47
Dr Andrzej Sztando tel. +48 603163839 e-mail: [email protected] web: www.sztando.com Budowa i wdrażanie strategii rozwoju gminy

Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

Planowanie strategiczne w gminie

Materiały szkoleniowe

Dr Andrzej Sztando

tel. +48 603163839

e-mail: [email protected]

web: www.sztando.com

Budowa i wdrażanie strategii

rozwoju gminy

Page 2: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

2

www.sztando.com

1. Plan szkolenia

O czym będziemy mówić?

1. Plan szkolenia.

2. Adresaci szkolenia.

3. Cele szkolenia.

4. Istota strategii.

5. Podmioty strategii.

6. Przedmiot strategii.

7. Zakres strategii.

8. Korzyści wynikające ze

strategii.

9. Okres i horyzont czasowy.

10.Dynamika okresu i horyzontu

czasowego.

11.Kadencyjność a strategia.

12.Kreatywność i realność

strategii.

13.Proces budowy strategii.

14.Warsztaty strategiczne.

15.Diagnoza prospektywna.

16.Analiza strategiczna.

17.Wizja rozwoju.

18.Cele strategiczne.

19.Cele operacyjne.

20.Zadania strategiczne.

21.Struktura celów i zadań.

22.Część wdrożeniowa.

23.Zespół ds. Wdrażania Strategii.

24.Monitoring.

Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Page 3: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

3

www.sztando.com

2. Adresaci szkolenia

Dla kogo jest to szkolenie?

Radni.

Wójt / Burmistrz / Prezydent.

Kierownicy / Naczelnicy wydziałów / referatów

urzędu gminy / miasta.

Kierownicy / Dyrektorzy / Prezesi jednostek

organizacyjnych gminy / miasta

Przedstawiciele Partnerów współpracy

strategicznej – innych samorządów, podmiotów

gospodarczych, NGO itp.

Pozostali Liderzy gminy / miasta zaproszeni do

udziału w budowie strategii.

Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Page 4: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

4

www.sztando.com

3. Cele szkolenia – część 1/2

Jakie są cele bezpośrednie szkolenia?

Wyjaśnienie istoty strategii rozwoju gmin.

Przekazanie informacji na temat procesu budowy strategii oraz roli

poszczególnych uczestników prac planistycznych.

Poznanie struktury wewnętrznej strategii rozwoju gmin.

Przedstawienie modelowego systemu wdrażania strategii rozwoju

gmin.

Prezentacja doświadczeń innych gmin w zakresie wdrażania strategii

rozwoju – studium przypadku.

Prezentacja „System monitoringu i ewaluacji Strategii Rozwoju

Konina na lata 2007-2015, który opracowała nasza firma.

Przygotowanie uczestników szkolenia do korzystania z Komponentu

Narzędziowego ww. systemu, służącego do składania sprawozdań z

realizacji zadań strategicznych oraz ich przetwarzania.

Prezentacja fragmentów strategii rozwoju innych gmin oraz

fragmentów systemów wdrażania tych strategii – studium przypadku

Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Page 5: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

5

www.sztando.com

3. Cele szkolenia – część 2/2

Jakie są cele pośrednie szkolenia?

Przeprowadzenie szkolenia zawsze skutkuje

wzrostem efektywności współpracy

wszystkich podmiotów współtworzących

strategię, podniesieniem jakości strategii oraz

wydatnie skraca czas jej sporządzania i

wdrażania.

Przeprowadzenie szkolenia ma pozytywny

wpływ na proces wdrażania strategii rozwoju.

Zwiększa akceptację dla podjęcia nowych

prac, zwiększa ich efektywność, skraca czas

ich trwania.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 6: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

6

www.sztando.com

4. Istota strategii – część 1/2

Czym jest strategia?

Strategia to uchwała Rady o charakterze

nadrzędnym w stosunku do innych dokumentów

planistycznych i wykonawczych.

Strategia to zhierarchizowane cele i zadania.

Strategia nie jest obligatoryjna.

Strategia nie powinna być tworem autorskim.

Strategia powinna wyrażać aspiracje samorządu -

władz lokalnych, wszystkich grup społecznych,

zawodowych, politycznych, wiekowych i innych.

Strategia to metoda twórczej konfrontacji szans,

zagrożeń, mocnych i słabych stron oraz ww.

aspiracji, służąca rozwojowi społecznemu,

gospodarczemu i środowiskowemu.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 7: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

7

www.sztando.com

4. Istota strategii – część 2/2

Czym jest strategia?

Strategia to inicjatywa, która inicjuje wspólną,

wielopodmiotową realizację obligatoryjnych i

fakultatywnych zadań gminy.

Strategia to wyraźny sygnał dla inwestorów o

tym, co i kiedy dla nich istotnego ma szansę

zaistnieć na terenie gminy.

Strategia to metoda przenoszenia na poziom

powiatowy i wojewódzki zadań, które będą mogą

zostać zrealizowane na terenie gminy lecz maja

wymiar ponadlokalny.

Strategia to wybór.

Strategia to nowe, dodatkowe obowiązki dla

władz i administracji lokalnej.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 8: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

8

www.sztando.com

5. Podmioty strategii

Kto tworzy i kto realizuje strategię?

Władze lokalne = Rada + Organ Wykonawczy – rola

najważniejsza, tworzenie, większościowa realizacja,

wyłączna odpowiedzialność za realizację.

Społeczność lokalna (liderzy w czasie warsztatów,

statystyka, analizy dokumentacji, badanie, opinii

publicznej).

Partnerzy współdziałania strategicznego: np.:

podmioty gospodarcze, NGO, inne samorządy (np.

sąsiednie).

Ekspert (eksperci) w zakresie planowania

strategicznego (doradztwo, koordynacja, jakość).

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Podmioty strategii rozwoju gminy to osoby i jednostki

uczestniczące w budowie i realizacji strategii. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 9: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

9

www.sztando.com

6. Przedmiot strategii

Czego dotyczy strategia?

SFERA SPOŁECZNA GMINY – mieszkańcy; szkolnictwo; opieka przedszkolna; pomoc społeczna; mieszkalnictwo; opieka medyczna; komunikacja publiczna; porządek i bezpieczeństwo publiczne; kultura; sport; rekreacja; prawne warunki zamieszkiwania i korzystania z usług publicznych itp.

SFERA GOSPODARCZA GMINY– podmioty gospodarcze; rolnictwo; infrastruktura wodociągowa, drogowa, gazownicza, elektroenergetyczna, ciepłownicza; warunki gospodarczego wykorzystania zasobów naturalnych; prawne warunki gospodarowania, promocja gospodarcza itp.

SFERA GOSPODARCZA GMINY– zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej; źródła zanieczyszczeń; infrastruktura techniczna służąca ochronie środowiska (np. składowiska, spalarnie oczyszczalnie ścieków), obszary zdegradowane i systemy ich sanacji, prawne warunki ochrony środowiska, monitoring itp.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Przedmiot strategii to gmina jako jednostka samorządu

terytorialnego. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 10: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

10

www.sztando.com

7. Zakres strategii – część 1/6

Jak „szeroka” powinna być strategia?

USTAWOWY – Gmina to jednostka samorządu

terytorialnego powołana w celu realizacji ustawowo

określonych zadań. Wszystkie gminy realizują te zadania w

zakresie wymaganym przez ustawy lub wynikającym z

potrzeb lokalnej społeczności.

NAUKOWY – Gmina to wielopłaszczyznowy układ społeczny,

gospodarczy i środowiskowy mieszczący się w granicach

gminy jako jednostki samorządowej. Tutaj gmina jest

kategorią znacznie szerszą niż struktury samorządowe. Jej

ewolucja w wielu momentach nie jest związana z zadaniami

ustawowymi przypisanymi do samorządu gminy.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Istnieją dwa sposoby postrzegania gminy: „ustawowy

czyli wąski” i „naukowy czyli szeroki”. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 11: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

11

www.sztando.com

7. Zakres strategii – część 2/6

Jak „szeroka” powinna być strategia?

USTAWOWY → strategię rozwoju gminy jako jednostki samorządowej.

Argumenty:

W uchwale Rada zobowiązuje Organ Wykonawczy do wykonania ustaleń strategii. Jeśli strategia będzie zawierać wiele zadań, które nie mieszczą się w kompetencjach działania władzy lokalnej, wtedy jej twórca (władze samorządowe) nie będzie mieć wpływu na jej realizację. Kto inny miałby ją wdrażać? Jak rozliczyć Organ Wykonawczy z jej wykonania?. Po co budować strategię skoro nie ma się wpływu na jej realizację?

Faktyczna samorządność zależy od samodzielności w pozyskiwaniu i wydatkowaniu oraz od ilości tych środków. Tymczasem środki, którymi dysponują gminy są zwykle bardzo ograniczone, przy czym wiele z nich to tzw. „znaczone pieniądze”. Jeśli strategia będzie zawierać wiele zadań fakultatywnych czyli pozaustawowych, to nie zostanie zrealizowana ponieważ zabraknie środków na ich realizację.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Wskazane sposoby postrzegania strategii implikują

odpowiadające im metody budowy strategii. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 12: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

12

www.sztando.com

7. Zakres strategii – część 3/6

Jak „szeroka” powinna być strategia?

NAUKOWY → Strategię rozwoju gminy jako całego układu społecznego, gospodarczego i środowiskowego.

Argumenty:

Dziś od samorządu oczekuje się, że będzie on siłą motoryczną rozwoju gminy przy możliwie najszerszej reprezentacji interesów lokalnej społeczności. Interesem tym nie jest już tylko zaspokajanie potrzeb bieżących, czyli jedynie wykonywanie poleceń ustawy - to już historia. Dziś interes społeczności lokalnej leży w wykreowaniu i utrzymaniu rozwoju całego kompleksu walorów użytkowych i sił wytwórczych gminy.

Podczas warsztatów strategicznych ZAWSZE zgłaszanych jest wiele propozycji działań, które częściowo dotyczą ustawowych zadań samorządu gminy lub nie dotyczą ich w ogóle.

Wiele podmiotów (NGO, przedsiębiorcy) nalega na władze lokalne, aby zajęły się tym czego ustawodawca nie przypisał samorządowi gminy, a co ma niebagatelny wpływ na rozwój gminy.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Wskazane sposoby postrzegania strategii implikują

odpowiadające im metody budowy strategii. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 13: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

13

www.sztando.com

7. Zakres strategii – część 4/6

Jak „szeroka” powinna być strategia?

Najlepszym wyjściem z tej sytuacji jest zaakceptowanie

faktu, iż strategia będzie odnosić się częściowo do realizacji

zadań ustawowych, a częściowo do zadań fakultatywnych

związanych z rozwojem gminy jako układu społeczno-

gospodarczego. Takie rozwiązanie jest stosowane w wielu

polskich i zagranicznych gminach i dobrze sprawdza się w

praktyce.

Kluczową rolę odgrywają zadania strategiczne (konkretne

przedsięwzięcia) zawarte w strategii. Są one składnikiem

przesadzającym o faktycznej treści strategii. Ich zbiór

decyduje o tym gdzie między ww. skrajnościami mieści się

strategia danej gminy.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Między skrajnościami jest „strategia złotego środka”. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 14: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

14

www.sztando.com

7. Zakres strategii – część 5/6

Jakie są te „złote” zadania strategiczne?

1. ZADANIA KORESPONDUJĄCE Z ZADANIAMI USTAWOWYMI – to zadania, których realizacja jest wypełnieniem dyspozycji ustawowych. Strategia nie musi jednak zawierać zadania strategicznych będących powieleniem wszystkich zadań ustawowych. Brak jakiegokolwiek zadania strategicznego odnoszącego się do danego zadania ustawowego oznacza, że będzie ono normalnie realizowane, ale w sytuacji danej gminy nie ma to strategicznego znaczenia.

2. ZADANIA FAKULTATYWNE, KTÓRYCH JEDYNYM REALIZATOREM BĘDZIE SAMORZĄD GMINY – to zadania nieprzewidziane ustawami lecz, zdaniem władz gminy, ważne dla jej rozwoju. W związku z tym władze te biorą na siebie ciężar ich realizacji i odpowiedzialność za tą realizację. Liczba i zakres tych zadań są zależą:

• świadomości władz w zakresie własnej roli we wspieraniu rozwoju gminy,

• ilości środków znajdujących się w dyspozycji samorządu gminy,

• zdolności władz do pozyskiwania środków pozabudżetowych i optymizmu co do przebiegu tego procesu.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Są 4 rodzaje zadań strategicznych „strategii złotego

środka”. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 15: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

15

www.sztando.com

7. Zakres strategii – część 6/6

Jakie są te „złote” zadania strategiczne?

3. ZADANIA, KTÓRYCH WSPÓŁREALIZATOREM CHCE BYĆ SAMORZĄD GMINY – zdaniem władz lokalnych zadania te powinny być zrealizowane, ale samorząd nie będzie ich głównym realizatorem. Jego rolą może być:

• inicjacja realizacji zadania,

• koordynacja realizacji zadania,

• pośrednictwo w negocjacjach związanych z zadaniem,

• dofinansowanie realizacji zadania,

• merytoryczne, kadrowe, informacyjne wsparcie realizacji zadania

• wykonanie części zadania,

• pomoc w pozyskaniu środków na realizację zadania.

Warunek – istnienie podmiotów zainteresowanych wsparciem realizacji.

4. POZOSTAŁE ZADANIA – ich realizacja sprzyja rozwojowi gminy, jednak rola samorządu lokalnego nie będzie pełnił tu żadnej roli. Są to zadania, które leżą w kompetencjach władz powiatowych, wojewódzkich, instytucji rządowych, NGO, przedsiębiorstw i in. Ich realizacja będzie traktowana przez władze lokalne jako cenny proces, ale w chwili budowy strategii nie deklarują one w nim udziału (czasem może się to jednak zmienić).

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Są 4 rodzaje zadań strategicznych „strategii złotego

środka”. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 16: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

16

www.sztando.com

8. Korzyści – część 1/4

Jakie korzyści daje taka strategia?

BEZPOŚREDNIE KORZYŚCI SAMORZĄDU GMINY:

spełnienie wymogów formalnych i merytorycznych stawianych przez unijne i nieunijne fundusze pomocowe,

zwiększenie prawdopodobieństwa pozyskania środków z ww. funduszy,

ułatwienie przygotowywania uchwał (w tym budżetowych, planistycznych),

ułatwienie wykonywania uchwał,

ułatwienie i udoskonalenie pracy pracowników Urzędu Gminy / Miasta,

przygotowanie zaplecza merytorycznego i poparcia społecznego dla restrukturyzacji wybranych obszarów działalności samorządu gminy,

zwiększenie zakresu, skuteczności i efektywności współpracy partnerami współdziałania strategicznego.

POŚREDNIE KORZYŚCI SAMORZĄDU GMINY:

zwiększenie środków budżetowych i pozabudżetowych,

zwiększenie skuteczności i efektywności wydatkowania ww. środków,

pozyskanie wsparcia od partnerów współpracy strategicznej,

zwiększenie zaufania mieszkańców gminy do władz (korzystny wizerunek).

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Przyjęcie metody „złotego środka” oraz wykonanie

strategii zgodnie ze wszelkimi zasadami może dać

szereg korzyści zarówno dla gminy jak i jej samorządu. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 17: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

17

www.sztando.com

8. Korzyści – część 2/4

Jakie korzyści daje taka strategia?

BEZPOŚREDNIE KORZYŚCI GOSPODARKI GMINY:

poprawa infrastrukturalnych, prawnych i ekonomicznych warunków prowadzenia działalności gospodarczej,

zmniejszenie niepewności działania → wzrost skłonności do inwestowania,

zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej gminy – wzrost skłonności wewnętrznych i zewnętrznych podmiotów gospodarczych do inwestowania,

zwiększenie skłonności mieszkańców do podejmowania działalności gospodarczej na własny rachunek,

poprawa wizerunku gminy w opinii potencjalnych klientów lokalnych podmiotów gospodarczych – np. turystów, kuracjuszy itp.,

ograniczenie ew. konfliktów między władzami lokalnymi a przedsiębiorcami.

POŚREDNIE KORZYŚCI GOSPODARKI GMINY:

rozwój lokalnych podmiotów gospodarczych (nowe produkty, technologie, rynki zbytu, rozwiązania organizacyjne itp.).

poprawa pozycji konkurencyjnej lokalnych podmiotów gospodarczych,

zwiększenie dochodów lokalnych podmiotów gospodarczych,

wzrost liczby podmiotów gospodarczych.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Przyjęcie metody „złotego środka” oraz wykonanie

strategii zgodnie ze wszelkimi zasadami może dać

szereg korzyści zarówno dla gminy jak i jej samorządu. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 18: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

18

www.sztando.com

8. Korzyści – część 3/4

Jakie korzyści daje taka strategia?

BEZPOŚREDNIE KORZYŚCI SPOŁECZNOŚCI GMINY:

wyartykułowanie interesów społeczności gminy – dostarczenie cennych informacji na ten temat władzom gminy,

dostosowanie usług komunalnych do obecnych i przyszłych potrzeb mieszkańców gminy,

poprawa jakości i efektywności świadczenia usług komunalnych,

udoskonalenie systemów odpłatności za usługi komunalne,

POŚREDNIE KORZYŚCI SPOŁECZNOŚCI GMINY:

wzrost liczby i jakości miejsc pracy,

wzrost dochodów mieszkańców gminy,

wzrost poczucia stabilizacji mieszkańców gminy,

spadek skłonności mieszkańców gminy do trwałego opuszczania jej terenu,

wzrost skłonności do osiedlania się na terenie gminy,

poprawa stanu zdrowia mieszkańców gminy,

rozwój zjawiska patriotyzmu lokalnego,

ograniczenie ew. konfliktów między władzami lokalnymi a mieszkańcami.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Przyjęcie metody „złotego środka” oraz wykonanie

strategii zgodnie ze wszelkimi zasadami może dać

szereg korzyści zarówno dla gminy jak i jej samorządu. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 19: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

19

www.sztando.com

8. Korzyści – część 4/4

Jakie korzyści daje taka strategia?

BEZPOŚREDNIE KORZYŚCI ŚRODOWISKA NATURALNEGO GMINY:

poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców,

ograniczenie ilości i różnorodności zanieczyszczeń przedostających się do środowiska naturalnego,

odtworzenie zdegradowanych składników środowiska naturalnego,

POŚREDNIE KORZYŚCI ŚRODOWISKA NATURALNEGO GMINY :

zapewnienie takiej ewolucji gospodarczej, społecznej i środowiskowej płaszczyzny gminy, która będzie tożsama z ekorozwojem,

zabezpieczenie ekosystemów przed degradacją w przyszłości,

zwiększenie udziału mieszkańców gminy w procesie zapewniania równowagi rozwoju gminy.

Istota strategii

Przedmiot

Zakres

Podmioty

Korzyści

Przyjęcie metody „złotego środka” oraz wykonanie

strategii zgodnie ze wszelkimi zasadami może dać

szereg korzyści zarówno dla gminy jak i jej samorządu. Adresaci

Cele szkolenia

Plan szkolenia

Page 20: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

20

www.sztando.com

9. Okres i horyzont czasowy strategii.

Na ile lat przyjmuje się strategię?

Okres strategii to odcinek czasu począwszy od dnia przyjęcia jej przez Radę do dnia, w którym planowane jest zakończenie ostatniego zadania strategicznego. Najczęściej jest to kadencja bieżąca władz samorządowych + dwie kolejne, czyli od 9 do 12 lat.

Horyzont czasowy strategii to odcinek czasu począwszy od dnia przyjęcia jej przez Radę do dnia, w którym planowane jest osiągnięcie jej ostatnich efektów. Część zadań strategicznych dostarczy pełne efekty dopiero po jakimś czasie od ich realizacji. Horyzont czasowy strategii jest zatem zawsze dłuższy niż jej okres. Najczęściej przyjmuje się, że horyzont czasowy wyniesie od 12 do 15 lat.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Każda strategia ma okres i horyzont czasowy. Te dwie

kategorie są ze sobą ściśle powiązane.

Page 21: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

21

www.sztando.com

Planowanie strategiczne to planowanie ciągłe. Przyjęcie np. 10-letniego okresu strategii nie oznacza, że kolejna strategia będzie sporządzana za 10 lat. Zmienne otoczenie, pojawiające się nowe szanse i zagrożenia, zmieniające się uwarunkowania prawne przesądzają o tym, że najczęściej kolejną strategię przygotowuje się wcześniej. Okres i horyzont są zatem dynamiczne.

Ważna jest właściwa częstotliwość aktualizacji strategii. Aktualizację należy przeprowadzać gdy:

• zaszły zmiany w otoczeniu lub wnętrzu gminy, które mają istotny wpływ na możliwość i sposób osiągnięcia celów,

• zrealizowano większość zadań strategicznych,

• przyjęte zadania okazały się niewykonalne,

• założone cele osiągnięto przed terminem,

• zaniechano realizacji strategii na okres co najmniej roku.

W praktyce, strategie gmin aktualizowane są najczęściej co 4-7 lat.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Zmiana okresu i horyzontu czasowego strategii jest

zjawiskiem normalnym. To jedna z form jej aktualizacji.

10. Dynamika okresu i horyzont czasowego.

Czy można zmieniać okres i horyzont?

Page 22: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

22

www.sztando.com

Około 30% strategii jest odrzucanych przez władze samorządowe kolejnej kadencji. Najczęstsze przyczyny tego zjawiska to:

przyczyny polityczne – dotychczasowa opozycja przejmuje władzę i odrzuca strategię poprzedników,

przyczyny „ambicjonalne” – nowe władze chcą realizować własną strategię,

brak akceptacji dla planowania strategicznego – brak wiedzy na temat korzyści i powszechności planowania,

brak wiedzy na temat istniejącej strategii – przypadek „nowa Rada z nowych radnych”.

brak skłonności do realizacji zadań wykraczających poza ustawowe – jeśli jest ich wiele w strategii.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Możliwość odrzucenia strategii przez Radę kolejnej

kadencji jest zagrożeniem dotyczy wszystkich gmin.

11. Kadencyjność a strategia – część 1/2

Co zrobi kolejna Rada ze strategią?

Page 23: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

23

www.sztando.com

Właściwe sporządzanie strategii – partycypacja wszystkich sił w budowie strategii. Strategia budowana ze społeczeństwem i zaakceptowana przez społeczeństwo. Odrzucenie takiej strategii to odrzucenie woli społeczeństwa. Nowa Rada musi się z tym liczyć.

Właściwa promocja strategii – informowanie społeczeństwa o postępach. Zaniechanie realizacji strategii będzie wtedy zauważone.

Właściwa realizacja strategii – strategia jest „dziedziczona” w postaci wielu zawartych w niej zadań, które są w realizacji.

Właściwa postawa dotychczasowych Radnych i Wójta / Burmistrza / Prezydenta – lobbying na rzecz kontynuacji (spotkania w ramach klubów partii, negocjacje),

Właściwa praca Zespołu ds. Wdrażania Strategii

Propagacja wiedzy – szkolenia Radnych nt. strategii.

Rola partnerów współdziałania strategicznego – lobbying na rzecz kontynuacji współpracy w ramach realizacji strategii.

PRAWO ODRZUCENIA ZAWSZE POZOSTAJE – DEMOKRACJA !

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Istnieją sposoby zapewnienia akceptacji strategii przez

nową Radę. Jednak prawo odrzucenia pozostaje.

11. Kadencyjność a strategia – część 2/2

Jak przeciwdziałać odrzuceniu?

Page 24: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

24

www.sztando.com

BURZA MÓZGÓW - budowa strategii w oparciu o wizje uwolnione od ograniczeń dnia codziennego. Taka strategia jest bardzo ambitna.

Argumenty za:

taka strategia może wnieść nowe wartości do rozwoju gminy,

nowatorskie, postępowe koncepcje rodzą się w warunkach braku przywiązania do stereotypów i uwarunkowań.

Argumenty przeciw:

taka strategia zawiera wiele zadań nie związanych z ustawowymi powodami istnienia gminy,

takie strategie często zawierają zadania, których realizacja jest nierealna (np.: tunel podgórski, sterowce, likwidacja bezrobocia w ciągu 2 lat, metro w 400 tys. mieście, całkowita dominacja ekologii),

takie strategie są zwykle odrzucane przez władze kolejnej kadencji,

takie strategie mają (z ww. powodów) małe szanse na pozabudżetowe wsparcie finansowe.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Istnieją dwie skrajne koncepcje co do kreatywności

strategii: „burza mózgów” i „bądźmy realistami”.

12. Kreatywność i realność – część 1/3

Jak kreatywna powinna być strategia?

Page 25: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

25

www.sztando.com

BĄDŹMY REALISTAMI - budowa strategii w oparciu o aktualne możliwości, potrzeby i problemy.

Argumenty za:

realizacja takiej strategii jest realna,

brak zarzutów o nieprawidłowe wydatkowanie środków publicznych,

zwiększone prawdopodobieństwo uzyskania wsparcia zewnętrznego.

Argumenty przeciw:

taka strategia często utrwala istniejący stan,

taka strategia pozbawiona jest kreatywnych rozwiązań.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Istnieją dwie skrajne koncepcje co do kreatywności

strategii: „burza mózgów” i „bądźmy realistami”.

12. Kreatywność i realność – część 2/3

Jak kreatywna powinna być strategia?

Page 26: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

26

www.sztando.com

Tworząc strategię warto wyjść od burzy mózgów. Jej

wynikiem będą śmiałe propozycje. Potem należy je dokładnie

przeanalizować i odrzucić te, których prawdopodobieństwo

realizacji jest niewielkie. Zawsze należy mieć na uwadze

zdolności finansowe gminy oraz możliwości finansowania

pozabudżetowego. Dobra strategia odpowiada na

najważniejsze wyzwania przyszłości i ambicje społeczne, ale

jest jednocześnie realna. Nad realnością strategii należy

czuwać podczas całego procesu jej budowy.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Najlepszym rozwiązaniem jest kreatywność realna.

12. Kreatywność i realność – część 3/3

Jak kreatywna powinna być strategia?

Page 27: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

27

www.sztando.com

Zasada konsensusu społeczności lokalnej – polega na tworzeniu strategii z

uwzględnieniem potrzeb i aspiracji społeczności gminy, tak aby stała się ona

narzędziem ich zaspokojenia.

Zasada otwarcia strategii w wymiarze egzogenicznym - to takie formułowanie

celów i zadań strategicznych, aby znacząca część efektów ich realizacji przekraczała

skalę lokalną.

Zasada zgodności horyzontalnej i wertykalnej. Zgodność wertykalna to zgodność

z dokumentami planistycznymi samorządu powiatowego, a także z dokumentami

planistycznymi województwa, kraju oraz organizacji międzynarodowych. Zgodność

horyzontalna to zgodność niniejszej strategii z dokumentami planistycznymi

sąsiednich samorządów gminnych.

Zasada zgodności wewnętrznej. Zgodność wewnętrzna to zgodność strategii z

innymi dokumentami planistycznymi gminy.

Zasada rozwoju zrównoważonego. Zasada rozwoju zrównoważonego zakłada

możliwość równoległego rozwijania wszystkich trzech sfer gminy (gospodarczej,

społecznej i środowiskowej) dzięki zrozumieniu wagi każdej z nich i umiejętności

znajdowania rozwiązań kompromisowych.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Istnieje kilka kluczowych zasad jakimi należy się

kierować w procesie budowy strategii rozwoju.

13. Zasady strategii

Jakimi zasadami trzeba się kierować?

Page 28: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

28

www.sztando.com

Procedura modelowa zakłada udział w pracach:

Organu Wykonawczego – Wójta / Burmistrza / Prezydenta

(OW).

Radnych – członków Rady (R) i członków Komisji (K).

Urzędu Gminy / Miasta (U).

Jednostek organizacyjnych gminy (JO).

Pozostałe osoby zaproszone do udziału w warsztatach

strategicznych (G).

Ekspert (eksperci) ds. planowania strategicznego (E).

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Nie istnieje jeden najlepszy plan prac. Można jednak

przedstawić procedurę modelową modyfikowaną w

zależności od potrzeb.

14. Proces budowy strategii

Co i w jakiej kolejności trzeba zrobić?

Page 29: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

29

www.sztando.com

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

decyzja o budowie strategii (OW, R)

budowa zespołu

liderów (OW, E)

diagnoza

prospektywna (E)

warsztaty

strategiczne

(OW, R, U,

JO, G, E)

analiza

strategiczna

(E)

przekazywanie

informacji

(U, JO)

raport z

warsztatów (E)

konsultacje (OW, E)

prace nad kolejnymi wersjami (E)

Page 30: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

30

www.sztando.com

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

przygotowanie projektu strategii (E)

opinie Komisji Rady (K)

przygotowanie ostatecznej wersji

projektu strategii (E)

przyjęcie strategii jako uchwały (R)

POCZĄTEK REALIZACJI

Page 31: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

31

www.sztando.com

Radni, Organ Wykonawczy i Zastępcy, Sekretarz, Skarbnik, kierujący wydziałami

Urzędu Miasta/Gminy, pracownicy Urzędu Miasta/Gminy piastujący stanowiska

samodzielne, kierujący gminnymi jednostkami organizacyjnymi i spółkami, kierujący

największymi firmami z siedzibą na terenie gminy, rolnicy posiadający największe

gospodarstwa rolne, prezesi / przewodniczący największych organizacji rolniczych,

kierujący największymi firmami świadczącymi na terenie gminy usługi

infrastrukturalne w zakr. elektroenergetyki, gazownictwa, telekomunikacji,

komunikacji drogowej i kolejowej, kierujący największymi podmiotami będącymi

właścicielami/zarządcami zasobów mieszkaniowych, kierujący największymi

placówkami bankowymi, prezesi/przewodniczący największych organizacji /

stowarzyszeń / zrzeszeń przedsiębiorców, prezesi/przewodniczący największych

organizacji pozarządowych, przewodniczący największych związków zawodowych,

kierujący największymi jednostkami pomocy i opieki medycznej, prezesi OSP,

Starosta, Przewodniczący Rady Powiatu, Radni Rady Powiatu z terenu gminy,

prezydenci/burmistrzowie/wójtowie gmin sąsiednich, lokalni parlamentarzyści,

Powiatowy Inspektor Weterynarii, Powiatowy Inspektor Sanitarny, Komendant

Powiatowy Policji, komendant lokalnej komendy Policji, Komendant Powiatowy PSP,

Kierownik PUP, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, nadleśniczy

nadleśnictw, przedstawiciele władz obszarów prawnej ochrony przyrody, Inspektor

Powiatowy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, Kierownik Rejonowego

Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Administrator Administracji Zasobu Własności

Rolnej Skarbu Państwa Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego,

przedstawiciele lokalnych mediów.

.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

15. Budowa zespołu liderów i gości

Kto tworzy tą grupę?

Page 32: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

32

www.sztando.com

Udział liderów lokalnych oraz zaproszonych gości gwarantuje:

zgodność strategii z aspiracjami wszystkich środowisk gminy,

zgodność strategii z uwarunkowaniami gminy, doskonale znanymi przez liderów i gości,

udoskonalenie informacyjnego zaplecza strategii poprzez pozyskanie różnorodnych informacji bezpośrednio od liderów i gości,

akceptację Radnych dla strategii, której będą współautorami,

szeroką dystrybucję informacji o fakcie tworzenia strategii,

akceptację liderów i gości dla współdziałania w realizacji zgłoszonych przez nich zadań strategicznych,

osiągnięcie, strategii złotego środka.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Warsztaty strategiczne to spotkania wszystkich

uczestników prac nad strategią.

16. Warsztaty strategiczne - część 1/2

Czym są warsztaty i co daje uczestnictwo w nich

tylu osób?

Taki sposób postępowania zwany jest planowaniem

partycypacyjnym (collaborative planing).

Page 33: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

33

www.sztando.com

TECHNIKA

prowadzący – moderator,

forma pisemna – kartki,

omawianie treści – argumenty, zastrzeżenia, wyjaśnienia, dyskusja,

brak głosowań – brak przegranych i wygranych,

tablice, na których umieszczane są ww. kartki.

ZAKRES MERYTORYCZNY

atuty gminy,

problemy i zagrożenia rozwoju gminy,

szanse rozwojowe gminy,

wizja rozwoju gminy,

struktura celów strategicznych gminy,

zadania strategiczne gminy i ich hierarchia

INNE

2 dni po 5-6 godzin pracy,

raport z warsztatów strategicznych.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Podczas warsztatów stosuje się technikę moderacji

wizualnej

16. Warsztaty strategiczne - część 2/2

Jak będziemy pracować na warsztatach?

Page 34: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

34

www.sztando.com

Badania ankietowe przedsiębiorców (właścicieli / naczelnej kadry

kierowniczej).

Badania ankietowe mieszkańców.

Badania ankietowe klientów Urzędu Gminy/Miasta i innych jednostek

organizacyjnych / spółek samorządu.

Badania ankietowe uczniów szkół samorządowych.

Badania ankietowe kadr szkół samorządowych.

Metody badań ankietowych: tradycyjnie samodzielnie, tradycyjnie z

ankieterem, online.

Inne badania: zogniskowane wywiady grupowe, propozycje na

kuponach w prasie lokalnej, analiza prasy lokalnej, analiza wyników

innych prac konsultacyjnych przeprowadzonych w latach ubiegłych.

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Podstawowym sposobem wyrażenia opinii społecznej

jest udział jej przedstawicieli w warsztatach strategicz-

nych. Uzupełnia się ją czasem badaniami ankietowymi.

17. Opinii społeczna w budowie strategii

Czy jest ważna i jak ją uwzględniać?

Page 35: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

35

www.sztando.com

Zwykle nie ma ona charakteru dokumentu (części strategii) lecz jest zbiorem informacji o gminie gromadzonych przez eksperta, a niezbędnych do prac nad strategią. Diagnoza taka obejmuje: zagadnienia takie jak:

demografia, bezrobocie,

czynniki rozwoju gospodarczego (kopaliny, wody, gleby, lasy itp.),

gospodarka (przemysł, usługi, handel, rolnictwo, struktura),

przestrzeń (studium, MPZP),

infrastruktura techniczna (energetyczna, gazownicza, ciepłownicza, telekomunikacyjna, drogowa i okołodrogowa, kolejowa),

stan i ochrona środowiska (powietrze, wody, gleby, hałas),

budżet i dochody pozabudżetowe (dochody, wydatki, struktura),

infrastruktura społeczna gminy (opieka przedszkolna, oświata i wychowanie, kultura, ochrona zdrowia, formy opieki społecznej),

działalność samorządu (systemy świadczenia usług komunalnych, planowanie struktura organizacyjna, promocja, współpraca transgraniczna itp.).

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Równolegle z warsztatami strategicznymi trwają prace

nad diagnozą prospektywną, tzn. taką, na podstawie

której można wnioskować o przyszłości

18. Diagnoza prospektywna

Co trzeba zbadać podczas w czasie prac?

Page 36: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

36

www.sztando.com

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

SWOT = identyfikacja i klasyfikacja zjawisk i stanów

kategorii ekonomicznych mających wpływ na rozwój

organizacji na mocne (Strengths) i słabe strony

organizacji (Weaknesses) oraz szanse (Opportunities) i

zagrożenia w jej otoczeniu (Threats).

19. Analiza strategiczna – część 1/3

Dlaczego nie SWOT?

SWOT był i jest często stosowany podczas tworzenia strategii

rozwoju jednostek samorządu terytorialnego. Bezpośrednie,

„mechaniczne” przenoszenie dorobku biznesowej analizy

strategicznej na grunt samorządu terytorialnego nie jest jednak

najlepszym rozwiązaniem, bowiem zwykle skutkuje wieloma

poważnymi błędami.

Firmy pełnią funkcje na rzecz otoczenia i właścicieli. Ich rozwój jest

przede wszystkim rozwojem egzogenicznym. Firmy nie istnieją po to

aby tworzyć wartości na swój użytek, lecz na użytek konsumentów i

beneficjentów zysków. Fakt ten diametralnie odróżnia organizacje

gospodarcze od układów terytorialnych, których rozwój ma również

autonomiczny aspekt endogeniczny. Każda JST rozwija się przede

wszystkim na własny użytek, tzn. na użytek jej mieszkańców.

Niezbędne jest uwzględnianie tej różnicy w analizie strategicznej.

Page 37: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

37

www.sztando.com

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Analiza strategiczna to metoda określenia czynników

wpływających na rozwój gminy. Powinna być

dostosowana do potrzeb gminy (nie przedsiębiorstwa).

19. Analiza strategiczna – część 2/3

Na czym polega analiza strategiczna?

SWOT Plus wnętrze gminy i jej

właściwości

otoczenie gminy i czynniki

wpływające na jej rozwój

I

S

T

N

I

E

J

A

C

E

korzystne Atuty Stymulanty

nie-

korzystne Problemy Destymulanty

P

O

T

E

N

C

J

A

L

N

E

korzystne Szanse

Wewnętrzne

Szanse

Zewnętrzne

nie-

korzystne

Zagrożenia

Wewnętrzne

Zagrożenia

Zewnętrzne

Page 38: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

38

www.sztando.com

Okres horyzont

Dynamika

Kadencyjność

Kreatywność

Warsztaty

Diagnoza

Proces

Analiza

Wyniki analizy strategicznej i warsztatów są podstawą

do dalszych prac nad strategią.

19. Analiza strategiczna – część 3/3

Do czego służy analiza strategiczna?

Tak konstruowana strategia:

umożliwia:

wykorzystanie szans wewnętrznych i zewnętrznych,

uniknięcie zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych,

poprzez:

eksploatację mocnych stron i stymulant,

likwidację stron słabych i destymulant.

Na podstawie analizy strategicznej i wyników warsztatów

sporządza się najważniejsze części strategii jakimi są:

wizja rozwoju,

cele strategiczne i operacyjne,

priorytety,

zadania strategiczne.

Page 39: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

39

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Wizja to syntetyczny obraz przyszłości gminy, który za

pomocą działań zawartych w strategii chcemy realizować.

20. Wizja rozwoju

Czy potrzebna jest nam wizja przyszłości?

Przykład fragmentu wizji rozwoju gminy.

„Gmina X będzie obszarem intensywnego zagospodarowania turystycznego, przez co stanie się ważnym składnikiem „zaplecza turystyczno-rekreacyjnego” dla miasta Y. Wzrośnie liczba turystów korzystających z walorów gminy (w tym zagranicznych). Na jej terenie funkcjonować będą liczne hotele, pensjonaty, placówki gastronomiczne, obiekty sportowo-rekreacyjne itp., o różnym standardzie. Obok obecnych form zagospodarowania pojawią się nowe, umożliwiające uprawianie sportów lotniczych, wodnych, korzystanie z usług agroturystycznych, ekoturystycznych, hippicznych itp. Nowa infrastruktura sprawiać będzie, iż gmina postrzegana będzie jako przyjazna turyście. Chodzi tu o połączenia drogowe i ich oznakowanie oraz parkingi, o systemy informacji turystycznej, ścieżki rowerowe, chodniki, szlaki itp. Zmniejszeniu ulegną przestrzenne dysproporcje w zagospodarowaniu turystycznym. Podstawowym walorem turystyczno-rekreacyjnym gminy będzie jej ekosystem. Jego istotnym uzupełnieniem będą walory kultury subregionu, takie jak np. historia, rękodzieło i sztuka”

Page 40: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

40

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Cele strategiczne (makrocele) to cele wyrażające główne

kierunki dążeń rozwojowych gminy.

21. Cele strategiczne

Czym są cele strategiczne?

Cele strategiczne prawie zawsze odnoszą się do trzech

płaszczyzn rozwoju terytorialnego – gospodarczej,

społecznej i środowiskowej. Ich osiągnięcie jest

równoznaczne z urzeczywistnieniem przedstawionej

wcześniej wizji rozwoju. Wszystkie podporządkowane im

cele operacyjne i zadania muszą być z nimi zgodne.

Przykładowy cel strategiczny dotyczący sfery gospodarczej:

„Zapewnienie w danych warunkach lokalnych oraz

zewnętrznych (subregionalnych, regionalnych i krajowych)

maksymalnej aktywności gospodarczej podmiotów

gospodarki lokalnej”.

Page 41: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

41

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Cele operacyjne to składowe celów strategicznych, lub/i

etapy na drodze do ich osiągnięcia

22. Cele operacyjne – część 1/2

Czym są cele operacyjne?

Cele operacyjne mają charakter techniczny, ponieważ ich wyznaczenie usprawnia proces wdrażania Strategii. Są ogniwem pośrednim między celami strategicznymi, a trzecim elementem struktury, jakim są zadania strategiczne. Spajają ogólne i syntetyczne kategorie misji, wizji i celów strategicznych ze szczegółami przedsięwzięć, monitoringu, sprawozdań itp.

Przykładowy cel operacyjny

„Rozwój systemu samorządu gminnego poprzez zmiany takie jak: prywatyzacja części mienia gminy; poprawa jakości świadczenia usług administracyjnych przez Urząd Gminy i inne jednostki organizacyjne gminy; zwiększenie zakresu i dostępności tych usług; skrócenie czasu oczekiwania na ich realizację; ograniczenie kosztów jednostkowych tych usług; zwiększenie ilości środków pozabudżetowych pozyskanych przez samorząd gminy; zwiększenie zakresu i intensywności komunikacji społecznej; rozwój systemów zarządzania strategicznego stosowanych przez władze gminy”.

Page 42: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

42

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

22. Cele operacyjne – część 2/2

Jakie są związki celów?

Page 43: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

43

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Priorytet rozwoju to część celu operacyjnego, której

osiągnięcie jest najważniejsze z punktu rozwoju gminy

23. Priorytety rozwoju

Czym są priorytety rozwoju?

Cel strate-

giczny

Cel operacyjny Priorytet

„S

iln

a g

os

po

da

rka

po

ds

taw

ą r

ozw

oju

!” -

zd

yn

am

izo

wa

nie

ro

zw

oju

go

sp

od

arc

ze

go

(S1

)

Rozwój

przedsiębiorczośc

i (O1).

(P01) Rozwój stref aktywności gospodarczej.

(P02) Dynamizacja małej przedsiębiorczości.

(P03) Promocja gospodarcza gminy.

Rozwój rynku

pracy (O2).

(P04) Podnoszenie i zmiana kwalifikacji

bezrobotnych,

(P05) Rozwój pośrednictwa pracy.

(P06) Zwiększenie dostępności przedsiębior-

ców do pracowników o pożądanych kwalifika-

cjach.

Page 44: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

44

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Zadania strategiczne to konkretne działania. Znajdują

się na najniższym, a jednocześnie najbardziej

szczegółowym poziomie planowania strategicznego

24. Zadania strategiczne – część 1/2

Czym są zadania strategiczne?

Zadania strategiczne to przedsięwzięcia organizacyjne,

modernizacyjne, inwestycyjne, prawotwórcze i

restrukturyzacyjne itp., których realizacja jest warunkiem

osiągnięcia celów operacyjnych, a pośrednio celów

strategicznych.

Podaje się je podziałowi ze względu na:

okres realizacji (rangi A, B, C i ich kombinacje),

znaczenie (najważniejsze, pozostałe),

rolę samorządu gminy w ich realizacji (jedyny realizator,

główny realizator, wspomagający, zadanie własne, zadanie

fakultatywne itp.).

Page 45: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

45

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Zadania strategiczne formułuje się indywidualnie,

grupowo lub w ramach dokumentów planistycznych.

24. Zadania strategiczne – część 2/2

Jak formułuje się zadania strategiczne?

2. (O2) Rozwój systemu opieki zdrowotnej

2.5. Kontynuacja udostępniania bazy lokalowej dla NZOZ.

2.6. Budowa nowego budynku przychodni w A.

2.7. Utworzenie przychodni w B.

4. (O4) Rozwój infrastruktury technicznej.

4.3. Rozwój sieci wodociągowej:

4.3.1. modernizacja sieci wodociągowej w miejscowości A,

4.3.2. budowa sieci wodociągowej w miejscowości C,

4.3.3. budowa tranzytowego odcinka sieci relacji D-E,

4.3.4. budowa stacji uzdatniania wody w F.

6. (O6) Rozwój systemu oświaty.

6.1. Opracowanie i wdrożenie „Programu rozwoju oświaty w Gminie”:

6.1.1. poprawa standardu bazy technicznej szkół A, B, C,

6.1.2. zmniejszenie liczebności uczniów w oddziałach szkolnych,

6.1.3. rozwój szkolnej opieki psychologicznej i logopedycznej,

6.1.4. rozwój współpracy transgranicznej szkół D i E,

6.1.5. budowa stołówki przy Szkole Podstawowej w F.

Page 46: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

46

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Struktura celów i zadań ma charakter piramidy. Na

szczycie są cele strategiczne, poniżej operacyjne, a u

podstawy zadania strategiczne.

25. Struktura celów i zadań strategii

Jak przedstawić strukturę strategii?

CELE

STRATEGICZNE

CELE

OPERACYJNE (kilkanaście)

ZADANIA

STRATEGICZNE (kilkadziesiąt)

Page 47: Planowanie strategiczne w gminie Budowa i wdrażanie ... · 18.Cele strategiczne. 19.Cele operacyjne. 20.Zadania strategiczne. 21.Struktura celów i zadań. 22.Część wdrożeniowa

47

www.sztando.com

Wizja

Cele strateg.

Cele operac.

Zadania

Wdrażanie

Zespół

Struktura

Monitoring

Część wdrożeniowa strategii jest równie ważna jak

części diagnostyczne i planistyczne.

26. Część wdrożeniowa

Jaki minimalny zakres części wdrożeniowej?

Część wdrożeniowa powinna obejmować: koncepcję powołania (wyznaczenia) organu (osób), który będzie zajmował się

organizacją procesu wdrażania strategii oraz listę zadań tego organu.

zasady prac ww. organu.

plan ramowy prac ww. organu.

plan szczegółowy prac ww. organu na kilkumiesięczny okres bezpośrednio po

przyjęciu strategii (opcja).

zasady przydziału zadań do realizatorów.

wymogi metryk zadań strategicznych i organizacja ich przygotowania.

wymogi projektów realizacji zadań strategicznych.

koncepcję monitoringu realizacji strategii (sprawozdania z realizacji zadań,

badania ankietowe, zespoły wskaźników do poszczególnych celów

operacyjnych, źródła informacji itp..).

zasady składania sprawozdań organu wykonawczego organowi stanowiącemu

z realizacji strategii.

funkcje organu stanowiącego w realizacji strategii.

koncepcję promocji strategii.