u KS*) + - - - - - - - b) Dvoosovinski Broj + - - - - - - - Snaga (u KS*) + 13. Kombajni samohodni Broj + - - - - - - - Snaga (u KS*) + - - - - - - - - Broj popisanih stanova x - - - - - - - Broj popisanih lica u domaćinstvu x - - - - - - -

16/ Identifikacioni podaci (mesto, ulica i kućni broj, šifra opštine i popisnog kruga, redni broj stana, domaćinstva i zgrade, kao zajednički za ceo upitnik, nalaze se u Uporednom pregledu obeležja stanova. 2/ Pitanje je bilo postavljeno u upitniku za stan. 3/ Samo „Da li je vlasnik (da — ne)". 4/ Pitanje postavljeno na popisnici za svako lice. Znaci: kao u tački (41)

(18)

1981 1971 1961 1953 1948 1931 1921 KES 1. Spisak članova domaćinstva

Prezime i ime + + + + + + + -

Ime oca, a za udate i udovice ime muža

+ + + + + + + -

Odnos prema licu na koje se vodi domaćinstvo

+ + + + + + + +

Razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja

+ + +5/ - - - - -

Redni broj porodice x x x - - - - +

Položaj člana u porodici x x x - - - - +

2. Spisak lica koja stanuju u ovom domaćinstvu, ali su stalni stanovnici drugog mesta

Prezime i ime + + + + + - - -

Razlog boravka u ovom mestu + + - - - - - -

Stalno stanuje u naselju - opštini + + - + - - - -

3. Spisak lica koja su se u momentu popisa zatekla u domaćinstvu

Prezime i ime + + + + + - - -

Razlog prisutnosti u ovom mestu + + - - - - - -

Stalno stanuje u naselju - opštini + + - + - - - -

- Da li domaćinstvo ima kućnu pomoćnicu

- x x - - - - -

- Izvori prihoda x x + - - - - -

- Vrsta domaćinstva (poljoprivredno – nepolj.)

x x x + - - - -

- Prvi rezultati o domaćinstvu

Za lica'

Broj članova domaćinstva + + + + + + + -

Broj lica koja stanuju u domaćinstvu

+ + + + + - - -

Broj lica zatečenih u domaćinstvu + + + + + - - -

Za stoku i živinu:

Broj konja + + - - - - - -

Broj goveda + + - - - - - -

Broj ovaca + + - - - - - -

Broj svinja + + - - - - - -

Broj odrasle živine + - - - - - - -

Obeležja stanova (19)

5 Samo ,,Da li je bio prisutan (da - ne)". */ U tabelama rezultata iskazano u kW.

(44) U četiri do sada sprovedena popisa stanova u Jugoslaviji, tražene su informacije za petnaestak istih obeležja, kojim se ustvari obezbeđuju najosnovnije informacije o stambenom fondu i standardu stanovanja. Pored obaveznih identifikacionih obeležja tu spadaju: vrsta stambene jedinice, površina celog stana, broj i površina soba, kupatilo u stanu, instalacije električne struje i vodovoda, svojina stana, godina izgradnje stana, vrsta stana (1 sobni, 2 sobni itd.), broj nastanjenih domaćinstava i broj nastanjenih lica. Za sva ova obeležja, formulacija pitanja i mogućih odgovora bila je približno ista a eventualna odstupanja obrazložena su u metodološkim objašnjenjima za svako obeležje.

(45) Kod tri popisa zajedničkih je bilo još šest sledećih obeležja: korišćenje stana (nastanjeni, prazni), površina kuhinje, klozet, sprat na kome se stan nalazi, vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi, materijal spoljnih zidova zgrade. Kod formulacije pitanja i mogućih odgovora za obeležja „korišćenje stana" i „klozet" postoje izvesne razlike koje su za svako obeležje date u metodološkim objašnjenjima.

(46) Pored pomenutih ima i obeležja koja su se nalazila u obrascima dva ili samo jednog popisa, što se vidi iz tabelarnog pregleda.

(47) Uporedni pregled obeležja stanova:

1981 1971 1961 1949/501/ KES

Mesto-naselje i kućni broj + + + + + Opština (šifra) + + + - + Popisni krug (šifra) + + + + + Redni broj stana + + + + + Redni broj domaćinstva + + - - + Redni broj zgrade + + + + + 1. Vrsta stambene jedinice (stan, prostorija nastanjena iz nužde i sl.)

+ + + + +

2. Korišćenje stana (za stanovanje, nenastanjen, za odmor i rekrea ciju i sl.)

+ + - + +

3. Delimično ili isključivo korišćenje stana za obavljanje neke delatnosti

+ - - + -

4. Ukupna površina celog stana + + + + 0 a) Površina svih soba u stanu, veličine 6 m2 i više

+ + + + -

b) Površina kuhinje + + + - + 5. Broj soba u stanu (veličine 6 m2 i više)

+ + + - +

6. Kupatilo u stanu + + + + +

(19)

1 Navedena su samo obeležja iz užeg programa popisivanja, po kome su popisana. 302 mesta od ukupno 346 obuhvaćenih popisom.

1981 1971 1961 1949/501/ KES

7. Klozet u stanu + +2/ +2/ - + 8. Instalacije u stanu a) Električne struje + + + + 0 b) Vodovoda + X3/ + + + c) Kanalizacije + - + - 0 d) Centralnog—etažnog grejanja + x3/ - - 0 e) Gasa (plina) + - + - 0 9. Svojina stana + + + + + 10. Sprat na kome se stan nalazi + - + - 0 11. Godina izgradnje zgrade + + + + + 12. Vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi (isključivo stambena, pretežno stambena i sl.)

+ + + - +

13. Materijal spoljnih zidova zgrade + + + - + - Broj domaćinstava u stanu X + + + + - Broj lica u stanu X + + + + - Broj članova domaćinstva X + + - - - Broj lica koja borave zbog rada i školovanja

X +4/ +4/ - -

- Prezime i ime nosioca stanarskog prava

- + + + -

- Zanimanje nosioca stanarskog prava

- + - + -

- Površina pomoćnih prostorija - + + - - - Veličina zgrade u spratovima - + + - 0 - Način zagrevanja sobe - + + - + - Snabdevanje vodom za piće - + - - - - Vrsta poda u sobama stana - + - - - - Kategorija stana - - + - - - Mesečna stanarina - - + + 0 - Stanje ispravnosti stana - - - + 0 - Broj i površina soba sa površinom od 4 do 6 m2

- - + - -

- Građevinske karakteristike kuhinje (zidani štednjak, vodovodna česma, zid delimično u pločicama, pod drugačiji od poda u sobama)

- - + - -

(20)

2/ U prethodna dva popisa pitanje se odnosilo na postojanje klozeta ma gde on bio (u stanu, istoj zgradi, dvorištu). 3/ Preuzeto iz odgovora na pitanja o načinu snabdevanja vodom za piće, odnosno o načinu zagrevanja soba. 4/ Uključena samo lica koja borave zbog školovanja. Znaci: kao u tački (41)

Obeležja kolektivnih stanova (48) Podaci o broju i obeležjima kolektivnih stanova prikupljeni su samo u dva poslednja popisa i to:

1981 1971 KES

Naziv organizacije + + + Mesto-naselje, ulica i kućni broj + + + Opština (šifra) + + + Popisni krug (šifra) + + + Redni broj stana + + + Redni broj zgrade + + + 1. Vrsta kolektivnog stana + - + 2. Ukupna površina u m2 +. + + 3. Podaci o osnovnim prostorijama (broj i m2)

a) garsonijere i 1-sobni stanovi + - - b) sobe za spavanje + +1/ + c) prostorije za razne aktivnosti + - - d) trpezarije-restorani + - - 4. Podaci o pomoćnim prostorijama (broj) a) kuhinje + +2/ + b) kupatila u garsonijerama i1-sobnim stanovima

+ +3/ -

c) tuševi u zajedničkim kupatilima + + d) klozeti u garsonijerama i 1-sobnim stanovima

+ -

e) klozeti u zajedničkim prostorijama + +3/ + 5. Instalacije a) Električne struje + + 0 b) Vodovoda + + + c) Kanalizacije + - 0 d) Centralnog grejanja + + + e) Gasa + - 0 6. Broj zgrada u kojima je smešten kolektivni stan

+ - -

7. Svojina zgrada u kojima je smešten kolektivni stan

+ + +

8. Korisnici usluga - ukupno + + + a) Lica čija domaćinstva žive u drugom mestu

+ - -

b) Broj članova domaćinstva; broj domaćinstava (samačkih i porodičnih)

+ - -

1/ Prikupljeni su samo podaci o broju i površini soba. 2/ Samo glavna kuhinja. 3/ Samo informacija da li u kolektivnom stanu ima Ui nema kupatilo, odnosno klozet. Znaci: kao u tački (41)

(20) Osvrt na uporedivost podataka popisa 1981. godine s podacima ranijih popisa

(49) Pri poređenju podataka ovog s podacima ranijih popisa mora se voditi računa da postoje razlike u obuhvatu teritorije popisom, u definicijama jedinica popisa, teritorijalnim jedinicama za koje se iskazuju razultati, sadržini popisnih obrazaca, definicijama i klasifikacijama obeležja.

(50) U cilju upoznavanja korisnika s tim razlikama, u odgovarajućim odeljcima poglavlja III. METODOLOŠKE OSNOVE POPISA, uz definicije jedinica i njihovih obeležja u ovom popisu, kao i teritorijalnih jedinica za koje se izrađuju rezultati popisa, dat je i osvrt na uporedivost s ranijim popisima.

Osvrt na sadržinu i metodologiju popisa u odnosu na međunarodne preporuke

(51) U pogledu sadržine popisnih obrazaca, naš popis obezbeđuje sva osnovna obeležja iz preporuka Konferencije evropskih statističara, kao i veći broj dodatih obeležja što se vidi iz „Uporednih pregleda obeležja" stanovništva, domaćinstava i stanova.

(52) I pored toga su mogućnosti međunarodne uporedivosti ograničene zbog razlika u definicijama i klasifikacijama nekih obeležja, kao što su za stanovništvo školska sprema, zanimanje, delatnost i druga, a za stanove minimalna površina soba 4 m2 i ubrajanje kuhinje u broj soba, pod uslovom da površina kihinje iznosi najmanje 4 m2.

Izvedena obeležja

(53) Rezultati popisa znatno su obogaćeni korišćenjem tzv. izvedenih obeležja. To su obeležja koja se dobiju kombinovanjem odgovora na dva ili više pitanja o istoj jedinici ili o dve različite iedinice. Izvedena obeležja objašnjena su u tačkama (702)-(858).

POMOĆNI OBRASCI

(54) Pored osnovnih obrazaca, u koje su neposredno upisivani podaci o popisnim jedinicama, u popisu su upotrebljavana i tri pomoćna obrasca sa jedinstvenom sadržinom kako bi se obezbedila potpunost obuhvata i poboljšao kvalitet popisa. To su: kontrolnik popisa, pomoćna popisnica i pomoćni list. Zbog njihove važnosti u popisu, u daljem tekstu se daju kratka objašnjenja za svaki pojedinačno. Pored ovih, jedinstveni su bili i obrasci za statističku kontrolu podataka prikupljenih popisom.

(21)

Kontrolnik popisa (Obrazac P-4)

(55) Kontrolnik popisa služio je da se obezbedi potpunost obuhvata, da se izbegne dvostruko popisivanje i da se relativno brzo, još u fazi koncentracije popisne građe, izrade prvi rezultati popisa. U toku ručne pripreme popisne građe za obradu, preko kontrolnika se utvrđivala sređenost i potpunost građe u popisnim krugovima. U kontrolnik; su upisani osnovni podaci o svakom popisanom stanu i drugim nastanjenim prostorijama, o svakom domaćinstvu, broju njegovih članova i broju drugih popisanih lica.

(56) Numerička veza između svih popisnih jedinica uspostavljena je sistemom rednih brojeva koji su u kontrolniku dodeljeni svakom stanu i svakom domaćinstvu a

preneti su i na odgovarajući obrazac. Redni brojevi popisanih lica vezani su za redni broj stana i domaćinstva i za redni broj koji su dobili u spisku 1, 2 ili 3 na obrascu P—2, a odatle preneti na popisnice. Time je omogućeno da se, po potrebi, obeležja prenose sa jedne na ostale jedinice i tako znatno proširi mogućnost izrade tabela rezultata, bez proširenja sadržine osnovnih obrazaca.

(57) Iako zgrada nije bila jedinica popisa, svakoj zgradi u kojoj je popisan najmanje jedan stan, dodeljen je redni broj u okviru popisnog kruga. Preko tog rednog broja koji je prenet i na obrazac P—2, kombinovanjem podataka o stanovima, izrađene su tabele rezultata za zgrade.

Pomoćna Dopisnica (Obrazac P-1A)

(58) Za prikupljanje podataka o licima na privremenom radu u inostranstvu i članovima porodice koji s njima borave, u ovom popisuje prvi put primenjena pomoćna popisnica. To je bila skraćena verzija popisnice (obrasca P— 1) primenjene u popisu, a očekivalo se da na data pitanja može pravilno odgovoriti većina građana bez pomoći popisivača. 0 primeni ovog obrasca detaljnije u tački (102).

Pomoćni list (Obrazac P-1B)

(59) Pomoćni list propisan je na osnovu odredaba člana 8. Zakona o popisu s

ciljem da se za radnike u društvenom sektoru, iz evidencija koje vode organizacije udruženog rada, obezbede što kvalitetniji podaci o školskoj spremi, zanimanju i stepenu stručne spreme (kvalifikaciji) radnika i podaci o nazivu, odnosno firmi, adresi i matičnom broju organizacije udruženog rada i druge organizacije, odnosno zajednice i jedinice u sastavu, kao i o delatnosti u koju je organizacija, odnosno zajednica razvrstana. Organizacije i zajednice bile su dužne da do 25. marta 1981. godine svojim radnicima daju popunjen pomoćni list, kako bi ga oni predali popisivaču koji je odgovarajuće podatke prepisivao u popisnicu i uz nju prilagao pomoćni list.

Obrasci za statističku kontrolu kvaliteta podataka prikupljenih popisom

(60) Za statističku kontrolu podataka korišćeni su: kontrolna popisnica, kontrolni upitnik za stan i domaćinstvo, spisak lica izabranih za kontrolu tačnosti, uporedni pregled rezultata popisa i kontrole o broju domaćinstava i stanovnika za popisni krug i spisak popisnih krugova izabranih za kontrolu. Obrasci su bili jedinstveni za celu teritoriju SFRJ, a izrađeni su u saradnji zavoda za statistiku SR-SAP i Saveznog zavoda za statistiku. 0 primeni ovih obrazaca videti tačke (109)-(114).

Ostali pomoćni obrasci

(61) Sve ostale pomoćne obrasce (ovlašćenja učesnika za obavljanje poslova popisa, upitnik za učesnike u popisu i dr.), prilagođene organizaciji priprema i sprovođenja popisa, propisali su republički i pokrajinski zavodi za statistiku.

PRIPREME POPISA

Organizacija priprema

(62) U ovom, kao i u ranijim popisima, Savezni zavod za statistiku i republički, odnosno pokrajinski zavodi za statistiku bili su nosioci svih poslova kojim se obezbeđivalo da popis u pogledu sadržine, metodologije i rokova, bude jedinstveno statističko istraživanje od interesa za celu zemlju. U tom cilju su statistički organi ostvarivali veoma intenzivnu međusobnu saradnju. Isto tako neophodnu saradnju je Savezni zavod ostvarivao sa određenim organima i organizacijama u federaciji, dok su republički i pokrajinski zavodi neposredno sarađivali s nadležnim organima u republikama i autonomnim pokrajinama.

(63) Obaveze statističkih organa utvrđene su Zakonom o popisu, a detaljnije razrađene u Stručno-metodološkom uputstvu za organizovanje i sprovođenje popisa7/.

(64) Savezni zavod za statistiku imao je obavezu da propiše popisne obrasce i „Stručno-metodološko uputstvo za organizovanje i sprovođenje popisa", zatim „Uputstvo za popunjavanje pomoćnog lista" (obrazac P—IB) u organizacijama i zajednicama, uputstvo i obrasce za statističku kontrolu podataka prikupljenih popisom. Pored navedenih obaveza, Savezni zavod bio je zadužen i za popisivanje građana SFR Jugoslavije u inostranstvu, zbog čega je propisao posebno uputstvo i pomoćnu popisnicu (obrazac P-1A), izvršio štampu i raspodelu tih materijala i organizovao prikupljanje podataka.

(22)

(65) Zajedničke obaveze Saveznog zavoda i repubiičkih i pokrajinskih zavoda za statistiku bile su: izrada metodlogije (definicije jedinica i obeležja, klasifikacije, sadržaj tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju), izrada metodologije za statističku kontrolu kvaliteta podataka prikupljenih popisom, izrada i sprovođenje programa obaveštavanja stanovništva popisu.

(66) Svi ostali poslovi i zadaci u vezi popisa bili su propisani republičkim, odnosno pokrajinskim zakonima, pomenutim u tački (15).

Utvrđivanje ciljeva i sadržine popisa

(67) Desetogodišnji popisi stanovništva, domaćinstava i stanova su statistička

istraživanja od interesa za celu zemlju u najširem smislu tih reči, jer su za rezultate popisa zainteresovani kako organi i organizacije svih društveno-političkih zajednica, naučne institucije, samoupravne interesne zajednice i organizacije udruženog rada, tako i veliki broj građana. Statistički organi bili su u ovom, kao i u ranijim popisima, inicijatori i organizatori široke diskusije o ciljevima i sadržini popisa. Rasprave su vođene na osnovu dva dokumenta: Nacrta programa i metodologije popisa stanovništva, domaćinstava i stanova u 1981. godini8/ i Predloga za donošenje zakona o popisu s Nacrtom zakona, a kasnije i Predloga zakona. Ovim diskusijama prethodile su rasprave u stručnim statističkim krugovima9/ o nekim metodološkim problemima, naročito kada su bili u pitanju predloži za promene u odnosu na ranije popise.

Probna istraživanja

7/ Prečišćeni tekst, izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, januar 1981. godine. 8/ Savezni zavod za statistiku, Dok. P-Bl/l i P—81/2, maj 1979. godine. 9/ Savetovanje o metodološkim problemima statistike stanovništva u organizaciji Jugoslovenskog statističkog društva na Bledu, aprila 1974, XIII godišnji sastanak Jugoslovenskog statističkog društva, Priština, maj 1978. godine i savetovanje u Aranđelovcu, jun 1979. godine.

(68) Prvo probno istraživanje sprovedeno je 1978. godine i imalo je za cilj

ispitivanje mogućnosti da se u popisu primeni metod samopopisivanja tj. da građani sami popunjavaju obrasce koje bi dobili od popisivača. Rezultati su pokazali da još uvek većina stanovništva ne može pravilno da popuni popisne obrasce, što je bilo od značaja za postavljanje organizacije popisa i predračun troškova.

(69) Drugo probno istraživanje koje je sprovedeno u junu 1979. godine, tj. u periodu diskusije oko Nacrta programa i metodologije popisa 1981. godine, imalo je više ciljeva. Prvi cilj je bio provera predloženih promena nekih metodološko-sadržajnih rešenja, a naročito pojma „mesto stalnog stanovanja" i dobijanje informacija o poljoprivrednim obeležjima domaćinstva. Drugi cilj odnosio se na proveru sistema povezivanja prikupljenih podataka o stanovnicima, domaćinstvima i

(22)

stanovima u tabelama rezultata popise. Treći cilj ovog probnog istraživanja bio je provera mogućnosti popisivača da popisne obrasce popunjavaju na način prihvatljiv za optički čitač.

(70) Rezultati ovog istraživanja dali su pozitivne ocene u pogledu svih postavjenih ciljeva, što se imalo u vidu prilikom usvajanja konačne metodologije i organizacije popisa10/.

(71) Treće probno istraživanje sprovedeno je u aprilu 1980. godine, sa stanjm 31. marta u 24 časa, što odgovara i kritičnom momentu popisa.

(72) Ciljevi ovog istraživanja bili su provera sadržine popisa predložene u Zakonu o popisu i metodologije za tu sadržinu, provera pogodnosti popisnih obrazaca u sadržinskom i tehničkom smislu, provera kodeksa šifara i drugih instrumenata koji se koriste u popisu, kao i provera organizacije sprovođenja popisa i dobijanje elemenata za predračun troškova.

(73) Na osnovu rezultata ovog i dva prethodna probna istraživanja, izrađena je konačna metodologija popisa.

Predlog za donošenje zakona o popisu, nacrt i predlog zakona

(74) Usvajanjem predloga za donošenje zakona o popisu sa nacrtom zakona u

maju 1979. godine, potvrđena je društvena potreba za podacima koje treba obezbediti popisom i određeni su ciljevi i osnovna načela popisa. Konačna sadržina popisnih obrazaca utvrđena je tek Zakonom o popisu pošto su prethodno sumirani rezultati svih diskusija i analizirani rezultati tri probna istraživanja.

Izrada metodologije i instrumenata za popis

(75) Metodologija i obrasci usavršavani su na osnovu rezultata probnih istraživanja tako da je Stručno-metodološko uputstvo za organizovanje i sprovođenje popisa, kao i osnovni obrasci, predstavljalo samo konačni rezultat višegodišnjeg rada. Odmah zatim je usledila izrada i drugih instrumenata za popis (uputstva za pripremu popisne građe za obradu s kodeksima šifara, klasifikacije za obeležja „zanimanje" i „školska sprema", spiskovi naselja, mesnih zajednica i dr.) koji su, takođe pripremani u toku 1979. godine, a naročito u 1980. godini.

10/ Optički čitač je, kao sredstvo za unošenje podataka u računar korišćen samo u SR Hrvatskoj.

(76) Stručno-metodološka i druga uputstva i svi instrumenti izrađeni su u Saveznom zavodu za statistiku u saradnji sa republičkim i pokrajinskim zavodima za statistiku11/.

(23)

(77) Republički i pokrajinski zavodi za statistiku propisali su detaljna uputstva

za organizovanje popisa, na osnovu zajednički usvojenih principa. Ažuriranje podataka u Jedinstvenom registru teritorijalnih jedinica

(78) Jedinstveni registar teritorijalnih jedinica (u daljem tekstu - registar) je neophodan instrument za iskazivanje rezultata popisa i drugih statističkih istraživanja.

(79) Osnovna teritorijalna jedinica u registru je statistički krug - tačke (82)-(86), a preko statističkog kruga definišu se naselja, opštine i druge društveno-političke zajednice. Mesne zajednice se u principu definišu preko statističkog, a izuzetno i preko popisnog kruga.

(80) Registar sadrži nazive i šifre naselja, mesnih zajednica, opština i drugih društveno-političkih zajednica, kao i šifre statističkih i popisnih krugova. Podaci iz registra štampani su za potrebe popisa pod nazivom: Abecedni spisak naselja u SFRJ, stanje 1.1.1981. godine12/

(81) U godini pre popisa izvršena je revizija13/ podataka u registru i uneti su prvi put podaci o mesnim zajednicama. Revizija dokumenata statističkih krugova

(82) Statistički krugovi su stalne statističke teritorijalne jedinice koje pokrivaju celokupnu teritoriju Jugoslavije. Stvaranje mreže statističkih krugova 1959. godine imalo je dva osnovna cilja, i to: da se obezbedi obuhvat celokupne teritorije u velikim popisima i drugo, da se, po potrebi, omogući preračunavanje podataka sa jedne na drugu političko-teritorijalnu podelu.

(83) Za svaki statistički krug, prilikom njegovog formiranja ustanovljena je dokumentacija, koja se sastoji od skica i opisa granica kruga.

(84) U skladu s osnovnim ciljevima koje ima mreža statističkih krugova, revizija dokumenata vrši se pre svakog velikog popisa, kako bi se utvrdile sve promene nastale na terenu u međupopisnom periodu. U slučaju promena, u okviru prvobitnih granica, formiraju se dva ili više statističkih krugova, čime se čuva stalnost granica ustanovljenih prilikom prvog formiranja.

(85) Revizija je izvršena i pred popis 1981. godine14/ u organizaciji republičkih 11/ Republički zavod za statistiku SR Slovenije i Pokrajinski zavod za statistiku SAP Vojvodine propisali su i deo metodološkog uputstva koji se odnosi na proširenu sadržinu popisnih obrazaca. 12/ Izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, april 1981. 13/ U registar se početkom godine unesu sve promene teritorije i naziva naselja, mesnih zajednica i opština, a koje su zvanično proglašene u prethodnoj godini. Ove promene Savezni zavod izrađuje i u obliku internog dokumenta pod nazivom „Spisak promena kod naselja u 19. . . godini. U istom obliku izrađuje se i Spisak opština u SFRJ, po SR—SAP. Dokumenti su raspoloživi na zahtev korisnika. 14/ Na osnovu Uputstva za reviziju i ažurno vođenje dokumenata statističkih krugova, izdanje Saveznog

i pokrajinskih zavoda za statistiku, uz učešće geodetskih i komunalnih službi u pojedinim područjima.

(86) Za potrebe popisa, veći statistički krugovi su podeljeni na popisne krugove kao radne jedinice (u principu: jedan popisivač - jedan popisni krug). Prilikom revizije statističkih krugova izvršena je i revizija dokumentacije (skica i opisa granica) popisnih krugova koja se daje svakom popisivaču pre početka rada na popisu. Organizaciono-tehničke pripreme

(87) Organizaciono-tehničke pripreme odvijale su se uglavnom u republikama i autonomnim pokrajinama. Republički, odnosno pokrajinski zavodi za statistiku obavljali su poslove iz svoje nadležnosti, a istovremeno su bili organizatori i inicijatori poslova koje je na osnovu zakonskih obaveza trebalo da obave drugi organi i organizacije. Od poslova RZS i PZS naročito se ističu: organizovanje prevođenja popisnih materijala na jezike naroda i narodnosti, organizovanje štampanja obrazaca, uputstava i drugih materijala i distribucija tih materijala do svih opština, zatim ažuriranje dokumentacije o teritoriji (skice i opisi statističkih krugova) i najzad, angažovanje u postavljanju popisnih organa na terenu, stručna pomoć u obučavanju svih učesnika u popisu za pravilno razumevanje i primenu uputstava za popisivanje. Obaveštavanje stanovništva o popisu

(88) Organizovano obaveštavanje stanovništva o ciljevima popisa i značaju saradnje građana s organima popisa u davanju potputnih i tačnih odgovora počelo je u drugoj polovini 1980. godine i postepeno se pojačavalo, da bi se neposredno pred popis davala konkretna objašnjenja kako se odgovara na pojedina pitanja iz popisnih obrazaca i kako postupiti u slučaju da neko ne bude popisan u zakonskom roku.

(89) Obaveštavanje se organizovalo preko saveznog, republičkih i pokrajinskih sekretarijata za informacije u okvirima programa koji su bili unapred pripremljeni i uz učešće svih sredstava javnog informisanja.

(90) Obaveštavanje naših građana na privremenom radu u inostranstvu i članova porodice koji s njima borave vršeno je prema

(24) posebnom programu15/, koji je imao za cilj da ih podstakne da sami popune i pošalju u Jugoslaviju tzv. pomoćne popisnice, kako bi i oni bili obuhvaćeni popisom. zavoda za statistiku, serija Metodološki materijali, br. 244, septembar 1979. god. 15/ Ovaj program predviđao je, pored napisa u štampi i obaveštenja preko radija, i posebno pismeno obaveštenje (u obliku letka) koje je Savezni zavod poslao u inostranstvo u novembru 1980. god, kao i davanje obaveštenja zajedno s pomoćnim popisnicama na graničnim prelazima prilikom dolaska u zemlju krajem 1980. godine i preko mesnih zajednica. Od februara 1980. godine akcija obaveštavanja nastavljena je i u inostranstvu. O ovome više u tački (102). 16/ Na teritoriji SAP Vojvodine formirane su popisne komisije i pri mesnim zajednicama.

IZVRŠENJE POPISA Organi popisa

(91) Pripremama, organizacijom i sprovođenjem popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 1981. godine rukovodili su Savezni zavod za statistiku, republički i pokrajinski zavodi za statistiku na osnovu odredaba Zakona o popisu. Republičkim i pokrajinskim zavodima o popisu predviđeno je imenovanje opštinskih popisnih komisija za rukovođenje poslovima popisa u opštinama.

(92) Opštinske popisne komisije bile su neposredni organizatori popisa, dok su neposredni izvršioci bili popisivači.

(93) Pored toga, kao organi popisa s određenim zadacima postojali su republički i opštinski instruktori, kao i kontrolori popisa, koje su imenovali organi određeni republičkim i pokrajinskim zakonima o popisu (zavodi za statistiku, odnosno predsednici opštinskih skupština).

(94) Računajući članove popisnih komisija, instruktore i popisivače, na popisu je neposredno radilo oko sto dvadeset hiljada učesnika.

(95) Svi članovi popisnih komisija, instruktori i popisivači prošli su kroz posebnu obuku (instruktažu). Instruktaže su organizovane na više nivoa (za instruktore, članove opštinskih komisija i na kraju za popisivače) i to u vremenu od 1. do 30. marta 1981. godine. Na ovim instruktažama, koje su trajale 3 ili 4 dana, učesnici popisa su upoznati s metodologijom, zadacima, organizacijom i načinom vršenja popisa. Izvori podataka u popisu

(96) Odgovori na pitanja koja se nalaze u popisnim obrascima zasnivali su se uglavnom na izjavama lica koja daju podatke popisivačima. Znači, nije se insistiralo da se popisivaču daju na uvid dokumenti za proveru odgovora koji se mogu dokumentovati, ah su popisivači mogli da uzmu podatke i iz dokumenata, ako im ih građani ponude.

(97) Za lica u radnom odnosu u udruženom radu, kao izvor podataka za pitanje o školskoj spremi, stepenu stručnog obrazovanja i zanimanju, kao i nazivu organizacije, odnosno zajednice i njenoj delatnosti, korišćene su evidencije koje o svojim radnicima vode organizacije, odnosno zajednice. Naime, radne organizacije-zajednice su bile dužne da svakom radniku pre popisa daju pomenute podatke upisane u propisani pomoćni list (Obrazac P-1B), da bi ih on predao popisivaču.

(98) Za upisivanje podataka o delatnosti i nazivu (firmi) organizacije-zajednice, republički zavodi za statistiku SR Slovenije i SR Srbije koristili su postojeći Jedinstveni registar organizacija i zajednica17/ tako što su iz njega na računaru u pomoćne listove unapred štampali raspoložive podatke pa ih dostavili organizacijama na dopunu. Time je znatno smanjen posao u radnim organizacijama i obezbeđeni su bolji podaci o delatnosti. Metodi prikupljanja podataka 17/ Ovaj registar vode statistički organi na osnovu Zakona o Jedinstvenoj klasifikaciji delatnosti (Sl. list SFRJ, br. 6/76) i Pravilnika o razvrstavanju organizacija i zajednica po delatnostima (Sl. list SFRJ, br. 42/76).

(99) Osnovni metod prikupljanja podataka u ovom popisu bio je tzv. intervju metod, tj. metod u kome je popisivač postavljao pitanja i upisivao odgovore u popisne obrasce. Popisivač je prethodno prošao obuku na kojoj je proučio metodološka objašnjenja za pojedina pitanja, kao i tehniku upisivanja odgovora.

(100) Racionalnost je kao jedno od načela popisa, obavezala stručnjake koji su projektovan" obrasce, da nađu takva rešenja koja će ne samo u prikupljanju podataka već i svim fazama priprema za obradu i izrade rezultata u najvećoj mogućoj meri obezbeđivati kvalitet podataka uz najmanji utrošak vremena. Kao rezultat toga napora izrađen je zajednički upitnik za stan i domaćinstvo, umesto posebnih obrazaca kakvi su korišćeni u ranijim popisima. U skladu s istim načelom, sadržina popisnih obrazaca opredeljena je tako da se za svaku jedinicu popisa neposredno prikupe samo oni podaci koji se moraju obezbediti kao izvorni, a da se svi drugi podaci izvedu u toku pripreme i obrade popisne građe. Ovo je naročito postignuto kod domaćinstava gde je veliki broj obeležja izveden preko obeležja njihovih članova, kod porodica koje su izvedene kao jedinice sa nizom svojih obeležja i kod stanova za obeležja o nastanjenosti.

(101) Na sva pitnja iz popisnih obrazaca kod kojih je to bilo mogućno, odgovaralo se zaokruživanjem štampane šifre pored tačnog odgovora. Samo za odgovore koji se daju rečima odgovor je upisivan na Uniji pored samog pitanja, dok su cifarski odgovori upisivani direktno u

(25) šifarska polja18/ Za složenija pitanja su na obrascima odštampana kraća objašnjenja za pravilno davanje odgovora.

(102) Odgovore u pomoćnim popisnicama (Obrazac P-1A) za naše građane na privremenom radu u inostranstvu i članove porodice koji s njima borave19/ popunjavali su ti građani (tzv. metod samopopisivanje). Popisivanje

(103) Popisivači i svi drugi učesnici popisa vršili su popisivanje u skladu sa

„Stručno-metodološkim uputstvom za organizovanje i sprovođenje popisa"20/. Ovo uputstvo sadrži dva osnovna dela. U prvom delu objašnjeni su ciljevi i jedinice popisa, kritični moment i vreme popisivanja, osnovni i pomoćni obrasci, sprovođenje kontrole

18/ Popisni obrasci u SR Hrvatskoj bili su prilagođeni planiranom unošenju podataka u računar preko optičkog čitača, pa su se razlikovali od ostalih u tehnici upisivanja odgovora. 19/ Uz ove obrasce štampana su i objašnjenja za popunjavanje, kao i obaveštenje o tome na koju ih adresu i kada treba poslati. Popunjavanje ovih obrazaca prethodilo je popisu kako bi se obezbedio što bolji obuhvat ovih naših građana. Obrasci su prvi put deljeni krajem 1980. i početkom 1981. godine na graničnim prelazima prilikom ulaska u zemlju, a nekoliko dana kasnije u mesnim zajednicama i drugim mestima gde su se radnici okupljali za vreme svoga boravka u Jugoslaviji. Bilo je predviđeno da obrasci odmah budu popunjeni i ostavljeni na čuvanje u domaćinstvu do popisa. Drugo brojnije popunjavanje ovih obrazaca bilo je organizovano u drugoj polovini februara i prvoj polovini marta 1981. godine i to u inostranstvu, odakle su obrasci poštom upućivani u zemlju. Popunjavanje u inostranstvu i dostava u zemlju (na adresu Saveznog zavoda za statistiku) produženo je do kraja juna iste godine, tj. sve do vremena do koga je bilo moguće da se obrasci naknadno uključe u popisnu građu. Ocenjuje se da je tim obrascima znatno poboljšan obuhvat naših građana na privremenom radu, a naročito onih koji sa celom porodicom tamo borave, a u Jugoslaviji nemaju ni stan ni članove domaćinstva koji bi o njima dali podatke popisivaču. 20/ Izdanje: Savezni zavod za statistiku, Beograd, januar 1981.

obuhvata i kvaliteta podataka, organi popisa, osnovni principi organizacije i zadaci statističkih organa. Drugi deo objašnjava postupak popisivača, sve njegove zadatke u popisu i način kako ih treba izvršiti. U nastavku ovog dela za svaki od popisnih obrazaca data su detaljna objašnjenja za popunjavanje.

(104) Popisivači su bih dužni da 31. marta obiđu popisni krug radi njegovog identifikovanja prema skici i opisu granica popisnog kruga, koje su dobili zajedno s ostalim popisnim materijalom. Počev od 1. aprila popisivači su posećivati svaku zgradu, odnosno stan na svom popisnom krugu i odmah popisivali stanove, domaćinstva i lica. U slučajevima kada u stanu nije bilo nikoga, ili kad u domaćinstvu nisu zatekli odraslu osobu koja može dati odgovore na pitanja iz popisnih obrazaca, popisivači su bfli dužni da ponovo dođu u ovo domaćinstvo i obave popis. Za popisivanje je bilo predviđano najviše 15 dana, što je u odnosu na popis 1971. godine povećanje od pet dana. Broj dana za popisivanje je povećan, pre svega, zbog povećanog broja pitanja koja se odnose na domaćinstva, a i zbog toga što se u popisu 1971. godine pokazalo da je 10 dana nedovoljno. Izuzetno, na teritoriji SAP Kosovo, zbog neprijateljskih demonstracija, popis je sproveden u otežanim uslovima, što je produžilo popisivanje za deset dana.

(105) Popisivač je bio dužan da po završenom popisivanju, na kontrolniku popisa sastavi prve rezultate za popisni krug i da ih zajedno sa popisnom građom sređenom na propisani način preda opštinskom instruktoru.

(106) Prilikom popisivanja, tj. prikupljanja podataka od stanovništva, pokazalo se da je većina stanovnika unapred bila obaveštena o popisu i da je bila spremna da daje potpune i tačne odgovore na postavljena pitanja. Takođe se pokazalo da je veoma veliki broj popisivača dobro proučio uputstva i da ih je pravilno primenjivao u popisu. Sređivanje i koncentracija popisne građe

(107) Popisivači su bili dužni da popisnu građu sređenu prema uputstvima predaju nadležnim opštinskim instruktorima odmah po završenim poslovima popisivanja, a najkasnije do 23. aprila. Opštinski instruktori su pojedinačno sa svakim popisivačem u toku popisivanja, a i prilikom prijema popisnih obrazaca pregledali popisnu građu, obraćajući naročito pažnju na potpunost obuhvata (prema opisu granica popisnog kruga), na potpunost odgovora na sva pitanja i na tačnost prvih rezultata za popisni krug. Po potrebi, oni su vraćali građu popisivačima na dopunu i ispravku.

(108) Po prijemu građe od svih popisivača opštinski instruktori su je predavali opštinskoj popisnoj komisiji, koja je po završenom prijemu građe od svih instruktora izradila prve rezultate popisa za opštinu i odmah posle toga je republičkom, odnosno pokrajinskom zavodu za statistiku dostavila celokupnu popisnu građu (osnovne i pomoćne obrasce)21/. Statistička kontrola kvaliteta podataka prikupljenih popisom

(109) Obaveza organa popisa da neposredno po završenom popisivanju sprovedu statističku kontrolu podataka prikupljenih popisom, ustanovljena je Zakonom o popisu. U skladu sa tom zakonskom obavezom, statistički organi izradili su obrasce i

21/ Izuzetno, popisna građa sa teritorije SR Srbije van teritorija SAP koncentrisana je u 9 regionalnih centara u kojima postoje odelenja Republičkog zavoda za statistiku, dok je građa na području SAP Vojvodine zadržana u opštinama gde je kasnije organizovana njena priprema za obradu.

Uputstvo za sprovođenje kontrole kvaliteta podataka popisa stanovništva i domaćinstava i stanova u 1981. godini i kontrolne obrasce navedene u tački (60).

(26)

(110) U Uputstvu je definisan cilj kontrole obuhvata i kontrole kvaliteta odgovora na pitanja iz popisnih obrazaca, zatim tip i veličina uzorka, metod izbora jedinica i metod prikupljanja podataka.

(111) Uputstvom je propisan i postupak utvrđivanja podudarnosti ili razlika između podataka koje je prikupio kontrolor i onih koje je prikupio popisivač, kao i objašnjenje utvrđenih razlika.

(112) Statistička kontrola sprovedena je od 18. do 21. aprila 1981. godine, tj. neposredno po završenom popisivanju.

(113) Kontrolu su izvršili kontrolori imenovani od opštinskih popisnih komisija u dogovoru s republičkim - pokrajinskim instruktorima.

(114) Posle poređenja podataka koje su prikupili kontrolori s podacima koje su za iste popisne jedinice prethodno prikupili popisivači i utvrđivanja razlika, kontrolni materijal je radi obrade22/ koncentrisan u Institutu za statistiku Saveznog zavoda. PRIPREMA POPISNE GRAĐE ZA OBRADU

(115) U popisu 1981. godine sve faze pripreme popisne građe za obradu vršene su u republičkim i pokrajinskim zavodima za statistiku. Ovo je u skladu s odredbama Zakona o statističkim istraživanjima23/ koje su na odgovarajući način unete u Zakon o popisu i u Stručno-metodološko uputstvo za organizvoanje i sprovođenje popisa. U cilju očuvanja jedinstvene metodologije, u svim fazama rada primenjivana su uputstva i odgovarajući instrumenti koje su zajednički pripremili republički, pokrajinski i Savezni zavod za statistiku.

(116) Priprema popisne građe za obradu obuhvatala je ručnu pripremu, mašinsku pripremu, kontrolu kontingenata i logičku kontrolu. Svi ti poslovi imali su dva osnovna cilja:

(a) da se podaci prikupljeni u popisu pripreme za unošenje u računar i (b) da se izvrši kontrola unetih podataka kako bi se utvrdile i otklonile, koliko je

moguće, greške nastale prilikom popisivanja. Ručna priprema

(117) Ručna priprema izvršena je prema Uputstvu za rad na ručnoj pripremi

popisne građe za obradu24/. (118) U ručnoj prinremi utvrđivan je broj popisanih jedinica u popisnom krugu i

proveravana sređenost popisne građe prema redosledu iz kontrolnika, zatim su u 22/ Rezultati ove kontrole biće objavljeni u posebnim publikacijama SZS. 23/ Sl. list SFRJ, br. 39/77. 24/ Kao sastavni deo ovog uputstva, obrađivači su koristili još: Kodeks šifara za ručnu pripremu obrazaca P-2 i P-l, Spisak naselja i opština u SFRJ, Spisak škola, Spisak zanimanja, Jedinstvenu klasifikaciju delatnosti i Izvod iz jedinstvene klasifikacije delatnosti za šifriranje delatnosti u individualnom sektoru, sve u izdanju Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, 1981. godine.

popisnu građu uključeni obrasci naknadno primljeni iz inostranstva od naših građana, ukoliko se već nije raspolagalo podacima dobijenim od članova domaćinstva u mestu stalnog stanovanja. Zatim je sledila provera logičnosti odgovora na pojedina pitanja ili na više pitanja koja su u međusobnoj vezi i najzad, šifriranje odgovora koji su upisani rečima (kao na primer školska sprema, zanimanje i dr.). Mašinska priprema

(119) Mašinska priprema je faza rada u kojoj su šifrirani podaci unošeni u računar, tj. upisivani na magnetne trake, diskete ili druga sredstva koja se koriste na računarima. Iako su u ovoj fazi korišćeni različiti uređaji podaci su uneti na jedinstven način25/. Kontrola kontingenta (KK)

(120) Cilj kontrole kontingenata bio je da se za svaki popisni krug kao radnu jedinicu utvrdi ne samo konačni broj popisanih stanova, domaćinstava i stanovnika već i broj domaćinstava ibroj popisanih lica u pojedinom stanu. Za svako domaćinstvo utvrđen je broj njegovih članova, zatim broj lica koja stanuju kod domaćinstva jer u tome naselju rade ili pohađaju školu i, najzad, broj lica zatečenih u domaćinstvu (kao gosti ili iz drugih razloga). Za članove domaćinstva, stalne stanovnike pojedinog naselja za koje se vršila kontrola, utvrđeno je da li su u kritičnom momentu popisa bili prisutni, a za odsutne i razlog odsutnosti. Za stalne stanovnike drugih naselja koji su boravili u naselju za koje se vršila ova kontrola, utvrđen je razlog njihovog boravka u tome mestu.

(121) Krajnji cilj kontrole kontingenata (KK) bio je da se za naselja kao teritorijalne jednice za koje se izrađuju tabele rezultata, utvrdi broj stanova i domaćinstava, a za stanovnike i njihov status prisutnosti u konkretnom naselju. U ovoj fazi, na osnovu podataka o odnosnima između članova domaćinstva utvrđen je i broj porodica. Logička kontrola (LK)

(122) Pod ovim pojmom podrazumeva se skup pravila kojima je cilj proveravanje međusobne logičke (ne)usklađenosti odgovora na ta pitanja iz popisnih obrazaca i da se, po potrebi, izvrše ispravke. U stvari, ovo je samo poslednja u nizu kontrola logičnosti odgovora u popisnoj građi, pa obuhvata ne samo greške nastale u toku popisivanja koje nisu otklonjene u ručnoj pripremi već i greške nastale prilikom šifriranja i unošenja podataka u računar.

(27)

(123) U ovom popisu primenjen je metod automatskog otkrivanja i ispravljanja grešaka. Izraz automatski ovde je upotrebljen u smislu neposrednog korišćenja programa koji je pripremljen u ovu svrhu. U prethodna dva popisa, ovi programi su bili zasnovani isključivo na unapred datim nelogičnim kombinacijama i konkretnim instrukcijama, kao i način ispravljanja nelogičnih kombinacija, tzv. determinističkim pravilima za ispravljanje grešaka. U ovom popisu program logičke kontrole bi je samo

25/ Korišćen je Kodeks šifara za unošenje u računar podataka iz obrasca P—2 i P-l.

delimično zasnovan na istom principu, ali je pored ovoga prvi put primenjen program ispravljanja otkrivenih grešaka na bazi verovatnoće. Pri tome su kao osnovica za korekciju služili podaci koji su prethodno prošli kroz program kao ispravni.

(124) Međutim, i pored velikog broja pravila za kontrolu i korekciju, neka pitanja, odnosno odgovori na neka pitanja nisu mogli da budu obuhvaćeni kontrolom. To, kao i činjenica da su ispravke delimično vršene na bazi verovatnoće, znači da se i u tabelama rezultata mogu javiti nelogičnosti, naročito kad se podaci daju za mala područja. OBRADA POPISNE GRAĐE Utvrđivanje sadržine tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju

(125) Nacrt sadržine tabela rezultata popisa dat je na široku diskusiju uz Nacrt programa i metodologije26/. Posle razmatranja primljenih primedbi i predloga, statistički organi sproveli su ponovo konsultacije sa grupama najčešćih korisnika i tek posle toga utvrdili Jedinstveni program obrade i objavljivanja tabela rezultata s podacima od interesa za celu zemlju - tačka" (864) imajući u vidu dva osnovna principa: da se iz popisa 1981. godine dobiju što realniji podaci prema stanju u vreme popisa i da se, koliko je najviše moguće, ostvari uporedivost tih rezultata s podacima ranijih popisa, a naročito popisa 1971. godine. Spisak ovih tabela dat je u tački (865) a pregled sadržine istih tabela po teritorijalnim jedinicama, izražen preko pitanja iz popisnih obrazaca, u tački (866).

(126) Rezultati popisa s podacima od interesa za celu zemlju rade se po naseljima, mesnim zajednicama, opštinama, po socijalističkim republikama i autonomnim pokrajinama i za SFR Jugoslaviju. Izrada jedinstvenog projekta obrade

(127) U cilju obezbeđivala identične sadržine tabela rezultata u uslovima

decentralizovane obrade podataka, statistički organi izradili su jedinstveni projekt obrade, u kome su pored svih pitanja vezanih za sadržinu tabela, precizno definisana i pravila za KK i LK. Izrada tabela rezultata

(128) Tabele rezultata po naseljima, mesnim zajednicama, opštinama i SR-SAP izrađuju se u republičkim-pokrajinskim zavodima i u Saveznom zavodu za statistiku. Mogućnost daljeg korišćenja popisne građe

(129) Jedinstveni program obrade sadrži 196 tabela, koje su usvojene u skladu s principima o kojima je bilo reči u tački (125). Međutim, mogućnosti koje pruža popisna građa daleko su veće i mogu da zadovolje i neke vrlo specifične potrebe zainteresovanih institucija ili pojedinaca. Te potrebe se definišu kako za teritorijalne jedinice po kojima se već iskazuju podaci, tako i za druge teritorije, sve do nivoa popisnog kruga27/,kao najmanje jedinice označene na popisnim obrascima. Isto tako, 26/ Izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd 1979. 27/ U SR Sloveniji i do nivoa ulice. 27/ U SR Sloveniji i do nivoa ulice.

obrada se može vršiti kombinovanjem drugih obeležja pojedinih jedinica, povezivanjem obeležja dve ili sve tri popisne jedinice ili na drugi način, zavisno od konkretnog cilja istraživača.

(28)

III METODOLOŠKE OSNOVE POPISA 1981. GODINE

S OSVRTOM NA RANIJE POPISE TERITORIJE OBUHVAĆENE POPISIMA Popisi stanovništva i domaćinstava

(130) Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 1981. godine sproveden je na celokupnoj teritoriji SFR Jugoslavije, kao i popisi 1971. i 1961. godine.

(131) Pri korišćenju podataka svih popisa stanovništva i domaćinstava pre 1961. treba voditi računa o tome da su oni vršeni na teritorijama koje su se od popisa do popisa razlikovale28/. Popisom stanovništva 1921. nije bio obuhvaćen deo Dalmacije koji se nalazio pod italijanskom okupacijom. U publikacijama rezultata toga popisa podaci za nepopisano područje dati su u nekim tabelama prema austrougarskom popisu iz 1910. godine, pa se zbog toga neke tabele odnose na celu predratnu teritoriju Jugoslavije (sa 11 984 911 stanovnika), a neke samo na popisani deo (sa 11 692 730 stanovnika). Teritorija Jugoslavije obuhvaćena popisom 1931. godine razlikuje se od teritorije obuhvaćene popisom 1948. godine za područje Istre i Slovenačkog primorja, koja su Jugoslaviji pripojena Ugovorom o miru s Italijom, februara 1947. godine. Popis 1953. godine odnosi se na istu teritoriju kao i popis 1948. godine (ta teritorija iznosila je ukupno 255 270 km2). Ovim popisom još nisu bili obuhvaćeni delovi srezova Kopar i Buje, budući da su Jugoslaviji priključeni Londonskim sporazumom, oktobra 1954. godine, čime je ukuprra teritorija Jugoslavije povećana na 255 804 km2. Da bi se zadovoljila potreba za osnovnim podacima o stanovništvu koji se odnose na teritoriju u koju su uključeni i pomenuti delovi srezova Kopar i Bunje izvršena je 31. marta 1956. godine registracija stanovništva na tom novopripojenom području29/. Popisi stanova

(132) Popisivanje stanova 1981. i 1971. godine izvršeno je na celoj teritoriji SFRJ, pa su rezultati ova dva popisa u potpunosti uporedivi. Popisom stanova 1961. godine obuhvaćena su 862 naselja pretežno gradskog karaktera, dok su 1949/50. godine popisani stanovi u 346 mesta30/. Zbog različitog obuhvata rezultati ovih popisa nisu međusobno uporedivi, kao što nisu uporedivi ni sa rezultatima posebnih obrada za gradska naselja iz popisa 1971. i 1981. godine. 28/ Iscrpna obaveštenja o teritorijalnom obuhvatu pojedinih popisa data su u radu V. Simeunovića, objavljenom u seriji „Studije, analize i prikazi" (sveska br. 22) pod naslovom „Stanovništvo Jugoslavije i socijalističkih republika 1921 — 1961. godine — Ukupno stanovništvo, polna i starosna struktura", izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, 1964. 29/ Dopunjeni podaci objavljeni su po naseljima u knjizi XV rezultata popisa stanovništva 1953. godine „Osnovni podaci o stanovništvu" izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, 1960. godine. 30/ Upotrebljen je termin „mesto" zbog toga što je popis izvršen na užim gradskim područjima pa je u nekim slučajevima obuhvaćen deo naselja, a u nekim slučajevima po dva ili više naselja koja sačinjavaju uže gradsko područje nekog mesta.

Međutim, uporedivost podataka za konkretna naselja je moguća, iako se teritorija skoro svakog naselja od popisa do popisa menjala, što je objašnjeno u tački (578).

(133) Izbor mesta, odnosno gradskih naselja, u kojima su sprovedeni popisi 1949/50. i 1961. godine, izvršen je u zavodima za statistiku republika i autonomnih pokrajina uz konsultaciju nadležnih republičkih, odnosno pokrajinskih organa. Izbor je vršen prema datim okvirnim kriterijumima, koji su predviđali da popisom treba obuhvatiti sva veća gradska naselja, industrijska i turistička naselja, kao i naselja koja se nalaze uz veće gradove kao predgrađa. U popisu 1949/50. popisivano je tzv. uže gradsko područje, a u 1961. godini obuhvatano je, u principu, celo naselje. Izuzetno kod nekih naselja, koja su imala izdvojene delove naselja pretežno seoskog karaktera, stanovi nisu ni popisani u ovim delovima naselja. Popisi individualnih poljoprivrednih gazdinstava

(134) Domaćinstva su u popisima 1948, 1953,1961,1971. i 1981. teritorijalno obuhvaćena na isti način kao i stanovništvo, prema objašnjenjima datim u tačkama (130) i (131).

(135) Popisi individualnih gazdinstava obuhvatili su individualna poljoprivredna gazdinstva samo u tzv. poljoprivrednim područjima zemlje, a nisu obuhvaćene gradske opštine velikih gradova, industrijski centri i naselja na ostrvima u kojima se, po pravilu, ne nalaze poljoprivredna gazdinstva (npr. Ljubljana-Center, Beograd-Savski venac, Beograd-Stari grad i Beograd-Vračar, ili Lastovo i Pag). Zbog toga podaci o poljoprivrednim obeležjima domaćinstava, prikupljeni u

(29)

popisima iz prethodne tačke, ms>u uporedivi sa podacima prikupljenim u okviru popisa poljoprivrednih gazdinstava 1960. i 1969. godine. TERITORIJE ZA KOJE SE IZRAĐUJU REZULTATI

(136) Popisna građa popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 1981. godine sređena je i obrađena prema političko-teritorijalnoj podeli koja je važila na dan 31. marta 1981. godine, pa se i sve tabele rezultata iskazuju po toj podeli.

(137) Rezultati popisa s podacima od interesa za celu zemlju i izrađeni su po naseljima, mesnim zajednicama, opštinama, republikama i autonomnim pokrajinama, kao i za SFR Jugoslaviju. Naselja

(138) Zbog razlika u tipovima naselja koje su uslovljene geografskim, istorijskim i drugim okolnostima, ne postoji jedinstvena definicija naselja. U Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Makedoniji primenjuje se opšta definicija naselja koja glasi: „Naselje je antropogeografska teritorijalna jedinica posebnog imena (bez obzira na broj kuća)". U Sloveniji je naselje definisano kao zbijena ili razbijena grupa kuća koja obuhvata naseljenu geografsku jedinicu sa zajedničkim imenom i sopstvenim sistemom numeracije zgrada, kao i određeno područje koje sačinjava jedan ili više statističkih krugova. U Hrvatskoj i Srbiji primenjuje se definicija po kojoj je naselje svako nastanjeno mesto s posebnim imenom, s tim što se samostalnim naseljima smatraju ona naselja koja imaju svoju posebnurtelifonju (atar), a nesan»stalhim ona koja se nalaze na ataru nekog samostalnog naselja. Prema ovoj definiciji samostalna

naselja su: gradovi, varoši, trgovišta, sela i samostalne naseobine (kolonije). (139) Podaci popisa izrađeni su samo za samostalna naselja u smislu datih

definicija, a ne za zaseoke, mahale, delove grada, pustare, salaše, usamljene kuće, majure i sl. koji se nalaze na ataru naselja, jer se oni smatraju delovima naselja (nesamostalna naselja).

(140) Rezultati popisa 1981. godine objavljuju se po naseljima koja su utvrđena odgovarajućim republičkim propisima zaključno do 31. XII1980. godine, a koja su ostala nepromenjena i do 31. III 1981. To znači da se u rezultatima po naseljima javljaju nazivi svih naselja koja su postojala u vreme popisa, bez obzira da li su nastanjena ili nisu. Dosledno tome, nisu uneta naselja koja su postojala prema ranijim zakonskim propisima, pa su ukinuta pre ovog popisa.

(141) U tabelama rezultata po naseljima, naselja su data po abecednom redosledu unutar opština. Izuzetno, gradovi (kao naselja) koji su u vreme popisa bili podeljeni na opštine dati su iza naselja koje je poslednje po abecednom redosledu, odnosne SR-SAP, dok se njihovi pojedini delovi nalaze po abecednom redosledu naselja u opštini kojoj pripadaju. Abecedni spisak naselja u SFRJ, stanje na dan 31.3.1981, dat. je u tački (867).

(142) Objašnjenja o svim promenama naziva i teritorije naselja, koje su zvanično priznate posle popisa 1948. godine zaključno sa 31. XII 1980. godine, a to znači i do popisa 1981. godine, data su u tački (868) pod nazivom „Promene u sastavu i nazivima naselja u SFRJ za period 1948-1981". Naselja koja su menjala naziv data su po abecednom redosledu i sa starim i sa novim imenom. Mesne zajednice

(143) Rezultati popisa po mesnim zajednicama daju se u okviru opština prema redosledu utvrđenom u republikama i autonomnim pokrajinama. „Spisak mesnih zajednica po SR-SAP i opštinama i naselja koja ulaze u sastav mesne zajednice, stanje na dan 31.03.1981.". dat je u tački (870). Opštine i SR-SAP

(144) Rezultati popisa po opštinama, socijalističkim republikama i socijalističkim autonomnim pokrajinama daju se, takođe, prema političko-teritorijalnoj podeli koja je važila na dan popisa.

(145) Nazivi opština dati su po abecednom redosledu unutar republika i autonomnih pokrajina. „Abecedni spisak opština u SFR Jugoslaviji, stanje na dan 31.03.1981" dat je u tački (872).

(146) „Abecedni spisak opština po SR-SAP stanje na dan 31.03.1981." datje u tački (871). Tipovi naselja (gradska, ostala)

(147) Rezultati popisa 1981. godine daju se za svako naselje, ali i kao zbirovi za gradska i ostala naselja u svakoj opštini.

(30)

(148) Zbirovi za gradska naselja izrađeni su prema spisku naselja koja su proglašena gradskim na osnovu propisa ili odluka nadležnih organa u republikama i autonomnim pokrajinama. "Abecedni spisak gradskih naselja u SFRJ, stanje na dan

31.3.1981. dat je u tački (869).

DEFINICIJE JEDINICA

(149) Jedinice popisa bile su stanovnici, domaćinstva i stanovi, a pored njih su u toku obrade popisne građe izvedene kao jedinice još porodice, domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo i zgrade.

Stanovnik

(150) Kao stanovnik (lice) u popisu se smatrao svaki građanin SFRJ, kao i strani državljaninj koji je imao prebivalište (stalno stanovao) na teritoriji SFRJ, bez obzira da li se u kritičnom momentu popisa, tj. 31. marta 1981. godine u 24. časa, nalazio u mestu u kome stalno stanuje ili u nekom drugom mestu u Jugoslaviji ili u inostranstvu.

(151) Jedinice popisa bila su i lica koja imaju prebivalište u inostranstvu, bez obzira na državljanstvo, a u kritičnom momentu zatekla su se na teritoriji SFR Jugoslavije. Izuzetak je učinjen samo za lica sa statusom diplomatskog osoblja stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava i članove njihovih porodica, koji nisu ' obuhvaćeni popisom.

(152) Stanovnici kao jedinice obuhvaćeni su popisom 1981. godine na način opisan u tačkama (431), (449) i (454), na osnovu izjave koju su dali o svome prebivalištu - detaljnije u tački (234).

(153) U svim popisima posle ll svetskog rata postupljeno je, u principu, na isti način, tj. u svakom naselju su pored stalnih stanovnika popisani i oni koji su u pojedinim naseljima bili privremeno prisutni, ali su ovi posebno obrađeni. U tabelama rezultata je obrađeno, u principu, stalno stanovništvo. Kad se podaci ne odnose na stalno stanovništvo, to je naglašeno u naslovu tabele. Pojam „stalno stanovništvo" primenjen u ovom popisu, kao i razlike u odnosu na ranije popise, objašnjeni su u tačkama (174)-(179).

Domaćinstvo

(154) Domaćinstvom se u popisu 1981. godine smatrala svaka porodična ili druga zajednica lica za koju je popisivaču data izjava da zajedno stanuju i zajednički troši svoje prihode za podmirivanje osnovnih životnih potreba (stanovanja, ishrane i drugih), bez obzira da li se svi članovi stalno nalaze u mestu gde je nastanjeno domaćinstvo ili neki od njih boravi duže vreme u drugom naselju zbog rada ili školovanja ili je odsutan iz drugih razloga (službeno putovanje, lečenje i dr.).

(155) Domaćinstvom se smatralo i svako lice koje u mestu popisa živi samo, a koje nije član domaćinstva u nekom drugom mestu, bez obzira da li stanuje u posebnom ili deljivom stanu, kao samac—podstanar, u samačkom hotelu i sličnom objektu, ili u istoj sobi sa drugim samcem ili sa članovima domaćinstva — stanodavca, ali s njima ne troši zajedno svoje prihode.

(156) Domaćinstvom se smatralo i tzv. kolektivno domaćinstvo, tj. domaćinstvo sastavljeno od lica koja žive u ustanovama za trajno zbrinjavanje dece i odraslih, u manastirima ili samostanima, u bolnicama za smeštaj neizlečivih bolesnika i sl.

(157) Domaćinstva su, kao i stanovništvo, u obradi raspoređena po naseljima prema mestu u kome su stalno nastanjena, bez obzira gde ih je popis zatekao. Pojam stalno stanovništvo je objašnjen u tački (174) i važi na odgovarajući način i za domaćinstva.

(158) Definicija domaćinstva data u tački (154) primenjena u ovom popisu, razlikuje se od definicije primenjene u popisima 1948. godine i kasnije po tome, što su ranijoj definiciji koja je glasila: „Domaćinstvom se smatra svaka porodična ili druga zajednica lica čiji članovi zajedno stanuju i zajednički troše svoje prihode za podmirivanje osnovnih životnih potreba (stanovanja, ishrane i drugih)", dodate reči: „bez obzira da li se svi članovi stalno nalaze u mestu gde je nastanjeno domaćinstvo, ili neki od njih boravi duže vreme u drugom naselju zbog rada, školovanja ili iz drugih razloga". Naime, u svim tim popisima, lica koja su radila u jednom mestu, a čija je porodica bila stalno nastanjena u drugom mestu, smatrana su samačkim domaćinstvima u mestu rada, bez obzira da li učestvuju u izdržavanju ili su jedini izdržavaoci porodice u drugom mestu. Dosledno tome, ova lica nisu uključivana u članove domaćinstva u mestu—naselju gde im živi porodica.

(31)

(159) Promena u definiciji domaćinstva, primenjena u ovom popisu, tesno je povezana s promenom u opredeljenju mesta stalnog stanovanja o čemu je reč u tački (234). S druge strane, razlozi odsutnosti iz mesta stanovanja, odnosno prisutnosti u drugom mestu (mestu popisa) u zemlji, dozvoljavaju obradu podataka na takav način, da se numerički može iskazati uticaj promene u definiciji u odnosu na ranije popise.

(160) U popisima stanovništva 1931. i 1921. godine definicija domaćinstva razlikuje se samo po tome što su samci koji žive (stanuju) u domaćinstvima smatrani članovima tih domaćinstava, bez obzira da li zajednički troše svoje prihode.

Stan

(161) Od prvog popisa stanova, koji je sproveden 1949/50. god. pa sve do danas Primenjivala se, u osnovi, ista definicija stana koja glasi: „Stanom se smatra svaka građevinski povezana celina namenjena za stanovanje koja se sastoji od jedne ili više soba s odgovarajućim pomoćnim prostorijama (kuhinja, ostava, predsoblje, kupatilo, klozet i sl.), ili bez pomoćnih prostorija, i ima jedan ili više posebnih ulaza".

(162) U smislu date definicije, stan koji je u vreme popisa bio podeljen, tj, koga su koristila dva ili više domaćinstava, a nije građevinski prepravljen (adaptiran) u dva ili više stanova, popisan je kao jedan stan. Nasuprot tome, u slučaju kada je jedno domaćinstvo imalo više stanova na istoj adresi, odnosno parceli, a koristilo ih je za stanovanje svojih članova, svaki od ovih stanova popisan je posebno.

(163) Od definicije stana odstupalo se u slučaju kada je neko domaćinstvo, pored stana kao građevinske celine, koristilo tokom cele godine još jednu prostoriju, npr. jednu sobu ih kuhinju, koja je građevinski odvojena od glavnih prostorija stana (nalazila se u drugoj zgradi u dvorištu, ili u istoj zgradi ali sa posebnim ulazom. Takva prostorija popisivana je kao da se nalazi u sastavu stana. Ovakav stav zauzet je zbog toga što se u nekim krajevima kuhinja gradi kao odvojena prostorija, kao i soba za kućnu pomoćnicu, ali i zbog toga što ima mnogo slučajeva da su domaćinstva proširila svoj stambeni prostor na taj način što su nastanila neku već postojeću odvojenu sobu u dvorištu ili su je sama sagradila. Ista odstupanja od definicije stana, u slučajevima kada se radi samo o jednoj odvojenoj prostoriji, bilo da je to soba ili kuhinja, izvršena su i u popisima 1961. i 1971. godine.

(164) U popisu 1981. godine učinjeno je još jedno odstupanje u primeni definicije stana, jer su kao jedan stan popisane sve sobe, kuhinja i ostale pomoćne prostorije koje, zbog specifičnosti gradnje u nekim krajevima zemlje, imaju posebne ulaze sa nekog trema ili verande, pa čak i neposredno iz dvorišta (npr. u SAP Vojvodini

i SAP Kosovu). Prema tome u sastavu jednog stana popisane su sve ovakve prostorije koje je koristilo jedno domaćinstvo. U ranijim popisima ovakva odstupanja nisu bila predviđena metodološkim uputstvima, ali su u samom popisivanju izvršena odstupanja, jer nije imalo smisla popisivati kao posebne stanove jednog domaćinstva svaku sobu pojedinačno, kada je bilo očigledno da su to samo specifičnosti gradnje jednog kraja.

(165) Od definicije stana kao građevinske celine nije se odstupalo u slučaju kada je jedno domaćinstvo pored prostorija svog stana koristilo još dve ili više međusobno povezanih prostorija koje su se nalazile u istoj zgradi, ili u drugoj zgradi u dvorištu (na primer, dve međusobno povezane sobe, ili soba i kuhinja ili soba i kupatilo, i sl.), jer su, u tom slučaju, odvojene prostorije popisivane kao poseban stan, tzv. drugi stan domaćinstva.

(166) Popisom su, po pravilu, obuhvaćeni samo završeni stanovi. Pod završenim stanom podrazumevao se stan na kome su završeni svi predviđeni građevinski, Instalaterski i završni (zanatski) radovi, tako daje u celini osposobljen za stanovanje. Nezavršen stan popisivan je samo u slučaju kada je korišćen za stalno stanovanje od strane domaćinstva koje nema drugi stan, i to samo onaj deo koji je korišćen za stanovanje, bez obzira do kog stepena je završen.

(167) Pored stanova popisom su obuhvaćene i stalno nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nužde, a koje su u vreme popisa korišćene za stanovanje domaćinstava i lica koja nemaju stan za stalno stanovanje.

Kolektivni stan

(168) Kolektivni stan je skup prostorija koje koristi veća grupa lica za

zajedničko stanovanje. U kolektivne stanove spadaju: baraka za kolektivni smeštaj radnika na gradilištima, dom ili hotel za samce, studentski dom, dom penzionera i sl.

(169) Sve prostorije jednog doma, internata i sl. popisane su kao jedna jedinica (popunjen je jedan obrazac P—3 za kolektivni stan), bez obzira što se one možda nalaze u dve ili više zgrada.

(32)

SKUPOVI JEDINICA POPISA ZA KOJE SE IZRAĐUJU TABELE REZULTATA

STANOVNIŠTVO (170) Izbor obeležja po kojima se može vršiti formiranje skupova stanovnika (lica) koji su predmet posmatranja u jednoj ili više tabela, veoma je veliki, ali su najčešće korišćena tri obeležja, bilo samostalno ili u međusobnoj kombinaciji, i to:

(a) Vezanost pojedinaca za naselje u kome je popisan, odnosno opredeljen da li je stalni stanovnik tog ili nekog drugog naselja. Za stalne stanovnike, dodatni kriterijumi su: prisutnost (dali je u vreme popisa bio prisutan ili odsutan) i razlog odsutnosti. Na osnovu ovih kriterijuma formirano je više skupova kao: stalno stanovništvo, stanovništvo u zemlji, stanovništvo u inostranstvu i drugi.

(b) Obeležje aktivnosti kojim se opredeljuje svojstvo lica u odnosu na rad (obavljanje zanimanja) i društveno-ekonomski položaj onih koji obavljaju zanimanje (radnici, samostalni i dr.) su obeležja na kojima se zasniva grupisanje stanovnika u čitavom nizu tabela rezultata.

(171) Treće obeležje kojim je često ograničen skup stanovnika za koje se iskazuju podaci u pojedinim tabelama je starost, jer se niz drugih obeležja odnosi, samo na stanovnike koji pripadaju određenim starosnim grupama, kao: školska

sprema (završena škola) — na lica starija od 15 godina, zanimanje (posao koji lice obavlja u cilju sticanja sredstava za život) — u principu takođe na lica starija od 15 godina i drugo. Za sve skupove stanovnika koji se baziraju na obeležju starosti važi princip navršenih godina života u kritičnom momentu popisa, o čemu je reč u tački (224).

(172) U ovakvom grupisanju, ista lica mogu da pripadaju kao jedinice raznim skupovima, zavisno od drugih obeležja tih jedinica koje se posmatranju u konkretnoj tabeli, na primer: žena koja je rodila troje dece, a nalazi se na privremenom radu u inostranstvu pripada skupu žena koje su rađale — u odgovarajućim tabelama i skupu jugoslovenskih građana na privremenom radu u inostranstvu — u drugim tabelama.

(173) U ovoj knjizi daju se objašnjenja svih skupova po kojima se iskazuju podaci u tabelama rezultata po Jedinstvenom programu obrade.

Stanovništvo (stalno)

(174) Izraz „stanovništvo" odnosi se na stalno stanovništvo jednog naselja. Stalno stanovništvo čine svi stanovnici koji u jednom mestu-naselju stalno stanuju (imaju prebivalište), tj. sva lica koja su upisana u spisak članova domaćinstva i koja su na pitanje 5. „Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje" u popisnici odgovorila sa „DA". Objašnjenja pojma mesta stalnog stanovania u ovom i u ranijim jugoslovenskim popisima, data su u tačkama (233)-(238).

(175) U ovom, kao i u svim popisima posle II svetskog rata prilikom popisivanja (prikupljanja podataka) svaki stanovnik je trebalo da bude popisan u mestu stalnog stanovanja, bez obzira da li je u kritičnom momentu popisa bio u tome mestu ili se nalazio u nekom drugom mestu u Jugoslaviji ih u inostranstvu. Time je zadovoljen jedan od osnovnih ciljeva popisa - da se utvrdi ukupan broj stalnih32/ stanovnika Jugoslavije i njihov teritorijalni raspored po republikama i autonomnim pokrajinama, opštinama, mesnim zajednicama i naseljima.

(176) Od popisa do popisa su se menjala metodološka rešenja za određivanje mesta stalnog stanovanja izvesnih kategorija stanovništva, što je objašnjeno u tačkama (237) i (238). 0 ovome se mora voditi računa prilikom korišćenja rezultata pojedinih popisa.

(177) U tabelama rezultata popisa 1971, 1961, 1953. i 1948. godine u skladu s primenjenim metodološkim rešenjima za određivanje mesta stalnog stanovanja, izvršeno je prema prisutnosti osnovno grupisanje na stalno stanovništvo i privremeno prisutna lica. Stalno stanovništvo čine prisutna lica, tj. stalni stanovnici koji su se u kritičnom momentu nalazili u mestu stalnog stanovanja i privremeno odsutna lica, bez obzira na razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja.

(178) Za razliku od popisa 1948. godine i kasnije, u popisima 1931. i 1921. godine, svaki stanovnik popisan je i iskazan u tabelama rezultata samo u mestu u kome se nalazio u kritičnom momentu, bez obzira da li je stalni stanovnik toga mesta ili se u njemu nalazio iz određenog razloga. To znači da je u tim popisima obuhvaćeno prisutno ili ,,de facto" stanovništvo, koje daje sliku brojnog stanja i strukturu stanovništva na određenoj teritoriji u momentu popisa, što je moglo zadovoljiti potrebe u vreme relativno male pokretljivosti stanovništva.

(179) Razlike u prikupljanju podataka i iskazivanju rezultata o kojima je bilo reči u prethodnim tačkama, kao i promene u teritoriji naselja, opština i drugih jedinica za koje se iskazuju rezultati popisa, otežavaju vremensko izučavanje porasta ili 32/ Ovaj pojam ne odgovara u potpunosti klasičnom pojmu „de mre" stanovništva, jer, prema važećim propisima, u našoj zemlji ne postoji opšta obaveza prijavljivanja prebivališta i boravišta građana.

smanjenja broja stanovnika na određenoj teritoriji, a naročito po naseljima.

(33)

Stanovništvo u zemlji

(180) Stanovništvo u zemlji je stalno stanovništvo, objašnjeno u tačkama (174) i (175), umanjeno samo za broj jugoslovenskih građana na privremenom radu u inostranstvu - tačka (182) i članova porodice koji s njima borave - tačka (186). To znači da su u ovaj skup uključeni i sv: stalni stanovnici pojedinih naselja koji su u vreme popisa bih u inostranstvu, izuzev onih koji su tamo boravili iz dva pomenuta razloga.

Stanovništvo u inostranstvu

(181) Ovaj skup čine jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu - tačka (182) i članovi porodice kojii s njima borave u inostranstvu — tačka (186).

Jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu

(182) Ovaj skup obuhvata popisane jugoslovenske građana koji su u vreme

popisa bih na privremenom radu kod stranih poslodavaca ili su u inostranstvu radili samostalno, uključujući i one koji su se zatekli u mestu stalnog stanovanja u poseti, na lečenju i dr. U ovaj skup su uključeni i radnici iz nekih pograničnih područja koji, takođe, rade u inostranstvu, ali tamo ne borave, već se svakodnevno vraćaju u zemlju, u mesto u kome stalno stanuju.

(183) Ocena o tome da li se rad pojedinaca u inostranstvu može smatrati privremenim ostavljena je u ovom, kao i u popisu 1971. godine, licima od kojih su neposredno uzimani podaci (od radnika lično ili od članova njihovog domaćinstva), bez obzira koliko je vremena prošlo od njihovog odlaska.

(184) Stranim poslodavcem smatran je strani vlasnik ili firma, kao i država ili javna ustanova. Isto tako je stranim poslodavcem smatran i građanim Jugoslavije koji je registrovao svoju radnju u inostranstvu, pa u njoj zapošljavao i naše radnike. Kao samostalan rad u inostranstvu smatrao se rad u svojoj radnji, radionici, birou i sl.

(185) U rezultatima popisa 1971. godine, ovaj skup bio je definisan na isti način, samo što radnici iz nekih pograničnih krajeva koji su radili kod stranih poslodavaca, ali su se svakodnevno vraćali u Jugoslaviju, nisu bih uključeni. Članovi porodice jugoslovenskih građana na privremenom radu u inostranstvu

(186) U ovaj skup svrstana su popisana lica koja nisu radila, ali su u vreme popisa boravila u inostranstvu kao članovi porodice jugoslovenskih građana na privremenom radu.

(187) U popisu 1971. godine je ovaj skup bio definisan na isti način.

Aktivno stanovništvo (u zemlji)

(188) Aktivno stanovništvo čine lica stara 15 i više godina koja u vreme popisa:

a) obavljaju zanimanje, tj. svojim radom (u radnom odnosu ili samostalno - na svom ih porodičnom imanju, u zanatskoj ih drugoj radnji, u kući i dr.) zarađuju sredstva za život

i b) ne obavljaju zanimanje, ah traže posao (prvo ili ponovno zaposlenje) preko zajednice za zapošljavanje, kao i ona koja su prekinula rad zbog odsluženja vojnog roka ili izdržavanja kazne lišenja slobode.

(189) Izuzetno, u ovaj skup uključena su i deca stara 10 i više godina koja ne pohađaju školu, a redovno obavljaju poljoprivredne poslove (pastiri, čobani i sl.).

(190) Dosledno definiciji skupa „stanovništvo u zemlji" u tabelama rezultata popisa 1981. godine su podaci iskazani za aktivno stanovništvo koje obavlja zanimanje u zemlji, tj. u SFR Jugoslaviji. To znači, da su pored lica koja svoj rad stvarno obavljaju na teritoriji SFR Jugoslavije, u ovaj skup uključena i lica koja su upućena na rad u inostranstvo - tačka (442), dok su isključeni jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu - tačka (182). U rezultatima popisa 1971. godine su radnici na privremenom radu u inostranstvu, koji su pre odlaska iz zemlje bih aktivni, u konačnim rezultatima popisa uključeni u aktivno stanovništvo, ah nisu raspoređivani prema drugim ekonomskim obeležjima33/.

(191) U popisu 1953. godine i kasnijim popisima bila je primenjena ista definicija aktivnog stanovništva, ali promene učešća aktivnog u ukupnom stanovništvu prema podacima pojedinih popisa, nisu odraz samo stvarnih promena u aktivnosti stanovništva već i nedoslednosti u primeni metodologije, nepotpunosti ili nepreciznosti definicija za neke kategorije stanovništva. Na to je naročito uticao stav u primeni definicije aktivnosti za ženska lica u poljoprivrednim domaćinstvima, gde su popisivači, pod uticajem lokalnih i ličnih shvatanja, ta lica popisivah kao „poljoprivrednice" ili kao „domaćice".

(192) Rezultati popisa 1948. godine u ovom pogledu još izrazitije odstupaju od rezultata ostalih popisa. Naime, u tom popisuje grupisanje poljoprivrednika vršeno prilikom popisivanja, i to prema zemljišnom posedu. Pošto u uputstvu nije bila data nikakva definicija ko se smatra poljoprivrednikom po zanimanju, gotovo celokupno žensko stanovništvo, starije od 14 godina iz poljoprivrednih domaćinstava uključeno je u

(34)

aktivno stanovništvo. Procenjeno je daje na ovaj način broj aktivnih žena — poljoprivrednika, a zbog toga i ukupno aktivno stanovništvo, po popisu 1948. godine za oko 1 700 000 lica viši, nego da se postupilo kao u popisima 1953, 1961. i 1971. godine, ili bar kao u popisu 1931. godine, odnosno 1921. godine. Naime, u popisu 1931. godine usvojena je pretpostavka da u svakom domaćinstvu treba da postoji bar jedna domaćica. Iz ovog razloga podaci o strukturi stanovništva po aktivnosti dobijeni popisom 1948. godine ne mogu se, bez prethodne korekture broja aktivnih žena, porediti s odgovarajućim podacima ostalnih popisa.

(193) Do popisa 1953. godine nije bila preciznije definisana kategorija lica s ličnim prihodom i verovatno daje izvestan broj tih lica u ranijim popisima uključen u aktivno stanovništvo ili po svom ranijem zanimanju ili na osnovu delimičnog bavljenja nekim zanimanjem u vreme popisa.

Penzioneri i druga lica s ličnim prihodom

(194) Grupu lica s ličnim prihodom čine građani koji nisu aktivni ali imaju sredstva za život od redovnih primanja kao što su penzije (starosna, invalidska ili porodična), druga primanja (invalidnina, socijalna pomoć, stipendija ili studentski krediti 33/ Podaci o ovom skupu naših građana objavljeni su u Statističkom biltenu br. 679, izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd, juli 1971.

i dr.) ili prihode od davanja u zakup kuće, stana, zemlje, radnje i dr. (195) Ista definicija bila je primenjena i u popisima 1953, 1961. i 1971. godine,

dok je u ranijim popisima zbog nepreciznosti definicije izvestan broj ovih lica verovatno uključivan u aktivno stanovništvo. U rezultatima popisa 1971. godine u ovaj skup su uključena i lica koja su u vreme popisa bila „na privremenom radu u inostranstvu", kao i ona koja su boravila s njima kao članovi porodice, ako su pre odlaska na rad imala penziju ili drugi lični prihod.

Izdržavano stanovništvo (u zemlji)

(196) Izdržavano stanovništvo u ovom, kao i u ranijim popisima, čine lica koja

nemaju sopstvenih sredstava za život ni po kom osnovu, ili imaju neka neznatna sredstva pa ih izdržavaju roditelji, rođaci ili druga lica, ili im je izdržavalac pravno lice — objašnjenje dato u tački (308).

(197) Izdržavano stanovništvo raspoređuje se u rezultatima popisa prema svome zanimanju shvaćenom kao širi pojam-objašnjeno u tački (283), kao i prema zanimanju i socio-profesionalnom položaju izdržavaoca.

(198) U izdržavano stanovništvo u tabelama rezultata popisa 1981. godine nisu uključeni članovi porodice jugoslovenskih građana na privremenom radu koji su u vreme popisa boravili u inostranstvu. Međutim, u tabelama rezultata popisa 1971. godine, u ovaj i skup uključena su kako lica na privremenom radu u inostranstvu, tako i članovi porodice koji su s njima boravili, ako su neposredno pre odlaska iz zemlje bili izdržavani.

Radnici

(199) U popisu 1981. godine su u ovaj skup svrstana sva lica koja su u vreme

popisa obavljala zanimanje u svojstvu radnika u udruženom radu — tačka (321) ili „radnika kod lica koje samostalno obavlja delatnost: — profesiju ili kod drugog lica" — tačka (322). Uključeni su svi radnici u udruženom radu, kako oni koji su u vreme popisa stvarno radili u Jugoslaviji, tako i oni koji su bili upućeni na rad u inostranstvo, pa su bili odsutni iz zemlje iz razloga objašnjenog u tački (442), ali nisu uključeni jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu — tačka (182).

(200) Za razliku od ovog popisa, kad su u skup radnika uključena samo lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje, u popisima 1971, 1961. i 1953. godine skup radnika su, pod nazivom „zaposleno osoblje" činila sva lica koja su po položaju u zanimanju bila radnici. Prema tome, u ovaj skup su, pored lica u radnom odnosu bila uključena i lica koja privremeno nisu obavljala svoje zanimanje (privremeno nezaposlena, lica na odsluženju vojnog roka i lica na izdržavanju kazne lišenja slobode), a koja su pre prestanka obavljanja zanimanja bila radnici po položaju u zanimanju, kao i lica koja su tražila prvo zaposlenje preko zavoda za zapošljavanje ili preko konkursa. Jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu kod stranih poslodavaca nisu bili uključeni u ovaj skup ni 1971. godine.

(35) DOMAĆINSTVA

Domaćinstva (osim kolektivnih)

(201) Sva domaćinstva, prema definiciji datoj u tački (154) čine jedan skup jedinica u tabelama rezultata.

Domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo

(202) Sva domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, čine jedan skup, a objašnjenja su data u tački (675).

STANOVI

(203) U tabelama rezultata stanovi kao jedinice grupisani su u sledeće

skupove Stanovi (za stalno stanovanje) Nastanjeni stanovi Stanovi u društvenoj svojini Stanovi koji se koriste isključivo za obavljanje delatnosti Stanovi za odmor i rekreaciju

Stanovi (za stalno stanovanje)

(204) Izraz „stanovi" korišćen je kao skraćeni naziv stanova za stalno

stanovanje To su stanovi koji odgovaraju definiciji stana i namenjeni su za stalno stanovanje, bez obzira da li su u vreme popisa bili nastanjeni, privremeno nenastanjeni ili napušteni za duže vreme, osim onih koji se koriste isključivo za obavljanje delatnosti. Stanovi za stalno stanovanje predstavljaju stambeni fond svake teritorijalne jedinice na koju se podaci odnose

(205) Skup stanova (za stalno stanovanje) formiran je na bazi modaliteta obeležja: „vrsta stambene jedinice" i „korišćenje stana".

(206) U popisu 1971 ovaj skup jedinica je formiran na isti način, dok u 1961. godini nije sadržao nenastanjene (prazne) stanove, jer je ta pojava bila malobrojna.

Nastanjeni stanovi

(207) Kao nastanjeni stanovi iskazani su svi popisani stanovi koji odgovaraju definiciji stana i u kojima je u vreme popisa stanovalo jedno ili više lica.

(208) Ovaj skup je formiran na bazi modaliteta obeležja „vrsta stambene jedinice" i „korišćenje stana"

(209) U popisu 1971 i 1961 godine nastanjeni stanovi su se u rezultatima obrade javljali, takođe, kao poseban skup.

Stanovi u društvenoj svojini

(210) Ovo je u stvari podskup stanova za stalno stanovanje, nastanjenih i nenastanjenih stanova, pošto se u većini tabela rezultata podaci za stanove društvene svojine daju u istom obimu kao i za stanove ukupno (društvene i privatne zajedno) Ovaj podskup formira se na bazi odgovora „društveni" za obeležje „svojina stana"

(211) Iz popisne građe 1971 godine naknadno su izrađeni rezultati za stanove u društvenoj svojini. Posebnih rezultata za društvene stanove nije bilo za 1961 i 1949/50 godinu

Stanovi koji se koriste isključivo za obavljanje delatnosti

(212) U ovu grupu svrstani su stanovi koji odgovaraju definiciji stana i koji su

kod pitanja o korišćenju imali odgovor. „Samo za obavljanje delatnosti". Bliža objašnjenja o ovim stanovima data su u tački (464).

(213) Stanovi koji se koriste samo za obavljanje neke delatnosti nisu uključeni u stambeni fond. Međutim, pošto ovi stanovi predstavljaju i potencijalni stambeni fond, u tabelama rezultatima dati su kao poseban skup

(214) U prethodnim popisima ovi stanovi nisu ni popisivani

Stanovi za odmor i rekreaciju

(215) U ovaj skup svrstani su stanovi koji odgovaraju definiciji stana (modalitet „stan" kod obeležja „vrsta stambene jedinice") i koji su kod obeležja „korišćenje stana" imali odgovor: „Za odmor i rekreaciju" Bliža objašnjenja o ovim stanovima data su u tački (467).

(216) U popisu 1971 godine prvi put se javlja poseban skup jedinica „stanovi za odmor i rekreaciju'', jer ranije ti stanovi nisu popisivani.

Kolektivni stanovi

(217) Svi popisani kolektivni stanovi čine jedan skup jedinica, kao i u popisu

1971 godine.

(35)

DEFINICIJE I OBJAŠNJENJA OBELEŽJA I PITANJA IZ POPISNIH OBRAZACA

Identifikacioni i adresni podaci

(218) Teritorija na kojoj se vrši popis je na svim popisnim obrascima jedinstveno označena upisivanjem šifre opštine i šifre popisnog kruga iz Jedinstvenog registra teritorijalnih jedinica - tačka (80), u kome se nalaze nazivi opština i naselja, koja se u ovom slučaju smatraju kao mesto popisa.

(219) Redni brojevi zgrade, stana i domaćinstva dodeljivani su prilikom popunjavanja kontrolnika - tačke (56) i (57), a zatim prenošeni na osnovne obrasce. Redni brojevi popisanih lica vezani su prvo za domaćinstvo, a zatim za redni broj u spisku 1, 2 ili 3 na obrascu P—2. Pošto se u kontrolniku nalazila i adresa stana, popisivač je imao mogućnost da se, u slučaju potrebe, vrati u domaćinstvo radi dopune ili ispravke podataka.

(220) Pored pitanja označenih rednim brojevima, obrasci P—1 i P—2 imali su prostor rezervisan za upisivanje šifara kojima se upotpunjavala njihova sadržina, što je objašnjeno na odgovarajućem mestu za svaki obrazac.

P O P I S N I C A

1. Prezime i ime

(221) Ovaj podatak statistički se ne obrađuje, već se koristi samo prilikom utvrđivanja identiteta lica koja ulaze u sastav domaćinstva ili pripadnosti pojedinih članova porodici (prvoj, drugoj itd.) unutar domaćinstva i njihovog položaja u porodici (suprug—otac, supruga—majka ih dete), ili uopšte nisu članovi porodice.

2. Pol

(222) Odgovor na pitanje o polu upisivan je za sva popisana lica (muški ili ženski).

3. Datum rođenja (dan, mesec, godina)

(223) Nastojalo se da se u popisu za svako lice dobiju podaci o danu, mesecu i godini rođenja. Podatak je, po pravilu, upisivan na osnovu izjave, a kad je popisivač ocenio da lice nije sigurno u podatke koje daje ili kad se podatak odnosio na lica starija od 90 godina, tražio je da se pokaže neki dokument ili je postavljanjem dodatnih pitanja (o starosti njegove dece i dr.) pokušao da oceni tačnost izjave.

(224) Obeležje „starost" izvedeno je na osnovu odgovora o datumu rođenja. U rezultatima popisa 1981. godine, kao i svih ostalih popisa, osim popisa 1948. godine,, starost se iskazuje u navršenim godinama života, a za decu do 1 godine i u navršenim mesecima.

(225) Pošto je starost izvedena po principu navršenih godina u kritičnom momentu popisa, pri korišćenju podataka treba voditi računa da, na primer: 3 godine — znači da je dete imalo navršene tri godine i nalazi se u četvrtoj, što znači da je moglo imati najviše 3 godine, 11 meseci, i 29 dana. Na odgovarajući način, kod grupisanih podataka, na primer: petogodišnja grupa starosti 20—24 godine obuhvata lica koja su navršila 20, 21, 22, 23 i 24 godine života, uključujući i sve one koji imaju preko 24 godine, ali još nisu napunila 25 godina života. Ako su napunili 25 godina života prelaze u narednu petogodišnju grupu 25—29 godina itd. Modalitet „nepoznato" odnosi se na lica za koja u popisu nije dobijen podatak o datumu rođenja.

(226) U tabelama rezultata popisa primenjene su dve osnovne klasifikacije. Prva klasifikacija ima pojedinačno sve godine starosti od 0—100 i više, a za decu u prvoj godini života — navršene mesece od 0—11. U drugoj klasifikaciji su petogodišnje grupe 0-4, 5-9 itd. Zaključno sa 85 i više godina. U tabelama se ove klasifikacije koriste ili u celini, ili u delovima, ili kombinovano. Pored osnovnih, koje su označene brojevima (569) i (570), posebnim brojevima (571)—(575) označene su još samo one koje sadrže jedan ili više intervala manjih ili većih od petogodišta.

(227) Podaci o stanovništvu prema starosti uporedivi su iz svih naših popisa, osim iz popisa 1948. godine, kad su rezultati obrađeni prema kalendarskoj godini rođenja umesto prema navršenim godinama života. U rezultatima toga popisa, koji je sproveden sa stanjem 15. marta, izvršeno je izvesno pomeranje i to: u grupi 0 godina starosti nalaze se sva deca rođena u 1947. i do 15.111 1948. godine, tj. stara do 14 i po meseci, a isto tako i u svakoj drugoj grupi nalaze se i lica koja su za 2 i po meseca starija, nego što bi bio slučaj da je usvojen princip navršenih godina života.

4. Mesto rođenja (naziv mesta — naselja i opštine ili strane države)

(228) Za lica rođena u Jugoslaviji, cilj ovog pitanja u popisu 1981. godine bio je razUčito definisan u pojedinim SR — SAP, i to: a) Po prvoj varijanti — podatak treba da služi za ispitivanje rodnog kraja, tj. mesta stalnog stanovanja majke u vreme rođenja deteta (lica za koje se upisuje podatak). U skladu s tim ciljem, za decu rođenu van mesta stanovanja majke (u zdravstvenoj ustanovi van toga mesta, kod majčine rodbine i dr.), podatak se odnosi na mesto stalnog stanovanja majke, a ne na stvarno mesto rođenja. Ova varijanta primenjena je na teritoriji SR Crne Gore, SR Slovenije i SR Srbije. b) Po drugoj varijanti — podatak može da se koristi za uvođenje ili ažuriranje registra

stanovništva34/ pa se odnosi na stvarno mesto

(37)

rođenja lica, bez obzira na mesto stalnog stanovanja majke u vreme njegovog rođenja. Ova varijanta primenjena je u SR Bosni i Hercegovini, SR Hrvatskoj i SR Makedoniji.

(229) Za lica rođena u inostranstvu, odgovor na ovo pitanje prikupljen je na jedinstven način - upisivan je naziv mesta i države u kojoj su rođena, čime se obezbedilo da se u obradi dobiju podaci o broju i strukturama naših građana rođenih u inostranstvu, a naročito dece naših radnika na privremenom radu.

(230) U rezultatima popisa je primenjena klasifikacija, označena brojem (589). (231) Primena prve, odnosno druge varijante utiče na razvrstavanje onih lica

koja su rođena van opštine, odnosno van SR - SAP u kojoj je u vreme njihovog rođenja bila stalno nastanjena njihova majka, pa se o tome mora voditi računa prilikom korišćenja podataka.

(232) U svim ranijim popisima tražio se odgovor o stvarnom mestu rođenja, pa su podaci tih popisa uporedivi samo za stanovništvo onih SR-SAP u kojima je u 1981. godini primenjena druga varijanta, i to za opštine koje u međuvremenu nisu menjale teritoriju.

5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje (DA-NE)

(233) Ovo direktno pitanje o mestu stalnog stanovanja, služilo je za proveru podataka prethodno unetih u spisak članova domaćinstva - videti tačke (430) do (433), a i kao kontrolno pitanje za odgovor na pitanje 6, koje se odnosi na doseljenje u mesto stalnog stanovanja.

(234) U popisu 1981. godine pri upisivanju odgovora na pitanje o mestu stalnog stanovanja (prebivalištu), u celini su poštovane zakonske odredbe35/ u kojima je prebivalište definisano kao mesto u kome se lice nastanilo s namerom da tu stalno stanuje. Kako popisivači nisu mogli da utvrđuju nameru građana, podatak o mestu stalnog stanovanja, kao i ostali podaci, upisivan je na osnovu izjave lica koje se popisuje ili člana njegovog domaćinstva koji je davao podatke popisivaču.

(235) Pojam mesta stalnog stanovanja veoma je tesno vezan za pojam domaćinstva koji je objašnjen u tački (154), pa su problemi oko utvrđivanja mesta stalnog stanovanja u popisu praktično ograničeni samo na ona lica koja rade i borave u jednom mestu, a njihova domaćinstva žive u drugom mestu. Broj ovih lica od popisa do popisa se povećava, pa time i relativni značaj podataka koje popis o njima treba i može da pruži.

Otuda su u odnosu na ranije popise36/ proizišla i različita metodološka rešenja 34/ Registar stanovništva vodio se pre popisa za SR Sloveniju, za područja Beograda, Zagreba i nekih većih gradova, a bilo je planirano da se iz popisne građe osnuje u još nekim gradovima. 35/ Republički i pobnignski zakoni o prijavi prebivališta i boravišta građana, doneti u vremenu od 1971. do 1975. godine. 36/ Pri usvajanju ovakvog metodološkog rešenja za popis 1981. godine pošlo se od činjenice da je većina građana koji rade van mesta u kome živi njihovo domaćinstvo čvrsto vezana za ostale članove, a to su često i jedini izdržavaoci drugih članova. Naime, preovladala je potreba da se očuva domaćinstvo i porodica, ali da se obezbede i podaci o razlozima boravka njihovih članova u drugom mestu. Davanjem mogućnosti svim građanima da izjave koje mesto (naselje) smatraju svojim prebivalištem, nastojalo se da se dobiju što realniji

primenjena u ovom popisu. (236) Sva naselja na teritoriji SFRJ, iz tačke (140), po pravilu jesu mesta

stalnog stanovnaja. Izuzetak su samo ona koja u vreme popisa nisu bila nastanjena, što je popisom takođe trebalo utvrditi. Pošto svako naselje pripada nekoj opštini, ta opština je opština stalnog stanovanja svih stanovnika njenih naselja.

(237) U metodologiji popisa 1971. i 1961. godine, mesto rada je smatrano i mestom stalnog stanovanja, osim u slučajevima kad se radnik ili drugi aktivni stanovnik svakodnevno vraćao u mesto gde živi njegovo domaćinstvo37/.

(238) U popisima 1961. i 1953. godine učenici u privredi koji su se školovali izvan mesta stanovanja roditelja, smatrani su stalnim stanovnicima u mestu školovanja, dok su u popisu 1948. popisani kao privremeno prisutni u mestu školovanja i kao privremeno odsutni iz mesta u kome živi njihovo domaćinstvo. Pošto su pre popisa 1971. godine oni u svemu izjednačeni s ostalim učenicima i u kasnijim popisima su tretirani na isti način. U popisu 1948. godine sezonski radnici koji su radili van mesta u kome im živi domaćinstvo, smatrani su u mestu rada kao privremeno prisutni, dok im se kao mesto stalnog stanovanja smatralo mesto u kome živi domaćinstvo, bez obzira koliko su vremena odsutni iz toga mesta zbog sezonskog rada. U kasnijim popisima, ovakav tretman imali su samo radnici koji su na sezonskom radu pre popisa bili manje od godinu dana, dok se za ostale smatralo da stalno stanuju u mestu rada.

(38)

6. Ako se lice doselilo u mesto stalnog stanovanja a) Odakle se doselilo (mesto i opština ili strana država) b) Godina doseljenja

(239) Ovo pitanje se odnosilo samo na lica koja su od rođenja bar jednom menjala mesto stalnog stanovanja. Za lica koja su se više puta selila podaci se odnose na poslednje preseljenje.

(240) Preseljenjem se smatra promena mesta stalnog stanovanja. Prema tome, smatra se da je lice doseljeno u mesto stalnog stanovanja samo ako je pre toga bilo stalno nastanjeno u nekom drugom mestu u Jugoslaviji ili u inostranstvu.

(241) Smatra se da nije doseljeno lice koje od rođenja stalno stanuje u istom mestu. Dosledno tome, u područjima u kojima je primenjena II varijanta odgovora na pitanje „mesto rođenja" - tačka (228), ne smatra se doseljenim u mesto stalnog stanovanja majke dete rođeno van tog mesta (u porodilištu, kod rodbine i sl.), ako je podaci ne samo o teritorijalnom rasporedu stanovnika, već i o broju i strukturama domaćinstava kao jedinica popisa, o porodicama unutar domaćinstava i o nastanjenosti stanova. Pri tome se imalo u vidu da građani koji rade van mesta u kojima su stalno nastanjeni i gde im živi porodica a ne vraćaju se kući svakodnevno, dvostruko opterećuju stambeni fond, terete komunalne, ugostiteljske i druge objekte u mestima rada, ali održavaju čvrste ekonomske i porodične veze sa svojim domaćinstvom, pa ih kao takve treba registrovati u popisu. Time je znatno proširena mogućnost osvetljivanja ovog fenomena kako sa gledišta pojedinaca, tako i okviru porodica i domaćinstava. 37/ Ovako rešenje je nastalo iz potrebe da se utvrdi mesto stalnog stanovanja za pojedinca, što je imalo za posledicu povećanje broja stanovnika (naročito samačkih domaćinstava) u mestima rada s jedne strane, a s druge strane smanjenje broja stanovnika u mestima iz kojih građani odlaze na rad i ne vraćaju se svakodnevno. Ovo je takođe menjalo i strukturu domaćinstva prema broju članova, broj i sastav porodica u mestima iz kojih se odlazi na rad, kao i u mestima u kojima radi veći broj radnika čija domaćinstva žive u drugim mestima.

neposredno po rođenju doneto u mesto stalnog stanovanja majke. Ne smatra se da se lice doselilo u mesto rada bez obzira da li tu boravi i radi duže ili kraće vreme, ukoliko njegovo domaćinstvo živi u drugom mestu. Isto tako ne smatra se doseljenim lice koje je u momentu popisa ili ranije boravilo u nekom mestu radi školovanja, specijalizacije i sl. Smatra se da se nisu preseljavala ni lica koja su u toku rata napustila mesto stalnog stanovanja, ako su se neposredno posle rata vratila u mesto stalnog stanovanja. Povratak s privremenog rada u inostranstvu ili boravka u inostranstvu iz nekog drugog razloga, izuzev trajne emigracije, tj. iseljenja, ne smatra se doseljenjem u mesto stalnog stanovanja. Ne smatra se da je doseljeno iz inostranstva lice rođeno u inostranstvu, ako je majka u vreme njegovog rođenja imala mesto stalnog stanovaja u Jugoslaviji. Isto tako se ni doseljenje iz jednog u drugo (susedno) naselje ne smatra preseljenjem, ukoliko su naknadno ova naselja zvanično proglašena jednim naseljem. a) Odakle se doselilo

(242) Smatralo se da se lice koje je samo jednom menjalo mesto stalnog stanovanja doselilo iz mesta rođenja, odnosno iz mesta stalnog stanovanja majke u vreme njegovog rođenja.

(243) Za lice koje se po završetku školovanja nije vratilo u dotadašnje mesto svoga stalnog stanovanja već se stalno nastanilo u mestu u kome se školovalo, ili u nekom drugom mestu, smatralo se da se doselilo iz mesta u kojem je bilo stalno nastanjeno pre školovanja.

(244) Za lica koja su doseljena u mesto stalnog stanovanja, kao odgovor na ovo potpitanje upisan je naziv mesta - naselja iz koga su doseljena, kao i naziv opštine kojoj to mesto pripada, a za lica doseljena iz inostranstva, naziv mesta i države.

(245) U rezultatima popisa primenjene su tri klasifikacije za ovo obeležje i označane su brojevima (577)—(579).

(246) U rezultatima popisa 1981. godine, kao i ranijih popisa, preseljavanja između socijalističkih autonomnih pokrajina i iz socijalističkih autonomnih pokrajina na teritoriju SR Srbije van teritorija SAP i obratno, iskazivana su posebno kako bi se pored podataka o migracijama između socijalističkih republika, dobili i podaci o migracijama unutar SR Srbije.

(247) Uporedivost podataka ovog s podacima ranijih popisa ograničena je promenom u definiciji mesta stalnog stanovanja o čemu je bilo reči u tački (235), kao i promenama u teritoriji nekih opština.

b) Godina doseljenja

(248) Podatak o godini doseljenja prikupljen je samo od lica za koje je upisan odgovor o naselju i opštini - državi iz koje su doselila, a godina doseljenja odnosila se na doseljenje u to mesto.

(249) U tabelama rezultata korišćene su dve klasifikacije pod nazivom „Vreme doseljenja", označene brojevima (580) i (581).

(250) Pri poređenju podataka o vremenu doseljenja iz ovog i ranijih popisa, treba imati u vidu da broj migranata u istom vremenskom razdoblju po podacima jednog i drugog popisa ne može biti isti, jer su neka lica, u ranijim popisima iskazana kao migranti u jednom vremenskom razdoblju, u deceniji između dva poslednja popisa ponovo menjala mesto stalnog stanovanja. Pošto se u popisu uzimalo u obzir samo poslednje preseljenje, ta lica su u podacima popisa 1981. godine iskazana kao migranti u onom vremenskom razdoblju kada su se poslednji put preselila, tj. posle 1971. godine. Pored toga treba uzeti u obzir i smrtnost migranata u međupopisnom

periodu.

7. Bračno stanje

Neoženjen—neudata ............ 1 Oženjen-udata......................... 2 Udovac—udovica..................... 3 Razveden-razvedena.............. 4 (251) U popisu 1981. godine, kao i u svim prethodnim popisima stanovništva

Jugoslavije, podaci o bračnom stanju prikupljali su se prema formalno-pravnom kriterijumu. U slučaju faktičke bračne zajednice muškarca i žene koja nije registrovana u zakonom predviđenoj formi, kao odgovor o bračnom stanju upisivalo se stanje pre zasnivanja takve zajednice.

(252) Odgovor neoženjen-neudata odnosio se na odrasla lica i koja nikad nisu bila u zakonskom braku i na decu.

(39)

(253) Kao oženjen-udata smatralo se lice koje je sklopilo brak u zakonom

predviđenoj formi, a taj brak nije prestao smrću jednog bračnog druga ili razvodom po pravosnažnoj presudi suda.

(254) Udovcem-udovicom smatralo se lice čiji je zakoniti brak prestao smrću bračnog druga, ako posle toga nije sklopilo nov brak.

(255) Odgovor razveden-razvedena upisivan je za lica čiji je brak razveden pravosnažnom presudom suda, a ne i bračnim drugovima koji žive odvojeno, pa ni u slučaju kad su poveli brakorazvodni spor po kome još nije doneta presuda. Razvedenim su se smatrala i lica koja po ranijim propisima nisu mogla dobiti razvod braka već samo rastavu od stola i postelje, bez obzira da li su ovu rastavu po stupanju na snagu novih zakonskih propisa registrovala ili nisu. (256) Kako je u svim jugoslovenskim popisima stanovništva za odgovor na pitanje o bračnom stanju važio formalno pravni kriterijum, a dobijeni odgovori grupisani su uvek na isti način, to postoji apsolutna uporedivost raspoloživih podataka o sastavu stanovništva prema bračnom stanju iz svih naših dosadašnjih popisa. 8. Broj živorođene dece

(257) Odgovore na ovo pitanje davala su samo ženska lica koja su rađala, a pitanje se odnosi na ukupan broj živorođene dece, uključujući i onu koja u vreme popisa nisu bila u životu.

(258) Za ovo obeležje u rezultatima popisa primenjena je klasifikacija označena brojem (582).

9. Pripadnost narodu, narodnosti ili etničkoj grupi

(259) U popisu 1981. godine, kao i u svim posleratnim popisima stanovništva Jugoslavije, odgovor na pitanje o narodnosti upisivao se prema slobodno izrečenoj nacionalnoj pripadnosti stanovnika. Ovakav način davanja izjave o nacionalnoj pripadnosti potpuno odgovara Ustavom proklamovanoj i dosledno sprovođenoj politici ravnopravnosti naroda i narodnosti Jugoslavije i slobodnog nacionalnog opredeljenja svih njenih građana. Za decu ispod 10 godina starosti, a u poslednja dva popisa ispod

15 godina, podatak o narodnosti upisivan je prema izjavi jednog od roditelja ili prema izjavi staratelja.

(260) U skladu s odredbama čl. 170 Ustava SFRJ i odgovarajućih odredaba ustava republika i autonomnih pokrajina pitanje je u popisnici glasilo: „Pripadnost narodu, narodnosti ili etničkoj grupi". Uz pitanje je bilo štampano i sledeće objašnjenje: „Prema čl. 170 Ustava SFRJ, građanin može i da se ne izjasni po ovom pitanju".

(261) Prilikom popisivanja, odgovor na ovo pitanje upisivan je u svemu tačno onako kako je to izjavio građanin (lice) koji je davao podatke. U slučaju kad je građanin koristio svoje ustavno pravo, popisivač je upisivao „nije se izjasnio" ih „nije se opredelio". Ako je građanin izjavio da je Jugosloven, ili Sremac, Dalmatinac, Hercegovac ili naveo drugu regionalnu pripadnost popisivač je upisivao takav odgovor u popisnicu, iako takvi odgovori ne znače nacionalno opredeljenje38/.

(262) U onim socijalističkim republikama i socijalističkim autonimnim pokrajinama čiji ustav predviđa i izjašnjavanje o pripadnosti etničkoj grupi, republički, odnosno pokrajinski zavod za statistiku trebalo je da, po potrebi, da detaljnije uputstvo o načinu davanja odgovora o pripadnosti etničkoj grupi.

(263) U rezultatima popisa 1981. godine primenjene su dve klasifikacije38/ označene brojevima (583) i (584).

(264) Klasifikacije primenjene u ranijim popisima stanovništva malo se razlikuju jedna od druge u nazivima modaliteta, ali razlike postoje i u sadržini nekih modaliteta s istim nazivom, o čemu se mora voditi računa prilikom korišćenja rezultata, i to:

a) U klasifikaciji primenjenoj za iskazivanje rezultata popisa 1971. godine kao naziv jednog od naroda Jugoslavije javlja se naziv „Muslimani", dok su „Jugosloveni" razvrstani kao jedan od modaliteta grupe „Nisu se nacionalno izjasnili". Ovi modaliteti sadržajno su isti i u popisu 1981. godine, ali se razlikuju od odgovarajućih modaliteta u ranijim popisima.

b) Modalitet „Izjasnili se u smislu regionalne pripadnosti" nije sadržajno isti s odgovarajućim modalitetom iz ovog popisa, jer su republički i pokrajinski zavodi za statistiku bili ovlašćeni da za popis 1971. godine donesu dopunska uputstva39/ koja su popisivači bili dužni da primenjuju. Zbog različitih rešenja u rezultatima popisa 1971. godine,

(40)

ovaj modalitet se javlja u SR Crnoj Gori, SR Makedoniji, SR Sloveniji i SR Srbiji, dok su u SR Bosni i Hercegovini i u SR Hrvatskoj ovakvi slučajevi, ako ih je bilo, razvrstani

38/ Metodološka rešenja o načinu davanja odgovora i klasifikacije primenjene u svim popisima, izrađene su uz saglasnost društveno-političkih organizacija. 39/ Republički zavodi Crne Gore, Slovenije i Srbije doneli su dopunsko uputstvo, prema kome su popisivači bili dužni da prihvate bez ikakvog komentara odgovor o regionalnoj pripadnosti umesto odgovora o narodnosti ili etničkoj pripadnosti. Prema dopunskom uputstvu RZS Makedonije, popisivač je morao da upozori građanina da to ne znači odgovor na pitanje o narodnosti ili etničkoj pripadnosti, ali da mu ukaže na njegovo pravo da može i tako da se izjasni. Ako je građanin i posle takvog objašnjenja ostao pri datoj izjavi, popisivač je tu izjavu unosio u popisnicu kao odgovor na pitanje o narodnosti. Dopunsko uputstvo Republičkog zavoda za statistiku Bosne i Hercegovine obavezalo je popisivača da građaninu koji navede lokalnu ili neku drugu pripadnost koja ne znači narodnost ili etničku pripadnost, ukaže da se time nacionalno ne izjašnjava. Ako građanin i pored toga traži da se i takav odgovor upiše u popisnicu, taj odgovor se tretirao kao da se građanin nije nacionalno izjasnio i u tom slučaju popisivač je upisivao kao odgovor „nije se izjasnio". Dopunsko uputstvo Republičkog zavoda za statistiku Hrvatske takođje je predviđalo obavezu popisivača da građanina koji navede neku lokalnu pripadnost, upozori da to nije odgovor na pitanje o narodnosti ili etničkoj pripadnosti; ako je građanin i pored upozorenja ostao pri takvom odgovoru popisivač ga je upozorio da time nije dao odgovor na pitanje o narodnosti ili etničkoj pripadnosti, pa se smatralo da jei građanin na taj način koristio svoje pravo iz elana 41. Ustava SFRJ i kao odgovor na to pitanje upisano je „nije se izjasnio".

kao „lica koja se nisu izjasnila prema čl. 41. Ustava SFRJ". c) Prema uputstvu za popis stanovništva 1961. godine metodološko

objašnjenje odgovora na pitanje o narodnosti i nazivu grupe muslimana jugoslovenskog porekla bilo je nešto drukčije, a dosledno tome izvršena je promena i u klasifikaciji narodnosti. Naime, lica jugoslovenskog porekla koja su sebe smatrala Muslimanima u smislu etničke, a ne verske pripadnosti, ako se nisu opredelila za neku od jugoslovenskih narodnosti, deklarisala su se kao „Muslimani" (u smislu etničke pripadnosti). Međutim, Šiptari, Turci, kao i Srbi, Hrvati, Crnogorci ili Makedonci koji sebe nisu smatrali muslimanima u smislu etničke nego verske pripadnosti trebalo je da upišu svoju nacionalnu pripadnost (Šiptar, Turčin, Hrvat, Crnogorac ili Makedonac). Građani Jugoslavije koji se nisu bliže nacionalno opredelili, odgovarali su „Jugosloven nacionalno neopredeljen" a strani državljani koji se nisu nacionalno opredelili, „nacionalno neopredeljen". Ukoliko su građani Jugoslavije naveli neku pokrajinsku pripadnost (Hercegovac, Dalmatinac, Bunjevac i slično) svrstani su u grupu „Jugosloveni nacionalno neopredeljeni", a strani državljani koji su naveli pokrajinsku pripadnost, u grupu „nacionalno neopredeljeni". U slučajevima kada su kao odgovor bile naznačene dve narodnosti, prva se uzimala kao odgovor.

d) Uz pitanje o narodnosti u popisnici 1953. godine dato je sledeće objašnjenje: „Svako lice upisuje koje je narodnosti: npr. Srbin, Hrvat, Slovenac, Makedonac, Crnogorac, Mađar, Šiptar, Nemac, Italijan, Čeh, Slovak, Turčin, Ciganin itd. lica jugoslovenskog porekla koja nisu bliže nacionalno opredeljena upisuju „Jugosloven neopredeljen", dok ostala nacionalno neopredeljena lica upisuju „nacionalno neopredeljen". U širem uputstvu za izvršenje ovog popisa dato je nešto šire objašnjenje: Za lica koja nisu nacionalno opredeljena treba utvrditi da li su po svom etničkom poreklu Jugosloveni ili stranci, odnosno nacionalne manjine. Ako je nacionalno neopredeljeno lice jugoslovenskog porekla (npr. muslimani u Bosni i Hercegovini, a delom i u Sandžaku, Crnoj Gori i Makedoniji), kao narodnost upisaće „Jugosloven—neopredeljen". Ako nacionalno neopredeljeno lice nije jugoslovenskog porekla, popisaće se kao „nacionalno neopredeljen". U istom uputstvu bilo je još rečeno: Ne bi trebalo da se kao odgovor o narodnosti upisuje uža teritorijalna pripadnost kao, na primer, Istranin, Bošnjak, Dalmatinac i sl. Međutim, ako lice ostaje pri tome da je to njegova narodnost, neka se upiše takav odgovor u popisnicu.

e) U popisu 1948. godine bilo je predviđeno da se muslimani po svom ličnom opredeljenju izjasne kao Srbin - musliman, Hrvat — musliman itd. ili Musliman—neopredeljen. Ni uputstvima, a ni u klasifikaciji nije bila predviđena mogućnost da se građanin izjasni, odnosno iskaže u rezultatima kao „Jugosloven neopredeljen" ili „Jugosloven nacionalno neopredeljen". Nacionalno opredeljeni muslimani jugoslovenskog porekla bili su uključeni u odnosnu narodnost (Srbi-muslimani u grupu Srbi, Hrvati-muslimani u grupu Hrvati, a Makedonci-muslimani u grupu Makedonci). Od muslimana jugoslovenskog porekla kao posebna grupa u rezultatima popisa iskazani su samo „Muslimani-neopredeljeni". Međutim, u uvodnim objašnjenjima knjige IX rezultata „Stanovništvo po narodnosti" iz popisa 1948. godine objavljeni su i podaci o broju nacionalno opredeljenih i neopredeljenih muslimana jugoslovenskog porekla.

10. Maternji jezik

(265) Pod maternjim jezikom podrazumeva se jezik koji je neko lice naučilo da govori još u ranom detinjstvu. Ako je neko u ranom detinjstvu govorio više jezika, to je jezik koji on smatra svojim maternjim jezikom, a za nema lica jezik kojim se u

njihovoj kući pretežno govori. (266) Za decu mlađu od 15 godina odgovor o maternjem jeziku davao je jedan

od roditelja ili staratelj. (267) Ni popisivač ni bilo ko drugi, nije smeo uticati na lice koje se popisuje

kakav će dati odgovor o maternjem jeziku. (268) U rezultatima popisa primenjena je klasifikacija označena brojem (600). (269) Pitanje o maternjem jeziku bilo je postavljeno, i to na isti način, u svim

našim popisima, osim u popisu 1948. godine, kad ovo pitanje nije postavljeno.

11. Školska sprema

a) Najviša završena škola (vrsta i naziv škole i odsek, grupa ili smer) b) Broj završenih razreda (0,1,2,3,4,5,6,7) c) Da li je lice pismeno (da - ne) (270) Odgovor na potpitanje (a) davala su sva lica, osim dece predškolskog

uzrasta i redovnih učenika osnovnih škola; na potpitanje (b) sva lica starija od predškolskog uzrasta koja imaju manje od 8 razreda ukupno završene škole, nezavisno od vrste škole koju su pohađala, a na potpitanje (c) samo lica koja se uopšte nisu školovala ili imaju manje od 4 razreda osnovne škole. a) Najviša završena škola

(271) Kao odgovor na ovo pitanje trebalo je navesti vrstu i naziv škole, odsek, grupu ili smer za koji popisano lice raspolaže diplomom ili svedočanstvom, bez obzira da li je školska sprema stečena završavanjem neke redovne škole (osnovne škole, gimnazije, srednje stručne škole i sl.), završavanjem škole koja zamenjuje redovnu školu (na primer, škola za

(41) opšte obrazovanje odraslih ili druge škole za odrasle), polaganjem privatnih ispita u nekoj redovnoj školi ili završavanjem kursa za skraćeno završavanje neke škole (na primer, kurs za skraćeno završavanje osnovne škole itd.), kojim se po postojećim propisima stekla određena školska sprema.

(272) Odgovori na pitanje o školskoj spremi, kao i na druga pitanja, upisivani su na osnovu izjave lica koje je davalo podatke popisivaču. Izuzetno, za lica u radnom odnosu u društvenom sektoru, podatak o najvišoj završenoj školi nalazio se i u pomoćnom listu, koji je popunjen na osnovu evidencije koju vodi radna organizacija udruženog rada — videti tačku (59).

(273) U rezultatima popisa pojedina lica razvrstana su po školskoj spremi prema najvišoj završenoj školi, a izuzetno, lica s nepotpunom osnovnom školom prema broju završenih razreda. Za lice koje je završilo dve škole istog ranga, od kojih je jedna za opšte obrazovanje, a druga stručna, uzeta je u obzir stručna škola, a ako su obe škole stručne i istog ranga, onda ona koja više odgovara zanimanju toga lica.

(274) Dosledno primeni principa završene škole, u obradi su zanemarivani razredi (godine) završeni u bilo kojoj školi, osim u osnovnoj koja nije završena (na primer: apsolvent ili student treće godine je raspoređen u grupu prethodno završene škole).

(275) Odgovori na pitanja o najvišoj završenoj školi razvrstani su prema klasifikaciji pod nazivom „školska sprema".

(276) U rezultatima popisa korišćeno je osam klasifikacija obeležja školske spreme koje su označene brojevima (586)—(593). Detaljna klasifikacija bazira se na školskom sistemu koji je važio u vreme popisa, pa sadrži stepen i vrstu završene škole. Škole koje su završavali stanovnici u ranijim školskim sistemima, uključene su u ovoj klasifiakciji, koliko je bilo moguće bliže odgovarajućem stepenu i vrsti škole iz današnjeg sistema. Samo za lica bez školske spreme i sa nepotpunom osnovnom školom školska sprema je iskazana brojem završenih razreda. Manje detaljne klasifikacije izrađene su sažimanjem najšire klasifikacije do nivoa po kome je trebalo iskazati rezultate popisa u pojedinim tabelama ili grupama tabela.

(277) Kad je reč o uporedivosti podataka o školskoj spremi iz jugoslovenskih popisa, mogućnost poređenja postoji u stvari, između podataka popisa 1953. godine i kasnije, jer se obrada popisa od tada vršila po principu završene škole. Poređenje s popisom 1948. godine moguće je neposredno za grupu lica sa završenim fakultetom i visokom školom, jer je jedino za tu grupu u popisu 1948. godine bio primenjen kriterijum završene škole. Isto tako, moguće je upoređivati podatke za grupu bez školske spreme, i to u slučaju kad ta grupa obuhvata samo lica koja nisu završila ni prvi razred osnovne škole. Pored toga postoje i neke manje razlike, uglavnom terminološkog karaktera (različiti nazivi grupa). Popisi 1931. i 1921. godine nisu imali pitanje o školskoj spremi.

b) Broj završenih razreda

(278) Ovo je bilo dopunsko pitanje za lica koja nemaju završenu osnovnu (osmogodišnju) ili njoj ravnu školu, kako bi se i ova, relativno brojna skupina stanovnika, mogla rasporediti prema školskoj spremi izraženoj brojem završenih godina školovanja.

c) Da li je lice pismeno (DA — NE)

(279) Pismenim se u ovom popisu smatralo lice, koje ume da pročita i napiše sastav (tekst) u vezi sa svakidašnjim životom, odnosno da pročita i napiše pismo. Smatralo se da su lica koja imaju najmanje 4 razreda osnovne škole pismena, pa je odgovor na ovo pitanje tražen samo od lica koja su na potpitanje (b) dala odgovor da nemaju ni jedan, odnosno da imaju 1,2 ili 3 završena razreda osnovne škole.

(280) Ovo pitanje bilo je postavljeno u svim našim popisima. 12. Škola koju sada pohađa.

a) Stepen škole Osnovna ................... 1 Srednja....................... 2 Viša ......................... 3 Visoka........................ 4 Ne školuje se .......... 0

b) Razred - godina (1,2,3,4,5,6,7,8)

(281) Na ovo pitanje odgovarala su sva lica koja pohađaju školu u zemlji ili u inostranstvu, bez obzira da li su redovni ili vanredni učenici, odnosno studenti uključujući i lica koja se školuju uz rad, kao i ona koja su privremeno prekinula školovanje zbog bolesti, izdržavanja kazne ili iz drugih razloga.

(282) U popisu 1971. godine podaci su prikupljeni i o vrsti pohađane škole. 13. Zanimanje

(283) Pojam „zanimanje" u užem smislu reči odnosi se samo na vrstu poslova koje pojedina lica obavljaju u cilju sticanja (zarađivanja) sredstava za život. Međutim, širi pojam odnosi se na lica koja ne stiču sredstva za život neposredno radom, pa se često kaže da je neko po zanimanju, na primer: domaćica, student, penzioner ili dr. Kako se popisom obuhvata celokupno stanovništvo, pitanje o zanimanju u popisnici shvata se u širem smislu.

(42)

(284) Podaci o zanimanju, kao i svi ostali podaci, odnose se na stanje u vreme

popisa. Izuzetno za lica koja obavljaju samo sezonske poslove podatak o zanimanju se odnosio na poslove koje je lice pretežno obavljalo u toku 12 meseci pre popisa.

(285) U popisu 1981- godine na ovo pitanje odgovaralo je samo „stanovništvo u zemlji" — objašnjeno u tački (180). Pitanje je bilo postavljeno tako da se jasno utvrdi koja su lica aktivna, a koja neaktivna, a za svako lice iz ovih grupa, čime se bavi. Za „stanovništvo u inostranstvu" iz tačke (181) podatak o zanimanju u vreme popisa uopšte nije prikupljen, već je preko obeležja „razlog odsutnosti" utvrđeno samo da li u inostranstvu rade ili borave kao članovi porodice. a) Da li lice obavlja zanimanje

(286) Ovo potpitanje nije bilo direktno postavljeno, već su na popisnici unapred bili štampam samo mogući odgovori i odgovarajuće šifre, pa se za svako lice odgovaralo zaokruživanjem jedne od navedenih šifara. (287) Kad su se na isto lice mogla odnositi dva ili više odgovora, redosled štampanih odgovora istovremeno je značio i njihov rang u smislu prioriteta (na primer: za studenta u radnom odnosu, davao se odgovor 1, a ne 4). Bili su predviđeni sledeći mogući odgovori: Obavlja zanimanje u radnom odnosu ili samostalno (šifra 1)

(288) Ovaj odgovor davao se za: lica u radnom odnosu (na neodređeno i određeno vreme, u društvenom i individualnom sektoru), lica koja rade na sopstvenom poljoprivrednom imanju, u samostalnoj zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji (svojoj ili nekog od članova domaćinstva), lica koja redovno stiču sredstva za život radom u svojoj kući - stanu (šivenje, pletenje, izrada predmeta domaće radinosti i sl.), radom po tuđim kućama (pranje rublja, spremanje stana, čuvanje dece it dr.) ili na drugim mestima (ulični prodavci suvenira, semenki i drugih proizvoda, ulični čistači cipela i dr.).

Traži posao preko zajednice za zapošljavanje ili prekinuo rad zbog odsluženja vojnog roka ili izdržavanja kazne (šifra 2) (289) Ovaj odgovor davao se za: lica koja su u vreme popisa bila prijavljena

samoupravnoj interesnoj zajednici za zapošljavanje radi prvog ili ponovnog zaposlenja i lica koja su prekinula rad zbog odlaska na odsluženje vojnog roka ili zbog izdržavanja kazne lišenja slobode.

Domaćica (šifra 3) (290) Ovaj odgovor davao se za ženska lica starija od 15 godina koja najveći

deo vremena u toku dana provedu u obavljanju čisto kućnih poslova, kao što su: spremanje stana, pripremanje hrane, odgoj dece izrada, pranje, peglanje i krpljenje odeće za članove domaćinstva i sl. U jednom domaćinstvu ni jedno žensko lice nije moralo da se popiše kao domaćica, ako sve odrasle žene redovno obavljaju zanimanje, bez obzira da li su u radnom odnosu ili privređuju svojim radom na poljoprivrednom imanju ili prodajom poljoprivrednih proizvoda, obavljanjem poslova domaće radinosti ili „na sic", ili radom u zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji nekog od članova svoga domaćinstva. Isto tako, u jednom domaćinstvu moglo je biti i više domaćica.

Dete, učenik ili student (šifra 4) (291) Ovaj odgovor davao se za decu predškolskog uzrasta i ostalu decu

mlađu od 15 godina koja ne pohađaju školu, učenike i studente koji redovno ili vanredno pohađaju neku školu (osnovnu, srednju, višu, fakultet ih neku drugu visoku školu u rangu fakulteta) pod uslovom da u vreme popisa nisu obavljali neko zanimanje i da nisu prijavljeni zajednici za zapošljavanje, kao i za studente koji zbog nepoloženih ispita nisu ispunili uslove za upis u naredni semestar, ali su nastavili studiranje.

Nesposoban za rad zbog starosti, bolesti ili invalidnosti (šifra 5)

(292) Ovaj odgovor se davao samo za lica starija od 15 godina koja ne mogu

da obavljaju zanimanje zbog bolesti, invalidnosti ih starosti. Ostalo (šifra 6)

(293) Ovaj odgovor se davao za penzionere i sva druga lica stanja od 15

godina na koja se nije odnosio nijedan od prethodnih odgovora. b) Naziv zanimanja

(294) Naziv zanimanja se davao samo za lica koja su na potpitanje (a) dala

odgovore šifrom 1 (obavljaju zanimanje) i 2 (traže posao preko zajednice za zapošljavanje ili su privremeno prekinula rad).

(295) Pod zanimanjem se podrazumeva vrsta poslova koje lice obavlja u cilju sticanja sredstava za život, i to radom u radnom odnosu ili radom na svom ili porodičnom poljoprivrednom imanju, u zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji, kod svoje kuće (izrada predmeta domaće radinosti, šivenje, pletenje, „na sic" i dr.).

(296) Dosledno napred datoj definiciji, za lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje - odgovor 1 na potpitanje, (a), upisivao se, u principu, naziv zanimanja koje su obavljala u vreme popisa, a za ona koja su tražila posao ili privremeno prekinula rad (odgovor 2 na isto potpitanje) upisivao se naziv zanimanja koje su prethodno obavljala ili za koje su osposobljena školovanjem. Izuzetno, za lica koja u toku godine obavljaju razne sezonske ili druge poslove, upisivao se naziv zanimanja na koje su u godini pre popisa utrošili najveći deo radnog vremena.

(43)

(297) Naziv zanimanja davao se samo za lica koja su u vreme popisa imala 15 i više godina života. Jedini izuzetak u ovom, kao i u ranijim popisima, učinjen je za decu stariju od 10 godina koja ne pohađaju školu, a redovno obavljaju poljoprivredne radove (pastiri, čobani).

(298) Za lica u radnom odnosu u društvenom sektoru, podatak o nazivu zanimanja prenošen je u popisnicu iz pomoćnog lista koji je popunjen na osnovu evidencije radne organizacije — videti tačku (59). Za ostala lica je naziv zanimanja upisivan na osnovu izjave lica koje je davalo podatke popisivaču.

(299) U rezultatima popisa o aktivnom stanovništvu za obeležje „zanimanje" korišćena je „Jedinstvena klasifikacija zanimanja"40/ koja ima četiri nivoa grupisanja, i to: I - 10 grupa, II - 59 vrsta, III - 227 podvrsta i IV - 1023 skupine. Ova klasifikacija označena je brojem (873). Spisak zanimanja (abecedni i sistematski)40/, u kome su navedena zanimanja unutar skupina korišćen je samo prilikom pripreme popisne građe za obradu.

(300) Kao osnova ove klasifikacije poslužila je klasifikacija iz prethodnog popisa, u kojoj je grupisanje izvršeno takođe prema srodnosti poslova koji opredeljuju sadržinu pojedinih zanimanja. Na ovaj način obezbeđen je, u granicama mogućnosti, kontinuitet i sa klasifikacijama primenjenim 1961. i 1953. godine.

(301) U pogledu definicije i načina upisivanja odgovora o nazivu zanimanja nema metodoloških razlika između popisa stanovništva 1971, 1961, i 1953. godine. Međutim, u ta tri popisa postojale su izvesne razlike u klasifikacijama, prema kojima se u rezultatima popisa vršilo grupisanje po obeležju zanimanja, usled čega distribucije stanovništva prema zanimanju nisu neposredno uporedive.

(302) Podaci o zanimanju iz popisa 1948. godine nisu uporedivi s podacima iz popisa 1931. i 1921. godine, niti s podacima popisa 1953. godine i kasnije, kako usled razlike u definiciji obeležja zanimanja, tako i zbog grupisanja u 12 grupa, unapred štampanih na popisnici, koje nije dozvoljavalo eventualnu naknadnu preradu podataka o zanimanju iz popisa 1931. i 1921. godine.

(303) Poređenje „klasa zanimanja" iz popisa 1931. i 1921, s grupama zanimanja iz popisa 1953. godine i kasnije, uglavnom nije moguće, jer su klase formirane na principu delatnosti u kojoj se zanimanje obavljalo, a ne grupisanjem srodnih zanimanja. Međutim, ipak je moguće delimično poređenje ovih klasa zanimanja iz popisa 1931. i 1921. godine, koje obuhvataju zanimanja, uglavnom, u okviru iste delatnosti, na primer, poljoprivrednici, rudari i sl. 14. Da li lice ima:

(zaokružuje se najviše dva odgovora) Penziju (starosnu, invalidsku ili porodičnu) ............................... 1 Druga primanja (invalidninu, socijalnu pomoć, materijalno obezbeđenje, stipendiju ili studentski kredit, alimentaciju i sl.)...... 2 Prihode od davanja u zakup kude, stana, sobe, zemlje, radnje i slično.................................................................... 3 Nema nijedan od navedenih prihoda...................................... 0 (304) Pitanje je prvi put postavljeno u popisu 1981. godine u ovakvom obliku,

tj. nezavisno od odgovora na pitanje o zanimanju. Naime, u ranijim popisima dobijale su se izvesne informacije o vrsti prihoda koje imaju pojedina lica, ali samo ako pri tom

40/ Izdanje Saveznog zavoda za statistiku, Beograd 1981.

nisu aktivna, jer je pitanje bilo postavljeno tako, da je pojedino lice moglo da se razvrsta samo u jednu od tri osnovne ekonomske kategorije kao: aktivno lice, lice s ličnim prihodom ih izdržavano lice. U ovom popisu registrovana su dva ili tri prihoda koje ima pojedino lice (na primer: prihodi od penzije i od izdavanja stana), pa i relativno mali prihodi izdržavanih lica koji nisu dovoljni za samostalan život, kao što su stipendija, alimentacija i dr.

(305) Navedeni modaliteti odgovora ne odnose se na sve već na najčešće vrste prihoda, odnosno samo na one koji se primaju po rešenju ih koji podležu prijavi radi poreza.

(306) Predviđeno je da se daju najviše dva odgovora, a u slučaju kad jedno lice ima sva tri navedena prihoda, odgovori se odnose na dva veća. Porodična penzija upisana je kao primanje samo onog lica na čije ime glasi rešenje. Isto tako, prihodi od davanja u zakup stana, kuće, zemlje itd. odnose se samo na lice koje je nosilac stanarskog prava, vlasnik ili suvlasnik stana, odnosno kuće koja se daje u zakup, prihod od zemlje odnosi se samo na vlasnika ili suvlasnika zemlje, ali ne i na druge članove domaćinstva.

(307) Delimična uporedivost sa podacima ranijih popisa moguća je kombinovanjem podataka izvedenih na osnovu ovog pitanja i pitanja o zanimanju.

15. Zanimanje izdržavaoca

(308) Na pitanje o zanimanju izdržavaoca odgovor se tražio samo od lica u zemlji - prema objašnjenju datom u tački (180) za koja se smatralo da su u vreme popisa izdržavana, «tj. od onih koja nemaju sopstvenih sredstava za život ili imaju neka neznatna sredstva nedovoljna za njihovo izdržavanje.

(309) Za lica u čijem je izdržavanju učestvovalo više izdržavalaca (na primer, oba roditelja), izdržavaocem se smatralo lice koje je većim

(44)

sredstvima učestvovalo u izdržavanju ili (ako to nije moglo da se utvrdi) lice koje je davalac podataka smatrao izdržavaocem.

(310) Izdržavalac ne mora biti član domaćinstva u kome se nalazi izdržavano lice. Isto tako više izdržavanih lica u jednom domaćinstvu mogu imati istog izdržavaoca, ali i različite izdržavaoce.

(311) Na popisnici, pitanje je imalo sledeće modalitete:

Izdržavalac obavlja zanimanje u Jugoslaviji (naziv zanimanja)............................... Izdržavalac je na privremenom radu u inostranstvu.......... 61 Izdržavalac je penzioner ili lice s drugim ličnim prihodom................................................................ 62 Izdržavalac je pravno lice................................................. 63 Nije izdržavano lice........................................................... 00 Izdržavalac obavlja zanimanje u Jugoslaviji (312) Za lica čiji izdržavalac obavlja zanimanje u Jugoslaviji, upisivan je naziv

zanimanja na isti način kao za aktivne — videti tačke (296) i (297). (313) Pored lica koja obavljaju zanimanje u Jugoslaviji, smatralo se da u

Jugoslaviji obavljaju zanimanje i sva lica koja su u vreme popisa radila u inostranstvu u

našim diplomatsko—konzularnim i drugim predstavništvima, preko naših radnih organizacija koje izvode radove u inostranstvu ili rade u Ujedinjenim nacijama i drugim međunarodnim organizacijama — videti tačku (442).

Izdržavalac je na privremenom radu u inostranstvu (šifra 61)

(314) Ovaj odgovor davao se za lica koja su boravila u Jugoslaviji, a čiji je

izdržavalac bio na privremenom radu u inostranstvu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu (kao zanatlija u svojoj radionici, kao stomatolog u vlastitoj ordinaciji i slično).

(315) Za izdržavane članove koji su boravili u inostranstvu s licima na privremenom radu, ovaj podatak ima isti smisao kao i za ostale, ali se dobijao preko podatka o razlogu odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja.

Izdržavalac je penzioner ili lice s drugim ličnim prihodom (šifra 62)

(316) Ovaj odgovor davao se ako je izdržavalac penzioner (starosni, invalidski ili porodični) ili lice koje ima druga redovna primanja ili prihode (od davanja u zakup kuće, stana, zemlje ili druge imovine).

Izdržavalac je pravno lice (šifra 63)

(317) Ovaj odgovor odnosi se na lica koja u svojstvu štićenika stalno žive u domovima (na primer, u domu za stare i iznemogle, u domu za socijalno ugroženu decu i sl.), a o njihovom se izdržavanju staraju društveno—političke zajednice, odnosno određene ustanove koje ovde imaju zajednički naziv „pravno lice", kao i za pitomce verskih i drugih škola za koje troškove školovanja, odnosno boravka u internatima snosi odgovarajuća verska ili druga organizacija koja se smatra pravnim licem.

(318) Odgovori na ovo pitanje kombinovani s odgovorima na pitanje o društveno-ekonomskom položaju izdražavaoca koje je objašnjeno u tačkama (319)—(331), uzeti su kao osnova za izvedeno obeležje „socio-ekonomski položaj izdržavaoca". To izvedeno obeležje koje se koristi u tabelama rezultata popisa, objašnjeno je u tačkama (733)-(735).

16. U kom svojstvu lice, odnosno njegov izdržavalac obavlja svoje zanimanje (društveno-ekonomski položaj)

(319) Odgovori na ovo pitanje davali su se za lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje u Jugoslaviji,kao iza, od njih, izdržavana lica.

(320) Na popisnici su kao mogući odgovori bih štamparu modaliteti obeležja „društveno-ekonomski položaj" iz Zakona o udruženom radu s tim što su malobrojne kategorije uključene u srodne,i to:

Radnik u udruženom radu (šifra 1)

(321) Ovaj odgovor davao se za lica koja su u radnom odnosu u

organizacijama udruženog rada (OOUR, RO, SOUR, RZOUR i sl), u radnim zajednicama, bankama, zajednicama osiguranja imovine i lica i dr. i finansijskim organizacijama, zemljoradničkim i drugim zadrugama, samoupravnim interesnim zajednicama (SlZ-ovi), organima i organizacijama društveno-političkih zajednica

(uključujući i izborna lica koja za svoj rad primaju lični dohodak), zatim u društveno-političkim organizacijama, društvenim organizacijama i udruženjima građana, u drugim organizacijama i zajednicama, kao i za lica koja rade u ugovornim organizacijama udruženog rada, bez obzira da li u okviru ugovorne organizacije rade kao radnici ili poslovođe.

Radnik kod lica koje samostalno obavlja delatnost - profesiju ili kod drugih lica (šifra 2) (322) Ovaj odgovor odnosi se na lica koja su kao radnici zaposlena u

samostalnoj zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji, advokatskoj kancelariji (kao advokatski pomoćnici ili pripravnici, daktilografi i dr.) i slično, kao i na lica koja redovno rade na tuđem individualnom poljoprivrednom gazdinstvu, zatim na članove domaćinstva koji rade u zanatskoj, ugostiteljskoj ili drugoj radnji ili na individualnom poljoprivrednom gazdinstvu nekog od članova svoga domaćinstva, a prijavljeni su kao radnici, tj. sva lica pomenuta u tački (326). Najzad, odgovor se odnosio i na kućne pomoćnice kojima je to jedino zanimanje i na lica u službi verskih organizacija.

(45)

Udruženi zemljoradnik ili udruženi zanatlija (šifra 3)

(323) Udruženim zemljoradnicima smatrala su se lica koja su na osnovu

Zakona o udruženom radu i Zakona o udruživanju zemljoradnika potpisala samoupravni sporazum o udruživanju u zemljoradničku zadrugu ili u drugi oblik udruživanja zemljoradnika, na bazi zajedničkog sticanja i raspodele dohotka i na bazi zajedničkog rizika, ili su potpisala ugovor o trajnoj saradnji s organizacijom udruženog rada.

(324) Na isti način su se udruženim zanatlijama smatrala lica koja su potpisala samoupravni sporazum o udruživanju zanatlija u zanatsku zadrugu ili drugi oblik udruživanja zanatlija.

Samostalno obavlja delatnost ili profesiju i ne koristi rad drugih lica (šifra 4)

(325) Ovaj odgovor odnosio se na zemljoradnike, zanatlije, ugostitelje i dr. lica koja ličnim radom i sopstvenim sredstvima samostalno obavljaju delatnost i koja ne zapošljavaju druga lica radi obavljanja delatnosti, odnosno profesije (nije se smatralo da neko koristi rad drugih lica ukoliko mu u obavljanju iste delatnosti ili profesije pomažu samo članovi domaćinstva koji za taj rad ne primaju lični dohodak niti se za njih uplaćuje penzijsko osiguranje), zatim na lica koja radom po tuđim kućama ili radom na drugim mestima redovno stiču sredstva za život, kao i lica koja samostalno, ličnim radom obavljaju zanimanje advokata, naučnika, književnika, muzičara, pozorišnog, likovnog, filmskog ili drugog umetnika.

Samostalno obavlja delatnost ili profesiju uz korišćenje rada drugih lica (šifra 5)

(326) Ovaj odgovor odnosio se na zemljoradnike, zanatlije, advokate i druga

lica iz tačke (325) koja samostalno obavljaju delatnost ili profesiju, ali za obavljanje te delatnosti, odnosno profesije zapošljavaju jedno ili više lica. Smatralo se da lice koje samostalno obavlja delatnost, odnosno profesiju zapošljava druga lica čak i ako su ta

lica članovi njegovog domaćinstva, a zasnovali su s njim radni odnos. Međutim, ovaj odgovor nije se odnosio na lice koje zapošljava samo kućnu pomoćnicu ili drugu osobu koja se stara o deci, bolesniku i sl.

Radi na imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji nekog od članova domaćinstva (šifra 6)

(327) Ovaj odgovor odnosi se na članove domaćinstva koji za svoj rad na

imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji koja je u vlasništvu nekog od članova domaćinstva ne dobijaju lični dohodak (platu), niti se za njih uplaćuje penzijsko osiguranje.

(328) Pitanje o društveno-ekonomskom položaju, pod nazivom „položaj u zanimanju" postavljeno je prvi put u popisu 1953. godine, a zatim i u sledeća dva popisa. Definicija obeležja i način prikupljanja podataka u osnovi se nisu razlikovali, ali ima razlika u klasifikacijama primenjenim u ova tri popisa. Naime, klasifikacija iz 1971. godine ne sadrži kategorije „član radne zadruge" i „učenik u privredi" koje su bile sadržane u klasifikacijama iz 1961. i 1953. Članovi radnih zadruga su u popisu 1971. godine iskazani zajedno s radnicima, a učenici u privredi su izjednačeni s učenicima ostalih škola, tj. smatrani su izdržavanim licima, pa su u tabelama za ukupno stanovništvo raspoređeni prema položaju u zanimanju izdržavaoca.

(329) U popisu 1948. godine nije bilo postavljeno pitanje o položaju u zanimanju, ali je klasifikacija zanimanja bila tako sastavljena, da se na osnovu nje u celini ili delimično dobijaju neke kategorije položaja u zanimanju (na primer, radnici, učenici u privredi).

(330) U popisima 1931. i 1921. godine pitanje o glavnom zanimanju sastojalo se iz dva potpitanja: a) vrsta zanimanja i b) položaj u zanimanju (da li vodi radnju samostalno ili je namešten kao činovnik, poslovođa, pomoćnik, šegrt, radnik-nadničar, sluga ili kao član porodice pomaže starešini u njegovom zanimanju). U objašnjenjima datim u Pravilniku za izvršenje popisa 1931. godine bilo je mešanja pojma zanimanja i položaja u zanimanju. Međutim, u tabelama rezultata toga popisa, grupisanje prema položaju u zanimanju izvršeno je u nekoliko grupa (samostalni i zakupci, činovnici i nameštenici; radnici, nadničari i sluge; učenici u privredi, pomažući članovi porodice i kućna posluga), koje se u znatnoj meri podudaraju s grupama položaja u zanimanju primenjenim u popisima stanovništva 1953, 1961. i 1971. godine.

(331) Pri uporednom korišćenju podataka o distribuciji stanovništva prema obeležju ,društveno- ekonomski položaj" s odgovarajućim podacima iz ranijih popisa, treba imati u vidu da terminološke razlike imaju i svoju suštinsku pozadinu, zasnovanu na načelima i odredbama Zakona o udruženom radu. Uz uvažavanje tih razlika, mogu se ipak vršiti poređenja sledećih kategorija:

Popis 1981. godine Pre 1981. godine Radnik u udruženom radu - radnik (u društvenom sektoru) Radnik kod lica koje samostalno obavlja delatnost — profesiju ili kod drugih lica - radnik (u privatnom sektoru) Udruženi zemljoradnik ili udruženi zanatlija - radnik (u društvenom sektoru) Samostalno obavlja delatnost ili profesiju i ne koristi rad drugih lica - samostalan bez radnika Samostalno obavlja delatnost ili profesiju uz korišćenje rada drugih lica - poslodavac

Radi na imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji nekog od članova domaćinstva - pomažući član porodice

(46)

17. Delatnost (332) Pitanje o delatnosti u kojoj aktivna lica obavljaju svoje zanimanje ima za

cilj da se dobiju podaci o brojnosti stanovnika koji su angažovani u pojedinim delatnostima, čime se iskazuje društvena podela rada u datom trenutku. Za lica u radnom odnosu u društvenom sektoru, ono služi i kao jedno, od pitanja preko koga se za ovu kategoriju stanovništva dopunjuju podaci tekuće statistike zaposlenosti.

(333) Za radnike u društvenom sektoru trebalo je da se u popisu dobiju podaci o nazivu podgrupe delatnosti organizacione jedinice u kojoj lice neposredno obavlja svoje zanimanje, kako bi se rezultati popisa iskazali po principu čiste delatnosti. To znači daje u organizacijama - zajednicama koje u svom sastavu imaju osnovne organizacije udruženog rada (OOUR) kao najniže organizacione jedinice, trebalo dati delatnost OOUR-a, a u slučajevima kad OOUR ima jedinice u sastavu i delatnost tih jedinica.

(334) Pitanje o delatnosti, koje u stvari nije lično svojstvo radnika, već svojstvo organizacije, odnosno zajednice u kojoj radi, pokazalo se kao najteže pitanje u svim popisima, a naročito kad podatke popisivaču ne daje radnik lično već neko od članova njegovog domaćinstva. Zato je u ovom, kao i u ranijim popisima, ovo pitanje, kao i dopunska pitanja o nazivu (firmi), adresi i matičnom broju organizacije, odnosno zajednice i jedinice u sastavu, bilo sadržano i u pomoćnom listu - videti tačke (59) i (341).

(335) Za ostala aktivna lica delatnost se opredeljivala prema tome gde obavljaju svoje zanimanje, i to:

a) Za lica koja rade na svom, odnosno porodičnom ili tuđem individualnom

poljoprivrednom gazdinstvu — upisana je delatnost koja se pretežno obavlja na tom gazdinstvu, na primer: ratarstvo, voćarstvo, vinogradarstvo, stočarstvo. Ako se na gazdinstvu uporedo obavlja više poljoprivrednih delatnosti, upisan je odgovor: „poljoprivreda".

b) Za lica koja rade u samostalnim zanatskim, ugostiteljskim, trgovinskim ili drugim radnjama, lica koja se bave prevozništvom ili sličnim delatnostima, kao i lica koja u svome stanu izrađuju predmete za prodaju ili vrše usluge šivenja, pletenja, čišćenja ili druge, upisana je delatnost koja se obavlja u toj radnji, odnosno kojom se bave.

c) Za lica koja ličnim radom u vidu zanimanja obavljaju književnu, likovnu,

muzičku, pozorišnu, filmsku ili drugu umetničku, odnosno kulturnu delatnost, ili advokatsku ili drugu profesionalnu delatnost, trebalo je dati što detaljniji opis profesionalne delatnosti kojom se bave, kao na primer, književno stvaralaštvo, književna kritika, prevodilaštvo, slikarstvo, vajarstvo, scensko-muzička delatnost i druge.

(336) U rezultatima popisa za radnike u društvenom sektoru primenjena je Jedinstvena klasifikacija delatnosti organizacija i zajednica, koja ima četiri nivoa grupisanja, i to: I - 14 oblasti, II - 79 grana, III -185 grupa i IV - 452 podgrupe. Ova

klasifikacija označena je brojem (874). Za lica koja obavljaju zanimanje u individualnom sektoru korišćen je Izvod iz Jedinstvene klasifikacije delatnosti za šifriranje delatnosti u individualnom sektoru, označen brojem (875).

(337) Primenom ovih klasifikacija u izvesnoj meri je ograničena mogućnost uporedivosti podataka ranijih popisa prema ovom obeležju sa podacima popisa 1981. godine.

(338) U popisu 1953. i kasnije, definicija obeležja delatnost i način prikupljanja podataka u osnovi se nisu razlikovali. Delatnost je za zaposlene u sva tri prethodna popisa određivana prema vrsti proizvodnje ili usluga preduzeća i ustanova, odnosno pogona i sl. u kome oni rade, s tim što je u popisima 1971. i 1961. grupisanje izvršeno prema delatnosti pogona u kome radnici rade, bez obzira da li pogon predstavlja osnovnu ili sporednu delatnost preduzeća, dok su u popisu 1953. godine lica koja rade u preduzećima s dve ili više delatnosti bila grupisana prema glavnoj (pretežnoj) delatnosti preduzeća. U popisu 1948. godine nije bilo postavljeno pitanje o delatnosti, a ni grupisanje zanimanja nije vršeno tako da bi se mogla dobiti bar približna raspodela stanovništva po delatnostima. U popisima iz 1931. i 1921. godine zanimanja su bila grupisana u kategorije i klase čija podela u osnovi odgovara podeli po delatnosti pa i ti popisi mogu da pruže približnu podelu stanovništva po delatnosti.

18. Naziv (firma), adresa i matični broj

(organizacije - zajednice i jedinice u sastavu) (339) Ovo je, pored prezimena i imena bilo jedino pitanje u popisnici koje nije

neposredno služilo za statističku obradu, već je za lica u radnom odnosu korišćeno kao dopunski izvor podataka za pitanje br. 17. Delatnost:. Ono je u popisnici imalo isti oblik kao i u pomoćnom listu, i to:

(a)______________________________________________________ (naziv organizacije — zajednice, odnosno samostalne radnje)

______________________________________________________ (naziv OOUR-a, odnosno radne zajednice)

______________________________________________________ (naziv jedinice u sastavu)

(b)______________ __________________________ (mesto) (ulica i kućni broj)

(c)

(matični broj) (redni broj jedinice u sastavu)

(47)

(340) U slučajevima kad se za radnika raspolagalo pomoćnim listom, u

popisnicu se prepisivao samo matični broj, dok su se u svim drugim slučajevima davali odgovori na potpitanja (a) i (b). „Mesto" se odnosilo na najmanju organizacionu jedinicu, koja je upisana na poslednjoj liniji pod (a) i tako služilo kao kontrolni podatak za pitanje 21. Gde radi ili pohađa školu - tačka (352).

(341) Matični broj organizacije, odnosno zajednice i redni broj jedinice u sastavu preuzet je iz Jedinstvenog registra organizacija i zajednica, o kome je bilo reči u tački (98), a koristio se za proveru naziva delatnosti41/. 41/ Iako u popisu nije bilo predviđeno da se ovi brojevi neposredno koriste za statističku obradu postojala je mogućnost da se matični brojevi organizacija i zajednica i redni brojevi jedinica u sastavu unesu u računar i tako uspostavi direktna veza izmedu popisa i pomenutog registra. U toku pripreme popisne građe za obradu,

19. Stepen stručnog obrazovanja (kvalifikacija)

Visoko stručno obrazovanje................... 1 Više stručno obrazovanje........................ 2 Srednje stručno obrazovanje.................. 3 Niže stručno obrazovanje....................... 4 Visokokvalifikovan.................................. 5 Kvalifikovan ......................................... 6 Priučen (polukvalifikovani...................... 7 Nekvalifikovan........................................ 8 (342) Mogući odgovori bili su štampani na popisnici, a odgovaralo se

zaokruživanjem šifre. Ovi modaliteti odgovaraju propisima o vođenju evidencija iz oblasti rada, pa je i ovo pitanje, pored već pomenutih, bilo sadržano u pomoćnom listu.

(343) Odgovor na ovo pitanje prikupljao se samo za lica u radnom odnosu, kao i u dva prethodna popisa. Pod ovim pojmom, u popisu 1981. godine podrazumevalo se obrazovanje koje je radnik stekao završavanjem određene škole ili polaganjem stručnog ispita o čemu ima dokument (diplomu, svedočanstvo, rešenje ili uverenje), bez obzira na zanimanje koje je obavljao u vreme popisa. Prema tome, ovo obeležje je nezavisno od stepena stručne spreme predviđene za poslove i zadatke koje radnik obavlja na radnom mestu, kao i od stepena stručne spreme prema Društvenom dogovoru o jedinstvenim osnovama za klasifikaciju zanimanja i stručne spreme (Sl. list SFRJ, br. 29/80)42 /.

(344) Podaci popisa 1971. godine prikupljeni su na isti način. Ovi podaci su metodološki isti i s odgovarajućim podacima tekuće statistike zaposlenosti, što omogućava analitičko povezivanje podataka iz ova dva izvora.

(345) U popisima 1961. i 1953. godine, stepen stručnog obrazovanja odnosio se na zanimanje koje je radnik obavljao u vreme popisa. 20. Poslovi koje je lice obavljalo u toku prošle godine

Poljoprivredni poslovi i prodaja poljoprivrednih proizvoda....................... 1

Zanatski (na primer: građevinski, auto- mehaničarski, krojački, izrada predmeta domaće radinosti i sl poslovi)................. 2

Poslovi oko izdavanja soba ili stana turistima i drugim licima.......................... 3

Nijedan od navedenih poslova............................ 0 (346) Ovo pitanje je prvi put postavljeno u popisu 1981. godine, a na njega su

odgovarala sva lica, kako ona koja redovno obavljaju zanimanje pa su im ovi poslovi dopunski, tako i ona koja samo povremeno obavljaju navedene poslove u toku godine ili po nekoliko časova svakodnevno.

(347) Za razliku od svih drugih pitanja na koja se odgovori unose prema stanju obrađivači su proveravali podatke o delatnosti neposredno u registru, a naročito kad se nije raspolagalo pomoćnim listom ili kad su podaci u pomoćnom listu bili nepotpuni. 42/ Iako je Društveni dogovor usvojen pre popisa, ogromnoj većini radnika još nije bio određen stepen stručne spreme po tome dogovoru.

u vreme popisa, odgovori na ovo pitanje, s obzirom na cilj koji je postavljen, odnosili su se na celu godinu koja je prethodila popisu.

(348) Odgovore je trebalo dati za poslove koje je pojedino lice obavljalo povremeno u toku godine, ih po nekoliko časova dnevno, bez obzira da li ima i svoje redovno zanimanje, ili je te poslove obavljao učenik, penzioner, domaćica itd. Uzimani su u obzir dopunski poslovi koji su isti ili srodni sa redovnim zanimanjem (na primer: odgajivač goveda na društvenom poljoprivrednom gazdinstvu — obavljao je kao dopunske i poljoprivredne poslove na svome gazdinstvu) i dopunski poslovi koji su različiti od onih koje lice redovno obavlja (na primer: vozač kamiona je dopunski obavljao poljoprivredne poslove na svome gazdinstvu), kao i poslovi koje su obavljala lica koja nemaju redovno zanimanje. Na primer, domaćica je obavljala šivenje, pletenje, gajenje cveća za prodaju, spremanje soba koje je izdavala turistima i dr., penzioner je prodavao lozove i sl.

(349) Mogućnost uporedivnosti, u vrlo ograničenom obimu, postoji samo s podacima obrađenim iz popisa 1953,1931. i 1921. godine na osnovu obeležja „sporedno zanimanje".

(48)

21. Gde radi ili pohađa školu

(350) Pitanje je bilo namenjeno samo licima koja rade ili se školuju van mesta stanovanja.

(351) U popisnicu su upisivani odgovori o mestu—naselju i opštini rada, odnosno školovanja. Za lica koja su radila ili pohađala školu u gradovima koji su podeljeni na opštine, takođe su davani odgovori na ovo pitanje, iako se radi o istom naselju, kako bi se podaci mogli iskazati prema opštini rada, odnosno školovanja.

(352) Za lica koja obavljaju zanimanje odgovor se, u principu, odnosio na naselje i opštinu u kojoi lice stvarno radi, bez obzira gde se nalazi sedište organizacije, odnosno zajednice, poslovne ili druge jedinice u njenom sastavu. Razlike između ta dva mesta naročito se javljaju kod izolovanih radnih mesta (predstavnici radnih organizacija u većim gradovima, prodavci štampe u manjim naseljima i sl.).

(353) Specifični slučajevi rešeni su na sledeći način:

(a) Za lica koja su upućena od radne organizacije na rad u drugo mesto u Jugoslaviji (radi izvođenja građevinskih, montažnih i drugih radova), kao mesto rada smatralo se ono mesto u kome redovno rade, odnosno mesto iz koga su upućena, a ne mesto u koje su ta lica upućena. Ovakav stav je zauzet jer se smatralo da je takav rad privremenog karaktera.

(b) Za lica koja su upućena u inostranstvo na rad u naša diplomatsko-konzularna i druga predstavništva, ili na izvođenje radova po posebnim ugovorima, odgovor se odnosi na državu u kojoj rade.

(c) Za llica koja su obavljala zanimanje koje nije vezano za rad na određenom mestu (na primer, vozno železničko ili brodsko osoblje, šoferi, lica koja rade na održavanju puteva i pruga i sl.), mestom rada smatralo se mesto u kome se nalazi matična stanica (luka) u kojoj je lice zaposleno.

(d) Za ona lica koja u toku godine obavljaju sezonske i slične poslove u više

mesta, mestom rada se smatralo ono mesto u kome su radili u vreme popisa.

(e) Za trgovačke putnike, akvizitere i sl, koji svoje zanimanje obavljaju putujući

po raznim mestima, mestom rada smatralo se mesto u kome ova lica stalno stanuju.

(354) Rad je, u davanju odgovora, imao prednost u odnosu na školovanje. To znači da oni koji rade i pohađaju školu nisu davali podatke o mestu u kome pohađaju školu, iako se to mesto razlikovalo od mesta stalnog stanovanja.

(355) Podatak o državi u kojoj pohađaju školu deca naših radnika na privemenom radu u inostranstvu obezbeđen je preko odgovora na pitanje o nazivu države u kojoj rade, odnosno borave-tačka (368).

(356) Rezultati popisa iskazani su prema opštinama rada, odnosno školovanja i prema nazivu države u kojoj rade ili pohađaju školu -- klasifikacija označena brojem (594).

(357) Definicija ovog obeležja bila je u osnovi ista u popisima 1971. i 1961. godine. Razlika se javlja samo u tretiranju trgovačkih putnika i akvizitera u popisu 1961. godine, kojima se kao mesto rada uzimalo mesto u kome se nalazi sedište njihove radne organizacije.

(358) Pri korišćenju podataka o radnicima prema mestu rada, a naročito o odnosu mesta rada i mesta stanovanja, mora se voditi računa o promenama u definiciji mesta stalnog stanovanja za lica koja rade van mesta u kome im živi porodica. 0 ovome detaljnije u tački (235).

(359) Iz ranijih popisa se ne raspolaže podacima o školovanju učenika i studenata van mesta stalnog stanovanja.

22. Vraća se u mesto stalnog stanovanja:

Svakodnevno ......................... 1 Jednom nedeljno....................... 2 Ređe od jednom nedeljno......... 3 (360) Ovo pitanje postavljeno je prvi put u ovom popisu, a odnosilo se na

učestalost vraćanja samo onih lica koja rade ili pohađaju školu van mesta stalnog stanovanja, odnosno lica koja su odgovorila i na prethodno pitanje. 23. Trajanje rada van mesta stalnog stanovanja

(361) I ovo pitanje postavljeno je prvi put u popisu 1981. godine, i to samo onim radnicima koji su u vreme popisa radili van mesta-naselja u kome stanuju.

(362) Trajanje rada odnosilo se samo na rad u mestu navedenom kao odgovor na pitanje 21, a ne i eventualni rad ostvaren pre toga u nekom drugom mestu. Ovako je postupljeno da bi se pitanje pojednostavilo i dobili kvalitetniji odgovori, iako je informacija time osiromašena.

(363) Trajanje rada duže od godinu dana iskazivano je u godinama, a kraće od toga u mesecima. Vreme rada duže od pola godine uračunavalo se kao cela godina, a kraće od pola godine (preko jedne navršene) je zanemarivano. Na odgovarajući način, u prvom mesecu rada, vreme rada duže od 15 dana zaokruživano je na mesec dana, a kraće od toga nije uzimano u obzir.

(364) Klasifikacije koje se koriste u rezultatima popisa za ovo obeležje označene su brojevima (595) i (596).

(49)

24. Vreme povratnika provedeno na privremenom radu u inostranstvu posle 1965. godine

(365) Pitanje se odnosilo samo na lica koja su posle 1965. godine otišla na

privremeni rad u inostranstvo i tamo radila kod stranog poslodavca ili samostalno, pa prekinula ili napustila taj rad i vratila se u zemlju pre popisa (tzv povratnici).

(366) Trajanje rada iskazivano je u godinama, a kraće od jedne godine u mesecima, na način objašnjen u tački (363). Za radnike koji su jednom ili više puta imali prekid iskazan je zbir stvarnih godina rada, isključujući vreme prekida

(367) U rezultatima popisa korišćena je klasifikacija pod nazivom „Vreme povratnika provedeno na privremenom radu", označena brojem (597).

25. Naziv strane države (368) Ovo pitanje bilo je namenjeno samo našim građanima koji su se u vreme

popisa nalazili na privremenom radu u inostranstvu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu i članovima porodice koji su s njima boravili, uključujući i ona lica koja su se u vreme popisa zatekla u Jugoslaviji na odmoru, u poseti ili drugom kraćem boravku. Kao i u prošlom popisu, upisivao se naziv države u kojoj privremeno rade ili borave.

(369) Pojam stranog poslodavca i samostalnog rada u inostranstvu objašnjen je u tački (184).

(370) U rezultatima popisa korišćena je klasifikacija pod nazivom „Zemlja rada boravka" označena brojem (598).

26. Zanimanje pre odlaska

(371) Ovo je drugo pitanje namenjeno našim građanima na privremenom radu u instranstvu i članovima porodice koji s njima borave, a koje je bilo postavljeno i u 1971. godini.

372) Zbog teškoća u dobijanju podataka, kao i zbog nekih specifičnosti tih kategorija naših građana, usvojena su nešto drukčija objašnjenja za davanje odgovora na ovo pitanje nego za ostalu masu stanovništva, i to

a) za lica koja su pre odlaska iz Jugoslavije obavljala zanimanje trebalo je upisati što potpuniji naziv toga zanimanja:

b) za lica koja su pre odlaska iz Jugoslavije tražila prvi ili ponovni posao preko zajednice za zapošljavanje, upisivalo se samo „prijavljen zajednici za zapošljavanje".

c) za lica koja su u Jugoslaviji bila izdržavana davan je jedan od sledećih odgovora: domaćica, učenik, student, dete mlade od 15 godina koje ne pohađa školu ih nesposoban za rad (pod uslovom da je pre odlaska imalo 15 i više godina);

d) za lica koja u Jugoslaviji nisu radila, ali su se samostalno izdržavala od nekih ličnih prihoda, mogli su se upišati sledeći odgovori penzioner, prihod od davanja stana u zakup, prihod od davanja zemlje u zakup, prihod od izdavanja soba socijalna pomoć i slično;

e) za lica koja su rođena u stranoj zemlji i od rođenja neprekidno živela u

inostranstvu (nije uziman u obzir kraći boravak u Jugoslaviji zbog posete, godišnjeg odmora i sl.), kao odgovor je upisano rođen u inostranstvu.

(373) U rezultatima popisa primenjena je klasifikacija označena brojem (599).

27. Vreme provedeno na privremenom radu u inostranstvu

(374) Odgovor na ovo pitanje davao se samo za lica koja su u vreme popisa bila na privremenom radu u inostranstvu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu, uključujući i ona koja su se u momentu popisa zatekla u Jugoslaviji

(375) Upisivalo se ukupno vreme provedeno na radu u inostranstvu do popisa, na nacrn objašnjen u tački (363)

(376) U rezultatima popisa po ovom obeležju korišćene su klasifikacije označene brojevima (600) i (601)

- Razlog odsutnosti (iz mesta stlanog stanovanja), odnosno prisutnosti (u mestu popisa)

(377) Ovaj podatak prenet je iz spiska članova domaćinstva upitnika za stan i

domaćinstvo, stoje objašnjeno u tačkama (431)—(446) i (452)-(457).

- Redni broj porodice (378) Ovaj podatak prenet je takođe iz spiska članova domaćinstva objašnjenja su data u tački (447)

Položaj člana u porodici (suprug otac. suprug—majka, dete )

(379) I ovaj podatak prenet je iz spiska članova domaćinstva objašnjenja su data u tački (448).

(50)

UPITNIK ZA STAN I DOMAĆINSTVO

(380) Objašnjenja za adresne i identifikacione podatke data su u tačkama (218) i (219).

PODACI 0 DOMAĆINSTVU

1. Domaćinstvo koristi stan kao: Vlasnik...................................... 1 Nosilac stanarskog prava........... 2 Zakupac (celog stana) ........... 3 Podstanar (u delu stana).......... 4 (381) Iz odgovora na ovo pitanje dobijeni su podaci o pravnom osnovu

korišćenja stana. Odgovor vlasnik davao se u slučaju kada je jedan od članova domaćinstva,

koje stanuje u tom stanu, vlasnik ili suvlasnik stana. Odgovor nosilac stanarskog prava davao se u slučaju kada domaćinstvo

koristi stan na neodređeno vreme na osnovu toga što je jedan od njegovih članova nosilac stanarskog prava na ceo stan ili deo stana (ako se radi o sustanarskim odnosima).

Odgovor zakupac (celog stana) davao se u onim slučajevima kada neko domaćinstvo koristi ceo stan na osnovu ugovora sa vlasnikom stana ili nosiocem stanarskog prava, a ugovor se može relativno lako raskinuti.

Odgovor podstanar (u delu stana) davao se u slučajevima kada neko domaćinstvo koristi deo stana na osnovu ugovora — sporazuma sa vlasnikom stana, odnosno nosiocem stanarskog prava. Ovaj odgovor davan je i u slučaju kada domaćinstvo koristi ceo stan čiji je vlasnik ili nosilac stanarskog prava na privremenom radu u inostranstvu, zbog toga stoje i odsutno domaćinstvo popisano u istom stanu.

(382) Pošto u stanu mogu da stanuju dva pa i više domaćinstava po istom ili različitom pravnom osnovu, iz odgovora na ovo pitanje je za iskazivanje rezultata izrađena klasifikacija obeležja „Pravni osnov korišćenja stana" koja se nalazi pod brojem (602).

(383) Informacija o pravnom osnovu korišćenja stana prikupljena je i u popisima 1971. i 1961. godine. Pitanje je bilo postavljeno u upitniku za stan i mogući odgovori su bili slični, samo je terminologija bila različita. Pojam nosioca stanarskog prava iz popisa 1981. godine odgovara pojmu zakupca stana sa stanarskim pravom iz popisa 1971. godine, odnosno pojmu zakupca stana iz popisa 1961. Sadašnjem pojmu zakupca odgovara pojam zakupca bez stanarskog prava iz popisa 1971. godine, dok u popisu 1961. godine ovaj pojam nije postojao.

2. Podaci o stanovima za odmor i rekreaciju u svojini članova domaćinstva

a) Broj stanova b) Broj soba c) Ukupna površina u m2

(384) Od domaćinstava je prvi put u ovom popisu zatraženo da odgovore da li

neki od njihovih članova ima stan za odmor i rekreaciju. Ukoliko su članovi domaćinstva imali više od jednog stana za odmor i rekreaciju, u odgovoru na ovo pitanje davali su broj takvih stanova, ukupan broj soba u svim stanovima, i zbir ukupne površine svih stanova za odmor i rekreaciju.

(385) Definicija stana za odmor i rekreaciju identična je definiciji iz tačke (467). (386) Klasifikacija broja stanova za odmor data je pod brojem (623), a površine

stanova za odmor pod brojem (604). 3. Poslovna saradnja članova domaćinstva u 1980/81. sa zemljoradničkom zadrugom ili OUR-om

(387) Na ovo pitanje odgovaralo se sa DA ili NE, i ono je prvi put postavljeno u ovom popisu. Pod poslovnom saradnjom podrazumeva se saradnja jednog ili više članova domaćinstva sa zemljoradničkom zadrugom ili organizacijom udruženog rada radi proizvodnje i isporuke poljoprivrednih proizvoda i radi vršenja proizvodnih usluga, zasnovana na samoupravnom sporazumu ili ugovoru o proizvodnoj saradnji, odnosno kooperaciji u toku 1980. i do kraja marta 1981. godine. 4. Površina zemljišta u svojini članova domaćinstva (u hektarima i arima)

a) Ukupna (obradiva i neobradiva) b) Obradiva (oranice, bašte, voćnjaci, vinogradi i livade)

(388) Kao površina zemljišta obuhvaćena je ukupna površina zemljišta u

svojini svih članova domaćinstva, bez obzira gde se ona nalazi (na teritoriji opštine na kojoj je nastanjeno domaćinstvo, ili na teritoriji druge opštine) i bez obzira ko je obrađuje, tj. koristi u vreme popisa, ili se uopšte ne obrađuje, odnosno ne koristi. Kao sopstveno zemljište iskazano je i zemljište koje je proizvođač udružio sa zemljoradničkom zadrugom ili nekom organizacijom udruženog rada, kao i zemljište koje

(51)

je domaćinstvo dalo u zakup bez obzira na vid zakupa (za novac, u arendu, napolicu, odradu ili na besplatno korišćenje).

(389) U ukupnu površinu zemljišta (obradivog i neobradivog) uključene su: oranice i bašte, voćnjaci, vinogradi, livade, pašnjaci, trstici, bare, ribnjaci, šume, šikare i neplodno zemljište (površina pod zgradama, dvorištima, zatim površina puteva, krša, pod kanalima i druge vodene površine ako su u posedu domaćinstva).

(390) U obradivu površinu zemljišta uključene su oranice i bašte, voćnjaci, vinogradi i livade, bez obzira da li su obrađene ili ne.

(391) Oranice (njive) su zemljišta koja se oru i kopaju i na kojima se seju žita, industrijsko bilje, povrtno bilje i stočno krmno bilje. Uračunavaju se i površine koje u toku jedne ili više godina nisu bile obrađene, na primer: oranice ostavljene na „odmor" kao što su ugari, parlozi ili zaležaji, zatim poplavljene ili iz drugih razloga nezasejane oranice. U površine oranica uračunavaju se i detelišta i lucerišta, hmelj arnici, voćni i lozni rasadnici ukoliko nisu u okviru šuma.

(392) Bašte (vrtovi) su naročito uređena zemljišta, najčešće oko kuće, a koriste se za proizvodnju povrća i cveća.

(393) Voćnjaci su zemljišta na kojima su pretežno zasađena voćna stabla u neprekidnom nizu (vezani uzgoj) sa razmacima uobičajenim za sađenje određene vrste voća, kao i površine sa voćnim stablima iako nisu zasađena sa uobičajenim razmacima, ako je glavna privredna korist sa tih površina prinos voća. Uključene su ukupne površine svih voćnjaka, mladih — još neradnih i odraslih - sposobnih za rod.

(394) Vinogradi su zemljišta na kojima su zasađeni čokoti vinove loze u vezanom uzgoju. Uključeni su svi vinogradi - mladi, još nerodni (novopodignuti) i stari rodni vinogradi.

(395) Livade su zemljišta obrasla travom koja se niz godina redovno kosi radi dobijanja sena. Zajedno se iskazuju površine prirodnih i veštačkih (zasejanih) livada. (396) U svim popisima stanovništva od 1953. godine prikupljani su podaci o ukupnoj vlastitoj (obradivoj i neobradivoj) površini zemljišta, uz primenu iste definicije. Međutim, u slučajevima kada zemljište ima više vlasnika (suvlasnika) ili vlasnici žive u odvojenim domaćinstvima u tim popisima svakom od domaćinstava upisivala se cela površina zemljišta. U popisima poljoprivrede, površina zemljišta iskazivala se samo jednom.

(397) Za ukupnu površinu zemljišta u svojini članova domaćinstva date su dve klasifikacije pod brojevima (605) i (606). 5. Površina zemljišta koje domaćinstvo sada koristi

(u hektarima i arima) a) Ukupna (obradiva i neobradiva) b) Obradiva (oranice, bašte, voćnjaci, vinogradi i livade) (398) Kao površina zemljišta koje domaćinstvo sada koristi obuhvaćena je

ukupna površina zemljišta u svojini svih članova domaćinstva koje domaćinstvo sada

koristi, kao i zemljište koje je vlasništvo drugih lica (individualno ili društveno zemljište) - uzeto u zakup (za novac u arendu, napolicu, odradu ili na besplatno korišćenje), a domaćinstvo ga sada koristi, bez obzira da li je obrađeno ili ne. Sopstveno zemljište dato u zakup nije uzeto u obzir.

(399) I za ovo obeležje važe objašnjenja data u tačkama (388)-(395) za ukupno i obradivo zemljište u svojini članova domaćinstva.

(400) Za ukupno korišćenu površinu zemljišta date su dve klasifikacije pod brojevima (607) i (608), a za obradivu korišćenu površinu takođe dve, pod brojevima (609) i (610).

(401) Podaci o površini zemljišta koju domaćinstvo koristi traženi su samo još u popisu 1948. godine i to od svakog člana domaćinstva, što znači da su podaci o površini iskazivani višestruko.

(402) Podaci dobijeni u popisu 1981. godine nisu uporedivi sa podacima iz popisa poljoprivrednih gazdinstava, jer su popisom stanovništva obuhvaćena sva domaćinstva u zemlji, dok u popisima poljoprivrednih gazdinstava nisu. Podaci o stoci

(403) Od domaćinstava su prikupljeni podaci o broju stoke i to po vrstama i

kategorijama stoke. Stoka je popisana kod vlasnika bez obzira da li je u vreme popisa radila kod drugog domaćinstva ili je bila na ispaši. Nije obuhvaćena stoka u društvenoj svojini koja se u vreme popisa nalazila u domaćinstvu na tovu ili čuvanju. 6. Konji (ukupno)

(404) Obuhvaćene su sve kategorije konja, bez obzira na njihovu starost: ždrebad, omad, kobile i ždrebne omice, pastuvi i škopljeni konji.

(405) Klasifikacija za konje data je pod brojem (611). 7. Goveda

(406) Podaci se odnose na: a) Telad i junad bez obzira na pol, uzrast i namenu gajenja. b) Krave i steone junice - krave koje su se već telile, junice koje su prvi put

pripuštene i od kojih se očekuje prvo tele. c) Volove, bikove i ostala odrasla goveda - odnosno na ukupan broj odraslih

goveda koja nisu obuhvaćena pod a) i b), tj. na muška (kastrirana i nekastrirana) grla goveda koja se koriste za rad ili tov, muška grla goveda koja se koriste za priplod, kao i na jalove krave.

(407) Za goveda — ukupno data je klasifikacija pod brojem (612), a za krave i steone junice pod brojem (613).

(52)

8. Ovce

(408) Podaci se odnose na: a) Jagnjad i šilježad koja još nije korišćena za priplod. b) Ovce za priplod — ženska grla ovaca koja su se jagnjila ili će se jagnjiti u

toku tekuće sezone jagnjenja. c) Ovnove i ostale odrasle ovce — odnosno na broj ovaca koje nisu

obuhvaćene pod a) i b), tj. na broj ovnova (kastriranih i nekastriranih), kao i na broj jalovih ovaca.

(409) Za ovce — ukupno data je klasifikacija pod brojem (614), a za ovce za priplod pod brojem (615). 9. Svinje

(410) Podaci se odnose na: a) Prasad i nazimad bez obzira na pol i uzrast, osim nazimadi koja je u tovu. b) Krmače i suprasne nazimice — ženska grla svinja koja su se već prašila ili

su prvi put pripuštena i od njih se očekuje prvi podmladak. c) Neraste i ostale odrasle svinje — odnosno na ukupan broj odraslih svinja

koje nisu obuhvaćene pod a) i b), tj. na broj muških grla svinja koje se koriste za priplod, kao i na broj nazimadi i odraslih svinja koje su u tovu.

(411) Za svinje — ukupno data je klasifikacija pod brojem (616, a za krmače i suprasne nazimice pod brojem (6i V).

(412) Podaci o stoci prikupljeni su još i u popisima 1971. i 1948. godine, ali samo po osnovnim vrstama stoke (konji, goveda, ovce i svinje). Podaci tih popisa mogu se smatrati potpuno uporedivim u pogledu obuhvata, dok se nešto razlikuju u kritičnom momentu popisivanja (31. mart 1971. a 15. mart 1948. godine). U popisu 1948. godine uz konje su bile obuhvaćene mazge i magarci. 10. Odrasla živina svih vrsta

(413) Podaci se odnose na ukupan broj odrasle živine oba pola (kokoši, plovke, guske, ćurke i morke). Nije obuhvaćen podmladak do mesec dana starosti.

(414) Klasifikacija živine data je pod brojem (618). (415) U okvirima popisa stanovništva podaci o živini prikupljeni su prvi put u

popisu 1981. godine. 11. Košnice pčela

(416) Podaci se odnose na ukupan broj košnica pčela (s pokretnim i nepokretnim saćem) u kojima postoji pčelinje društvo. Ako je u jednoj košnici smešteno više pčelinjih društava (rojeva) zbog pregrađivanja košnice, tada je svako pčelinje društvo (roj) popisano kao posebna košnica.

(417) Za košnice pčela data je klasifikacija pod brojem (619). (418) U okvirima popisa stanovništva podaci o košnicama pčela prikupljeni su

prvi put u popisu 1981. godine. 12. Traktori

a) jednoosovinski b) dvoosovinski (419) Podaci o traktorima iskazani su brojem traktora i njihovom snagom.

Podaci o snazi prikupljeni su u KS, ali su u tabelama rezultata dati u kW. (420) Jednoosovinski traktori obuhvataju traktore svih vrsta, marki proizvodnje

i jačine motora, s jednom osovinom (motokultivatori) bez obzira koje je oruđe priključeno za šasiju motora (rotofreza, plug, tanjirača, kosilica, prskalica ih neko drugo oruđe), a koji se koriste za obradu manjih površina pod baštama, voćkama, cvećem i slično.

(421) Dvoosovinski traktori obuhvataju traktore sa dve osovine svih vrsta (guseničare, točkaše) bez obzira na marku proizvodnje, vebčinu, pogonsko gorivo

(benzin ili nafta), starost i registraciju (za javni saobraćaj ili ne). (422) Za jačinu jednoosovinskih traktora data je klasifikacija pod brojem (620)

a za dvoosovinske pod brojem (621). (423) U prethodnim popisima stanovništva nisu popisivani traktori. Međutim,

podaci o traktorima prikupljeni su u popisima poljoprivrednih gazdinstava 1960. i 1969. godine ali nisu uporedivi sa podacima iz 1981. godine, zbog razlike u obuhvatu teritorije koja je objašnjena u tačkama (134) i (135). 13. Kombajni (samohodni)

(424) Podaci o kombajnima prikupljeni su prvi put u okvirima popisa stanovništva 1981. godine. Za kombajne su prikupljeni podaci o broju samohodnih kombajna i njihovoj snazi. Ukupna snaga kombajna prikupljena je u KS, a u tabelama rezultata izražena je u kW.

(425) Obuhvaćeni su samohodni kombajni svih vrsta i kapaciteta koji služe za žetvu i vršidbu strnih žita, odnosno uz primenu odnosno uz primenu odgovarajućih adaptera i za berbu kukuruza, suncokreta i vršidbu lucerke. Isto tako obuhvaćeni su i samohodni kombajni za berbu povrća, siliranje (usitnjavanje) stabljike kukuruza, suncokreta ili neke druge zelene mase za spravljanje silaže, vađenje korena šećerne repe, vađenje krompira, berbu grožđa, hmelja i povrća. Ovde nisu uključene

(53)

vučene mašine koje se zbog istovremenog obavljanja više radnih operacija uobičajeno nazivaju kombajnima, niti adapteri za žitne kombajne i berače kukuruza.

(426) Jačina kombajna data je u klasifikaciji pod brojem (622). (427) Podaci o kombajnima prikupljani su u popisu individualnih poljoprivrednih

gazdinstava 1969. godine ali nisu uporedivi sa podacima iz 1981. zbog razlike u obuhvatu teritorije, važi objašnjenje dato u tačkama (131) i (135). Broj popisanih stanova

(428) Za domaćinstvo koje je koristilo samo jedan stan upisan je broj jedan, a za domaćinstvo koje je na istoj adresi koristilo za stalno stanovanje dva ili više stanova, upisivanje odgovarajući broj. Broj popisanih lica u domaćinstvu

(429) Za svako domaćinstvo unet je podatak o broju svih popisanih lica iz

spiska 1, 2 i 3 upitnika za stan i domaćinstvo (obrazac P-2). 1. SPISAK ČLANOVA DOMAĆINSTVA

(430) Svi podaci u ovom spisku, a naročito podatak o prisutnosti pojedinih lica u mestu popisa, odnosili su se na stanje 31. marta 1981. godine, u 24 časa. Dosledno tome, nije trebalo upisivati podatke o članovima domaćinstva rođenim 1. aprila i kasnije, dok je za članove umrle posle 1. aprila trebalo uneti sve podatke.

(431) Spisak članova domaćinstva popunjavao se samo u mestu stalnog stanovanja domaćinstva, odnosno svih njegovih članova. U slučaju odsutnosti svih članova domaćinstva iz mesta stalnog stanovanja, popisivač je nastojao da od suseda dobije podatke o njima i upiše ih u ovaj spisak.

(432) Cela domaćinstva koja su u vreme popisa bila van mesta stanovanja i zatekla se u nekom drugom mestu u Jugoslaviji, u tom mestu nisu upisivana u ovaj, već u spisak 2 ili 3, zavisno od razloga boravka u tome mestu. O ovome više u tačkama (452), (453), (456) i (457). Prezime i ime člana (kol. 1)

(433) U ovaj spisak upisani su prvo podaci o licu na koje se vodi domaćinstvo, a zatim imena ostalih članova. Lice na koje se vodi domaćinstvo mogao je biti bilo koji član, za koga je lice koje je davalo podatke popisivaču izjavilo da se domaćinstvo vodi na njegovo ime. Odnos prema licu na koje se vodi domaćinstvo (kol. 2 i 3)

(434) Da bi se u tabelama rezultata mogli iskazati podaci o broju i vrsti porodica uputstvom je predviđen redosled upisivanja članova, a kao dopunski podaci u istom cilju i ime oca ili muža i odnos prema licu na koje se vodi domaćinstvo. Ovo je bilo naročito važno za višečlana domaćinstva u kojima ima dve ili više porodica. Na osnovu ovih podataka utvrđen je redni broj porodice unutar domaćinstava — tačka (447) i položaj člana u porodici — tačka (448). Razlog odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja (kol. 4)

(435) Podatak o razlogu odsutnosti iz mesta stalnog stanovanja popisivač je unosio (šifrom) za svakog člana domaćinstva, za koga je prethodno utvrdio da u kritičnom momentu popisa nije bio u tom mestu.

(436) Mogući odgovori na ovo pitanje, s potrebnim objašnjenjima, daju se u sledećim tačkama, i to:

Zaposlen je (na neodređeno-određeno vreme); obavlja sezonske poslove ili ima radnju u drugom mestu (šifra 1) (437) Ovaj odgovor odnosio se na svakog člana domaćinstva koji je u

momentu popisa bio odsutan iz mesta u kome živi njegovo domaćinstvo, a nalazio se u drugom mestu u Jugoslaviji, zbog toga što je u tome mestu zaposlen, ili obavlja sezonske poslove ili u tome mestu ima zanatsku, ugostiteljsku ili drugu radnju, advokatsku kancelariju i slično, a ne vraća se svakodnevno (odnosno posle svake smene — ako radno vreme traje npr. 24 sata a 48 sati je slobodno vreme) iz mesta rada u mesto stalnog stanovanja.

Upućen je od radne organizacije na rad u drugo mesto (šifra 2) (438) Odgovor se odnosi na radnike -članove domaćinstva koje je radna

organizacrja uputila iz mesta u kome stalno stanuju na rad u drugo mesto u Jugoslaviji radi izvođenja građevinskih, montažnih ili drugih radova, a koji se ne vraćaju kući svakodnevno.

Na školovanju u drugom mestu (šifra 3)

(439) Odgovor se odnosio na učenike i studente koji su bili odsutni iz domaćinstva, jer se školuju u drugom mestu u Jugoslaviji, a ne vraćaju se svakodnevno, posle završene nastave, iz mesta školovanja u mesto stalnog stanovanja.

(54)

Ostali razlozi odsutnosti u zemlji (šifra 4) (440) Ovaj odgovor odnosio se na sve članove domaćinstva koji su iz drugih

razloga bili odsutni iz mesta stalnog stanovanja ali su se nalazili u nekom mestu u Jugoslaviji.

Na privremenom radu kod stranog poslodavca ili na samostalnom radu (šifra 5)

(441) Ovaj odgovor odnosio se na sve članove domaćinstva koji su otišli u

inostranstvo i tamo privremeno rade ili kod stranog poslodavca ili samostalno, uključujući i one koji su se u vreme popisa zatekli u Jugoslaviji u poseti ili na lečenju.

Upućen na rad u diplomatsko-konzulama i druga naša predstavništva, u jugoslovenska i mešovito preduzeća, u međunarodne organizacije (šifra 6) (442) Za razliku od prethodne kategorije, koja pre odlaska nije bila u radnom

odnosu ili je taj odnos prekinula radi zapošljavanja u inostranstvu, ovaj odgovor se odnosio na lica u radnom odnosu s našim radnim organizacijama, ali koja su upućena na rad u naša predstavništvima ili na izvođenje građevinskih i drugih radova na objektima koje naše organizacije izvode po posebnim ugovorima, kao i ona koja su preko nadležnih organa u zemlji upućena na rad u organe Ujedinjenih nacija ili na rad po osnovu međunarodne tehničke i druge saradnje.

Boravi kao član porodice lica na privremenom radu u inostranstvu (šifra 7) (443) Odgovor se odnosio na odsutne članove domaćinstva koji ne rade u

inostranstvu, već tamo borave kao članovi porodice lica iz tačke (441). Boravi kao član porodice lica radu u našim predstavništvima (šifra 8) (444) Ovaj odgovor takođe se odnosio na odsutne članove domaćinstva koji

ne rade u inostranstvu, već tamo borave, ali kao članovi porodice lica iz tačke (442). Ostali razlozi odsutnosti iz Jugoslavije (šifra 9) (445) Odgovor se odnosio na bilo koji razlog boravka u inostranstvu, osim

četiri napred navedena razloga. (446) Odgovori upisani kao „razlog odsutnosti" u 1. spisak morali su biti

usklađeni s odgovorom „da" na pitanje 5 iz popisnice, jer su se odnosili na stalne

stanovnike mesta u kome se vrši popis. Nasuprot tome za lica upisana u 2. i 3. spisak, pomenuta u tačkama (449)-(457), na pitanje 5. odgovor je morao biti „ne", jer su ona bila stalni stanovnici nekog drugog mesta u Jugoslaviji. Redni broj porodice kojoj pripada član (kol. 5)

(447) Redni broj porodice kojoj pripada član služi za utvrđivanje broja porodica

unutar domaćinstva. U jednočlanim domaćinstvima nema ni jedne porodice, dok dvočlana ili višečlana domaćinstva mogu imati u svome sastavu jednu porodicu ali i ne moraju. Položaj člana u porodici (kol. 6)

(448) Položaj člana u porodici služi za utvrđivanje vrste porodice. Član

porodice po svom položaju može biti suprug-otac, supruga-majka ili dete. Pojedini članovi domaćinstva nisu članovi ni jedne porodice.

2. SPISAK LICA KOJA STANUJU U OVOM DOMAĆINSTVU, ALI SU STALNI STANOVNICI DRUGOG MESTA

(449) U ovaj spisak unosili su se podaci samo za ona licaa koja su stanovala kod domaćinstva u mestu popisa, a u tome mestu su boravila zbog rada ili školovanja. Pored prezimena i imena, kao i naziva naselja i opštine u kojoj stalno stanuju ovde se upisivao i razlog boravka u mestu popisa. Razlog boravka u mestu popisa

(450) Podatak o razlogu boravka, zajedno s odgovorom na pitanje iz

popisnice: „5. Da U je lice stalni stanovnik mesta (naselja) u kome se popisuje", služio je za utvrđivanje statusa prisutnosti popisanih lica u pojedinim naseljima, tj. kao osnov za utvrđivanje broja stanovnika po naseljima.

(451) Za stalne stanovnike drugih mesta (naselja) razlog boravka u mestu popisa je upravo onaj zbog koga su oni odsutni iz mesta stalnog stanovanja. Mogući odgovori na ovo pitanje su bili:

Zaposlen je, obavlja sezonske poslove ili ima radnju u mestu popisa (šifra 1) (452) U mestu popisa, ovaj odgovor odnosio se na lica koja su iz mesta

stalnog stanovanja bila odsutna iz razloga objašnjenog u tački (437) Na školovanju u mestu popisa (šifra 3) (453) U mestu popisa ovaj odgovor odnosio se na lica koja su iz mesta stalnog

stanovanja bila odsutna iz razloga objašnjenog u tački (439).

(55)

3. SPISAK LICA KOJA SU U MOMENTU POPISA ZATEČENA U DOMAĆINSTVU (454) U ovaj spisak uneti su podaci samo za lica koja su stalni stanovnici

drugog mesta—naselja, a koja su se u mestu popisa zatekla u kritičnom momentu, jer su tamo bila upućena na rad od radne organizacije ili iz drugih razloga. Pored prezimena i imena, kao i naziva mesta i opštine u kojoj stalno stanuju, ovde se upisivao i podatak o razlogu prisutnosti u mestu popisa. Razlog prisutnosti u mestu popisa

(455) Mogući odgovori na ovo pitanje koje je moralo da se uskladi sa odgovorom na pitanje iz popisnice: „5. Da li je lice stalni stanovnik mesta u kome se popisuje", bili su:

Upućen je od radne organizacije na rad u mesto popisa (šifra 2) (456) Odgovor se odnosio na lica zatečena u mestu popisa, koja su iz mesta

svoga stalnog stanovanja upućena u mesto popisa, iz razloga objašnjenog u tački (438).

Ostali razlozi prisutnosti u mestu popisa (šifra 4) (457) Ovaj odgovor odnosio se na sva lica, zatečena u mestu popisa iz bilo

koga razloga, osim onih koji su navedeni u tačkama (437)-(439). PODACI 0 STANU 1. Upitnik se popunjava za:

Stan ............................................ 1 Nastanjene poslovne prostorije...... 2 Prostorije nastanjene iz nužde....... 3 (458) Definicija stana i konkretna objašnjenja za njenu primenu data su u

tačkama (161)—(167). Za odgovore: nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nužde važe objašnjenja u tačkama (460) i (461).

(459) Odgovor: stan dat je za sve nastanjene i nenastanjene (prazne) stanove, stanove koji se koriste samo za obavljanje neke delatnosti, stanove za odmor i rekreaciju, kao i stanove koji se koriste u vreme obavljanja sezonskih radova u poljoprivredi, tj. za sve stambene jedinice koje odgovaraju definiciji stana.

(460) Prostorije koje su izgrađene za poslovne svrhe i nisu prepravljane (adaptirane) u stan, a u vreme popisa korišćene su za stalno stanovanje, popisane su kao nastanjene poslovne prostorije. To su, na primer, hotelska ili bolnička soba, prodavnica, kancelarija i sl, u kojoj stalno stanuje porodično ili samačko domaćinstvo. Kao nastanjene poslovne prostorije popisane su i nastanjene prostorije studentskog doma, samačkog doma ili nekog drugog kolektivnog stana u kojima stanuje porodično ili samačko domaćinstvo koje nije korisnik usluga toga doma već tu stanuje sticajem raznih okolnosti.

(461) Prostorije koje u građevinskom smislu nisu ni stanovi, ni poslovne prostorije, a u vreme popisa su korišćene za stalno stanovanje, popisane su kao prostorije nastanjene iz nužde. To su nastanjen podrum, tavan, šupa, garaža, koliba, zemunica i razni improvizovani objekti, zatim vagon ili prikolica locirani na jednom mestu, nasukan šlep, ili šator. Kao prostorije nastanjene iz nužde popisane su i nastanjene pokretne jedinice kao što su putujući vagoni, prikolice - trejleri, nastanjene

prostorije na plovećem šlepu, čerga i sl. U popisu 1971. nastanjene pokretne jedinice nisu iskazane zajedno sa prostorijama nastanjenim iz nužde, već kao posebna vrsta jedinica. 2. Korišćenje stana

Samo za stanovanje........................................... 1 Za stanovanje i obavljanje delatnosti .............. 2 Samo za obavljanje delatnosti ........................ 3 Nenastanjen stan - privremeno ...................... 4 Nenastanjen (napušten) stan............................ 5 Za odmor i rekreaciju

- u vikend kući....................................... 6 - u porodičnoj kući................................ 7 - u drugoj vrsti zgrade........................... 8

U vreme sezonskih radova u poljoprivredi ...... 9

(462) Odgovor: samo za stanovanje dat je za stan koji je u vreme popisa za stalno stanovanje koristilo jedno ili više lica. Isti odgovor imao je i tzv. drugi stan domaćinstva43/. Stan iz koga je u vreme popisa celo domaćinstvo vlasnika ili nosioca stanarskog prava bilo odsutno zbog privremenog boravka u drugom mestu u zemlji ili inostranstvu, popisan

(56)

je, takođe, kao nastanjen stan. U tom slučaju podatke o stanu i domaćinstvu, odnosno njegovim članovima, popisivač je prikupio od suseda ili dragih lica koja su bila u mogućnosti da pruže obaveštenja koja se traže u popisu.

(463) Kao stan za stanovanje i obavljanje delatnosti popisan je svaki stan u kome se, pored toga što služi za stalno stanovanje, obavlja i neka delatnost (na primer: krojačka, frizerska, kozmetička i sl., ili se izdaju sobe prolaznim gostima za jednu noć ili duže, ili je u stanu smeštena advokatska kancelarija, slikarski atelje, zubna ordinacija, predstavništvo neke organizacije, dopisništvo i slično).

(464) Samo za obavljanje delatnosti je odgovor za stan u kome se isključivo obavlja delatnost, a isti nije građevinski prepravljen (adaptiran) u poslovne prostorije, i u kome niko stalno ne stanuje. Ovde su svrstani i stanovi koji se koriste isključivo za izdavanje turistima.

(465) Kao nenastanjen stan - privremeno popisan je stan koji je u vreme popisa bio nenastanjen, odnosno prazan zbog toga stoje nov i još neuseljen (iako je dozvoljeno useljavanje) ili je ispražnjen radi preseljenja, adaptacije, opravke i sl. Kao privremeno nenastanjen stan popisan je i stan čiji vlasnik živi u drugom stanu ili čak i u drugom mestu a ovaj stan ne koristi niti ga izdaje (npr. kupljen stan za decu koja tek treba da dođu u to mesto na školovanje i sl.). Stanovi domaćinstava, koja se nalaze na radu u inostranstvu nisu popisani kao nenastanjeni, već kao nastanjeni stanovi, kao

43/ Pojam „drugi stan domaćinstva" uveden je zbog toga što se sve češće javljaju slučajevi, naročito na selu, da jedno domaćinstvo koristi dva, pa i tri stana za stalno stanovanje svojih članova. To su npr. dye posebne zgrade u istom dvorištu (stara i nova kuća) i u svakoj od njih ima poseban stan, ili su to dva stana u istoj zgradi. Za svaki takav stan, popunjen je poseban upitnik za stan, ali za domaćinstvo koje koristi te stanove u popisu su prikupljeni podaci samo jednom, i to kod prvog popisanog stana. Upitnik u koji nisu uneti podaci za domaćinstvo već samo za stan, iskazan je u rezultatima kao drugi stan. Postojanje drugog stana određivano je prema tome da li neko domaćinstvo koristi za svoje potrebe dva ili više stanova, a ne prema tome da li je neko domaćinstvo vlasnik dva ili više stanova.

stoje to objašnjeno u tački (462). (466) Kao nenastanjen (napušten) stan popisan je svaki stan koji se ne koristi

već duže vreme, pošto se vlasnik preselio u drugi stan u istom ili drugom mestu a stan nije izdao, ili je vlasnik umro a naslednici nisu izdali stan niti ga povremeno koriste kao porodičnu kuću za odmor i rekreaciju. Ovakvi stanovi se najčešće javljaju u naseljima koja su masovno napuštena, odnosno iz kojih se većina stanovnika iselila. Stanovi su popisani kao napušteni samo ako su građevinski ispravni, ili se sa relativno malim opravkama mogu osposobiti za potrebu. Nisu popisivani stanovi u oronulim i dotrajalim kućama, kao ni napušteni, odnosno stanovi iseljeni zbog potapanja naselja radi formiranja akumulacionog jezera, ih zato što se ti stanovi nalaze na klizištu pa je predviđeno njihovo rušenje.

(467) Stanom za odmor i rekreaciju smatra se stan koji u svemu odgovara definiciji stana, a koristi se isključivo za odmor i rekreaciju povremeno ili više meseci u godini. Takav stan se može nalaziti u zasebnoj zgradi (vikend kući ili vili), a može biti i u porodičnoj kući ili nekoj drugoj vrsti zgrade. Stan za odmor i rekreaciju se može nalaziti i u manjoj drvenoj kući koja je locirana u polju ili brdima. Na ovaj način definisani stanovi za odmor i rekreaciju obuhvatili su sve stanove koji se u te svrhe koriste, bez obzira na veličinu, kvalitet i trajanost zgrade. Međutim, u popisu 1971. godine bila su postavljena izvesna ograničenja, tako da popisom nisu obuhvaćeni stanovi za odmor i rekreaciju sagrađeni od slabijeg materijala, pa im je vek trajanja bio kraći od 10 godina.

(468) Stanovi za odmor i rekreaciju razvrstani su po vrstama zgrada u kojima se nalaze, prema sledećim objašnjenjima:

(469) Kao stanovi u vikend kući smatrani su svi stanovi izgrađeni ili kupljeni da bi se koristili isključivo za odmor i rekreaciju, a nalaze se u vikend kućama, vilama, ribarskim i lovačkim kućicama i sl.

(470) Kao stanovi u porodičnoj kući smatrani su stanovi koji su se ranije koristili za stalno stanovanje ali se zbog preseljenja članova domaćinstva ili iz drugih razloga ne koriste više u tu svrhu, već se povremeno koriste isključivo za odmor i rekreaciju. Tu spadaju i nasleđene kuće koje naslednici povremeno koriste za odmor. Ovi se stanovi mogu javljati u svim naseljima, pa čak i u gradskim.

(471) Kao stanovi u drugoj vrsti zgrade popisani su stanovi koji se nalaze u višestambenoj zgradi, u kojoj se deo ili većina stanova koristi za stalno stanovanje (na primer, u klimatskim i banjskim mestima ili u mestima na obalama mora ih jezera).

(472) Kao stanovi koji se koriste u vreme sezonskih radova u poljoprivredi popisani su salaši, katuni, vinogradarske kuće i sl. samo ako odgovaraju definiciji stana.

(473) Pitanje o korišćenju stana bilo je postavljeno i u popisu 1971. godine. Odgovori na ovo pitanje bili su nešto drugačije formulisani i nisu sadržavali informacije o tome da li se u stanu koji se koristi za stanovanje obavlja i neka delatnost, niti u kakvoj se vrsti kuće nalazi stan za odmor i rekreaciju. Nije bio predviđen ni odgovor za stanove koji se koriste isključivo za obavljanje neke delatnosti, jer takvi stanovi nisu ni popisivani. 3. Stan se delimično ih isključivo koristi za:

Obavljanje zanatske delatnosti.................. 1 Izdavanje soba turistima .......................... 2 Obavljanje slobodne profesije .................. 3 Predstavništvo i dopisništvo ..................... 4 Ostalo.......................................................... 5

(474) Za pravilno davanje odgovora važila su sledeća objašnjenja: (475) Odgovor da se obavlja slobodna profesija davan je u slučajevima kada

se u stanu nalazila advokatska kancelarija, slikarski atelje, zubna ordinacija i sl. 476) Odgovor predstavništvo ili dopisništvo davan je kod stanova u kojima je

smešteno predstavništvo domaće ili strane firme, odnosno dopisništvo domaćeg ili stranog lista, časopisa, radija i televizije.

(57)

(477) Na ovo pitanje odgovaralo se kako za stanove namenjene za stalno

stanovanje, tako i za stanove za odmor i rekreaciju, a i za nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nužde, jer se i u njima može obavljati na primer, neka od zanatskih delatnosti.

4. Ukupna površina celog stana u m2

a) Površina svih soba u stanu sa 6m2 i više b) Površina kuhinje

(478) Ukupnu površinu celog stana čini površina svih soba (čija površina poda

iznosi 6 m2 i više), zatim površina kuhinje, pomoćnih prostorija (kupatila, klozeta, ostave, hodnika, antrea, soba manjih od 6 m2 itd.), kao i površina zatvorenih terasa i verandi. U površinu stana ulazi i površina pod plakarima, a ne uračunava se površina pod spoljnim i pregradnim zidovima, kao ni površina otvorenih terasa, balkona i lođija. U površinu stana uključena je i površina građevinski odvojene sobe ili kuhinje, koja je popisana kao da se nalazi u sastavu stana - tačke (163) i (164). U površinu stana uračunata je i površina sobe ili neke druge prostorije, koja se nalazi u sastavu stana ali se isključivo koristi za obavljanje neke delatnosti (npr. krojačka radionica, advokatska kancelarija i sl.). Nije uključena u površinu stana površina građevinski odvojenih pomoćnih prostorija (klozeta, kupatila ili ostave) koje se nalaze u posebnoj zgradi u dvorištu, ili u istoj zgradi ali imaju poseban ulaz.

(479) Podatak o površini stana popisivač nije utvrđivao merenjem već ga je preuzimao iz dokumenata kojima su raspolagali korisnici stana (na primer, ugovor o korišćenju stana, rešenje o dodeli stana, projekat za izgradnju zgrade ili neki drugi zvanični dokument), ili ga je upisivao prema izjavi lica koje je davalo podatke. Ukoliko neki korisnik stana nije bio u stanju da pruži taj podatak, popisivač je sam utvrđivao površinu stana uvidom u sve prostorije stana.

(480) Površina stana definisana u tački (478), identična je površini stana iz svih prethodnih popisa, ali ne odgovara jugoslovenskim standardima za utvrđivanje korisne površine stana (JUS.C-2,100). Razlika potiče otuda što definicijom koja je primenjena u popisu nisu uzeti u obzir odgovarajući delovi površina lođija, terasa i balkona, dok se po JUS-u površine ovih uključuju u ukupnu površinu stana primenom odgovarajućih koeficijenata (od 0,75 do 0,25) na njihovu površinu. Do odstupanja od pomenutog standarda došlo je zbog toga što su u popisu podaci o površini stana preuzimani iz nekog od dokumenata vezanih za stan, a moguće je da u nekom od tih dokumenata u ukupnu površinu stana nisu uključeni delovi površina lođija, terasa i balkona. Zbog toga se podaci o površini stana prikupljeni u popisu razlikuju, zavisno od toga iz koga su dokumenta preuzeti.

(481) Za podatak o ukupnoj površini stana izrađene su tri klasifikacije i nalaze se pod rednim brojem (623)-(625). Za površinu drugih stambenih jedinica (nastanjene poslovne prostorije i prostorije nastanjene iz nužde) data je klasifikacija pod brojem

(626).

a) Površina soba

(482) Podatak o površini soba predstavlja i zbir površina svih soba u stanu. Kao soba se smatrana svaka prostorija namenjena za stanovanje koja je od drugih prostorija stana odvojena stalnim zidovima i ima direktno dnevno svetlo a čija površina poda iznosi najmanje 6m2. Direktnim dnevnim svetlom smatra se svetlo koje se dobija kroz prozor na samoj sobi, a dolazi sa otvorenog prostora (sa ulice ili iz dvorišta), terase ili tzv. svetlarnika.

(483) Kao soba smatra se i tzv. pola sobe, kao i soba za kućnu pomoćnicu, tzv. devojačka soba, ako odgovara navedenoj definiciji sobe.

(484) U površinu soba uključena je i površina građevinski odvojene sobe koju domaćinstvo koristi u smislu objašnjenja datih u tački (163).

(485) Definicija sobe iz tačke (482) bila je ista i u popisima 1971. i 1961. godine. Međutim, u popisu 1949/50 soba je morala da ima i mogućnost zagrevanja (dimnjak ili centralno grejanje), a soba za kućnu pomoćnicu nije smatrana sobom.

(486) Naša definicija sobe razlikuje se od međunarodne definicije u tome, što naša definicija predviđa minimalnu površinu od 6 m2 a međunarodna površinu od 4 m2, pri čemu i kuhinju preko te veličine ubrajaju u sobe. b) Površina kuhinje

(487) U ovom popisu je smatrano da stan ima kuhinju, ako ima prostoriju koja je prilikom izgradnje stana ili kasnijom prepravkom (adaptacijom) namenjena za kuhinju i u te svrhe je korišćena u vreme popisa.

488) Kuhinjom se smatra i tzv. čajna ili rešo kuhinja. (489) Ako se kuhinja sastoji iz dva dela, i to iz dela za ručavanje (trpezarije) i

radnog dela (tzv. kuhinjska niša), koji nisu odvojeni celim zidom, površina oba dela prostorije uzimana' je kao površina kuhinje. Međutim, ako se uz kuhinju i trpezariju nalazi još i soba za dnevni boravak, ona je smatrana sobom iako od kuhinje nije odvojena celim zidom, tako da je površina te prostorije iskazana u površini soba.

(490) Kao kuhinja u sastavu stana smatrana je i građevinski

(58)

odvojena kuhinja (u drugoj zgradi di u istoj zgradi ali s posebnim ulazom), koju domaćinstvo koristi preko cele godine kao deo svoga stana. Letnje kuhinje nisu uzimane u obzir.

(491) Ako domaćinstvo stanuje samo u jednoj sobi u kojoj se i kuva, smatrano je da stan nema kuhinju. Takođe je smatrano da stan nema kuhinju, ako nema kuhinju kao posebnu prostoriju, već domaćinstvo kuva u hodniku, kupatilu, ostavi i sl.

(492) Za površinu kuhinje izrađene su dve klasifikacije i date su pod rednim brojevima (627) i (628).

(493) Definicije kuhinje primenjene u popisima 1949/50, i 1961. godine zahtevale su da kuhinja mora imati makar jednu od sledećih građevinskih karakteristika: zidani štednjak, vodovodnu ćesmu, zid u pločicama ili masnoj boji i pod drugačiji od poda u sobama stana. (494) Po definiciji primenjenoj u popisu 1971. godine, kuhinja je, takođe, trebalo da ima određene građevinske karakteristike, ali se kao kuhinja mogla popisati i prostorija koja nema potrebne karakteristike, a prilikom izgradnje stana bila je namenjena za kuhinju i

u te svrhe je korišćena u vreme popisa. Ovo odstupanje je bilo neophodno, jer su tim popisom prvi put obuhvaćeni svi stanovi u zemlji, što znači i stanovi na selu čije kuhinje najčešće nisu imale ni jednu od napred navedenih građevinskih karakteristika.

(495) U popisu 1971. godine kao kuhinja popisana je i kuhinja koja se sastoji iz dva dela, tj. iz dela za dnevni boravak i radnog dela (kuhinjska niša), pod uslovom da između njih nema pregrade ili imaju samo zavesu. U vreme ranijih popisa takvih, pojava nije bilo ili su bile veoma retke. Međutim, u savremenoj gradnji su sve češći slučajevi da se prostorije pored kuhinje koriste i za ručavanje i za dnevni boravak pa kod korišćenja rezultata treba imati u vidu rešenje primenjeno u popisu 1971. i rešenje objašnjeno u tački (489) za 1981. godinu. 5. Broj soba u stanu

(496) Za davanje odgovora na ovo čitanje važila su objašnjenja data za površinu soba u tačkama (482)—(484). Sobe manje od 6 m2, ako je takvih soba i bilo, nisu iskazivane kod broja soba, iako je njihova površina uključivana u ukupnu površinu stana.

(497) Podatak o broju soba korišćen je za izradu klasifikacije broj (649). 6. Kupatilo u stanu

Ima...................... 1 Nema.................. 2 (498) Kupatilom je u popisu smatrana posebna prostorija u stanu u kojoj se

nalaze kada ili tuš (ili i jedno i drugo) i u koju su uvedene instalacije vodovoda i kanalizacije, bez obzira da li su te instalacije vezane za javnu, odnosno kućnu mrežu ili nisu.

(499) Definicija primenjena u prošlim popisima bila je ista samo je odgovor „ima" bio raščlanjen na dva odgovora: „sa kadom" i „samo sa tušem". 7. Klozet (nužnik) u stanu

Ima na ispiranje............... 1 Ima bez ispiranja .......... 2 Nema.............................. 3 (500) Klozet u stanu znači da se klozet nalazi u posebnoj prostoriji stana ili u

kupatilu. (501) Klozet na ispiranje je onaj koji ima uređaje za ispiranje vodom pod

pritiskom, bez obzira da li su instalacije vezane za javnu kanalizacionu mrežu, odnosno septičku jamu (sengrub) ili to nisu.

(502) Klozet bez ispiranja se takođe nalazi u sastavu stana, a nema uređaje za ispiranje vodom pod pritiskom, već se ispira običnim sipanjem vode ili se ne ispira uopšte, ali se nalazi iznad potoka, reke i sl.

(503) Ako u sastavu stana ne postoji klozet, već se nalazi van stana u istoj zgradi ili dvorištu, odgovarano je sa „nema".

(504) U 1981. godini je tražena samo informacija o klozetu koji se nalazi u sastavu stana, dok je prethodnim popisima tražena informacija i o klozetu koji se nalazi van stana. 8. Instalacije u stanu

(505) U popisu 1981. godine tražene su informacije o tome da U stan ima instalacije: a) električne struje, b) vodovoda, c) kanalizacije, d) centralnog - etažnog grejanja i e) gasa (plina). Smatrano je da stan ima navedene instalacije u svim slučajevima, ako najmanje u jednoj, od prostorija stana postoje odgovarajuće instalacije (bilo da su ugrađene u zidove, ili postavljene spolja na zidovima), bez obzira da li su vezane za komunalnu mrežu ili neke druge objekte.

(506) Za instalacije električne struje odgovor je bio: Ima...................... 1 Nema.................. 2 (507) Za instalacije vodovoda odgovori su bili: Ima priključene na javnu mrežu...... 1 Ima priključene na hidrofor i sl. ..... 2 Nema............................................. 3

(59)

(508) Za instalacije kanalizacije odgovori su bili slični odgovorima za vodovod: Ima priključene na javnu mrežu...... 1 Ima priključene na septičku jamu.... 2 Nema............................................... 3 (509) Za instalacije vodovoda i kanalizacije koje u vreme popisa nisu bile još

priključene ni za javnu mrežu, ni za neki drugi izvor snabdevanja vodom, odnosno septičku jamu, odgovor ha ovo pitanje davan je prema tome kako se očekuje da će biti izvršen priključak. Zbog toga se upozoravaju korisnici da se u rezultatima po naseljima mogu javiti podaci da ima stanova sa instalacijama vodovoda i kanalizacije priključenih na javnu mrežu, iako u naselju još nema mreže javnog (mesnog) vodovoda odnosno javne kanalizacije.

(510) Za instalacije centralnog—etažnog grejanja odgovori su bili: Ima priključene na toplanu ili zajedničku kotlarnicu..... 1 Ima priključene na individualnu kotlarnicu................... 2 Nema ........................................................................ 3 (511) Pitanje se odnosilo i na instalacije etažnog grejanja, koje su instalirane

samo u jednom ili više stanova u višestambenoj zgradi koja nema instalacije centralnog grejanja, kao i na etažno grejanje uvedeno u stambenim zgradama u svojini građana.

(512) Smatra se da stan ima instalacije centralnog grejanja priključene na toplanu ili zajedničku kotlarnicu, ukoliko je zgrada priključena na tzv. sistem daljinskog grejanja, što znači da se zgrada snabdeva toplotnom energijom iz: toplana, rejonskih kotlarnica, blokovskih kotlarnica i lokalnih izvora (kotlarnica) koji snabdevaju dve ili više zgrada ukoliko svaka od njih ima podstanicu čije održavanje vrši neka organizacija udruženog rada.

(513) Stan ima instalacije priključene na individualnu kotlarnicu ako zgrada u kojoj se stan nalazi ima svoje kotlovno postrojenje, ili je ono smešteno u drugoj zgradi a zgrada u kojoj se stan nalazi nema podstanicu, odnosno može da ima podstanicu, ali se o njenom održavanju brinu sami stanari. Ovaj odgovor davan je i za stanove koji imaju etažno grejanje.

(514) Odgovor na ovo pitanje popisivač je utvrđivao iz kontakta sa predsednikom kućnog saveta.

(515) Za instalacije gasa odgovori su bili: Ima...................... 1

Nema.................. 2 (516) U Popisu 1971 godine, direktno je bilo postavljeno samo pitanje o

instalacijama električne struje. Informacije o instalacijama vodovoda dobijene su iz pitanja o načinu snabdevanja vodom za piće, a o instalacijama centralnog grejanja (bez podataka o vrsti priključaka) iz pitanja o načinu zagrevanja soba. Pitanje o instalacijama kanalizacije i gasa nisu bila postavljena. U popisu 1961. nije bilo pitanja o instalacijama centralnog grejanja, jer je tada ta pojava bila beznačajna, a za sve ostale vrste instalacija i pitanja i odgovori su bili identični sa pitanjima iz popisa 1981. godine. Metodološka objašnjenja za instalacije bila su ista u svim popisima. 9. Svojina stana

Društvena............................................ 1 Građana ili građansko-pravnih lica ... 2 (517) Odgovor: društvena svojina odnosio se na sve stanove koji su u

društvenoj i zadružnoj svojini ih u svojini društvenih organizacija. Odgovor da je stan u svojini građana ili građansko-pravnih lica odnosio se na stanove koji su u ličnoj svojini građana. Isti odgovor davao se i za stanove u svojini crkava i drugih građansko-pravnih lica. Ovde su svrstani i stanovi zidani preko stambenih zadruga, ako se nalaze u ličnoj svojini građana. 10. Sprat na kome se stan nalazi

(518) Na ovo pitanje odgovaralo se upisivanjem etaže, odnosno sprata na kome se stan nalazi.

(519) Za pravilno davanje odgovora na ovo pitanje važila su sledeća objašnjenja: prizemlje je prva etaža u zgradi iznad podruma i suterena, ili iznad nivoa zemljišta (ako zgrada nema podruma); podrumom su smatrane prostorije u zgradi čiji se pod nalazi ispod površine zemlje, i to na dubini većoj od 1 m; suterenom su smatrane prostorije u zgradi čiji se pod, takođe, nalazi ispod površine zemlje, ali na dubini manjoj od 1 m; mansardom-potkrovljem smatrane su prostorije izgrađene za stanovanje unutar krovne konstrukcije zgrade; odgovor da se stan nalazi na dve etaže davan je samo za stanove koji zauzimaju prizemlje i prvi sprat.

(520) Klasifikacija za odgovore na ovo pitanje data je pod brojem (650). (521) U popisu 1961. godine bilo je ovo pitanje i to sa sličnim odgovorima i

sličnim objašnjenjima za popisivače. Međutim, u popisu 1971. godine tražen je broj spratova zgrade u kojoj se stan nalazi, radi iskazivanja zgrada po spratnosti u tabelama rezultata. U pripremi popisa 1981. godine je zaključeno da se podaci o broju spratova zgrade mogu izvesti i iz odgovora o spratu - etaži na kojoj se nalazi stan, pa je tako i formulisano pitanje, jer daje mnogo bogatije informacije.

(60)

11. Godina izgradnje

(522) U popisu je za svaki stan prikupljen podatak o godini izgradnje zgrade u

kojoj se stan nalazi, jer se skoro uvek podatak o godini izgradnje zgrade poklapa sa godinom izgradnje stana. Odstupanja se javljaju samo u slučajevima naknadne dogradnje celih stanova u vertikalnom ili horizontalnom smeru, kao i kod stanova, do kojih se došlo adaptacijom nekih prostorija sagrađenih za druge namene. Za sve takve stanove data je godina dogradnje, odnosno adaptacije. Za zgrade koje su u ratu ili

zbog elementarnih nepogoda bile dosta oštećene ili skoro uništene, a kasnije rekonstruisane, kao odgovor na ovo pitanje upisana je godina rekonstrukcije, odnosno sanacije, a ne godina prvobitne izgradnje.

(523) U svim prethodnim popisima na isti način i uz približno ista objašnjenja je prikupljen podatak o godini izgradnje stana.

(524) Podaci o godini izgradnje svrstani su u tri klasifikacije date pod brojevima (631)-(633).

12. Vrsta zgrade u kojoj se stan nalazi

Isključivo stambena ............. 1 Pretežno stambena................ 2 Pretežno nestambena............ 3 Nastanjena iz nužde ............ 4 (525) Za pravilno davanje odgovora na ovo pitanje važila su sledeća

objašnjenja: (526) Isključivo stambena zgrada morala je da ima samo stanove, a mogla je

još da ima jednu ili više garaža za smeštaj putničkih automobila. (527) Pretežno stambena zgrada je ona u kojoj veći deo površine zauzimaju

stanovi, a manji deo poslovne prostorije (prodavnice, ugostiteljske radnje, kancelarije i sl.), ili prostorije za poljoprivrednu delatnost (staja, koš, ambar i sl.).

(528) Pretežno nestambena zgrada je ona u kojoj veći deo površine zauzimaju poslovne prostorije za bilo koju delatnost uključiv i poljoprivredu, a manji deo zauzimaju stanovi.

(529) Nastanjena iz nužde je odgovor koji se odnosio na nastanjene šupe, garaže, stare vagone i sve drugo što je nastanjeno iz nužde a nalazi se u posebnom objektu. Za prostorije nastanjene iz nužde koje se nalaze u stambenoj ili poslovnoj zgradi (nastanjen tavan, podrum i sl.), odgovor na ovo pitanje upisivan je prema tome u koji su modalitet svrstani stanovi koji se nalaze u toj zgradi.

(530) Ovo pitanje je postavljeno i u prethodnim popisima, samo je broj odgovora bio nešto veći (odvajale su se zgrade sa 1 stanom, odnosno sa 2 i više stanova). U popisu 1981. godine, davanje odgovora na pitanje o vrsti zgrade je znatno olakšano, a odgovarajućim povezivanjima mogu se dobiti isti odgovori kao što su, na primer, bili u popisu 1971. godine. Objašnjenja za pojedine vrste zgrada nisu se bitno razlikovala među popisima. 13. Materijal spoljnih zidova zgrade

Tvrdi materijal ............... 1 Slabi materijal.................. 2

(531) Za pravilno davanje odgovora važila su objašnjenja da se tvrdim

materijalom smatraju građevinski materijali kao što su cigla (opeka) kamen, beton, obla građa, savremeni građevinski materijali i elementi; a da su u slabi materijal svrstani: naboj, ćerpič, pleter, daska i sl.

(532) U popisu 1971. godine pitanje je bilo identično sa pitanjem iz 1981. godine. U 1961. godini mogući odgovori su bili nešto detaljniji, ali se bez teškoća mogu svesti na gornja dva odgovora. Broj popisanih domaćinstava u stanu

(533) Ako je u jednom stanu stanovalo samo jedno domaćinstvo upisan je broj jedan, a ako su stanovala dva ili više domaćinstava, upisan je odgovarajući broj. Za

broj popisanih domaćinstava u stanu data je klasifikacija pod brojem (634). Broj popisanih lica u stanu

(534) Podatak je dobijen prebrojavanjem popisnica, popunjenih za sva lica u

pojedinom stanu.

UPITNIK ZA KOLEKTIVNI STAN

Adresni podaci

(535) Za svaki kolektivni stan, na zato predviđenim linijama, morao se upisati naziv i adresa organizacije čiji su radnici smešteni u baraci, zatim naziv i adresa doma ili hotela za samce, studentskog doma, manastira, odnosno naziv i adresa organizacije koja se bavi socijalnom zaštitom dece i odraslih. Identifikacioni podaci

(536) Identifikacioni podaci na ovom obrascu razlikovali su se od identifikacionih podataka na popisnici i upitniku za stan i domaćinstvo u sledećem: 1) u ovom obrascu nije bilo rednog broja domaćinstva zbog toga što u jednom kolektivnom stanu može da stanuje veći broj

(61)

domaćinstva (na primer, u domu penzionera ili samačkom hotelu) kojima se u kontrolniku popisa određuje redni broj i 2) u šifarska polja za redni broj zgrade unapred su bile odštampane nule, jer zgradi u kojoj je smešten kolektivni stan nije određivan redni broj, zbog toga što jedan kolektivni stan može da bude smešten u dve pa i više zgrada, a za sve ove zgrade u obrazac su unošeni zbirni podaci. 1. Upitnik se popunjava za:

Baraku za smeštaj radnika ................. 1 Dom ili hotel za samce ........ 2 Studentski dom, đački dom i internat........... 3 Dom za decu i omladinu ometenu u Psihofizičkom razvoju . .............. 4 Dom za socijalno ugroženu decu .................... 5 Dom za penzionere, za stare i iznemogle ..... 6 Dom za odrasle invalide ............. 7 Manastriski-samostanski konak ................... 8 Ostale kolektivne stanove . ........... 9

(537) Iz odgovora na ovo pitanje dobijeni su podaci o vrsti kolektivnog stana. (538) Baraka za smeštaj radnika — je kolektivni stan uglavnom privremenog

karaktera, a koristi se za smeštaj radnika na gradilištima, ciglanama, pilanama, na poljoprivrednim gazdinstvima i sl.

(539) Dom i hotel za samce služi za stanovanje radnika bez obzira da li oni rade u istoj ili u različitim organizacijama i zajednicama.

(540) Studentski, đački dom i internat - služi za smeštaj studenata i đaka, koji u mestu popisa borave zbog školovanja, dok njihova domaćinstva žive u nekom drugom mestu.

(541) Dom za decu i omladinu ometenu u psihofizičkom razvoju - odnosi se na zavode i domove za vaspitno zapuštenu decu i omladinu, domove za srednje i lakše

ometenu decu u psihofizičkom razvoju, za teže invalidnu decu itd. (542) Dom za socijalno ugroženu decu — odnosi se na domove za odojčad,

zavode za socijalno nezbrinutu decu do 3 godine starosti, dečije domove itd. (543) Dom za penzionere, za stare i iznemogle, kao i Dom za odrasle invalide

odnosi se na domove koji služe za zbrinjavanje starih i bolesnih lica, invalida itd. (544) Manastirski-samostanski konak se koristi za stalno stanovanje kaluđera i

kaluđerica (redovnika i redovnica). (545) U ostale kolektivne stanove uključene su bolnice u kojima su trajno

smešteni neizlečivi bolesnici, kao i sve druge ustanove koje se nisu mogle svrstati u napred navedene modalitete odgovora.

(546) U popisu 1971. nisu prikupljene informacije o vrsti kolektivnog stana, jer se takvo pitanje nije moglo postaviti, pošto su podaci prikupljeni na upitniku za stan. 2. Ukupna površina u m2

(547) Kao ukupna površina iskazana je celokupna površina kolektivnog stana

u koju ulaze: površine garsonijera i jednosobnih stanova, ako ih je bilo u kolektivnom stanu, zatim površine svih soba za spavanje, prostorija za razne aktivnosti, površine trpezarija, kuhinja, hodnika, ostava, sanitarnih prostorija (kupatila i klozeta),perionica i svih ostalih prostorija u kolektivnom stanu koje služe korisnicima usluga.44/

(548) U slučaju kad je kolektivni stan smešten u više zgrada podatak o površini davao se kao zbir odgovarajućih površina svih zgrada. Klasifikacija površina data je pod brojem (635).

(549) Podatak o ukupnoj površini kolektivnog stana bio je i u popisu 1971. godine definisan na približno isti način. 3. Podaci o osnovnim prostorijama

a) Garsonijere i jednosobni stanovi b) Sobe za spavanje c) Prostroije za razne aktivnosti d) Trpezarije — restorani

(550) Za svaku od ovih grupa prikupljeni su podaci o broju prostorija i njihovoj

površini u m2, pri čemu su važila sledeća objašnjenja: (551) Garsonijere i 1-sobni stanovi sastoje se od jedne sobe i još neke od

sledećih prostorija kuhinje, kupatila, klozeta, hodnika i sl. (552) Sobama za spavanje smatrane su, osim soba koje se koriste isključivo

za spavanje, još i sobe u kojima se spava i boravi preko dana. I ovde važi definicija sobe iz tačke (482) (553) U prostorije za razne aktivnosti svrstane su prostorije za učenje, biblioteke, čitaonice, prostorije za zabavu, sport i rekreaciju, prostorije za radnu terapiju i sl.

(554) Trpezarijom je u kolektivnom stanu smatrana posebna prostorija koja se koristi za obedovanje korisnika usluga kolektivnog stana. Trpezarija se može nalaziti u zgradi u kojoj se nalaze i druge

(62)

44/ Kod ovog podatka, kao i kod svih ostalih, nisu uključeni podaci za stanove upravnika, domara, ili drugih lica, a koji se nalaze u zgradi kolektivnog stana i u svemu odgovaraju definiciji stana iz tačke(161). Ovi stanovi popisani su kao isvi drugi stanovi upitnikom za stan i domaćinstvo.

prostorije kolektivnog stana, a može se nalaziti i u zasebnoj zgradi, sa karakterom restorana.

(555) U popisu 1971. godine nije bila ovakva podela osnovnih prostorija, već je prikupljen samo podatak o broju i površini soba. 4. Podaci o pomoćnim prostorijama

a) Kuhinje b) Kupatila u garsonijerama i 1 -sobnim stanovima c) Tuševi u zajedničkim kupatilima d) Klozeti u garsonijerama i 1-sobnim stanovima e) Klozeti u zajedničkim prostorijama (556) Za svaku od ovih grupa prikupljeni su podaci o broju kuhinja, kupatila,

tuševa i klozeta. (557) Kuhinjom je smatrana prostorija koja je prilikom izgradnje kolektivnog

stana ili kasnijom prepravkom (adaptacijom) za to namenjena i u vreme popisa se koristi kao kuhinja. Pored glavne (centralne) kuhinje kolektivnog stana u broj kuhinja uključene su i manje kuhinje smeštene po spratovima zgrade, a služe korisnicima usluga da sami pripreme kafu, čaj i sl. U broj kuhinja nisu uključene tzv. čajne kuhinje koje se mogu nalaziti u garsonijerama i jednosobnim stanovima.

(558) Zakupatila i klozete u garsonijerama i 1-sobnim stanovima važe objašnjenja data za stanove u tačkama (498)—(504).

(559) Kao broj tuševau zajedničkim kupatilima iskazan je broj tuševa, odnosno kabina za kupanje.

(560) U popisu 1971. postojao je samo podatak o površini centralne kuhinje i podaci o postojanju klozeta i kupatila u kolektivnom stanu bez obzira koliki je bio broj tih pomoćnih prostorija. 5. Instalacije

(561) Pitanje je bilo formulisano na isti način kao u upitniku za stan i domaćinstvo, a važila su i ista objašnjenja data u tačkama (505)-(513) i (515). 6. Broj zgrada u kojima je smešten kolektivni stan

(562) Kao odgovor naveden je broj zgrada. Ukoliko je bilo više od devet zgrada (uglavnom radničkih baraka) upisivana je šifra 9, bez obzira da li ih je bilo 10 ili više.

(563) U 1971. godini nije bilo takvog pitanja.

7. Svojina zgrada u kojima je smešten kolektivni stan (564) Za pitanje o svojini važe objašnjenja data u tački. (517).

8. Korisnici usluga

a) Lica čija domaćinstva žive u drugom mestu b) Članovi samačkih i porodičnih domaćinstava koji stalno stanuju u ovom

stanu a) Lica čija domaćinstva žive u drugom mestu

(565) U ovu grupu svrstana su lica koja su u vreme popisa stanovala u kolektivnom stanu, a članovi su domaćinstava koja stanuju u drugom mestu. To su u stvari lica koja zbog rada ili školovanja borave u naselju u kome se nalazi kolektivni stan. b) Članovi samačkih i porodičnih domaćinstava koji stalno stanuju u kolektivnom stanu

(566) U ovu grupu svrstani su članovi samačkih i porodičnih domaćinstava koji

stanuju u kolektivnom stanu, a koji su stalno nastanjeni u mestu u kome se nalazi kolektivni stan.

(567) Kao odgovor na ovo pitanje traženi su podaci o broju domaćinstava i broju njihovih članova.

(568) U popisu 1971. godine prikupljeni su podaci: ukupno — za sve korisnike usluga i odvojeno za lica koja su popisana kao privremeno prisutna (đaci, studenti i sl.). Između popisa 1971. i 1981. godine uporediv je samo podatak o ukupnom broju korisnika i usluga. Za ukupan broj korisnika usluga data je klasifikacija pod brojem (636).

(63)

KLASIFIKACIJE OBELEŽJA IZ POPISNIH OBRAZACA∗/

(569) Klasifikacija obeležja STAROST - prva 0 godina

0 meseci 1 mesec 2 meseca itd. 10 11 meseci Nepoznati meseci

1 godina 2 godine 3 godine itd. 98 99 100 i više godina Nepoznate godine

(570) Klasifikacija obeležja STAROST - druga 0- 4 godina 5- 9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34

∗/ Izuzev za obeležja „zanimanje" i „delatnost" koje su date u odeljku „Prilozi".

35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85 i više godina Nepoznato

(571) Klasifikacija obeležja STAROST - treća Ispod 10 godina 10-14 15-19 20-27 28-44 45-49 50-59 60-64 65 i više godina Nepoznato

(572) Klasifikacija obeležja STAROST - četvrta Ispod 20 godina 20-24 25-27 28 i 29 30-39 40-49 50-59 60 i više godina Nepoznato (573) Klasifikacija obeležja STAROST - peta 15—19 godina 20-24 25-34 35-49 50 i više godina Nepoznato

(574) Klasifikacija obeležja STAROST - šesta Ispod 15 godina 15-19 20-39 40 i više godina Nepoznato

(64)

(575) Klasifikacija obeležja STAROST - sedma 15—19 godina 20-24 25-27 28 i 19 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75 i više godina Nepoznato

(576) Klasifikacija obeležja ZEMLJA-OPSTINA ROĐENJA Jugoslavija

Opštine iz tačke (871) Inostranstvo

Albanija Austrija Belgija Bugarska Čehoslovačka Danska Francuska Grčka Holandija Italija Luksemburg Mađarska Nemačka SR Rumunija Švajcarska Švedska Velika Britanija Ostale evropske zemlje

Kanada SAD Ostale zemlje Severne i Srednje Amerike Argentina Ostale zemlje Južne Amerike Zemlje Afrike Australija Ostale zemlje Okeanije

Zemlje Azije

Nepoznato

(577) Klasifikacija obeležja PODRUČJE SA KOGA JE DOSELJENO - prva (u odnosu na obeležje „mesto stalnog stanovanja")

Jugoslavija Drugo mesto iste opštine Druga opština i to iz SR — SAP:

Bosne i Hercegovine opštine iz tačke (871) Crne Gore Opštine iz tačke (871) itd.

Inostranstvo

Albanija Austrija Belgija Bugarska Čehoslovačka Danska Francuska Grčka Holandija Italija Luksemburg Mađarska Nemačka SR Rumunija Švajcarska Švedska Velika Britanija Ostale evropske zemlje Kanada Sjedinjene Američke Države Ostale zemlje Severne i Srednje Amerike Argentina

(65)

Ostale zemlje Južne Amerike Zemlje Afrike Australija Ostale zemlje Okeanije Zemlje Azije Nepoznato

(578) Klasifikacija obeležja PODRUČJE SA KOGA JE DOSELJENO -druga (u odnosu na obeležje „mesto stalnog stanovanja")

Jugoslavija Drugo mesto iste opštine Druga opština i to iz SR - SAP:

Bosne i Hercegovine Opštine iz tačke (871) Crne Gore Opštine iz tačke (871) itd.

Inostranstvo Nepoznato (579) Klasifikacija obeležja PODRUČJE SA KOGA JE DOSELJENO - treća (u

odnosu na obeležje „mesto stalnog stanovanja") Jugoslavija

Drugo mesto iste opštine Druga opština i to iz SR - SAP:

Bosne i Hercegovine Crne Gore Hrvatske Makedonije Slovenije Srbije — svega Teritorije SRS van teritorija SAP Kosova Vojvodine

Inostranstvo Nepoznato (580) Klasifikacija obeležja VREME DOSELJENJA - prva 1919. godine i ranije 1920-1940 1941-1945 1946-1952 1953-1955 1956-1960 1961-1965 1966-1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981. godine

Nepoznato (581) Klasifikacija obeležja VREME DOSELJENJA - druga

1940. godine i ranije 1941-1945 1946-1960 1961-1970 1971-1975 1976-1981. godine Nepoznato (582) Klasifikacija obeležja BROJ ŽIVOROĐENE DECE Nijedno dete 1 dete 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 i više dece

(66)

(583) Klasifikacija obeležja NARODNOST - prva

Nacionalno se izjasnili:

Crnogorci Hrvati Makedonci Muslimani Slovenci Srbi Albanci Austrijanci Bugari Česi Grci Italijani Jevreji Mađari Nemci Poljaci Romi

Rumuni Rusi Rusini Slovaci Turci Ukrajinci Vlasi Belgijanci Danci Englezi Francuzi Holanđani Norvežani Švajcarci Šveđani

Ostali Nisu se nacionalno izjasnili:

Nisu se izjasnili ni opredelili prema ćl. 170. Ustava SFRJ Izjasnili se kao Jugosloveni Izjasnili se u smislu regionalne pripadnosti Nepoznato

(584) Klasifikacija obeležja NARODNOST - druga

Nacionalno se izjasnili: Crnogorci Hrvati Makedonci Muslimani Slovenci Srbi Albanci Austrijanci Bugari Česi Grci Italijani Jevreji Mađari Nemci Poljaci Romi Rumuni Rusi Rusini Slovaci Turci Ukrajinci Vlasi Ostali Nisu se nacionalno izjasnili:

Nisu se izjasnili ni opredelili prema čl. 170. Ustava SFRJ Izjasnili se kao Jugosloveni Izjasnili se u smislu regionalne pripadnosti

Nepoznato

(585) Klasifikacija obeležja MATERNJI JEZIK Srpskohrvatski, hrvatskosrpski, hrvatski i srpski Makedonski Slovenački Albanski Bugarski Češki Grčki Italijanski Jevrejski Mađarski Nemački Poljski Romski (ciganski) Rumunski Ruski Rusinski Slovački Turski Ukrajinski Vlaški Danski Engelski Francuski Holandski Norveški Švedski Ostali jezici Nepoznato

(586) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - prva Bez školske spreme Nepotpuno osnovno obrazovanje 1—3 razreda osnovne škole 4 razreda osnovne škole 5—7 razreda osnovne škole

Osnovno obrazovanje Završena osnovna škola

Srednje obrazovanje

Škole za kvalifikovane radnike Rudarske i topioničarske Drvoprerađivaćke Metalske i mašinske (strojarske) Brodograđevinske Elektrotehničke i elektroveze Tekstilne Kožarske (obućarske i gumarske) Hemijsko-tehnološke (i prehrambene) Proizvodnja hartije (papira) Grafičke Građevinske Železnički saobraćaj Pomorski i rečni saobraćaj Drumski (cestovni) saobraćaj PTT saobraćaj Ostale saobraćajne škole Ostale tehničke (i bez oznake struke) Poljoprivredne Šumarske Veterinarske Trgovačke Turističke i ugostiteljske Lične usluge Ostale škole za KV radnike (i bez oznake struke) Škole za ostali stručni kadar Medicinske Stomatološke Farmaceutske Administrativne—upravne Finansijsko-komercijalne (i ekonomske) Umetničke Verske Ostale škole za ostali stručni kadar Opšte (opšte tehničke) i srednje škole

Škole za visokokvalifikovane radnike Rudarske

Metalske i mašinske (strojarske) Brodograđevinske Elektrotehničke i elektroveze Tekstilne Hemijsko—tehnološke (i prehrambene) Grafičke Građevinske Železnički saobraćaj Pomorski i rečni saobraćaj Drumski (cestovni) saobraćaj PTT saobraćaj Ostale saobraćajne Ostale tehničke (i bez oznake struke) Trgovačke

(68)

Turističke i ugostiteljske Ostale škole za visokokvalifikovane radnike (i bez oznake

Škole za srednji kadar

Gimnazija

Srednje škole za stručni kadar Rudarske Geološke Metalurške Drvno-industrijske (drvoprerađivačke) Metalske i mašinske (strojarske) Brodograđevinske Elektrotehničke i elektroveze Tekstilne Kožarske (obućarske i gumarske) Hemijsko-tehnološke (i prehrambene) Grafičke Građevinske Arhitektonske Geodetske Železnički saobraćaj Pomorski (cestovni) saobraćaj PTT saobraćaj Ostale saobraćajne Ostale tehničke (i bez oznake struke) Poljoprivredne Hidrometeorološke Šumarske Veterinarske Ekonomske Turističke i ugostiteljske Medicinske S tomatološke Farmaceutske Učiteljske Škole za vaspitače (odgajatelje) Škole za fizičku kulturu Ostale srednje škole za nastavni kadar Administrativno-upravne Bibliotekarske Muzičke Ostale umetničke Verske Ostale škole za srednji kadar

Srednje usmereno obrazovanje

Metalurška struka Drvoprerađivačka struka Mašinsko-metalska struka Brodogradnja

Elektrotehnička struka Tekstilna struka Kožarsko-gumarska struka Hemijsko-tehnološka struka Rudarsko-geološka struka Grafička struka Građevinsko-geodetska struka Saobraćajna struka Energetska struka Poljoprivredna struka Hidrometeorološka struka Šumarska struka Veterinarska struka Ekonomsko-komercijalna struka Ugostiteljsko-turistička struka Uslužna struka Zdravstvena struka Prirodna, matematička i informatička struka Prosvetna struka Pravna i birotehnička struka Vatrogasna struka Umetnička struka Trgovačka struka Prehrambena struka Prevodilačka struka Kulturološka struka Ostale struke

Više obrazovanje

Više škole Rudarske Geološke Drvno-industrijske (drvoprerađivačke) Mašinske (strojarske) Elektrotehničke i elektroveze Tekstilne Kožarske i obućarske

(69)

Hemijsko-tehnološke (i prehrambene) Grafičke Građevinske Geodetske Železnički saobraćaj Pomorski i rečni saobraćaj PTT saobraćaj Ostale saobraćajne Ostale tehničke (i bez oznake smera) Poljoprivredne Ekonomsko-komercijalne

Turističke i ugostiteljske Medicinske Stomatološke Pedagoške Stručne pedagoške škole Više škole za fizičku kulturu Više škole za defektologiju Ostale više škole za nastavni kadar Upravne Verske Ostale više škole

I stepen fakulteta

Geološki Mašinski (strojarski) Elektrotehnički Hemijsko-tehnološki Građevinski Arhitektonski Geodetski Poljoprivredni Ekonomski Stomatološki Filozofski Prirodno-matematički Prvi stepen studija fakulteta industrijske pedagogije Prvi stepen fakulteta za defektologiju Pravni Prvi stepen na ostalim fakultetima (i visokim školama)

Visoko obrazovanje

Fakulteti i visoke škole Rudarski Geološki

Metalurški Mašinski (strojarski) Brodograđevinski Elektrotehnički Hemijsko-tehnološki Građevinski Arhitektonski Geodetski Saobraćajni fakultet i visoka saobraćajna škola Tehnički bez oznake struke Poljoprivredni Šumarski Veterinarski Ekonomski Fakultet organizacionih nauka Medicinski Stomatološki Farmaceutski

Filozofski Prirodno-matematički Fakultet industrijske pedagogije Fakulet — visoka škola za fizičku kulturu Defektološki fakultet Pravni Fakultet — visoka škola političkih nauka Visoka upravna škola Bogoslovski - teološki Ostali fakulteti i visoke škole

Umetničke akademije

Muzička akademija Akademija likovnih umetnosti Akademija primenjenih umetnosti Akademija dramskih umetnosti Nepoznato

(587) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - druga Bez školske spreme Nepotpuno osnovno obrazovanje

1-3 razreda 4-7 razreda

Osnovno obrazovanje

(70)

Srednje obrazovanje

Škole za kvalifikovane i visokokvalifikovane radnike i ostali stručni kadar Gimnazija Srednje škole za stručni kadar Srednje usmereno obrazovanje

Više obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato

(588) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - treća

Bez školske spreme 1-3 razreda osnovne škole 4 razreda osnovne škole 5-7 razreda osnovne škole Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje Više i visoko obrazovanje Nepoznato

(589) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - četvrta

"Bez školske spreme i 1-3 razredaosnovne škole 4-7 razreda osnovne škole Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje Više obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato

(590) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA -peta

Bez školske spreme Nepotpuno osnovno obrazovanje Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje Više obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato

(591) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - šesta

Osnovno obrazovanje Škole za kvalifikovane radnike i ostali stručni kadar Škole za visokokvalifikovane radnike Gimnazija Srednje škole za stručni kadar Srednje usmereno obrazovanje Nepoznato

(592) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - sedma

Bez školske spreme i 1-3 razreda osnovne škole 4-7 razreda osnovne škole Osnovno obrazovanje Srednje obrazovanje

Škole za kvalifikovane radnike i ostali stručni kadar Škole za visokokvalifikovane radnike Gimnazija Srednje škole za stručni kadar Srednje usmereno obrazovanje

Više obrazovanje Visoko obrazovanje Nepoznato

(593) Klasifikacija obeležja ŠKOLSKA SPREMA - osma

Bez školske spreme 1-3 razreda osnovne škole 4 razreda osnovne škole 5-7 razreda osnovne škole Osnovna škola Nepoznato

(71)

(594) Klasifikacija obeležja ZEMLJA-OPŠTINA U KOJOJ RADI-POHAĐA

ŠKOLU Ova klasifikacija je ista kao u tački (576) (595) Klasifikacija obeležja TRAJANJE RADA VAN MESTA STALNOG

STANOVANJA - prva Manje od godinu dana 1-2 godine 3-5 6-10 11-15 16-20 21 i više godina Nepoznato

(596) Klasifikacija obeležja TRAJANJE RADA VAN MESTA STALNOG

STANOVANJA - druga Manje od godinu dana

1- 2 godine 3- 5 6-10 11 i više godina Nepoznato

(597) Klasifikacija obelžja VREME POVRATNIKA PROVEDENO NA PRIVREMENOM RADU U INOSTRANSTVU POSLE 1965. GODINE Manje od godinu dana

1 godina 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 godina

(598) Klasifikacija obeležja ZEMLJA RADA-BORAVKA

Austrija Belgija Danska Francuska Holandija Italija Luksemburg

Nemačka SR Švajcarska Švedska Velika Britanija Ostale evropske zemlje

Kanada SAD Ostale zemlje severne i srednje Amerike Argentina Ostale zemlje Južne Amerike Zemlje Afrike Australija Ostale zemlje Okeanije Zemlje Azije Nepoznata zemlja

(599) Klasifikacija obeležja ZANIMANJE PRE ODLASKA U

INOSTRANSTVO Aktivni koji su obavljali zanimanje

Poljoprivrednici i srodni radnici Rudari, industrijski, građevinski i srodni radnici Upravni, administrativni, finansijski i srodni radnici Rukovodeći i srodni radnici Stručnjaci, umetnici i srodni radnici Uopšten odgovor (radnik, službenik, i sl.)

Aktivni koji nisu obavljali zanimanje, a bili su prijavljeni zajednici za

zapošljavanje Penzioneri i druga lica s ličnim prihodom Izdržavana lica

(72)

Domaćice Deca, učenici ili studenti Nesposobni za rad

Rođeni u inostranstvu Nepoznato (600) Klasifikacija obeležja VREME PROVEDENO NA

PRIVREMENOM RADU U INOSTRANSTVU - prva Manje od godinu dana 1 godina 2 3

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16-20 21 i više godina Nepoznato

(601) Klasifikacija obeležja VREME PROVEDENO NA PRIVREMENOM RADU

U INOSTRANSTVU - druga Manje od 1 godine 1 godina 2 3 4 5 6 7 8 9 10-15 16-20 21 i više godina Nepoznato

(602) Klasifikacija obeležja PRAVNI OSNOV KORIŠĆENJA STANA

Vlasnik Nosilac stanarskog prava Zakupac Vlasnik i nosilac stanarskog prava Vlasnik i podstanarsko domaćinstvo Nosilac stanarskog prava i podstanarsko domaćinstvo Vlasnik, nosilac stanarskog prava i podstanarsko domaćinstvo Nepoznato

(603) Klasifikacija obeležja BROJ STANOVA ZA ODMOR I REKREACIJU U

SVOJINI ČLANOVA DOMAĆINSTVA Nema stana za odmor Ima: 1 stan za odmor

2 3 4 5 i više stanova za odmor

(604) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA STANOVA ZA ODMOR I

REKREACIJU U SVOJINI ĆLANOVA DOMAĆINSTVA

Nema stana za odmor

Ima sa površinom: Do 20 m2

21- 40 41- 60 61- 80 81-100 101-120 121-150 Preko 150 m2

(605) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA ZEMLJIŠTA U SVOJINI

ĆLANOVA DOMAĆINSTVA - prva

Bez zemlje

Sa zemljom: Do 0,10ha 0,11- 0,50 0,51- 1,00 1,01- 2,00 2,01- 3,00 3,01- 4,00

(73) 4,01- 5,00 5,01- 6,00 6,01- 8,00 8,01-10,00 10,01-15,00 15,01-20,00 Preko 20,00 ha (606) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA ZEMLJIŠTA U SVOJINI

ČLANOVA DOMAĆINSTVA - druga

Bez zemlje Sa zemljom: Do 1,00 ha 1,01- 3,00 3,01- 5,00 5,01- 8,00 8,01-10,00 Preko 10,00 ha

(607) Klasifikacija obeležja UKUPNA KORIŠĆENA POVRŠINA ZEMLJIŠTA -

prva Bez zemlje Sa zemljom: Do 0,10ha 0,11- 0,50 0,51- 1,00 1,01- 2,00 2,01- 3,00 3,01- 4,00 4,01- 5,00 5,01- 6,00 6,01- 8,00 8,01-10,00 10,01-15,00 15,01-20,00 Preko 20,00 ha (608) Klasifikacija obeležja UKUPNA KORIŠĆENA POVRŠINA ZEMLJIŠTA -

druga

Bez zemlje Sa zemljom: Do 1,00 ha 1,01-3,00 3,01-5,00 5,01-8,00 8,01-10,00 Preko 10,00 ha (609) Klasifikacija obeležja OBRADIVA KORIŠĆENA POVRŠINA

ZEMLJIŠTA – prva Bez zemlje Sa zemljom: Do 0,10 ha 0,11- 0,50 0,51- 1,00 1,01- 2,00 2,01- 3,00 3,01- 4,00 4,01- 5,00 5,01- 6,00 6,01- 8,00 8,01-10,00 10,01-15,00 15,01-20,00

Preko 20,00 ha (610) Klasifikacija obeležja ZEMLJIŠTA - druga Bez zemlje Sa zemljom: Do 1,00 ha 1,01- 3,00 3,01- 5,00 5,01- 8,00 8,01-10,00 Preko 10,00 ha

(74)

(611) Klasifikacija obeležja KONJI U DOMAĆINSTVU Bez konja Sa konjima (612) Klasifikacija obeležja BROJ GOVEDA Bez goveda Sa 1 govedom 2 3 4 5 6 7-10 11-15 Preko 15 goveda (613) Klasifikacija obeležja BROJ KRAVA I STEONIH JUNICA Bez krava i

steonih junica Sa 1 kravom ili steonom junicom 2 3 4 5 6-10 11-15 16-20 Preko 20 krava i steonih junica

(614) Klasifikacija obeležja BROJ OVACA

Bez ovaca Sa 1 ovcom 2-5

6-10 11-20 21-50 51-100 Preko 100 ovaca

(615) Klasifikacija obeležja BROJ OVACA ZA PRIPLOD

Bez ovaca za priplod Sa 1 ovcom za priplod 2-5 6-10 11- 20 21- 50 51-100 Preko 100 ovaca za priplod

(616) Klasifikacija obeležja BROJ SVINJA

Bez svinja Sa 1 svinjom 2 3 4 5 6-10 11-20 21-50 Preko 50 svinja

(617) Klasifikacija obeležja BROJ KRMAČA I SUPRASNIH NAZIMICA Bez krmača i suprasnih nazimica Sa 1 krmačom ili suprasnom nazimicom 2 3 4 5 6-10 Preko 10 krmača i suprasnih nazimica (618) Klasifikacija obeležja BROJ ODRASLE ŽIVINE

Bez odrasle živine Sa odraslom živinom Do 10 komada 11-20 21-50 51-100 Preko 100 komada odrasle živine

(619) Klasifikacija obeležja BROJ KOŠNICA PČELA Bez košnica pčela

Sa košnicama pčela: Do 5 košnica 6-10 11-15

(75) 16-20 21-50 51-75 76-100 Preko 100 košnica (620) Klasifikacija obeležja JAČINA JEDNOOSOVINSKIH TRAKTORA

do 3.00kW 3,01-5,00 Preko 5,00 kW

(621) Klasifikacija obeležja JAČINA DVOOSOVINSKIH TRAKTORA do 19,00 kW 19,01-26,00 26,01-38,00 38,01-66,00 Preko 66,00 Kw (622) Klasifikacija obeležja JAČINA KOMBAJNA do 58,00 kW Preko 58,00 kW (623) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA STANA - prva

DO 20 m2

21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-100 101-120 Preko 120 m2

(624) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA STANA - druga Do 20 m2

21-40 41-60

61-80 81-100 Preko 100 m2

(625) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA STANA - treća Do 20 m2

21-40 41-60 61-80 Preko 80 m2

(626) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA DRUGIH STAMBENIH

PROSTORIJA Do 10m2

11-20 21-30 31-40 41-50 Preko 50 m2

(627) Klasifikacija obeležja POVRŠINA KUHINJE - prva Do 4m2

5- 7 8-10 11-13 14-16 17-20 Preko 20 m2

(628) Klasifikacija obeležja POVRŠINA KUHINJE - druga Do 4m2

Preko 4 m2

(629) Klasifikacija obeležja BROJ SOBA U STANU 1 soba 2 3 4 5 i više soba

(630) Klasifikacija obeležja SPRAT NA KOME SE STAN NALAZI Podrum Suteren Prizemlje 1 sprat

2

(76)

3 4 5-9 10-14 15-24 Preko 24 Mansarda Dve etaže (631) Klasifikacija obeležja GODINA IZGRADNJE ZGRADE - prva Do 1900 godine 1901-1918 1919-1930 1931-1945 1946-1950 1951-1955 1956-1960 1961-1965 1966-1970 1971-1975 1976-1980 I – III 1981 godine. (632) Klasifikacija obeležja GODINA IZGRADNJE ZGRADE – druga Do 1918 godine 1919-1945 1946-1960 1961-1970 1971-1975 Poslije 1975 godine (633) Klasifikacija obeležja GODINA IZGRADNJE ZGRADE – treća Do 1960 1961-1970 Posle 1970 godine (634) Klasifikacija obeležja BROJ POPISANIH DOMAĆINSTAVA U STANU 1 domaćinstvo 2 domaćinstva 3 i više domaćinstava (635) Klasifikacija obeležja UKUPNA POVRŠINA KOLEKTIVNOG STANA

DO 100 m2

101-300 301-500 501-700 701-1000 1001-2000 2001-5000 5001-10000 10001-15000 15001-20000 Preko 20000 m2

(636) Klasifikacija obeležja BROJ LICA (KORISNIKA USLUGA) U KOLEKTIVNOM STANU

DO 50 lica 51-100 101-250 251-500 501-1000 1001-2000 2001-4000 Preko 4000 lica

(77)

IZVEDENE JEDINICE I SKUPOVI ZA KOJE SE IZRAĐUJU TABELE REZULTATA STANOVNIŠTVO Aktivno stanovništvo koje obavlja zanimanje (u zemlji)

(637) Ovaj skup je deo aktivnog stanovništva (u zemlji) koji je objašnjen u

tačkama (188) — (190), a sastavljen je od lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje, tj. koja su svojim radom (u radnom odnosu ili samostalno — na svom ili porodičnom imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji, u kući i dr.) zarađivala sredstva za život.

(638) Objašnjenja iz tačaka (191)—(193) važe na odgovarajući način i za ovaj skup.

(639) U ranijim popisima u ovaj skup su uključivana i lica na privremenom radu u inostranstvu, kao i članovi porodice koji su s njima boravili, ukoliko su pre odlaska iz zemlje bili aktivni.

Lica izdržavana od aktivnih koji obavljaju zanimanje (u zemlji)

(640) Ovaj skup je deo izdržavanog stanovništva (u zemlji) koje je objašnjeno

u tačkama (196)—(198), a koji čine samo ona izdržavana lica čiji izdržavaoci obavljaju zanimanje prema objašnjenju u tački (637).

(641) U rezultatima ranijih popisa u ovaj skup uključivana su i lica u inostranstvu koja su pre odlaska iz zemlje bila izdržavana, bez obzira na svoju aktivnost u inostranstvu u vreme popisa.

Radnici u udruženom radu

(642) Ovaj skup je deo skupa „radnici", objašnjenog u tačkama (199) i (200), a

sastavljen je samo od onih radnika koji su svoje zanimanje u vreme popisa obavljali u udruženom radu — prema objašnjenju datom u tački (321).

(643) Isti skup javljao se u rezultatima ranijih popisa pod nazivom „radnici u društvenom sektoru". Poljoprivredno stanovništvo (u zemlji)

(644) Poljoprivredno stanovništvo je deo skupa stanovništva u zemlji

objašnjenog u tački (180), a čine ga aktivna lica čije se zanimanje prema Jedinstvenoj standardnoj klasifikaciji zanimanja iz tačke (873) nalazi u vrsti „poljoprivrednici" ili „ribari i lovci", kao i sva izdržavana lica čiji izdržavaoci obavljaju neko od zanimanja iz pomenutih vrsta.

(645) Osnov za pripadnost poljoprivrednom stanovništvu u ovom popisu je zanimanje, bez obzira u kojoj delatnosti lice obavlja to zanimanje. To znači da su sem poljoprivrednika, ribara i lovaca koji svoje zanimanje obavljaju u delatnosti poljoprivreda i ribarstvo, u poljoprivredno stanovništvo uključena sva lica iz tih vrsta zanimanja, koja su aktivna u svim drugim delatnostima, kao i lica čiji su izdržavaoci napred navedeni.

(646) U popisima 1971, 1961. i 1953. godine, kao osnov za pripadnost poljoprivrednom stanovništvu uzimana je delatnost. To znači da su poljoprivredno stanovništvo činila sva lica aktivna u delatnostima poljoprivreda, ribarstvo i vodoprivreda, bez obzira na zanimanje, kao i od njih izdržavana lica.

(647) U rezultatima popisa iz 1971. godine u poljoprivredno stanovništvo uključena su i lica na privremenom radu u inostranstvu koja su pre odlaska na rad pripadala poljoprivrednom stanovništvu, ali su ova poslednja iskazana i posebno.

(648) Objašnjenja u pogledu obeležja „zanimanje", koja su data u tačkama (294)-(303), važe na odgovarajući način za definisanje ovog skupa. Povratnici s privremenog rada u inostranstvu

(649) Ovaj skup čine lica koja su posle 1965. godine otišla na privremeni rad u inostranstvo, a vratila se u Jugoslaviju pre popisa.

(650) Za bliže definisanje ovog skupa važe objašnjenja data u tačkama (365)-(367).

(651) U rezultatima ranijih popisa nije se javljao ovakav skup. Stanovništvo koje pohađa školu (u zemlji)

(652) Ovaj skup je deo skupa „stanovništvo u zemlji", objašnjenog u tački

(180), a čine ga sva lica koja su u vreme popisa pohađala školu, kako neaktivna, tako i ona koja se školuju uz rad. Izuzetak su samo članovi porodice radnika u našim diplomatsko-konzularnim i drugim predstavništvima iz tačke (444) koji nisu uključeni u ovaj skup, iako čine sastavni deo stanovništva u zemlji.

(653) U popisu 1971. godine, u ovaj skup nisu uključena aktivna lica koja su u vreme popisa pohađala školu uz rad. Učenici osnovne škole (u zemlji)

(654) Ovaj skup čine učenici osnovne škole kojima je to jedino zanimanje, a

koji pohađaju školu u Jugoslaviji. To znači da nisu uključeni učenici osnovne škole koji kao članovi porodice radnika u našim diplomatsko-konzularnim i drugim predstavništvima pohađaju školu u zemlji u kojoj privremeno borave.

(78)

Učenici srednjih škola (u zemlji)

(655) Za ovaj skup važi objašnjenje dato u prethodnoj tački, s tim što se odnosi na učenike srednjih škola. Studenti viših i visokih škola (u zemlji)

(656) Za ovaj skup važi objašnjenje dato u tački (654) s tim što se odnosi na studente svih viših i visokih škola u Jugoslaviji. Učenici srednjih škola (u zemlji) koji pohađaju školu van mesta stalnog stanovanja

(657) Ovo je deo skupa iz tačke (655), a čine ga samo oni učenici srednjih škola koji pohađaju školu van mesta stalnog stanovanja.

(658) Skup je prvi put izveden u ovom popisu. Studenti viših i visokih škola (u zemlji) koji pohađaju školu van mesta stalnog stanovanja

(659) Za ovaj skup važi objašnjenje data u tački (657) s tim da se odnosi na studente iz tačke (656).

(660) Skup je prvi put izveden u ovom popisu. Doseljeno stanovništvo (migranti)

(661) Ovaj skup čine svi stalni stanovnici Jugoslavije koji su bar " jednom u toku života menjali mesto stalnog stanovanja.

(662) Pojam doseljenja vezan je za naselja. Dosledno tome, doseljeno stanovništvo u pojedinom naselju čine sva lica koja od rođenja ne žive neprekidno u tome neselju kao mestu stalnog stanovanja, tj. lica koja su u to naselje doselila iz drugog naselja u Jugoslaviji ili iz inostranstva.

(663) Detaljnija objašnjenja o doseljenju data su u tačkama (240H247). Nepismeno stanovništvo

(664) Ovaj skup čine svi stalni stanovnici Jugoslavije stari 10 i više godina, za koje je u popisu na pitanje „Da li je lice pismeno" dat odgovor NE.

(665) Detaljnija objašnjenja data su u tački (279). Stanovništvo rođeno u inostranstvu (666) Ovaj skup čine svi stalni stanovnici Jugoslavije koji su rođeni u inostranstvu, tj. koji su na pitanje „Mesto (naselje, opština ili strana država) rođenja", naveli naziv strane države u kojoj su rođeni.

Izdržavani učenici osnovne škole (u zemlji)

(667) Ovaj skup je deo skupa „izdržavano stanovništvo" (u zemlji) — objašnjenog u tački (196), i to samo onaj deo koji pohađa osnovnu školu u Jugoslaviji, a objašnjenje je dato u tački (654). Izdržavani učenici srednjih škola (u zemlji)

(668) Ovaj skup je deo skupa „izdržavano stanovništvo (u zemlji)" — objašnjenog u tački (196), i to samo onaj deo koji pohađa srednje škole u Jugoslaviji, a za koji je dato objašnjenje u tački (655). Izdržavani studenti viših i visokih škola (u zemlji)

(669) Ovaj skup je deo skupa „izdržavano stanovništvo (u zemlji)" - objašnjenog u tački (196) i to samo onaj deo koji pohađa više i visoke škole u Jugoslaviji, a za koji je dato objašnjenje u tački (656). DOMAĆINSTVA Porodična — neporodična domaćinstva

(670) U rezultatima ovog popisa kao porodično domaćinstvo smatra se domaćinstvo koje u svom sastavu ima najmanje jednu porodicu, bez obzira da li pored članova porodice u domaćinstvu ima i drugih članova.

(671) Broj porodica u domaćinstvu kao i (ne) pripadnosti pojedinih njegovih članova određenoj porodici utvrđivan je prilikom popunjavanja spiska članova domaćinstva, uz primenu definicije porodice date u tački (718).

(672) Vrsta domaćinstva „porodično" ili „neporodićno" izvedena je na osnovu podataka o rednom broju porodice, o čemu je bilo reči u tački (44).

(673) Definicija porodice, pa i porodičnog domaćinstva bila je ista u popisu 1953. godine i u svim kasnijim popisima, ali promena u definiciji domaćinstva u ovom popisu, koja je objašnjena u tački (158), ima izvestan uticaj na uporedivost podataka ovog i ranijih popisa.

(674) Kao neporodično domaćinstvo se, u rezultatima ovog popisa, smatra domaćinstvo, bez obzira na broj članova, koje u svom sastavu nema nijednu porodicu, prema definiciji iz tačke (698). Domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo

(675) Kao domaćinstvo koje ima poljoprivredno gazdinstvo u

(79) ovom popisu smatralo se svako domaćinstvo, osim kolektivnih, koje je u vreme

popisa koristilo najmanje 10 ari obradivog zemljišta, kao i domaćinstvo sa posedom manjim od 10 ari obradivog zemljišta ako poseduje najmanje:

1 kravu i tele, ili 1 kravu i june, ili 1 kravu i dva odrasla grla sitne stoke iste vrste, ili 5 odraslih ovaca, Ei 3 odrasle svinje, ili 4 odrasla grla ovaca i svinja zajedno, ili 50 komada odrasle živine, ili 20 košnica pčela.

(676) Navedeni kriterijumi primenjeni su na sva domaćinstva definisana u tački

(154), bez obzira da li su nastanjena u gradskim ili seoskim naseljima i bez obzira gde se nalazi zemlja, stoka, živina ili košnice pčela o kojima je domaćinstvo dalo podatke u mestu stalnog stanovanja.

(677) Kriterijumi iz tačke (675) isti su u osnovi kao i u ranijim popisima individualnih poljoprivrednih gazdinstava, osim što u popisu 1981. godine definicija domaćinstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo nije obuhvatala, kao ranije, domaćinstva sa posedom ispod 10 ari obradivog zemljišta ako se na njemu radi prodaje proizvodi povrće, cveće, aromatično ili začinsko bilje, lekovito bilje, duvan ili afion.

(678) Pri korišćenju podataka ovog popisa treba uzeti u obzir razlike u odnosu na podatke ranijih popisa poljoprivrednih gazdinstava, i to:

(a) Popisi poljoprivrede 1969. i 1960. godine bili su kompletniji u obuhvatu sitnih individualnih poljoprivrednih gazdinstava.

(b) Pomenuti popisi poljoprivrednih gazdinstava imali su različit obuhvat teritorije, što je objašnjeno u tački (135), pa je u tom pogledu ovaj popis potpuniji.

(c) Popisi poljoprivrednih gazdinstava sprovođeni su krajem aprila ili u maju, dok je ovaj, kao i raniji popisi stanovništva, domaćinstava i stanova, sproveden sa stanjem 31. marta u 24 časa. Ova razlika naročito je mogla da ima uticaja na broj stoke i živine. Domaćinstva koja nemaju poljoprivredno gazdinstvo

(679) Svako domaćinstvo koje nije ispunjavalo uslove iz tačke (675) razvrstano je kao „domaćinstvo koje nema poljoprivredno gazdinstvo".

(680) Ova domaćinstva se nisu javljala kao poseban skup u rezultatima ranijih popisa. Domaćinstva koja imaju stan (stanove) za odmor i rekreaciju

(681) Ovaj skup čine sva domaćinstva za koja je u popisu prikupljen podatak

da imaju jedan ili više stanova za odmor i rekreaciju, prema objašnjenjima datim u tački (467).

(682) U ranijim popisima nije se raspolagalo podacima o ovom skupu. Domaćinstva koja poslovno sarađuju sa zemljoradničkom zadrugom ili OOUR-om

(683) Ovaj skup čine sva domaćinstva koja su u 1980/81. godini ostvarila saradnju sa zemljoradničkom zadrugom ili OOUR-om, prema objašnjenju iz tačke (387).

(684) U ranijim popisima se nije raspolagalo podacima o ovom skupu.

ČLANOVI DOMAĆINSTVA Članovi domaćinstva - ukupno

(685) Članovi domaćinstva su sva lica koja čine jedno domaćinstvo prema definiciji datoj u tački (154). Članovi domaćinstva - u zemlji

(686) Ovaj pojam identičan je pojmu „stanovništvo u zemlji" koji je objašnjen u tački (180). Članovi domaćinstva na privremenom radu u inostranstvu

(687) Ovaj skup identičan je sa skupom „Jugoslovenski građani na privremenom radu u inostranstvu", za koji su data objašnjenja u tačkama (182)-(185).

Članovi domaćinstva - povratnici s privremenog rada u inostranstvu (688) Ovaj skup čine sva lica koja su posle 1965. godine bila na privremenom

radu u inostranstvu, a vratila se u zemlju pre popisa, kako je objašnjeno u tački (649). Članovi domaćinstva koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove

(689) Ovaj skup čine svi članovi domaćinstva od kojih je u popisu dobijen

navedeni odgovor na pitanje br. 20: „Poslovi koje je lice obavljalo u toku godine". (690) Detaljnija objašnjenja data su u tačkama (346)-(348).

(80)

POLJOPRIVREDNI FONDOVI DOMAĆINSTVA

(691) Poljoprivredne fondove u rezultatima ovog popisa čine: zemljište, stoka, odrasla živina, košnice pčela, traktori i kombajni.

(692) Poljoprivredni fondovi odnose se na sva domaćinstva (bez obzira da li imaju ili nemaju poljoprivredno gazdinstvo) prema definiciji datoj u tački (201), ali su u najvećem broju tabela rezultata iskazani samo za domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo. Zemljište

(693) Zemljište se iskazuje u dve osnovne podele: površina zemljišta u svojini članova domaćinstva i površina zemljišta koju domaćinstvo koristi. Objašnjenja za zemljište data su u tačkama (388)—(403) a klasifikacije primenjene u tabelama rezultata u tačkama (605)-(610). Stoka

(694) Kao stoka iskazani su konji, goveda, ovce i svinje. Objašnjenja su data u tačkama (403)-(412), a klasifikacije primenjene u tabelama rezultata u tačkama (611)—(617). Živina

(695) Objašnjenja za živinu data su u tačkama (413)-(415), a klasifikacija

primenjena u tabelama rezultata u tački (618). Košnice pčela

(696) Objašnjenja za košnice pčela data su u tačkama (416)-(418), a

klasifikacija primenjena u tabelama rezultata u tački (619). Traktori i kombajni

(697) Objašnjenja za traktore i kombajne data su u tačkama (419)-(427), a klasifikacije primenjene u tabelama rezultata u tačkama (620)-(622) i (752). PORODICE

(698) Porodica je u ovom, kao i u ranijim jugoslovenskim popisima, definisana kao porodična zajednica koja se sastoji samo od bračnog para ili od roditelja (jednog ili oba) i njihove dece koja nisu u braku. Za porodicu kao zajednicu popisivač je prihvatao izjavu o zajedničkom životu, bez obzira na zakonsko bračno stanje supružnika. Pripadnost deteta porodici nije uslovljena starošću, tj. kao dete u porodici smatrao se svaki član, bez obzira na starost, koji živi sa oba ili samo s jednim roditeljem, a koji u vreme popisa nije bio u zakonskom braku i nije imao svoju porodicu (po definiciji) u tome domaćinstvu.

(699) Porodice su kao jedinice izvedene, u toku obrade popisne građe, na osnovu podataka prikupljenih o odnosu pojedinih članova domaćinstva prema licu na koje se vodi domaćinstvo. Ti podaci omogućuju da se dobije ne samo broj, već i vrsta (sastav) porodica u dvočlanim i višečlanim domaćinstvima. Za ovako formirane jedinice izveden je, ili će biti po potrebi naknadno izveden, čitav niz obeležja pri čemu se koriste i drugi podaci o pojedinim članovima svake porodice.

(700) U popisu 1971. godine i ranije, porodice su definisane na isti način ali promena u definiciji domaćinstva u ovom popisu objašnjena je u tački (158) i ima izvestan uticaj na broj, a naročito na strukture porodica. STANOVI

(701) Skupovi stanova za koje se izrađuju tabele rezultata objašnjeni su u tačkama (203)-(217). OBJAŠNJENJA I KLASIFIKACIJE IZVEDENIH OBELEŽJA STANOVNIŠTVO Uporedni pregled izvedenih obeležja (po popisima)

(702) Za obeležja stanovništva, izvedena u ovom i u ranijim popisima, daje se

sledeći uporedni pregled:

1981 1971 1961 1953 1948 1931 1921 KES1

Aktivnost (u zemlji) x x x x x x x + Vrste prihoda x - - - - - - -

1/ Preporuke Konferencije evropskih statističara Organizacije ujedinjenih nacija za popise stanovništva i stanova oko 1980. godine.

Starost doseljenog stanovništva prilikom poslednjeg preseljenja

x - - - - - - -

Mesto (područje) u kome rade - pohađaju školu (u odnosu na mesto stalnog stanovanja)

x x2/ X2/ - - - - -

Mesto (područje) u kome stalno stanuju (u odnosu na mesto rada)

x - - - - - - -

Socio-profesionalni položaj aktivnih x X - - - - - -

Socio-profesionalni položaj izdržavaoca x x - - - - - -

(81)

Aktivnost (u zemlji)

(703) Obeležje „aktivnost" izvedeno je za stanovništvo u zemlji iz odgovora na više pitanja iz popisnice, i to iz odgovora na pitanje 13. „Zanimanje", pitanje 14. „Vrsta prihoda", i pitanje 15. „Zanimanje izdržavaoca".

(704) Stanovništvo u zemlji, prema objašnjenju datom u tački (180), grupisano je po ovom obeležju prema sledećoj klasifikaciji:

Aktivni Obavljaju zanimanje Ne obavljaju zanimanje

Neaktivni Penzioneri i druga lica s ličnim prihodom

Izdržavani

(705) Objašnjenja pojedinih kategorija aktivnog stanovništva data su u tačkama (188)—(193) i (286)-(289). Prema tome, u „aktivne koji obavljaju zanimanje" uključena su i ona lica koja imaju penziju ili drugi lični prihod, ako su u vreme popisa obavljala zanimanje.

(706) Dosledno definiciji aktivnih koji obavljaju zanimanje, u grupu „penzioneri i druga lica s ličnim prihodom" — prema objašnjenjima iz tačaka (194) i (304)-(307) nisu uključena takva lica, koja su u vreme popisa obavljala zanimanja.

(707) Za izdržavano stanovništvo važe objašnjenja iz tačaka (196)-(198) i (308)-(311).

(708) Definicije osnovnih kategorija stanovništva prema aktivnosti iste su kao i u ranijim popisima, a odgovaraju i Preporukama za popise stanovništva Ujedinjenih nacija. Međutim, u ovom popisu prema aktivnosti su raspoređeni samo stanovnici u zemlji, dok su u ranijim popisima u aktivno stanovništvo bila uključena i lica na privremenom radu i članovi porodice koji su s njima boravili u inostranstvu, ukoliko su pre odlaska iz zemlje bili aktivni.

(709) Popis 1981. godine daje mogućnost da se kombinovanjem odgovora na tri pitanja pomenuta u tački (703), kao i odgovora na pitanje 20. u popisnici (o poslovima koje je pojedino lice obavljalo u godini koja prethodi popisu), bolje osvetli

2/ Samo za „radnike", i to: rade ,,u mestu" i „van mesta" stanovanja. Znaci kao u tački(41)

ekonomska snaga pojedinih skupova stanovništva (da li žive samo od rada u redovnom radnom vremenu, od redovnog rada i penzije, od penzije i rada na poljoprivrednom imanju, od relativno malog ličnog prihoda (kao npr. alimentacije) i izdržavanja koje im obezbeđuju druga lica, i sl. Vrste prihoda

(710) Podaci o vrstama prihoda koje ima pojedino lice izvedeni su na osnovu

odgovora datih u popisnici na pitanje 14. „Da li lice ima penziju ili druga primanja", a za koje su data objašnjenja u tačkama (304)-(307).

(711) Klasifikacija po kojoj su iskazani podaci u tabelama rezultata je sledeća: Penzija Druga primanja (invalidnina, socijalna pomoć, materijalno

obezbeđenje, stipendija i dr.) Prihodi od davanja u zakup kuće, stana, sobe, zemlje, radnje i sl. Penzija i druga primanja Penzija i prihodi od davanja u zakup kuće, stana, sobe, zemlje, radnje i sl. Druga primanja i prihodi od davanja u zakup kuće, stana, sobe, zemlje,

radnje i sl. Nijedan od navedenih prihoda (712) U ranijim popisima nije bilo izvedeno ovo obeležje.

Starost doseljenog stanovništva (migranata) prilikom poslednjeg preseljenja (713) Ovo obeležje izvedeno je prvi put na osnovu građe popisa 1981. godine,

ali samo za stanovništvo koje od rođenja ne živi u istom mestu, tj. ono koje je doseljeno u mesto - naselje u kome je bilo stalno nastanjeno u vreme popisa. U tabelama rezultata popisa starost doseljenog stanovništva se iskazuje u godinama kao razlika između godine u kojoj je lice doselilo u mesto stanovanja i godine rođenja.

(714) Na osnovu ovog obeležja osvetljava se starosna struktura stanovništva koje je u određenim vremenskim periodima menjalo mesto stalnog stanovanja, tj. učešće mlađih, za rad sposobnih generacija u odnosu na učešće maloletnih i drugih članova porodice koje vode sa sobom.

(715) Kad se koriste ovi, kao i svi drugi podaci o migracijama koji su izrađeni na osnovu popisne građe, mora se voditi računa da su podaci popisa uvek manji nego što je bila stvarna migracija u određenim vremenskim periodima, jer se popisom obuhvata samo poslednje preselenje onih migranata koji su živi u vreme popisa. Znači, eventualna ranija preselenja, kao ni smrtnost migranata u bilo kome periodu posle preselenja a pre popisa, ne registruju se u popisu, a uticaj tih faktora je veći, što je vreme migriranja dalje od popisa.

(716) Podaci u tabelama rezultata iskazani su prema klasifikaciji datoj u tački (570), tj. po petogodištima zaključno s grupom 55 i više godina.

(82) Mesto (područje) u kome rade - pohađaju školu (u odnosu na mesto stalnog stanovanja)

(717) Odnos izmedu mesta rada i mesta stalnog stanovanja izveden je za sva aktivna lica koja obavljaju zanimanje poređenjem podataka o naselju i opštini rada s podacima o naselju i opštini stalnog stanovanja. Za razliku od onih koji rade u mestu

stalnog stanovanja, za one koji rade van mesta stalnog stanovanja izvedeni su modaliteti: „rade u drugom mestu iste opštine" i „rade u drugoj opštini", sa konkretnim nazivom opštine, čime je omogućeno grupisanje opština rada unutar SR-SAP.

(718) Rezultati popisa iskazani su u tabelama rezultata prema sledećoj klasifikaciji:

Rade u mestu stalnog stanovanja Rade van mesta stalnog stanovanja U drugom mestu iste opštine U drugoj opštini, i to iz SR-SAP: Bosne i Hercegovine

Opština A Opština B Itd.

Crne Gore Opština A Opština B Itd.

Srbije — svega Teritorije SRS van teritorija SAP Opština A Opština B Itd.

Nepoznato Rade u inostranstvu

(719) Modalitet „Nepoznato" znači nepoznat odnos mesta rada u Jugoslaviji

prema mestu stalnog stanovanja, jer nije poznato mesto rada. (720) Modalitet „Rade u inostranstvu" obuhvata naše građane koji su stalno

nastanjeni u Jugoslaviji, ali su u vreme popisa radili u inostranstvu u našim predstavništvima i međunarodnim organizacijama, stoje objašnjeno u tački (442).

(721) Na isti način izveden je prvi put u ovom popisu odnos mesta u kome učenici i studenti pohađaju školu prema mestu njihovog stalnog stanovanja.

(722) U popisu 1971. godine ovo obeležje izvedeno je samo za radnike (lica u radnom odnosu), ali samo sa dva modaliteta, i to: „rade u mestu u kome stalno stanuju" i „rade van mesta u kome stalno stanuju".

(723) U popisu 1961. godine obeležje je, takođe, izvedeno samo za lica u radnom odnosu, s tim što posle modaliteta „Rade u mestu u kome stanjuju i rade“ u „Rade u drugom mestu iste opštine“ sledi modalitet: „Rade u drugoj opštini iste SR". Taj modalitet se u SR Srbiji praktično odnosi na pojedina njena područja, tako da su metodološka rešenja bila ista kao i u ovom popisu.

(724) Uporedivost podataka ovog s podacima dva prethodna popisa je ograničena zbog promene u definiciji mesta stalnog stanovanja za lica koja rade van toga mesta, kao i u svim slučajevima gde je bilo promena u teritoriji opština. Mesto (područje) u kome stanuju (u odnosu na mesto rada)

(725) Odnos između mesta stalnog stanovanja i mesta rada izveden je za sva aktivna lica koja obavljaju zanimanje poređenjem podataka o naselju i opštini stalnog stanovanja s podacima o naselju i opštini rada. Za razliku od onih koji stanuju u mestu rada, za one koji stanuju van mesta rada izvedeni su modaliteti: „stanuju u drugom mestu iste opštine" i „stanuju u drugoj opštini", sa konkretnim nazivom opštine čime je

omogućeno grupisanje opština stanovanja prema pripadnosti pojedinim SR-SAP. (726) Podaci popisa u tabelama rezultata iskazani su prema sledećoj

klasifikaciji: Stanuju u mestu rada Stanuju van mesta rada U drugom mestu iste opštine U drugoj opštini, i to iz SR-SAP:

Bosne i Hercegovine Crne Gore Hrvatske Makedonije Slovenije Srbije — svega

Teritorije SRS van teritorija SAP Kosova Vojvodine

Nepoznato Rade u inostranstvu

(727) Modalitet „Nepoznato" znači - nepoznat odnos mesta stanovanja i mesta

rada, jer mesto rada nije poznato. (728) Modalitet „Rade u inostranstvu" odnosi se samo na one građane koji su

u vreme popisa radili u našim predstavništvima i

(83)

međunarodnim organizacijama, što je objašnjeno u tački (442), a koji su stalno nastanjeni u Jugoslaviji.

(729) U ranijim popisima ovo obeležje nije izvođene Socio-profesionalni položaj aktivnih koji obavljaju zanimanje (u zemlji)

(730) Ovo obeležje izvedeno je za skup aktivnih lica koja su u vreme popisa obavljala zanimanje u zemlji, tačke (637)-(639), i to na osnovu podataka o njihovom zanimanju i društveno-ekonomskom položaju. Sva objašnjenja tih obeležja na odgovarajući način važe i za ovo obeležje.

(731) Za ovo obeležje u tabelama rezultata popisa korišćena je sledeća klasifikacija:

Poljoprivredni i srodni radnici Rudari, industrijski, građevinski i srodni radnici Radnici u saobraćaju, trgovini, ugostiteljstvu i srodni radnici Upravni, administrativni, finansijski i srodni radnici Rukovodeći i srodni radnici Stručnjaci, umetnici i srodni radnici

Udruženi poljoprivrednici Udružene zanatlije

Individualni poljoprivrednici i srodni Samostalne zanatlije

Samostalni prevoznici, trgovci, ugostitelji i srodni Samostalni vršioci administrativnih, finansijskih i srodnih usluga Samostalni stručnjaci, umetnici i srodni

Nepoznato

(732) U rezultatima popisa 1971. godine primenjena je socio-pro-fesionalna

klasifikacija, označena kao E klasifikacija obeležja „zanimanje". Zbog razlika u klasifikaciji obeležja „zanimanje" i „društveno-ekonomski položaj" (ranije obeležje „položaj u zanimanju"), ova klasifikacija nije uporediva s klasifikacijom iz 1981. godine. Socio—profesionalni položaj izdržavaoca

(733) Ovo obeležje izvedeno je za skup izdržavanog stanovništva (u zemlji) koji je objašnjen u tačkama (196)-(198), i to na osnovu podataka o zanimanju i društveno-ekonomskom položaju izdržavaoca pojedinog izdržavanog lica. Objašnjenja tih obeležja važe na odgovarajući način i za ovo obeležje.

(734) U tabelama rezultata popisa za ovo obeležje korišćena je sledeća klasifikacija:

Aktivna lica koja obavljaju zanimanje u zemlji Poljoprivredni i srodni radnici Rudari, industrijski, građevinski i srodni radnici Radnici u saobraćaju, trgovini, ugostiteljstvu i srodni radnici Upravni, administrativni, finansijski i srodni radnici Rukovodeći i srodni radnici Stručnjaci, umetnici i srodni radnici

Udruženi poljoprivrednici Udružene zanatlije Individualni poljoprivrednici i srodni Samostalne zanatlije Samostalni prevoznici, trgovci, ugostitelji i srodni Samostalni vršioci administrativnih, finansijskih i srodnih usluga Samostalni stručnjaci, umetnici i srodni Nepoznato Lica na privremenom radu u inostranstvu Penzioneri ili lica s drugim ličnim prihodom Pravna lica

(735) Za rezultate popisa 1971. godine važe objašnjenja data u tački (732).

DOMAĆINSTVA Uporedni pregled izvedenih obeležja (po popisima)

(736) Za obeležja domaćinstava, izvedena u ovom i ranijim popisima, daje se sledeći uporedni pregled:

(84)

1981 19711/ 19611/ 1953 1948 1931 1921 KES6/

Porodični sastav domaćinstva X2/ X5/ X5/ X5/ - X5/ X5/ +

Izvori prihoda domaćinstva X X3/ X3/ - - - - -

Osnov po kome domaćinstvo ima poljoprivredno gazdinstvo

X - - - - - - -

Odnos površine sopstvenog i korišćenog zemljišta

X - - - - - - -

Posedovanje traktora i kombajna X - - - - - - -

Ukupan broj članova domaćinstva x x x x x x x +

1/ Za obeležja domaćinstava koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, obeležje se odnosi na odgovarajući popis, i to: 1969. umesto 1971. godine, a umesto 1961. - popis individualnih poljoprivrednih gazdinstava 1960. godine. 2/ Pre 1981. godine —samo na uzorku popisne građe. 3/ Različito u PS (popisu stanovništva) i PP (popisu poljoprivrede). 4/ Samo u PP. 5/ Samou PS. 6/ Preporuke Konferencije evropskih statističara OUN za popise stanovništva i stanova oko 1980. godine.

1981 19711/ 19611/ 1953 1948 1931 1921 KES6/

Broj članova porodičnog domaćinstva

x - - - - - - -

Broj članova domaćinstva na privremenom radu u inostranstvu

x X5/ - - - - - -

Broj članova porodice koji borave u inostranstvu s članovima na privremenom radu

x - - - - - - -

Broj povratnika s privremenog rada u inostranstvu

x - - - - - - -

Broj članova na privremenom radu i povratnika

x - - - - - - -

Broj članova domaćinstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo

x X4/ X4/ - - - - -

Starost najstarijeg člana domaćinstva x - - - - - - -

Broj članova - poljoprivrednika na gazdinstvu starih ispod - iznad 60 godina

x - - - - - - -

Broj aktivnih članova (u zemlji) x X2/ X2/ X2/ - - - +

Broj aktivnih članova koji obavljaju zanimanje (u zemlji)

x - - - - - - -

Broj izdržavanih članova (u zemlji) x X2/ X2/ X2/ - - - -

Broj članova nesposobnih za rad x +4/ +4/ - - - - -

Broj članova - poljoprivrednika na gazdinstvu

x +4/ +4/ - - - - -

Broj članova koji čine poljoprivrednu radnu snagu

+4/ +4/ +4/ - - - - -

Broj članova koji rade van gazdinstva x +4/ +4/ - - - - -

Broj članova koji rade van gazdinstva, a koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove

x - - - - - - -

Porodični sastav domaćinstava

(737) Domaćinstva definisana u tački (154) prema porodičnom sastavu razvrstana su na:

Porodična Neporodična Samačka (jednočlana)

Višečlana (738) U rezultatima ranijih popisa stanovništva primenjena je detaljnija

klasifikacija za ovo obeležje, ali se njeni modaliteti mogu svesti na klasifikaciju primenjenu u ovom popisu. U popisima poljoprivrednih gazdinstava nije izvođeno ovo obeležje.

Izvori prihoda domaćinstva (739) Ovo obeležje izvedeno je preko obeležja „aktivnost" članova

domaćinstva, s tim što su kao prvi kriterijumi uzimana zanimanja aktivnih članova, a kao drugi lični prihodi.

(740) Pošto je cilj obeležja bio da omogući dobijanje podataka o broju i strukturama domaćinstava koja imaju poljoprivredna gazdinstva prema izvorima prihoda, domaćinstva su po ovom obeležju razvrstana prema dve klasifikacije i to:

(741) Prva klasifikacija Prihodi domaćinstva potiču: Od poljoprivrednika na gazdinstvu Od nepoljoprivrednika i poljoprivrednika van gazdinstva Od ličnih prihoda članova Od poljoprivrednika i nepoljoprivrednika Od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i ličnih prihoda članova Od poljoprivrednika na gazdinstvu i ličnih prihoda članova Od nepoljoprivrednika, poljoprivrednika van gazdinstva i ličnih prihoda članova Bez prihoda od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i ličnih prihoda članova.

(742) Druga klasifikacija Prihodi domaćinstva potiču: Od poljoprivrednika na gazdinstvu Od nepoljoprivrednika, poljoprivrednika van gazdinstva i ličnih prihoda Od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i ličnih prihoda Bez prihoda od poljoprivrednika, nepoljoprivrednika i ličnih prihoda. (743) U popisu stanovništva 1971. godine obeležje „izvori prihoda" sa tri

modaliteta izvedeno je za sva domaćinstva, ali je kao prvi

(85)

kriterijum uzimana delatnost članova, tj. obeležje preko koga je izvedeno i poljoprivredno stanovništvo. Lični prihodi članova uzimani su kao dodatni kriterijum. Kao domaćinstva s prihodima iz poljoprivrede razvrstana su ona čiji su svi članovi bili u delatnosti „poljoprivreda, ribarstvo i vodoprivreda", dok su domaćinstva čiji su svi članovi imali bilo koju drugu delatnost razvrstani u grupu iz nepoljoprivrede. Sva ostala domaćinstva, čiji su članovi imali različitu delatnost, razvrstana su kao mešovita. U vezi ove grupe napominje se da je modalitet „van delatnosti", koji se pored lica koja privremeno nisu obavljala zanimanje u vreme popisa odnosio i na lica s ličnim prihodima, pri ovom grupisanju domaćinstava razvrstan kao „nepoljoprivreda".

(744) U obradi popisne građe po uzorku izvedena je detaljnija klasifikacija domaćinstava po ovom obeležju, čiji se modaliteti mogu svesti na tri objašnjenja u prethodnoj tački, ali je pri tome uzimana u obzir samo delatnost aktivnih članova, što je

bliže izvođenju na bazi podataka iz popisa 1981. godine. (745) U popisu stanovništva 1961. godine postavljeno je prvi put direktno

pitanje: „Izvori prihoda domaćinstva" što znači da je razvrstavanje domaćinstava vršio neposredno popisivač. Kako su uputstva za rad popisivača u ovom delu bila nepotpuna, što se pokazalo tek u toku sprovođenja popisa, pretpostavlja se da izvestan broj domaćinstava nije pravilno razvrstan, što treba imati u vidu prilikom uporednog korišćenja podataka toga i kasnijih popisa.

(746) U popisima poljoprivrednih gazdinstava ovo obeležje nije izvođeno. Osnov po kome se smatra da domaćinstvo ima poljoprivredno gazdinstvo

(747) Domaćinstva za koja se na osnovu kriterijuma iz tačke (675) smatralo da

imaju poljoprivredno gazdinstvo razvrstana su prema osnovu po kome su uključena u taj skup prema sledećoj klasifikaciji:

Domaćinstva koja imaju najmanje 0,10 hektara obradivog zemljišta koje koriste

Domaćinstva koja imaju manje od 0,10 hektara, ali imaju najmanje: 1 kravu i tele ili 1 kravu i june 1 kravu i dva odrasla grla sitne stoke iste vrste 5 odraslih ovaca 3 odrasle svinje 4 odrasla grla ovaca i svinja zajedno 50 komada odrasle živine 20 košnica pčela

(748) U ranijim popisima poljoprivrednih gazdinstava ovo obeležje nije

izvođeno. Odnos površine sopstvenog i korišćenog zemljišta

(749) Ovaj odnos izveden je na osnovu dva obeležja prikupljena u popisu, i to:

ukupna površina zemljišta u svojini članova domaćinstva i ukupna površina zemljišta koje domaćinstvo koristi.

(750) Po ovom obeležju razvrstana su samo domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, i to prema sledećoj klasifikaciji:

Korišćena površina jednaka sopstvenoj Korišćena površina veća od sopstvene Bez sopstvene površine do 25% 26-50% 51-75% 76 do 100% Korišćena površina manja od sopstvene Bez korišćene površine do 25% 26-50% 51-75% 76-100% Preko 100%

(751) U ranijim popisima ovo obeležje nije izvođeno.

Posedovanje traktora i kombajna

(752) Obeležje je izvedeno kombinovanjem odgovora na dva pitanja iz popisnog obrasca, pa su domaćinstva po ovom obeležju razvrstana prema sledećoj klasifikaciji:

Bez jednoosovinskih i dvoosovinskih traktora i kombajna Samo sa jednoosovinskim traktorima Samo sa dvoosovinskim traktorima Samo sa kombajnima Sa jednoosovinskim i dvoosovinskim traktorima Sa jednoosovinskim traktorima i kombajnima Sa dvoosovinskim traktorima i kombajnima Sa jednoosovinskim i dvoosovinskim traktorima i kombajnima (753) U ranijim popisima ovo obeležje nije izvođeno.

(86)

Ukupan broj članova domaćinstva

(754) U rezultatima ovog, kao i ranijih popisa, veličina domaćinstava izražena je brojem članova. Na ovaj način podaci su dati za sva porodična i neporodična domaćinstva osim kolektivnih.

(755) Za iskazivanje rezultata po ovom obeležju primenjena je sledeća klasifikacija domaćinstava:

S 1 članom Sa 2 člana Sa 3 člana itd. pojedinačno Sa 9 članova Sa 10 članova Sa 11-12 Sa 13-15 Sa 16 i više članova

(756) Rezultati popisa stanovništva 1971, 1961. i 1953. godine izrađeni iz

osnovnog skupa (tj. podataka prikupljenih za sva domaćinstva) obrađeni su po detaljnoj klasifikaciji s pojedinačnim brojem članova do 19, dok je u rezultatima po uzorku (tj. podataka za domaćinstva slučajno izabranih u uzorak, koji su prošireni na osnovni skup) primenjena uža klasifikacija, zaključno sa 8 i više članova. U rezultatima popisa poljoprivrednih gazdinstava nije vršena distribucija domaćinstava po ovom obeležju.

(757) U rezultatima popisa stanovništva 1971. i 1961. godine po ovom obeležju iskazana su i kolektivna domaćinstva u odgovarajućoj grupi prema broju članova, dok su u popisu 1953. godine iskazana posebno. Kolektivna domaćinstva nisu obuhvatana popisima poljoprivrednih gazdinstava. Broj članova porodičnog domaćinstva

(758) Porodična domaćinstva definisana u tački (670), po broju članova su razvrstana prema sledećoj klasifikaciji:

2 člana 3 4 5 6 7 8 i više

(759) U rezultatima ranijih popisa stanovništva broj članova porodičnog

domaćinstva ne nalazi se kao posebno obeležje, ali su rezultati raspoloživi u tabelama koje sadrže podatke o porodičnom sastavu domaćinstava prema broju članova. U tim tabelama, kolektivna domaćinstva iskazana su u grupi „ostala". Broj članova na privremenom radu u inostranstvu

(760) Ovo obeležje izvedeno je za sva domaćinstva, s namerom da se u kombinaciji drugih obeležja domaćinstava i njihovih članova,omogući dobijanje informacija o tome; iz kojih domaćinstava odlazi na privremeni rad u inostranstvo jedan, dva ili više članova.

(761) Pojam privremenog rada u inostranstvu objašnjen je u tački (441). (762) Domaćinstva su po ovom obeležju razvrstana prema sledećoj

klasifikaciji: Bez članova na privremenom radu S jednim članom Sa dva člana Sa tri i više članova (763) Isto obeležje bilo je izvedeno i u popisu stanovništva 1971. godine.

Broj članova porodice koji borave u inostranstvu s članovima na privremenom radu

(764) Pojam člana porodice koji boravi u inostranstvu objašnjen je u tački (443).

(765) Ovo, kao i prethodno obeležje, izvedeno je za sva domaćinstva, a obezbediće podatke o broju domaćinstava čiji svi članovi rade ili borave u inostranstvu, kao i strukture tih domaćinstava prema raznim obeležjima.

(766) Za ovo obeležje primenjena je sledeća klasifikacija: Bez članova koji borave u inostranstvu S jednim članom Sa dva člana Sa tri i više članova (767) Ovo obeležje nije izvođeno u ranijim popisima.

Broj povratnika s privremenog rada u inostranstvu

(768) I ovo obeležje izvedeno je u obradi s ciljem da s drugim obeležjima domaćinstava omogući bolje osvetljavanje pojave privremenog rada u inostranstvu.

(769) Pojam povratnika objašnjenje u tački (365). (770) Domaćinstva su po ovom obeležju raspoređena prema sledećoj

klasifikaciji:

(87) Bez povratnika S jednim povratnikom Sa dva Sa tri i više (771) Ovo obeležje nije izvođene u ranijim popisima.

Broj članova na privremenom radu u inostranstvu i povratnika

(772) Za ovo obeležje, nastalo kombinovanjem obeležja, iz tačaka (774) i (782), primenjena je sledeća klasifikacija domaćinstava:

Bez članova na privremenom radu i bez povratnika Samo sa članovima na privremenom radu, i to:

S jednim Sa dva Sa tri i više

Samo sa povratnicima, i to: S jednim Sa dva Sa tri i više

Sa članovima na privremenom radu i povratnicima (773) Ovo obeležje nije izvođeno u ranijim popisima.

Broj članova domaćinstva koje ima poljoprivredno gazdinstvo

(774) Domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, po broju članova razvrstana su prema sledećoj klasifikaciji:

S jednim članom Sa dva člana itd. pojedinačno Sa sedam članova Sa osam i više članova (775) Ovaj podatak prikupljan je samo u ranijim popisima poljoprivrednih

gazdinstava, i to za pojedina domaćinstva, ali u rezultatima nije vršena distribucija domaćinstava po ovom obeležju. Starost najstarijeg člana domaćinstva

(776) Ovo obeležje izvedeno je na osnovu obeležja „starost" pojedinih članova, s tim što se u rezultatima popisa iskazuje podatak o starosti najstarijeg člana.

(777) Za ovo obeležje primenjena je sledeća klasifikacija: Do 19 godina 20-24 itd. petogodišta 60-64

65 i više godina (778) U ranijim popisima nije izvođeno ovo obeležje.

Broj članova — poljoprivrednika na gazdinstvu starih ispod — iznad 60 godina

(779) Na osnovu obeležja broj poljoprivrednika na gazdinstvu i starosti domaćinstva su grupisana na ona čiji su svi članovi stari 60 i više godina i ostala. Pored toga, na osnovu istih obeležja, izvedena je i detaljnija klasifikacija.

(780) Ta Klasifikacija ima sledeće modalitete: Bez poljoprivrednika na gazdinstvu Jedan poljoprivrednik

Ispod 60 godina Iznad 60 godina

Dva poljoprivrednika Oba ispod 60 godina Jedan ispod, jedan iznad 60 godina Oba iznad 60 godina

Tri poljoprivrednika Svi ispod 60 godina Jedan iznad, dva ispod 60 godina Dva iznad, jedan ispod 60 godina Svi iznad 60 godina

Četiri i više poljoprivrednika Svega Od toga svi iznad 60 godina (781) U ranijim popisima nije izvođeno ovo obeležje.

Broj aktivnih članova (u zemlji)

(782) Broj članova domaćinstva aktivnih u zemlji izveden je prebrojavanjem

svih članova koji se prema objašnjenju iz tačaka (188)-(190) smatraju aktivnim. (783) U tabelama rezultata primenjena je sledeća klasifikacija domaćinstava

po ovom obeležju: Bez aktivnih članova S jednim aktivnim Sa dva aktivna Sa tri aktivna Sa četiri i više (784) U ranijim popisima stanovništva primenjivana je ista klasifikacija, ali se

obeležje odnosilo na sve aktivne članove, a ne samo na one

(88)

koji su bili aktivni u zemlji. U popisima poljoprivrednih gazdinstava prikupljan je podatak za svako domaćinstvo, ali u rezultatima nije vršena distribucija domaćinstava po ovom obeležju. Broj aktivnih članova koji obavljaju zanimanje (u zemlji)

(785) Za ovo obeležje u celini važe objašnjenja iz tri prethodne tačke, s tim da su uključeni samo aktivni članovi koji su u vreme popisa obavljali zanimanje prema

objašnjenju u tački (288). Broj izdržavanih članova (u zemlji)

(786) Broj izdržavanih članova izveden je kao obeležje domaćinstva prebrojavanjem svih članova domaćinstva koji nemaju sopstvenih sredstava za život ili imaju neznatna sredstva nedovoljna za izdržavanje, stoje objašnjeno u tački (196).

(787) U rezultatima popisa primenjena je sledeća klasifikacija domaćinstava po ovom obeležju:

Bez izdržavanih članova Sa dva Sa tri Sa četiri i više članova (788) U ranijim popisima stanovništva broj izdržavanih obuhvatao je sve

članove, a ne samo one koji su se nalazili u zemlji. Broj članova nesposobnih za rad (u zemlji)

(789) Kao nesposobni za rad prebrojani su oni članovi domaćinstva za koje je u popisu dobijen takav odgovor, jer ne mogu da obavljaju zanimanje zbog bolesti, invalidnosti ili starosti.

(790) U rezultatima popisa po ovom obeležju primenjena je sledeća klasifikacija:

S jednim članom Sa dva Sa tri (791) U ranijim popisima nije izvođeno ovo obeležje.

Broj članova - poljoprivrednika na gazdinstvu

(792) Kao poljoprivrednici na gazdinstvu smatraju se članovi domaćinstva koji se po zanimanju razvrstavaju kao poljoprivrednici, a koji su to zanimanje obavljali u vreme popisa samostalno - tačke (325) i (326) ili na gazdinstvu nekog od članova domaćinstva - tačka (327).

(793) U rezultatima popisa korišćena je sledeća klasifikacija: Bez poljoprivrednika na gazdinstvu Sa 1 poljoprivrednikom Sa 2 Sa 3 Sa 4 i više poljoprivrednika (794) Ovaj podatak prikupljan je i u ranijim popisima poljoprivrednih

gazdinstava, ali u rezultatima nije vršena distribucija domaćinstava po ovom obeležju. (795) U ranijim popisima stanovništva obeležje „Broj poljoprivrednika" (u

domaćinstvu) uključivalo je celu grupu „poljoprivrednici i srodni radnici" koja pored poljoprivrednika obuhvata ribare i lovce. Broj članova koji čine poljoprivrednu radnu snagu

(796) Kao članovi koji čine poljoprivrednu radnu snagu smatraju se poljoprivrednici na gazdinstvu — prema definiciji datoj u tački (792) i domaćice koje su povremeno obavljale, poljoprivredne poslove, što je objašnjeno u tačkama (290) i

(384). Domaćinstva su po ovom obeležju razvrstana prema ukupnom broju članova i broju žena koje čine poljoprivrednu radnu snagu.

(797) U rezultatima popisa primenjena je sledeća klasifikacija: Bez članova koji čine poljoprivrednu radnu snagu S jednim članom Sa dva člana Sa tri člana Sa četiri i više članova (798) Za ranije popise važe objašnjenja data u tačkama (794) i (795).

Broj članova aktivnih van gazdinstva

(799) Ovo obeležje izvedeno je za domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo, i to prebrojavanjem aktivnih članova koji su u vreme popisa obavljali zanimanje u zemlji, ali ne na gazdinstvu svoga domaćinstva, već van njega (kao radnici u udruženom radu, udružene ili samostalne zanatlije ili druga samostalna zanimanja).

(800) Domaćinstva su po ovom obeležju razvrstana prema sledećoj klasifikaciji:

Bez članova aktivnih van gazdinstva S jednim članom Sa dva Sa tri i više članova

(89) (801) Za ranije popise važe objašnjenja data u tačkama (794) i (795).

Broj članova domaćinstva koji rade van gazdinstva, a koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove

(802) Ovo obeležje objašnjeno u tački (799), odnosi se na domaćinstva sa članovima aktivnim van gazdinstva, ali koji su pored toga povremeno obavljali poljoprivredne poslove, prema objašnjenju u tačkama (346)-(348).

(803) Domaćinstva su po ovom obeležju razvrstana prema sledećoj klasifikaciji:

Bez članova koji su povremeno obavljali poljoprivredne poslove S jednim Sa dva Sa tri i više članova (804) U ranijim popisima nije izvođeno ovo obeležje.

PORODICE1/ Sastav porodice

(805) S obzirom na definiciju porodice datu u tački (718), u rezultatima popisa razlikuju se četiri tipa porodica prema sastavu članova, i to: 1/ Za sada su izrađeni podaci samo o broju porodica prema sastavu. Predviđa se izrada tabela rezultata s detaljnijim podacima, pa će se tada dati uporedni pregled izvedenih obeležja u ovom i ranijim popisima.

Bračni bar bez dece Bračni par s decom Majka s decom Otac s decom (806) Sastav porodica određen je prema stanju u kritičnom momentu popisa.

To znači, da su porodice utvrđene unutar domaćinstava koja su definisana na način objašnjen u tački (28) i da svako domaćinstvo ne mora da sadrži porodicu, ali može imati i više od jedne porodice, sa ili bez drugih članova domaćinstva koji ne pripadaju porodici. To istovremeno znači da, na primer, u porodici tipa „bračni par bez dece", nema u vreme popisa dece koja nisu u braku, a koja su članovi domaćinstva, ali da taj bračni par može imati takvu decu koja čine samačka domaćinstva ili su članovi nekog domaćinstva u drugom mestu. Na isti način, broj dece u drugim tipovima porodice ne znači uvek broj dece tih (toga) roditelja, već samo broj dece koja nisu u braku, a koja žive u istom domaćinstvu.

(807) Pojam „dete" u ovoj klasifikaciji obuhvata svu decu koja žive u okviru porodice, bez obzira da li su to zajednička deca toga para ili samo jednog od njih, kao i usvojenu decu.

(808) Pojam „bračni par" obuhvata i faktične zajednice, tj. one koje nisu zaključene na osnovu odredaba zakona o braku, a koje ispunjavaju uslove iz definicije domaćinstva, date u tački (154).

(809) U popisu 1953. godine i u svim kasnijim popisima primenjena je ista klasifikacija porodica prema sastavu, a na njih su se odnosila i objašnjenja data u dve prethodne tačke. STANOVI Uporedni pregled izvedenih obeležja (po popisima)

(810) Za obeležja stanova, izvedena u ovom i ranijim popisima, daje se sledeći uporedni pregled:

1981 1971 1961 1949/50 KES4/ Vrsta stana (1-sobni, 2-sobni itd.)

x x x x -

Broj prostorija u stanu x x x - x Opremljenost stana instalacijama (kombinacije el. stuje, vodovoda, kanalizacije, centralnog grejanja i plina)

x

x

x

x

-

Opremljenost pomoćnim prostorijama (kombinacije kuhinje, kupatila i klozeta)

x

x

x

x

x

Broj naseljenih lica X1/ x x x - Prosečna površina stana na 1 lice

x x x x -

1/ Izvedeno iz popisnica za lica. 2/ Samo zanimanje Hca koje je nosilac stanarskog prava. 3/ Odnosi se na položaj domaćinstva. 4/ Važi fusnota 1 uz tačku (712).

Deljivost stana (zajednički stan)

x - - - -

Socio-profesionalni položaj lica na koje se vodi domaćinstvo

x

X2/

-

-

-3/

(90)

Vrsta stana

(811) Vrsta stana izvedena je na osnovu podataka o broju soba u stanu, a u nekim slučajevima uzimana je u obzir i površina pomoćnih prostorija što se vidi iz daljih objašnjenja za pojedine vrste stana.

(812) Posebna soba - stan koji se sastoji samo od jedne sobe bez kuhinje i kupatila, a eventualno s predsobljem, klozetom ili ostavom, ukoliko je ukupna površina tih prostorija manja od 6 m2.

(813) Garsonijera - stan od jedne sobe, kupatila i predsoblja, s malom tzv. čajnom kuhinjom (do 4 m2), ili bez nje.

(814) 1-sobni stan - ima jednu sobu sa kuhinjom i drugim pomoćnim prostorijama, ih jednu sobu bez kuhinje ali sa drugim pomoćnim prostorijama čija površina mora da iznosi najmanje 6 m2.

(815) 2-sobni, 3-sobni, 4-sobni i 5 i više sobni stan - ima dve ili više soba s pomoćnim prostorijama, ili bez njih.

(816) Za vrstu stana date su dve klasifikacije, i to: (817) Prva klasifikacija: Posebna soba garsonijera 1-sobni stan 2-sobni stan 3-sobni stan 4-sobni stan 5 i više sobni stan (818) Druga klasifikacija: Posebna soba Garsonijera i 1-sobni stan 2-sobni 3-sobni 4-sobni 5 i više sobni stan (819) U popisima 1971. i 1961. godine ovo obeležje je formirano na isti način,

dok je u popisu 1949/50. bilo postavljeno kao pitanje u obrascu. Broj prostorija u stanu

(820) Radi obezbeđenja međunarodne uporedivosti podataka o stanovima prema broju soba, izvedeno je novo obeležje „broj prostorija u stanu". Ovo je obeležje izvedeno zbog toga što naša statistika ne smatra kuhinju sobom, dok se prema međunarodnoj definiciji kao soba smatra i kuhinja sa 4 i više m2 površine poda. Prema tome, u broj prostorija uključene su pored soba još i odgovarajuće kuhinje, pa se podaci po ovom obeležju daju za sve međunarodne publikacije, kada se traže podaci o veličini stana prema broju soba. Bliža obaveštenja o razlikama naše i međunarodne

definicije sobe mogu se videti u tački (485). (821) Za broj prostorija u stanu data je sledeća detaljna klasifikacija: 1 prostorija 2 prostorije 3 itd. pojedinačno 11 12 i više

(822) Za međunarodne potrebe obično se primenjuje klasifikacija: 1 prostorija 2 prostorije 3 prostorije 4 prostorije 5 prostorija 6 prostorija 7 i više prostorija (823) U prethodnim popisima je na isti način izvođeno ovo obeležje.

Opremljenost stana instalacijama

(824) Za svaki stan su u popisu odvojeno prikupljeni podaci o instalacijama

električne struje, vodovoda, kanalizacije, centralnog grejanja i gasa. Da bi se dobio što potpuniji uvid u kvalitet stanova, odnosno njihovu opremljenost, u obradi je izvršeno kombinovanje modaliteta ovih obeležja i tako formirano izvedeno obeležje o opremljenosti stana instalacijama. Kod izvođenja ovog obeležja pravljene su kombinacije instalacija koje se najčešće javljaju u stambenom fondu.

(825) Za opremljenost stana instalacijama u tabelama rezultata su primenjene tri klasifikacije, i to:

(826) Prva klasifikacija: Centralno grejanje, vodovod, kanalizacija, električna struja i gas Centralno grejanje, vodovod, kanalizacija i električna struja Vodovod, kanalizacija, električna struja i gas Vodovod, kanalizacija i električna struja Vodovod i električna struja Samo električna struja Bez instalacija

(91)

(827) Druga klasifikacija: Vodovod, kanalizacija i električna struja Vodovod i električna struja Samo vodovod Samo električna struja Bez instalacija

(828) Treća klasifikacija: Vodovod, kanalizacija, električna struja Vodovod i električna struja Bez instalacija

(829) Ovo obeležje je na isti način izvođeno i u popisima 1971. i 1961. godine.

Opremljenost stana pomoćnim prostorijama

(830) Pomoćnim prostorijama se smatraju kuhinja, kupatilo i klozet, pa su kod izvođenja ovog obeležja uzeti odgovori na ova pitanja, s tim što se smatralo da stan ima kuhinju ako je kod pitanja o površini kuhinje unet bilo koji podatak veći od nule.

(831) Za opremljenost stana pomoćnim prostorijama postoje dve klasifikacije i to:

(832) Prva klasifikacija: Kuhinja, kupatilo, klozet Kupatilo i klozet Samo kuhinja Samo klozet Samo kupatilo Bez pomoćnih prostorija (833) Druga klasifikacija: Kuhinja i kupatilo Samo kuhinja Samo kupatilo

(834) U popisu 1971. godine izvedeno je slično obeležje samo još u

kombinaciji s instalacijama grejanja, vode i struje. Klasifikacija ovog obeležja uporediva je sa drugom klasifikacijom tačka (833). Klasifikacija iz popisa 1961. godine svodljiva je na prvu klasifikaciju tačka (832). Pravni osnov korišćenja stana

(835) Pitanje o pravnom osnovu korišćenja stana postavljeno je domaćinstvu, kao stoje to objašnjeno u tačkama (381)—(383).

(836) Klasifikacija ovog obeležja data je pod brojem (602). Broj lica nastanjenih u stanu

(837) Broj nastanjenih lica (u tabelama rezultata stoji „broj lica") u ovom popisu

nije dobijen preko direktnog pitanja u delu „Podaci o stanu" upitnika za stan i domaćinstvo, kao što je to bilo u ranijim popisima, već je izveden iz popisnica za lice korišćenjem šifre rednog broja stana i šifre razloga prisutnosti.

(838) U broj nastanjenih lica uključeni su svi članovi domaćinstva, kao i lica koja nisu članovi domaćinstva ali u tome domaćinstvu stanuju (podstanari ili rođaci), zato što u tom mestu borave zbog rada i školovanja (razlog prisutnosti - šifre 1 i 3 iz 2. spiska popisanih lica).

(839) To znači, da obeležje „broj nastanjenih lica" kojim se iskazuje opterećenost stambenog fonda, dvostruko obuhvata lica koja borave u drugom mestu zbog rada i školovanja, pod uslovom da se svakodnevno ne vraćaju kući i to: prvi put kod svojih domaćinstava, a drugi put u mestu boravka zbog rada ili školovanja.

(840) U slučajevima kada u stanu stanuju dva domaćinstva ili više sabrani su svi njihovi članovi, kao i lica koja kod njih stanuju iz navedenih razloga.

(841) U tabelama rezultata primenjene su sledeće klasifikacije broja

nastanjenih lica i to: (842) Prva klasifikacija: 1 lice 2 itd. pojedinačno 10 11-15 16-20 Preko 20 lica (843) Druga klasifikacija: 1 lice 2 3 4 5 6 7 i više lica (844) U popisu 1971. i 1961. godine su u broj nastanjenih lica dvostruko

zaračunavana samo lica koja su bila na školovanju u drugom mestu. Međutim, lica koja rade u drugom mestu nisu zaračunavana dva puta, jer su tada popisivana kao stalni stanovnici u mestu rada, a ne u mestu u kome im živi domaćinstvo, kao što je to učinjeno u popisu 1981. godine. Prema tome, u iskazivanju broja nastanjenih lica između

(92)

popisa 1981. i ranijih popisa ima razlike, što treba imati u vidu kod korišćenja rezultata. Da bi se korisnicima pružila mogućnost da podatke svedu na uporedive, u rezultatima su u posebnim redovima dati podaci o licima koja su odsutna zbog rada i školovanja i licima koja su prisutna zbog rada i školovanja.

(845) Podatke o broju nastanjenih lica iz tabela po naseljima ne treba porediti sa podacima o broju stalnih stanovnika u istim naseljima, iz rezultata za stanovništvo, iz sledećih razloga:

a) što su kao nastanjena lica smatrana i iica koja su stalni stanovnici drugog naselja ali u konkretnom naselju borave zbog rada i školovanja;

b) što nisu uzeta u obzir lica koja žive kao korisnici usluga u kolektivnim stanovima (radničkim barakama, domovima, manastirskim konacima i sl.), jer se rezultati za kolektivne stanove daju odvojeno od rezultata za stanove i

c) što nisu uzeta u obzir lica koja nemaju stana a živela su kao podstanari u konkretnom naselju pre odlaska na rad u inostranstvo, kao i naknadno popisana lica koja žive u zemlji a prilikom popisa njihovi stanodavci ih nisu prijavili popisivaču.

(846) Podaci o broju nastanjenih lica u stanovima iz rezultata po SR i SAP, pored razloga navedenih u prethodnoj tački neće se slagati sa rezultatima iz tabela za stanovništvo još i za broj lica nastanjenih u poslovnim prostorijama i prostorijama nastanjenim iz nužde, koja su iskazana u posebnim tabelama za stanove.

(847) Pored podataka o broju nastanjenih lica, raspoloživi su za stanove još i sledeći podaci o nastanjenosti:

Broj članova domaćinstva - sva lica iz spiska 1 upitnika za domaćinstvo, prema objašnjenju iz tačaka (430)-(433).

Broj članova domaćinstva odsutnih zbog rada u drugom mestu - lica iz spiska 1, a koja se svakodnevno ne vraćaju kući prema objašnjenju u tački (437).

Broj članova domaćinstva odsutnih zbog školovanja u drugom mestu - lica iz spiska 1, a koja se svakodnevno ne vraćaju kući, prema objašnjenju u tački (439).

Broj lica koja stanuju kod domaćinstva zbog rada u tom mestu - lica koja su stalni stanovnici drugih mesta upisana u spisak 2, prema objašnjenju u tački (451).

Broj lica koja stanuju kod domaćinstva zbog školovanja u tom mestu - lica iz spiska 2, prema objašnjenju u tački (452). Prosečna površina stana na 1 lice

(848) Radi boljeg prikazivanja standarda stanovanja izračunata je, na bazi

podataka o ukupnoj površini stana i broja nastanjenih lica, za svaki pojedinačni stan prosečna površina stana na 1 lice i to delenjem podataka o površini sa podatkom o broju nastanjenih lica.

(849) Pošto izvestan broj domaćinstava ima i koristi za stanovanje svojih članova, dva a možda i tri stana na istoj adresi, odnosno parceli, tzv. drugi stan domaćinstva, kod izračunavanja ovog koeficijenta sabrana je površina svili stanova koje jedno domaćinstvo koristi i podeljena je brojem nastanjenih lica. Oba stana, odnosno svi stanovi jednog domaćinstva iskazani su u rezultatima u onoj grupi klasifikacije u koju spada na opisani način izračunata prosečna površina.

(850) Za prosečnu površinu stana na 1 lice postoje dve klasifikacije: (851) Prva klasifikacija Do 4m2

4,1 - 6,0 6,1 – 8,0 8,1 – 10,0 10,1 – 12,0 12,1 – 15,0 15,1 – 20,0 20,1 – 25,0 25,1 – 30,0 30,1 – 40,0 Preko 40 m2

(852) Druga klasifikacija Do 6,0 m2

6,1-10,0 10,1-12,0 12,1-15,0 15,1-20,0 20,1-25,0 Preko 25,0 m2

(853) Prosečna površina stana na 1 lice izračunavana je u svim dosadašnjim

popisima na isti način. Razlika jedino postoji u 1981. godini za tzv. drugi stan, stoje već objašnjeno u tački (849). Ovi stanovi su se prvi put javili u popisu 1971. godine i tada nisu uzimani u obzir kod izračunavanja prosečne površine stana već su iskazani u posebnoj koloni u tabelama rezultata.

(93)

Deljivost stana (zajednički stan)

(854) Da bi se što preciznije iskazalo u rezultatima koliko domaćinstava živi, odnosno stanuje u zajedničkom stanu sa drugim domaćinstvom, izvedeno je posebno obeležje. Kod izvođenja ovog obeležja uzeta su u obzir domaćinstva koja stan koriste kao vlasnici stana, odnosno nosioci stanarskog prava, jer se pošlo od pretpostavke da su ta domaćinstva u vreme popisa morala tako đa stanuju. Kod izvođenja ovog obeležja nisu uzeta u obzir domaćinstva koja stanuju kao podstanari.

(855) Za deljive (zajedničke) stanove primenjena je sledeća klasifikacija: 2 domaćinstva 3 i više domaćinstava

(856) Međutim, kod iskazivanja stanova po broju domaćinstava u

stanu prema klasifikaciji broj (634), uzeta su u obzir sva domaćinstva, uključujući i podstanarska. Socio-profesionalni položaj lica na koje se vodi domaćinstvo

(857) Radi stvaranja mogućnosti da se u rezultatima obrade stanovi iskažu i prema nekim karakteristikama lica na koje se vodi domaćinstvo, u slog za stan prenete su sa popisnice tog lica šifre zanimanja, aktivnosti i društveno-ekonomskog položaja, na osnovu kojih je određen njihov socio-profesionalni položaj. Sva ta lica, od kojih je najveći broj ili nosilac stanarskog prava ili vlasnik stana, raspoređena su prema klasifikacijama (731) i (734) i to: aktivna prema svom položaju, a izdržavana prema položaju svoga izdržavaoca.

(858) U popisu 1971. godine na upitniku za stan, prikupljene su informacije samo o zanimanju nosioca stanarskog prava, odnosno vlasnika stana, a obrađene su prema klasifikaciji izrađenoj posebno za ovu svrhu na osnovu Standardne klasifikacije zanimanja.