• Za czasów panowania Zygmunta I Starego i jego małżonki królowej Bony oraz ich syna Zygmunta II Augusta nastąpił rozkwit polskiej kultury i sztuki w dobie odrodzenia.

Zygmunt I Stary

Bona

Zygmunt II August

• Na dwór królewski przybywali artyści, którzy przy pomocy miejscowych rzemieślników przebudowali królewską rezydencję na Wawelu.

Wawel

Wawel

Kaplica Zygmuntowska• Przy katedrze na Wawelu

wzniesiono wspaniałą kaplicę. Przypomina ona budowle włoskie z tego okresu. Jej dach ma kształt kopuły, którą pokrywają złocone miedziane łuski. Znajdują się w niej nagrobki Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta.

Kaplica Zygmuntowska

• Na zamku wawelskim jest wiele sal i komnat. Jedna z nich - Sala Poselska - ozdobiona jest kasetonowym stropem z zespołem rzeźbionych ludzkich głów. Z około 200 rzeźb do naszych czasów ocalało tylko 30.

„Zygmunt”• Na polecenie Zygmunta I Starego odlano i zawieszono na

wieży katedry na Wawelu największy dzwon w Polsce. Bije on tylko w największe święta kościelne i narodowe.

• Prace w przebudowie Wawelu trwały 40 lat. Dziedziniec otoczono pięknymi krużgankami, a komnaty zamkowe otrzymały renesansowy wystrój. Ich wnętrza ozdobiono przepięknymi arrasami, które Zygmunt II August zamówił w najlepszych niderlandzkich pracowniach. Na niektórych z nich przedstawiono wydarzenia biblijne np. dzieje Noego czy dzieje wieży Babel.

Arrasy

Arrasy

• Królowa Bona wychowana we Włoszech i rozmiłowana w ideach renesansu wprowadziła na dwór polski nowe zwyczaje. Zaczęto zwracać uwagę na maniery, również zachowanie przy stole.

• Bona sprowadziła z Włoch do Polski tamtejsze warzywa (jarmuż, rzodkiew, seler, por, kalafior, koper włoski, kapusta włoska), które nazywano włoszczyzną.

Moda renesansu

• Włoskie wpływy widoczne były także w modzie. Szyto obcisłe suknie z dekoltami z ciężkich jedwabi, bogato zdobionych haftami i klejnotami.

Moda renesansu

Moda renesansu

Architektura

• Dwór królewski stał się wzorem architektury przy budowie rezydencji magnackich np. w Baranowie Sandomierskim, Krasiczynie, Brzegu.

Zamek w Brzegu

Zamek w Baranowie

Zamek w Krasiczynie

• W miastach wznoszono w tym stylu kamienice np. w Gdańsku, Kazimierzu Dolnym, Jarosławiu,

Zamość• oraz wspaniałe ratusze np.

w Poznaniu, Sandomierzu czy Zamościu.

Sandomierz

Poznań

„Polacy nie gęsi…”

• W szesnastowiecznej Europie coraz więcej pisarzy zaczynało się tworzyć w językach narodowych, a nie po łacinie. W Polsce jednym z pierwszych był Mikołaj Rej.

• Swój stosunek do języka polskiego wyraził w słynnych słowach „Niechaj to narodowie, wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”.

Jan Kochanowski

• Mikołaj Rej utorował drogę językowi polskiemu w literaturze, ale na prawdziwe wyżyny artyzmu wzniósł go Jan Kochanowski.

• Chociaż znał kilka języków i tworzył również po łacinie, to najwspanialsze utwory napisał po polsku.

• Wybitnym przedstawicielem polskiego renesansu był członek kapeli królewskiej Mikołaj Gomółka - autor zbioru psalmów w przekładzie Jana Kochnowskiego „Melodie na psałterz polski”.

„Serce roście patrząc na te czasy!”• Pochwała życia wiejskiego,

głoszona przez przedstawicieli polskiego renesansu, znalazła swoje odbicie w rzeczywistości. Szlachta zamiast wypraw wojennych wolała spokojne życie na wsi i gospodarowanie w majątku zwanym folwarkiem.

• Ponieważ w Europie XVI wieku wzrosło zapotrzebowanie na zboże Polska stała się jego ważnym producentem i eksporterem. Przyczyniło się to do szybkiego rozkwitu miast , głównie położonych na szlakach handlowych.

Flota morska

• Zygmunt II August dążył do budowy własnej floty w miejsce floty kaperskiej, powołał Komisję Morską. Dzięki wymianie handlowej coraz więcej Polaków poznawało nowe prądy umysłowe oraz osiągnięcia renesansowej nauki i sztuki.

„Wstrzymał słońce ruszył ziemię”

• Ludzie renesansu cenili wszechstronne wykształcenie. Najbardziej podziwiano tych, którzy zajmowali się różnymi dziedzinami nauki. Należał do nich Mikołaj Kopernik.

• Zajmował się różnymi dziedzinami nauki, jak medycyna, ekonomia. Znany jest jednak przede wszystkim jako astronom.

• Mikołaj Kopernik sformułował teorię heliocentryczną, w której udowodnił, że centrum naszego układu planetarnego stanowi Słońce, a nie Ziemia. Dzieło Kopernika „O obrotach sfer niebieskich” zostało uznane za sprzeczne z naukami Kościoła katolickiego i do połowy XVIII wieku znajdowało się na „Indeksie ksiąg zakazanych”.

W duchu tolerancji

• Reformacja zapoczątkowana w Europie zachodniej, dotarła również do Polski. Część społeczeństwa, głównie szlachty i mieszczan, przeszła na protestantyzm. W Polsce nie doszło jednak do walk na tym tle. Przyjęto bowiem zasadę tolerancji religijnej. Dzięki temu w Polsce znalazło schronienie wielu protestantów z innych krajów europejskich.

Podsumowanie• Wiek XVI w dziejach Polski nazywa się często

złotym wiekiem, ponieważ był to okres pomyślnego rozwoju gospodarczego, rozkwitu kultury i nauki, a także wewnętrznego pokoju.

• W architekturze i sztuce panował styl renesansowy.• Najwybitniejszymi pisarzami tego okresu byli

Mikołaj Rej i Jan Kochanowski, a największym uczonym Mikołaj Kopernik.

• W Polsce XVI wieku panowała tolerancja religijna czyli wolność wyznania.