گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات]ساڵی 2[ ]ژمارەی 18[ ]2012/5/20[ ]جۆزەردان 27012 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

دیار غەریب: پێویستە بەرپرسیارێتی ئاسایش و وەزارەتەكانی

ناوخۆ، پێشمەرگە و ئابووری بدرێتە كەسانی سەربەخۆ جەمیل بایك:

توركیا ماوەیەكی تر دەبێتە بارەگای هێرشكردنە سەر

ئێران

زاخۆ زاگرۆس:

ژنانی كورد گەیشتوون بەو هێز و ئاستەی بۆ یەكێتی نەتەوەیی كورد

پێشەنگایەتی بكەن

ساڵ 15

وای د

یارە

نادلێر

هەونی

كاراوە

كوێن

روشسە

بێ سی

نووچارە

كەمالی زادە:

چەكدانانی پەكەكە بە زەرەری باشووری كوردستان و هەموو كوردە

ل: امی

كمن

هێك

كوكەر

بە ت

درێی ب

ەندەتم

ایبك ت

ورێ ج

تاندس

كورمی

ەرێە ه

ت لكرێ

دە

هاوواڵتی ئازاد و یەكسان

چارەسەركردنی هەموو پرسەكانی كۆمەڵگە بە ئەركی خۆی دەزانێت

عەبدوڵاڵ مەال نوری: هەموو بۆنە نیشتمانیەكان مۆركی حیزبی پێوەیە

روژی واڵت

چەند وێنەیەك لە شەهیدانی پارێزگای هەولێر

~ساڵی 2 | ژماره18

2012/5/20

خاوەنی ئیمتیاز

PÇDK کۆمیتەی ڕاگەیاندنی

سەرنووسەر

ئەکبەر شەمسۆڵاڵ جهانگیر

بەڕێوەبەری نووسین

ئارام کەریم بابان

دەستەی نووسەران

فەهمی محەمەدسۆران حسینئامینه محەمەدچنوور غەریب

دیزاین

كاردۆ عەلیالی

ژمارەی متامنه

446

بۆ پەیوەندی گرتنwww.PCDK.org

Roji_Wilat@yahoo.comناو نیشان

کەرکوک، بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک

2 ........یەكگرتنەوەی وەزارەتی ناوخۆی هەرێم و ئەركەكانی ئەم قۆناخە

9......كەركوك لە نێوان ترافیكی سوری مالیكی و سەوزی كوردیدا10......خەونی دەوڵەتی كوردی

16......دووحیزبی دەسەاڵتدار لە نێوان مۆدێلی كالسیكی و بەدەوڵەتبوون17......هاوواڵتی بوون لە بوتەی دەوڵەت بووندا

19......چارەنووسی"64"كەسە بێ سەروشوێنكراوەكەی هەولێر نادیارە22......كورد بەرەو بە دەوڵەت بون یان بە دەلەت بون؟!

23......گۆپتەپە و ئەنفاڵی"4"25...... لە باشووری كوردستان و ئێراق گەل سیستەمی خۆی ئاوا دەكات

33......گۆشەگیری رێبەر ئۆجەالن، گۆشەگیركردنی گەلی كوردە

3......سەركردەكانی هەرێم زۆربەی كات چاویان لە دەرەوەیە، ئەمەش سەنگی كوردی كەمكردۆتەوە11......توركیا دەیەوێت لە رێگەی پارتی دیموكراتی كوردستان، پەیەدە الواز و بێ كاریگەر بكات

28......ئەگەر كۆنفرانسی نەتەوەیی بگاتە ئامانجەكانی هێزێكی هاوبەشیش بۆ كوردستان پێكدێت31......گەڕانەوەی كەركوك بۆ سەر كوردستان شتێك نییە چاوەڕێی بكەم

35...... زاخۆ: رێكخستنی هاوبەش مەرجی سەرەكی كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانە39......دەسەاڵتی كوردی بكوژانی ژن داڵدە دەدات و یاساكانی جێبەجێ ناكات

43......ئەگەر هەبوونت هەیە، ئەو كاتە نابێت وەك ژنێك بەتەواوی لە بن بااڵدەستی پیاودا بیت

سەروتار

وتار

ژنان

چاوپێكەوتن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

2] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

سەروتار

عیماد رۆژی)2012/5/14( سەرۆكی جێگری ئەحمەد ح���ك���وم���ەت���ی ه��ەرێ��م��ی لێدوانێكی لە كوردستان یەكگرتنەوەی چاپەمەنیدا راگەیاند ناوخۆی وەزارەتی كرد ئەوەش بۆ ئاماژەی و و قائمەقام لە ژم��ارەی��ەك شارەدێیەكان بەرێوەبەری ج��ێ��گ��ەی��ان دەگ���وڕدرێ���ن وەزارەت سیستەمی و سیستەم. ی��ەك دەكرێتە دوای راگ��ەی��ان��دن��ەش ئ��ەم ئ��ەوە ه��ات ك��ە ل��ە مانگی هەرێم حكومەتی راب��ردوودا م��اوەی ل��ە ك��ە رایگەیاند سێ ه���ەر رۆژدا "45"وەزارەتی ناوخۆ، پێشمەرگە ی��ەك��دەخ��رێ��ن. دارای����ی و

چ��اوەڕوان��ی و دەستخۆشییە جێگەی ئەمەش م��اوەی��ە ئ��ەو كۆتایهاتنی پێش ك��ە ئ��ەوەی��ن یەكبخرێنەوە. تریش وەزارەت��ەك��ەی دوو ه��ەر

دیارە یەكخستنەوەی وەزارەتێك كارێكی گرنگ و بایەخدارە، بەاڵم كاتێك بەواتاتر دەبێت كە هەنگاوی تری بەدوادا بێت. ئەویش ئەوەیە كە ئەم وەزارەتە لە هەژمونی حزبی یا خود وابەستەیی حزبی دوور بخەینەوە. گرنگە كە پارتی دیموكراتی كوردستان كەسایەتیەكی كوردستان نیشتمانی یەكێتی و وەزیری بۆ بكەن كاندید الیەن بێ و سەربەخۆ ناوخۆ و هەروەها بەرێوەبەری پۆلیس و ئاسایشی گشتی و ژمارەیەك بەرێوەبەرایەتی یەكە ئیداریەكان بدەنە كەسی سەربەخۆ هەتا چەمكی وەزیر و رێگر تێپەڕ بكرێت و هەروەها ئەو دەزگایانە لە الیەنگری بكەین، رزگار پارتێك چەند یا خود پارتێك بۆ دەزگایەكی وەكو جەماوەر ئێستا هەتا چونكە حزبی سەیری پۆلیس و ئاسایش دەكەن، ئەمەش كەڵێنێكی لە نێوان ئەو دەزگایانە و گەلدا دروست كردووە. دیارە ئەم كەڵینەش كاتێك پڕ دەبێتەوە كە هاوكاتی یەكگرتنەوە چەمكی بااڵدەستی حزب بەسەر وەزارەت و ئەو دەزگایانەدا تێپەڕ بكرێت. بێگۆمان كارێكی بەو رەنگە زەحمەتە، بەاڵم كارێك و ریفۆرم ئامانجمان ئەگەر نەكرێت، كە نییە چاكسازی بێت ئەوا دەتوانین ئەم هەنگاوە بنێین، خۆ ئەگەر بیر لە پۆست و بەرژەوەندی بكرێتەوە كە ئەوەی هیوای بە نانرێت. هەنگاوە ئەم ئەوا یەكخستنەوەی وەزارەتی ناوخۆ ببێتە نمونەیەكی تر. وەزارەت��ەك��ان��ی یەكخستنەوەی ب��ۆ ب��اش لەسەر هەڵوەستە جێگەی كە تر بابەتێكی هەرێمی لە كوردییە خیتابی پەرتەوازەیی كردنە و هاوبەش پرۆژەیەكی نەبوونی و كوردستاندا پرسگرییەكانی. ئێراق بۆ هاوبەشە خیتابێكی لە كوردستان خۆی هەرێمی كە سەرۆكی گرنگە خیتابی شەخسی و هەڵوێستی شەخسی بپارێزین، چونكە ئەو هەڵوێست و ختیابانە پێگەی سەرۆكی هەرێمیش الواز دەكات و خزمەت بە دۆزی كورد ناكات و پارچەبوون دروست دەكات، كە ئێستا ئەو پارچەبوونە بۆ ئاشكرا دەبینرێت. لە جێگەی ئەوە با كار بكرێت بۆ داڕشتنەوەی دەستووری هەرێم و ئامادەكردنی پرۆژەیەكی هاوبەش بۆ چارەسەركردنی و ب��ەغ��داددا گەڵ لە هەڵواسراوەكانمان كێشە بەمەش دەتوانین رێگە لە زیادەڕۆیی مالیكی و هەر كەسێكی تر بگرین كە ببێتە حوكمدار لە ئێراقدا. پرۆژەیەكی هاوبەشیش بۆ هەمواركردنی دەستووری ئێراق ئامادە بكەین، بە شێوەیەك كە دەسەاڵتەكانی بچەسپێنێ. فیدراڵی و بكاتەوە ك��ەم ناوەند

مانگەدا ل��ەم دڵخۆشییە، جێگەی ئ���ەوەی دەستپێشخەری هاواڵتی ئازاد و یەكسان كۆنگرەی خۆی سازدا و لە كۆنگرەدا چەمكی چاالك كردنی سیاسەتێكی گەشەپێدانی و كۆمەڵگە ت��اك، ئەخالقی و ویژدانی، چەمكی سەرەكی بووە، ئەمەش دەستپێشخەرییە ئەم كە دەدا وەها هیوایەكی ببینێ بەباشی خۆی رۆڵی بتوانێت ئایندەدا لە دیموكراتی. چارەسەرییەكی چەسپاندنی بۆ و ئازاد هاواڵتی سەرەڕای زەحمەتی، جواڵنەوەی یەكسان كە بەرهەمی كۆنگرەكە بوو هیوابەخشە ببینێ. چارەسەری بۆ باش رۆڵی دەتوانێت و

یەكگرتنەوەی وەزارەتی ناوخۆی هەرێم و ئەركەكانی ئەم قۆناخە

سیسیا

ی ڤه

رۆگرنگە كە سەرۆكی ش

هەرێمی كوردستان خۆی لە خیتابی شەخسی و هەڵوێستی

شەخسی بپارێزین، چونكە ئەو هەڵوێست و ختیابانە پێگەی

سەرۆكی هەرێمیش الواز دەكات و خزمەت بە دۆزی

كورد ناكات و پارچەبوون دروست دەكات، كە ئێستا ئەو پارچەبوونە بۆ ئاشكرا

دەبینرێت. لە جێگەی ئەوە با كار بكرێت بۆ

داڕشتنەوەی دەستووری هەرێم و ئامادەكردنی پرۆژەیەكی هاوبەش بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكانمان لە گەڵ بەغداددا و بەمەش

دەتوانین رێگە لە زیادەڕۆیی مالیكی و هەر كەسێكی تر بگرین كە ببێتە حوكمدار

لە ئێراقدا

گرنگە كە پارتی دیموكراتی كوردستان

و یەكێتی نیشتمانی كوردستان كەسایەتیەكی سەربەخۆ و بێ الیەن كاندید

بكەن بۆ وەزیری ناوخۆ و هەروەها بەرێوەبەری پۆلیس و

ئاسایشی گشتی و ژمارەیەك بەرێوەبەرایەتی یەكە

ئیداریەكان بدەنە كەسی سەربەخۆ هەتا چەمكی وەزیر و

رێگر تێپەڕ بكرێت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

3] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

هەر دەچێت ناكۆكی نێوان هەرێم و بەغداد سەرۆك و هەرێم سەرۆكی بەتایبەتی و ئەمە دەب��ێ��ت��ەوە، قوڵتر ئێراق وەزی���ری بۆ مالیكیدا دواییەی ئەم لەسەردانەكەی ترەوە لەالیەكی بوو. تر ئاشكرا كەركوك ڕووداوەكانی هەرێمی كوردستان و بارودۆخ كۆنفرانسی ئەمانە هاوكاتی دەبێت، ئاڵۆزتر هەڵوەستەی بابەتێك بە بووە نەتەوەیی جیاجیا لەبارەوە دەكرێت و مانگی رابردووش كوردستان دیموكراتی چارەسەری پارتی بە سەبارەت خۆی هەڵوێستی و پێشنیار تیشك بۆ راگەیاند، نەتەوەیی كۆنفرانسی پێویستمان بە بابەتانە ئەم سەر خستنە هاوسەرۆكی گەڵ لە دی��دارە ئەم بینی كوردستان دیموكراتی چارەسەری پارتی بدەین. ئەنجام غ��ەری��ب" ه��ەڤ��اڵ"دی��ار

رۆژی واڵت/ سەرەتا دەمانەوێت پرسیاری ئەوە بكەین كە رووداوەكانی هەولێر بۆ چی دەگەڕێننەوە؟ ئایا بابەت ئایینە یاخود مەرامی تر لەپشتی ئەو ڕووداوەوە هەیە؟ هەرێمی لە داخ��ە جێگەی غ��ەری��ب/ دی��ار پشت ك��ە راس��ت سیاسەتێكی كوردستاندا بەڵكو ناكرێت، پەیڕەو گەل بە بێت بەستوو بەڕێوە سیاسەت دەرەوە بە بەستن بەپشت دەبرێت و هەمیشە سەركردەكانی هەرێم چاویان

لە دەرەوەیە كە چی سەبارەت بە ئێمە دەڵێن تایبەت سیاسەتی خاوەنی الیەنێكیش هەر و دەوڵەتێك نزیكی خۆی زیاتر و خۆیەتی بە دیموكراتی پارتی ئێستا نمونە بۆ دەكاتەوە. توركیا سیاسەتی فەلەكی لە زیاتر كوردستان و ئەمریكادا دەخولێتەوە و كار دەكات، یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش زیاتر لە ئێرانەوە نزیكە، الیەنە نێوان لە متمانەش ت��رەوە الیەكی لە سیاسیەكاندا زۆر الوازە، ئەمانە بوونەتە هۆكاری گۆڕەپانێك بووەتە كوردستان هەرێمی ئەوەی لە كاریگەری ئاسانی بە بتوانن دەوڵەتان كە سەر بارودۆخی سیاسی و ئاسایشیەكەی دابنێن كوردستان هەرێمی ب��ارودۆخ��ی لە س��وود و دەرەك��ی الیەنی ڕەنگە ئەمە بۆ وەرب��گ��رن. بارودۆخەكەدا. خولقاندنی لە هەبێت رۆڵیان رۆژی واڵت/ واتە بەتێڕوانینی ئێوە لە ناوخۆدا دەستێك لە پشتی ئەو رووداوەوە نییە؟دیار غەریب/ من ناتوانم بڵێم دەستی ناوخۆیی بێگومان بەاڵم ڕووداوەك���ەوە، پشتی لە هەیە پارێزگای سنووری پاری ساڵی ڕووداوەك��ان��ی راب���ردووی زستانی ڕووداوەك��ان��ی سلێمانی، لە كە متمانەییەی بێ ئەو و دهۆك پارێزگای ئەو گومانە دروست دەكات نێوان الیەنەكاندایە وروژان��دن��ی لە هەبێت ناوخۆیش دەستی كە بابەتەكەدا. هەندێك دەڵێن ئەم بابەتە دەستی ئیسالمیەكانی لە پشتەوەیە بەتایبەتی یەكگرتوو، بابەتە ئەو ئەوەیە یەكگرتوو ئامانجی دەڵێن جەماوەر راكێشانی بۆ زەمینە بكەنە ئایینیە

بەالی خۆیاندا. هەندێكیش دەڵێن ئەمە دەستی پارتی دیموكراتی لە پشتەوەیەوە و دەخوازن كە سنوورداركردنی بۆ بیانوو بكەنە ڕووداوە ئەم چەسپاندنی و ئیسالمیەكان هێزە چاالكی چاالكی بە نەدان رێگە و خۆپیشاندان یاسای دۆسیەی بیربردنەوەی لە هەروەها مۆڵەت، بێ سەر خستنە سێبەر و عوسمان س��ەردەش��ت هەندێكی یەكگرتوو. كۆنگرەی ئەنجامەكانی كۆمەڵی یان یەكێتی دەستی ڕەنگە دەڵێن تر ئیسالمی تێدا بێت بۆ قوڵكردنەوەی ناكۆكیەكانی سەر فشارخستنە و یەكگرتوو و پارتی نێوان

دیار غەریب:سەركردەكانی هەرێم زۆربەی كات چاویان لە دەرەوەیە، ئەمەش سەنگی كوردی كەمكردۆتەوە

پارتی دیموكراتی كوردستان زیاتر لە فەلەكی سیاسەتی توركیا

و ئەمریكادا دەخولێتەوە و كار دەكات دەكات

ئا/ رۆژی واڵت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

4] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[ چاوپێكەوتن

پارتی بۆ ئەوەی كە خۆی لە سیاسەتی تاكڕەوانە و دژایەتی ئێران و مالكی دوور بخاتەوە. بەهەر لەسەر كاریگەریان بابەتانەش ئەم ڕەنگە حاڵ بەاڵم هەبێت، بۆی خوێندنەوە و ڕووداوەك���ە نەكرێتە ڕوداوە ئەم كە ئەوەیە گرنگ خاڵی و ئ��ازادی��ەك��ان بەرتەسكردنەوەی بۆ بیانوو بەپێی و گونجاو شێوەیەكی بە هەوڵبدرێت یاسا و پرەنسیپی دیموكراتی چارەسەر بكرێت. وای������ە پ����ێ����ت����ان واڵت/ رۆژی ئ���ازادی���ەك���ان ب��ەرت��ەس��ك ب��ك��رێ��ن��ەوە؟وەكو بدات، ڕوو ئەمە ڕەنگە غەریب/ دیار ئاگادارن لە پاییزی )2010(دا یاسای خۆپیشاندان و چاالكی مەدەنی لە الیەنی پەرلەمانەوە دەركرا كەوتەوە، لێ زۆری ن��اڕەزای��ی یاسایە ئەم و چونكە تێیدا هاتبوو كە هەموو چاالكیەك دەبێت سیاسیەكانی الیەنە بدرێت. ئەنجام مۆڵەت بە كۆمەڵگای رێكخراوەكانی و دەسەاڵت دەرەوەی مەدەنی داوایان كرد كە ئەو بڕگەیەی كە باس ئەوە جێگەی لە و الببرێت دەكات مۆڵەت لە جێگیر ئیدارە ئ��اگ��ادارك��ردن��ەوەی پرەنسیپی دەسەاڵت، لەسەر فشار بووە ئەمەش بكرێت. ب��ەاڵم دوات��ر و ل��ەدوای ڕووداوەك��ان��ی )17(ی شوباتەوە زۆر بیانوو دەهێنرایەوە بۆ چەسپاندنی ئەو یاسایە. ئەوە ماوەیەكە لیستی هاوپەیمانیش كە ڕای��ەی ئ��ەو س��ەر هاتبوونە پەرلەمان لە ئەوە بەاڵم بگۆڕدرێت، یاسایە ئەو پێویستە چەند رۆژێكی كەم بەسەر ئەو ڕووداوەدا تێپەڕ بووە دەبینین لە ناو دەسەاڵتەوە زۆر دەنگە بەرز چاالكی كە دەكەن ئەوە بۆ ئاماژە و دەبنەوە بێ مۆڵەت ئەنجامی بەو ڕەنگەی لێ دەكەوێتەوە ناچاری. دەكاتە وەرگرتن مۆڵەت ئەمەش و

رۆژی واڵت/ باشە هەتا كەی ڕەوشی هەرێمی كوردستان بەمڕەنگە دەتوانێت بەردەوام بێت؟ بەتێڕوانینی ئێوە چارەسەری چییە؟ب��ارودۆخ ئێمە بەتێڕوانینی غ��ەری��ب/ دی��ار نابێت، باش ئێمە ئایندەی ب��ڕوات ڕەنگە بەو هەر دەك��ات، الواز ئێمە ڕەوش��ە ئەم چونكە ئیرادەی بە الیەكمان هەموو پێویستە بۆیە سیاسەتێكی و بكەین سیاسەت سەربەخۆ دوور و ئەخالقەوە بە پەیوەست و دیموكراتی زەمینەی لە بكەین. پ��ەی��ڕەو پیالنگێڕی لە كۆنفرانسێكی هاوبەش و بەرفراواندا دەستوورێكی دیموكراتی بۆ هەرێمی كوردستان گەاڵڵە بكەین.پرۆسەی لە ماوەیەدا لەم واڵت/ رۆژی ی��ەك��گ��رت��ن��ەوەی ئ��اس��ای��ش��ی ه��ەرێ��م��دا دەگیردرێت یەكێتی و پارتی لە ڕەخنە ئ��ەرك��دارك��ردن��ی مەسرور ب��ە س��ەب��ارەت وەكو جەنگی شێخ اله���ووری و ب��ارزان��ی ئەنجومەنی سەرۆكی جێگری و سەرۆك ئاسایشی نیشتمانی هەرێم، هەڵوێست چییە؟ بارەیەوە لەم ئێوە تێڕوانینی و ئەمە فەرمی بە ئێستا هەتا غەریب/ دی��ار ئەگەر نەمبیستووە، من یان رانەگەیەندراوە، لە گەڵ وەها بێت ئەوە كارێكی زۆر هەڵەیە و ئەو بەڵێنانەدا ناگونجێت كە بەجەماوەریان داوە. دروست جەماوەر الی باوەڕی دەخوازن ئەگەر هەر و ئاسایش بەرپرسیارێتی پێویستە بكەن ئابووری و پێشمەرگە ناوخۆ، وەزارەت��ی سێ ئێراق لە ئەوەتا سەربەخۆ. كەسانی بدەنە ئەوەی لەسەر ب��وون كۆك الیەنەكان هەموو بەخۆ. سەر كەسانی بدرێتە وەزارەت��ان��ە ئەو رۆژی واڵت/ با بێینە سەر ناكۆكیەكانی نێوان

هەرێم و بەغداد، پێتان وایە ناكۆكیەكانی مالیكی و ه��ەرێ��م س���ەرۆك���ی ن��ێ��وان دەستوورە؟ وابەستەی یاخود شەخسییە دیار غەریب/ پێم وایە نییە كە ئەو ناكۆكیانە شەخسی بن و لەو باوەڕەدام كە سەرۆكی هەرێم و مالیكی لە دەرەوەی پۆستەكانیان دۆستایەتیان چەند ئێمە تێڕوانینی بە هەیە ئەوەی خۆشە. الیەنەیە؛ بەشێكی وابەستەی ماف و ئەركی هەرێم و بەغدادە لە بەرامبەر یەكتردا كە ئەویش خۆی

دەگوترێت هەتا شەڕ لە كوردستاندا هەبێت

كۆنفرانس دروست نابێت، یا خود دەگوترێت دەبێت شەڕ كۆتایی پێ بێت، ئەو كاتە

كۆنفرانس دەبەسترێت، یان دەگوترێت كۆنفرانس

بۆ ئەوەیە پەیامی ئاشتی بدەینە دەرەوە و لەمانەش

زیاتر دەگوترێت پێویستە كەجەكە و پەژاك پەیمان بدەن كە شەڕ كۆتایی پێ دێنن، ئەو كاتە كۆنفرانس

ئەنجام دەدرێت. جیاواز لەمانەش وەكو لەكۆنفرانسی

گەنجان و ئامادەكاری كۆنفرانسی ژناندا دەركەوت، پارتی دیموكراتی كوردستان

دەخوازێت ئەجیندای خۆی بسەپێنێ بەسەر كۆنفرانسدا و هێشتا كۆنفرانس ئەنجام

نەدراوە، ئەوان دەخوازن سیمبۆڵ و رەمزەكانی خۆیان

بكەنە سیمبۆڵ و رەمزی گشتی. ئەمانە بەگشتی دەبنە ئاستەنگ لەبەردەم

ئامادەكارییەكانی كۆنفرانس و گومان و دوودڵی بەرامبەر بە كۆنفرانس دروست

دەكات

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

5] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

لە بابەتەكانی دیبلوماسی، سوپا و پێشمەرگە، ئابووری، نەوت و گاز هەروەها بابەتی كەركوك و ناوچە جێ ناكۆكەكان كە ئەم بەشەی شتێكی نوێ نییە و لە دوای داڕشتنی دەستوورەوە بوونی هەیە؛ چونكە ئەم بابەتانە بە كۆنكرێتی چارەسەر نەبوون. بەشی دووەمیشیان وابەستەی هەڵوێستی ملمالنێیەی ئەو گەڵ لە الیە دوو هەر سیاسی كە ئەمریكا و ئێران بەڕێوەی دەبەن لە ئێراقدا، ئاشكرایە كە مالیكی زیاتر لە بن كاریگەری ئێراندا هەڵسوكەوت دەكات و بارزانیش خۆی لە ئەمریكا وایكردووە ئەمەش دەكاتەوە، نزیك توركیا و ببنەوە. زەقتر و قوڵتر ناكۆكیەكانیان كە ئێوە تێڕوانینی بە وات��ە واڵت/ رۆژی مالیكی و بارزانی نێوان ناكۆكیەكانی و ئەمریكا ن��ێ��وان ناكۆكی ب��ەره��ەم��ی چۆن ك��ورد پرسی وای��ە ئەگەر ئێرانە؟ كوێدایە؟ لە پێگەی و دەبێت چارەسەر دیار غەریب/ بێگومان پرسی كورد چارەسەر نەبووە لە ئێراقدا، كاتێك باس لە ناكۆكی نێوان سەرۆكی هەرێم و مالیكی دەكەم و دەڵێم زیاتر وابەستەی دەرەوەیە بەو واتایە ناڵێم كە دۆزی ئەوەیە مەبەستم بەڵكو بووە، چارەسەر كورد كە دۆزی كورد نەكرێتە قوربانی ملمالنێی نێوان ئەو هێزانە، چونكە ئەو هەڵوێستانەی سەرۆكی هەرێم و ئەو شێوازە ناتوانێت كێشەكان چارەسەر دەخاتە كورد رەوای دۆزی زیاتر لەوە بكات، بەرەو ك��ورد ناوخۆشدا لە و پرسیارەوە ژێر پارچەبوون دەبات، ئەمەش مەترسیەكی گەورەیە.ئ��ەم ك��ە وای����ە پ��ێ��ت��ان واڵت/ رۆژی ن��اك��ۆك��ی��ان��ە ك�����ورد پ���ارچ���ە ب��ك��ات؟دیار غەریب/ لە ئێستادا پارچەی كردووە، ئەو هەڵوێستە جیاوازانەی پارتی و یەكێتی ئاماژەی روونن.بارزانی ئێوە تێڕوانینی بە واڵت/ رۆژی پێویستە بێ دەنگ بێت؟ ئەگەر بارزانی بێ دەنگ بێت رەوشی كورد باش دەبێت، دەبن؟ چارەسەر هەڵواسراوەكان پرسە بێدەنگ باسی من بێگومان غەریب/ دی��ار شێوازی ل��ە ب��اس بەڵكو ن��ەك��ردووە، ب��وون��م پرۆژە و ختیاب ئوسلوبی باسی دەك��ەم، كار ئێستا هەتا بوو پێویست دەڵێم من دەك��ەم. وەكو و نەبونایە بێدەنگ تاڵەبانی و بارزانی الیەنی كوردی لە بەغداد پرۆژەیەكی گونجاویان هەڵواسراوەكان. پرسە چارەسەری بۆ هەبوایە چ��ۆن؟ و چ��ی پ�����رۆژەی واڵت/ رۆژی دەڵێن پێیان بگرن رەخنە ئەوان ئەگەر رەخ��ن��ە م��ەگ��رن و ئ��ەگ��ەر ب��ێ دەن��گ ب��ێ دەنگن؟ ب��ۆ چ��ی دەڵ��ێ��ن پێیان ب��ن

دی��ار غ��ەری��ب/ من س��ەرەت��ا باسم ك��رد كە ناوخۆیە وابەستەی ناكۆكیەكان یەكەمی بەشی دەك��ات، هەڵواسراوەكان پرسە لە گ��وزارە و ئەمە بۆ دەرەوەی���ە. وابەستەی دووەم بەشی یەكگرتوو یەكەمدا هەنگاوی لە كورد پێویستە هەمانكاتدا لە بێت، پ��رۆژە خ��اوەن و بێت بپارێزێت. خۆی بڕیاری و ئیرادە سەربەخۆیی الیەنە )2009( هەتا خۆ واڵت/ رۆژی ك���وردی���ەك���ان ی��ەك��گ��رت��وو ب�����وون بۆ چ��ی پ��رس��ەك��ان��ی��ان چ���ارەس���ەر ن��ەك��رد؟!دیار غەریب/ چونكە خاوەنی پرۆژەی گونجاو نەبوون و خۆیان لە سیاسەتی دەرەكی دانەبڕی بوو. پ��ارت��ی وەك�����و ئ���ێ���وە واڵت/ رۆژی چ���ارەس���ەری چ��ی پ���رۆژەت���ان ه��ەی��ە بۆ وای��ە پێتان و پ��رس��ەك��ان چ���ارەس���ەری دەب��ێ��ت؟ چ��ارەس��ەر پرسانە ئ��ەو چ��ۆن دیار غەریب/ ئێمە لە ساڵی )2005(دا و لە ئێراقدا دەستووری پرۆژەی ئامادەكردنی كاتی الیەنە پێشكەشی و ئامادەكرد پرۆژەیەكمان گشتیمان رای بۆ و كرد پەیوەندیدارەكانمان باڵوكردەوە. لەو پرۆژەیەدا پەنجەمان خستبووە و كێشە بوونەتە ئەمڕۆ كە خااڵنەی ئەو سەر پێمان وابوو كە پێویستە ئەو خااڵنە هەموار بكرێن و دواتر دەنگ بۆ دەستوور بدرێت، بەاڵم ئەو كاتە و یەكێتی فشاریان دەخستە سەرمان و پارتی دەیانگوت پێویستە دەنگ بۆ دەستوور بدەن و لەوە زیاترمان دەست ناكەوێت. ئێستاش لە گەڵ ئەوەدا نیین كە دەستوور هەموار بكرێت و دەڵێن ئەگەر هەموار بكرێت ئەوا زیانمان لێ دەكەوێت و ئەوەی هەشمانە لە دەستمان دەچێت. بێگومان دەكات. الواز كورد رۆژب��ەرۆژ هەڵوێستە ئەم م��اددان��ە چی و خ��اڵ ئ��ەو رۆژی واڵت/ كردبوو؟ پێ ئاماژەتان ئێوە كە ب��وون دی���ار غ��ەری��ب/ ئێمە ئ��ام��اژەم��ان ب��ۆ ئ��ەوە ناوەند بە دراوە زۆر سەاڵحیەتی كە كردبوو سەاڵحیاتیان هەرێمەكان دەستوور پێی بە و بەهەند وەربگرین بابەتە ئەم كەمە و پێویستە و س��ەاڵح��ی��ەت��ی ن��اوەن��د ك���ەم ب��ك��رێ��ت��ەوە و دەسەاڵتێكی زیاتر بدرێتە هەرێم و پارێزگاكان.رۆژی واڵت/ دەتوانن نمونەمان بدەنێ؟دیار غەریب/ بەدڵنیاییەوە، سەبارەت بە سوپا و پێشمەرگە، ئەو فۆرمیلەی یا خود ئەو داڕشتنەی كە لە دەستووردایە لە رووی یاساییەوە وەاڵمی داخوازیەكانی گەلی كورد ناداتەوە؛ چونكە باس لەوە دەكات كە ئێراق یەك سوپای یەكگرتووی هەیە هەرێمیان پاسەوانی هەرێمەكانیش هەیە، بە تایبەت پاراستنی هێزی كە نییە مافیان و

پاسەوانی یاسایشەوە رووی لە هەبێت. خۆیان نییە بۆی تایبەتمەندی پۆلیسی هەیە و هەرێم كە چەكی قورسی هەبێت. ئێمە ئەو كاتە باسمان لەوە كردبوو كە ئەگەر ئەم ماددەیە بەمشێوەیە بەهێز ناوەند حكومەتی كاتێك هەر ئەوا بێت ببێت ئەو كاتە یان دەبێت شەڕ بكەینەوە یاخود دەبێت پێشمەرگە هەڵوەشێنینەوە و چەكی قورس رادەستی حكومەتی ئێراق بكەین. ئەوەی ئێستا مالیكی دەخوازێت بیكات ئەمەیە، ئەوەتا داوای دەكات داوا دەكات، هەرێم قورسەكانی چەكە پێشمەرگە لە ژێر كۆنترۆڵی ئەودا بێت و ئەمەش بە پێی دەستوور دەكات. بە پێی دەستووری ئێراق ئەوەی و دەستوورییە دەیكات مالیكی ئەوەی نادەستوورییە دەیكات ك��وردی دەسەاڵتی كە تایبەتی بە كوردی دەسەاڵتی هێشتا چی كە نیین. دەس��ت��ووردا گۆڕانكاری گەڵ لە پارتی بابەتەدا لەم مالیكی واتە رۆژی واڵت/ دەخوازێت دەستوور جێبەجێ بكات؟ ئەی باشە بۆ چی ماددەی)140( جێبەجێ ناكات؟دی����ار غ���ەری���ب/ دی����ارە ئ��ەوی��ش ب��ە پێی دەستووردا گەڵ لە مامەڵە خۆی بەرژەوەندی دەكات و رەخنە لە كوردیش دەگرێت و دەڵێت كورد بە پێی بەرژەوەندی خۆی مامەڵە لەگەڵ مالیكی دەستوور پێی بە دەكات. دەستووردا دەگرێت كوردستان هەرێمی لە رەخنە ئەمڕۆ

كاتێك باس لە ناكۆكی نێوان سەرۆكی هەرێم و مالیكی دەكەم و

دەڵێم زیاتر وابەستەی دەرەوەیە بەو واتایە ناڵێم كە دۆزی

كورد چارەسەر بووە، بەڵكو مەبەستم ئەوەیە كە دۆزی كورد نەكرێتە قوربانی

ملمالنێی نێوان ئەو هێزانە، چونكە ئەو هەڵوێستانەی

سەرۆكی هەرێم و ئەو شێوازە ناتوانێت كێشەكان چارەسەر بكات، لەوە زیاتر دۆزی رەوای كورد دەخاتە ژێر پرسیارەوە و لە ناوخۆشدا كورد بەرەو پارچەبوون دەبات، ئەمەش مەترسیەكی گەورەیە

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

6] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

دەبەن بەڕێوە ئێراق لە جیاواز دیبلوماسی كە شێوە ب��ەم ك��ە نییە مافتان ئێوە دەڵ��ێ و و نەوت بابەتی لە هەروەها بكەن. دیبلوماسی گاز و رێككەوتن لە گەڵ كۆمپانیاكانی نەوت و بەزاندووە. خۆتان سنووری ئێوە دەڵێت گازدا ئێمە لە ساڵی )2005(دا لەم بوارانەدا پێشنیاری گونجاومان پێشكەش كرد بوو كە تێیدا هەموو سەالحیەتەكان لە دەستی ناوەندا كۆ نەكاتەوە سەربەخۆیی كە بدات هەرێمەكان بە رێگە و ئابووری و دیبلوماسیان هەبێت، بەاڵم دەسەاڵتی باجی ئەمڕۆش و نەكرد ئەوەی پەسند كوردی ئەو هەڵەیە دەدەن. هەر بۆیە بە تێڕوانینی ئێمە پێویستە لەم كاتەدا سەبارەت بەو بوارانە ئێمەی پرۆژەیەكی هاوبەشدا كۆنفرانسێكی لە كورد هاوبەش گەاڵڵە بكەین و بەیەكەوە كاری بۆ بكەین و بیكەینە مەرجی پێكەوە ژیانمان لە ناو ئێراقدا.الی��ەن��ە ئ���ەگ���ەر ب��اش��ە واڵت/ رۆژی ئێراقیەكان ئەم بابەتەیان پەسند نەبوو، ئێراق؟ لە ببێتەوە جیا ك��ورد كاتە ئەو ن��اوم��اڵ��ی ئێمە ئ��ەگ��ەر غ���ەری���ب/ دی����ار ئ��ەو ب��ی��ن، ئ��ام��ادە و رێكبخەین خ��ۆم��ان ببینەوە. جیا ئێراقیشدا لە دەك��رێ��ت كاتە وای���ە پ��ێ��ت��ان وات�����ە واڵت/ رۆژی ج�����ی�����اب�����وون�����ەوە چ����ارەس����ەری����ی����ە؟لە گرتن رێگە بۆ دەكرێت غ��ەری��ب/ دی��ار داگیركەری دەرەكی رێگە چارەیەك بێت، بەاڵم پرسەكان. هەموو چارەسەری ببێتە ناتوانێت سەر بچینە دەخ���وازی���ن واڵت/ رۆژی بابەتی كۆنفرانسی نەتەوەیی. لە مانگی هەڵوێستی و تێڕوانین ئێوە رابردووشدا لەو مەبەستان ئایا راگەیاند، خۆتان ب���وو؟ پێتان وای���ە لە راگ��ەی��ان��دن��ە چ��ی ئایندەیەكی كورتدا كۆنفرانس ببەسترێت؟سەرەتای لە خۆمان بۆ ئێمە غەریب/ دیار كردووە ئەوە لەسەر كارمان دامەزراندنمانەوە كە هەست و هۆشیاری نەتەوەیی پێش بخەین و ئیرادەی نەتەوەیی دروست بكەین و لە كۆنگرەی سێیەمەوە بڕیارێكی تایبەتمان هەبوو سەبارەت بە كار كردن بۆ ئەنجامدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی.

كۆنگرەی ل��ە ئەندامین ك��ە پارتیەك وەك��و نەتەوەیشدا واژۆمان لەسەر ئەو بەڵگەیە كردووە كۆنگرەی الیەنی لە )2008(دا ساڵی لە كە نەتەوەییەوە ئامادە كراو و پێشكەشی رای گشتی و الیەنە سیاسیەكان كرا بۆ بەستنی كۆنفرانسی زیاترە ساڵێك ماوەی دەزانن وەكو نەتەوەیی. كۆنفرانسی نەتەوەیی زیاتر بووەتە جێگەی باس و مشتومڕی لەسەر دەكرێت. ئێمەش بە پێویستمان بینی كە تێڕوانینی خۆمان بە شێوەیەكی گشتی رابگەیەنین. واتە ئەوەی رامانگەیاند هێڵە پانەكان دەوێ��ت. زۆر وردك��ردن��ەوەی بێگومان و ب��وون رۆژی واڵت/ سەرۆكی هەرێمی كوردستان راگەیاندنەكاندا گ��ەڵ ل��ە دی���داری ل��ە كۆنفرانسی كە ك��رد ئ��ەوە بۆ ئ��ام��اژەی ئ��ەوە، پێشنیاری و پ���رۆژە ن��ەت��ەوەی��ی لەسەر ك��ارت��ان پێشتر دەڵ��ێ��ن ئ��ێ��وەش ك������ردووە، ئ��ەم��ە چ���ی دەگ��ەی��ەن��ێ��ت؟پارتی یەكەم ئێمە ناڵێم من غەریب/ دیار ن��ەت��ەوەی��م��ان كۆنفرانسی ب��اس��ی ك��ە ب��وی��ن كۆنگرەی ل��ە ئێمە دەڵ��ێ��م بەڵكۆ ك���ردووە، بەستمان لە)2006(دا كە پارتیمانەوە سێیەمی لە)2008( و داوە بابەتە ئەم لەسەر بڕیارمان ەوە پرۆژەی"كەنەكە"مان واژۆ كردووە. من خۆم ئاگادار نیم كە سەرۆكی هەرێم پێش ئەم مێژووە كۆنفرانسی بۆ هەبوبێت پرۆژەیەكی و بڕیار نەتەوەیی. لە ساڵی رابردووشدا ئامادەكاری خۆی نیشاندا كە كار بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی بكات، رانەگەیاندووە. پرۆژەیەكی ئێستا هەتا بەاڵم پ���رۆژەی���ە ئ����ەم وات�����ە واڵت/ رۆژی نییە؟ ه��ەرێ��م س���ەرۆك���ی پ��ێ��ش��ن��ی��اری پ��رۆژەی نەخێر، بێگومان غ��ەری��ب/ دی��ار پارتی پارتیش، یەكەم و نەتەوەییە كۆنگرەی ك���ردووە، باسی ب��وو ك��وردس��ت��ان كرێكارانی عەبدوڵاڵ رێبەر جار یەكەم سەركردەش وەكو و پێنشیار بابەتە ب��ەم س��ەب��ارەت ئ��ۆج��ەالن كرد. گشتی رای پێشكەشی خ��ۆی پ���رۆژەی بۆ شێوەیەیە ب��ەو ئەگەر واڵت/ رۆژی چ��ی چ���اوەڕوان���ی ب��ارزان��ی دەك����ەن؟ زۆر و هەیە ئێوە لەسەر رەخنەیان الی��ەن بۆ ك��ار پارتیدا سێبەری بن لە دەڵێن یاخود دەك���ەن ن��ەت��ەوەی��ی كۆنفرانسی دەستپێشخەریەكتان ه��ەم��وو دەڵ��ێ��ن خ��س��ت��ۆت��ە دەس����ت����ی ب����ارزان����ی����ەوە؟راگەیاندنەكەشدا لە ئێمە غ��ەری��ب/ دی��ار باسمان كردبوو، كە پێویستە كۆنفرانس لە بن بە نەدرێت. ئەنجام الیەنێكدا هیچ كۆنترۆڵی تێڕوانینی ئێمە نە سەرۆكی هەرێم و نە كەسی تر

خاوەنی كۆنفرانس نیین و ئەوانی تر میوان بن. نەتەوەیی كۆنفرانسی دەبێتە كاتێك كۆنفرانس بدرێت، ئەنجام الیەك هەموو بەهەماهەنگی كە ئەگەر نا ئەوە نابێت بە كۆنفرانسی نەتەوەیی. ئەوەیە هەرێمیش بۆ سەرۆكی ئێمە چاوەڕوانی كوردستان هەرێمی سەرۆكی وەكو ئەویش كە بەستنی ئامادەی كورد پارتیەكی سەرۆكی و كۆنفرانس بێت، چونكە بە تێڕوانینی ئێمە چۆن پارتی دیموكرات و تەنیا سەرۆكی هەرێم و بە ناتوانن كۆنفرانس چەند الیەنێكی نزیكی ئەوان ئەوانیش بەشداری بێ بە ئەوا بدەن، ئەنجام نەدرێت. ئەنجام نەتەوەیی كۆنفرانسی دەبێت ه��ێ��ڵ��ی ئ���ێ���وە وات������ە واڵت/ رۆژی س����ورت����ان ه���ەی���ە ب���ۆ ك��ۆن��ف��ران��س؟!ئەوەیە ئێمە س��وری هێڵی غ��ەری��ب/ دی��ار ب��ن سێبەری ل��ە ك��ۆن��ف��ران��س دەب��ێ��ت ك��ە چەند ی��ان الیەنێك دژای��ەت��ی بۆ و دەرەك���ی خۆی الیەنێكیش و نەبێت ك���وردی الی��ەن��ی میوان. بە تر الیەنەكانی و نەزانێت بەخاوەن كە وای��ە پێتان ئێوە ئایا واڵت/ رۆژی بگرن؟ ئێوە لە گ��وێ یەكێتی و پارتی نیین ئامادە ئێستا هەتا ئەوان چونكە بە رێگە چۆن بناسن، ئێوە فەرمی بە ئێوە دەدەن بەشداری كۆنفرانس بكەن؟دەكەین ك��ار ئێمە دی���ارە غ��ەری��ب/ دی���ار هەموو كە بگۆڕین عەقڵیەتە ئەو ئ��ەوەی بۆ ڕەواییەك دەدا بە خۆی، بەاڵم بچوكترین ماف پارتی ئەگەر نابینێ، بەڕەوا بەرامبەرەكەی بۆ و یەكێتی دەست لەم عەقڵیەتە بەر نەدەن ئەوا وەردەگرێتەوە. لێ رەواییان گەل ئایندەدا لە چی بۆ بەمڕەنگەیە ئەگەر واڵت/ رۆژی دەكەن؟ بارزانی چاوەڕوانی ئێستا هەتا باسی ك��ە ئێمەش دی���ارە غ��ەری��ب/ دی���ار كۆنفرانسی نەتەوەیی دەكەین، پێویستە هەموو

خاڵی گرنگ ئەوەیە كە ئەم ڕوداوەی هەولێر نەكرێتە بیانوو بۆ بەرتەسكردنەوەی

ئازادیەكان

هەندێك دەڵێن ئەمە دەستی پارتی دیموكراتی

لەپشتەوەیەوە و دەخوازن كە ئەم ڕووداوە بكەنە بیانوو بۆ

سنوورداركردنی چاالكی هێزە ئیسالمیەكان و چەسپاندنی یاسای خۆپیشاندان و رێگە نەدان بە چاالكی بێ مۆڵەت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

7] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

الیەك و پێكهاتەیەك بەشدار بێت، هەتا ساڵی پار بارزانی و پارتی دیموكرات پێیان وابوو كە پار ساڵی ب��ەاڵم نییە، كۆنفرانس كاتی كات بارزانی و پارتی هەنگاوێك بەرەو پێشەوە چوون پاییز گوتی بارزانی كە ل��ەوەداب��وو ئەویش و هەنگاوێكی ئەمە واتە دەبەستین. كۆنفرانس كۆنفرانسی بەستنی ئاراستەی بە بوو باش كردارییەوە رووی لە دوات��ر بەاڵم نەتەوەییدا، هەنگاویان نەنا، ئەمە وای كرد كە وەها هەست بكرێت ئێمە چاوەڕوانی پارتی و بارزانین، بەاڵم لە راستیدا بابەتەكە بەو رەنگە نەبووە و نییە.رۆژی واڵت/ ئەگەر بابەتەكە بەو رەنگەیە كە ئێوە باسی دەكەن بۆچی هەتا ئێستا هەنگاوی نەتەوەیی كۆنگرەی و ئێوە كرداریتان نەناوە بۆ بەستنی كۆنفرانس؟دیار غەریب/ ئێمە بە تەنیا ناتوانین كارێكی

بەمڕەنگە ئەنجام بدەین و شانبەشانی كۆنگرەی نەتەوەیی كار بۆ ئەم كۆنفرانسە دەكەین، ئەوەی دەخوازێت نەتەوەیی كۆنگرەی ئاگاداریشین كۆنفرانس كاتێك ساز ببێت كە ببێتە سەكۆی یەكێتی كورد. پارچەبوونی هۆی ببێتە نەك نەتەوەیی ئ��ێ��وە ك��ێ��ش��ەی ئ���ای���ا واڵت/ رۆژی ت��ەن��ی��ا ئ���ەوەی���ە ك���ە ه���ەم���وو الی���ەك ب����ەش����دار ب���ن ل����ەو ك��ۆن��ف��ران��س��ەدا؟هەموو بوونی بەشدار دی��ارە غەریب/ دی��ار ب��ەاڵم سەرەكییە، خاڵی ڕەوت��ێ��ك و الی��ەك كێشەی بەڵكو نییە، ئەوە تەنیا ئێمە كێشەی دووەم���م���ان ئ��ەج��ی��ن��دای ك��ۆن��ف��ران��س��ە. ئێمە لەسەر شتی گفتوگۆ كۆنفرانسدا لە دەمانەوێت جەوهەری بكرێت. بۆ نمونە ئێمە دەخوازین لە نێوان لە بكرێت گەاڵڵە پەیمانێك كۆنفرانسدا الیەنە كوردستانیەكاندا هاوشێوەی دەستور بێت

بەرنامەیەكی هەروەها و كوردستان گەلی بۆ لە گەڵ تێكۆشان. بۆ كار و دابڕێژین هاوبەش ئەمانەدا میكانیزمەیەكی هاوبەش دروست بكەین بۆ كاری هاوبەش، بەاڵم جێگەی داخە هەندێك بابەتانە گفتوگۆ ئامادە نیین لەسەر ئەم الیەن بكەن. جارجاریش دەبینین دەگوترێت هەتا شەڕ لە كوردستاندا هەبێت كۆنفرانس دروست نابێت، یا خود دەگوترێت دەبێت شەڕ كۆتایی پێ بێت، ئەو كاتە كۆنفرانس دەبەسترێت، یان دەگوترێت بدەینە ئاشتی پەیامی ئەوەیە بۆ كۆنفرانس پێویستە دەگوترێت زیاتر لەمانەش و دەرەوە كەجەكە و پەژاك پەیمان بدەن كە شەڕ كۆتایی پێ دێنن، ئەو كاتە كۆنفرانس ئەنجام دەدرێت. جیاواز لەمانەش وەكو لە كۆنفرانسی گەنجان و پارتی دەركەوت، ژناندا كۆنفرانسی ئامادەكاری دیموكراتی كوردستان دەخوازێت ئەجیندای خۆی

هێڵی سوری ئێمە ئەوەیە كە دەبێت كۆنفرانس لە بن سێبەری دەرەكی و بۆ دژایەتی الیەنێك یان چەند الیەنی كوردی نەبێت و الیەنێكیش خۆی بەخاوەن نەزانێت و الیەنەكانی تر بە میوان

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

8] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

بسەپێنێ بەسەر كۆنفرانسدا و هێشتا كۆنفرانس ئ��ەوان دەخ��وازن سیمبۆڵ و ن��ەدراوە، ئەنجام رەمزی و سیمبۆڵ بكەنە خۆیان رەمزەكانی لە ئاستەنگ دەبنە بەگشتی ئەمانە گشتی. بەردەم ئامادەكارییەكانی كۆنفرانس و گومان و دوودڵی بەرامبەر بە كۆنفرانس دروست دەكات.لە ه���ەرێ���م س���ەرۆك���ی واڵت/ رۆژی ئەوروپا، بۆ گەشتەكەی لە گەڕانەوەیدا ئ��ەوە ب��ۆ ئ��ام��اژەی توركیا و ئەمریكا بەسەر چ��ەك��داری ك��رد كە كاتی ش��ەڕی بۆ پ��ەن��ا ك��ەج��ەك��ە پێویستە و چ���ووە ئەمە ئایا ب��ب��ات، پەرلەمانی خەباتی واقعییە؟ هەڵوێستێكی چ��ەن��دە ت��ا دیار غەریب/ سەرۆكی هەرێم زۆر شتی باس كرد لە گەڕانەوەیدا، هاوكاتی ئەوە باسی لەوەش كرد كە ئەگەر مالیكی بە پێی دەستوور هەڵسوكەوت لە گەڵ كورددا نەكات، ئەوا ئەمجارە كورد شەڕ بۆ سەربەخۆیی دەكات و بەهیچ شێوەیەك شەڕ ئەمەش دیارە ناكەن. فیدراڵی و ئۆتۆنۆمی بۆ چونكە ماوە، شەڕ رۆڵی كە دەگەیەنێت ئەوە ئەگەر رەوا بێت لە ئێراقدا شەڕ بكەین و كاتی بەسەر نەچوو بێت كە لە دەستووردا بەشێك لە ماف و ئازادییەكانمان جێگیر كراون، ئەوا شەڕ وەكو ئامرازێكی خۆ پاراستن لە توركیا پێویستی زیاترە، چونكە هیچ مافێكی كورد لە دەستووردا

جێگیر نەكراوە و نكۆڵی لە كورد دەكرێت، ئیتر چۆن دەكرێت تەنیا بە خەباتی پەرلەمانی ئەنجام بەدەست بخرێت. بێگومان ئەمە بەو واتایە ناڵێم كە خەباتی پەرلەمانی بێ واتایە، بەڵكو دەڵێم بكات. چارەسەر پرسەكان ناتوانێت تەنیا بە زۆر توركیا راگەیاندنەكانی واڵت/ رۆژی ك��ورد ن��ەت��ەوەی��ی كۆنفرانسی ل��ە ب��اس دەكەن و لەم كاتەدا پشتیوانی دەكەن، سیاسەتی ل��ە گۆڕانكارییە ئەمە ئایا توركیادا یان شتێكی تری لە پشتەوەیە؟بەهاری لە توركیا حكومەتی غەریب/ دیار

راگەیاند، كوردی كرانەوەی پرۆژەی )2009(دا توركیا ئیتر كە دەیانگوت لە چاودێران زۆرێك لە دوات��ر بەاڵم دەنێت، ك��ورددا بەراستی دان كورد ه��ەزاران بە پرۆژەیەدا ئەو چوارچێوەی دەستگیر كران و لە زیندانەكان ئاخنران و هێرشی

پرۆژەكەشیان ناوی و كورد سەر كرایە گەورە گۆڕی بە پرۆژەی یەكبوونی نەتەوەیی لە توركیا. بەدەپە هاوسەرۆكی بوو ئەمەدا ئەنجامی لە كرد، وێران كوردی ماڵی كرانەوەیە ئەو گوتی یاخوا كرانەوەی بەو ڕەنگە ڕوو لە كەس نەكات. ئێستاش توركیایەك كە ئامادە نییە رێگە بدات بە هاواڵتیانی كورد لە داداگاكانیدا بە زمانی زگماكی شێوەیەك هیچ بە و بكەن خۆیان لە داكۆكی دەكرێت چۆن نكات، پەسند كورد ناسنامەی پشتیوانی لە كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد بكات؟ كۆنفرانسی دەك��ەن لێ داكۆكی ئ��ەوان ئ��ەوەی نەتەوەیی كورد نییە، بەڵكو كۆنفرانسی پارچە كردنی نەتەوەی كورد و بێ ئیرادەكرنی كوردە. ئەنجام كوردی كۆنفرانسێكی دەخ��وازن ئەوان چەككردنی بێ كۆنفرانسە ئەو ب��ەاڵم بدرێت، پەكەكە و پژاك گەرەنتی بكات، ئەگەر پەكەكە ئەوا دابنێن چ��ەك ن��ەب��وون ئ��ام��ادە پ��ژاك و تر الیەنەكانی و ببن بەشدار نەدرێت رێگە دەخوازن ئەوان وەربگرن. دژیان لە هەڵوێست واتە بن، ئامادە كۆنفرانسەدا لەو خۆشیان بۆ لە بن چاودێری ئەواندا ئەنجام بدرێت. بێگومان ناوەكەی تەنیا مەگەر بەمڕەنگە كۆنفرانسێكی كورد بۆ باش شتێكی نا ئەگەر بێت، كوردی توركیا كە ئەوەیە مەترسیدارە ئەوەی ناكات. دەك��ات. بابەتە ئەم بۆ كار ج��ددی بە ئێستا

پێویستە بەرپرسیارێتی ئاسایش و هەرسێ وەزارەتی

ناوخۆ، پێشمەرگە و ئابووری بدەنە كەسانی سەربەخۆ

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

9] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

بەدرێژایی كە دەزانین ئەوە الیەك هەموو لە سور گڵۆپی باشووردا لە كورد مێژووی دەست ناوەنددا بووە و گڵۆپی سەوزیش لە بە مانای واتا گڵۆپی سور ك��ورددا، دەست یاساغ یان قەدەغە دێت لە ترافیكدا و گڵۆپی سەوزیش بەواتای رێگە پێدان دێت لە ترافیكدا، بەم شێوەیە ئێمەی كوردی دڵ ساف و بێ ئاگا لە سیاسەتی دەوروبەرمان گڵۆپی سەوزمان بەدەستدرێژی بەرامبەر هەڵكراوە ب��ەردەوام چارەنوسسازەكانی پرسە لەمەڕ دوژمنان كورد ئێمەی ئەوەی لەبەر نەتەوەكەماندا، ئاشقی سەوزی و بوژانەوەین، بۆیە ئەم پاكی بوونمان دەستەمۆ هۆی بووەتە بەرائەتە و

لەالیەن دوژمنانەوە!!خۆیان ب��ۆ س��وری��ان رەن��گ��ی دوژمنانیش سیاسیەكاندا كایە ترافیكی لە هەڵبژاردووە بۆ ئەوەی هەر كات ووستیان بژیك یا خود بگرن ك��ەرك��وك بوونی ك��ورد بە دستۆپ ئەگینا بین پابەند پێوە ئێمەی راستەوخۆ س��وردا گڵۆپی لەكاتی ترافیك بەزاندنی كارێكی نایاسایی و سەرپێچیكار هەر كەس

بێت تاوانبارە!!ئەم پێشەكییە لە پێناو تێگەیشتنێكی خێرا كەركوكی لەسەر كە بابەتەكەمان بۆ بوو لە كە ناوەیە ئەو كەركوك خۆشەویستە، مێژووی ئێراقدا خاڵی ناكۆكی بووە لە نێوان ئەو كوردەكانی و ناوەند حكومەتەكانی

واڵتەدا!!ك��وردان ل��ەالی كە شارێكە تاكە كەركوك چاوی ی��ەك بە ك��ورد دوژمنانی ل��ەالی و كورد وات��ە دەكرێت، سەیر خۆشەویستی شتێكی جیاوازی پێنەبووە بۆ كەركوك جگە كەركوك بۆیە ئامێز، رەشەبا سۆزێكی لە لەبازنەی "دروشم و پیاهەڵدان" دەرنەچووە و

بە درێژایی بیست و یەك ساڵی رابردوو یەك بۆیە نەكراوە، دابین بۆ دەستووری بڕگەی سەلماندنی � كوردستانی بوونی � ئەم شارە بووەتە كارێكی مەحاڵ لەم سەردەمی كرانەوە

و دیموكراسیەدا!!سەرقاڵی سەركردایەتی كوردی بە پۆستەوە لەم ماوە درێژەدا یەكێكە لەهۆكارە سەرەكیەكانی كەركوك؟! رەوای كێشەی بەستوویی چەق ئەو پۆستانەی بە كورد دراون لەدوای رووخانی رژێمی بەعسەوە هەر هەموویان بۆ لەخشتە بردنی كوردان بووە بۆ بێئاگا بوون لە كێشە سەرەكیەكەی كە شاری كەركوكە؛ چونكە ئەم دروشمی شۆڕشی كۆن و نوێی كورد بوو كە كەركوك جارێك" دڵی كوردستانە" و جارێكی ئێمە لێرەوە تریش" قودسی كوردستانە"؟؟ ئەگەر دەكەین لەسەركردەكانمان پرسیارێك كەركوك بریتی بێت لە دڵی كوردستان ئەوا جەستەی كورد ئەو بەشەی لە كار خراوە!؟ ئەوا كوردستانە قودسی كەركوك ئەگەر دەبێت وەكو دانیشتوانی غەززە لە فەلەستین بەردەوام بین لەخەبات و بەرخۆدان، چونكە داگیركەر دەستی ژێ��ر لە قودسەكەمان دوای بەتازە تازە بەداخەوە بەاڵم دای��ە!!!، و هەرێم لەنێوان سیاسی تەنگەژەیەكی بەغدادا سەردانێكی ماليكی بۆ كەركوك كورد دێنێتەوە هۆشی و بەسەردانێكی ئیستفزازی ناو دەبات!! لە كاتێكدا ئەم سەردانەی مالكی ئەگەر پەیامێكی سیاسی بێت بۆ هەرێم كە ئەوا ناوەنددایە، دەسەاڵتی ژێر لە كەركوك راستە، چونكە ماليكی وەكو سەرۆكوەزیرانی كۆبوونەوەی"حكومەتەكەی" پێشتر ئێراق بردە شاری بەسرە لە باشووری ئێراق، ئێستا كۆبوونەوەی گرێدانی و كەركوك بۆ هاتنی ئاساییە، شتێكی شارە لەو حكومەتەكەی حكومەت س��ەرۆك��ی وەك���و ئ��ەو چونكە دەع���وە"!! سەرۆكی"حزبی ن��ەك ه��ات��ووە لە سیاسی سەرانی تەنگاوكردنەی خۆ ئەم كوردستان لەبەر ئەوەیە كە تا ئێستا كەركوك بڕیاری لەنێو و ماوەتەوە بەهەڵواسراوی سەرۆكی جێگری سەردانەی ئەو ناوەنددا بەسەرچوودا كاتی لە هەرێمیش حكومەتی

ئەنجام درا...بچوكترین و ساناترین نمونەش كە رۆژانە لە كاناڵە راگەیاندنی هەرێمەوە نمایش دەكرێت باری كەش و هەوای هەرێمە كاتێك پیشان دهۆك" سلیمانی، "هەولێر، تەنها دەدرێ��ت

وەكو هەرێم ئاماژەی پێ دەكرێت!! ئیتر بۆ بڵێت كە بگرین ماليكی لە رەخنە دەبێت ئەو كەركوك ئێراقیە؟؟ شارێكی كەركوك ساڵە چەندین كە ك��وردە شێواوەی وێنە باران و بەردەم بەبێ چوارچێوە فڕێدراوەتە رەهێڵەی ڕەشەبای دوژمنانی و تاكو ئێستاش هیچ بەكەركوك دڵسۆزم بەرێزانی بێنازە!! بڕگەیەكی یاسایی نییە كە لە ماليكی قەدەغە بكات بێتە ئەم شارەوە دیارە لە بیرمان چووە كە ئێمە لە ترافیكی سیاسی ئێراقدا گڵۆپی

سەوزمان هەڵكراوە!!ب��ۆی��ە س���ەرۆك وەزی����ران ل��ەه��ەر شارێك بدات ئەنجام حكومەتەكەی كۆبوونەوەی شارەكان جیاوازی چونكە ئاسایی، كارێكی تەنها فیدراڵدا ئێراقی لە هەنوكەش تا كە دەزان��ی��ن الی��ەك هەموو ناوەكانیانە، پێشتر لەهەرێمی كوردستان و پایتەختەكەی

پێشوازی لێدەكرا!!دەكرا لە بەرامبەر ئەو كارانەی مالكی كە دژ بە كورد دەیكات لە پاڵ پۆستەكەیدا یەكێك لەو بەڕێزانەی كە لە پۆستدان نامەی دەست مالكی دەس��ت بدایەتە كاركێشانەوەی لە جێگری خود یا دەرەوە وەزی��ری نمونە بۆ سەرۆكی پەرلەمان یا خود هەر بەرپرسێكی تری كورد بۆ ئەوەی بەغدا هەست بە یەك هەڵوێستی كورد بكات، بان ئەندام پەرلەمانە بەرێزەكان بایكۆتی یەك دانیشتنیان بكردایە بەهەموو لیستەكانەوە، چونكە ئەوان نوێنەری و ڤیال و سەوز ناوچەی هامەرو سەیارەی چوار نوێنەری بەڵكو نین، قەبە موچەی دەنگی كە دی��دەن ستەم ك��وردی میلیۆن

پێداون!!كە بەمادەیەك ك��راوە س��ەرق��اڵ ك��ەرك��وك ئێراق هاوواڵتێەكی هەموو لەالی ژمارەكەی ئەم ە. م���اددەی"140" ئەویش كە ئاشنایە ناوبانگەش لە بەر گرنگی مادەكە نییە، بەڵكو لەبەر ئەوەیە كە كێشەی گەل و نەتەوەیەك چەندین كە لەمادەیەكدا كراوەتەوە بچوك دەڵێن بۆیە دراوە!! پێناودا لە شەهیدی كراوە، پێناودا لە شۆڕشی كەركوك مادام واتە مافێكی زەوتكراوە لەبەر ئەوە پێویستی بەدانانی بڕگە و ماددە نییە بۆ دەرخستنی

ڕەوایەتی كوردستانی بوونی كەركوك...خۆڕسكی هاوارێكی بە پێویستی كەركوك ج��ەم��اوەر و ن��ەت��ەوەی ك��وردە، ن��ەك یاری

ترافیك ئاسای سیاسیەكان!!.

كەركوك لە نێوان ترافیكی سوری ماليكی و سەوزی كوردیدا

كامەران گۆڵپی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

10] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

وتار

و هەرێم سەرۆكی رۆژەڤ��ی ماوەیەكە خەڵكی باشوری كوردستان دامەزراندنی دەوڵ��ەت��ێ��ك��ی ك��وردی��ی��ە، ب���ەاڵم ئ��ەو ئەبینێ پێوە خەوی خەڵك دەوڵەتەی سەرۆكی خەونەی لەو جیاوازترە زۆر پێوە خەوی كاربەدەستەكانی و هەرێم ئەبینن، خەڵكی دەیەوێ لە رێگەی ئەو دەوڵەتەوە لە هەموو جۆرە بن دەستی و ئیتر بێت كێشەیەكی دەرەكی رزگاریان بژین ترس بەبێ و ئارامی بە خەڵكی سامانی و س��ەروەت نەتوانێ كەس و خەڵكی و بكات زەوت خۆی بۆ واڵت بژین نەبوونی بە بە هەژاری و واڵتیش سەربەخۆ، دەوڵەتێكی بنێن ناویشی و كاربەدەستە و س��ەرۆك خەونی بەاڵم ئەگەر ج��ی��اوازت��رە. زۆر گ��ەورەك��ان ه��ەم��وو ك��وردس��ت��ان ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی و بكرێتەوە ت��ەن��گ ش��ارێ��ك��دا چ��ەن��د دەسەاڵتی ئەم چەند شارەش بە دەست لە داگیركەران ئەمجارە بێت ئەمانەوێ كاربەدەستانەی ئەم دەسەاڵتی پشت كوردستانەوە حوكمی كوردستان بكەن، بەو كوردستان سەربەخۆیی ئەگەر جا ناڕێكی ئەو بكرێ دیاری تەنگە سنورە وەك هەر ناوخۆ نادادپەروەرییەی و دەسەاڵتی و بڕیار و بمێنێتەوە خۆی كاربەدەستە پشت لە دەوڵەتانیش بمێنێتەوە، خۆی وەك كوردەكانەوە ئازادییە. نە و سەربەخۆییە نە ئەوە

درێژایی بە ئەوەی لەبەر كورد ئێمەی چەندین هەزار ساڵە واڵتمان داگیركراوە و خاوەنی هیچ قەوارەیەكی سەربەخۆی ئەتنیك بچوكترین لە نین. خۆمان خ��اوەن��ی جیهانە ئ��ەم پێكهاتەی و قەوارەیك هەموو قەوارەیەكی خۆیەتی، لە جیهاندا شوێنێك بۆ خۆی داگیر دەكات گرنگ بچوك، یان بێت گ��ەورە ئەگەر بەرگری ئەتوانی قەوارەیە بەو ئەوەیە

هەموو ب��ەاڵم بكات، خۆی پێگەی لە چوارچێوەی لە نییە مەرج قەوارەیەك ناسینی بەڕەسمی دابمەزرێ، دەوڵەتدا رێ دەوروبەرەوە لەالیەن قەوارەیە ئەو لە هەندێ دەستێوەردانی دەرەوە دەگرێ و ئەتوانێ بەو ناسنامەیە پارێزگاری لە لەبەر كورد گەلی بكات، خۆی پێگەی قەوارەیەكی هیچ جۆرە ئەوەی خاوەنی سیاسی نەبووە، لەبەر ئەوە هەر هێزێك خۆی توانیوێتی بووبێتەوە راس��ت بەسەردا بسەپێنێ، بەاڵم خۆ ناسنامە و قەوارە تەنها بە دەوڵەت پێناسە ناكرێ، قەوارەیەكی هیچ ك��ورد دەڵێین ئێمە

نەبووە، وەك وایە هیچ نەبووبێت تەنها ئەو هێزەی كە توانیوێتی خۆی بەسەرا قەوارەیەك كورد شوێنی لە بسەپێنێ بوو داگیركەر ئەگەر بكات، دروس��ت لە تەنانەت تر، هێزێكی هەر یان بێ لە مادەیەك هەر زانستیشەوە رووی دەك��ات، داگیر ق��ەوارەی��ەك گ��ەردون��دا تەنانەت ئێمە ئەگەر بەشێوەیەكی مادی نەبێت قەوارەیەكمان هیچ و هەبین سیاسەت، دونیای ن��ەك تەنها ئەمە بەڵكو زانست و لۆژیكیش ئەمە پەسەند ناكات، بەاڵم بۆ ئەم قەوارەیە بە كورد دەوڵەتانەی ئەو تەنانەت نابینن، رەوا مافی زم��ان��ی��ان بنی و زم��ان س��ەری ئ��ەوان ئەگەر دیموكراتیە، و م��رۆڤ واتە بكەن ك��ورد ق��ەوارەی لە نكۆڵی دەك��ەن. لۆژیك و زانست لە نكۆڵی گونجاو ئێستا قۆناغەی ئ��ەم رەنگە و دەوڵ���ەت دام��ەزران��دن��ی ب��ۆ نەبێت ب��ن��ەم��ای دام��ەزاران��دن��ی دەوڵ��ەت��ی��ش بەاڵم كۆمەاڵیەتیە، ناڕێكی و ن��ادادی بۆ سیاسی قەوارەیەكی دروستكردنی گەردونیە و رەوا مافێكی كورد گەلی ئەو بۆ دەس��ت ئێمە ئ��ەوەی پێش و بۆ خۆمانی باش پێویستە بەرین كارە ئامادە بكەین و زەمینەسازی بۆ بكەین. بزوتنەوەیە ئەو رابەرایەتی ئەوانەی خۆیاندا كەسایەتی لە دەب��ێ دەك��ەن نەتەوایەتیان چارەسەر كردبێ، كێشەی واتە خۆیان بەخاوەنی هەموو كوردستان نادادپەروەرییەی و ناڕێكی ئەو بزانن كردبێ چارەسەریان هەیە لەناوخۆدا و پ��اش��ان خ��ۆی��ان ل��ە ه��ەم��وو ج��ۆرە بكەن، رزگ��ار دەرەك��ی هاوكارییەكی تر جارێكی دەرەك��ی هێزی ئ��ەوی بۆ بسەپێنێ. ب��ەس��ەردا خ��ۆی نەتوانێ ئەم خاوەنی بزوتنەوەیەك هەر ئەگەر پێناو لە ناتوانێ نەبێت تایبەتمەندیانە بكات. تێكۆشان ئ��ازاددا قەوارەیەكی

خەونی دەوڵەتی كوردی

ئەبوبەكر مەجید

رەنگە ئەم قۆناغەی ئێستا گونجاو نەبێت بۆ

دامەزراندنی دەوڵەت و بنەمای دامەزاراندنی دەوڵەتیش نادادی و ناڕێكی كۆمەاڵیەتیە، بەاڵم دروستكردنی قەوارەیەكی

سیاسی بۆ گەلی كورد مافێكی رەوا و گەردونیە و پێش ئەوەی ئێمە دەست بۆ

ئەو كارە بەرین پێویستە باش خۆمانی بۆ ئامادە بكەین و

زەمینەسازی بۆ بكەین

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

11] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

ئ��ەن��دام��ی ك��ۆن��س��ەی ب��ەڕێ��وەب��ەرات��ی )ك��ەج��ەك��ە(، ك��وردس��ت��ان كۆماجڤاكێن رۆژئ���اوای رەوش��ی بایك" بەرێز"جەمیل هەڵدەسەنگێنێت سوریا و كوردستان چارەسەری بێ گۆڕانكارییەك دەڵێت:" و گۆڕینی وات��ای بە تەنیا ك��ورد، كێشەی پێگەی ئەوەش بۆ دەبێت دەسەاڵتداری كورد ستراتیژییە. لە سوریا بەدەستخستنی مافی دیموكراتی خۆبەڕێوەبەری كوردان، بەواتای بەدەستخستنی سەنگەر دێت و كاریگەری لە پارچەكانی دیكەش دەكات". دەستنیشانی ب��ای��ك ل��ەه��ەم��ان��ك��ات��دا ب��اش��ووری بەدەوڵەتبوونی ك��ە دەك���ات ك��وردس��ت��ان، ه��ەم��وو ب��ەش��ەك��ان��ی تری لێگەڕینەوە. ناو دەخاتە كوردستانیش

پ��رس��ی��ار/ گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ەك��ان��ی س��وری��ا و رۆژئاوای كوردستان بەر بەكوێوە دەچێت؟وەاڵم/ لە سوریا گۆڕانكاری خۆی دەسەپێنێت و ئەو شتانەی ئێستاكە تاوتوێ دەكرێن، ئەوەیە لە كاراكتەرێك چۆن خ��اوەن حكومەتێكی كە بێگۆمان دابمەزرێت. پێشوو رژێمی جیاتی پابەندە سوریا لە هەمیشەیی چارەسەرییەكی رۆڵ��ی و ك����وردەوە كێشەی چ��ارەس��ەری ب��ە دەستنیشانكەرە. گۆڕانكارییەكاندا لە ك��ورد لە سوریا تەنیا بە گۆڕانكاری دەسەاڵتداری هیچ شتێك ناگۆڕدرێت. ناشێ لە سوریا دەسەاڵتداری بە كاراكتەر و خاسیەتی كۆنییەوە بتوانێ لەسەر بە بگۆڕێت. ناچارە سوریا بمێنێتەوە، پێ دەسەاڵتداری بلۆكی كۆن سوریا ناتوانێ لەسەر لەسەر گفتوگۆی ئێستا ئەوەی رابوەستێ، پێ نوێیەی رژێمەی ئەو ئایا كە ئەوەیە دەكرێت كاراكتەرێك چۆن خاوەنی دەسەاڵت سەر بێتە پێگەیەكی كورد پێگەی م��ژارەدا لەم دەبێت، ستراتیژییە. لە سوریا دەسەالتداری دەگۆڕدرێت، دەگرێتەوە، جێگای رژێمێك چۆن ئایا ب��ەاڵم رژێمێكی دیموكراتی دەبێت یاخود لەجیاتی بلۆكی دەسەاڵتی رابردوو بلۆكی نادیموكراتی جێگەیان دەگرنەوە. ئەوەی گرنگە وەاڵمی ئەو پرسیارەیە".پرسیار/ گۆڕانكاری لە پرسی كورد لە سوریا دەتوانێت خاوەن چ كاریگەرییەك بێت لە پرسی كورد لەبەشەكانی تری كوردستاندا؟

لە دیموكراتییانە گۆڕانكاری ئێستا وەاڵم/ سوریا پابەندە بە چارەسەری كێشەی كوردەوە. كورد، كێشەی چارەسەری بێ گۆڕانكارییەك دەبێت دەس��ەاڵت��داری گۆڕینی وات��ای بە تەنیا هەبوونی ستراتیژییە. كورد پێگەی ئەوەش بۆ دیموكراتیدا، پەسەندكردنی تێكۆشانی لە كورد بە ك��وردان خۆبەڕێوەبەری و دیموكراتی مافی

سیستەمێكی بە سوریاشە گەیشتنی وات��ای كورد سوریا لە ئەگەر زۆری��ن��ە. دیموكراتی بەدەست دیموكراتی خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ەری مافی ئەتنیكە)كەمینە( هەبوونە ه��ەم��وو ب��خ��ەن، دەگ���ەن." خ��ۆی��ان ئ���ازادی ب��ە ئاینییەكان و ئەگەر پێچەوانەی ئەم یەكە روو بدات، كارەسات

ئ���������ەو دۆخ�������ە دەبێت. ئەگەر پێچەوانەی

جەمیل بایك:

ئا/ نەرگیز مستەفا

توركیا دەیەوێت لە رێگەی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە، پارتی یەكێتی دیموكراتی"پەیەدە"الواز و بێ كاریگەر بكات

توركیا ماوەیەكی تر دەبێتە بارەگای هێرشكردنە سەر ئێران

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

12] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

تەنیا گۆڕانكارییەوە بەناوی كە شتێك هەموو و نوێیە الیەنی دەسەاڵتی سەر هاتنە لەپێناو پێكنایەت. شتێك هیچ دیموكراسییەوە بەناوی گۆڕانكارییانەی ئەو كاریگەری پرسیار/ سوریا لە بەشەكانی تری كوردستان چییە؟مافی بەدەستخستنی س��وری��ا ل��ە وەاڵم/ ك��وردان، خۆبەڕێوەبردنی و دیموكراتییانە كاریگەری و سەنگەرە بەدەستخستنی وات��ای دەك��ات. كوردستانیش دیكەی پارچەكانی لە بەتایبەتی لە توركیا كە سنووری زیاتری لە گەڵ سوریایە، ئەم دەستكەوتە راستەوخۆ كاریگەری سێ ئەگەر دەبێت. كوردستان باكوری لەسەر خۆبەرێوەبەری مافی سوریا لە كورد میلیۆن دیموكراتییانە بەدەست بخەن ئەوا لە توركیاش لە الیەنی داننان بە مافی "20" میلیۆن كوردی ناچارییەكەوە، ناو دەكەوێتە سنوورەكانیدا ناو خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ەری داخ����وازی ن��ات��وان��ێ چیتر ب��ك��ات��ەوە". رەت ك���ورد دی��م��وك��رات��ی��ی��ان��ەی گۆڕانكارییانەی ل��ەو توركیا پ��رس��ی��ار/ دەگ��ەڕێ��ت؟ دا چ��ی دوای ب��ە س��وری��ادا قۆناخی لە توركیا جێگرتنی هۆكاری وەاڵم/ گۆڕانكاری لە سوریادا بۆ رێگرتنە لە دەستخستنی بە پ��اڵ��ی ئ���ەوەش ب��ۆ ك��وردان��ە، مافەكانی رێكخستنەكانی ئیخوان موسلیمن داوەتەوە. هیچ پەیوەندییەكی هەوڵەكانی توركیا بە ویژدان، مافی مرۆڤ و دیموكراتیزەكردنەوە نییە، ئەوانە هەموو هەموو پێناكات. باوەڕی كەسیش دیماگۆژین، كەسێك دەزانێ كە توركیا تەنیا ئامانجێكی هەیە، ئەویش رێگرتنە لە كورد، بۆ ئەوەی كورد بەهیچ لە نایەوێت توركیا نەبن، شێوەیەك سوودمەند دابمەزرێت، دیموكراتی سیستەمێكی سوریا پێویستە بزانرێت كە توركیا گەورەترین تەگەرەیە بۆ س��وری��ادا. دیموكراتیزەبوونی ل��ەب��ەردەم ئەوەش توركیا نایەوێت بەرهەڵستكارانی سوریا كاراكتەر و خاسیەتی دیموكراتی بەدەستبخەن. لەسەرەتاشەوە ه��ەر كە ب��وو توركیاش ه��ەر كرد." كاریگەر بێ عەننانی پالنەكەی هێزی

پرسیار/ ئەگەر هێزە كوردییەكانی رۆژئاوای رێكنەخەن، خۆیان ریزەكانی كوردستان ئاراستەی رووداوەكان بەر بە كوێوە دەچەن؟و زی��ن��دووت��ری��ن ك���ورد س��وری��ا ل��ە وەاڵم/ ئەم كەسێك هەموو هێزن، دیموكراتیترین راستییە دەزانێ. ئەوەی بۆ كورد گرنگە ئاواكردنی یەكێتییە، ئەگەر یەكێتی كوردان دروست ببێت، گۆڕانییەكانی قۆناخی لەو كوردان ناتوانن ئەوا كاتێكدایە لە ئەمە بخەن. پەراوێز سوریادا ناو كە دەوڵەتی تورك دەیەوێ بەهەموو شێوەیەك كوردان پارچە بكات، هەر لەو پێناوەشدا دەیەوێت یارمەتی و پارتێكی هەرێمی بە هاوكاری چەند هێزە دەرەكییەكان چاالكترین هێزی كورد - پارتی یەكێتی دیموكراتی )PYD( بێ كاریگەر بكات. بێگومان كورد ئەمە هەڵوێستێكی مەترسیدارە. دیموكراتیزەبوونی بۆ زیاتر سوودی كە هێزێكە سوریا دەبێت. بۆ ئەوەش پێویستە كورد بەهیچ شێوەیەك نەكەونە ناو ئەو گەمە و پیالنانەوە و بە دروستكردنی یەكێتی كورد، سوود لەو دەرفەتە مێژووییە وەربگرن و مافەكانیان بەدەست بخەن."پرسیار/ لە سوریا و رۆژئاوای كوردستان كورد ئەگەر ل��ەئ��ارادای��ە، ن��وێ دۆخێكی بەرێوە هاوبەش سیاسەتێكی بەگشتی ن��ەب��ن، ئ��ەن��ج��ام��ەك��ان��ی چ��ی دەب��ێ��ت؟لە بەرجەستە رەوشێكی ئ��ەوڕۆك��ە وەاڵم/ گەلی هەیە، كوردستاندا رۆژئ��اوای باشووری خۆیان پێگی بەدەستخستنی لە هەرێمەكە نزیكبوونەتەوە. لە دۆخێكی وەهادا ئایا دەبێت بێ بەرپرسیارانە هەڵسووكەوت بكرێت ؟. پێویستە هاوبەش بەتایبەتی سیاسەتێكی پارچەیەدا لەو پێكبهێنرێت و هەموو رێكخستنەكانی كورد ببن بە یەك. پێویستە ئەو پێگەیە بەرجەستە و بەرقەرار خۆبەڕێوەبەری چ جا دەكەن، داوای كە بكەن دیموكراتی بێت، یاخود فیدراسیۆن، یاخود هەر بكەن بەرجەستەی پێویستە بێت، تر شتێكی و بە پەسەندكردنی بدەن. لەسەر ئەم بناخەیە پێویستە بیسەلمێنن كە لە سوریا پێكەوە دەژین.پ��رس��ی��ار/ ل��ە ب���اش���ووری ك��وردس��ت��ان��دا ك��وردی دەوڵ��ەت��ی راگەیاندنی ئ��ەگ��ەری بارەیەوە؟ لەم چییە رات��ان لەئارادایە، وەاڵم/ بێگومان مافی هەموو هێزێكی سیاسی و هەموو گەلێكە چارەنووسی خۆی دەستنیشان بكات. ئەم داخواز و مافە رەوایە بۆ كوردیش، ئەو ناكەین ب��ڕوا بزوتنەوە وەك��و ئێمە ب��ەاڵم بكرێت. چ��ارەس��ەر دەوڵ��ەت��ب��وون بە كێشەیە كێشەكانە. چارەسەریبوونی بێ دەوڵەتبوون كێشەكان دیموكراتیبوون ئەمەدا؛ لەبەرامبەر دەك��ات، بەهێز كۆمەڵگا دەك���ات، چ��ارەس��ەر ناكات". بەهێز كۆمەڵگا دەوڵەتبوون ب��ەاڵم ك��ۆن��گ��رەی ن���ەت���ەوەی���ی ك����ورد دەت���وان���ی كوردستان باشوری پێشنیاری)دەوڵەتبوون(ی وتووێژ بكات. ئێمە لە دژی راگەیاندنی دەوڵەتی س��ەرب��ەخ��ۆ نین ل��ە ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان��دا.

پرسیار/ ئایا لەو كۆنفرانسە نەتەوەییەی ك���ورد ك��ە ب��اس دەك��رێ��ت، ئ��ێ��وە وەك��و نا؟ یان دەكەن، تێدا بەشداری پەكەكە هەمیشە ك��ورد نەتەوەیی كۆنگرەی وەاڵم/ سیاسییەكانی رێكخستنە و كورد گەلی ئاواتی كۆنگرەی رۆژەڤ��ی هەمانكاتدا لە ب��ووە. كورد دەی��ان رۆژەڤێكی نوێیە. رۆژەڤ��ی نەتەوەیی سازدانی ك���وردان سیاسی دۆخ��ی سااڵنەیە. كۆنگرە فەرز دەكات. كۆنفرانسێك، كۆنگرەیەكی نابێت. واتایەكی هیچ پەكەكە بێ نەتەوەیی نابێت، واتایەكی هیچ پەكەكە بێ كۆنگرەیەك هەتا ئێستا لە هەندێك سەرچاوەوە هەوڵدەدرێت بەشدار نەبوونی پەكەكە لە كۆنفرانسی نەتەوەیی كورددا بكەن بەڕۆژەڤ و بەو مەرامە بگەن كە نەتەوەییدا كۆنفرانسی لە بەشداری پەكەكە پەكەكە كە كۆنفرانسێك یان كۆنگرە نەكات. ئێمە نابێت. واتایەكی نەگرێت، هیچ تێیدا جێ دەمانتوانی كۆنگرەیەكمان بكردایە كە PDK و لەبەر بەاڵم نەكردایە، تێدا بەشدارییان YNKئەوەی كارێكی وەها نوێنەرایەتی هەموو ئیرادەی بە نەدەبوو كۆنگرەیە ئەو نەدەكرد، ك��وردی كۆنگرەیەكی نەتەوەیی، بەو هۆیەشەوە پێویست بوو كۆنگرەیەك بكرێت كە هەموو رێكخستنەكانی كورد بەشداری ببن، لەم ئاستەی كە گەلەكەمانی پێی گەیشتوون، پێویستە نیگەرانییەكانی نەتەوە وەربگیردرێت". بەبنەما ك��وردان دیموكراتی �چاوەڕوانی و هیوایەكی زۆر بەو كۆنگرەیە هەیە. هەڵوێستی ئێمە بەمشێوەیەیە؛ كورد لە رۆژهەاڵتی ئێران ئ��ەوەی هێزە. دیموكراتترین ناویندا دیموكراتیزە دەكات كوردە، هەروەها بۆ ئێراق و سوریاش بەوشێوەیەیە. وەك بناخە و بنەڕەت ئێمە دەڵێین كە پاراستنی ئازادی و هەبوونی و نەتەوەیی دەبینین." كورداندا دیموكراتیبوونی لە كوردان كوردستان باشووری رایەدارانی پرسیار/ ئەگەر دەك��ەن كە ل��ەوە باس هەمیشە كوردستان هەرێمی پاڵپشتی توركیا

ئ��������ەوا ه���ەرێ���م���ی ن����������ەك����������ات، ن���ات���وان���ێ���ت خ���ۆی ك�����وردس�����ت�����ان

راس��ت��ە؟ چ��ەن��دە ئ��ەم��ە ئ��ای��ا بژینێت؟

توركیا لە رۆژهەاڵتی ناویندا چەندە بەدوایشیدا وێڵ بێت ناتوانێ ببێت بە عوسمانییەكی نوێ، بە

پێچەوانەی ئەوە لە زیهن و بیری عەرەبەكاندا هەوایەكی

قووڵی عوسمانییەت هەیە. بۆ ئەوەش ئەو سیاسەتانەی توركیا

بێ ئاكام دەبن

توركیا گرنگییەكی زۆر دەدات بە پشتیوانی كردن

لە PDK و YNK، ئاكەپە دەیەوێ بە شەڕی تایبەت و

دەروونی و هەروەها بە هەموو شێوازە جیاجیاكان، تەڤگەڕی

ئازادی كوردان پاكتاو YNK و PDK بكات. دەیەوێ

ش وەكو ئامرازێك بۆ ئەوە بەكار بهێنێت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

13] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

توركیا موحتاجی كوردستان باشوری وەاڵم/ كوردستانە. باشوری موحتاجی توركیا نییە، كوردستان باشوری دۆالری میلیاران بە گەر لەجیاتی توركیا بچنە شوێنێكی تر، ئەوا ئابووری توركیا خۆی لەسەر پێ رانەدەگرت." بە روونی باشوری كە دەكەم دەستنیشانی ئاشكرایی و توركیا نییە، توركیا موحتاجی كوردستان ئ��ەوەش بۆ كوردستانە. باشوری موحتاجی توركیا بۆ YNK و PDK گوتەیەكی هەر بە دەدات زۆر گرنگییەكی توركیا گرنگە. زۆر پشتیوانی كردن لە PDK و YNK، ئاكەپە دەیەوێ بە شەڕی تایبەت و دەروونی و هەروەها بە هەموو شێوازە جیاجیاكان، تەڤگەڕی ئازادی YNK و PDK كوردان پاكتاو بكات. دەیەوێبهێنێت. بەكار ئ��ەوە بۆ ئامرازێك وەك��و ش ئابوورییەوە لەالیەنی دەڵێن تریشەوە لەالیەكی توركیا باشە، داهاتی باشوری كوردستان زیاترین بە گەر هەیە، باشبوونە ئەو لەسەر كاریگەری میلیاران دۆالر لە باشووری كوردستانەوە بچێتە پێ لەسەر خۆی توركیا ئابوری تر، واڵتێكی نەژادپەرست پارتی گەلی راناگرێت. جارجارێك MHP و هەندێك الیەنی تر دەڵێن "با ئیبراهیم خەلیل ئیبراهیم داخستنی دابخرێت". خەلیل كوردستان باشوری لە ئەوتۆ كاریگەرییەكی خراپ توركیا رەوش��ی دابخرێت گ��ەر ناكات؛ دەبێت. بۆ ئەوەش باشووری كوردستان دەتوانێ ئەو شتانەی لە توركیای دەكڕێت، لە جێیەكی تر بیكڕێت. هەر لە مژاری سوریا و ئێراقیشدا توركیا داوای پشتیوانی لە باشوری كوردستان دەكەن. بە لەبەرامبەر باشوور هێزەكانی رەوشی بۆیە توركیا لە حاڵەتی باشەدایە. لەبەر ئەوەش دەتوانن لەبەرامبەر بە توركیا بڵێن نەخێر و پێداگیربن."سەرۆكی راب���ردوودا مانگی لە پرسیار/ دەرەوەی گەشتێكی كوردستان هەرێمی واڵتی كرد و لەسەروبەندی گەشتەكەیدا س���ەردان���ی ت��ورك��ی��اش��ی ك����رد، ئ��ام��ان��ج ل��ەو س���ەردان���ەی ب��ۆ ت��ورك��ی��ا چ��ی ب��وو؟بارزانی دیدارەكانی سەرەكی رۆژەڤی وەاڵم/ و " پەكەكە مژارەكانی" و سوریا توركیا، و قەیرانەكانی ئێراق بوو. توركیا دەیەوێ بەڕێگەی" كەمبكاتەوە. " PYD كاریگەری" " PDKس��ەرۆك��ی دی��دارەك��ان��ی رۆژەڤ����ی گرنگترین لە و ب��ووە "سوریا" بارزانی مەسعود هەرێم دیدارەكەشیاندا" پەكەكە " و قەیرانی ئێراقیش رێگە ئ��ەوەی بۆ توركیا دی��ارە وتووێژكراوە. و " PYD دیموكراتی" یەكێتی پارتی نەدات كوردانی سەر هێڵ و رێبازی رێبەر ئاپۆ لە سوریا، بەكاریگەر بن، داوای یارمەتی لە پارتی دیموكراتی )با پێشنیاری "ك��ردووە. PDK كوردستان" پێكەوە كاریگەری پەكەكە بشكێنین(ی بۆ بارزانی PYD كردووە. بۆ ئەوەش هەست بەكاریگەریلە رۆژئاوای كوردستان دەكەن، لە حسابی )ئایا PDK دەتوانێ كاریگەری PYD بشكێنێت؟(

دیدارەكانی لە دەكەینەوە وابیر ئێمە دەكەن. رۆژەڤ����ەوە." كەوتۆتە م���ژارە ئ��ەم ب��ارزان��ی��دا ئێمە ئاگامان لەوە نییە كە ئاخۆ لە دیدارەكاندا بارزانی و توركیا رێكەوتوون یان رێنەكەوتوون. كورد لە سوریا چاالكی و دینامیكییەتی دیموكراسین، لە كاریگەری هەڵوێستەیان ئ��ەو بەگوێرەی توركیا دەكەین باوەڕ دەكەن، گۆڕانكارییەكان دەیەوێ بە دەستی بارزانی كورد بە ئەنجوومەنی نیشمانییەوە ببەستێتەوە. نازانین كە لەم رووەوە PDK چ وەاڵمێكی توركیای داوەت��ەوە، بەاڵم لەڕووی كردارییەوە دەیبنین و ئاشكرا دەبێت." كوردستان هەرێمی سەرۆكی پرسیار/ ل�����ەو دی�������داران�������ەی خ����ۆی����دا ب��اس��ی وەالن��ان��ی چ��ەك��ی ك���رد، ئ��ای��ا ئ��ەم هێزە ئاخفی؟ ئ��اوەه��ا ك��ە دەبینی ل��ەخ��ۆی��دا وەاڵم/ مژارێكی گرنگی تری دیدارەكان رەوشی

كە رێكخستنەیە ئەو PDK ب��ووە. پەكەكە بارزانیش مەسعود دەیناسێت، زیاتر پەكەكە و دابنێ پەكەكە بە ناتوانێ چەك كە دەزان��ێ ناشتوانێت هەڕەشە لە پەكەكە بكات. توركیاش بارزانیش بەڕێز و PDK دەكات، پێداگیری پێویستە پەسەندی بكەن؛ بەاڵم ئەمە سەرناگرێ. ئەمەش بۆ PDK یاخود هەر پارتییەكی تری لەبەر كردنە. خۆ لە نكۆڵی بەواتای ك��وردان توركیا و PDK ناكەین ب��اوەڕ ئێمە ئ��ەوەش ئەوەیە راستییەكەی رێكەوتبن، ئەمە لەسەر وابیر ئێمە روون���ەدات. وا شتێكی پێویستە ." نەبێت شێوەیەش بەو شتی كە دەكەینەوە پ���رس���ی���ار/ ت���ورك���ی���ا ل����ە ب����اش����ووری دەگ��ەڕێ��ت؟ چیدا دوای ب��ە ك��وردس��ت��ان سەرۆكی دیدارەكانی تری بابەتیكی وەاڵم/

و ئ��ەردۆغ��ان تەیب و ك��وردس��ت��ان هەرێمی رایەدارانی توركیا قەیرانەكانی ئێراق بوو. قەیرانی پەیوەندیدار كوردستان باشووری تەنیا ئێراق زۆر دەك��ات، پەیوەندیدار توركیاش ناكات، مەزهەبی شەڕی بەشداری كورد مەترسیدارە مەزهەبی، لە شەڕی كورد بەشداربوونی ببێت، نێو لە ك��وردان دیموكراتی چەمكی و كەلتوور باشوری دەیەوێت هێشتاش توركیا دەب��ات. كوردستان لەبەرامبەر بە بزوتنەوەی ئازادیخوازی بهێنێت. بەكار ئامرازێك وەك��و ك��ورد گەلی پەكەكە نێوان بخەینە ناكۆكی ئێمە دەڵێن دیموكراتی پارتی بەدەستی ەوە، PDK و نیشتمانی یەكێتی و PDK ك��وردس��ت��ان كوردانی لەسەر كاریگەری ،YNK كوردستان دەیانەوێ بكەین، دروست كوردستان باكوری جیاخوازی و جوداگەری بخەنە ناو كوردانەوە." پرسیار/ لەم بارودۆخەی رۆژهەاڵتی ناوین و جیهانی تێدا تێپەڕ دەبێت، كوردان چۆن قۆناخە؟ ل��ەم بن سوودمەند دەت��وان��ن وەاڵم/ پێگەكانی پێشوو لە رۆژهەاڵتی ناویندا هەڵوەشاوەتەوە و لە قۆناخێكی وەهادا كە هێشتا پێگەی نوێ دانەمەزراوە، كورد بوونەتە هێزێكی گەورە و ئەمەش دەرفەتی گەورەی خولقاندووە. گەر تێبكۆشین كورد لە رۆژهەاڵتی ناویندا دەبن توركیا، كوردانی پێویستە گەورە. هێزێكی بە لەو وەرگرتن سوود بۆ سوریا و ئێراق ئێران، خاوەن پێویستە ئاراوە هاتۆتە هەلودەرفەتەی بەو كاتێك سیستەمی جیهانی بن. هەوڵوێست شێوەیە بجووڵێنەوە، دیارە كوردی بێ پێگە چۆن نێوان پەیوەندییەكانی كاتێك دەجووڵێتەوە. هەر تێكدەچن، ئێراق و ئێران، سوریا توركیا، باس، جێگای دەبێتە كورد كێشەی مژاری كە لە وەردەگ��رن��ەوە. هەند بە یەكتر تر جارێكی دۆخێكی بەوشێوەیەدا هاوسەنگی نوێی سیاسی ئاوادەكرێت و رۆژهەاڵتی ناوین سەرلەنوێ شێوە تەنیا مەگەر ك��ورد ئ��ەوەش بۆ دەگ��رێ��ت��ەوە. بەهێز. ببێت بتوانێ هاوبەشی و یەكێتی بە هۆكارێكی تر كە پێویستی كۆنگرەی نەتەوەییمان سیاسییە، رەوش���ی دەسەپێنێت، ب��ەس��ەردا بەهەموو ناوین رۆژه��ەاڵت��ی سیاسی رەوش��ی دەك���ات." ف��ەرز ك���وردان یەكێتی شێوەیەك یەكڕیزی یەكنەگرن و لەم دۆخەدا ئەگەر كورد دروست نەكەن، واتای خیانەت دەگەیەنێت. ئەگەر ئەمڕۆ نەبێت ئەی كەی دەبێت. لەم قۆناخەدا كە دەبێت، شێوەگیر سەرلەنوێ ناوین رۆژهەاڵتی دەیانەوێ خۆیان و هەموو الیەك هەموو كەس بۆ ئاوانتاژ، خاوەنی ببنە و بكەن بەكاریگەر دروست نوێ هاوپەیمانی و رێككەوتن ئەوەش دەكرێن و تێكدەدرێن. هەموو سیاسەتە چاالكەكان بێ كورد دەبێ ئایا ئەوەش لەبەر دەگرێتەوە، ئەوەیە ك��وردان ئەركی گرنگترین بن؟. دەنگ پێویستە كورد ببن بە یەك و یەكڕیزانە بەشداری لەو قۆناخەدا بكەن و پێویستە كورد چاالك بن."

ئەگەر كورد لەم دۆخەدا یەكنەگرن و یەكڕیزی

دروست نەكەن، واتای خیانەت دەگەیەنێت. ئەگەر ئەمڕۆ نەبێت ئەی كەی دەبێت. لەم قۆناخەدا كە رۆژهەاڵتی ناوین

شێوەگیر دەبێت، هەموو كەس و هەموو الیەك دەیانەوێ خۆیان بەكاریگەر بكەن و ببنە خاوەنی ئاوانتاژ، بۆ ئەوەش رێككەوتن و هاوپەیمانی

نوێ دروست دەكرێن و تێكدەدرێن سەرلەنوێ

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

14] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

ماوەیەك كەجەكە وەك��و ئێوە پرسیار/ بۆ پرەنسیپێكیان چ��ەن��د ئێستا پێش بۆ ك��ورد نەتەوەیی كۆنفرانسی بەستنی پرەنسیپانە ئەو راگەیاندبوو، گشتی رای دەك��ەن؟ لەسەر پێداگری ئێوە كە چین وەاڵم/ بەرلەهەموو شتێك كۆنگرە پێویستە لە پێكبێت. دیموكراتیدا تایبەتمەندی و كاراكتەر پێویستە لە هەڵوێستی دیموكراتییانەدا بیت. ئەم بناخە بە كورد گەلی ئازادی ئیرادەی كۆنگرەیە وەردەگرێت و دیموكراتیبوونی كۆمەڵگای كوردان بە كۆمەڵگا هێزی چونكە وەربگرێت. بەبناخە دیموكراتیبوون بەرقەرار دەبێت. راستە ئێمە وەكو تەڤگەڕ پارادایمێكی بەدەوڵەتبوونمان نییە، بەاڵم لە دژی تاووتوێكردنی راگەیاندنی سەربەخۆیی باشور نین، دەكرێ هەندێك شەرت و مەرجی وا لە ئارادا هەبن كە كورد بەرەو بە دەوڵەتبوونەوە ببات، بەاڵم ئێمە ستراتیژییەتی كوردان نەك لە بە دەوڵەتبوون، بەڵكو لە بەدیموكراتیبووندا دەبینین. فكر و ڕای ئێمە بەو شێوەیەیە كە ببێت بە سیاسەتێك و بەردی بكات. دیموكراتیزە ناوین رۆژهەاڵتی بناخەیەك باشوری بەدەوڵەتبوونی پێشنیاری دەك��رێ��ت ئەمەش ك��ۆن��گ��رەوە، بهێنرێتە ك��وردس��ت��ان لە شتێكمان ئێمە دەكرێت، لەسەر گفتوگۆی كۆمەڵگای ك��ورد ئ��ەگ��ەر ب��ەاڵم نییە، س��ەری بناخەی لەسەر هەرێمەكە واڵت��ان��ی و خۆیان زیاتری قازانجی بهێنێت، بەكار دیموكراتییانەدا گەورەی هێزی كە كورد ئەوەش لەبەر دەبێت، دیموكراتییانەی هەیە، بیركردنەوەیان گەورە بێت.كورد پێویستە دیموكراتییانەوە زیهنییەتە بەم و لەناوخۆدا كورد دەبێ و نەناسێت سنوورەكان یەكێتی كەلتورەوە نەتەوەیی، سیاسی، لەڕووی و ئ���ازادی پێویستە و بكەن دروس��ت خۆیان پاراستنەوە. ژێ��ر بخەنە خۆیان دیموكراتی پارچەیەكی ه��ەم��وو ل��ە ئ���ەوەش دەب��ێ ل��ەب��ەر بكەن. ئ���اوا خ��ۆی��ان یەكێتی ك��وردس��ت��ان��دا كۆنگرە لە بواری ئابووری، كۆمەاڵیەتی، كەلتوری، سیاسی و نەتەوەییەوە خاوەنی زەمینەیەكی گرنگە. ئەم كۆنگرەیە ئەوانە جێبەجێ و دەستبەر دەكات. ئێمەش داوامان لەم كۆنگرەیە هەر ئەوەیە. داواكارین دابمەزرێت، هاوبەش دەزگ��ای كۆنگرەیەوە لەو و كەلتوری كۆمەاڵیەتی، سیاسی، ب��وارە لە دیبلۆماسییەكانەوە پرەنسیپی هاوبەش دەستنیشان بكرێن. لەالیەكی تریشەوە دەبێ ئەمانە پراكتیزە پێنج بناخەی لەسەر ئەمەی ئاپۆ رێبەر بكرێن. پرەنسیپ و چوار پێشنیار پێشكەش كردووە. وەكو پرەنسیپەكانی شەڕ، ئاشتی، یەكێتی، چارەسەری كەلتوری و ئابووری پرەنسیپی و دیموكراتییانە ریزبەند دیموكراتییانە سیاسەتی پرەنسیپی و كردووە. لەو پێشنیارە پراكتیكییانەدا كۆكردنەوەی و جێبەجێكار دەزگ��ای و رەوا پاراستنی هێزی بەدەزگاكردنی دیبلۆماسی بە بناخە وەردەگرێت. و دەكرێن تاووتوێ هەموویان ئەمانە گومان بێ

ئامادەین. هەموویان بۆ ئێمە دەبن، ئەنجامگیر داننان بە ئازادی و هەبوونی نەتەوەیی كورداندا بۆ بەپێچەوانەوە نییە، خراپ توركیا ئێراق، ئێران، توركیا، كاتی چارەسەربوونی كێشەی كورددا لە بەهێزتر دەبن، هەموو رۆژهەاڵتی ئێران و سوریا كۆنگرە ئ��ەوەش لەبەر دەب��ن، بەهێزتر ناوین نییە. هەرێمەكە ل��ەدژی و واڵتانە ئەو ل��ەدژی كە كۆنگرەیەكە شێوەیە، ب��ەو كۆنگرەیەكی بكات. چ��ارەس��ەر خ��ۆی كێشەی تێیدا ك��ورد كێشەی چارەسەرمانەوەی بێ رووبەڕووی واڵتان كۆنگرەیە ئەم ئ��ەوەش بۆ هاتوونەتەوە، كورد دەب���ات. لەنێو چەقبەستنانە ئ��ەو ه��ەم��وو پ����رس����ی����ار/ ئ����اخ����ۆ ئ����ەگ����ەر ت���ورك���ی���ا دەستێوەردانەكانی خۆی لە سوریا و ئێراق پەیوەندییەكانی پێناچێت، بكات، زیاتر بكات؟ خ��راپ��ی ل��ە روو ئ��ێ��ران��دا ل��ەگ��ەڵ وەاڵم/ تا دەچێت نێوان توركیا و ئێران ئاڵۆزتر دەبێت. ئاڵۆزی و گرژییەكانی هەرێمەكە، ئاڵۆزی ئاڵۆزی دەبێت. گوڕتر توركیا و ئێران نێوان دەبێت زیاتر دەچێت تا ئێران و توركیا نێوان بە بەتایبەتی ئەمەش دەستێنێت، پ��ەرەش و ڕێگەی ئێراق دژوارتر دەبێت. توركیا ماوەیەكی تر ئاڵۆزی ئێران. هێرشكردنە سەر بارەگای دەبێتە هەڵكشان ب��ەرەو ئازەربایجانش و ئێران نێوان خۆیدا لەگەڵ ناوەكی چەكی م��ژاری دەچێت، كردووە. بەمە هەستی ئێران روو. دەردەرخاتە عەرەبی واڵت��ان��ی ئەمانەشدا، ه��ەم��وو ل��ەگ��ەڵ زیاد سوریا سەر لە توركیا كاریگەری نایانەوی كە دەزان��ێ��ت ئ��ەوە ك��ەس هەموو چونكە بێت، ئەنقەرە سیخوڕی ئەمریكایە لە رۆژهەاڵتی ناویندا. پرسیار/ ئایا لە توركیا و باكووری كوردستان دەت���ان���ەوێ���ت ب���ە چ م��ی��ك��ان��ی��زم��ەی��ەك چ�����ارەس�����ەری پ���رس���ی ك������ورد ب���ك���ەن؟بێننە دیموكراسی دەت��وان��ن ك���ورد وەاڵم/ باكوری كێشەی دەمانەوێ ئێمە هەرێمەكەوە. لەناو دیموكراتی بەشێوەیەكی ك��وردس��ت��ان بەاڵم بكەین، چارەسەر توركیادا سنوورەكانی ئەگەر كە رامانگەیاندووە ئەمەشدا لەبەرامبەر خۆمان ئ��ەوا نەبێت، جێبەجێ داوای��ەم��ان ئەم چارەسەری دادەنێین. ئەڵتەرناتیف چارەسەری سیستەمی جیاوازە". نییە، دەوڵ��ەت كەجەكە، ئەڵتەرناتیفی كەجەكە كوردستان جڤاكێن كۆما دەوڵەتە و لەبەر ئەوەی دەوڵەتی تورك كاراكتەر كێشەی چ��ارەس��ەرەی ماهیەتی و خاسیەت و سیستەمی پ���رۆژەی هەمیشە نییە، ك���وردی و ك��ردووە بەناو )جیاخوازی( وەكو كەجەكەی گەر لێكدایەوە. دەوڵەتێكی سیستەمی وەك��و ئەمە وەها بەردەوام بكات، گەر هێرشەكانی دژی دەكاتە توركیا یەكێتی كە كەجەكە چارەسەری ئامانج بەردەوام بكات، گەر هەڵوێستمان لەبارەی چارەسەری یەكێتی دیموكراتییانە پەسەند نەكرێت، بگەڕێن". تر چارەسەرییەكی لە دەتوانن كورد

پ��رس��ی��ار/ ئ���ەو دەوڵ��ەت��ب��وون��ەی ك��ە لە ب���اش���ووری ك��وردس��ت��ان��دا ك��ەوت��ووەت��ە رۆژەڤ������ەوە ئ��اخ��ۆ چ ك��اری��گ��ەری��ەك��ی لە ب��ەش��ەك��ان��ی ت���ری ك��وردس��ت��ان دەب��ێ��ت؟باشووری لە بەدەوڵەتبوون بابەتی وەاڵم/ كوردستانیش تری بەشەكانی هەموو كوردستاندا پەیوەندیدار دەكات. ئەگەر لە باشووری كوردستان جیاواز ئەڵتەرناتیفێكی وەك��و دەوڵ��ەت��ب��وون پێویستە هەموو رۆژەڤەوە، و باس بەر دەیخەنە بگوترێ ناتوانرێ بكەینەوە. تاقی تر رێگەكانی دەك��ات چ��ارەس��ەر شتێك هەموو سەربەخۆیی گوڵستان". و گوڵ بە دەك��ات شتێك هەموو و دەتوانێت كوردستان باشووری بەرێوەبەرایەتی كۆمەڵگا و ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی ن��ێ��وان م���ەودای گەر بكات. تێپەڕ دیموكراتییانە بەشێوەیەكی دەوڵەت ئاوا ببێت، بەڕێوەبەرایەتی، لە كۆمەڵگە دوور دەكەوێتەوە، ئەو كاتە چەند هێندەی ئێستا مەدەنی و سەربازی بیرۆكراسییەتی میكانیزمی زیاتر دەبن، بۆ ئەوە پێویستە بە دەوڵەتبون وەكو ئازادبوون و دیموكراتیزەبوونی كۆمەڵگا نەبینێت". ئەگەر لە بەرامبەر بە هەموو هەوڵدانەكانی كوردان كێشەكە چارەسەر نەبێت و مژاری بە دەوڵەتبوون پارچەكانی هەموو یەكە ئەم رۆژەڤەوە، بكەوێتە ئێمە ئەوەش بۆ دەكات، پەیوەندیدار كوردستان دەڵێین پێویستە ئەمە بە تێڕوانینی هەموو هێزە سیاسییەكان و بە ئیرادەی كورد دروست ببێت".و ئەرێنی ئەنجامە ه��ەم��وو ك���ورد پێویستە نەرێنییەكانی سەربەخۆیی و بەدەوڵەتبوون تاوتوێ دیكەی پارچەكانی رەوش��ی ئ��اگ��اداری و بكات دەوڵەتبووندا لە پێویستە ب��ن. كوردستانیش چارەسەری هەموو كێشەكان لە باشوری كوردستان پارچەكانی لەسەر هۆشمەندانە هەڵوێستێكی و یان وەربگیردرێت بناخە بە كوردستان دیكەی ئۆجاالن عەبدولاڵ كورد گەلی رێبەری وەكو نا، دەستنیشانی كردووە كە، لە بەرامبەر رازیكردنی ئێران و توركیا و ئێراق و سوریا بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێكی بچووكی كوردان، دووچاری فیداكردنی ئەگەر دەبنەوە". كوردستان دیكەی پارچەكانی هەموو هاوبەشی ئیرادەی و هەڵوێست بە ئەمە ئەنجامی لە رێگە پێویستە بێت، پێك ك��وردان بەرژەوەندی لە نەرێنی بگیردرێت و ئەمە هەموو بێت". كوردستانیشدا باشووری و تر پارچەكانی پ���رس���ی���ار/ ئ���ای���ا واڵت����ان����ی ع���ەرەب���ی ل�����ەو دەس����ت����ێ����وەردان����ان����ەی ت��ورك��ی��ا ل������ە س�������ووری�������ا ب������ۆ ب����ێ����دەن����گ����ن؟بە ع��ەرەب��ی نەژاپەرستی ئ��ەردۆغ��ان وەاڵم/ بەرامبەر لە عەرەبی نەژادپەرستی دەزانێ، كەم گەلێك ناویندا رۆژهەاڵتی لە نییە، ئیسالمییەت سیاسیدا، ئیسالمی ناوی ژێر لە عەرەبی الیەنی ن��ەژادپ��ەرس��ت��ی ع��ەرەب��ی دەك���ەن، ب��ۆ ئ��ەوەش نەژادپەرستی عەرەبی هێزی هەیە. زۆربەیان ئەو هێزانەن كە تایبەتمەندی ئیسالمیان هەیە. ئیسالم

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

15] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

كاراكتەر و خاسیەتێكی گەردوونییە، بەاڵم جاری یەكەمە ئایینی عەرەبی الچووە، بۆ ئەوەش عەرەب و ئیسالم كەوتوونەتە ناو یەك. توركیا دەیەوێ بە رێگەی ئیخوان موسلیمین كاریگەری خۆی لەسەر سوریا توندتر بكات، ئەمەش واڵتانی دیكەی عەرەبی ناڕەحەت دەكات". لەبەر ئەوەشە عەرەب نایانەوێ توركیا كاریگەرییەكی زۆری لەسەر سوریا هەبێت. ناوین، سیاسەتێكی لەسەر توركیا لە رۆژهەاڵتی بناخەی هەستییارییەكانی ئیسالم پەیڕەو ناكات، رۆژئ��اوا ت���ڕوادە(ی )ئەسپەكەی هەرێمەكە لە ناویندا. رۆژه��ەاڵت��ی لە ئەمریكایە سیخوڕی و ئاڵۆزییەكانی و گرژی لە پارچەك بۆتە توركیا دەسەاڵتی ئێراق و سوریاش، خودی توركیا بەخۆی دەڵێت:" من هێزی هەرێمەكەم". ئێدی لە تێكۆشان و كێبڕكێ دەسەاڵتی هەرێمەكەدا جێدەگرم، توركیا دەڵێ؛ پشتگیری دەدەم بەوانەی لە خۆمەوە نزیكن و پێویستم بەمە هەیە بۆ ئەوەی ببم بە واڵتێكی گەورە و بەو شێوەیە دەستێوەردان و سیاسەتەكانم زلهێز دەوڵەتێكی وەكو ئەمریكا چۆن دادەنێم. توركیاش وەردەدا، شوێنێك هەموو لە دەست خۆی وەكو گەورەترین دەوڵەتی رۆژهەاڵتی ناوین دەزانێ كە دەست رەوا بە بۆ خۆی و دەبینێت توركیا وەرب��دات. كێشە سیاسییەكان هەموو لە شێوەیەوە. بەم سیاسی قۆناخێكی كەوتۆتە بێگومان ئەم سیاسەتە بێ ئەنجام دەبێت، توركیا نەتەوییەكانی كێشە چارەسەركردنی توانای كە ناخات. بەدەست ئەنجامێك هیچ نییە، خۆی بەدوایشیدا چەندە ناویندا رۆژهەاڵتی لە توركیا نوێ، عوسمانییەكی بە ببێت ناتوانێ بێت وێڵ بە پێچەوانەی ئەوە لە زیهن و بیری عەرەبەكاندا هەوایەكی قووڵی عوسمانییەت هەیە. بۆ ئەوەش ئەو سیاسەتانەی توركیا بێ ئاكام دەبن. توركیا ئەگەر دیموكراتی ببێت و بە هێزی دیموكراتی خۆی ببێت بە نموونە، ئەو كاتە دەتوانێ سەرەنجی عەرەبەكان و رۆژهەاڵتی ناوین بەدەستبخات. ئەو كاتە دەبێتە ئەمە بەاڵم ناوین، رۆژهەاڵتی هێزی گەورەترین بە زهینییەتی سەردەستی و عوسمانیی نابێت".ئەردۆغان تەیب دوایانەدا لەم پرسیار/ ب��ەدەپ��ەدا گ��ەڵ لە چاوپێكەوتنی باسی ك�����رد، ئ���ای���ا ش��ت��ێ��ك��ی ب����ەم ش��ێ��وەی��ە چ���ەن���دە ئ��ی��م��ك��ان��ی ه��ەی��ە و راس��ت��ە؟كەس ه���ەزاران ب��ە ك��ە شوێنێك ل��ە وەاڵم/ ئایا ئ��ەدرێ��ت، ئەنجام دی��دار بێت، زیندانیكرا كەسی هێندە لە چاوپۆشی دەتوانێت بەدەپە ناو زیندانەكان و هەوڵەكانی پاكتاوكردنی دژ بە وەكو و دەكرێت پاكتاو بەدەپە بكات؟ خۆیان س��ەرەڕای نەدابێت، رووی شتێك هیچ بڵێی ئەوەش هەستێ لەگەڵ ئاكەپە دیدار ئەنجامبدات، نە چاوپێكەوتنی تەلەكەبازییە، نییە دیدار ئەوە دەبێت". وەه��ا رێكەوتنی نە و شێوەیە ب��ەو بۆ سیخوڕیكردن بە دەستی ئێستاكە توركیا لە من وتووە:" ئەمریكای بە و كردووە ئەمریكا بۆ سیخوڕیتان هەرێمەكەدا بۆ سیاسەتەكانتاندا

دەكەم، ئێوەش لە مژاری تەكبیر وەرگرتن لە بەرامبەر بزوتنەوەی ئازادیخوازی كورددا پشتیوانیم بكەن". لە دژی ئاشكرادا بەرچاو و ئاستێكی لە توركیا بزووتنەوەكەمان پشتگیری لە ئەمریكا وەردەگرێت. دەبێ وەاڵمی ئەرێنی هەموو داواكارییەكی هاوكاری لە ئەمریكا وەرنەگرێت، بەاڵم بە ئاشكرا هاوكاری دیارە وەردەگرێت. ئەمریكا سیاسی و سەربازی هەموو الیەكیش دەزانن كە فڕۆكە بێ فڕۆكەوانە ئیسرائیلن". و ئەمریكا فڕۆكەی سیخوڕییەكان، چ ئەمریكا ن��ێ��وەن��دەدا ل��ەم پ��رس��ی��ار/ رۆڵ��ێ��ك دەت��وان��ێ��ت ل��ە چ��ارەس��ەرك��ردن��ی پ���رس���ی ك�����ورد ل���ە ئ��ەس��ت��ۆ ب��گ��رێ��ت؟ئەمریكا ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان��ی واڵت���ە وەاڵم/ ئەگەر ك����ورددا. كێشەی ل��ە الیەنێك ب��ۆت��ە فاشیزانە بەشێوەیەكی سیاتمەدار ه���ەزاران دەستگیردەكرێن، بۆ شكاندنی ئیرادەی گەلی كورد بێدەنگ جیهان ئەمەشدا لەبەرامبەر و دەكرێت دەبێت، ئەوا هۆكارەكەی پشتگیری ئەمریكایە بۆ توركیا. دەتوانێ لە سوریا و میسر و تونس زیاتر

لە زوڵمەی ئەو چونكە بكات، تەنگەتاو توركیا توركیا پەیڕەو دەكرێت، لە تونس و میسر و لە سوریاش نییە، دەیانەوێ گەلی كورد بە زمان و كەلتورەكەشییەوە لە نێو ببەن، بەاڵم جارێكی تر دەرناكەوێت. دەنگێك هیچ بەمەشدا لەبەرامبەر توركیاش بە ئامانجی درێژەكێشانی ئەو بێدەنگییە، كارگوزاری و سیخوڕی ئەمریكا دەكات. بۆ ئەوەش ئەمریكا بۆتە پارچەیەك لە كێشەی كورد، هەروەها كێشەكەش". چ��ارەس��ەری لە پارچەیەكیشە كورد كێشەی لە یەكالیەنە ئەمریكا گشتی رای دەڕوانێت و تەنیا گوێ لە الیەنی دەوڵەتی تورك دەگرێت و بەدەپە و كەجەدەش بە ئامانجی رێگرتن ئەنجامداوە. دیداریان یەكالیەنەیە تێڕوانە لەو دۆزی كورد دۆزێكی مافدارە و مافی خۆیانە باسی دەتوانن كورد ئەوەش بۆ بكەن. خۆیان دۆزی كەنەدا ئەوروپا، ئەمریكا، پێشكەشی داواكانیان و تەنانەت چینیش بكات، هیچ كەسێك ناتوانێت كەسیش و ن��اڕەوان داواكانتان بڵێت كوردان بە نەیوتووە. هەتا ئێستا كورد پەیوەندییان لەگەڵ

شتێكی داوای كە نەوتراوە پێی بەستبێت، كێ چەوتە." تێكۆشانەكەتان یاخود دەك��ەن زۆر ئاگربەست رۆژەڤ��ی چەندە ئایا پرسیار/ ل��ە رۆژەڤ����ی ئ��ێ��وەدای��ە، ئ��ای��ا داوای��ەك��ی كراوە؟ بزوتنەوەكەتان لە شێوەیە بەم نەبێت، چ��ارەس��ەرك��ردن سیاسەتی وەاڵم/ گرنگ ئیتر دۆخ��ەدا لەم واتایە. بێ ئاگربەست هەبێت، دووالیەنە و یەكالیەنە ئاگربەستی نییە و خاڵفاندن ئامانجی و نیاز بە ئاگربەستێك نابێت. سەرقاڵكردن بێت هیچ واتا و قازانجێكی لە ئاستی ئێستادا گرنگ ئەوەیە دەوڵەتی تورك ئەگەر ن��ا، ی��ان هەیە چ��ارەس��ەری سیاسەتی نەیبێت و پرۆژەی چارەسەری نەبێت، ئاگربەستی نابێت". واتایەكی هیچ دووالیەنە و یەكالیەنە هۆكاری چارەسەرنەكردنی كێشەی كورد لە ئێران توركیایە. هەر سیاسەتی حكومەتی و سوریاش گەر توركیا بۆ چارەسەری كێشەی كورد هەنگاو ناتوانن چیدی س��وری��اش و ئێرانیش ب��ه��اوێ، لە توركیا بكەن. پەیڕەو ناچارەیی سیاسەتی كێشەی بێچارەكردنی و چارەسەرنەكردن بواری كورددا پشتیوانی لە ئەمریكا و ئەوروپا وەردەگرێت ب��وێ��ری لەو ئ��ێ��ران و س��وری��اش غ��ی��رەت و و بەدەپە پێویستە وەردەگرن. توركیا سیاسەتەی كردبێت". سیاسەتانەشی ئەو باسی ئەمریكا لە بەرنامەیەكی و پ��رۆژە هیچ ئاكەپە حكومەتی ن��ی��ی��ە ب���ۆ چ����ارەس����ەری ك��ێ��ش��ەی ك����ورد.پ�����رس�����ی�����ار/ ب������ەدەپ������ە س�����ەردان�����ی ئایا كرد، ئەمریكای واڵتەیەكگرتووەكانی دەبن؟ ئەنجامگیر سەردانانە ئەم چەندە واڵتە هەیە، واتایەكیان دیدارانە ئەم وەاڵم/ تەڤگەڕی ئەمڕۆ تا ئەمریكا یەكگرتووەكانی كوردانی لە باكوری كوردستان نەدەناسی، كوردی وەكو موخاتبێك نەدەبینی، دوای هەڵبژاردنەكانی )29(ی ئادار، ئۆباما لەگەڵ ئەحمەد تورك دیداری ئەنجامدا. دەبێ ئەمە هێندە پایەبەرزیش نەبێت، بەاڵم لەگەڵ كاربەدەستانی حكومەت و رێكخراوە مەدەنییان دیداریان كرد. لە راستیدا ئەمە نیشانی كە كردووە پەسەندی ئەمریكا ئیدی كە دەدات خاوەنی كوردستان باكوری لە كورد تەڤگەری وا پێویستە بەدەپەیە. و پەكەكە كاریگەری چیتر سیاسەتی كە بینی ئەمریكا لێكبدرێتەوە؛ كورد بێ بەدەپە و پەكەكە ناڕوات، ئەمەش وادیارە چارەسەریی لە ئەرێنی ئەنجامی داهاتوودا لە كایەوە. بهێنێتە ك��ورددا كێشەی سیاسییانەی ئەمەش دەتوانێ داواكانی گەلی كورد بە دەوڵەتی نیشانیشی ه��ەروەه��ا ب��ك��ەن، پەسەند ت��ورك زیاتر لە موخاتبگرتنی تڤگەری كورد دەدات كە چۆن نەماوە. تورك دەوڵەتی بۆ تر رێگەیەكی ئەردۆغان بە قسەی )چەك فڕێدەن ئۆپەراسیۆن كێیە، موخاتەب كە داوە نیشانی رادەوەستێت( لەگەڵ دیدارانەوە، ئەو ناو كەوتۆتە ئەمریكاش نیشانیدا كە ئەنجامدا و ئەمەش بەدەپە دیداری لە كێشەی كورددا كێ بە موخاتەب وەردەگیرێت.

توركیا لە بواری چارەسەرنەكردن و

بێچارەكردنی كێشەی كورددا پشتیوانی لە ئەمریكا و ئەوروپا وەردەگرێت و ئێران و سوریاش غیرەت و بوێری لەو سیاسەتەی توركیا وەردەگرن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

16] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

وتار

لە دیدی هاوچەرخدا كومەڵێك تیورە هەن بەناوی و گەشەكردن لە ب��اس كە نوێبوونەوە تیوری دونیای باڵوبوونەوەی دایكبوون و لە چۆنیەتی نوێ دەكەن. باس لەو بوارانە دەكەن كە كاریگەری و كۆمەاڵیەتی بوارەكانی ژیانی لەسەر گ��ەورە ئینسانی ڕەمزی و فەرهەنگی و هزری و سیاسی دەكات وا جێدەهێڵن، نەتەوە و كۆمەڵگا بوونی هەنگاوی و بكەن تێپەڕ كاریگەرییە كالسیكیەكان بە بهاوێن و ت��ازەك��ان كۆمەڵگا ب��ەرەو خێراش خۆیان نەتەوەییەكانی و ئینسانی مافە بە گەالن حیزبە سیاسەتی و فكر نێوەندەشدا لەم بگەن. مۆدێرنەكان دەوری بااڵیان بینیوە لە بەرهەمهێنانی دوو ساتە چركە ئەم تا دەبینین تازە. دوونیای حیزبی دەسەاڵتدار تەنانەت نەیانتوانیوە قۆناغەكانی دەوڵەتبوون بە و كۆمەڵگاو وشیاری سەرەتایی بە فاكتەرەكانی نەبوونی پاڵ لە بكەن. تێپەڕ شیعاری لە ب��اس دەبینین ئ��ەوە دەوڵ��ەت��ب��وون بریقەداری بە دەوڵەتبوون دەكرێت. لە كاتێكدا ئەگەر دەوڵەتێكی بەم سیستمە نا تەندورستەی ئێستا لە دایك بێت هاوكار و پاڵنەرەكانی لە دایكبوونی ئەو جۆرە مانانەی دووژمنی كورد بن ئەوە نە وەك هەر نوێنەراتی گەلی كورد بكات، بەڵكو هەر ناتوانێت دایك لە مردوویی بە دەوڵەتە ئەم سەرەتاوە لە دەبێت. جگە لەمەش لە دایكبوونی دەوڵەتێك كە یەكنەگرتوو كوردی ملیۆن سێ دوو سێبەری لە ناتەندورستی و پەرتەوازە سسیتێمێگی گەندەڵ و خەست لە حیزبایەتی كالسیكی پێناسە بكرێت نە وەك هەر ناتوانین ناوی بنێین دەوڵەت، بەڵكو ئەمە و سیستمی كورد دوژمنی دەوڵەتانی بەپشتیوانی تری دابەشكردنێكی و تر جارێكی سەرمایەداری تاكە دەتوانێت حیزب بڵێن ئەگەر كوردستانە. فاكتەر بێت بۆ وشیاری نەتەوەیی و الیەنەكانی تری ساڵە بیست ماوەی بۆ كوردستان لە ئەوە ژیان، بە شێوەیەك لە شێوەكان حیزبە بەناو عەلمانی و نەتەوەییەكان كار لەسەر بەمێگەڵ بوونی كۆمەڵگا بە حیزبەكان جیهان واڵتانی زرۆینەی لە دەكەن. لە بینیوە بااڵیان دەوری شێوەكان لە شێوەیەك تاكەكان. زهنی مۆدێرنییەتی و كۆمەڵگا وشیاری ئەگەر كۆمەڵگای ئەمەریكا بەنمونە بێنینەوە ئەوە ساڵی لە كە دیموكراتەكان حیزبی دەڵێت پێمان كۆماریەكانیش حیزبی و دام���ەوزراوە )1738(ل��ە ساڵی )1885(دام�������ەزارەوە، ل��ە س��ەرەت��ای دامەزراندنیانەوە ئەم دوو حیزبە دەوری بااڵیان بینیوە لە مۆدێرنەكردنی كۆمەڵگاكەیان. تا ئەم چركەساتە

نوێدا دونیای كاروانی گەڵ لە هەنگاوبەهەنگاو زیاتردان، گۆڕانكاری لە بەردەوامیش و هاوتەریبن و سەردەمیانە بەشێوەیەكی توانیویانە هەمیشە لیبڕاڵیانە ئاڵوگۆڕی دەسەاڵت بكەن. ئەم دوو حیزبە واڵتەكەیان و كۆمەڵگا بەرژەوەندیەكانی هەمیشە هیچ دان��اوە. حیزبیەكان بەرژەوەندیە سەروی لە بەربەستێكی حیزبیش لە بەردەم سەروەری یاسا و وشیاری كۆمەاڵیەتی و ئازادی بیروڕا و میدیادا نییە. كۆی لە واڵتەكەیان ئەوەی هۆكاری بۆتە ئەوەش بوارەكان جلەوی جیهان بگرێتە دەست. كۆی ئەم كردنی ڕێبەرایەتی بۆ دەگەڕێتەوە گۆڕانكاریانەش ئەقڵ كە پرەنسیپ و بنەماكانی حیزبایەتیان لەسەر ماوەی بۆ ئەوەی گەڵ لە دام��ەزراوە. ئەقاڵنییەت )20( ساڵە لە كوردستانی باشور وشیاری كۆمەڵگا لكێنراوە بە وشیاری حیزب. بەرچاویشە كەوا وشیاری ئەم دوو حیزبە لە چ ئاستێكی دژە وشیاری دایە. لە كوردستانی باشور تا ئەم چركەساتەش ناوشیاری حیزبی دەوری بااڵ دەبینێت لە كۆی كایەكانی ژیانی كۆمەڵگا و حكومەت. حیزب ئەوەندە بەقوڵی بەناو شادەمارەكانی هاواڵتیاندا چۆتە خوارەوە زۆر جار لە كاتی مارەبرینی پرۆسەی هاوسەرگیریشدا بە بێ ئینتیمای حیزبی تێپەڕ ناكرێت، تەنانەت ئەو مەالیە بانگهێشت دەكرێت كە ئینتیمای بۆ هەمان حیزبی حیزب كاتێك بڵین دەتوانین هەیە. خانەوادەكە دەست لە سیاسەتی بەمێگەل بوون هەڵگرێ بەرەو شوێنكەوتەی كۆمەڵگا هەنگاوینا بوون ئەقالنی حیزب دەبێت بۆ هاویشتنی هەر هەنگاوێكی چون بەرەو كرانەوە و مۆدێرنەكردنی حیزب و بنبڕكردنی بە تەنها ئەمەش ن��ادادپ��ەروەری، و گەندەڵكاری راسیۆنالیەت بوونی حیزب دەكرێت، چونكە هێزی كە ئەقڵە تەنها خۆیەتی ئەقڵ گۆڕانكاریەكان و سحر و دین خورافیاتی دەرەوەی لە دەتوانێت و دەجولێنێت و خێلەكی شتەكان عاتیفە و سۆز دوونیای نوێ دورست دەكات و گۆڕانكاری بنچینەیی لە نوێدا دونیای لە ئەقڵ بەرهەم، چونكە دێنێتە چاالكیبوون و ڕەخنەیبوون ڕاستەقینەی دۆخێكی و ئازادی بوونی ڕاستەقینە دایە، گۆڕانە ئەقلیەكان بە كە دادپ��ەروەران��ەی��ە ئایندەیەكی لە ڕوی��ان بنیاتی ئەیەوێت مرۆڤ سەردەمیانە شێوەیەكی مۆدیلێكی لە ڕوویان بەپێچەوەنەوە نەوەك بنێت، وابووە دەبێت ڕاب��ردوودا لە گریمانە كراو بێت كە لە ئێستاشدا برەوی پێبدرێت و زیندوو بكرێتەوە. ئیشكردنی ڕەخنەگرانەی ئەقڵ دەتوانێت خشتە بە بەر كە ڕێكب خات بە شێوەیەك خشتەی حیزب لە هەركەس و الیەنێكی تر لە بەرژەوەندی حیزب خۆیدایە. تێپەڕكردنی مۆدێلی كالسیكی حیزبایەتی كێشە ئەو كۆی دەتوانێت كردنی ئەقاڵنی بە بۆ كەم و كێشە وەكو كە چارەسەربكات گرفتانە و وشیاری نەتەوەیی، كێشەی نێوان حیزبەكان، میدیا بنبڕكردنی هاواڵتیان، و دەس��ەاڵت دەس��ەاڵت، و یاسایە، بۆ س���ەروەری گ��ەڕان��ەوەی و گەندەڵی سیستە ئەم دەرەنجامی كێشەكان كۆی چونكە بۆ كارگەیەك بۆتە كەوا حیزبایەتییە نەزۆكەی

بەرهەمهێنانی كۆی كێشە و نەخۆشییە سیاسیەكان. پارتی دوو بۆ دەگ��ەڕێ��ن��ەوە كێشەكانیش ك��ۆی دەسەاڵتدار كە لە شیعاردا پارتی حیزبێكی سیكۆالر منداڵدانی لە كە یەكێەتیش و دیموكراسیخوازە و پارتی لە دایكبووە لە شیعاردا بانگەشەی سۆسیال دیموكراتبوون دەكات، بەاڵم بە شێوەی پراكتیكی ئەم نالۆژیكیانە، ئیشكالیەتێكی كەوتونەتە دوو حیزبە و بەعەلمانی حیزبەكان كۆی لە كوردستاندا لە نێوان شیعار جیاكاریەی بەو هەست ئیسالمییەوە و پڕاكتیكی دەكرێت، بەاڵم من لەم نوسینە ڕوویی نوكی خامەكەم لە دوو حیزبی دەسەاڵتدارە، چونكە ئەوان بەرپرسیاریەتی یەكەمیان لە ئەستۆدایە. كۆی ئەو كێشە و گرفتانەی لە دەسەاڵتی كوردیدا بوونی هەیە ئەیانەوێت بنبڕ بكرێت و تەنها بەوە دەكرێت ئەو دەرزەی نێوان شیعار و پڕاكتیكی پڕ بكرێتەوە. كالسیكییەی ئەقلیەتە ئەو نییە ش��اراوە شتێكی دوو حیزبی دەسەاڵتدار پڕاكتیزەی دەكەن لە گەڵ دیموكراسیەت و سۆسیال دیموكراتیەت بانێكە و دوو تازەگەرییە كە ئەقڵی نییە لەوەدا هەوایە. گومان دەرك بەجیاكاری كەلێنی نێوان شعار و پڕاكتیكی بكرێتە ناتوانرێت چیتر خۆڵ بۆیە دەكات. حیزب كە گەیشتووە لەوە نوێ نەوەی هاواڵتیان، چاوی ئەقلیش و ئەقڵە ئازادی كۆڵەكەی دیموكراسیەت دەتوانێت گۆڕانكاری بنچینەی ئەنجام بدات. ئەمەش شۆڕشی دایكبوونی لە النكەی لە سەرەتادا لە فەراهەمكردنی و ه��زری وشیاری بۆ سیكۆاڵری ئازادی بۆ ئەقڵ و بیركردنەوەی ئازادانە بەرپا بووە، واتە بانگەشەی سیكۆالربوون و دیموكراسیی بوون ئیرادەیەكی بە پێویستی و نییە ئاسان كارێكی نێوان شیعار بەهێز هەیە، چونكە ئەو جیاكاریەی نەخۆشیەكی دەسەاڵتدار حیزبی دوو پڕاكتیكی و بەرەو كۆمەڵگا و حكومەت خەریكە و كوشندەیە كەنارێكی نادیار دەبات. تا ئەم چركەساتەش هیچ ئەقاڵنی بە بۆ ناكرێت بەدی جددی هەنگاوێكی كردنی حیزب و تێپەركردنی ئەو جۆرە مۆدێلە لە كە خامانەش و دەنگ ئەو حیزبایەتی. كالسیكی بۆ تەواویان ب��واری ئ��ارادان لە مەبەستە ئەو بۆ ناڕەخسێت یا خود زۆر جار هەوڵی كەپكردنی ئەو دەنگانەش ئەدرێت، چونكە زۆرن ئەو ئەقاڵنەی لەناو بازنەی حیزبە سیكۆالرەكان دەخولێنەوە و بەهەمان نەفەسی ئیسالمی سیاسی تاكو لە توانایاندا بێت وێنەی پەردەپۆشكردنی و شێواندن لەسەر كار ڕاستەقینەی پرەنسیپەكانی نەتەوەیی و دیموكراسی و سیكۆالربوون و دونیای تازەی حیزبایەتی دەكەن، ئەمەش بۆ ئەمەیە، تاكو بتوانن مەبەستە شەخسی و حیزبییەكانیان بپارێزن و برەو بە نادادپەروەری سەر لە كار زیاتر بتوانن ب��دەن. گەندەڵكاری و وەك بتوانن تاكو بكەن، كۆمەڵگا بەمێگەلكردنی شوانێك چۆن بیانەوێت وا هەڵسوكەوتیان لە گەڵدا بكەن، چونكە بە درێژایی مێژووی دەوڵەت و ئەوە حكومەتی ك��ەوا مێگەلەكانن كەسە و كۆمەڵگا

گورگەكانیان بەرهەمهێناوە.

دوو حیزبی دەسەاڵتدار لە نێوان مۆدێلی كالسیكی و بە دەوڵەتبوون

موسلیح هەروتي

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

17] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

بووندا دەوڵەت بوتەی لە بوون هاوواڵتی هۆزان كەالری

ئ��ارای هاتنە ت��ەم��اش��ای م���رۆڤ كاتێك شارستانیەت دەكات. لە سەرەتادا پێویستە ئەم خاڵە لەبەر چاو بگرێن كە دروستبوونی شار بەواتای دروستبوونی دەسەاڵت نایەت. كاتێ سەیری لێكۆڵینەوە و هەڵكەندنەكانی گۆبەكلی تەپە" واتا گڕی ناوین لە ئۆرفای كە ئەبینین ئەكەین، كوردستان" باكوری شارێك كە خاوەن پرستشگایەكی خۆی بووە. ئەبینین و بە پێچەوانەی هەموو لێكۆڵینەوە و هەڵكاندنەكانی تر لێرەدا هەبوونی پرستشگا دروستبوونی ه��ۆك��اری نەبووەتە ش��ار و دەسەاڵت و دەوڵەت. بە گوێرەی ئەو ئەنجام و ئاكامانەی كە تا ئێستا هاتوونەتە ئاراوە، یەكەمین هۆكاری دروستبوونی دەوڵەت شارە سیولیزاسیۆن واتە شارستارنیەت بۆیە و بە یانێ دەوڵ��ەت. �2 شار �1 بە: بینینی گوێرەی ئەقڵیەتی فەرمی كە بە ماركسیزمەوە بەهێزتر بوو، هەبوونی زەمینەیەكی بەهێزی ئەم داگیركردنی و دەسەاڵتداری و ماددی ئ��ارای هاتنە هۆكاری بووەتە زەمینەیە تر خاڵێكی هاوكات دەس��ەاڵت، و دەوڵەت تەكنەلۆجیا تەنانەت و زانست كە ئەوەیە بووەتە هۆكاری هاتنە ئارای دەوڵەت، بۆیە هەموو كات پێویست بە پیاوی زانا، زەمینەی ماددی و شار هەیە، كە ئەم سێ فاكتەرە

دەبنە هۆكاری دروست بوونی دەوڵەت.ئەنجامەكانی س��ەی��ری م���رۆڤ كاتێك لێكۆڵینەوەی "گرێ ناوین"دەكات دەبینێ كە هەبوونی شار لەو كاتەدا نەبووەتە هۆكاری مرۆڤی هەروەها دەوڵەتەوە، ئارای هاتنە زاناش و بەم شێوازە زانست زەمینەی هاتنە ئارای دەسەاڵت نییە. رێبەر ئاپۆ لە دوایین بەرگرینامەكەیدا بەناوی" قەیرانی شارستانیەت لە رۆژهەاڵتی ناوین و رێگا چارەكانی"دا باس لە بابەتی شار و نەبوونی هۆكاری دەسەاڵت سەرڕاست ئەمە لێرەدا دەڵ��ێ و دەك��ات دەكەمەوە كە شار نەبووەتە هۆكاری هاتنە لەسەر لێكۆڵینەوەكانی دەوڵەتەوە. ئارای

لە پێش داوە نیشان ئ��ەوەی ناوین گرێ مرۆڤ خاوەن بە )12500(س��اڵ دایكبوونی و زان��اب��وون كەسانی و پرستشگا و شار هەبوونی ئەمەش هیچ شێوازێكی دەسەاڵتی دروستبوونی دوای لە ئ��اراوە. نەهێناوەتە دەس��ەاڵت��داران بەهێزبوونی و دەوڵ���ەت توانیووە كە شێوازێك بەهەر مرۆڤەكانیان چەوساندوەتەوە. چەوساندنەوەی مرۆڤەكان لە الیەن دەسەاڵتەوە بە بەكارهێنانی زانست دەسەاڵت ب��ووە. تێكچڕاوتر و فەلسەفە و هەرچەند كە لە تەمەنی رویشتووە بەهێزتر و ئاگاهانەتر و نەتەوە و مرۆڤەكان و كۆمەڵگەی بەشێوازێكی سیستماتیك تر كوێلە كردووە ه��ەزار پێنج دوای لە كوێلەداریە ئ��ەم و بەرزی ئاستی هەرە گەیشتووەتە ساڵەوە خۆی. بۆیە لەم دوو سەد ساڵەی ئاخرەدا بەشێوازی جیاكردنەوەی مرۆڤ لە كۆمەڵگە و بەتەنیا هێشتنی بووەتەهۆی بەهێزبوونی لە مرۆڤەكان ئازادیخوازانەی تێكۆشانی دەستی فەرەنساوە شۆڕشی لە و ئەوروپا كوێلەداری شێوازە ئەم سیستەم و پێكرد كە ئەبستێتەوە ش��ارەزای��ی و ئاگاهانە و مرۆڤەكان بە ئاسانی ناتوانین لێ تێبگەن. كە ئ��ەدات نیشانی وا سیستەم دیسان بە بڕوای و دیموكراتیكخوازە و ئازادیخواز ئیتر و هەیە مرۆڤ ئازادی و مرۆڤ مافی كات و قۆناخی خراپبوون و دەسەاڵتی وشكی لەسەر مرۆڤەكان تێپەڕاندووە و گەیشتووەتە ئەو ئاستەی كە بۆ خۆی بووەتە پێشەنگی ئەو تەنانەت و ئازادیخوازە و ئازادیەكان و دیموكراسی بە بڕوایان كە دەوڵەتانەی مافی مرۆڤ و ئازادی تاك نییە وەكو دوژمن دەبینێ و لە گەڵیان شەڕ دەكات. گەورەترین نمونەی، ئێراق و ئەفغانستان و لیبیایە كە سیستەم بە ژێر ناوی هێنانی دیموكراسیەوە ئەیەوێت ئێستاش و ك��ردووە داگیریانی سووریا و ئێران داگیر بكات. لێرەدا ئێران، سووریا و یان ئێراق ئەڵبەتە خراپ بوون و هەن، بەاڵم پرسگری ئەوەیە كە دەسەاڵتی

بیانووێ كاپیتالیست و سیستەمی جیهانی پەیدا"دۆزیوەتەوە" ئەدی نادیكتاتۆریەتەكان

مەحكومن بە لەناوچوونن.كە دەسەاڵت گەورانەی چەكە لەو یەكێك بەكاری ئازادیخوازەكانەوە بەرامبەر لە واتا "هاوواڵتیە"، چەمكی و چەك ئەهێنێ وشەیەكی هاوواڵتی مافی"هاوواڵتی"بوونە. یونیانیە كە بە واتای ئەندامی شاربوون دێت. لە یونانی كۆندا كەسانێك هەبوونە كە مافی هاوواڵتی بونیان هەبووە كە پێیان دەگوترا مافی ئ��ازادان��ە مرۆڤە ئەم ئ��ازاد. مرۆڤی كۆمەڵگەدا كێشەكانی لەسەر بڕیارداینیان چەمكی كێشەی گ��ەورەت��ری��ن ه��ەب��ووە. و كوێلە ژن، كۆندا یونانی لە هاوواڵتی كوچبەر و فەقیرە. لەو سەردەمەدا هیچ ژنێك كێشەكانی لەسەر قسە كە نەبووە بوونی كۆمەڵگەدا بكات. ژن تەنیا وەكو ئامرازێك دەهاتە دیتن و ناتوانێ لە چارەنووسی شار و دەسەاڵتدا خاوەن ئەرك بێت. هەروەها لە كوێلە گەورە زۆر رێژەیەكی كۆندا یۆنانی نابینران مرۆڤ وەكو ئەوانیش كە هەبووە لە یەكێكیتر هەبێت. هاوواڵتیان مافی تا مەرجەكانی هاوواڵتی بوون لە یۆناندا ئەوە بوو كە بە ڕەچەڵەك ئەو كەسە یۆنانی بێت. شارێكی یان و گوند لە دەرەوە، لە یانی دەوڵەمەندبونیش دیسان نەهاتبێت. ترەوە مەرجێكی ترە بۆ هاوواڵتی بوون. لێرەدا دەر ئەكەوێ كە رێژەیەكی زۆر كەم مافی هاوواڵتی ئەم هەموو س��ەرەڕای بەاڵم هەیە، بونیان كێشانەی كە هێنامانە سەر زمان، بەهێزترین لەیۆناندا ه��اوواڵت��ی تەقلیدی و چەمك مرۆڤە و شۆڕشەكان سەرچاوەی و بووە و سەدەكانی"18-17-16 ئازادیخوازەكانی

19"ی ئەوروپا بووە.هاوواڵتی بوون لە دوای هاتنە ئارای ئیهودا س��ەدەی"18" هەتا و رادەوەستێت لیمەوە پێویستە بەاڵم نابێت، فەرمی هەبونێكی ئەمەش باش بێتە زانین كە لەو سەردەمانەدا لە ئەوروپا هەتا نیوەی سەد ساڵی "19" زیاتر

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

18] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

وتار

لە هەزار كۆمین، واتا " ژیانی كۆمیناڵ" هەبووە كە مرۆڤەكان تێدا توانیویانە هەندێكیش بێت بێ كێشە و ئازادانە بژین و بتوانن چارەنووسی

خۆیان بەدەستی خۆیان دیاری بكەن.پێش و فەرەنسا شۆڕشیی ئ��ارای بەهاتنە فیلسوفانێكی گ��ەورە نیسبەتی بە ل��ەوەش لەسەر هتد ... و روس��و ژاك ژان وەك��و، پێداویستی بەشداربوونی مرۆڤ لە ناوخەباتی ژیانیدا دەردەكەوێ و ناوەڕۆكی راستی شۆڕشی فەرەنساش ئەوەیە، بەاڵم وەكو سەرەتا باسمان لێوە كرد، لە شۆڕشی فەرەنسا و دروستبوونی دەوڵەت � نەتەوە كە هگل وەكو ملموس بوونی ناپلۆن كەسایەتی لە خۆا" خۆدا"حسكردنی بناپارت ناوی لێ دەكات و هەڵەكانی ماركسیزم چەمكی و ئەمڕۆ تا پۆزیتیڤیست زانستی و كردنی بەشداری وەك��و نە ب��وون هاوواڵتی ئازادانە لە ژیان" بەتەواوی واتا، واتە سیاسی، كۆمەاڵیەتی، ئابووری، هۆنەری و ..."، بەڵكۆ وەكو تاكێكی بەتەواوەتی جۆدا لە كۆمەڵگەوە بەدەست گیراوە كە مافی بەتاكبوونی هەیە، كۆمەڵگە لە تاكەكان بەجیاكردنەوەی لێرەدا و زندانی كردنیان لە ئیگۆئیسم و خۆ ناوەند پێكهێناوە. جیاوازیان زۆر چەمكێكی دیتندا بەلێ راستە لە سەردەمی ناونیدا ژن مافێكی زۆری نەبووە و تەنانەت خاوەن جل و بەرگ نەبووە، بەاڵم ئامێرەكانی كشت و كاڵیش و ئاستی كە نەكەین بیر لە ئ��ەوە پێویستە كۆمەاڵیەتی بوون لەو كاتەدا زۆر لە ئاستێكی بەرزدا بووە و هاوكاری كۆمەاڵیەتی و تێكۆشان دژ بە زۆلمی بەگ و ئاغاكان لە هەرە ئاستی بەرزدا بووە، دیسان دەتوانین بڵێین بیرۆكەی و جیاوازی" چین"بێ بێ ژیانی بۆ گەڕانەوە سەردەمی لە بەهێزتر دیموكراتیك و ئ��ازاد

بۆرژوازی بووە.سیستەم بەچەكی لیبرالیسمەوە تاكی وااڵ"بێ و لێگەرین هەموو كە ك���ردووە ن���اوەڕۆك" هەوڵدانەكانی لە چوارچێوەی سیستەمدا بێت، بەتاك ئەڵێ:" تۆ هاوواڵتیت، مافی چارەنووسی هەیە خاوەن هەموو مافت هەیە، كۆمەڵگەت شتێك بیت، ئەتوانی ببیتە سەرۆككۆمار یان بەدەست زۆر پارەیەكی ئەتوانی وەزریرێك، بێنی" سیستەم ئا بەم پڕوپاگەندانەوە و هێنانی نمونەی زۆر لە هەندێ كەسایەتی تایبەت لەم دوو سەد ساڵەی رابردوودا ئەیەوێت بیرۆكەی

ئازادبوونی ئەم هاوواڵتیە بسەلمێنێت. ئەڵێ: خاوەن ببیتە بكەی، داهێنان ئەتوانی تۆش و بی زیرەك ئەتوانی تۆش دوالر، میلیۆنها ببیتە دەسەاڵت". سیستەم بانگەوازی دەكات و دەیەوێ خەڵك بەشداری پرۆژەكانی بكەن. بۆیە تاكە مەرجی بۆ ژیانێكی ئاسۆدە ئەوەیە كە دەڵێ:" لە چوارچێوەی مندا ناتوانی دەربكەوی، رێگای گەیشتن بەئازادبوون و دەوڵەمەندی و ژیانی خۆش ئەوەیە كە فەرمانەكانی من بەجێ بینی". لێرەدا چەند تاكێك مافی دەسەاڵتیان بە سەر هەموو دونیادا گرتووە و لە راستیدا ئەو بانگ و پرۆپاگەندانەی كە هەیە بۆ ئەوانەیە كە مرۆڤ ئەتوانێ بڵێ هەموو سیستەمی جیهانی مافی كەسێكەوەیە. ه��ەزار چەند بەدەستی پێچەوانەی بە كۆمەڵگە و تاك چارەنووسی ئەو شتەیە كە دەڵێن، نە بەدەستی هاوواڵتیان، ئەو و جیهانی دەستی سیستەمی بە بەڵكۆ

چەند كەسەوەیە.شەڕ دژ بە سیستەمی دەسەاڵت تەنیا لە رێگای چارەسەری لە خەڵك هەموو بەشداریكردنی بە پێویست بۆیە چارەنووسدایە. مافی و هەبوونی هاوواڵتێكی ئازادە، واتا ئەو كەسەی كە لە زندانی تاكگراییدا زندانی نەكراوە و بە پەروەردە و خوێندن و رێكخستنی كۆمەاڵیەتی سیستەمی لە پێویستە م��رۆڤ بۆیە ب��ووە. گرنگی بە شتێكی و بگرێت پ����ەروەردەوە نەهێڵێتەوە بۆ دەس��ەاڵت. دیسان پ��ەروەردە بۆ دروست بونی هاوواڵتی ئازاد پێویستە بە بڕواو ئیمان بەیەكسانی لەنێوان مرۆڤەكاندایە. كاتێك كە ئەڵمانیەك لە سەردەمی نازیدا خۆی و دەبینێ و حەقیقی ئەسڵ"بەڕەچەڵەك" بە مرۆڤەكانی تری بچوك و ناشایست، ناتوانین باس لە هاوواڵتی ئازاد كە خاوەن ئیرادەیە و دانان بە حورمەت باوەری گرنگتر لە هەموو بكەین. ترە" بیروڕای هاوواڵتیانی و بۆ ماف وەكو سەردەمی ئێستا كەس راستە دیسان، كوێلەداری كوێلە نییە و تەنانەت هەموو كەس ژن و پیاو، رەش و سپی و..."بێجگە لە هەندێك سعودییە، تایبەت("وەكو استسنا)رەوشی خ��اوەن ببیتە ئەتوانی دەنگدانە. خ��اوەن پۆست"پلە"، بەاڵم بێجگە لە هەندێك استسنا لەچوارچێوەی و خەڵەتاندن بەئارمانجی كە فەقیر هیچ ك��راون دروس��ت تایبەتدا شەڕی بەاڵم ئ��ازادە، هاوواڵتیەك هەر بەتایبەت و

تەنانەت بیردەكاتەوە، سیستەم ل��ەدەرەوەی مافی ژیان كردنیشی نییە.

لێرەدا هاوواڵتی ئازاد، بەواتای لیبراڵی خۆیەوە هەبوونی هەیە، ئەتوانی دەرس بخوێنێت و ببێتە پۆرفیسۆر، ئەتوانێ ببێتە هەرە پزیشكێك یان ئەندازیارێكی باش، ئەتوانێ ببێتە مامۆستای زانكۆ و ...، بەاڵم؛ � یەكسانی لەناو كۆمەڵگەدا نییە � مەحكومی سیستەمی ئابووری دەسەاڵتە نە و بژی تاكگەراییدا زندانی لە پێویستە �كۆمەاڵیەتی بێت. دیسان ناتوانێ سیستەمێكی دیموكراسی بە واتای بەشداری راستی لە ژیان، ئازاد، بەواتای یەكسانی فەقیر و دەوڵەمەند، ژن و پیاو، پیرو گەنج، كورد و تورك و ... و دەرفەتی پێشكەوتن"، دروست بكات و یان تێدا جێ بگرێت. پێویستە ئەوە لە بیرمان نەچێت كە مرۆڤ هەبوونێكی كۆمەاڵیەتیە و پێویستی قەدەری"چارەنووسی" دیسان كۆمەڵگایە، بە موتلەق نییە كە دەوڵەت و دەسەاڵت پێویستە هەبێت. وەكو لە سەرەتاوە باسمان لێوەكرد، نایەتە زانست هەبوونی شار و پرستشگاە و واتای پێویستی بە هەبوونی دەوڵەتەوە. بۆیە مرۆڤ دەتوانێ لە كۆمەڵگەی گەورە و شاریدا بێ پێویستی بە دەوڵەت و دەسەاڵت و زاناكانی بژیت. لێرەدا راستی هاوواڵتی ئازاد و یەكسان ئەوەیە كە كێشەكان نە رووبەرووی شوێنێكی هێزی پێچەوانەوە خۆی بە بەڵكۆ بكات، تر چارەسەری بئافرێنێت و دیسان لەبەر ئەوەی پێویستی كۆمەاڵیەتیە هەبوونێكی مرۆڤ كە بە سیستەم هەیە، بەاڵم وەكو نمونە:" گرێ ئەم سیستەمە تر نمونەی هەزاران و ناوین" و دەس��ەاڵت��دار مسۆگەر ن��اك��ات، پێویست خوێن مژی بێ، بەڵكۆ دەتوانێ سیستەمێكی ئازادانە و یەكسان بێ كە تێدا كەسێك لەسەر كەسانێكی تر و لەسەر كۆمەڵگە زاڵ نییە و ئەگەر سەیری سروشتیش بكەین دەبینین كە ناو لە ژیان بەڵكۆ نییە، هەبوونی دەسەاڵت هاوئاهەنگی و دیالیكتیكی سروشتیدا هەبوون

و واتای خۆی دەبینێ. بوون هاوئاهەنگ و بوون هاوسەنگ لێرەدا گرنگە، كۆمەڵگە و تاك و تاكەكان لەنێوان بۆ شخصیەكان تۆی بەكارهێنانی دیسان بەرژەوەندی گشتی، نەك تێكدانی ئەو ئاهەنگە

و ئەمە لەرێ دەرچوونە.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

19] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

)15( ساڵ پێش ئەمڕۆ، پاش دروست بوونی شەڕی نێوان پارتی كرێكارانی كوردستان لە دیموكراتی پارتی و توركیا دەوڵەتی گەڵ شەڕكردن رۆژ دوو دوای لە كوردستان، رۆژی سێیەمدا لە هێزەدا، ئەو سێ لەنێوان )1997/5/16( پارتی دیموكراتی كوردستان دەچێتە سەر بارەگاكانی نزیك لە )پەكەكە( و بێسەر رێكخراوانە ئەو ك��ادری )64( و وەاڵمێك هیچ ئێستاش تا و دەكرێن شوێن بە كەسوكاری ئەوكەسانە نادرێتەوە. بۆ ئەو مەبەستە چەندین جار لیژنە بۆ ئەم دۆسیەیە تری بێسەروشوێنكراوەكانی دۆس��ی��ەی و شەڕی ناوخۆ كراوەتەوە و لە نێوان هەریەكە ئێستا تا سەرجەمیان بەاڵم حزبەكاندا، لە پێنەبووە رونیان و دیاریكرا وەاڵمێكی هیچ دۆسیەیەكی لە كاركردن كەسوكاریان، بۆ بە گرانە راگەیاندنەكان بۆ بەمشێوەیەدا هۆكاری ئەوەی هەڵدانەوەی پەڕەكانی شەڕی ناوخۆیە، ئەگەرچی ئەو رۆژە رەشانەی شەڕی ناوخۆیان تێدا كرا و كوردستانیان پێدا تێپەڕی كۆتایی هات، بەاڵم سەركردایەتی سیاسی كورد تەنها بەشاردنەوەی شتەكان دەیەوێت كۆتایی بێسەر ئەو لەمبارەیەوە دۆسیەی پێبهێنێت، و شوێنكراوانەی )پەكەكە( هەڵدەدەینەوە. بە ئامانجی ئەوەی چارەنوسیان هەروا لە تاریكیدا

نەمێنێتەوە.چیرۆكی رووداوەكەی هەولێر

حاڵی شاهید كە تایبەت سەرچاوەیەكی و كوردستان هەرێمی ئەوكاتەی رووداوی مانگی رووداوەكانی دەرب��ارەی ناوچەكەیە، گواڵنی ساڵی )1997( بە مەرجی ناونەهێنانی لەم پار ساڵی كە چەتری( )رۆژنامەی بۆ كە رایگەیاندووە باڵوكرایەوەیە ب���ەوارەدا توركیا لەشكری )1997/5/14( رۆژی لە دیموكراتی پارتی هێزەكانی ه��اوك��اری بە كوردستان هێرشێكی گەورەیان دەست پێكرد بۆ سەر هێزەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان باهدینان. ناوچەكانی كوردستان باشوری لە دەكات سەرچاوەكەباسی كە هێرشەدا لەو بەسەدان دەبابە و بە دەیان هەزار چەكداری دیموكراتی پارتی پێشمەرگەی و توركیا كوردستان بەشداریان تێدا كردووە، هەر لەو و پارتی پێشمەرگەی س��ەدان بە ش��ەڕەدا بەوتەی دەستدا، لە گیانیان توركیا سوپای ئەو كەسە كە نزیك لە )پەكەكە(یە و رەوشی سیاسی ئەو كاتە ئاگادارە پیالنی توركیا ئەوە بتوانێت دیموكرات پارتی یارمەتی بە بووە

زەربەیەكی كوشندە بدات لە )پەكەكە(. لە كە رایگەیاندووە ئاگادارە سەرچاوە ئەو رۆژی یەكەم و دووەمی شەڕەكەدا هێزەكانی )زاپ، شەڕی بەرەكانی لە توانیان گەریال حەفتانین، زاخ���ۆ، ش��ێ��الدزێ، ئ��ام��ێ��دی، بامەڕنێ( هێزەكانی نەیاریان تێكبشكێنن، ئەو سەرچاوەیە وتیشی » بۆ تۆڵە سەندنەوە پارتی دیموكراتی كوردستان پیالنێكی داڕشت و لە رۆژی سێیەمی شەڕەكەدا واتە )1997/5/16( پەكەكە دامودەزگاكانی سەر بۆ هێرشێكی

ئەو سەرچاوەیە هەولێر« لە شاری ئەنجامدا پیالنەكەی رووندەكاتەوە و دەڵێت:" هێرش بۆ سەر ئەم شوێنانە بوو » نوسینگەی رۆژنامەی ئەو شەمس(« )وەتەن رۆژنامەی و )واڵت( رۆژنامەیانە لە باشوری كوردستان دەردەچوو، یەكیان ب��وون )پەكەكە( پشتیوانی ب��ەاڵم لەو هێرشەدا زمانی عەرەبی دەردەچ��وو. بە ناو لە رۆژنامەنوس دە « ئەوكەسە بەوتەی هەروەها ب��وون«. رۆژنامەكەدا نوسینگەی رایدەگەێنێت و قسەكانیدەدات بە درێ��ژەی كە:"ناوەندی هونەری )میزۆرپۆتامیا( كە لەوێدا كە تیادابووە هونەرمەندی )25( « نزیكەی خەڵكی هەرچوار پارچەی كوردستان بوون«، یەكێكیتر لەو شوێنانەی هێرشیكرایە سەر » نەخۆشخانەی مانگی سوری كوردستان بوو كە كاری چارەسەر كردنی بریندار و نەخۆشەكانی بەوتەی نەخۆشخانەیەشدا لەو بوو« گەریال ك��ەس كە ل��ە »)20( زی��ات��ر س��ەرچ��اوەك��ە كراون« دەستگیر بوون بریندار و نەخۆش »یەكێتی رێكخراوی هەولێری بارەگای لە نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان كە لە ساڵی )1994( دامەزرابوو پەیوەندی هەبوو لە گەڵ لەو دەستگیركران« كەس شەش پەكەكە، چوار شوێنەدا بە كۆی گشتی بە وتەی ئەو دەستگیر كەس )70( نزیكەی سەرچاوەیە كراون، بەوتەی ئەو سەرچاوەیە ئەو هێزانەی لە پێكهاتبوون بوون بەشدار هێرشەدا لەو هەریەكە لە »لەشكری تایبەتی یەك و دوو و سێ و تیمە تایبەتەكانی ئاژانسی پاراستن و هێزێكی ئاسایش و سوپای رزگاری و سوپای

وتار

مـاوەی )15( سـاڵـە؛چارەنووسی )64( كەسە بێ سەروشوێنكراوەكەی هەولێر نادیارە

ئا/ رۆژی واڵت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

20] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

تۆڵەی لە و دەمەدا لەو هەر پارتی« دووی كردەوەیەكدا دژ لە هەولێر رووداوەی ئەو كۆپتەرێكی سوپای توركیایان خستە خوارەوە لەو بوو. تیادا توركیای ئەفسەری )13( و ناوچەكانی ل��ە ش��ەڕ ب��ەرەی��ەك��ی ك��ات��ان��ەدا )باڵەكایەتی، برادۆست، خۆشناوەتی( گرتەوە و پەكەكە لەوە بەدواوە چوە بەرەی یەكێتی و

پێكەوە شەڕی پارتیان دەكرد. الی��ەن ل��ە رووداوەدا ل��ەو ك��ەس��ان��ەی ئ��ەو كوردستانەوە دیموكراتی پارتی هێزەكانی م��اوەی ك��ە ئ��ەم��ڕۆ ت��ا بێسەروشوێنكران هیچ بەسەریدا، دەك��ات تێپەێ ساڵ )15(ئاسەوارێكیان دیار نییە و بە گوێرەی هەندێك لە پەكەكە كادیرانەی ئەو تەرمی زانیاری شوێنێكدا لە نێوان هەولێر و مەخمور كە بە نێژراون. ناسراوە قیر( )مەعمەل گۆڕستانی كەسانەی ئەو كە دەردەخ��ات ئەوە ئەمەش لەو پەالمارەدا شەهید كەوتوون، بە كۆمەڵ لە

گۆڕێكدا پێكەوە نێژراون. گەڕانەوەی چیرۆكەكە لە الیەن باوكی یەكێك لە بێ سەروشوێن كراوەكانەوەدوو ك��رد، دیانام شارۆچكەی سەردانێكی هەڤاڵ و ح��ەس��ەن ه��ەڤ��اڵ دی��ت، هەڤاڵم هەڤاڵ دەكەم باوەڕ بەخێر، یادیان كرمانج. كرمانجیش هەڤاڵ و بوو شەهید حەسەن خەڵكی زاخۆیە و ئێستاش دەزانم كە ماوە. من لە ماڵێكدا بووم، ئەوانیش شەو سەردانی و باس دیت. یەكترمان و كرد ماڵەیان ئەو گفتوگۆمان كرد. بەاڵم دەمەوێت ئەوە بڵێم، من خۆم پێش سەرهەڵدانی شۆڕشی پەكەكە لە باكووری كوردستان من هەر لەو كاتانەدا ئاواتم گەورە، كوردستانی ئەویش بوو. كوردستان كوردستانی گەورە باكوورە. من ئێستاش لەو كوردستان باكووری هەتا كە قەناعەتەدام كوردستان تری بەشێكی هیچ نەبێت، ئازاد دوو هەر ماڵەدا لەو من ئیدی نابێت. ئازاد كە ك��رد لێیان تەكلیفم من دی��ت. هەڤاڵم

سەردانی هەولێر بكەن و من ئەدرەسی ماڵەوم پێیاندا. لەو ماوەیەدا حەفتەیەك دەرباز بوو، ئێمەیان ماڵەوەی سەردانی و هەوڵیر هاتنە كرد. لێرەشدا كوڕێكی تر خۆشكەزام بوو"ن" بەیەكەوە لە گەڵ كوڕەكەی من"ه" كە لەبەشی ناوخۆيى"قسمی داخلی"دا دەیانخوێند، چوونە لەوێدەرێ داخلییەوە. بەشی و زانكۆ ناو لەو رێكخست. خوێندكارانیان لە گروپێك لە هەولێری"یشیان هەڤاڵ"خەبات كاتەشدا، گەڵدا بوو، ئەوان خۆیان قەناعەتیان پێ بوو و نەبووم رێگریان منیش پەكەكە، ببنە كە پێم خۆش بوو كە ببنە پەكەكەیی. ماوەیەك ئەوان هەر هەموویان لە هەولێر ئیش و كاری رێكخستنی پەكەكەیان دەكرد. رۆژێكیان "ن" بازاردا دەبێت، بە هەندێك رۆژنامە و لە كە و دەگیردرێت پەكەكەوە گۆڤاری و بەڵگە "ن" دەكەوێتە دەست ئاسایش و یەكسەر"ن" و ه��ەڤ��ال"ه" دەك���ەن. رەوان����ەی مەسیف "خەبات"یش ئەوان ترسان و راست هەڵهاتن و چوون، بەاڵم پرسیان بە منیش كرد و ووتیان ئێمە دەڕۆین. لەبەر ئەوەی "ن" گیراوە، ئەگەر هەر ئێمەش بكات، ئێمە لەسەر ئیعترافێك نامانەوێت ئێمەش دەگیردرین. هەموومان بگیردرین و دەڕۆین. و چوونە سەروە و دەربازی خاكۆرك و ئەو شوێنانە بوون. هەتا )1992(ئەوان لەو دەوروبەرەدا بوون، هەتاكو شەڕێك پەكەكە نێوان لە بۆ 93( لە سااڵنی )92 سەرەوە چوومە رووی��دا. یەكێت و پارتی و ببووبن، شەهید ش��ەڕەدا لەو شاید گوتم و و نەمابوون لەوێدەرێ لەوكاتەدا ئەوان بەاڵم دەرچوو بوون. 93 بوو لە بارگای عەنگاوەی پەكەكەدا هەواڵم دەست كەوت كە شەهید"ه" لە زەلێ یە و چوومە سەردانی. شەوێك لەالیان بووم و بەیەكەوە هاتینەوە هەولێریش. ساڵی دۆڵی لە پ���ەروەردە خۆلێكی چ��ووە 1996بیقاع لەالی رێبەر. پاشان گەڕایەوە لە بارگای عەنكاوە بوو و منیش سەردانیانم كرد. ماوەی

شەش و حەوت رۆژێك بوو كە هاتبووەوە لە پارتی كاتەدا لەو الیان، چوومە خۆلەكەی. كەوتبووە جۆلەجۆلە و پێیانم گووت كە بەخۆا پارتی لێتان دەدا. ووتیان ئێمە لەگەڵ پارتی ئیتفاقمان هەیە، ئیتفاقێكی هەمە الیەنە، ئاخر ئیسرارم كرد كە لێمان دەدات. منیش چۆن خۆتان قۆتار كەن، بەخۆا لێتان دەدات، ئەوا من باوكە ووتی، شەهید"ه" پارتی. پارتیە، نزیكەی دوو میلیۆن دینار ئامرازم هێناوە كاری پێدەكەین، هەمووی لەئەستۆی مندایە، چۆن دەبێت. ئاوەها مەگەر دەبین، دەستبەرداری ئەوان لە بارگای رۆژنامە هەموو سێزدە كەس ناتوانن ژمارەوە بەو كە گوت پێیانم بوون، شەڕی پارتی بكەن و بەرگری لەخۆتان بكەن. بوون. شەهید هەموویان هەر دەكەم باوەڕ دەمۆ مەغرب بوو كە لێیانیاندا و هەموویانیان ئینسافانە ب��ێ زۆر ئ��ەوان��ە ك��رد. شەهید خست شەهید هەموویانیان ناپیاوانە و رەمێ هەموویانیان مابوون، كە وئەوانەشی هاتووچوویان شوێنەدا لەو رۆژانە دوو كرد. هاتووچووی كەس نەیانهێشت و قەدەغەكرد ئەو شوێنە بكات. بەڵێ كوڕی من و هەموو ئەو لەپێناو بوون، شەهید لە 5/16دا كەسانەی مەسەلەیەكی گەورەدا شەهید بوون. لە شوێنی شتێك بچوكەوە شەهید نەبوون. شانازی پێوە دەكەم لە پێناوی كورد كوڕەكەم شەهید بووە. نەبووە. شەهید بەسیت شتێكی پێناوی لە كوردیش گەلی شۆڕشەكانی هەموو راستیە، لەسەر دەستی چینی رەش و رووت و هەژار پێكهاتووە. ئەوەشی بووەتە سوتەمەنی هەموو كوڕی ئەگەر ب��ووە. كرێكار و ه��ەژار چین كەس و وبرا منداڵ نەبیت، تۆ نەبێت، من هیچ كەس وال نەبێت، ترمان ئەوی كاری و و دەوڵەتێك بۆ ئێمە شۆڕش ناكات. دەبێت شۆڕشمان خۆشمان ئەگەر بیكەین. خۆمان كرد، پێویستە خۆمانیش بۆ هەر شتێك ئامادە دەدەین. قوربانیش و دەبین بكەین، شەهید

وتار

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

21] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

دیارە ئێمەش شتێكین، دیارە حزبی پەكەكە دوژمنان هەموو كە تێدا ش��اراوەی شتێكی دیارە دەدەن، پەالماری و لێداوە دەورەی��ان شتێكی گرنگی تێدایە. دیارە مەسەلەیەك لەناو دین و بەرنامەی پەكەكەدا هەیە، بۆیە هەموو ئیمپریالیزم و نەیاران دوژمنایەتی دەكەن، ئاخر بۆ. پەكەكە خۆی هیچ كاتێك خۆی نەكردە، دار دەستی هیچ كەس و الیەنێك، خۆی نەكردە ئااڵ بەدەستی كەسەوە. تەنیا پشتی خۆی بە گەلەكەی بەستووە و لەسەردەستی جەماوەری بكات. شۆڕشیش و كردووە شۆڕشی خەلك لەو قەناعەتەش دام كە باشترین شۆڕش كە لەكوردستاندا پەیدا بووە، شۆڕشی پەكەكەیە، بەاڵم بەداخەوە ئێمە تووشی ئەژدهایەك بووین. نییە، توركیادا لەگەڵ تەنیا پەكەكە شەڕی جیهانی لەگەڵ ناتۆ گەڵ لە پەكەكە بەڵكو كەس هەموو دەك��ات. ش��ەڕ ئیمپریالیزمدا هەموو بە دەیپارێزن. و توركیایە پشتی لە شێوەیەك یارمەتی دەدەن بۆ لێدانی پەكەكە. دەی باوەڕ بكە، ئەو شەڕەی پەكەكە لە گەڵ توركیا دەیكات، ئەگەر هەر حزبێكی تر بایە، ئێستا شتێكی نەدەما و لەناو دەچوو. بەاڵم پەكەكە بە قەناعەتەوە ئەو شەڕە دەكات و لەو پەڕی بڕوابە خۆ بوون ئەو تێكۆشان دەكات و لەسەر ئەستۆشیە. انشاالله لەو باوەڕیەدام كە سەركەوتن هەر بۆ كوردە. ئەو هەڤااڵنەی لە 5/16دا شەهید كران، هەموویان كاروباری لە بارگایەكیان تەنیا و رۆژنامەوانیان دەكرد شەقامی عەنكاوەدا هەبوو، نە چەك و چۆڵیان و ب��وون سەربازی پیاوێكی نەش و هەبوو تەنانەت دوو سێ سیالحیان نەبوو. ئەوانە لە خۆدی میتی توركیاوە ئەمریان بۆ هاتبوو كە دەبا ئەو ئیشە بكەن. باوەڕ بكەن، هەر ئەو پێشمەرگەی شانبەشانی تورك میتی رۆژە وێنەی ش��ەڕەدا. لەو كرد بەشداریان پارتی بردۆیان و گرتووە شەهیدانەیان ئەو هەموو كەس و ئاشكرایە شتێكی ئەوە توركیا، بۆ ناتوانێت ئینكاری لێ بكات. ئێستاش ئەوانە جاریانە ئاخرین نەش جاریانەو یەكەمین نە بكەنەوە. دووب��ارەی تر جارێكی مومكینە و شتێك هەموو پیاوە ئەو بەڕاستی چونكە دەكات بۆ توركیا. رێی لە توركیایە و لە پێناو مەسڵەحەت و بەرژەوەندی خۆیەتی كار دەكات بۆیە نیشتماندا و نەتەوە لەبەرژەوەندی نە

هەموو شتێكی دەكەن بۆ توركیا. بەس با بێسەروشوێنان: كەسوكاری بە دەستی كورد رۆڵەی بێت كوشتنی

كورد

بێ ل��ەو یەكێك ب���رای م��ح��ەم��ەد، غ��ەری��ب سەروشوێنكراوانە كە ناوی )ئیدریس محەمەد(روون وەاڵمێكی هیچ تائێستا دەڵێت:" ە سااڵنێكە هەرچەندە نەگەیشتووە ئێمە بە بارزانی نێچیرڤان كاتەی ئەو دەكەین، داوا سەرۆكی حكومەت بوو پێیان وتین لە دوای )15( رۆژ وەاڵمتان دەدەینەوە، بەاڵم تا ئێستا راشیگەیاند ناوبراو نەبووە. وەاڵمێك هیچ دیاریكردنی بۆ مەدەنی چاالكی بەدەیان كە بێ بەاڵم رێكخراوە، ئێستا تا چارەنوسیان

ئەنجام بووە.بەم خۆی داواكاریەكانی شەهیدە ئەو برای داوام���ان تەنها رووت:" دەخ��ات��ە شێوەیە ئەوەیە ئەگەر شەهید كراون تەرمەكانیان یان گۆڕەكەیانمان پێ بڵێن، ئەگەر ماویشن بە چ

تاوانێك گیراون و پێمان بڵێن«.غەریب لە قسەكانیدا دەڵێت:"ئیتر با بەس بێت با كورد، دەستی بە كورد رۆڵەی كوشتنی یەكێتی نەتەوەیی كورد لە هەموو كوردستان دروست بكەن، خۆ هەموو نەتەوەیەك یەكێتی

نەتەوەیی خۆی هەیە". كە قوربانیانە ئەو كەسوكاری لە یەكێكیتر دەژی مەخمور پەنابەرانی كەمپی لە ئێستا بێسەروشوێنەكانە لە یەكێك هاوسەری و نەداوینەتەوە فەرمییان وەاڵمێكی هیچ وتی: فەرمیەكانمان دەزگ��ا سەردانی چەندینجار كردووە ئەو كە ناوی سەالمەتە، و هاوسەری وەها ئەردۆغانە، ئیبراهیم بێسەروشوێنكراو سەردانی چەندینجار قسەكانیدا: بە درێژەی وەزارەتی مافی مرۆڤی ئەوكاتە و زیندانەكان و پەرلەمانمان كردووە، بەاڵم هیچ وەاڵمێكیان نەداوینەتەوە پێیان وتوین ئەوانە سیاسین و پەیوەندیان بە ئێمەوە نیە، سەالمەت وتیشی: سەردانی زیندانی ئاكرێشمان كرد لەگەڵ سێ ئێمەدان، كامپەی لەم هەر كە تر ماڵباتی بەاڵم لەوێش پێیان وتین ئەوانە الی ئێمە نین. هاوسەری ئەو بێسەروشوێنكراوە داواكاری ئەوە بوو كە »ئەگەر شەهید كراون پێمان بڵێن با تەرمەكانیان وەربگرینەوە و ئەگەر لە ژیانیشدا

ماون با بتوانین بیان بینین«.ناوی ئەو كەسانەی بێسەروشوێنن

پارتی هێرشەكەی لە كەسانەی ئەو ن��اوی خەڵكی بەركەوتوون كوردستاندا دیموكراتی هەر چوار پارچەی كوردستانیان تێدایە هەتا بووە . لەگەڵ مەغریبیشیان واڵت��ی خەڵكی بە و بوون نەخۆشخانەدا لە هەندێكیان كە لە زانیارانەش و ناو ئەم گیراون. برینداری

راگەیاندنەكانەوە دەست كەوتوون.

محەمەد ئازاد )شرناخ(، ئەردۆغان ئیبراهیم )رەواندوز(، ئەحمەد داغلی )شرناخ(، ئەحمەد ئ��ازاد)رەوان��دوز(، )دێ��رك(، ساڵح سەعید ئەلیف )پێنجوێن(، محەمەد عەلی ئیدریس سۆیال ئەمین )شرناخ(، ئارام ناوی خوازراوە )عەفرین(، خوازراوە ناوی ئەسالن )سنە(، ئیسماعیل عەبدواڵ )شەقالوە( ، بەهزاد بینیجی رفعەت )ئورفا(، بەكر دۆغان عەلی )ئورفا(، پەری عوسمان )سلێمانی(، دڵشاد دڵسار ناوی خوازراوە ناوی جەمیل )عەفرین(، خوازراوە سلێمان جوتكار ك��وردس��ت��ان(، )ب��اك��وری )دێرك(، حەمید محەمەد ئەحمەد )بەغداد(، حەمیدە ئیبراهیم مەحمود )عەفرین(، حسێن ئاجاخ )ع��ام��ودا(،ح��ەس��ەن ح��ەس��ەن زلفۆ خانزاد )بایەزید(، گۆڤان )حیلوان(،خەدیجە )عەفرین(، دڵشاد )هەولێر(، عومەر عەلی د.س��ەرح��ەد ن��اوی خ���وازراوە )س��ەرح��ەد(، زاگرۆس ناوی خوازراوە )باكوری كوردستان(، رۆزا محەمەد )دێربەسی(، روونی )مەالزگرد(، رووگەش )بۆتان(، رەجەب محەمەد ) كەالر(، رووگەش ناوی خوازراوە )بۆتان(، سونا ئاچار )بۆتان(، خ���وازراوە ن��اوی س��ۆزدار )وان(، سەركەوت )عەفرین(، حەنان سەاڵحەدین شوان )دهۆك(، ساڵح سەمەد )خانەقین(، خ��وازراوە ناوی شەفیق )سلێمانی(، عەلی شەرڤان )وان(، موسا شەڤین )ب��ۆت��ان(، شێركۆ مەغریب(، )واڵت��ی خ���وازراوە ن��اوی ناوی ن��اوی خ���وازراوە )ك��ەرك��وك(، عەگید خ���وازراوە )ب��اك��وری ك��وردس��ت��ان(، عومەر فاروق كوێیە(، خەڵكی )نەزانراوە ئۆزگور ناوی خوازراوە )بۆتان(، فوئاد ناوی خوازراوە )سوروچ(، خوازراوە ناوی كەندال )بۆتان(، كامەران عوسمان )هیران(، گولەر )سەرحەد(، عارف گەاڵوێژ )سلێمانی(، كەمال گەالوێژ گەچیلمەز گونایر )سلێمانی(، محمود )مەرعەش(، محەمەد نادر ئەسعەد )هەولێر(، مەحفوز )ئورفا(، خ��وازراوە ناوی مێرخاس یاڵچین مەحمود )س��ێ��رت(، سەلیم ئاجار حەمودی عەلی محەمەد )ماردین(، رەشید )دێرك(، خ��وازراوە ناوی نودەم )عەفرین(، نادیە حەسەن ساڵح )سلێمانی(، هاشم فەتاح كاكەرەش )تەق تەق(، عومەر ئۆزسۆكمەنلەر )باكوری كوردستان(، هێڤیدار ناوی خوازراوە )ئامێدی(،هەژار فەتاح هاشم )سەرحەد(، ناوی خوازراوە )دێرك(، یوسف خالد نەجیب

)سلێمانی(.سەرچاوە: چەترپرێس

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

22] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

نەتەوەی كورد وەك هەر نەتەوەیەكی تری ئەم جیهانە مافی خۆیەتی خاوەنی دەوڵەتی خۆی بێت، بەاڵم پرسیاری گرنگ ئەوەی كورد خەبات دەوڵەتێكدا جۆرە چ پێناوی لە تێكۆشانی و كرد؟ لە پێناوی كام شێوازی خۆ بەڕێوەبردن و كام سەربەخۆییدا ڕوبارێ خوێنی ڕشتووە؟! گەلی بەسەر وێرانییەی ماڵ و نەهامەتی ئەو تەنها خۆی ئەوەی پێناوی لە هاتووە كورددا بڕیار لەسەر چارەنوسی خۆی بدات وەك هەر گەل و نەتەوەیەكی تری سەر ئەم گۆی زەویە بۆ هێشتا بەاڵم كەمە، نمونەی قوربانیدانێكە گەیشتن بەو ئامانجە نەك لە سەرەتای رێگادا نییە، بەڵكو ئامادەكاری پێویستیش نەكراوە بۆ ئەوەی كە یەكەم هەنگاو بەكام ئاراستەدا بهاوێت، نەتەوەیی دەوڵەتی خاوەنی بە بون بێگومان خەون و خواستی هەموو كەسێكە و تاك بەتاكی لە بكرێت ئەگەر سەرپشك كۆمەڵگای كوردی ژێردەستەیی و نێوان هەڵبژاردنی سەربەخۆیی هەڵدەبژێرێت، سەربەخۆیی نییە تێدا گومانی ئەمە نەك تەنها بۆ ئێمەی كورد كە تامەزرۆی دەوڵەتی كوردین، بەڵكو هەموو گەالنی جیهان خواست و ئارەزوی سەربەخۆییان هەیە و ئەوە بین ب��ەدەر ئێمە ناكرێت و مرۆڤە سروشتی كورد نەتەوەی ئاشكرایە ئەوەش جیهانە. لەو مەزنترین نەتەوەیە تا ئێستا خاوەنی دەوڵەتی بنەماكانی نییە هەرچەندە سەرجەم سەربەخۆ دەوڵەتی هەیە، بەاڵم ئەوەی ئاشكرا نییە ئەوەیە یا دەوڵەت بەخاوەنی دەبین كەی نازانین كە بەدی ئەو خەونەمان و نایبینین خود هەرگیز تێكۆشان و خەبات مێژوی بەدرێژایی نایەت. شكستمان كە كاتەی ئەو قوربانیدانمان و دیوی یەك ئەنجام بە گەیشتن لە خ��واردووە فاكتەری سەرنەكەوتنەكەمان لە بەرچاوگرتووە و قسەمان لەسەركردووە، دیوەكەی تری كە ڕووی ڕاستی و سەرەكییە هەمیشە فەرامۆش كراووە هۆكاری ڕاستیدا لە وەرنەگیراوە، بەهەند و بەئامانج و سەرنەكەوتن و شكست سەرەكی نەبوونی ناتەبایی و پەرتەوازەیی و نەگەیشتن بووە كورد خودی هاوهەڵوێستی و یەكڕیزی و توانا و هێز نەك دوژمنەكانی، بەرامبەر لە سوپای زەبەالح و تۆپ و تانك و فڕۆكە وچەكی و زیان لەهەر ئەگەر كراو، یاساخ كوشندەی وەرگرتایە ئەزمونێكمان و وانەیەك شكستێك

دنیا نەتەوەی ئەزمونترین بە دەب��وو ئێستا بوینایە، بەاڵم لە راستیدا هەمیشە پێچەوانەكەی بەسەرماندا داسەپیوە و هەرگیز خویندنەوەیەك و شیكاریەك بۆ هۆكاری شكستەكان نەكراوە. لە كاتێكدا وەك ڕۆژی روون لەبەرچاو بووە، ئەگەر سەرهەڵدانەكاندا و شۆڕش مێژوی بە چاوێك بگێڕین لە هەركات و سەردەمێكدا بوبێت نەوەی دوای خۆی بەشێوەیەكی گشتگیریش نەبوبێت، گلەیی و گازندەی لە شێوازی خەباتەكە كردووە جێی ئ��ەوەی ك���ردووە، ئاراستە ڕەخنەی و سەرهەڵدانەكانی و شۆڕش تێڕامانە و سەرنج یەك لەدوای یەك هەمان ئەو هەاڵنەیان دووبارە كردۆتەوە كە خۆیان ڕەخنەیان لێی گرتووە تا ئێستاش ئەو مژارە دووبارە دەكرێتەوە، سەدەی نەخشەی كاتێك جیهان زلهێزەكانی راب��ردوو رۆژهەاڵتی ناوینیان كێشا شوێن و پێگەیەكیان ئەوەش س��ەرەڕای نەبینی، ڕەوا بە كورد بۆ واڵتەكەیان لە دوو بەشی داگیركراوەوە كرد بە چوار بەش، هەڵبەتە لە پێش ئەو دابەشكاری و خەبات هەمیشە كورد داگیركارییەشەوە و تێكۆشانی كردووە لە پێناو پاراستنی واڵتەكەیدا و لە پێناو ئازادی گەلەكەیدا، لە گەڵ ئەوەشدا جیا لێی هاوتەریب سەركوتكردن و شكست نەبۆتەوە، هەمیشە خاڵی الوازی سەرهەڵدانەكان ئەوە بووە یەكیتی و تەبایی هاوخەباتی لەبەر ساڵ دەیان دوای لە ئێستاش نەگیراوە، چاو خەبات و تێكۆشان لەدوای دەیان سەرهەڵدانی سەركوتكراو هێشتا بە هەمان میتۆدی ڕابردوو لە پڕ ئاراستەی بەهەمان و دەك��رێ��ت ك��ار كەندوكۆسپ كاروانەكە بەڕێ دەكرێت، بەڕاستی دورونزیكدا مێژوی لە سەرسوڕمانە مایەی چەندین نمونەی دیار و بەرچاو هەیە كە هێز و الیەنە كوردیەكان دۆستایەتی و هاوپەیمانییان جیهانی و هەرێمی واڵتانی لە زۆرێك گەڵ لە كردووە لە پێناو ئامانجێكی دیاری كراودا، بەاڵم دەستبەرداری ئامادەنەبون جاران لە جارێك بەرژەوەندیە تایبەتەكانیان بن و لە گەڵ یەكتر كۆبنەوە و پەیمانی نەتەوەی ببەستن، نزیكەی نیمچە كوردستان باشوری سەدەیەكە چارەكە لەو دەكرا هێناوە، بەدەست سەربەخۆییەكی بەدەست نەتەوەیی دەسكەوتی زۆر ماوەیەدا دامەزراوەیەكی هەمویانەوە سەروی لە بخرایە نەتەوەی بااڵكانی بەرژەوەندیە كە نەتەوەیی كوردی لەبەر چاو بگرتایە. ئەگەر لەسەرەتاوە ئەو كارە گرنگە ئەنجام بدرایە، ئێستا هەلومەرج و دەرفەتی ڕاگەیاندنی دەوڵەتی كوردستان لە بارتر دەبوو، هەروەك ماوەیەكە باس و خواسی دەوڵەتی سەربەخۆ لە باشوری كوردستان كراوە بە ڕۆژەڤ، پێشتر ئاماژەم بەوە كرد دروستبونی هەموو هیوای و خواست كوردستان دەوڵەتی كوردێكە، بەاڵم پرسیار ئەوەیە بۆچی سەرجەم خەبات گۆڕەپانی سیاسیەكانی الیەنە و هێز كۆك نیین لەو بوارەدا، تەنانەت نەك لە چوار بەشەكەی كوردستان لە باشوری كوردستان كۆ

دەوڵەت، ڕاگەیاندنی بۆ ناكرێت بەدی دەنگی تەنها دەوڵەت راگەیاندنی ئەگەر لەوەش جگە سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان لە خۆ بگرێت ئاریشەكانییەوە و بەگرفت كەركوك شاری و فرامۆش بكرێت بێگومان كێشەی كورد بۆ سەدان ساڵی تر بەردەوام دەبێت، بۆیە قسەكردن لە سەردەوڵەتی سەربەخۆ بەم حاڵەی ئێستامانەوە بێ سوود و بێ ئەنجامە ئەگەر پشتگیری چەند دەوڵەت پایەكانی هەبێت، زلهێزیشی واڵتێكی دەبێت لە ناخی سەرجەم گەلی كورددا داكوترا بێت نەك بە دەستی واڵتانی زلهێزەوە بێت بە ئارەزوی خۆیان و بە پێی بەرژەوەندییەكانیان و رەگ كوردی دەوڵەتی ئەگەر هەڵیسوڕێنن، نەبێت ڕەشەبایەكی ناو دڵی گەلدا لە ریشەی بۆیە پێدێنێت، هەرەسی دەوروبەر هەڕەشەی ئەگەر دەتانەوەێت دەوڵەتێك بۆ كورد ڕابگەیەنن بكەن، سەرەكی خاڵی دوو ڕەچ��اوی دەبێت یەكەم: پێویستە بەر لە هەموو شتێك سەرجەم دەستبەرداری كوردستان باشوری الیەنەكانی و بن تایبەتەكانیان و حزبی ب��ەرژەوەن��دی��ە ئامانجی نیشتمانی و نەتەوەیی بەرژەوەندی الیەنە ب��ەش��داری بە پاشان بێت، سەرەكی سیاسیەكان و رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی ئاكادیمیست و رۆشنبیر و دڵسوز كەسانی و كۆنگرەیەك توێژەكان و چین سەرجەم لە ببسترێت، لەو كونگرەیەدا نەخشە ڕێی ئایندەی كوردستان دەستنیشان بكرێت وخویندنەوەیەكی كوردستان دەوڵەتی راگەیاندنی بۆ زانستییانە واژوو پەیمانی شەرەف هەمانكاتدا لە بكرێت، بكریت لە یەكڕیزی و تەبایی و هاو هەڵوێستی و پارێزگاری كردن لە خاك و واڵتی كوردستان لە لە دوای دڵنیابون دریخی نەكرێت، دووەم: هاوخەباتی هێز و الیەنەكانی باشوری كوردستان الیەنە و گەل لە پشتگیری و هاوكاری داوای كوردستان تر بەشەكەی سێ سیاسیەكانی بكرێت، بەهەمان شێوازی ئەو پەیمان و بەڵێن و هاوخەباتییەی باشوری كوردستان لە گەڵ باكور كوردستان رۆژئ��اوای باشوری و رۆژه��ەاڵت و بكرێت، دەستەبەر نەتەوەیی رێكەوتنێكی جێبەجی كردنی ئەو دوو خاڵە گەرنتی پاراستن دەبێت، كوردستان دەوڵەتی سەركەوتنی و بێگومان ئەگەر ئەو هاو هەڵوێستییە هەبێت لە لە چوارچێوەی كوردستاندا شاری كەركوكیش الیەنە ئ��ەگ��ەر ج��ێ��دەگ��رێ��ت، دەوڵ��ت��ەك��ەدا پاڵپشتی بدەن بڕیار كوردستان سیاسیەكانی یەكتر بن گەل هەمیشە ئامادەیە بەخوێن و گیان واڵت بپارێزێت، ئەمە تاكە رێگای سەركەوتنی كورد و كوردستانەوە هەنگاوی یەكەمی بەرەو بە دەوڵەت بوونە، ئەگەر بەردەوام مێژوو دووبارە بكەینەوە و بە پەرتەوازەیی بمێنینەوە ئەوا كورد بە بەرەو بەڵكو بوون، بەدەوڵەت بەرەو نەك

دەلەت بوون دەڕوات؟!!

وتار

كورد بەرەو بە دەوڵەت بون یان بە دەلەت بون؟!

كوردۆشوانی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

23] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

)24( ساڵ بەر لە ئێستا و لە پاش نیوەڕۆی بەعس رژێمی فڕۆكەكانی )1988-5-3( ڕۆژی بە گازی كیمیاوی گوندەكانی گۆپتەپە وعەسكەر وەك ئەوەش كرد، بۆردومان دەوروبەریان و

سەرەتای دەستپێكردنی ئەنفالی )4( بوو.هێزەكانی گواڵنیشدا، مانگی چواری رۆژی لە چاوساغی بە حسین س��ەدام بەعسی رژێمی جاشەكان لە )21( قۆڵەوە پەالماری ناوچەكەیاندا هاواڵتی )23000( لە زیاتر ئەنجامدا لە و ناوچەكە ئەنفالكران. هەر لە چوار چێوەی ئەو ئۆپەراسیۆنەدا لە ڕۆژی )13-5( لە نزیك شاری

كۆیە )3( هاواڵتی كورد بۆ چاوترسێنی خەڵك لە ئاسمانەوە لە ڕێگای فڕۆكەی كۆپتەرەوە فڕی ئەو كاتی دەدرێنە خوارەوە. هیزەكانی ڕژێمی ئێراق، بە بۆردومانی تۆپ و تانك و هاوەن و فرۆكەوە نەوەستان و چەكی كیمیاویان لە دژی

دانیشتوانی ئەو دوو گوندە بەكار هێنا.لە ئاكامی كیمیاباراندا، نزیكەی )200( هاوواڵتی دیكەش كەسی بەسەدان و لەدەستدا ژیانیان بریندرا بوون كە برینی زۆرێكیان تا بە ئەمرۆش نەبوونی هۆی بە یەك بە یەك و كاریگەرە

چارەسەری پێویست ژیان لە دەست دەدەن.دانیشتوانی برینی هێشتاش ساڵ )24( پاش وەك و نەكراوە ساڕێژ عەسكەر و گۆپتەپە كەسوكاری و ب��ری��ن��داران لە ئ��اوڕ پیویست

ناوچەكەش و ن��ەدراوەت��ەوە ئەنفالكراوەكان خزمەتگوزاریەوە و ئاوەدانكردنەوە ڕووی لە

پشتگوێ خراوە.نێو لە راب���ردوو سااڵنی وەك��و ساڵەش ه��ەر كەسوكاری و دانیشتوان گازندەی و گلەیی ئەو مەرگەساتی ی��ادی ئەنفاڵكراوەكاندا، یادەكەدا لە ئەمساڵ دەكرێتەوە. گوندە دوو بۆ ئەنفاڵكراوەكان كاری و كەس و بنەماڵە داوای بكرێتەوە، ساڕێژ برینەكانیان ئ��ەوەی لە ئاوەڕدانەوە و تاوانباران سزاگەیاندنی بە

ناوچەكەیان دەكرد.كیمیابارانكردنی گوندی گۆپتەپە لە بەرواری )3-5-1988(، سەرەتا و دەستپێكی ئۆپەراسیۆنی ئەنفالی چوار بوو لە پرۆسەی بەد ناوی ئەنفالدا،

گۆپتەپە و ئەنفاڵی چوار"4"كەس و كاری ئەنفاڵكراوان: پاش )24( ساڵ

برینەكانمان ساڕێژ نەكراون

ئا/ رۆژی واڵت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

24] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

وتار

ئەو ئەنفالەی دەیان هەزار هاوواڵتی كوردی كردە بەعسیەكانیانی دۆزەخ��ی ڕاپێچی و قوربانی ئەوانەی ئەمڕۆ مەزن وا مەرگەساتێكی كرد، مەرگی بۆ ئاە ب��ووە، ڕزگاریان مەرگیشی لە پڕ لە تراژیدیای ژێر لمی بیابانەكانی دەخوازن. لەو ئۆپەراسیۆنە سەدان گوندی لە دوای خۆیەوە بە ڕوخاوی لە پێدەشتە نەبڕاوەكانی كەركوك و هەولێر و هەڵەتەكانی كۆیە و قەاڵسێوكە و كێو و دۆڵەكانی چەمی ڕێزان و بنارە سەختەكانی دوكان و خەلەكان نزمانی و پێ دەشتاییەكانی

شوان و بناری قەرەچوغ بەجێ هێشت.پارتی ئەنجوومەنی ئەندامی شێخانی ئ��ازاد چارەسەری و یەكێك لە بەشداربووانی مەراسیمی ئەمساڵی یادی بیست و چوار ساڵەی كۆمەڵكوژی گۆپتەپە و عەسكەر دەڵێت:" ئەنفال بەدناوترین رژێمی مێژینەی لە هەرە كارەساتی و كردەوە گەلەكەمان بە لەبەرامبەر كە سەدامە بەعسی ب��ردووە، ب��ەرێ��وەی كوردستاندا ب��اش��ووری لە یادە، ئەم بەبیرهێنانەوەی و بەشداربوون بۆیە و نەتەوەیی و ئەخالقی و نیشتمانی ئەركێكی لەهەمانكاتیشدا، دەرس و ئەزمون دەرخستن لەم كارەساتە بە نیسبەت ئێمەی كورد، بۆیە ئەگەر بە شێوەیەكی بابەتیانە ئەم كارەساتە دڵتەزێنە نەخوێنینەوە، ئەوا ناتوانین خاوەن هەڵوێست و لە بەرگری ناتوانین و بین نەتەوەیی ك��ارداری دووبارە بوونەوەی ئەم شێوە كارساتانە بكەین. هەتا ئێستا لەم دەڤەر نەخۆشخانەیەك دروست نەكراوە، رێگاو بانی ئەو ناوچەیە هەر وەكو خۆی ئاو و نەكراون ئ��اوەدان گوندەكان و ماوەتەوە ئاوەڕدانەوەیەكی واتا نەكێشراون، بۆ كارەبا و جددی لە كەس و كاری ئەنفاڵكراوەكان نەدراوە.

ئەنفال ئەوەندە دڕندانە بوو مەرگی لە گەڵ خۆیدا ناشرین كرد. ئەو گوندانەی شارستانیەت لێیانەوە بوون، جیهان گوندی كۆنترین هەڵدا، سەری بە درێژایی ماوەی هەزاران ساڵ ئاوەدان بوون، وێرانیانی و نەگەیشت پێیان دەستی هۆالكۆ كرد خاپوور هەموویانی ئەنفال چی كە نەكرد و لە گەڵ زەیدا جوتیانی كرد)چەرموو - چەمی ڕێزان، دوو ناوی ناسراوی جیهانین، كەوتوونەتە

ئەم دەڤەرەوە(.سنووری ئەنفالی چوار لە بناری دوكانەوە دەستی پێكرد هەتا لێوار و كەنارەكانی شاری كەركوك ئەوبەری و ئەمبەر درێژایی بە هەولێر بن و لە پ��ردێ، بۆ ڕۆخ��ی زێی بچووك ش��ۆڕب��وەوە باكوری بەشی لە قەرەچووغ، كلكەی بۆ وێوە چەمچەماڵەوە بۆ دەم زێی بچووك، ئەو زێیەی هەردەم ئەوبەری و ئەمبەر مێژوو، درێژایی بە ئاوەدان بووە كە لە گەڵ خۆیدا سنووری نێوان بەش هەولێری و كەركوك پارێزگای ه��ەردوو

دەكرد.لە ئەنفاڵكراوێكیش كاری و كەس و باوكێك یادەكەدا بەم شێوەیە دەڵێت:" من سەری رێز و نەوازش بۆ هەموو شەهیدانی كورد وكوردستان بنەماڵەیەكی ب��اوك��ی خ��ۆم م��ن دادەن��وێ��ن��م.

ئەنفاڵكراوم. لەم كاتەدا یەكڕیزی ناوماڵی كورد لە هەموو ئیش و كارێك مهمتر و گرنگترە، چونكە ئێستاش عەقڵیەتی شوڤینی هەر ماون و چاویان و هەڵنایەت كوردستان ئازادییەی نیمچە بەم بەسەر كارەساتەیان هەموو ئەم كە تێرناخۆن كارەساتی هەرچەندە هێناوە. نەتەوەكەمانیاندا گەلەكەمان س��ەر ك��ۆم��ەڵ��ك��ۆژی و ئ��ەن��ف��اڵ گۆڕبەگۆڕەوە بەعسی حكومەتی لەسەردەستی پێكهات، بەاڵم ئێستاش هەمان عەقڵیەت لەسەر دەسەاڵتە و تێرنەبوونە لە خوێنی میللەتەكەمان. سەركردە هەستیارەدا كاتە لەم پێویستە بۆیە ئێستادا رەوش��ەی ب��ەم چاوێك بەرپرسان و بخشێننەوە و بە گیانی تەبایی و برایەتی، هەوڵی و خۆمان ناوماڵی خۆرێكخستنی و یەكگرتن شەقامی كوردی بدەن و یەكتری قەبووڵ بكەن، دەسەاڵتیشەوە و مۆعارزە بە حزبەكان هەموو

حەقە ئێدی بیر لەمە بكەنەوە.ئەنفالی چوار سنووری چەندین شارو شارۆچكەی قەرەهەنجیر، تەكیە، گرتەوە)چەمچەماڵ، ئاغجەلەر، عەسكەر، كۆتەڵ، تەقتەق، قوشتەپە، كۆیە، دێگەڵە، پردێ، شوان، دوكان، خەلەكان، مەخموور...(، لەو سنوورە پان بەرینە لەم ماوەی چەند ڕۆژێكدا، شوێنەواری شارستانیەت و ژیانی سڕایەوە، تەواوی بە مرۆڤایەتی ساڵی هەزاران هەر لەو گوندانەوە شارستانییەت سەری هەڵدا، ساڵ ه���ەزاران دوای گەشەیكرد، مرۆڤایەتی ئاوەدانی و خزمەتكردن بە مرۆڤایەتی، داهێنان و پێشكەوتن، كران بە وێرانە و كەالوە، كۆنترین گوندەكانی جیهان هەموو تەخت كران كە هەزاران جار خۆیان لە بەر شااڵوی هێرشبەران ڕاگرت، لە ناو الدێ ڕوخاوەكان شوێنەواری مەرگ دەبینرا كە هێشتا بۆنی گەوەڕ و مەڕ و مااڵت و جیقنەی شۆڕەوە دارتەلی لە جگە دەهات، مریشكەكان بووی كارەبا، چەم و ڕەزی چۆڵ، داری سوتاو و الدێی ڕوخاو، خۆڵومێشی سوتان و بۆگەنی دیكە هیچی بوو، مردارەوە پەلەوەری و ئاژەڵ و م��رۆڤ نەما، جێ بە ئەنفالەوە دوای لە دار و درەخت هەموو باڵندە، و مێرولە ئاژەڵ، بە پێی بڕیاری )4008(ی عەلی حەسەن مەجید، جاڕنامەی مەرگیان بۆ درا، ئا ئەمە بوو سەرەتا

و دەستپێكی ئەنفال.كوردستان، هەرێمی پەرلەمانی پەرلەمانتاری عەبدوڵاڵ مەال نوری یش كە لەیادەكەدا بەشدار بوو ووتی:" بێگومان هەموو بۆنە نیشتمانیەكان حیزبی مۆركی ه��ەردەم گۆپتەپەشەوە بەوەی دەسەاڵتە، پارتەكانی مەبەستم بەسەریەوەیە، پارتی دی��ارە بێت هەولێردا سنوری لە ئەگەر سنوری لە بااڵدەستە، كوردستان دیموكراتی كوردستان نیشتمانی یەكێتی سلێمانیش بە نیشتیمانیەكانی بۆنە هەموو بااڵدەستەو یادەكەی كردوە، قۆرخ لە شێوەكان شێوەیەك ئەوە هەستی زۆر رادەیەكی بە ئەمرۆش)5/3( و رۆژەدا لەم ئێمە ئامادەبوونی بەاڵم پێكرا، بەشداری كردن لە بۆنە و لەم یادە كەوا یادێكی

نیشتیمانیە هاوخەمی دەربڕین بوو بۆ كەسوكاری كیمیابارانكردنی و جینۆساید قوربانیانی سنورەكانی گۆپتەپە و عەسكەر. لە الی خۆمەوە ئەو جۆرە بۆنانەی كەوا مۆركی حزبیان پێوە دیارە بەتایبەتی بۆنە نیشتمانیەكان، شتێكی بچوك لە چاو نرخ و بەها و بۆنە نیشتمانیەكاندا. ئەوەی كە بۆ من جێگای سەرنجە ئەم جۆرە بۆنانەیە بۆنەكە ئەگەر دەبێتەوە، دووب��ارە سااڵنە كە هێشتنەوەی بۆ ساڵدا دیاریكراوی رۆژێكی لە نەوەكانی زهنی لە بێت كارەساتەكە گەورەیی بۆ ئەگەر بەاڵم باشە، شتێكی ئەمە ئایندەدا ئەوە بێت كە وەك ئەوەی لەم یادەدا هەستمان پێكرد، بەرپرسان بێن لە ریزی پێشەوە دانیشن و كەسوكاری قوربانیانیش لە ریزی دواوە دانیشن، بەرپرسەكان لەسەر مەنەسەكان كۆمەڵێك بەڵێنی گەورە و دوبارە و سواو بە خەڵی ناوچەكە بدەن و دوای تەواوبونی مەراسیمەكە هەموو شتەكان لەبیر بچێت بەراستی ئەمە جۆرێكی ترە لە تاوان

بەرامبەر بە خەڵكی ئەم ناوچەیە.هەمووشی لە پەرلەمان و حكومەت پێویستە ببینن، رۆڵ بەغداد لە كورد نوێنەرانی گرنگتر گۆپتەپەیە تاوانانە، ئ��ەم گ��ەورەی��ی دەبێت هەڵەبجەیە، ئەنفالە، ئەنفالی بارزانیەكانە هەموو رێگەی لە بدرێت بۆ هەوڵیان دەبێت ئەمانە ئێراقەوە و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بناسرێت، هەوڵی ئەوە بدرێت قەرەبویەكی شیاو و جددی لە بواری ماددی و مەعنەوی خەڵكی ئەم ناوچانە بكرێتەوە و لەوەش گرنگتر ئەوەیە ئەو تاوانبارانە ئەو موستەشارانەی كە لەم پرۆسانەدا دەوریان ئەم بۆ گرتووە دوژمنیان دەستی و هەبووە ناوچانە دەبێت ئەم كەسانە بڕۆنە بەردەم دادگا. بەداخەوە ناكرێت حزبەكان بەشێك لە حیزبەكانی تاوانبارانە بدەن و كاتی دەسەاڵت داڵدەی ئەم ئەوە هاتووە كە ئەوانە بڕۆنە بەردەم دادگا و لە خزمەتگوزاری ئیتر كە ئەوەیە گرنگتر ئەوەش

بگات بەم ناوچانە.یان پیاوە پیرە ی��ان ژن��ە پیرە ئ��ەو بۆ ئیتر هەر كەسێكی دی كە لە بنەماڵەی ئەنفاڵ یان ئەگەر هەیە قیمەتێكی و نرخ چ كیمیابارانە، بەشێك لەداواكاریەكانی لە الیەن حكومەتەكەیەوە

كەوا بەرهەمی خوێنی ئەوانە نەهێنرێتە دی.)3-5(ی ب�������ەرواری س��ێ��ش��ەم��م��ە رۆژی ساڵی)1988(، ئەو ڕۆژەی خەڵكی گۆپتەپە و هێرش هەواڵەكانی هاتنی سەرباری دەڤەرەكە، لێبوردنێكی سەرباری ناوچەكەیان، سەر بۆ شااڵوی ناوچانەی ئەو خەڵكی بۆ ڕانەگەیەنراو ئەنفال هێشتا پێیان نەگەیشتبوو "بەڵگەنامەكە و كولەمرگی ژیانی لە جگە خ��وارەوەی��ە"، لە ئاسایش، بیریان لە هیچی دیكە ناكردەوە، ئەوان لە زووەكەوە قاڵبووی پەنجە نەرمكردن بوون لە و تاوان لەگەڵ ڕاهاتبوون كارەساتەكان، گەڵ ئازارەكانی ناو قاڵبووی كۆمەڵەكان، بە مەرگە

ژیان و بەرەنگاربونەوە بوون.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

25] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

شاری لە )2012/5/11( بەرواری هەینی رۆژی )9:30(ی كاتژمێر میدیا هۆتیل لە هەولێر سەرلەبەیانی یەكەمین كۆنگرەی هاوواڵتی ئازاد بە ئێراق و باشووری كوردستان لە یەكسان و كۆنگرەی وەك كە كۆنگرەیە ئەم چوو. رێوە ئاواكردنی سیستەمی گەل بەناو دەكرێت، زیاتر نوێنەرانی بوون. بەشدار تێدا كەس )500( لە رێكخراوەكانی مەدەنی، پارت و الیەنە سیاسی، ئەكادیمی، و رۆشنبیر ئایینی، كەسایەتی و ژن��ان نوێنەرایەتی و سەربەخۆ كەسایەتی و شارەكان ئەنجوومەنی ئەندامانی گەنجان، خەباتكارانی جۆاڵنەوەی هاوواڵتی ئازاد و یەكسان و راگەیاندنەكان لە كۆنگرەكەدا بەشدار بوون و پاش ئەوەی پرسی سیستەم و ئەو قەیرانانەی كە سیستەمی هەژمونگەرای جیهانی تێكەوتووە و رێگاكانی چارەسەری لەالیەنی تئۆری و فكری كرا، تاوتۆی چڕوپڕی بە دام��ەزراوەی��ی��ەوە و جۆاڵنەوەكەیان بۆ كاری رێسایەكی و بەرنامە بە تێكرای دەنگ پەسند كرد و كۆنگرە سی و

پێنج كەسیشی بۆ ئەنجوومەنی بەرێوەبەرایەتی و تێپەڕاندنی ئەركەكانی خۆی هەڵبژارد.

كۆنگرەكە كە ماوەی رۆژێكی خایاند بە خۆلەكێك و ئازاد رێگای شەهیدانی گیانی بۆ راوەستان وتاری پاشان، و پێكرد دەستی دیموكراسی دامەزراندنی سیستەمی لە ئامانج و كردنەوەكە گەل لەالیەن"سەردار ستار"ەوە خوێندرایەوە. لە وتارەكەدا هاتبوو:" لە ئەنجامی خۆ تاقیكردنەوەی جۆراوجۆرەكانی سیستەمە ب��ارەی��ان، چەند دەوڵەتگەرا و دەسەاڵتگەراكان نەیانتوانی كێشە و تەگەرەكانی بەردەم كۆمەڵگا چارەسەر بكەن، پێچەوانە ئەمڕۆ خۆیان بوونەتە ناوەندی قەیران، زیاتر رۆژ لەدوای رۆژ و بەرزبوونەوە هەروەها ژینگەیی و رەگەزی ئابووری، وەك كێشەكانی بێ جیاوازیەكی دروستبوونی هەمانكاتدا لە و لە كۆمەڵگا، توێژەكانی و نێوان چین لە رادە گەاڵ داگیركردنێكی نەرمەوە بەناوی گلۆبالیزم كە ئەمڕۆ باڵی بەسەر جیهاندا كێشاوە، ئەمەشیان ناو لێناوە ئازادی و دیموكراتی و مافی مرۆڤ و مافی گەالن و ئابووری ئازاد، لەراستیدا هیچیان

پەیوەندیان بەو راستیەوە نییە.

دۆخێكی ئێراقیش و كوردستان باشووری لە و كەنداو دووەم��ی ش��ەڕی ل��ەدوای قەیراناوی راپەڕینی گەالنی ئێراق لە بەرامبەر زوڵم و زۆرداری بەعس دەستی پێكرد، لە گەاڵ ئەوەی تەخت و تاجی سەدام كەوتە لەرزین، بەاڵم نەڕووخا. بۆیە بەگشتی ئێراق بەتایبەتیش هەرێمی كوردستان لەناو رەوشێكی كاتی و قەیران و ئالۆزیدا بەڕێوە دەچوو. ئەمەش لەگەاڵ خۆی كۆمەڵێك رووداووی هێنا، كۆمەڵگاكەماندا بەسەر مەترسیهێنەری بەتایبەتیش ئابلۆقەی ئابووری و شەڕی ناوخۆ لە

هەموویان كارەساتبارتر بوون.گ��ۆڕان��ی و ب��ەع��س رژێ��م��ی رووخ��ان��ی دوای گۆڕانكاری كە هەبوو هیوا ناوەندی دەسەاڵتی بەپێچەوانەوە ب��ەاڵم ببێت، دروس��ت ریشەیی نوێتر بەڕووێكی قەیرانەكان نەبوون، چارەسەر هەڵگیرسانی بەتایبەتیش قوڵتربوونەوە، دیفاع بێ كوشتنی خەڵكی و مەزهەبی شەڕی زیاتر رۆژ لەدوای رۆژ تیرۆریستی بەكردەوەی پەرەیسەند. هەرچەندە بەناو رێكەوتن و سازش لە نێوان الیەنە سیاسی و دەسەاڵتداراندا هەیە، خەڵك، خزمەتكردنی ئیرادەی نەبۆتە ب��ەاڵم

لە باشووری كوردستان و ئێراق گەل سیستەمی خۆی ئاوا دەكاتهەولێر؛ كۆنگرەی دەستپێشخەری جۆاڵنەوەی هاوواڵتی

ئازاد و یەكسان بەرێوە چووئا/ رۆژی واڵت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

26] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

وتار

بەتایبەتیش ئەو دۆخەی ئەمڕۆ لە ناوەڕاست و خواروی ئێراق هەیە سەلمێنەری ئەو راستیانەن.لە هەرێمی كوردستان لە گەاڵ ئەوەی دۆخێكی بەاڵم هەبووە، پارێزراو ئاستێك تا و ئ��ارام هێرش بۆ سنورێك نە نەتوانراوە ئێستا تا نە دابنرێ، توركیا و ئێران رۆیەكانی زێدە و توانراویشە بەسەر ئەو ناهاوسەنگی و گەندەڵی ن��ادادپ��ەروەری��دا زااڵ بن كە ه��ەر ك��ەس لە و ئاستی خۆیەوە قبوڵی هەبوونی كردوە. پرسە كۆمەاڵیەتیەكان بە گشتی و بەتایبەتیش پرسی ژنان و گەنجان یەكێكن لەو بابەتانەی كە زۆرترین قوربانیدەرن، لە ئەمڕۆی كوردستاندا ئازادی و دیموكراتی كوردستان بەندە بە ئازادی ژنەوە.

دوای ساڵی )2009(ش هەرچەندە زیاتر پەردە لەسەر كەموكوڕیەكان الدرا، بەتایبەتی لە رێگای ئەو هێزە ئۆپۆزیسیۆنەی كە لەپەرلەمان دروست بوو، بەاڵم تا ئێستا گۆڕانێكی نەوعی لە هەرێمی كوردستان رووی نەداوە. لە گەڵ ئەوەی هێشتا بەگشتی پرسی نەتەوەیی لە باشووری كوردستان چارەسەر نەبووە، بەتایبەت پرسی كەركوك و ناوچە جێناكۆك و كێشە لەسەرەكان، ئەمەش هاواڵتی كوردستانی زیاتر لەبەرامبەر دۆخەكە بێ

هیوا كردوە. ئێمە نالەبارە، دۆخە ئەو هەموو بەرامبەر لە ئیرادەكردنی بە لە چ��ارەس��ەری وای��ە پێمان كۆمەڵگادایە، ئەمەش بەشێوەیەك لە دەرەوەی بەشێوەیەكی رێكخستنیەتی خۆ دەس���ەاڵت و نەتەوە توێژ، و هەموو چین كە دیموكراتی گروپە ئەتنیكی و ئاین و ئاینزاكان، دادپەروەری و سەرەكی پرەنسیپی رەگ��ەزی هاوسەنگی و هزر و بنەمای پێكەوە ژیان و پێكەوە كاركردنی

بێت. لە بەرامبەر ئەو هەژمونگەرایە حیزبیەی كە ئەمڕۆكە نەفەسی دیموكراتی لە كوردستان تەنگ و مەزهەبی دەمارگیریە ئەو هەمانكات كردوە، باشترین ئێراق هەیە، لە نەتەوەپەرستیەی كە هاواڵتی مۆدێلی لە ئێمە چارەسەری شێوەی ئازاد و یەكسانمان دۆزیوەتەوە، چونكە لە الیەك هەبوونی و تاك ئازادی پرسەكانی ئەمانەوێت ئێراقی و كوردستانی تاكی بۆ كەسیەتی بگەڕێنینەوە، هەمانكات ئیرادەیەكی سەربەخۆی بكەین، دروس��ت خۆبەڕێوەبەر و دیموكراتی بتوانین سیستەمی ستونی دەوڵەتگەرا و تاكو ناوەندگەرا، بگۆڕین بە سیستەمێكی ئاسۆی و دیموكراتی، بێ ئەوەی كەس بەرز بكرێ و كەس لە ناو ببردرێ، هەموو پێكەوە لەناو دادپەروەری هاواڵتی بنەمادا لە بژین، پێكەوە كۆمەاڵیەتی لە ئازاد ئیرادەی كۆمەڵگایەكی ئازاد دەیەوێت تر بەمانایەكی بێت، شتێكەوە هەموو پێش و هەژمونگەرایی كۆنەپەرستی، ئازاد هاواڵتی خۆسەپاندن و گەندەڵی نە لە كۆمەڵگای باو نە

لە دەسەاڵت قبواڵ ناكات".لە دۆخێكی وەكو ئەمڕۆ كە ناوچەكە بەڕووداووی مێژووی تێدەپەڕێت، راپەڕینی گەالن لە ساڵی پارەوە چەندین دەسەاڵتی گۆڕیەوە و چەندێكی تریش ئەمڕۆ لە بەردەم گۆڕاندان. ئەو ئالۆزیەی ئاوا نییە لەوانە هەیە ناوچەكەدا لە ئەمڕۆ بەئاسانی بتوانێت هێور بێتەوە، چونكە لە الیەك و پێش دەركەوتۆتە زۆر مەزهەبی دەمارگیری وەك زڵهێزەكانی دەستێوەردانی لەالیەكیترەوە ئەمریكا و ئەوروپا لەالیەك و روسیا و چینیش

لەالیەكی تر ئالۆزیەكانی قوڵتر كردۆتەوە.بەالی ئێمەوە مەرجی سەرەكی بۆ چارەسەری

ناوین چارەسەری كێشەی ئارامی رۆژهەاڵتی و ك���ورد و گ��ەالن��ی ب��ەش خ����وراوە، ل��ە گەڵ بۆ یەكسانیە و دیموكراتی دەستەبەركردنی كۆمەڵگا. ئەمڕۆ سێ پارچەكەی تری كوردستان كە لە ناو دۆخێكی ناهەمواردا ژیان بەسەر دەبن، ئەگەرچی ئاسۆی چارەسەری و گەیشتن بەئامانج ئەبینرێت و تێكۆشانی لە رۆژئاوای كوردستان هیوای سوریا گەالنی راپەڕینی و كورد گەلی بەاڵم دەكرێت، لێ دیموكراتی گۆڕانكاریەكی حاڵێكدان لە كوردستان رۆژهەاڵتی و باكور ئێران و توركیا لە دەسەاڵتدارەكان رژێمە كە داخستووە، چارەسەری بۆ رێگایەكیان هەموو ئەمەش وای كردووە رۆژانە لە توركیا هاوواڵتیان رووبەڕووی توندوتیژی ببنەوە، سەربازی تورك بە هەمانكات قوربانی، ببنە كورد گەریالی و زیندانەكان كونجی راپێچی ك��ەس ه���ەزاران بكرێن، ئەوا ماوەی دە مانگە گۆشەگیری توند نزیكەی و ئۆجەالن بەڕێز بەسەر سەپێنراوە پەنجا لە پارێزەرانی دەستبەسەر كراون، ئەمەش هەندەی تر قەیرانەكەی قوڵتركردۆتەوە. دەوڵەتی ئێران كە بەتەواوی گوێی خۆی كەڕ كردوە لە ئازادی و دیموكراتی و چارەسەری كێشەی كورد، ئەمەش بۆتە هۆكار رۆژانە مرۆڤە ئازادیخوازەكان بە شێوازی جیاجیا. ببنەوە رووبەڕووی مەرگ و ئاشتی لە پشتیوانی ئ��ەوەی گەڵ لە ئێمە ناوچەكە لە دەكەین دیموكراتیانە چارەسەری كورد كێشەی وای��ە پێشمان ب��ەاڵم بەگشتی، كێشەیەكی رەوایە و تێكۆشانیش لەو پێناوەدا تێكۆشانێكە لە پێناو ئازادی و دیموكراتی، بۆیە لێرەوە بانگ لە حكومدارانی هەرێمەكە ئەكەین چارەسەری بنەمای بكەنە دیموكراتیەت كە

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

27] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

)11( دوو واڵت��دا باشووری تێكۆشانی لە خاوەن ئاستێك تا خەباتیدا لە ئ��ادار ی دەسكەوتە و هەندێك ئەنجامی باشی هەیە. ئەمەی پێویستە لە سەری بووەستین؛ لە گەل ئەوەی وەكو دەسكەوتێكی مێژوویی پێویستە باسی بكەین، هەمانكات ئەو وانانەی پێویستە زیاتر بتوانین ئەویش هەیە، وەربگرین لێی پەرە بەدەسكەوتەكان بدەین و ئەو گەندەڵی و دووبەرەكیەی بەرۆكیشی گرتووە بتوانین لێی رزگار بكەین، هەمانكات ئەوەش دیاری بكەین هۆكاری چی بوو گەندەڵی وەك مۆرانە بەربۆتە

گیانی ئەو ئەنجامانەی بەدەسكەوتوون؟ئەیلولی )11( ج��والن��ەوەی ه��ەرچ��ەن��دە كە نەبوو مێژووی پێویستیەكی )1961(دەرفەتی هێشتا چونكە پێكرد، دەستی ئەوكاتی حكومەتی گ��ەل لە هەبوو ئ��ەوە تریش الیەكی لە بكرێت، سیاسەت ئێراق ئەو دەسكەوتانەی كورد لە شۆڕشی )14(ی تەمووزی ئێراقی بەسەرۆكایەتی عەبدولكەریم كورد ئێستاش تا بەدەستیخستبوون، قاسم یەكەمبوو جاری ئەخوات، لەبەرهەمەكەی دان ل��ۆزان شوومەكەی رێكەوتنە ل��ەدوای بەبوونی كورد بنرێت و وەكو هاوبەشی واڵت بەناو بكرێت، بۆیە شەڕكردن لە گەل رژێمێكی بەو شێوەیە بەپێویست نازانرێت، واتا دەكرا سیاسەت بكرێت و ئەو دەسكەوتانەی كەماون دەكرا بەڕێگای سیاسی بەدەستبخرێن، هەڵبەت قاسم رژێمەكەی نییە ئەوە مەبەستم لێرە بێتاوان دەرخەم، چونكە ئەوەش بە پاك و دەبێ بگوترێ پێویست نەبوو قاسم ئەو كات بەرامبەر كورد شەڕێك هەڵگیرسێنێت، چونكە لە بەپێوان بوو رێكەوتنی باشترین كورد گەل نەتەوەپەرستە عەرەبیەكان و بەعسی و ناسری و سۆڤیەتیەكان. بۆیە هەردوو الیەن چ سەركردایەتی ئەوكاتی كورد و چ دەسەاڵتی بۆنی كە ئێراقی س��اوای كۆماری ئێراق، دیموكراتیەت و ئازادی لێ دەهات، دەكرا بە رێبازی سیاسی و دیالۆگ كێشەكانی نێوانیان چارەسەر بكەن. ئەنجام لە )11(ی ئەیلولی )1961( شەڕ دەستیپێكرد. دوای دوو ساڵیش نەتەوەپەرست رووخاو قاسم دەسەاڵتەكەی گرتە دەسەاڵتیان جەڵەوی بەعسیەكان و دەست، ئیتر رۆژ دوای رۆژ ئازادیەكان بەرەو

كزی دەچوون. هەرچەندە تاكو ساڵی )1970( چەندین جاریتریش گفتوگۆ و دیالۆگ لە گەل ئێراق یەكەكانی دوای لە یەك حكومەتە ئەنجامگیر زیاتر ئەوەی بەاڵم بوو، دروست لە كە ب��وو مفاوازاتە ئ��ەو بەئەنجامبوو و دوای هاتنی بەعسیەكان لە ساڵی )1968( بەسەرۆكایەتی ئەحمەد حەسەن بەكر، توانرا رێكەوتنێك بگاتە لە گفتوگۆ ئالۆگۆڕیە ئەو و ئەو رێكەوتنەش لە )11( ئاداری )1970( خاڵیش گرنگترین راگەێنرا، بەبەیاننامەێك راگەیاندنی ئۆتۆنۆمی بوو. هەرچەندە بەیانی )11( ئادار كێشەی كوردی پێ چارەسەر نەبوو، بەاڵم لە سەدەی بیست تاكە رێكەوتنە كە لە نێوان دەسەاڵتی ناوەندی و جوالنەوەی كوردی ئەنجامدرا بێت، بەاڵم دوای ئەوەی گفتوگۆ و مفاوەزات ئەنجامگیربوون، جوالنەوەی كوردی لەسەر دەسكەوتەكانی )11( ئادار دانیشتن، جەزائیری شوومی رێكەوتنی سەرئەنجام و كەوتەوە لێ )1975( ئ��اداری )6(ی لە كورد رووبەڕووی گەورەترین شكانی سەدەی ئیرادەی نەیتوانی چونكە بوویەوە، بیستەم نیشانبدات، پیالنگێڕیەكە رووبەڕووبوونەوەی بۆ ئەمەش سەركردایەتی ئەوكاتی جوالنەوەی

كورد بڕیاری كۆتایهێنانی شۆڕشیدا. )11(ی ئاداری دووەمیش؛ رزگاربوونی شاری هەولێرە لە ساڵی )1991(. ئەبێ ئەو مێژووە زۆر بۆیە بووین، شایەدی زۆربەمان نوێیە بەڵكو رۆژانەیەكان، گێڕانەوە ناو ناكەومە راپەڕین خۆمەوە پەنجەرەی لە هەوڵدەم و راپ��ەڕی��ن ئ��ەوەی گ��ەل لە هەڵسەنگێنم. ئازادبوون لە دەست رژێمی بەعس نرخەكەی گەورەترین چونكە ناكرێتەوە، پڕ بەهیچ جەور و ستەم لەسەر دەستی رژێمی بەعس و پێویستی لە باس نامەوێت بۆیە بینرا. مەزنایەتی رووداوی راپەڕین بكەم، راستە لە ناكرێ بەاڵم ئازادبوو، هەولێر ئادار )11(ی فەرقی ئ��اداری )6(ی رووب��ەڕووب��وون��ەوەی گورزێكی چونكە بكەین، بیر لە ف��ارووق ئیرادەێك وایكرد بەعسداو لە بڕی گورچك لە ناو هەولێریەكان دروست بكات تاكو رۆژی بۆ یەكجارەكی ئ��ازادی رۆژی ببێتە )11(

هەولێرو تەواوی باشوری واڵت.راپەڕین راستە بەرهەمی ماندوبوون و خوێنی هەزاران شەهیدی كوردستان بوو، بەاڵم دەبێ هاوسەنگییە ئەگەر نەكەین بیر لە ئەوەش لەگەل هەرێمەكە و زڵهێزەكان سیاسیەكانی رژێمی بەعس نەگۆڕدرابوایە، زەحمەت بوو بە پارت و الیەنە سیاسیە چەكدارەكانی ئەوكات كوردستان رزگارببوایە، چونكە هەموومان ئەوە دەزانین پارت و الیەنە سیاسیەكان لە ئاوارەیی ئەژیان و چ تێكۆشانێكی واشیان نەبوو تاكو

كوردستانی پێ رزگاربێت. بۆ سەلماندنی ئەو تاكو رۆژ )15( ماوەی لە بینیمان قسەشم سەعاتدا )15( لە بەاڵم ئازادبوو، كەركوك زۆربەی كەوتەوە ژێر دەسەاڵتی بەعس، دوای الیەن لە هەڵكرا بۆ سەوزی گلۆپی ئەوەی

زڵهێزەكانەوە.بێگومان دەتوانین بڵێین كۆمەڵێك ئەنجامی باش لە هەر دوو )11(ی ئادار بوونەوەتەوە، و حكومەت دروس��ت��ب��وون��ی بەتایبەتیش بەاڵم دەزگ��ا، و دام كۆمەڵێك و پەرلەمان و الوازی كە نەكەین بیر لە ئ��ەوەش دەبێ دەسكەوتەكانی بەقەد كوریەكانیشی و كەم و ناوخۆ شەڕی بەتایبەتیش گەورەبوونە، كوردستان، تری پارچەكانی ل��ەدژی شەڕ هەمانكات بەتااڵن بردنی سەروەت و سامانی هەژموونگەرایی دروستكردنی و هاواڵتیان حیزبی بەسەر دەسكەوتەكانی راپەڕین. دوو )11(ی دوو هەر نێوان لە هاوبەش خاڵی ئاداردا هەیە، ئەویش دوای كەمێك ئەنجامی بچوك، بڕیاری پاڵدانەوە و لەسەر دانیشتنی دەدرێت، بەزمانێكیتر بەسەركەوتنێكی بچوك تێكۆشان لە وازهێنان و سەرخۆشبوون ب��اوەڕی دووەم��ی��ش خاڵی خزمەتكردن. و زڵهێزەكان، بەگوێرەی و سیاسەت سەرەكی ئەوان دڵی بەئارەزووی كات زۆرب��ەی بۆیە جموجۆاڵ كرا، كاتێك لە )1975( زڵهێزەكان خیانەتیان لە سەركردایەتی ئەو كات كرد و پشتی خۆیان تێكرد، سەركردایەتیش چۆكی لە بەرامبەر دادا و تەسلیم بوو. بەهەمانشێوە ساڵی لە كوردستان بوونی ئ��ازاد دوای لە )1991( تاكو كەركوك چوون، بەاڵم كاتێك زانرا زڵهێزەكان پشتیان تێكردوین، بێ سێ و دوو لێكردن چۆكدادان و شكان كرا بە بژاری هەرێمەكە و جیهان رەوشی ئەگەر یەكەم، نەبوایە لەوانەبوو لە ساڵی )1975( خراپتر ژێر لە شتێك هیچ چونكە رووی��داب��وای��ە،

وتار

كێشەی كورد و دەست لە كوشتن و لە ناوبردنی كوردان هەڵگرن.

ل��ە گ��ەڵ ئ���ەوەی ه��اواڵت��ی ئ���ازاد و یەكسان لەسەر زیاتر و كۆمەاڵیەتیە جواڵنەوەیەكی كێشەكانی ناوخۆی كۆمەڵگا ئەوەستێت، بەاڵم هەڵوێستیشی بۆ پرسی نەتەوەی كورد ئاشكرا یەكریزی و یەكێتی بنەمای لەسەر روون��ە. و سیاسیەكان، الیەنە و هێز و كۆمەڵگا نێوان بۆیەش لەم قۆناخەدا لە گەاڵ الیەنە دیموكرات و نەتەوەییەكان هەوڵدانەكانی خۆی چڕ دەكاتەوە ئەمەش نەتەوەیی، كۆنفرانسی سازدانی بۆ دەبێتە یەكێك لە كارە سەرەكیەكانی، چونكە پرسی كورد بە بێ یەكێتی نێوانیان لەوانە نییە

بتوانرێت بگاتە ئازادیەكانی.بۆ ئەوەی زەمینەی دیموكراتی فروانتر بێ و هێز و الیەنە حكومڕانەكان لە خۆسەپێنی و تاكڕەوی دوورخاتەوە، بۆ ئەمەش خەبات دەكات لە پێناو دەستورێكی دیموكراتی لە هەرێمی كوردستان و ئێراق، بۆیە بە هەوڵی ئەكادیمسێنان و یاساناس زۆرترین تاكو ه��ەوڵ��دەدات م��اف��پ��ەروەران و بنەماكانی دیموكراتی لە دەستوردا بەجێ بكات، پێكەوە پێناو لە مەحەكە سەنگی ئەمەش

ژیانێكی ئازادانە.هاواڵتی ئازاد و یەكسان كە هەموو پرسەكانی بۆیە دەزان��ێ��ت، خ��ۆی ب��ەئ��ەرك��ی كۆمەڵگا كاركردن و خزمەتكردنی كۆمەڵگاى كوردستان دەزانێ پێشینەی خۆی لە ئەركی بە ئێراق و و هەموو تواناكانی سەفەربەر دەكات لە پێناو و مۆدێرن و یەكسان و ئ��ازاد كۆمەڵگایەكی هاواڵتیانی هەموو لە بانگ بۆیەش دیموكرات،

كوردستان و ئێراق دەكات.لە كۆنگرەكەدا راپۆرتی كۆمیسیۆنی ئامادەكاری ئ��ازاد ه��اوواڵت��ی دەستپێشخەری كۆنگرەی محەمەدەوە س��رود الی��ەن لە یەكسانیش و خوێندرایەوە. لە راپۆرتەكەدا هاتبوو:" ئەنجامی و چین ن��او لە خەبات و ك��ار لە س��اڵ دوو توێژەكانی جیاجیای كۆمەڵگا و چەندین خولی پەروەردە و گفتوگۆی چڕوپڕ، توانرا تا ئاستێك نەتەوە و ئاین و ئاینزا كانی كوردستان و ئێراق بدوێنرێن و ڕاو سەرنج و تێبینی هەموویان كۆ بكرێنەوە هەتا گەیشتنە ئەوەی كە نامیلكەیەك ئازاد سەبارەت بە پرس و سیستەمی هاواڵتی

بگاتە دەستی خەباتكارانی.لەبەر ئەوەی هاواڵتی ئازاد چ وەك هزر و چ وەك سیستەم تازەیە بۆیە زۆرترین گفتوگۆی دەربارە كراوە، ئەنجامی ئەمانە هەموویان گەیشتنە ئەو ئاستەی كە كۆنفرانسی شار و هەرێمەكان ساز

بكرێن.راب��ردوو ساڵی )10(ی مانگی ناوەڕاستی لە سلێمانی ش��اری لە كۆنفرانسمان یەكەمین سەرەتای لە دووەم كۆنفرانسی و دەستپێكرد مانگی )12(ی ساڵی رابردوو لە هەولێر ئەنجامدرا و بەهەمانشێوە كۆنفرانسی سێیەم لە دەڤەری بناری قەندیل و كۆنفرانسی چوارەم لە دەڤەری

گەرمیان و كۆنفرانسی پێنجەم لە شاری كەركوك و شەشەمیش لە شاری بەغدا و حەوتەمیش لە شاری دهۆك بووە. لە هەموو كۆنفرانسەكانیشدا خەڵك لە بەشداربووان قەبارەی بەگوێرەی ئەنجومەنەكان سیاسی، الیەنی و رێكخراو و شارو هەر بەگشتی ئەمەش بۆ هەڵبژێردراون. دەڤەرێك بۆتە خاوەن ئەنجومەنێكی هەڵبژێردراو خەباتی و كار بەڕێوەبردنی بۆ كارنامەیەك و خۆیان. لەگەاڵ ئەوەی سەرەتای دەستپێكردنی كارەكانمان بووە، بەاڵم بەگشتی كۆنفرانسەكان بەگەرمی لەالیەن خەڵكیش و سەركەوتووبوون و ژن��ان لەالیەن بەتایبەت لێكراوە پێشوازی

گەنجانەوە.و بەغدا كۆنفرانسی هاتنی كۆتایی دوای لە ئامادەكاری بۆ كۆنفرانسی دهۆك، كۆمیسیۆنی ئامادەكاری بۆ ئەنجامدانی كۆنگرەی هاواڵتی ئازاد و یەكسان، لە رۆژی )9(ی ئاداری )2012( یەكەم كۆبوونەوەی خۆی لەشاری هەولێر ئەنجامدا. لە ماوەی ئەم دوو مانگەدا كۆمیسیۆنی ئامادەكاری یەكتر، هاتۆتە الی لە سێ جار زیاتر كۆنگرە هەروەها كۆمیسیۆنی ئامادەكار كە دەستەیەكی پێنج كەسی لە ناوخۆیدا هەڵبژارد بوو ئەوانیش لەگەاڵ هەمانكات كردوە، كۆبوونەوەیان چوار پراكتیكی كۆمیتەیەكی بەڕێوەبەر دەستەی بەهاوكاری لە گەاڵ ئەنجومەنی شاری هەولێر، بۆ

ئەنجامدانی كاروبارەكانی كۆنگرە پێكهێنراوە".تاكو داین باوەڕیە لەو هەموومان گشتی بە كۆمەڵگا نەبێتە خاوەن ئیرادەی ئازادی خۆی، یەكێتی لەنێوانی دروست نابێت، هەمانكات تاكو لەوانە نەبێت دروست تاكیش ئازادی ئیرادەی چەوسێنەران و دەسەاڵتداران دەستی لە نیە رزگارمان بیت. بۆیە كۆبوونەوە لە ژێر چەتری هاواڵتی ئازاد و یەكسان، دەتوانین بڵێین پشت بەستن بە رەسەنایەتیەكانی كۆمەڵگا و زامنی كۆمەڵگایەكی مۆدێرین و دیموكرات و هاوچەرخە. راستە زۆر لە رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی، راگەیاندن، كەسیەتی، پارت، گروپی ئەتنیكی و یاساناس و مافپەروەران، عەشیرەت و خێڵەكان، ئازاد هاواڵتی كاروخەباتی جیاجیا و بەتەنها یەكێتی ناتوانرێ بەپەرتەوازەیی بەاڵم بكەن،

نێوان كۆمەڵگا دروست ببێت".پاش یەكسان و ئ��ازاد ه��اوواڵت��ی كۆنگرەی و بەرنامە لەمەڕ دری��ژ دوورو مۆناقشەیەكی كەسی پێنج و جۆاڵنەوەكە سی كاری رێسای جۆاڵنەوەكە بەرێوەبەرایەتی ئەنجوومەنی وەكو بۆ راپەڕندنی كارو باری جواڵنەوەكە بۆ ماوەی ساڵێك هەڵبژارد. لە سی و پێنج كەسە، بیست و كۆنگرەوە لەالیەن راستەوخۆ چواریان و و هەڵبژێردران كۆنگرە بەشداربووانی بەدەنگی یازدەشیان نوێنەرانی الیەنە سیاسی و رێكخراو بەشێوەیەكی پرۆژەكەدا لە كە مەدەنییەكانن

راستەوخۆ جێ دەگرن.جۆاڵنەوەی هاوواڵتی ئازاد و یەكسان

و رۆشنبیر كەسانی لە مەدەنیە رێكخراوێكی

سەربەخۆ و نوێنەری ئەو رێكخراوە مەدەنی و الیەنە سیاسیانەی كە بەرنامەی ئەم رێكخراوە پەسند دەكەن پێكدێت. كۆبونەوەیان بەیەكەوە لەسەر بنەمای هاوسەنگی كاری هاوبەش دەبێت، ئەندامانی ئەم رێكخراوە، ناسنامەی رێكخراوەیی ئەم لەناو بەاڵم دەپارێزن، خۆیان سیاسی و كۆبەندیەدا مافی سەپاندنی بەرنامەی حزبی و پێویستە و نییە بەخۆیان تایبەت رێكخراوەی و بپارێزن گشتی تایبەتمەندی و سەربەخۆیی ئەمەش بەپێی ئەو رێسای كارەی كەلەسەری رێك كۆمەڵگایەكی ئافراندنی ئامانجیان؛ و دەكەون ئازاد و دیموكراتە كە تێیدا هاواڵتیان بە ئازادی ئەم وای��ە پێی دەژی��ن. هاوسەنگیدا لەناو و كارەش تەنیا بە پەرلەمان، حكومەت و دامەزراوە فەرمیەكانی هەرێمی كوردستان و ئێراق ناكرێت. ئەنجام سیاسیشەوە ك��اری رێگای لە تەنیا ناگرێت، بەڵكو پێویستە هەمەالیەنە كار بكرێت و بێجگە لە خەباتی سیاسی هەموو بوارەكانی خەبات لە خۆی بگرێت و لەدەرەوەی كاری حزبی كۆمەڵگا پێویستە فەرمیەكانیش دام��ەزراوە و دیموكراتیانەدا رێكخستنی خۆ چوارچێوەی لە هەبێت. كاریگەری بەشداری و بێت چ��االك و پرۆژە دەستپێشخەرییە ئەم پێناوەشدا لەم میكانیزمەی كاری خۆی ئامادە دەكات و كاری

لەسەر دەكات.دەسپێشخەری هاواڵتی ئازادو یەكسان پێی وایە چارەسەری پرسە نەتەوەی، سیاسی، كۆمەاڵیەتی كوردستان كۆمەڵگای خزمەتگوزاریەكانی و وابەستەی یەكترین و ناتوانین لەیەكتری داببڕین. بۆ خۆشی قورسایی دەداتە پرسە كۆمەاڵیەتی و مەدەنی و خزمەتگوزاریەكان، لێرەوە دەخوازێت و پرسە)سیاسی ب��ۆچ��ارەس��ەری زەم��ی��ن��ە نەتەوەیەكان( بڕەخسێنێت. واتە هاوواڵتی ئازادو كۆمەڵگای و ماڵ ناو ڕێكخستنەوەی یەكسان دەزانێت خۆی سەرەكی كاری بە ك��وردەواری و لەو باوەڕەشدایە ئەم پڕۆسەیە بە ئافراندنی

تاكێكی هۆشیارو ئازادیخواز دەستەبەردەكرێت.

هاواڵتی ئازاد و یەكسان كە هەموو پرسەكانی

كۆمەڵگا بەئەركی خۆی دەزانێت، بۆیە كاركردن و خزمەتكردنی كۆمەڵگاى

كوردستان و ئێراق بە ئەركی لە پێشینەی خۆی دەزانێ و هەموو تواناكانی سەفەربەر دەكات لە پێناو كۆمەڵگایەكی ئازاد و یەكسان و مۆدێرن و

دیموكرات

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

28] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

ئەندامێكی )KNK(: هیچ سەركردە و حزبێك ناتوانێت بە تەنیا بڕیار لەسەر مەسەلە چارەنوسسازەكان بدات

ئەگەر كۆنفرانسی نەتەوەیی بگاتە ئامانجەكانی هێزێكی هاوبەشیش بۆ كوردستان پێكدێت

جەالل كەمالی زادە ئەندامی كۆمیسیۆنی كاری نەتەوەیی پەیوەندییەكانی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان لە چاوپێكەوتنێكدا مەرجێك ب��ە دەدات ب����ەوە ئ���ام���اژە پشتیوانی دەوڵەتێكی سەربەخۆی كوردی دەكەن هۆكارێك نەبێت بۆ ئەوەی زیاتر لە )35( میلیۆن كوردی تر قڕ بكرێت. كۆنگرەی رەت��دەك��ات��ەوە بۆچونانە ئ��ەو نەتەوەیی، كۆنگرەی هی پەكەكە بێت، دەك��ات باشور بەرپرسانی لە داواش چیتر باسی چەكدانانی پەكەكە نەكەن، زەرەری بە پەكەكە چەكدانانی چونكە رایدەگەیەنێت و كوردستانە باشوری ناتوانێت حزبێك و س��ەرك��ردە هیچ ل��ەس��ەر مەسەلە ب��ڕی��ار خ��ۆی ب��ۆ تەنیا چارەنوسسازەكان بدات، بەبێ گەڕانەوە

بۆ پەرلەمان.

پرسیار/ وەك )KNK( ئاستی پێوەندی دیپلۆماسیتان لە ئەوروپا چۆنە؟

لە ساڵی )1999( لە ئەوروپا كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان بە بەشداری )782( كەس دامەزراوە، زۆربەی گەڵ لە زۆرە دیپلۆماسیمان پێوەندی لەگەڵ تەنانەت هەیە، پێوەندیمان حزبەكان كلێسا و كەساتییەكانیش، بەاڵم دوژمنی ئێمە زۆر بەهێزە، ئەمریكا و هاوپەیمانانی بەربەست بۆ خەباتی ئێمە دروست دەكەن كە لە ئەوروپا ئێمە ب��ەاڵم دەیكەین، نەتەوەیی یەكێتی بۆ پەرلەمانی لە ئێمە بۆیە هەر دانادەین، چۆك ئەوروپا كە نوێنەرانی ئەمریكا و ئەوروپای تێدایە دەیان كۆبوونەوە و نوێنەرمان هەیە، بە فەرمی باش بە ئەوروپا دەرفەتانەی ئەو ناسێنراوین، دەبینین، بەاڵم هەتا ئێستا دنیای سەرمایەداری بێویژدانە ئەو خەبات و تێكۆشان و قوربانیەی گەلی كورد داویەتی نایبینێ، بەرژوەندی تایبەتی

پێش مەسەلە مرۆڤایەتییەكان كەوتووە.پرسیار/ لە باشور كە هەتا رادەیەك بە گونجاوەتر پارچەكانیتر گەڵ لە بەراورد و بگێڕن زیاتر رۆڵ��ی نەتانتوانیوە بۆ چی بۆ ه��ەروەه��ا و هەبێت بارەگاتان

الیەنەكانی و پارتی و یەكێتی نوێنەری تری باشور لەناو )KNK( دا نابینرێت؟

ئێمە هەر لە یەكەم رۆژی دروستبوونی یەكێتی كردووە حزبەكان هەموو لە داوامان نەتەوەیی پارتەكان ئەندامانی لە زۆرێك بنێرن، ئەندام ئەم دام��ەزرێ��ن��ەری كوردستان ب��اش��وری لە كۆنگرەیەن، بەاڵم وەك فەرمی ئەندامانی خۆیان بۆ كۆنگرەی نەتەوەیی نانێرن، بۆ ناینێرن دەبێ لە گەلی خۆمان و لە خۆیان بپرسین. زۆر كەس PKK نەتەوەیی كۆنگرەی دەڵێن كۆنگرەی یە ئێمە بە گشتی ئەوە رەت دەكەینەوە، وەك ئەندامی كۆنگرە و پشتگیری ماددی و مەعنەوی PKK هاوكاری ئێمە بووە، بەاڵم بڕیارەكان بن تێدا ئەوانی گەر نییە، ئەواندا دەست لە ئەوە دەوڵەمەند دەبێ و لە ئاستی نێونەتەوەیی بارەگامان باشوریش لە سەنگی خۆی دەبێت. هەیە، بارەگای كۆنگرەی نەتەوەیی بەفەرمی لە دەكەن، چاالكی لەوێ ئەندامانمان و هەولێرە بۆچیش ئەندام نانێرن دەبێ لە خۆیان بپرسی.

پرسیار/ پێتان وا نییە داخوازی گەل بۆ بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی لە پێشترە

لە زۆر الیەنی سیاسی؟خۆشە پێی واڵت��پ��ارێ��ز خەڵكێكی ه��ەم��وو هەر بێت، دروس��ت نەتەوەیی كۆنگرەیەكی لە بیر ئەوە بێت دروست نایەوێ الیەنێكیش

بەرژەوەندی تایبەتی خۆی دەكاتەوە.پرسیار/ وەك وەفدی )KNK( مەبەستان هەرێمی بۆ جارەتان ئەم سەردانی لە

كوردستان چی بوو؟باشوری بۆ جارەمان ئەم هاتنی لە مەبەست نەتەوەیی كۆنگرەی هەیئەتی وەك كوردستان بۆ ئامادەكاری كۆنفرانسی نەتەوەیی بوو، ئەوەی چۆنێتی بابەتی لەسەر تا لێرەین ئێمە كە وەك بكەین، قسە كۆنفرانسەكە بەستنی بەستی بڕیاری یەكێتی و پارتی كە بیستمان هەنگاوێكی ئەوە داوە، نەتەوەییان كۆنفرانس پیرۆزە، بەاڵم چۆنێتی بەستنی كۆنفرانسەكە بۆ ئێمە جێی گومانە و لەسەر ئەوە راوەستاوین كە ئەوان تا كوێ و تا چی رادەیەك ئامادەكارییان كە ئەوان بە كردووە پێشنیارمان كردووە، بۆ دەبێ لە گەڵ كۆنگرەی نەتەوەییش راوێژ بكەین و ئامار كۆمیتەی وەك بابەتانەی ئەو لەسەر

بەشداربووانی كۆنفڕانس كە پێویستی بە قسە كردنە.

كام گەڵ لە سەردانەكەدا لە پرسیار/ الیەنانە كۆبونەوە ؟

ئەندامی بەختیار م��ەال ك��اك بەرێز گ��ەڵ لە شیوعی، ح��زب��ی یەكێتی، س��ەرك��ردای��ەت��ی زەحمەتكێشان، یەكێتی پەرلەمانتاران لە هەولێر یەكگرتوو، حزبەكانی گەڵ لە سلێمانی، و بزوتنەوە و كۆمەڵ، هەروەها لە گەڵ گۆڕان و پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان و زۆر كوردستانیش سیاسی كەسایەتی و رووناكبیر

دانیشتووین.ئاگاداری چەند تا الیەنانە ئەو پرسیار/

كۆنفرانس بوون؟پارتی و لە ئ��ەوان جگە زۆرب��ەی ب��ەداخ��ەوە بەختیار مەال كاك نەبوون، ئاگادار یەكێتی باسی لەوەكرد كە نزیكی پێنج مانگ لەمەو پێش وەك یەكێتی )ئازاد جوندیانی(مان بۆ ئەو كارە راسپاردووە و پارتیش )د. فواد حوسێن(ی بۆ ئێمە داناوە، كۆنفرانس كارەكانی بەڕێوەچونی لیژنەیەك بەاڵم دانیشتووین، ئەویش گەڵ لە نییە، لەوە ئاگامان ئێمە ئەوە ببێت دروست بەستنی لە ئاگاداریان هیچیان حزبەكانیتریش

كۆنفڕانسی نەتەوەیی نەبوو.لەگەڵ ئێوە لەم سەردانەتاندا پرسیار/ گۆران كۆبوونەوە و دەوترێت هەڵوێستی نەتەوەیی كۆنگرەی لە نزیكە گ��ۆڕان لەو كوردستان، باكوری الیەنەكانی و س���ەردان���ەدا ل��ە گ��ەڵ گ���ۆڕان ئ��ای��ا ئەو

نزیكایەتیە دەبینرا؟ئێمە لەگەڵ بەڕێز جەالل جەوهەر دانیشتووین لەسەر بابەتی بەستنی كۆنفرانس زۆر لێك نزیك بووین ئەوانیش پێیان وابوو كە بەبێ بەشداری هەموو الیەن و پارچەكان و كەسایەتی سیاسی كاریگەر لە كوردستان ناتوانین كۆنفرانسەكە ناو

بنێین كۆنفڕانسی نەتەوەیی.پرسیار/ واقع دەڵێت كورد لە ئێستادا لە دۆخێكی تایبەت دایە، ئایا پێویستی ئەو

كۆنفرانسە لە چی دایە؟بەڕاستی گەر ئێمە لە سەر دژمنانی خۆمان و پرسكردن بە داگیركەران چاوەڕوان بین كە ئەوان كۆنفرانسەكە بەستنی بۆ پێدەدەن مۆڵەتمان

ئا/ بێریڤان مەحەمەد و سەالح مەحمود

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

29] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

ئەوە هەڵەین، كورد دەبێت وەك كورد بڕیاری بەستنی كۆنفرانس بدات، هەندێك شت هەیە كە ئێمە بیستوومانە، هیوادارم ئەوە راست نەبێت نوێنەرانی ئەمریكا و توركیا و بڕیار دراوە كە ئێرانیش لەو كۆنفڕانسەدا بەشدار بن، ئەوە بۆ ئێمە هێڵی سوورە بە هیچ شێوەیەك پەسەندی ناكەین، چونكە كورد گەییشتۆتە ئەو ئاستە كە هەم لە بواری نەتەوەیی و ناونەتەوەیی پێویستی دژی ئێمە نەبێت، سەرپەرست و چاودێر بە یەكتر كورد وەك دەبێت بەاڵم بابەتەین، ئەو پەسەند بكەین، یەكتر رەخنە بكەین بۆ باشتر بوون، ئەو كۆنفرانسەش لەم رۆژەدا زۆر گرنگە، هەوڵەكانمان بۆ ئەوە بێت لە بەرژەوەندی گەل و نیشتماندا بێت. ئێستا كوردستان لە هەر كاتێك زیاتر لە مەترسی دایە، دیزاینی رۆژهەاڵتی ناوین دەگۆڕێت، خوازیارن دیسان كورد لە نێوان گیرە و كێشەدا بمێنێتەوە، بستێك خاكی كوردستان بێنێت ب��ەدەس��ت سەربەخۆیی ه��ەرك��وێ لە پشتگیری دەبین، بەاڵم نەك بە پالنێكی تری تایبەتی خۆیان بەرژەوەندی بۆ دەوڵەتانە ئەو باكوری لە كە سیڤەر پەیمانی دیسان بێت، بەدوادا لۆزانی پەیمانی دواتر و هەبوو واڵت هات و ئێستا دەیانەوێت لە باشوری واڵت ئەو پەیمانە جێبەجێ بكەن بۆ ئەوەی ئەو سەروەت و سامانەی كە هەیە لە گەڵ خۆیانی ببەن. وەك دەبینین ئێمە لە نێوان چەندین الیەنی دژە كورد داین كە ئەوانیش ئەمریكا و توركیا و سونییەكان و شیعەكان و الیەنی ئێرانە تا دەگاتە حزبواڵ، دیارە چەند الیەنی كوردیش لەناو ئەو بەرانەدان، بەاڵم بە گشتی گرنگ ئەوەیە كە كورد دەتوانێ بكات. دی��اری خۆی ستاتۆی و بگرێت یەك كۆنفرانسەكە كە باشە پێ ئەوەشمان ئێمە بۆ كۆنفرانسێكی نەتەوەیی بۆ ئاشتی بێت كە دوژمنایەتی لە گەڵ هیچ دەوڵەتێك نییە، گەر دیموكراتیك رێگایەكی بە ك��ورد پرسەكانی

چارەسەر بكەن.پرسیار/ باستان لە سەربەخۆییش كرد، ئێستا باسی بە دەوڵەت بوونی هەرێمی ئەو هەرێم ئایا دەك��رێ��ت، كوردستان هەلومەرجەی هەیە یان ئێوە ئەمەش بە پاڵنێك دەزانن بۆ بەرژەوەندی دەوڵەتانی

داگیركەر؟بڵێن كوردیش ش��اری ی��ەك تەنها وت��م وەك ئێمە ئ��ەوە دەبێت، سەربەخۆ و كوردستانە پشتیوانی لێدەكەین وەك كۆنگرەی نەتەوەیی، بە كوردیش و واڵت یەك بە كوردستان بەاڵم سێ ئەو سبەینێ گەر دەزانین، نەتەوە یەك كورد سەربەخۆی دەوڵەتێكی ببێتە پارێزگایە هۆكارێك مەرجێك بە لێدەكەین پشتیوانی نەبێت بۆ ئەوەی زیاتر لە )35( میلیۆن كوردی

تر قڕ بكرێن، پێمانوایە زەمینە بۆ سەربەخۆیی لە هەرێمی كوردستان تۆزێك زووە و زۆرێك لە ناوچە جێناكۆكەكان لە ژێر دەستی حكومەتی چارەسەر سەرەتا دەبێ ئەوانە دایە مەركەزی هەرێمی سەربەخۆیی لە باس دواتر و بكرێن

كوردستان بكرێت.زۆرج���ار مەسعود پ��رس��ی��ار/ دەوت��رێ��ت بارزانی سەرۆكی هەرێم، بە بێ گەڕانەوە چارەنوسساز بڕیاری و گەل ئیرادەی بۆ دەدات لەسەر گەل، ئایا تا چەندە ئەوە ئێوە و هەرێمە سەرۆكی تەنها مافی لەسەر ئەو مەسەلە چارەنوسسازانە گەر نییە ك��ورد ب��ەرژەوەن��دی لە پێتانوابێت

هەڵوێستان دەبێت؟رێزم هەیە بۆ سەرۆك مەسعود بارزانی بە دەنگی و سەركردە هیچ بەاڵم هەڵبژێردراوە، )%70(لەسەر بڕیار خۆی بۆ تەنیا ناتوانێت حزبێك دەبێ ئەوە بدات، چارەنوسسازەكان مەسەلە بە پەیوەندی گەر پەرلەمان، بۆ بگەرێنەوە هەموو كوردانەوە هەبێت، دەبێت بگەڕێینەوە بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی و سەرۆكایەتی كۆنفرانسی

نەتەوەیی بڕیار لەسەر ئەو بابەتە چارەنوسسازانە دەدات. ئێمە ناتوانین هیچ بڕیارێكی شەخسی و

حزبی بدەین.كۆنفرانسی ئێستا پ��ێ��ش پ��رس��ی��ار/ گەنجانیش بەسترا ئێوە دەرئەنجامەكانی

چۆن دەبینن؟و كوردستان رۆژئاوای كۆنفرانسی هەم راستە هەمیش گەنجان بەسترا، دەبوو زیاتر ئامادەكاری زیاتر دەب��وو گەنجان كۆنفرانسی كرابا، بۆ نەك بكردبایە تاوتوێ گەنجانی كێشەكانی ناكۆكی سیاسی تێكەڵ بە كۆنفرانسەكە بكرایە، و زمان ژنان، گەنجان، وەك كۆنفرانسەكانی رۆژئاوای كوردستان كە قسەی لەسەر دەكرێت

ئەو دەستكەوتەی كە دەبوو هەیبێت نەیبووە.لە كێشە ه��ەن��دێ��ك ئێستا پ��رس��ی��ار/ راتان ئ��اراوە، هاتۆتە ژنان كۆنفرانسی لەسەر ئەوە چییە، ئایا ئەم كێشانە لە كۆنفرانسی نەتەوەییدا دووبارە نابنەوە؟

ئەوە وەاڵمی ژنێك با ژنان مەسەلەی لەسەر هەموو ناتوانم KNK ئەندامی وەك بداتەوە. ئەوانە باس بكەم، بەاڵم یەك شت دەڵێم گەر كۆنفرانسی وەك رێكنەكەون الیەنەكان هەموو

گەنجان و رۆژئاوای لێدێتەوە.پرسیار/ لە كۆنفرانسی ژناندا خەرك بوو هەندێك الیەن بخرێنە درەوەی كۆنفرانس، گەر لە كۆنفرانسی نەتەوەییش هەمان

شت روو بدات، چۆن دەبێت؟گەر هەموو الیەن و رووناكبیر و كەسایەتییەكان رەزامەندی و نەبن بەشدار پارچەكان گشت و هەموو رەنگە جیاوازەكانی لەسەر نەبێت، نابێتە PKK كۆنفرانسی نەتەوەیی. ئەوەی كە دەڵیبەشداری ناكات لەهەڵەدایە. پارتی و یەكێتیش بەشدار PKK كە ك��ردووە پەسەند ئەوەیان لە PKKش كردنی ب��ەش��داری ب��ەاڵم بێت، كۆنفرانسەكەدا ئەویش مەسەلەیەكی دیكەیە، ئایا وەك میوان بەشدار بێت، یان دەبێت PKKش قسەی خۆی بكا و لە كۆمیتەی ئامادەكاردا بێت. گەر هەموو الیەنێك رازی بێت ئەوە سەركەوتنە زەرەر ئێمە حاڵەتدا دوو لە ك��ورد. گەلی بۆ PKK و بكەن بانگ PKK گەر دەكەین، مافی و بكات بەشداری كۆنفرانسەكەدا لە ش قسەكردنی نەبێ ئەوە بۆ خۆی بەشكردنی گەلی PKK كوردە، یان ئەگەر كۆنفرانس بگیرێت وگەلی زەرەری بە بكەن بایكۆتی بەدەپە و كورد و بەرژەوەندی دوژمنان دەبێت. هیوادارین ئامادەكارانی كۆنفرانسی نەتەوەیی لەو بابەتانەدا وردبین بن، ئێمە باوەڕمان بە كوردستانێكە كە هەموو پارچەكان لە ناوخۆیدا بگرێت، بەاڵم هەر ناوچەیەك كە تایبەتمەندی خۆی هەیە با لەناو بەڕێوەبردنی لەسەر شێوازی بڕیار كوردستاندا

خۆی بدات.پرسیار/ مەسعود بارزانی ماوەی پێشوو سەردانی توركیا و ئەمریكای كرد، بە ڕای ئێوە ئەو سەفەرە تا چەند پێوەندی بە

كۆنفرانسی نەتەوەییەوە هەیە؟

هەندێك دەڵێن وەرن لە سەنگەری پەرلەمان باسی

مافەكان بكەن و بەرگری لە خۆتان بكەن، ئەی كە

وایە بۆچی لە باشور لە رێگەی پەرلەمان كێشەكانیان لە

بەغدا چارەسەر ناكەن و پرسی مادەی )140( چارەسەر بكەن،

بۆچی ئەو هەموو پێشمەرگەیە هەیە، دووبارەی دەكەمەوە هەتا كورد چەكی باشتر

هەبێ سەركەوتووتر دەبێت و ئەگەر كۆنفرانسیش بگاتە ئامانجەكانی ئەوە هێزێكی

هاوبەشیش بۆ كوردستان پێكدێت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

30] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

كورد بەرپرسانی هەموو خۆشە پێمان ئێمە سەردانی ناسراون، فەرمی بە باشور لە كە لە چەند تا سەردانەكان بەاڵم بكەن، واڵتان بەرژەوەندی كورد دایە ئەوە جێگەی پرسیارە، پێمان وایە بەرپرسانی كورد و بەرێز مەسعود كە رۆڵێكیان هەبێ تاڵەبانی بارزانی و جەالل كورد لە بەشەكانیتردا بگەنە مافی خۆیان و قسە لەسەر پرسی كورد بكەن، گەلی كوردیش ئەوەی

دەوێ نەك بەشێك ببێتە قوربانی بەشێكیتر.پ��رس��ی��ار/ س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م زۆرج���ار لە PKK ل��ێ��دوان��ەك��ان��ی��دا س��ەب��ارەت ب��ەچووە" بەسەر چەك "سەردەمی دەڵێت لە الیەكیتریش وەك لە راگەیاندنەكاندا ب��اس��ك��را ك���ە س���ەرۆك���ی ه���ەرێ���م لە سەردانەكەیدا هەوڵیداوە چەك بكڕێت، ئێوە ئەمە چۆن لێكدەدەنەوە، ئایا كورد

لە ئێستادا چەندە پێویستی بە چەكە؟ پەكەكە بە هیچ جۆرێك چەك دانانێ و ناشبێ داینێ و داشینێ گەل پەسەندی ناكات، ئەوەی باسی چەك دانان دەكات، ئایا الیەنی بەرانبەر PKK ك��ردووە، كوردی مافەكانی زەمانەتی ك��ردووە، ئاگربەستی جار هەشت ئێستا تا هەڵێناوە، هەنگاوێكی تورك حكومەتی ئایا یازدە ساڵدا سێ لە تەنها توركیا حكومەتی هەزار سیاسەتمەداری گرتووە، )3500( منداڵی دەبێ دەكەن چەكدانان داوای ئەگەر گرتووە، رێگەیەكیشیان بە دەستەوە هەبێ. چەكدانانی

PKK نە تەنها بە زەرەی باشوری كوردستانە، بەڵكو بە زەرەی هەموو پارچەكانی كوردستانە بە تایبەت بە زەرەری باشوری كوردستان. رۆژهەاڵتی ناوەڕاست پڕە لە چەك، ئێستا پێشكەوتوترین چەك لەسەر كورد تاقیدەكرێتەوە، ئەوە ناتۆیە، توركیا بە هەموو هێزیەوە، ئیسرائیلە. با یەك PKK شت بە راشكاوی بڵێین ئەوان لە چەكیناترسێن لە كالشینكۆفی PKK ناترسێن، لەو چەكیشیان كە دەترسێن فیداییانە ئینسانانە لەدەستدا نەبێت بە بەرد بەرگری لە مافەكانی خۆیان دەكەن و ئەو مرۆڤە فیدایانە لە هەزاران چەكی بێ ئیرادەی ئەوان بەهێزترن، هیوادارین ئەو شتە روو نەدا و تەبایی لە نێوان گەالندا بێتە ئاراوە، داواش لە بەرپرسانی باشور دەكەین كە چیتر باسی چەكدانانی PKK نەكەن، ئەوەی چەك بۆ هەوڵی بارزانیش مەسعود بەرێز كە كرین داوە بەراستی من لەو بابەتە ئاگادار نیم، وەك پێشتریش باسمان كرد هەتا كورد زۆرتری چەكی لە دەستدا بێت زیاتر دەتوانی مافەكانی

وەرگری.لەبارە رەوش ئێستا لە ئایا پرسیار/ ب��ۆ ئ���ەوەی ك��ورد هێزێكی س��ەرب��ازی و

نەتەوەیی هەبێت؟ئێمە وەك و بگیردرێت كۆنفڕانسە ئەو گەر نەتەوەییش هێزێكی دەتوانین پێكبێت دەڵێن دروست بكەین، لە هەموو بەشەكانی كوردستان، زۆر كەس باسی ئەوە دەكەن سەردەمی چەك

و هێز نەماوە، گەر هێز و چەكت نەبێ ناتوانی وەرن دەڵێن هەندێك یان مافەكان. بە بگەی لە سەنگەری پەرلەمان باسی مافەكان بكەن و بەرگری لە خۆتان بكەن، ئەی كە وایە بۆچی لە لە رێگەی پەرلەمان كێشەكانیان لە باشور بەغدا چارەسەر ناكەن و پرسی مادەی )140( چارەسەر بكەن، بۆچی ئەو هەموو پێشمەرگەیە

چەكی كورد هەتا دەكەمەوە دووبارەی هەیە، ئەگەر و دەبێت سەركەوتووتر هەبێ باشتر ئەوە هێزێكی ئامانجەكانی بگاتە كۆنفرانسیش

هاوبەشیش بۆ كوردستان پێكدێت.س. چەترپرێس

چەكدانانی PKK نە تەنها بە زەرەی باشوری كوردستانە،

بەڵكو بە زەرەی هەموو پارچەكانی كوردستانە

بە تایبەت بە زەرەری باشوری كوردستان. رۆژهەاڵتی

ناوەڕاست پڕە لە چەك، ئێستا پێشكەوتوترین چەك لەسەر

كورد تاقیدەكرێتەوە

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

31] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

نووسەر و روناكبیری شاری كەركوك )هێمن كامیل( لە هەڤپەیڤینێكی ب��اس��ی واڵت������دا رۆژی گ���ۆڤ���اری كوردستان باشوری دەسەاڵتدارانی دەكات كە هیچ پالن و بەرنامەیەكی لە ك��اری كە نییە پێشوەختەیان سەر بكەن و بە پێی ئەو پالنە كار ئەوەی بكەن، كوردی دەوڵەتی بۆ و سۆز بە یاریكردنە تەنها هەیە ك��وردی ب��ی��رك��ردن��ەوەی و هەست خۆشباوەری ئەم بەشەی كوردستان یان بە كارهێنانی دەوڵەتی كوردیە تەنگەژە لە فشار كارتێكی وەك��و ه��اوك��ات رۆژدا. سیاسیەكانی تەندروستی نا ملمالنێی دەڵێت:" حیزبی لە كەركوكدا نەك خزمەتی ش��ارەك��ە ت��ری پێكهاتەكانی ب��ە نەكردوە، بەڵكو كاریگەری نێگەتیڤ و خراپشی هەبووە لە سەر یەكریزی

گەلەكەمان لەم شارەدا.

پ��رس��ی��ار/ م��اوەی��ەك��ە دەن��گ��ۆی ع��ەرەب��ەك��ان��ی الی��ەن��ە یەكگرتنی بە لەبەرامبەر ئارادایە لە شارەكە كوردان لە هەڵبژاردنەكانی پارێزگادا، ئایا ئەمە چەندە راستە، ئایا ئەمە داه��ات��وو س��ەر ب��ۆ نییە مەترسی

كەركوك و كورد؟ئایا بەشە، دوو پرسیارەكە وەاڵم/ دەنگۆیەكی لەو جۆرە راستە. من بۆ خۆم بروا بەو دەنگۆیانە ناكەم كە هەموو عەرەبی كەركوك بتوانن لە چوارچێوەی لیستێكدا بتوانن یەكبگرن و لەو ڕێگەوەیەوە بتوانن سەر بە هەڵژاردندا گەمەی لە سبەێ

ئەبێت چونكە بن، سەركەوتوو ك��ورددا ئەوە بزانین عەرەبەكانی كەركوك لە دوو بەش پێكدێن سوننە و شیعە، ئەمەش وا دەكات دیدگایان جیاواز بێت بۆ سیاسەت و مامەڵەكردن لە گەڵ روداوەكاندا. ئەگەر ب��ەوەش هەیە ب��ڕوام بۆ خ��وم چی من عەرەب چەپ بێت یان راست عەلمانی بێت یان ئیسالمی لە یەك لیستدا بن یان چەند لیستێك، ئەوان لە بەرانبەر مافە نەتەوەیی و سیاسیەكانی كورددا تا ئەندازەیەكی بااڵ بۆچونیان یەكە و دژایەتی مافەكانی كورد

دەكەن.هەیە ئ��ەوە ئ��ەگ��ەری بڵێین ئەتوانین لە كەركوك سوننەكانی عەرەبیە هێزە بە لیستەوە. ی��ەك بچنە هەڵبژاردندا هێزە نزیكبونەوەیەكی هەر دڵنیاییەوە ئایندەی و بۆ كورد یەك لە عەرەبەكان

كەركوك مەترسی هەیە.

پ��رس��ی��ار/ ب��اس��ی دام���ەزران���دن���ی دەكرێت تۆپخانە كەتیبەیەكی لە دەروب���ەری ش��اری ك��ەرك��وك بە

دەستووری مالكی و لەژێر كۆنترۆڵی حكومەتی ناوەندیدا، ئایا ئامانجیان چەندە چییە؟ دام��ەزران��دن��ە ل��ەم شارەكە پێكهاتەكانی بە خزمەت

دەكات؟ب��وم ی��ەك��ێ��ك خ���ۆم ب��ۆ م��ن وەاڵم/ لە كە ب��وم ئ��ەوە دژی كەسانەی ل��ەو یان بێ ساڵی )2005( كورد بێ مەرج یەكالیكردنەوەی كێشە چارەنوسسازەكانی بچێتە بەغداد و بەشداری ئەو هەڵبژاردنە پەڕلەمانیە بكات، بەڵكو داوامان كرد كورد هەڵبژاردن لە بەر تا نەكات بەشداری چارەسەر گەورەكانی كێشە لە بەشێك نكرێت كە لە رابردودا لە پێناویدا ئەنفال و كیمیاباران كراوە، بەاڵم بە داخەوە ئەو كاتە كەس گوێی لێنەگرتین، چونكە ئەو هەبوو بەوە ب��ڕوام خۆم بۆ من كاتەش حكومەتی عێراق یاری بە كات ئەكات و ناچێتە ژێر باری هیچ یەكێك لە داواكارییە ئەوەندەی هەر و كورد جەوهەرییەكانی دروستكردەوە هێزی و گرتەوە خ��ۆی

هێمن كامیل بۆ رۆژی واڵت؛

گەرانەوەی كەركوك بۆ سەر كوردستان شتێك نییە چاوەرێی بكەمسیاسەتی دەسەاڵتی كوردی لەم شارەدا ئەو بۆچونەی ال دروست كردم

ئا/ سەالحەدین ساڵەیی - كەركوك

دەكرێت كەركوك جۆرێك لە تایبەتمەندی پێبدرێت،

بەاڵم كێشەی گەورە ئەوەیە گیانی پێكەوەژیان و لێبوردەیی و خۆشەویستنی یەكتر گەشەی نەكردوە

ئەمەش پەیوەندی بە فەلسەفەی سیاسی واڵتی ئێمەوە هەیە كە كار لە سەر گەورەكردنەوەی

جیاوازییەكان دەكەن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

32] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

بە بەلێنەكانشی. لە دەبێتەوە پاشگەز داخەوە دوای حەوت ساڵ بۆچونەكانی ئێمە ئیستای رەفتارانەی ئەو دەرچ��وو راست راستی كەركوك بەرانبەر لە مالیكیش قسەكانی ئیمە و هەر كەسێك بڕوای بەوە هەبێت مالیكی ئەیەوێت كێشەی كورد لە عێراقدا چارەسەر بكات ئەوە لە ئەلف و

بێی سیاسەت تێنەگەیشتوە.و زەوی م��اوەی��ەدا، ل��ەم پرسیار/ زاری و مەزارگاكانی وەقفی سووننە ك��ران، تاپۆ شێعە وەقفی لەسەر ئەم كارە بە چ مەبەستێك پێكهات، ئایا شتێكی بەم شێوەیە ئاساییە لە شارێكی وەكو كەركوكدا روو بدات؟ ئەوا لەكاتێكدایە كە الیەنەكان باس دەك��ەن بابەتە بوونی سیاسی لە

هەتاكو پرسێكی ئیداری؟دەست بۆ وردە پالنێكی ئەوە وەاڵم/ لە زەوی دۆن��م س��ەدان سەرداگرتنی بە لە ماوەی كەمتر لە ناو شاری كەركوك. گەرەكەكانی لە زەوی چی هەر سالێكدا ناوەراست و باشوری شارەكە بوو بە بۆشی مابووە و نەكرابوون بە پرۆژە و ئێستاش دەستی شیعەكانەوە توركمانە الیەن لە ئیدارەی شارەكەش هیچ بە سەردا گیراو نیشان و نەبووە جددیان هەڵوێستێكی

نەداوە.پرسیار/ عەرەبەكانی شارەكە هەتا ل��ەوەی كە وا ن���اڕەزا ب��وون ئێستا پۆستە ئیدارییەكانی شارەكە عادیالنە

پێكهاتە س���ەر ن���ەك���راوە داب����ەش ئێستا و ش��ارەك��ە سەرەكیەكانی باس لەوە دەكەن كە الیەنی ئەمنی شارەكە رادەستی عەرەبەكان كراوە، و كۆشتن و تەقینەوە هەر كەچی تەقەكردن لە خەڵك درێژەی هەیە،

ئەم بۆچی دەگەڕێننەوە؟زۆر ك���ەرك���وك ب���ارودۆخ���ی وەاڵم/ لێوە باسی زۆرج��ار كە ئاڵۆزترە ل��ەوە بۆ مەیدانێك بوەتە كەركوك دەكرێت سیاسیەكانی ملمالنێ یەكالیكردنەوەی تەقینەوە ناوچەییەكان. و عێراقی هێزە كارە تیرۆرستیەكانی كەركوكیش دەچیتە ناو ئەو ملمالنێ سیاسی و هەواڵگریانەوە كە شارەكە وەكو كارتێك لە دژی یەك بە

كار دەهێنن.دەسەاڵتدارانی ماوەیەكە پرسیار/ ب����اش����ووری ك���وردس���ت���ان ب��اس��ی دام���ەزران���دن���ی و س��ەرب��ەخ��ۆی��ی ئایا دەك���ەن، ك���وردی دەوڵەتێكی ئەم بەشێكی دەبێتە كەركوكیش

دەوڵەتە یان نا؟وای��ە ب����ڕوام خ���ۆم ب��ۆ م��ن وەاڵم/ هیچ كوردستان باشوری دەسەاڵتدارانی نییە پێشوەختەیان بەرنامەیەكی و پالن ئەو پێی بە و بكەن سەر لە ك��اری كە پالنە ك��ار بۆ دەوڵ��ەت��ی ك��وردی بكەن و سۆز بە یاریكردنە تەنها هەیە ئەوەی هەست و بیركردنەوەی كوردی خۆشباوەری ئەم بەشەی كوردستان یان بە كارهێنانی دەوڵەتی كوردیە وەكو كارتێكی فشار لە

تەنگەژە سیاسیەكانی رۆژدا.بێ ك���وردی دەوڵەتێكی پ��رس��ی��ار/ كوردی دەوڵەتێكی یان كەركوك، لەسەر حیساب و سازش لەسەر پرسە نەتەوەییەكانمان لە بەشەكانی تری یان مەعقولە، چەندە كوردستان دەتوانێت چەندە بەرێزتان ب��ەڕای چارەسەر نەتەوەییەكانمان پرسە

بكات؟هەر ك���ورد، دەوڵ��ەت��ی ن��ەك وەاڵم/ ئازادكراوەی نیمچە بەشە لەم هەنگاوێك كوردستاندا بەو ئاراستەدا بێت كە چاوپۆشی پارچەكانی لە بكرێت كورد مافەكانی لە دیكەی كوردستان ئەوە كارێكە مێژوو وەكو

شەرمێكی گەورە تۆماری دەكات و دورە لە هەموو بەها بااڵكانی نەتەوەكەمانەوە.

پرسیار/ ئایا كەركوك دەتوانێت لە ئەگەری گەڕانەوە بۆ سەر هەرێمی ستاتۆیەكی خ����اوەن ك��وردس��ت��ان تایبەت بە خۆی بێت، ئەوە لەحاڵێكدا و دیموكراسی لە ب��اس كوردیش

برایەتی و پێكەوەژیان دەكات؟لە جۆرێك كەركوك دەكرێت وەاڵم/ كێشەی ب��ەاڵم پێبدرێت، تایبەتمەندی و پێكەوەژیان گیانی ئ��ەوەی��ە گ���ەورە لێبوردەیی و خۆشەویستنی یەكتر گەشەی نەكردوە ئەمەش پەیوەندی بە فەلسەفەی سیاسی واڵتی ئێمەوە هەیە كە كار لە سەر دەكەن. جیاوازییەكان گەورەكردنەوەی ئەمە جگە لەوەی گەرانەوەی كەركوك بۆ سەر كوردستان شتێك نییە من چاوەرێی سیاسەتی چونكە ئێستادا، لە بكەم دەسەاڵتی كوردی لەم شارەدا ئەو بۆچونەی ال دروست كردوم هیچ گەش بین نیم بە

ئایندەی كوردستانێتی كەركوك.پرسیار/ بەڕای بەرێزتان ئەگەر الیەنە تەنیا كەركوكدا لە كوردییەكان ملمالنێی حزبی بكەن، وەك ئەوەی كە ئێستا دەگوترێت، دوو ئاسایشی خ��ەڵ��ك��ی اح����رازك����ردووە، دەت��وان��ن خزمەت بە كورد و پێكهاتەكانی تری

كەركوك بكەن یان نا؟ حیزبی تەندروستی نا ملمالنێی وەاڵم/ لە كەركوكدا نەك خزمەتی بە پێكهاتەكانی كاریگەری بەڵكو نەكردوە شارەكە تری سەر لە هەبووە خراپشی و نێگەتیڤ

یەكریزی گەلەكەمان لەم شارەدا.

حكومەتی عێراق یاری بە كات ئەكات و ناچێتە ژێر باری

هیچ یەكێك لە داواكارییە جەوهەرییەكانی كورد و

هەر ئەوەندەی خۆی گرتەوە و هێزی دروستكردەوە پاشگەز

دەبێتەوە لە بەلێنەكانشی

نەك دەوڵەتی كورد، هەر هەنگاوێك لەم بەشە نیمچە

ئازادكراوەی كوردستاندا بەو ئاراستەدا بێت كە چاوپۆشی

لە مافەكانی كورد بكرێت لە پارچەكانی دیكەی

كوردستان ئەوە كارێكە مێژوو وەكو شەرمێكی گەورە تۆماری دەكات و

دورە لە هەموو بەها بااڵكانی نەتەوەكەمانەوە

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

33] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

باهۆز مستەفاك��ورد، گەڵی رێ��ب��ەر ی ل��ەس��ەر گۆشەگیری تێپەڕ مانگی دە لە زیاتر ئوجەالن عەبدوڵاڵ كرد و هەتا ئێستاش هیچ زانیارییەك دەبارەی رەوشی تەندورستی و ژیانی نازانرێت. رێبەری سەردا بە گۆشەگیری پێشتریش كورد گەلی سەپێندرابوو، بەاڵم ئەم جارەیان زۆر جیاوازە و ئەگەری مەتەرسی لەسەر ژیانی هەیە. لە پشت پرسیارەك چەند گۆشەگیریەوە ئەم پەردەی دێتە ئاراوە كە هەم بۆ گەلی كورد و هەمیش رای گشتی پێویستی بە وەاڵمدانەوەیە. پێشەكی پێكرد؟ دەستی گۆشەگیری هۆیەكەوە چ بە بۆ چی هەتا ئەو كاتە دەوڵەتی تورك لە گەڵ عەبدوڵاڵ ئۆجەالن و پەكەكەدا بە فەرمی دیداری ئەنجام دەدا؟ چی بووە هۆی ئەوەی دیدارەكانی و پارێزەرەكانی بە رێگا و رابوەستێ دەوڵەت

بەنەمالەكەی نەدرێت بڕۆنە ئێمرالی؟!دەبێت مسۆگەری بە كە خاڵێك یەكەمین بزانین ئەوەیە كە لە ئێمرالی یاسا بوونی نییە؛ رووداوەك��ان چارەنووسی كە سیاسەتە، ئەوە

هەر نەدانی یان ئەنجامدان دەك��ات. دی��اری دیدارێك سیاسەت دیاری د ەكات نەك یاسا. بۆ دەركردنی گۆشەگیری و ئەشكەنجەش دەبێت بە روانگەی سیاسیەوە قۆناخەكان شی بكەینەوە. لە نابێت هەرگیز كە گەرنگ خالی دووهەمین بیرمان بچێت روانگەی دەوڵەتی توركە بۆ پێگە ئوجەالنە . عەبدوڵَاڵ سیاسی كسایەتی و لە بەرچاو نەگرین، نە هەتا ئەم دوو فاكتەرە بدێنەوە دەتوانین پرسیارەكانی سەرەوە وەاڵم بە پەیوەندیدارەكان الیەنە دەتوانین نەش و ئۆجەالنەوە عەبدوڵاڵ و كسایەتی كورد پرسی دەركیان پێ بكەین. زیندانی تاكەكەسی ئێمرالی لە بواری پەیڕەوی ناوخۆیی دەستوری دەوڵەتی وەزارەت��ی " بە وابەستە راستەوخۆ توركەوە گەشەپەدانە و داد واتە حكومەتی داد"ەوەیە، حكومەت كە دەسەلمێنێت ئ��ەوە ئ��ەوەش و سەبارەت بە ئێمرالی بریاردەرە و لە ئەگەری هەر رووداوێكدا بەرپرسیارە. ئەگەر وا نییە ئەی بە فەرمی بیهەوێت كاتێك كە دەوڵەت بۆچی دەكات؟ ئێمرالی رەوانەی دەوڵەتی شاندێكی كەشتیەكانی سالێكە نایهەوێت كە ئێستا یان

دەوڵەتی تورك هەموو شكاون و خراپ بوونە. گشتی رای بۆ تورك دەوڵەتی بیانوانەی ئەم مروڤەوە ماڤەكانی و دیموكراسی ب��واری لە دەوڵەتی كە هەرچەند تەراژدیە. - كۆمێدی كەسایەتی واقعی" بە دان بەفەرمی ت��ورك سیاسی و پێگەی رەبەرایەتی" عەبدوڵال ئوجەالن دانانێت ، بەاڵم ئەگەر هۆكارەكانی گۆشەگیری و دیدارەكانی شاندەكانی حكومەت شی بكەینەوە، ئەوا بۆمان ئاشكرا دەبێت كە لە واقعدا دەوڵەت دەزانێت كە بێ كەسایەتی ئوجەالن پرسی كورد

چارەسەر ناكرێت.بۆیان ئەگەر ئاكەپە حكومەتی و دەوڵ��ەت و ژەهرخواردكرد ن لەناوبردن، هەوڵی بكرێت، ئەم ئ��ەدات. رادە دوا هەتا و گۆشەگیركرد ن لە توركیا دەوڵەتی الیەنەی دوو هەڵوێستە و كەسایەت " بۆ ئەوان ڕوانگەی هەمانكاتدا پێگەی " عەبدوڵاڵ ئوج ئااڵن دیاریش دەكات؛ كە ئەزانێت باش ئ��ەوە دەوڵ��ەت راستیدا لە عەبدوڵاڵ ئوجەالن رێبەری كوردانە و وەك "تاكە كەسێك" چاوی لێ ناكات، بەاڵم دان پێیانان بە ئەم راستیەش وەكو مەترسییەك بۆ ئاسایشی

كوردە گەلی گۆشەگیركردنی ئوجەالن، رێبەر گۆشەگیری

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

34] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[ وتار

ئەم ئ���ەدات. قەڵەم لە كۆمار و نەتەوەیی هۆی ترین سەرەكی هەمانكاتدا لە عەقڵییەتە بۆ دەوڵەتە بەردنی پەنا و پشێوی و ئاڵۆزی

بژاردە سەربازیەكا نە.باسمان سەرەتا كە پرسیارانەی ئەو وەاڵم��ی كرد بوو بێ وەاڵم مابوو، تەنها توركیا لە ناوخو و ناوچەیی پەرسە هەمانكاتدا لە ناگرێتەوە، سەرەتا بەاڵم ئەگرێت؛ خۆ لە جیهانیەكانش ناوەرۆكی لە ك��ورت پێناسەیەكی پێوێستە وەشەی " گۆشەگیری" بكەین. بە واتاێكی دیكە دابەڕینی كەسێك لە پەیوەندییە كۆمەاڵیەتی و سیاسیەكانە، بەاڵم بە ئەو واتایە كە دەوڵەتی تورك بەكاری دێنێت هیرش كردنە بۆ سەرجەم ئێمراڵی، لە گۆشەگیری كورد ، چونكە گەلی لە)8( هەزار كەسی زیاتر دەستبەسەر كردنی بێ تاوان مەدنی و بەرفەراوانكردنی ئۆپەراسیۆنە تێپەڕاندنی و گەریال سەر بۆ سەربازیەكان فڕۆكە الیەن لە كوردستان باشوری سنوری توركەوە چوارچێویەكی جەنگییەكانی سووپای وەها بەرفراوان لە خۆ دەگرێت . لە هەمانكاتدا هەوڵە دیپلۆماسییەكانی توركیا بۆ بەشداركردنی لە ئێراق و سوریا ئێران، ئەوروپا، ئەمریكا، ئەم دیكەی الیەنێكی ك��ورد، د ژە سیاسەتی

شەڕەیە.دەوڵەتی تورك و حكومەتی دادوگەشەپێدان بۆ دیپلوماسی رێبازی و رێ بە نەیتوانی ئەو ەی لە دیدارەكانی ئێمرالی و ئۆسڵۆ پەكەكە پاكتاو لەناو ببات، دیسان سیاسەتی هێرش كردنە و بەر. گرتە پاكتاوكردن بۆ كوردی گەلی سەر پڕوتۆكۆلەكانی" و رێگا "نەخشەی تایبەت بە كردنی چارەسەر شێوازی ئۆجەالن عەبدوڵاڵ كێشەی كوردی دەستنیشان دەكات و هەروەها ئەركی جێبەجێ كردنی بۆ پەكەكە و دەوڵەت ئەو پێشكەشكردنی بە دەك��رد. دستنیشان كە بوو ئاشكرا الیەنەكان هەموو بۆ پرۆژانە حكومەتی ئەردۆغان نیازی چارەسەری كێشەی كوردی نییە. توركیا ئەوە دزانێت كە تا پەكەكە نابێت. ئەوا ئۆجەالنیش پاكتاو نەبێت، پاكتاو ناو لە پەكەكە نەبێت پاكتاو ئازاد كوردی تا ناچێت؛ " پەیوەندی دیالكتیكی نێوان ئۆجەالن-

پەكەكە و كورد بە ئەم شێوازە داڕێژراوە.نەدانی و پ��ارێ��زرەك��ان دەستبەسەركردنی ڕوخسەت، بۆ دیداریان لە گەڵ ئۆجەالن شكستی شەپۆلێكی ستارتی و بوو تورك دیپلۆماسی هێرش بۆ سەر كوردان و لە هەمانكاتدا هەلێك ئالۆزی بارودۆخی لە سوودوەرگرتن بۆ بوو خۆرهەاڵتی ناوین و بێدنگكردنی هێزە جیهانیەكان سەبارەت بە پرسی كورد. ئەمریكا و ئەوروپا لە بەرانبەر پشتیوانی توركیا لە سیاسەتەكانیان پشتیوانی ئەوانیش و سوریا، میسر لیبیا، لە توركیایان كرد لە پرسی كورد و شەڕ لە گەڵ سیاسیەوە ڕوانگای لە سیاسیەكاندا. نوێنەرە چوونكە نابێت، سەركەوتوو ستراتیژیە ئەم

ئێران، بەرانبەر لە ئەمڕۆ ئەوروپا و ئەمریكا بەكار توركیا ناوچەكە دەوڵەتەكانی و سوریا دێنن و دواییش وەكو سەددام حسین لە گەڵیدا بانگەشەكردنی"پارتی ركابەریەوە. ئەكەونە ئەمریكاوە الی��ەن لە دیموكراسی" و ئاشتی ئەوەمان بۆ ئاشكرا د ەكات كە ئەوان وەك توركیا سەبارەت بە پرسی كورد بیرناكەنەوە، چونكە سوریا ئەخوانەكانی و توركیا پەیەوەندیەكانی

زۆر دەوڵەتە یەكگرتووەكانی نیگران كردووە.دیكە جارێكی ئەومان كورد كۆمەڵگای وەك لە روڵێك چە ئەورپایەكان واڵت��ە كە دیت وەك تی پی سی ئەگێڕن. ك��ورددا سیاستی ئەشكەنجەی لە بەرگیریكردن رێخراوێكی سەبارەت سالێكە ئ��ەوە جیهان زندانیەكانی هیچ ئێمرالی ئەشكەنجەكانی و گۆشەگیری بە مرۆڤ ماڤی واتا دەرناكەوێت. لێ دەنگێكی بوونی ك��ورد پرسی بۆ تەنیا دیموكراسی و ئەوا هەبوایە بوونی دیموكراسی ئەگەر نییە. و نەدەكرا پەسند كوردان قڕكردنی سیاسەتی كاردانەوەی تووندی لێ دەكەوتەوە. هەربۆیە لە سیاسەتی گۆشەگیریدا دەبێ رۆڵی ڕوژئاوا بە گشتی و ئەمریكا بە تایبەت لە یاد نكرێت. ئەم گۆشگیركردن و كوشت و كۆشتارە دەرئەنجامی"

سیاسەتی بازرگانی كردنی پرسی كوردە".مرۆڤدا مافەكانی كۆنوانسیۆنی لە وەك هەر هاتووە هەر زیندانیەك مافی سەرەتایی لە ناو دیتنی مافی ك��راوە. دەستنیشان بۆ زینداندا پارێزەرەكانی كە وەك مافێك بۆ خۆ پاراستنی ئەو كەسەی كە زیندانییە ئاماژەی پیكراوە، ئەمە بە نزیك سالێكە ئاپۆ رێبەر كە كاتێكدایە لە بیانووی بێ بنەما ناهێلن لە گەل پارێزەرەكەی و

بنەمالەكەی دیدار ساز بكات.حقووقیەكانی پێشێلكارییە لە دیكە یەكێكی

حكومەتی توركیا ئەشكەنجەدانی دەرونییە كە وەك یەكێك لە وەحشیانەترین ئەشكەنجە پێناسە دەكرێت. رێبەر ئاپۆ لە ژوورە تاكەكەسیەكەیدا بە بەردەوامی لە رێگای كامێراوە چاودێری دەكرێت و هەروەها لە پێدانی سەرەتایی ترین پێویستیەكانی زیندانیەك بە شێوازێكی ناشیاو مامەڵەی لە گەڵ رادیۆ، تەلەڤزیۆن، لە بوون دەكرێت.بێبەش گۆڤار و رۆژنامەكان و بێئاگاردار بوون لە هەموو روویەكەوە لە دنیای دەرەوە وەك ئەشكەنجە بەكاری دەهێنن . یەكێكی دیكە لەو پێشێلكاریانە چارەسەر نەكردنی نەخۆشییەكانی رێبەر ئاپۆیە. لە دیدارەكانی پێشتردا بەرێز ئۆجەالن زۆر جار باسی لەوە كردووە كە لە هەناسەداندا تووشی راحەتی بە كە ئاستێك تا دەبێت زەحمەتی كە ژوورەی ئەو چونكە بخەوێت، ناتوانێت تێیدا بەند كراوە لە بواری تەندوروستی بۆ ژیان نابێت. ناهێلن تیمەكانی پزیشكی سەردانی بكەن ئەشكەنجە شێوازێكی وەك تەندوروستیش و

بەكاری دەهێنن.شوێنێك هەر لە كوردێك هەموو لەسەر بۆیە وەك و بەرپرسیارێتییەوە رۆحێكی بە بن ئەركێكی نەتەوەیی گووشار بخەنە سەر الیەنە پەیوەندیدارەكان بۆ ئازادكردنی بەرێز ئۆجەالن ڕەواكەی دۆزە كردنی چارەسەر و زیندان لە رێكخراوەكانی لەهەمانكاتیشدا و گەلەكەمان مەدەنی، حقوقی و مرۆیی پێویستە كە چی دیكە بێ دەنگی هەڵنەبژێرن و ئەركی خۆیان جێبەجێ دەوڵەت و جیهانی سیستەمی چونكە بكەن، رێبەر كەسایەتی لە ئاكەپە حكومەتەكەی و و كردووە كوردیان گۆشەگیر گەلی ئۆجەالندا، نایانەوێت پرسی كورد بە رێ و رێبازی ئاشتیانە

و دیموكراتیانە چارەسەر بكرێت.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

35] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

ژنان/ دیدار

ژنانی نەتەوەیی كۆنفرانسی بارەی لە ك��وردەوە كە چ��اوەڕێ دەك��رێ لە )22(هەولێر ش��اری ل��ە گ��واڵن��دا مانگی ی ئ��ەن��ج��ام��ب��درێ��ت و ه���ەروەه���ا ل��ەس��ەر ئەو گرنگی و پێگە و رۆڵ مژارەكانی لەگەڵ چاوپێكەوتنێكمان كۆنفرانسە )KJB( بڵند ژن��ێ��ن ك��ۆم��ا ئ��ەن��دام��ی زاخ��ۆ زاگ���رۆس س��از ك��رد. زاگ���رۆس لە كرد دەستنیشانی چاوپێكەوتنەكەیدا كە ژنی كورد پێویستییەكی زۆر گرنگی یان میكانیزمێك بە سەردەمیانەی و هەیە ه��اوب��ەش رێكخستنێكی ب��ە كاتی كە بڕوایەداین لەو رایگەیاند:" ه��اوب��ەش رێكخستنی دروس��ت��ك��ردن��ی ك��ورد ژن��ان��ی ئ��ی��دی ه��ات��ووە، چونكە كە میكانیزمایەكە ب��ە پێویستیان هەموو ژنانی كورد كۆ ببنەوە و یەكڕیزی لە كورد ژنانی بكەن. دروست خۆیان ئاستی نەتەوەییدا، لە ئاستی سیاسەتی و رۆڵ خاوەنی پێویستە نەتەوەییدا نزیكایەتییەكی و هەڵوێست خ��اوەن چاالك بن و بۆ ئەمە ژنی كورد پێویستی رێكخستنێكی یان بە میكانیزمەیەك،

هاوبەشە".

پرسیار/ دووەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی كورد كە بڕیارە لە هەولێر ئەنجام بدرێت، چ رۆڵ و پێگەیەكی هەیە، لە

چۆن هەلومەرجێكدا ئەنجام دەدرێ؟ل��ە ه��ەرێ��م و وەاڵم/ گ��ۆڕان��ك��اری گ���ەورە چەندین ئ��ارادای��ە، لە كورداندا جوگرافیای بۆ كایەوە، دێنە ئاسایی و گرنگ پێشنیاری كورد گەلی گۆڕانكارییانەدا ئەو لەناو ئەوەی وەك لە سەدەی بیستەمدا بێ پێگەی سیاسی نەبێت و لە نەخشە و پرۆژەكاندا جێگە بگرێت، خۆی دەگەیەنێتە ستاتۆیەكی هاوبەش، خۆی دەگەیەنێتە ستراتیژییەكی هاوبەش، بۆ ئەوەش گرنگییەكی هاوبەش نەتەوەیی رێكخستنی كە ئ��ەوەش لەبەر هەیە. مەزنی و گ��ەورە

هەوڵدەدات قۆناخەدا لەم كەسێك هەموو خۆیان بەرژەوەندییەكانی بەگوێرەی كوردان گەلێك بیستەمدا سەدەی لە بهێنێت، بەكار هێزی ناونەتەوەیی و هێزی هەرێمی بەگوێرەی بەرژەوەندییەكانی خۆیان؛ گەلێك جواڵنەوەی ئازادی كورد، گەلێك سەرهەڵدان و راپەڕینی كوردانیان بەكار هێنا و لە كۆتاییشدا گەلی كورد رووبەڕووی گەلێك كۆمەڵكوژی گەورە بوونەوە. لە باس هەرچەندە ئەمڕۆشماندا رۆژگاری لە كوردانیش ئازادی دەرفەتی و بوار هەبوونی ئارادان. لە مەترسیش گەلێك بەاڵم بكەین، پێگەیەكی بە ك��وردان نەگەیشتنی پێناو لە

و هەرێمی هێزی چەندین نەگەن، سیاسی رێكەوتنی پیس و لەناو داگیركەر دەوڵەتانی چەپەڵدان. چ هێزەكانی رۆژئاوا و چ هێزەكانی مۆدێرنێتەی سەرمایەداری لەناو خۆیاندا لەنێو

رێكەوتنی چەپەڵدان لەسەر كوردان.ئامانجی هەموویان ئەوەیە كە جارێكی تر كوردی خۆیان دروستبكەنەوە و هەر كەسە و بەگوێرەی بەرژەوەندییەكانی خۆیان كورد بەكار بهێنن و لە ئەنجامیشدا بەهیچ شێوەیەك نەهێڵن كورد لەو گۆڕانكارییانەی لە هەرێمەكەدا بێنە كایەوە سوودمەند ببن. دەكرێ هەمیشە پارچەكردنی بۆ بووە بناخەیی ستراتیژییەكی وەكو كورد

زاخۆ: رێكخستنی هاوبەش مەرجی سەرەكی كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانە

ئا/ نالین دیجلە

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

36] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

ژنان/ دیدار

نەتەوەیی یەكێتی كوردیش بۆ داگیركەران بەهۆی دیارە بینراوە. رزگاری رێگای وەكو لە الیەنی رۆح، مێشك و ئەوەی پارچەبوون جەستەوە پارچەبوونێك لە كەسایەتی مرۆڤدا هێز لە كوردیش نەتەوەی و دەكات دروست دەخات هەر بەو ئامانجەشەوە لە دژی گەلی گەلێك لەناوخۆیاندا كورد نەتەوەی و كورد پیالنگێڕی و گەلەكۆمە و چەپەڵ سیاسەتی دروست كراوە و خراوەتە گەڕەوە. لە رۆژگاری لە بەو شێوەیە تەقەالی و هەوڵ ئەمڕۆماندا پارچەبوون چوارپارچەدا، هەر لەناو ئارادان، دروستكراوە، هەوڵدەدەن لەناو هەر یەك لەو پارچانەشدا لە رووی مەزهەبی و باوەڕیشەوە پارچەبوون دروست بكەن. دەیانەوێ لە الیەن و پارچەبوون زاراوەكانەوە و زمان و ئاینی جیاپەرستی دروستبكەن، بەهەموو شێوەیەك سیاسەتی پارچەكردن پەیڕەو كراوە و پەیڕەو

دەكرێت.تێكچوونی ك��ە بزانێت م���رۆڤ پێویستە پارچەكانی تێكچوونی بەواتای پارچەیەك چارەنووسی چونكە دێت، كوردستان تری كورد بەیەكەوە گرێدراوە. گەر كوردانی باكور شكست بهێنن، بەواتای شكستهێنانی كوردانی رۆژئ��اواش دێت. هەر و رۆژه��ەاڵت و باشور پارچەكانی لە پارچەیەك لەسەر سیاسەتێك كوردستان جێبەجێ بكرێت لە ئەنجامدا سەرەی پارچەكانی تری كوردستانیش دێت و هەمان سیاسەت لەسەر ئەو پارچانەی تریش پەیڕەو دەكرێت. گەر لەسەر ئەو بناخەیە لێكبدرێتەوە، گەلی هاوبەش بە ستراتیژییەكی گرنگە ئەوا گەلی سیاسییەكانی الیەنە و بزاوت و كورد ئەزموون راستییانەوە ئەو لە سۆنگەی كورد لە مێژووی خۆیان وەربگرن و جارێكی تر رێگە نەدەن مێژووی كوردستان و تراژێدیاكانی روو لە كوردان بكاتەوە، ئەمەش لە الیەنی سیاسەتی سیاسەتەكانی بە لەبەرامبەر و نەتەوەیی دەرەوەش هەڵوێستی هاوبەش و خۆ گەیاندن

بە بەرنامەی هاوبەش لە گەڵ خۆیدا دێنێت.گەلێك و واڵت گەلێك لە دەبینین ئەوڕۆكە دەوڵەتان كە لە زۆر الیەنەوە یەكیش ناگرنەوە بۆ و كردن بەهێز خۆ ئامانجی بە چی كە بە ببن جیهاندا سیاسەتی لە بتوانن ئەوەی بەكاریگەربوون، و ئاخاوتن مافی خاوەنی خۆیان دەكەن بە یەك و رێكخستنی هاوبەش دروست دەكەن، ئەمەش بۆ گەلی كورد زیاتر لە جێ خۆیدایە و گەلی كورد زیاتر پێویستی بەو یەكێتییەیە. بۆ ئەوەی گەلی كورد بەهێز ببێت و لە هەرێمەكەدا ببێتە خاوەنی مافی قسەكردن

بە زمانی رەسەنی خۆی و بەكاریگەربوونی و بۆ ئەوەی بتوانێ بە شێوازێكی ئازادانە داواكانی بدركێنێت و جێبەجێیان بكات، بۆ ئەوەی هێزە دەرەكییەكان و هێزە دژبەرەكان داواكانی گەلی كورد پەسەند بكەن، یەكێتی نەتەوەیی كورد رۆڵێكی دەستلێبەرنەدراوی هەیە. تەنانەت لەم نەتەوەیی یەكێتی چارەنووسسازەدا قۆناخە

كورد ناچارییەكە و خۆی دەسەپێنێت.

لە سااڵنە بە KJB بڵند ژنێن كۆما وەكو پێناو یەكێتیدا تێدەكۆشین و خەبات دەكەین. ئێستا هەتا دامەزراندنمانەوە سەرەتای لە و زەمینەسازی ئامانجی بناخەییترین KJBئەنجامدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی كوردە، كورد ژنانی كە بڕوایەداین لەو ئێمە چونكە یەكێتی بۆ ئاستەی و هێز بەو گەیشتوون ژنانی بكەن، پێشەنگایەتی كورد نەتەوەیی كورد ئەمڕۆكە گەیشتوونەتە زانستی سیاسی، پێشەنگایەتی كە رێكخستنی و ئایدیۆلۆژی كە هێزەدایە لەو بكات، كورد گەلی یەكێتی ئەو پارچەبوونەی ناو كوردستاندایە بەتایبەتی لە بوارەكانی مێشك، رۆح و زماندا لە ناو ببات و یەكێتی كوردی لەسەر بناخەی بەرژەوەندی كوردان بپارێزێت، لەسەر ئەو بناخەیەی هەموو بتوانن بەهێز و توانای پێویستەوە رووبەڕووی ئەو پاشڤەڕۆیەتییەی لەناو كۆمەڵگای كورددا

هەیە و رووبەرووی هێرشەكانی سەر هەبوونی هێرشانە ئەو وەاڵم��ی بەهێز ببنەوە، ك��ورد خۆییبوونی ئازادی، شەڕی بتوانن بدەنەوە، لەو ئێمە ببەن. بەڕێوە بەهێز و هەبوون ئەوانە هەموو رێگەی تاكە كە ب��اوەڕەدای��ن

یەكێتی نەتەوەییە.پ��رس��ی��ار/ وەك����و ك��ۆم��ا ژن��ێ��ن بڵند ئامانجی كە دەستنیشانتانكرد KJBژنانی نەتەوەیی یەكێتی سەرەكیتان كوردە و دروستكردنی یەكێتی نەتەوەییە، نەتەوەیی كۆنفرانسی دووەم��ی��ن لە بەشداریكردنی ئاستی ك���ورددا، ژن��ی بناخەی لەسەر و دەبێت چۆن KJBكۆنفرانسی بەشداری چۆن پێگەیەكی

نەتەوەیی ژنانی كورد دەبێت؟وەاڵم/ ئێمە وەكو KJB بە سااڵنە لەسەر چوارپارچەی هەر یەكگەیاندنی بە بناخەی كوردستان كار و خەبات و تێكۆشانمان كردووە و هەتا ئاستێكی گرنگیش KJB لەناو هەر چوار پارچەی كوردستاندا و لە دەرەوەی واڵت لە KJB گەیاندووە. رێكخستن بە خۆی هێزێكی خاوەنی هەم دەڤەرانەدا ئەو هەموو ئایدیۆلۆژییە و هەم خاوەنی هێزێكی سەربازییە، هەم خاوەنی هێزێكی كۆمەاڵیەتییە. بە ئامانجی هەموو لە ئێستا تا كوردیش ژنانی یەكێتی لە یەكێك دا KJB كۆڕوكۆبوونەوەیەكی بڕیارە سەرەكی و هەمییشەییەكان، ئەنجامدانی یەكێتی و ك��ورد ژنی نەتەوەی كۆنفرانسی پێشەنگایەتی دەیەوێت KJB نەتەوەییە. سازكردنی یەكێتی نەتەوەیی كورد بخاتە سەر بەرپرسیارێتی وەكو ئەمەش و خۆی شانی خۆی دەبینێ. تا ئێستا خاوەنی هەڵوێست و ئێستاش لە و بووە شێوەیە بەو پێگەیەكی

بەدواوە بەوشێوەیە دەبیچت.وەكو KJB بە شێوەیەكی فەرمی تا ئێستا پێشوازیمان ئامادەكارەوە كۆمیتەی لەالیەن لێنەكراوە، وەكو جواڵنەوە ئەمە هەڵدەسەنگێنین، فەرمیمان وەاڵمێكی ئێستا تا ئەوەی لەبەر وەرنەگرتووە، نامانەوێ شیرۆڤی جیاواز بكەین، بەاڵم، ئێمە بە گومانین، چونكە ئێمە دەزانین هەموو دەوڵەتانی دژبەرمان، هەمیشە دەیەوێ دەیانەوێ و بكەن تیرۆریزە جواڵنەوەكەمان بەشێوەیەكی جیاواز نیشانی بدەن و پەراوێزی ئاشكرا رەنگێكی بە دەمانەوێ ئێمە بخەن. كورد ژنی نەتەوەیی كۆنفرانسی گەر بڵێین؛ هەبوونی و ناسنامە بە KJB و سازبكرێت خۆی بەشدار نەبێت، ئەو كۆنفرانسە ناتوانێ

یەكێتی نەتەوەیی دروست بكات.

لە سەرەتای دامەزراندنمانەوە هەتا ئێستا KJB بناخەییترین

ئامانجی زەمینەسازی و ئەنجامدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی كوردە،

چونكە ئێمە لەو بڕوایەداین كە ژنانی كورد گەیشتوون

بەو هێز و ئاستەی بۆ یەكێتی نەتەوەیی كورد

پێشەنگایەتی بكەن، ژنانی كورد ئەمڕۆكە

گەیشتوونەتە زانستی سیاسی، ئایدیۆلۆژی و رێكخستنی

كە پێشەنگایەتی یەكێتی گەلی كورد بكات

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

37] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

بێ ناتوانن كە چییە هۆكار پرسیار/ دروست ژن نەتەوەیی یەكێتی KJB

بكەن؟تەڤگەر وەك���و KJB چونكە وەاڵم/ KJB نییە، الواز و هێز بێ رێكخستنێكی لە كوردستاندا تەڤگەڕێكە كە بەدەیان ساڵە بە رێكخستن بووە، بە میلیۆنان ئەندامی ژنی رێكخستنكراوی هەیە. خاوەنی ئایدیۆلۆژییەكە، تەڤگەری و پارت )چەتر( رێكخستنی وەكو هەروەها دەگرن، جێگە لەناویدا كۆمەاڵیەتی هەر ل��ە ه��ەی��ە، سەربازیشی و الوان لقی رێكخستن خۆی كوردستاندا چوارپارچەی كردووە و رۆڵێكی گرنگی هەیە لە ناو كۆمەڵگای نەتەوەیی یەكێتی لە ئ��ەوەش بۆ كوردیدا، ئەوتۆی و ئاسایی هەروا رۆڵێكی كوردیشدا پێشەنگایەتی رۆڵێكی KJB وەك��و نییە، بناخەیەش ئەم لەسەر و دەبینێت ئاییندە و بە هێز تەڤگەڕێكی هێندە هەڵدەسووڕێت. هێندە ئازادیخواز، تەڤگەڕێك كە لەم پێناوەدا بە هەزاران میلیتانی ژن بۆ ئازادی ژن خۆیان فیدا كردووە، میراسێكی وەهای هەیە بۆ ئازادی نەتەوەی كورد، نیشاندانی هەڵوێستێكی وەها و نەناردنی بانگهێشتنامە، جێگای سەرنجە بۆ ئێمە و بەو شێوەیە مامەڵەی لە گەڵدا دەكەین. تا دەچێت وادەی كۆنفرانسیش نزیك دەبێتەوە، گەر KJB بە رەنگێكی فەرمی و بەناسنامەی خۆیەوە بەشداری كۆنفرانس نەبێت، ئەوا ئێمە بەشێوەیەكی رووداوە ئەم خۆمانەوە الی لە هەڵسەنگاندنی و دەست دەگرینە بەرفراوان پێویستی لە بارەیەوە دەكەین. لە ماوەیەكی نزیكدا هەڵوێستی خۆمان لە مەڕ كۆنفرانسەكە بۆ رادەگەیەنین. ئاشكرایی و روون��ی بە وایە هیوامان دەڵێین:" ئێستاكە ئ��ەوەش كۆمیتەی ئامادەكار كە كۆبوونەوەیان كردووە و رەوشەكەیان تاوتوێ كردووە، ئەم راستییەی لەبەرچاو كوردیان ژنانی ئ��ازادی تەڤگەری گرتبێت و مامەڵەی پێویست و بەگوێرە بەها و نرخەكانی KJB و بەگوێرەی ئەو میراسەی و راست هەڵوێستێكی دەكات، نوێنەرایەتی

دروست بێتە ئاراوە.پرسیار/ ئێوە لە لێدوانەكانی ماوەیەك بەر لە ئێستا راتانگەیاند كە پێویستە ژن ئیرادەی و رەنگ بە كۆنفرانسەكە لەو ب��ەش��داری پیاوان و بكرێت س��از لێكدانەوەتان نەكەن، كۆنفرانسەدا لەو رووەوە چۆنە، بۆ چی ناتانەوێ پیاو

بەشداری لە كۆنفرانسەكەدا بكەن؟وەاڵم/ وەكو تەڤگەڕی ژنانی كورد، لە پێناو

ببینە ئ��ەوەی بۆ ئیرادە، خاوەنی بە بوون بارەی لە بتوانین ئەوەی بۆ بڕیار، خاوەنی چارەنووسی ژیان و پێشەڕۆژی خۆمان ببینە خاوەنی مافی قسە و بڕیاردان، قوربانییەكی

سیستەمی ئێستا تا كە دەزانین زۆرماندا، زمان بێ ژنی پیاوساالری، دەسەاڵتدارێتی كردووە، هەر پیاو لە بارەی ژنەوە بڕیاری داوە، لە جیاتی ژن قسەی كردووە، خۆیان خستۆتە چاو و گوێی ژنەوە، تەنانەت خۆیان خستۆتە جێگەی هەموو شتێكی ژنەوە و لەبارەی هەموو شتێكی ژنەوە بڕیاری داوە و دەیدا. بۆ ئەوەش ژنی نییە، ئازادیخوازانە پێوانەیەكی ئەمە كورد بە قوربانی گەورە و بەهادار گەیشتووە ئێستاكەی. رێكخستنی و زانستی ئاستی بە لەبەرامبەر بە دەسەاڵتداری پیاو، لەبەرامبەر بە سیستەمی دەوڵەتانی داگیركەرانی كوردستان، بۆ بردووە. بەڕێوە دژواری زۆر تێكۆشانێكی ئەوەش ژنانی كورد لەو ئاستەدان كە بەرنامە و پرۆژەی راست و پێویست بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نەتەوەی كورد، كێشەكانی ئازادی سێبەری پیاوان بەشداربوونی دابنێت. ژنان پیاو لەسەر كۆنفرانسەكە دادەنێت كە ئەمەش

پێویست ئەنجامی ك��ورد ژنانی ناهێڵێت بەدەستبخەن. هەڵوێستی ئێمە وەهایە كە بۆ ئەوەی سێبەری پیاو بەهیچ شێوەیەك لەسەر كۆنفرانس دروست نەبێت، نە لە سەرەتادا و نە لەناو گفتوگۆكاندا و نە لە كۆتایشدا پیاو بەشدار نابن. پێویستە كە هیچ ئیرادە یاخود پارت و الیەنێك سێبەری خۆی لەسەر ئەم كۆنفرانسە دانەنێت، پێویستە هەموو كەسێك بزانێت كە ژنان و بڕیاردەر كورد ژنی كۆنفرانسەدا لەم لەسەر ناسنامە و هەبوون و پرسەكانی خۆیان بڕیار وەردەگ��رن. سازدانی گفتوگۆ دەكەن و ئەم كۆنفرانسە دەبێ بەشێوەیەكی سەربەخۆ لە پارت و الیەنە سیاسییەكان، سەربەخۆ لە كاریگەری سەروەری پیاو بێت. بۆ ئەوەش هیوا و خواستمان ئەوەیە كە هەموو پارت و الیەن و كەسایەتییە سیاسییەكانی كورد لەبەرامبەر بە لەبەرامبەر و كورد ژنانی ئیرادەی بەم خەباتی ژنانی كورد، لە بەرامبەر بەو بڕیارانەی وەریدەگرن هەم رێزدار بن و هەم خاوەنداری لێبكەن و خۆیان بەرپرسیار ببینن لەبەرامبەر بە پراكتیزەكردنی. ئەمەش ئازادیخوازانەترین و دیموكراتیانەترین هەڵوێستە. لەم كۆنفرانسەدا چەندە بە ئیرادەی ژنی كورد گفتوگۆ بكرێت، چەندە بە ئیرادەی سەربەخۆ و ئازاد بەشداری تێدا بكەن و بڕیار وەربگرن و بەرنامە دابڕێژن، هێندەش هێزێكی گەورە بۆ یەكێتی نەتەوەیی دەردەخاتەروو. گەر هەر لە ئێستاوە هەندێك ئەم بیانەوێ كەسایەتی و تەڤگەر پارتی، خۆیانەوە، سێبەری ژێر بخەنە كۆنفرانسە نەتەوەیی كۆنفرانسی بۆ ئەمەش بێگومان داواكارین سەركەوتووانە. هەنگاوی بە نابێت كە زیاتر هەموو كەسێك بەشێوەیەكی بەهێز ئیرادەی خۆیان بەیان بكەن و جێگەی خۆیان

لەم یەكێتییەدا بگرن.تەنیا كۆنفرانسەدا لەم ئایا پرسیار/ دەكرێت تاوتوێ كورد ژنانی كێشەی یان خود میكانیزمێكی هەمیشەیی و هاوبەش پێكدەهێنرێت كە نوێنەرایەتی سەرجەم رێكخستنی ژنانی كورد بكات؟وەاڵم/ لە یەكەمین كۆنفرانسدا كە لە شاری هاتە بەرچاو ئاستێكی ئەنجامدرابوو ئامەد كێشەكانی لەبارەی گرنگ تاوتوێی ئ��اراوە، ژنی كوردەوە كرا، لەو كۆنفرانسەدا بابەتەكانی كێشەی ژنی كورد، داواكارییەكانیان و لەبارەی ئاییندەیانەوە تاوتوێی گرنگ ئەنجام درابوون. وەكو سەرەتایەك، كۆنفرانسی ئامەد هەنگاوێكی دەبێتە كۆنفرانس دووەمین بەاڵم نا، گرنگی

هەنگاوی دووەمین، بۆیە بەهێزتر دەبێت.

ژنان/ دیدار

لەم كۆنفرانسەدا، دەبێت تەنیا گفتوگۆ نەكەین،

دەرد و چەرمەسەری بۆ یەكتر باس بكەین و دواتر باڵوەی لێبكەین، ئەمە زۆر سوود بە ژنانی كورد ناگەیەنێت،

دەشێ لە الیەن مەعنەوییەوە هەندێك قازانجی هەبێت، بەاڵم لە الیەنی كردار و چارەسەرییەوە و لە بواری گۆڕان و گۆڕانكاریدا

كاریگەرییەكی ئەوتۆی نابێت. لەو بڕوایەداین ژنانی

كورد لە كۆنفراسدا خۆیان بگەیەننە ئاستی رێكستنێكی هاوبەش

و ماییندە و ئەمەش بەرقەرار بكەن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

38] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[ ژنان/ دیدار

رۆژەڤ��ی ئێوە بۆچوونی بە پرسیار/ چی كۆنفرانس دووەم��ی��ن س��ەرەك��ی بڕیار ئاستدا كام لە زیاتر و دەبێت

وەردەگیرێت؟وەاڵم/ كۆنفرانسی ئامەد یەكەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد بوو و یەكەمین جار بوو ژنانی گفتوگۆیان دەبوونەوە، كۆ رەنگە بەو كورد بوو یەكەم جاری دەكرد، دیالۆگیان دەكرد، هەنگاوێكی ئ��ەوەش بۆ دەناسی، یەكتریان گرنگ بوو، سەرەتایەك بوو و هەنگاو بەرەو و هاوبەش رێكخستنێكی یان میكانیزمێك، لەو گرتبا. خۆی جێگای دەشیا تەندروست رێكخستنی سازكردنی كاتی كە بڕوایەداین هاوبەش هاتووە، چونكە ژنی كورد پێویستی بە میكانیزمێكی كۆكردنەوە و بەیەك گەیاندنی لە ئاستی نەتەوەیی و هەموو ژنانی كوردە. سیاسەتی نێو نەتەوەییدا ژنی كورد پێویستە بن، چ��االك هەڵوێستێكی و رۆڵ خاوەنی و میكانیزمێك ئەمەش بەرقەراركردنی بۆ رێكخستنێكی هاوبەش پێویستە. پێویستی بە رێكخستنێكی هاوبەشی ژنانی كوردە كە پێگەی ژن لەناو سیاسەتی نەتەوەییدا هەمیشەیی بكات و هەمیشە ئەو پێگەیە زیندوو و چاالك بگرێت، و كۆنفرانس رۆژێك هەموو ناتوانرێ چونكە كۆنگرە ئەنجام بدرێت، بۆ ئەوەش پێویستە میكانیزمێك و رێكخستنێكی هاوبەش دروست و گفتوگۆ لە لەناوخۆدا هەمیشە كە بكرێت رۆڵ و بگرێت رۆڵ هەمیشە و بن دیالۆگدا

بگێڕێت.كێشەی گەلێك كوردستاندا لە ئەمڕۆكە كۆمەاڵیەتی هەن. ژنانی كوردیش لە ئەنجامی توندوتیژی دووچ��اری رەگەزپەرستی هزری دەبنەوە و لەناو ئاڵۆزییەكی گەورەدا دەژین. هێرشێكی و ئەشكەنجە رووبەڕووی هەروەها گەورەی هۆڤانەی دەوڵەتان دەبنەوە. لەناو ژنی كورددا گەلێك رووداوی خۆ كوشتن روودەدەن. لە گەڵ ئەمەشدا گەلێك كێشەی قورس هەن،

ئەو كێشانە مەگەر تەنیا بە رێكخستنی بەهێز و بەرفراوان بتوانرێ چارەسەر بكرێت.

بێگومان هەموو كەس لەالی خۆیەوە و لەناو هەموو لە تێدەكۆشێت، خۆیدا تەڤگەڕی شێوەیە بەو هەوڵی كوردستاندا پارچەیەكی بڕیاری رووەوە لەو گەر بەاڵم ئ��ارادان، لە پرۆژەی و بەرنامە وەربگیردرێت، هاوبەش ئەنجام هاوبەش چاكی دابنرێت، هاوبەش لە دەبێت گ��ەورەی رۆڵێكی ئ��ەوا بدرێت، كورددا، كۆمەڵگای لە گۆڕانكاری و گۆڕان لە دیموكراتیزەكردنی كۆمەڵگای كورددا. بەم شێوەیەش ژیانێكی ئازاد و یەكسان لە نێوان ژنان و پیاواندا بااڵدەست ببێت. لە هەمانكاتدا هێزێكی زۆر گەورە بۆ سیاسەتی نەتەوەیش لە گەڵ خۆی دێنێت. وەكو KJB دەڵێن؛ لەم نەكەین، گفتوگۆ تەنیا دەبێت كۆنفرانسەدا، بكەین باس یەكتر بۆ چەرمەسەری و دەرد سوود زۆر ئەمە لێبكەین، ب��اڵوەی دوات��ر و الیەن لە دەشێ ناگەیەنێت، كورد ژنانی بە مەعنەوییەوە هەندێك قازانجی هەبێت، بەاڵم لە الیەنی كردار و چارەسەرییەوە و لە بواری ئەوتۆی كاریگەرییەكی گۆڕانكاریدا و گۆڕان نابێت. لەو بڕوایەداین ژنانی كورد لە كۆنفراسدا خۆیان بگەیەننە ئاستی رێكستنێكی هاوبەش و ماییندە و ئەمەش بەرقەرار بكەن. هیوادارین ئاستێكی رێكخستنێكی هاوبەش، میكانیزمێكی هاوبەش لەسەر بناخەی دیموكراتییانە دروست كورد ژنانی هەموو نوێنەرایەتی كە ببێت نوێنەرایەتی ك��ورد ژنانی هەموو و بكات هاوبەش بەشێوازێكی و ببینن تێدا خۆیانی بۆ مەرجە ئەمەش بكاتەوە. بەرز تێكۆشان ببێت دروست هاوبەش رێكخستنێكی ئەوەی ژنی كێشەكانی بە بەرامبەر لە بتوانرێ و كۆنفرانسی ئاواتەخوازین تێبكۆشرێ. كورد نەتەوەیی ژنان بە رێكخستن و میكانیزمێكی

هاوبەش ئەنجامگیر ببێت.پرسیار/ لە كۆتاییدا ئەگەر مژارێكی تر

هەبێت یاخود پەیامێكتان؟ژیانی بۆ ئێستا تا ك��ورد ژنانی وەاڵم/ ئازادی و سەربەخۆیی گەلی كورد فیداكاریی و قارەمانێتییەكی گەورەیان كردووە، مێژووی كوردستان لەو رووەوە زۆر شكۆدارە. هەر لە لەیال قاسمەوە تا زیالن و شیرین عەلەمهولی كورد گەلی ئ��ازادی پێناو لە ژنانەی ئەو و و ئازادی ژن گەلێك فیداكاری و قارەمانێتی لە خاوەنداریكردن بۆ ئەنجامدا، گەورەیان قارەمانانە، بەو شایستەبوون و یادەوەرییان مەگەر بە كۆنفرانسێك لەسەر بناخەی یەكێتی نەتەوەیی دیموكرات و لەسەر كێشەی ئازادی

ژن بە هۆشمەندییەكی ئازادیخوازانەوە گفتوگۆ بكرێت، شایستەبوون بێتە ئاراوە و راستتر و

دروستترین خاوەنداریكردنیش وەهایە.ژنان و دایكانی كورد زەحمەتییەكی گەورەیان و زۆری لە هەر ئێستاش هەتا و كێشاوە زەحمەتیدان. بۆ ئەوەی ئێش و ئازارەكانیان بكەین، ساڕێژ برینەكانیان بكەینەوە، كەم و گ��ەورە زۆر وەاڵمێكی نەتەوەیی یەكێتی سەرجەم كە هیوایەین ب��ەو ئێمە گرنگە. كوردستان، ژنانی ئازادیخوازەكانی تەڤگەرە هەڵبسوڕێن. گەورەوە بەرپرسیارێتییەكی بە ئەم هەلە مێژووییەی كەوتۆتە دەست كوردان لە دەستی نەدەین. وەكو ژنانی كورد رۆڵێكی ئەرێنی و پێشەنگانە بگێڕن. هەموو پێكەوە دەكەینە )21(م س��ەدەی یەكڕیزیمان بە و ژنانی ئازادی و كورد گەلی ئازادی سەدەی

كوردستان.2012/5/7

پێویستە هەموو كەسێك بزانێت كە لەم كۆنفرانسەدا

ژنی كورد بڕیاردەر و ژنان لەسەر ناسنامە و هەبوون و

پرسەكانی خۆیان گفتوگۆ دەكەن و بڕیار وەردەگرن.

سازدانی ئەم كۆنفرانسە دەبێ بەشێوەیەكی سەربەخۆ لە

پارت و الیەنە سیاسییەكان، سەربەخۆ لە كاریگەری

سەروەری پیاو بێت. بۆ ئەوەش هیوا و خواستمان ئەوەیە

كە هەموو پارت و الیەن و كەسایەتییە سیاسییەكانی كورد لەبەرامبەر بەم ئیرادەی

ژنانی كورد و لەبەرامبەر بە خەباتی ژنانی كورد، لە بەرامبەر بەو بڕیارانەی

وەریدەگرن هەم رێزدار بن و هەم خاوەنداری لێبكەن و خۆیان بەرپرسیار ببینن لەبەرامبەر بە

پراكتیزەكردنی

گەر كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنی كورد

سازبكرێت و KJB بە ناسنامە و هەبوونی خۆی بەشدار نەبێت، ئەو كۆنفرانسە ناتوانێ یەكێتی

نەتەوەیی دروست بكات

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

39] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

ژنان

بارودۆخی ژنان لە هەرێمی كوردستان لە زۆرب��ەی رووەك��ان��ەوە ب��ەرەو خراپی ساڵی فەرمییەكانی ئامارە و دەچێت ل��ە هەر ك��ە ك��رد ئاشكرای راب���ردوش رۆژێكدا ژنێك دەكوژرێت و تا دێ بەرەو خراپی دەچێت. بە قسەی شارەزایانی پەراوێزی لە ژنان ژنانیش، مافەكانی و ه��ەرێ��م��دان حكومەتی ب��ەرن��ام��ەی شێوازێكی نوێ لە رێكخراوی ژنانیش بۆ قۆناغی ئێستا پێویستە نەك ئەوانەی

ئێستا هەن.

سەمیرە محەمەد رۆژنامەوان و چاالكوانی جیاوازییەكی وایە بۆچونی ژنان مافەكانی ئەوتۆ لە نێوان ئێستا لەگەڵ ساڵەكانی پێشوو گەرچی ن���ەداوە، روی ژن��ان ب��ارودۆخ��ی لە ئازادی بەدەستهێنانی لە بووە بەشدار ژن لە بەاڵم كوردستان، بەشەی لەم نەتەوەیی بەرهەمی ئەو ئازادیە بێبەش كراوە. ئاشكراشی هەندێك لە گۆڕانكاری لە جگە كە دەك��ات یاسادا و تێڕوانین نەبێت هیچی تر روی نەداوە. ئەم چاالكوانە وتی "كۆمەڵگا هێشتا پێی وایە ژن پلە دووە، ژن وەك پاشكۆی پیاو دبینێت پێویستی عەقڵییەوە روی لە وایە پێیان و بە رێنمایی كردنی هەیە لە الیەن پیاوەوە و ژن بۆ سیاسەت نەگونجاوە. ئەو ژنانەش كە تەنها پەرلەماندان و لە سیاسەتی حكومەت روخساریان وەك ژنە و بەكار دەهێنرێن. گەر پێچەوانەی ئەمانەمان ببینیایە ئەوا دەمانوت پێی سەمیرە ن��اوە". هەنگاوی ژن رەوش��ی كە دێت ل��ەوەوە ژن بۆ تێڕوانینە ئەم وایە پ���ەروەردەی بە راهێنراوە كۆمەڵگەكەمان توندوتیژی و توندوتیژیەكان لە ئاستی بەرزدان. سەمیرە لەمبارەیەوە وتیشی "بۆ گۆرینی ئەم

بارودۆخەش هەوڵەكان زۆر بون، بەاڵم دەرەنجامی هەوڵەكان كەمن. چونكە ئەوە خۆی ئیشكردنە بۆ گۆرانكاری كۆمەاڵیەتی و ئەوەش لە ماوەیەكی كەمدا بەرهەمەكەی نایەتە دی. بۆیە پێدەچێت زەمەنێكی زۆری بوێ تا بڕوا بە كۆمەڵگا بێنین ژن وەك مرۆڤ ببینێت.

ئەوەشی وت: "لە ئێستادا بەرپەرچدانەوەیەكی ژن داواك��اری��ان��ەی ب��ەو بەرامبەر هەیە زۆر خەڵكانێك كوردیدا. كۆمەڵگای لە هەیەتی هەن كە لە كەسانی ئاینی، سیاسی یان حزبین و... لەم كۆمەڵگایەدا پێیان وایە ئەو مافانەی ژن و زیادەیە شتێكی دەك��ەن داوای ژن��ان ئازادە. ئەمە ئاوەژووكردنەوەی راستیەكانە لە كۆمەڵگەدا. هەر لەوبارەوە زیاتر دوا و وتی: "هەر رۆژێك پێش هەشتی مارس چەند ژنێك كوژرا، ئەوە بەرپەرچدانەوەیەكی گەورەیە كە كۆمەڵگە پێمان دەڵێت "با خەباتیش بكەی هەر من بااڵدەسترم، من بەهۆی بیری پیاوساالری رەنگە بەدەستی ژنێك، ژنێك بكوژم". كەواتە ئەمە بەڵگەیە بۆ ئەوەی توندوتیژی هەڕەشە لە ژنانی كوردستان دەكات. لە هەركاتێكیشدا ژنێك چەوساوە بێت، مانای وایە رەوشی ژن بەرەو پێش نەچووە، نەك لە كوردستان بەڵكو

لە دونیادا".لە توندوتیژیانەی ئ��ەو ج��ۆری ب��ارەی لە وتی: دەكرێت، كوردستان جێبەجێ هەرێمی كۆمەڵگای لە توندوتیژی جۆرەكانی "هەموو ئێمە پیادە دەكرێت، توندوتیژی فەرمانگەیی وەك كە لێدان جنسی، تەحەڕوشی زیاتر جۆرێك لە پەروەردە بۆ هێشتنەوەی ئێمتیاز و دەسەاڵت لە الی پیاو زۆر جار لە خێزانەكاندا

توندوتیژی دەهێنرێت، بەكار ژن بەرامبەر كە دەرونی، و جەستەیی ئابوری، سیاسی، لە ئاستی بااڵدایە. ئەگەر دۆخی دەرونی ژن هەڵسەنگینین دەبینین هیچ ژنێك بەختەوەر نییە. چونكە هەست دەكەن ژیانیان فەراهەم لێی راستەوخۆ گەر و پلەدوون ن��ەك��راوە، نەدرێت یان نەكوژرێت، بەاڵم بە ناراستەوخۆیی بە شێوەی سوكایەتی پێكردن و ئیهانەكردن لە ئاست كەمكردنەوەی كەسێتیدا لەناو دەبرێت. شاراوەترین توندوتیژیش كە باسی لێ ناكرێت خێزان فاكتۆری لە چ سێكسیە، توندوتیژی بێت كە لە هاوسەركاندایە تا دەگاتە دامودەزگا فەرمییەكان كە تێیدا زۆر جار بەداخەوە ژنان

بێدەنگی هەڵدەبژێرن لە بەرامبەریدا".لە ژنان مافەكانی چاالكوانی و رۆژنامەوان "كاتێك دەڵێت: یاساییش پاڵپشتی بارەی یاسا ب��ەاڵم بێت، دواك��ەوت��وو كۆمەڵگایەك پاڵپشتی مرۆڤ بكات ئومێدێك بەدی دەكرێت هەندێك بچێت. پێش بەرەو ژن رەوشی ك خەباتێكی و هەوڵێك بە ئێمە یاساكانی لە كرایەوە، هەموار و كرا تێدا گۆرانكاری زۆر بەاڵم بەداخەوە هەموو نوسراوی سەر كاغەزن و جێبەجی ناكرێت. ئەگەر نا ئەوا یاسا دەبونە پاڵپشتی ژنان. لە كاتێدا كە مەحاڵە كۆمەڵگا چەندە هەر وتی: سەمیرە پاڵپشتی". بێتە

كێشەی ژنان كێشەی كۆمەڵگایە

دەسەاڵتی كوردی بكوژانی ژن داڵدە دەدات و یاساكانی جێبەجێ ناكات

محەمەد بێریڤان ئا/

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

40] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[ ژنان/ دیدار

لە روو میدیاكان كاتەی "لەو موجامەلە بۆ بەرپرسەكان دەكەن وا خۆیان نیشان دەدەن كە خەڵكانی ژن پارێز و بڕوایان بە مافەكانی واقیعدا هەر لە پێچەوانە بە بەاڵم ژن هەیە، جار هەندێك ژن��ن. چەوسێنەرانی ئەوانەن دەسەاڵتی كوردییە بكوژانی ژنی داڵدە دەدات و یاساكانی جێبەجێ ناكات. هەروەها سزاكانی بەبیانوی ئ��ەوان��ەی لەسەر ك���ردووە س��وك شەرفپارێزی و گومانكردن، ژن دەچەوسێننەوە

توندوتیژیان لە بەرامبەر ئەنجام دەدەن". سەمیرە لەبارەی رۆڵی ئایین لەسەر رەوشی باشوری لە ئاینیش "ب��ەداخ��ەوە وت��ی ژن، كوردستان وەك كایەكانی تری ژیان هاوكاری ژن نەبووە. ئەوانەی رێبەرایەتی ئاینیان كردووە پیاون و رێگەیان نەداوە ژنانێك كە شارەزایی لەبەرئەوەی پێشەوە. بێنە هەیە ئاینیان پەخش پیاوەوە لە وتەكان بووە، تاكالیەنە كراوە. پیاو ئاراستەی پەیامەكانیش و كراوە كە دیوێكدا بە ك��راوە ئیستیغالل هەروەها پەیامەكانەوە لە سەروو هەموو پیاو قازانجی بێت. ئاینیش چۆتە پاڵ كایەكانی تر و بۆتە فاكتەرێكی گەورە بۆ بەرقەراربونی توندوتیژی هەر كۆمەڵگەدا. لە گ��ەورە شێوەیەكی بە كاتێكیش باسی مافی ژن كرابێت پێیان وایە پیاو وەك چونكە ئاینە، دژایەتیكردنی ئەمە بەرگری لە ئاینەكە دەكەن نەك وەك مرۆڤ. الیەن لە ئاینە بەكارهێنانی خراپ ئەمەش خۆیان پێگەی ئ��ەوەی بۆ پیاوانەوە خودی بهێڵنەوە. لەم كۆمەڵگایانەدا نەك هەر ئایین، شەخسی، توانای مادە و ئابوری سیاسەت، هونەر هەموی بەكار دێنن بۆ سەركوتی ژنان". پێشی وایە بۆ ژن جەنگێكی سەختە تا هەموو ئەم هۆكارانە بسڕێتەوە و كۆتایی پێ بێنێت. هەر چەندە هەوڵ هەیە، بەاڵم بەهۆی ئەوەی زۆربەی ژنان وا پەروەردە كراون كە متمانەیان بونەتە ژنەكان زۆرب��ەی نەبێت، خۆیان بە رێكخراوەكان زۆرب��ەی و حزبەكان پاشكۆی زەمانە لەو هەندێك كە حزبەكانن پاشكۆی دواكەوتون و بڕوایان بە پرەنسیپەكانی مافی حزبەكان ئیعازی بە ئەوانیش نییە. مرۆڤ نەبێت ناتوانن كار بكەن. بزوتنەوەی یەكگرتوی ژنانە لەم بەشەی كوردستان نییە تا بتوانێت دەنگی توندوتیژیانەدا ئەو هەموو ئاست لە كردووە وایان ئەمانە هەموو هەڵبڕێت. "نا" ژنان زۆر كەم روبەڕوی ئەو كێشە و گرفتانە ببنەوە كۆمەڵگە بۆی دروست كردون. هەموو ئاستی لە نەتوانێت ژن ك��ردووە وای ئەمانە بااڵدا روبەڕوی كێشە و گرفتەكانی ببنەوە. بە بڕوای سەمیرە محەمەد پێش هەر شت دەبێت رۆشنبیر ژن تا بكات، لەسەرخۆی ئیش ژن

بێت بەرامبەر مافەكانی بە ئاگا دەبێت، پاشان لەگەڵ ئەو هێزانەی بڕوایان بە مافەكانی هەیە هەوڵی توندوتۆلكردنی پەیوەندییەكانی بدات. جا رێكخراوەكانی مافی ژنانن، راگەیاندنەكانن، حزبە، یان مەدەنییە كۆمەڵگەی رێكخراوی دەبێت ئامانجی گشتیمان هەبێت. واتە بتوانین

پێكەوە كاری هاوبەش بكەین و خاوەن پالنی بەرەو بزانین داهاتوی بین بۆ ئەوەی خۆمان كوێ دەڕوات، لە هەموشی كرنگتر ئەو ئەزمونە سەرنەكەوتوانەی ژن كە كۆمەڵگە وای كردوە سەركەوتو نەبێت و نەبێتە هۆی ئەوەی ژنان نەبن. دەستەمۆ و ملكەچ ت��ەواو، ئیتر بڵێن

لە ئیرادەیە دروستكردنی ئەمانەش هەموو ژندا و كۆڵنەدان باشترین میكانیزم دەبێت بۆ

بەدەستهێنانی مافەكان. دكتۆرە عالیا فەرەج مستەفا، مامۆستا لە بەشی زانستە مرۆڤایەتیەكانی زانكۆی سلێمانی ل��ەب��ارەی خ��ۆی شیكردنەوەكانی پێی ب��ە كوردستان، هەرێمی لە ژنان رێكخراوەكانی وەهای وت: رێكخراوەكان توانیویانە لە )20( بەرزكردنەوەی لە بگێڕن رۆڵ راب��ردوو ساڵی ئاستی هۆشیاری ژنان بە خودی خۆیان و بە واقعی كۆمەڵگاكەیان و بە ماف و ئەركەكانیان و چۆنێتی مامەڵەكردن لەگەڵیدا". بۆچونیشی واقعی چوارچێوەی لە رێكخراوانە "ئەم وایە خۆیاندا كار دەكەن. ئەگەر باس لەسەر واقعی هەرێمی سیاسی و كلتوری و كۆمەاڵیەتی رێكخراوەكان دەبینین بكەین، كوردستان بكەن، واقیعە ئەو تەجاوەزی نەیانتوانیوە ناتوانن بەڵكو مامەڵە لەگەڵ واقیع دەكەن و

بەشێوەی بەرچاو واقیع بگۆڕن". مامۆستاكەی بەشی زانستە مرۆڤایەتییەكان، لە ی��ەك��ێ��ك ك���ە روو خ��س��ت��ە ئ���ەوەش���ی تایبەتمەندییەكانی ئەم واقیعەی كە لە )1991(و كۆمەاڵیەتی هەلومەرجی لە ئێستا تا وە سیاسی و كلتوری هەرێمی كوردستان هەیە، بااڵدەستن سیاسییەكانمان حزبە كە ئەمەیە ئاستی و مەدەنی كۆمەڵگای ئاستی لەسەر بە مامۆستایە ئەم بۆیە هەر دەسەاڵتیش. سروشتی دەبینێت لە سەرتای )90(ەكانەوە، كە هەر یەكێك لە رێكخراوەكان بە پاڵپشتی و دام��ەزاب��ن سیاسییەكان حزبە لە یەكێك بە ئەوەی بەاڵم كردبێت، چاالكیەكان و كار الیەوە جێی تێبینییە ئەوەیە هەموو رێكخراوێك

بەداخەوە تا ئێستا پێوەری سەرەكی بۆ كاندیدكردنی

كەسێك بۆ پۆستێكی سیاسی گوێرایەڵی و دەرنەچونە لە بریاری سیاسی پارتەكان،

ئەمەش وا دەكات ئەو كەسە كەمتر بیر لە شتێ بكاتەوە ئەولەویاتی پارتەكەی نەبێت. مەسەلەی ژنانیش لەو خانەیەدا

نییە. بۆیە دەبینین ئەو پرۆژانەی تایبەتن بە كێشەكانی ژنان

زۆر كەمن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

41] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

)15 یان 10( مەدەنی یان بێت جەماوەری ستراتیژیەی پالنە ئەو پێی بە جارێك ساڵ خۆی بۆ نوێ خوێندنەوەی دەبێت هەیەتی بكات. بەاڵم رێكخراوەكانی الی ئێمە ئەمەیان تێپەڕبونی "دوای وتی: هەروەها نەكردوە". زیاتر لە )20( ساڵ بەسەر كاری رێكخراوەكاندا بۆ نوێیە خوێندنەوەیەكی هەرەگرنگ خاڵی واقع. هەروەها بۆ سروشتی پەیوەندیان لەگەڵ پارتە سیاسییەكاندا. چونكە لە سەرتادا ئەو پەیوەندیەی حزبە سیاسییەكان و رێكخراوەكانی ژنان سروشتی بوو. واتا هەم بۆ رێكخراوەكانی ژنان و هەم بۆ حزبەكان دەرەنجامەكانی الیەنی تێپەڕبونی بە ئێستا بەاڵم بوو. زۆر ئیجابی زاڵ سلبیەكانیان خاڵە دەچێت ل��ەوە كات بووبێت. بۆیە پێویستمان بە فۆڕمێكی نوێ لە رێكخراوەی جەماوەری هەیە بۆ ئەوەی دۆزی ژن بگرێتە خۆی و تەبەنی بكات و كاری بۆ

بكات". ئەو باسی لەوەش كرد كە بە حوكمی ئەو ژینگە زۆربەی شارەكانە، سەنتەری لە مەدەنییەی چاالكییە سەنتەرییەكانی رێكخراوەكانی ژنان لە چوارچێوەی شارەكان زیاتر خۆی دەگرێتەوە. رێژەی و ژن��ان و پێداویستی بەپێی ئەگەر دابەشبونی ژنان بێت بەسەر شار و الدێیەكاندا كەمترین پێداویستیەكانی ژنانی الدێ یان شارە بچوكەكان چۆتە خاڵ یەكەمینەكانی ئەجێندای رێكخراوەكانی ژنانەوە. بۆیە ئەمە هەڵوێستەی دەوێت. د.عالیا فەرەج وتی: بۆ ئەوەش دەكرێ نەبونی وەك؛ هەبووبێت تایبەتی هۆكاری شارە ژنانی خزمەتی پرۆژانەی ئەو بۆ پارە مرۆیی پێداویستی نەبونی بكات، بچوكەكان لەوانە كەسانی راهێنراو بەتوانا كە بتوانن لە شارۆچكەكاندا ئەو خزمەتانە پێشكەش بكەن، بۆ كارگێڕی یان لۆجستی یارمەتی نەبونی ئەم رێكخراوانە كە لقی بەهێزیان هەبێت لەناو بەو كەمترین خزمەت كردوە وایان شارەكان، شارەبچوكەكانن لە كە بكەن ژنان توێژانەی كەمتریان خۆیاندا ستراتیژیاتی لە لەوانەیە پرۆژەیان تایبەت كردبێ�ت بۆیان. ئەمانە وای بنەخشێنرێت، واقیعدا لە وێنە ئەم ك��ردوە كە زۆرتر چاالكی و خزمەتیان بۆ ژنی شارە

گەورەكانە". دكتۆرە عالیا خاڵی هەرەالوازی رێكخراوەكانی ژنانی وەها دەستنیشان كرد كە ئەم ریكخراوانە فەلسەفییەوە، و مەعریفی و فیكری روی لە پاشخانێكی وەهایان نییە كە تیڕوانینەكانیان و زانستی چ��وارچ��ێ��وەی بخاتە ژن���ان ب��ۆ ئەكادیمییەوە. ئەمە یەكێكە لە پێداویستیەكانی ك��اری م��ەدەن��ی ی��ان ك��اری ج��ەم��اوەری بۆ لە ئێمە الی كە كوردستان، لە ژنان توێژی

ئاستێكی الوازدایە. هەر بۆیە زۆر جیاوازی لە ئەو، نابینێت". رێكخراوەكاندا چاالكی و كار كەموكورتیەكی تری ئەم رێكخراوانەی بەو جۆرە دەستنیشان كرد كە "زۆر جار گۆراوەكانی تر جیاوازی یان حزبەكان بۆ ئینتیما نمونە بۆ دۆزی كە لەوەی رێگر دەبێتە ئایدۆلۆژیەكان ژنان بێتە خەمی یەكەمی رێكخراوكانی ژنان و لەسەر ئەمە كۆ ببنەوە. هەر یەكە ئەو پاشخانە ئایدۆلۆژییەی زاڵە بەسەر خۆی و چاكیەكانیدا

"گەر وتیشی ئ��ەو دەبینێت"، رۆڵ زیاتر رێخراوێك یان چەند بزوتنەوەیەكی ژنان هەیە لە كوردستان دەبێت دۆزی ژنان و مافەكانیان و خەمەكانیان پێداویستیەكانیان بێتە پلەیەك لە بەرنامەی كاریان. پێدەچێت هۆكاری ئەمەش پەیوەندی بەوە هەبێت كە پاشخانی فیكری و مەعریفی و فەلسەیمان بۆ دۆزی ژن چۆنە و پەیوەندی ژن بە پیاوە و پێگەی ژن لە بونیادی كۆمەڵگای كوردیدا چیە. تا ئەمرۆكە وەاڵمێكی تەواومان نەدابێتەوە بە مەنهەجیەتێكی زانستی ئەم پرسیارانە. بە بڕوای من ئێمە لە جیاتی ئاڕاستە فیكری و تیۆری ئاستی لە ئ��ەوەی بكرێین بۆ ئەو مەیدانە، بە پێچەوانە لە كارە مەدەنییەكانەوە دەڕۆین بۆ ئەوەی ببینە خاوەن

پاشخانە فیكری و فلسەفییەكان". مامۆستاكەی بەشی زانستە مرۆڤایەتییەكانی زانكۆی سلێمانی بڕوای وایە دەبێت "هەموو ئەو كۆمەڵگادایە لە گرفتانەی و كێشە و بابەت ژن ناڕاستەوخۆ یان راستەوخۆ شێوەی بە وەك كاراكتەرێكی سەرەكی كارگەرە سلبی و ئیجابیەكانی رەنگ دەداتەوە هەیە بەسەر ژیانی ژن وایە كێشەی پێی عالیا دكتۆرە ژن��ەوە". كێشەی كۆمەڵگایە و وتی "دۆزی ژنان، تایبەت بە ژنان نییە تەنها، بەڵكو دۆزی كۆمەڵگایە، دۆزی دەسەاڵتە كە ئیدارەی كۆمەڵگا دەكات. ناكرێت تەنها ژنان خاوەنی ئەم دۆزە بن، بەڵكو كۆمەڵگەی و بە دەسەاڵت پیاوەوە و ژن بە هەمویان هەر رێكخراوەكان، و مەدەنییەوە

دەبێت ژنە. قەزیەی كە قەزیەیەكن خاوەن لە و بكەن لەگەڵ ئیجابی مامەڵەی هەموان

خەمی چارەسەركردنی بن". تارا حسێن چاالكوانی بواری سیاسی، ئەوە رون دەكاتەوە كە بەداخەوە ژنان لە باشوری كوردستاندا لە بارودۆخێكی خراپدا ژیان دەكەن، چونكە كۆمەڵگەكەمان كۆمەڵگایەكی پیاوساالر و نامووسپەرستە، ژن بەكەم دەبینێت و هیچ مافێك بۆ ژن رەوا نابینێت. رۆژانە لە سایەی عەقڵییەتی نامووس پەرستییەوە ژنانی كورد بە شێوەیەكی دڕندانە دەكوژرێن. بە پێی ئامارەكان كە لە دەزگا فەرمییەكان باڵو دەكرێتەوە رێژەی لە رۆژ رۆژدوای ژنان سەر توندوتیژییەكای بەرزبونەوەدان. هەر رۆژێك ژنێك دەكوژرێت، تۆمار كە توندوتیژیانەی هەموو لەو جگە بە ئەمەش فەرمییەكان. دەزگ��ا لە ناكرێت ئاشكرا ئەوەمان پێ دەڵێت كە ژیانی ژنان لەم مەترسی روبەڕوی زیاتر رۆژ هەر كۆمەڵگەیە ئەوەش سیاسییە چاالكوانە ئەو دەبنەوە. لە كوردستان هەرێمی لە ژن دەكاتەوە رون خراوەتەوە. دور زۆر رادەیەكی تا سیاسەت ئەو لەوانە هەیە هۆكاری چەندین ئەمەش كەلتورە كۆنەی كە پێنج هەزار ساڵە لەسەر ژن دروست بووە لە جیهاندا و ژنی بەكەم بینیوە و پەراوێزی خستوە كە تا ئێستاش ئاسەواری ئێمەدا كۆمەڵگای لە و دونیا ت���ەواوی لە كاری ئەمەش بەرچاوە. و زەق بەشێوەیەكی سیاسییەكانی پارتە ئەجێندای سەر كردۆتە ئ��ەم هەرێمە. راس��ت��ە ئ���ەوان ل��ە دروش���م و راگەیاندنەكانیاندا باسی یەكسانی و مافەكانی ژن دەكەن، بەاڵم ئامادە نین پۆستە بااڵكان بۆ ژنان چۆڵ بكەن. بۆ ئەوەی لەو جێگایانەوە ژنان نەتوانن داكۆكی لە مافەكانیان بكەن. هەروەها پەیوەندی بەشێكی سیاسەت لە ژن دوری لە سیاسەت دوری كە هەیە ژنان خۆیان بە واتە شەڕی نادەن ركابەری هەوڵی و دەگرن كۆمەڵگایەكی لە كە ئێمە ناكەن. سیاسەت پیاوساالردا بژین پێوستمان بە شەڕی سیاسەت هەیە، بۆ ئەوەی بتوانین لە جێگا بڕیاردەر و چارەنوسسازەكانەوە كار بكەن بۆ چەسپاندنی ئەو یاسایانەی كە لە بەرژەوەندی ژناندا دەبن. هەروەها هەندێك پارتی سیاسی رێژەیەكی ژنان لە نێویاندا هەن، بەاڵم نەیانتوانیوە ببنە وەاڵم بۆ دەگەڕێتەوە ئەمەش ژنان. كێشەكانی بۆ ئەوەی زۆربەیان ژنیان وەك بوكەڵە بەشداری داوە و ژنانی نێو ئەو پارتانە نەیانتوانیوە بە و كار لە بن بەشدار ژن��ەوە عەقڵی و رەنگ پیاوانی بەدوای توتیئاسا بەڵكو پرۆژەكاندا، سەروی خۆیانەوە دەیڵێنەوە، بەاڵم بەڕای من ئەوانە هەتا ئازادی خۆیان بۆ خۆیان وەرنەگرن،

ژنان

كۆمەڵگا هێشتا پێی وایە ژن پلە دووە، ژن وەك پاشكۆی پیاو دبینێت و پێیان وایە لە روی

عەقڵییەوە پێویستی بە رێنمایی كردنی هەیە لە الیەن پیاوەوە و

ژن بۆ سیاسەت نەگونجاوە

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

42] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

چاوپێكەوتن

لە داكۆكی كە كاراكتەرێك ببنە ناتوانن مافەكانی ژنان بكەن. چاالكوانە سیاسییەكە ژنان كێشەكانی چارەسەری بۆ پێشیوایە چاوەڕوانی تەنها ماڵەوە لە ژنان پێویستە وەرگرتنی بۆ نەبن رێكخراوێك یان پارتێك ماف و ئازادییەكانیان. تارا وتیشی "هەر ژنێك خۆڕۆشنیركردن هەوڵی خۆی بۆ پێویستە و تێگیەیشتن لە مانای ئازادی ژن و كار و و ڕۆشنبیر ژنانی ئاستی لە بۆی تێكۆشان چاالكوانانی بدات و پێویستە پێشەنگ بن لە بواری سیاسیدا جێگای خۆیان بگرن بۆ ئەوەی بتوانین بە هەموو مانا هیچ نەبێت هەندێك لەو

توندوتیژییانەی سەر ژنان كەم بكەینەوە". ئەندامێكی لیژنەی مافی مرۆڤ لە پەرلەمانی كوردستان، دۆخی ژنان لە هەرێمی كوردستاندا پەیمان دەبینێت. ئاستدای خراپترین لە جیاوزەكانی ب��وارە لە "ژن وتی: عزەدین و ئابوری و سیاسی و كۆمەاڵیەتی ژیانی ئیداریدا ژمارە نییە تا حسابی لەسەر بكرێت، واتە ژن لە پەراوێزی روداو و بنیادناندیە لە كۆمەڵدا" سیاسەتی حكومەتیش سیاسەتێكی "هیچ دۆخ��ەدا، ئەو بەرامبەر لە نەرێنییە نەبوە كاری بەرنامەی ئەولەویاتی لە كات هەندێك دەرەوەی روك��اری رتوشكردنی بۆ هەنگاوی روكەشیانەی ناوە". ئەو پێشی وایە كاركردنی ژنان لە سیاسەتدا پێویستی خۆی هەیە، بۆ ئەوەی سیاسیەكی سەركەوتو بیت پێویستت بە كاتی زۆر و وەرگرتنی زانیاری جۆراوجۆر و چونە ناو ملمالنێوە هەیە. زۆر جار ئەو ملمالنێیانە ئەتخاتە بەردەم كێشەی ئێستا تا بەداخەوە سیاسی. و كۆمەاڵیەتی زاڵ قوربانیدان حەزی خۆیان ژنان نەالی بووە، نە لە كۆمەڵیشدا سیاسەت بە وەزیفەی لە تا بەربەست دروست نەكرێت ژن دانراوە داواكاری ئێمەدا كۆمەڵگەی لە بەردەمیاندا.

لەسەر كابانبون و خانمیی ژنان هەیە. بیری باوی كۆمەڵگا كاری سەرەكی ژن لە ناو ماڵدا

دەبینێت. بۆیە ژنانیش ئەو كارە هەڵدەبژێرن لە چوارچێوەی حەز و داواكاری كۆمەڵدابێت، لە كە یەكێكە ژنانیش سیاسی بەشداری كارە نەخوازراوەكان بۆیە ژنانێكی زۆر روو لە سیاسەت ناكەن. ئەمە جگە لەوەی كە لە ناو بواری سیاسیدا ژنان تەنانەت خاوەنی بریاری دەنگدان پرۆسەكانی لە و نین سیاسیش سیاسی بریاری پاشكۆی وخۆپااڵوتنیشدا پیاون. هەر بۆیەش ژنان نەیانتوانیوە لەگەڵ بونیان وەك ژمارە لە هەندێك بواری سیاسیدا

ببنە هێزێكی كایگەر لە بریاری سیاسیدا. ئەو پەرلەمانتارە ئەوەشی رون كردەوە كە هەرێمدا سەرۆكایەتیەكانی لە كام هیچ لە ژن بونی نییە، وتی "تەنانەت لە پەرلەمان و بەشدارن بەژمارە هێندی ژنان حكومەتیشدا ئەوەندە بە بڕیار بەشداریان نین لە پەرلەمانی كوردستاندا. تەنانەت لە لیژنەكانیشدا جیاوازی پیاوانە و ژنانە لیژنەی ئێستا تا دەبینیت. هەیە كە لەسەر بنچینەی هەمان دابەشكردنی جیا پیاودا و ژن نێوان لە رۆڵ و ئ��ەرك پێشمەرگە و ناوخۆ لیژنەكانی كراوەتەوە. تیایاندا. ئەندامە ژن یەك یاسا و دارایی و بەاڵم لیژنەكانی داكۆكی لە مافی ئافرەتان و كۆمەاڵیەتی و مافی مرۆڤ زۆرینەی ژنان پێكی دەهێنن. لە وەفد و دانوستانە سیاسیەكاندا دیسانەوە ژن بونی نییە. لە حكومەتیشدا بە بەرەم دەمانخاتە ئەمەش شێوەیە. هەمان پیاو تا سیاسی دەسەاڵتی كە راستییەك بۆ ئیدارییەكان و سیاسی پۆستە وەستابێ ژن بە رەوا نابینێت خۆ ئەگەر سیستمی كۆتا نەبوایە ئەوا لە پەرلەمانیشدا رێژەی ژنان لە هەرێمدا حكومەتی سەرۆكایەتی لە رێژەیان

زیاتر نەدەبوو. ئەم نوێنەرەی گەل لە پەرلەمان لە ئاست ژن تا پێیوایە ژنان سەر توندوتیژییەكانی و نەبێت خۆی بریاری و ئیرادە خاوەنی خێزان ناموسی و ش��ەرەف لە بێ بەشێك ئەوەشی وت دەبێت، بەردەوام كوشتنی ژن "كێشەی سزانەدانی بكوژانی ژنانیش بۆ ئەوە لە كوشتنەكان زۆرب��ەی لە كە دەگەرێتەوە الیەن ئەندامانی خێزانەوە ئەنجام دەدرێت و لە دەكرێت. پەردەپۆش خێزانیشدا لە هەر الیەكی تریشەوە جۆرێك لە رەوایی دەدرێت لەو چوارچێوەیە ئەگەر كە بە كوشتنی ژن دەربچێت كە وەك بەشێك لە موڵكەكانی پیاو لە جۆرێك ئەمەش كراوە. دەسنیشان بۆی پشتیوانی یاسایی و كۆمەاڵیەتیشی هەیە، لەم بوارەشدا حكومەت نەیتوانیوە رۆڵێكی ئیجابی هەبێت و جێبەجێكارێكی سەركەوتوی یاساكان

هەیە بەوەوە پەیوەندی زۆرتر ئەوەش بێ، كە هەنگاونان بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی حكومەتدایە". كارەكانی پەراوێزی لە ژنان پەیمان عزەدین لە بارەی كەمتەرخەمی ژنان ئێستا تا "ب��ەداخ��ەوە وتی پەرلەمان، نێو پێوەری سەرەكی بۆ كاندیدكردنی كەسێك بۆ دەرنەچونە و گوێرایەڵی سیاسی پۆستێكی وا ئەمەش پارتەكان، سیاسی بریاری لە دەكات ئەو كەسە كەمتر بیر لە شتێ بكاتەوە مەسەلەی نەبێت. پارتەكەی ئەولەویاتی دەبینین بۆیە نییە. خانەیەدا لەو ژنانیش ئەو پرۆژانەی تایبەتن بە كێشەكانی ژنان زۆر ژنانەی ئەو نییە مەرج لەوەی جگە كەمن. هەمویان پۆستانە ئەو بۆ دەكرێن كاندید ژنان مافەكانی لە بوبن یان بن داكۆكیكار لەسەر كۆدەنگی دەكەن وا پێكەوە ئەمانە پرسی ژنان هەندێك زەحمەت بێت. ئەندامی لیژنەی مافی مرۆڤ لە پەرلەمان ئاشكراشی كرد سیستمی سیاسی لە هەرێمی كوردستان كۆمەڵگا باوی عەقڵی تێروانینی هەمان بە سەیری رۆڵی ژنان دەكات و ئەم تێروانینەش وای كردووە نەتوانرێت یاساكان بە شێوەیەك هەموار بكرێت یان دەربكرێت كە مسۆگەری لە ئێستاش تا بكات. پیاو و ژن یەكسانی زۆربەی یاساكاندا جیاوازی ئاشكرا لە نێوان باری یاسای نمونە بە هەیە پیاودا و ژن كەسیی، یاسای سزادان، یاسای قەدەغەكردنی گۆرانكاری تێروانینەش ئەو تا لەشفرۆشی، بەسەردا نەیەت ژن و پیاو لە بەرامبەر یاسادا تێروانینانەش ئەو گۆرینی و نابن یەكسان لە پارتە سیاسیەكانە. چونكە كاری هەموو گۆرانكارییە سیاسی رەوت��ی دنیادا هەموو دەیانباتە و دەكات دروست كۆمەاڵیەتیەكان

پێشەوە.

ئێمە كە لە كۆمەڵگایەكی پیاوساالردا

بژین پێوستمان بە شەڕی سیاسەت هەیە، بۆ ئەوەی

بتوانین لە جێگا بڕیاردەر و چارەنوسسازەكانەوە كار بكەن بۆ چەسپاندنی ئەو

یاسایانەی كە لە بەرژەوەندی ژناندا دەبن

گەر رێخراوێك یان چەند بزوتنەوەیەكی ژنان هەیە لە كوردستان دەبێت دۆزی ژنان و مافەكانیان و خەمەكانیان

پێداویستیەكانیان بێتە پلەیەك لە بەرنامەی كاریان

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

43] ژماره 18[ ] 2012/5/20 [ ] ساڵی دووەم [

ژنان

ئەگەر هەبوونت هەیە؟!ئەو كاتە نابێت وەك ژنێك بە تەواوی لە ژێر بااڵدەستی

پیاودا بیت

باس چ��ەوس��ان��ەوە و لەفشار دوور ئ��ەگ��ەر مرۆڤ بڵێین ئەگەر بكەین، لەپەیوەندییەك دەكات پێویست مسۆگەر سەرەكییە، بناخەی تاك سەبارەت بەناسنامەی خۆی خاوەنی بڕیار بێت. پێویستە خاوەنی پێوانەكانی رازی بوون بۆیەش هەر بێت، پەسندكردن و رەتكردن و پێویست دەكات كەمێك بەهێز بێت. واتە ئەگەر بە تەواوی بێهێز بێ و پیاوەكەی بەرامبەریشی ڕەوشێكی لە بێگومان بێت، بەهێز دواڕادە تا بەمجۆرەدا شێوەی ژنێكی وابەستە دێتە ئاراوە. ئێستا ببینرێت. ئەمە بەباشی زۆر پێویستە بۆ زیاتر هەموو شتێك كاتێك لە هەموو پیاو بەهەموو سەبارەت ژن دەبینێ. رەوا خۆی الیەنەكانی بەدەستهێنان، رشتە و مسۆگەر رێگە وەكو پیاو دەشێ ن��ادات. بەمجۆرە بەشتێكی بەهایەكی بڵێ و بێت كوێر خۆشەویستێكی مەسەلەی كاتێك ب���ەاڵم پ��ێ��دەدەم، زۆرت دابەشكردنێكی یەكسانی هێز و بڕیاردان ببێتە )پیاو( ئاشق كوێرانەترین ئەوا باس، جێگای دەبێتە سەرەڕۆییەك. لەالیەنی خۆمەوە ناچارم لەسەر جەخت ناچارم بگرم، لەبەرچاو ئەمانە و مۆراڵیەكانم بەها هێشتنەوەی بەپتەوی پاراستنی پێكهاتەیەكی پتەو و دروستی ئەخالقی من بۆ ژنان رەگەزی ئازادی ئاستی بكەمەوە. گرنگە. بۆ ئەوەی من ژنان پەسند بكەم پێویست بەخاوەنی ببین نەتەوەییدا ئاستی لە دەكات ناسنامەیەك. ئەمە چ واتایەك دەبەخشێ؟ ئەمە پێویستی بە شكۆمەندی و قەڵەمبازێكی گشتی هەیە. هەروەكو چۆن پێویستە لە بواری دەرك پێكردن و ئیرادە بەمجۆرە بێت، ئەوا پێویست دەكات ژن لەناو رێكخستن و زۆربەی گۆڕەپان و زەمینەكانی تێكۆشاندا هەبوونی خۆی نیشانبدات بەدینایەت. بەهێزبوون ئەگەرنا بیسەلمێنێ. و دەرخستۆتە دروستكراویان و السایی ژنێكی و دەزگایەك بەرپرسیاری كردوویانەتە و پێش

گوتویانە تۆ سەرۆكی، وەزیری، پەرلەمانتاری، ژن بەمجۆرە بەهێز نابێت. پێویستە بەهێزبوونی ژنان تەنیا ببینرێت، رەگەزدا ئازادی هەمەالیەنی لە پێویستە ناكەم، سیاسی بەهێزبوونی لە باس سیاسی سیستەمی تەنانەت و پێوانە خاوەنی بەمجۆرە بن كە پیاوێك نەتوانێ لەسەربنەمای هێز و سەرمایەی خۆی هەڵسێ و ژنێك بخوازێت و وەكو چۆن دەیەوێت بەكاری بێنێت. پێویست دەست لە دەرفەتە ئەم بەتەواوەتی دەك��ات بەپرەنسیپی پێویستی دەربخرێت، پیاوەوە مۆرااڵ هەیە. بۆ نموونە ئەگەر پیاوێك بخوازێ لەگەڵ ژنێكدا بژیت، پێویست دەكات رێكخراوی ژن یاخود راستینەی ژیانی نوێی ژنانی پیشان بدرێت. من فشار پیادە ناكەم و پشت بەهێزی ئابو وریشم نابەستم. تەنیا و تەنیا دەبێ لەبواری ژیان، لە ئاشتیشەوە بگرە تا دەگاتە سیاسەت، لە بڕیارەكانی ژیانی ئابووریەوە تاوەكو دەگاتە مەسەلەی خاوەندارێتی منااڵن و ژیانی زایەندی پێویست دەكات لەسەر بنەمای ژیانێكی رۆژانە خاوەنی بڕیاری هاوبەش بن. واتە مسۆگەر دەبێ نابێ كە بسەپێنێ پیاوەدا ئەم بەسەر ئەوە بەسەر ژندا زاڵ و بااڵدەست بێت، چونكە بەم شێوەیە پەسند نەكرێت، ئەوا پیاو بەپشتبەستن خۆی كاتێك ه��ەم��وو هەیەتی ه��ێ��زەی ب��ەو دەسەپێنێ. پەرێشانی و ئەو كەوتنە ترسناكەی بەسەدان ساڵە هەیە لەسەر ئەم بنەمایە هاتۆتە ئاراوە، پێویستە ئەم رەوشە بەتەواوی پێچەوانە بكرێتەوە. ئێستا منیش دەڵێم ئەمە زۆر ئاستەمە، لە وانەیە بڵێین؛ چی پێویست دەكات دەخوازین چی بكات ملكەچی كەمێك ژن ئەگەر بژین. دەبێت، ئایا خۆشتر و باشتر نابێت؟ بەگوێرەی من، هەرچۆنێكی بێت ئەوە بە فاشیزم دەگات. وەاڵمێكی ژن بێگومان بەدڕەوشتییە. ئەمە ئەمەیە؛ رەوشە. ئەم بیداتە هەیە. زۆر گاڵوی و سۆسیۆلۆژیا بەگوێرەی ئەنجامێكە ئەمەش سایكۆلۆژیا و تێڕوانینەكانی خۆم پێگەیشتوم، لێرەدا ژن زۆر بەخراپی وەاڵم دەداتەوە ئەگەر تۆ بەشێوەیەكی زۆر توند و رەها ئەو بخەیتە زۆر بەشێوازێكی ئەویش زایەندی، فشاری ژێر بەكار چەكێك وەكو سێكسی مەسەلەی رەها ك��وردەواری��دا كۆمەڵگای نێو لە ئەمە دێنێ. كردۆتەوە. خراپ كەوتنێكی لەبەردەم رێگای خۆی رەها زۆر بەشێوەیەكی ژن ئەوەی دوای كرد بەئامرازێكی زایەندی و شێوازێكی ئامرازی

بەرهەمهێنان و پێوانەیەكی ئەخالقی كرد بەیاسا و زاراوە، ناشێ كۆمەڵگای كورد چاك )إصالح( نزم و لێرەدا تەنیا بەكەوتن و ئاستی بكرێت. بچووكی خۆی ناوەستێ. نەتەوە لە نەتەوایەتی و فەرماندارێتی ئێستا دەبێت، ب��ەدەر خۆی لەناو دەردەكەوێت. ئێمەدا لەناو سەرۆكایەتی شەڕدا ریزەكانی لەنێو بەتایبەتیش پارتیماندا ژیانە لەم ناتوانین نەبینی. جددیمان پیاوێكی رزگاریان بكەین كە لە پێناو ئامانجی تەسك و بچووك پیادەی دەكەن. بێگومان كاتێك پشت ئایدیۆلۆژیای ئەنجام ببەستیت گەوهەرە بەم یان ئەنجامگیر و بەهێز ژنێكی یە. بنەماڵێتی هەموو شتێكی لە پێناو پیاوێك بەخت دەكات یا خود لەپێناو ئامانجێكی سەرەكی و مێژوویی ئەمە دەن��ێ��ت. ب��ەالوە خ��ۆی شتێكی هەموو

رەوشتێكی زۆر خراپە، پێویستە نەهێڵدرێ.ئەو ئەنجامەی لەم خاڵەوە بۆ كۆمەڵگای كوردم موڵكایەتی لە دەك��ات پێویست هەڵهێنجاوە؛ موڵكایەتی و كۆمەڵكاری بۆ هەنگاو تایبەتی گشتی بهاوێشترێت. پێویستە ژن لە رەوشێكی ئامرازێكی وەك��و كە بێت رزگ��اری بەمجۆرە تایبەتی ئارەزووەكان بەكار دەهێنرێت، پێویست دەكات بەتەواوی بیگەیەنینە ئاستی نەتەوەیی و هەڵوێست و رەوشتی نوێی ئازادی و رێكخستن ناشێ كۆمەڵگا. گشتی بەرژەوەندیەكانی و بەشێوەیەكی تر لەم نەخۆشییە رزگارمان ببێ كە وەكو شێرپەنجەیە و تەنانەت مەترسیدارتریشە، لەسەر ئەم بنەمایەش جواڵنەوەی ئازادی ژنانمان نێو لە پیاو هەندێ ئێستاش ئ��اراوە. هێنایە ریزەكانی پارتیماندا هەن دەڵێن لە رابردوو كاتێ دەتەقاند، تفەنگمان و دەك��رد شەڕمان ئێمە ژنەكانمان فیشەكیان بۆ دەهێناین، من نەفرەت و بتەقێنیت تفەنگ تۆ چی بۆ دەك��ەم، لەوە ژنیش تەنیا فیشەكت بۆ بێنێ؟ ئەگەر بەگوێرەی فەرماندە و شەرڤانەكانمان بێت، ئەو كارەی ژنان بیكەن تەنیا گواستنەوەی فیشەك و تەقەمەنییە. لێرەدا نایەكسانیەك لە ئارادایە. ئەمە لە تەواوی ژنان بۆ رۆڵەی ئەو بەمجۆرەیە. مەسەلەكاندا تەرخانكراوە بەردەوام گوتوویانە تۆ یارمەتی بدە، با پیاویش بەسەر تۆدا زاڵ و بااڵدەست بێت. ئەمە لە تەواوی كۆمەڵگاكانی چینایەتی بەمجۆرە دەستپێدەكات، تەواوی چەوساندنەوەكانی ژنان بەم شێوەیە لە مێژوودا دەستیپێكردووە. تاكو بەمجۆرەیە. پڕ و چڕ بەشێوەیەكی ئێستاش

عه بدوڵاڵ ئۆجه الن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

44] ساڵی دووەم [ ] 2012/5/20 [ ] ژماره 18[

ژنان

ئازادین؛ پارتی ئێمە دەڵێین ئەوەی سەرەڕای دەڵێن بكەن. پەیڕەو ئەمە دەخوازن لێرەشدا بمێنن، بەسەربەخۆیی ژنان ئەوەی جیاتی لە جێگای ئێمەدا بەڕێوەبەرایەتی ژێر لە بێن با تەواوی بڵێن ماوە هێندە ئیتر بگرن. خۆیان فەرماندارێتییەكان هی پیاوانن، كارگێڕیەكان هی لە شیكردنەوە و هەڵسەنگاندنی واتە پیاوانن. دواییدا مسۆگەر دوا ئاخافتن هی پیاوە و هی ژن نییە. بێگومان ئێمە لەم الیەنەشەوە نوێكاریمان ئەنجامدا، بەخۆم خولقاندم. ئەگەر هەبوونت هەیە ئەو كاتە نابیتە ژنێك كە تەواو لە ژێر بااڵدەستی مندا بیت. هەڵبەتە دەرهەق بەڕەوشتی خۆم ئەمە وەكو بێ رەوشتی دەبینم. هێندەی دەتوانێ خۆی بەڕێوە ببات با بەڕێوە ببات، هێندەی دەتوانێ خۆی تێگەیشتنی ئاستی و بێتەوە وشیار با بەرزبكاتەوە و هێزی خۆی دەربخاتە مەیدان. بۆ چی لەمە دەترسێین، ئەویش مرۆڤ نییە؟ ئەگەر وایە، ئەو كاتە پێویست ناكات لە بەهێز بوونی بترسین. نەك لە ژێر بااڵدەستی من، بەڵكو با لە پێناو ئازادی خۆی، تا وەكو دوایی لە چیاكان لە گەڵ چەكەكەی بخەوێ، هەڵسێ، بەڕێوە بچێ

و باز بدات.بەمە سەبارەت لێپرسینەوە ئێستا بەكورتی دەكەم. كاتێك لە یەكینەكانی ژنان پرس دەكەم ئاستی بەشێوەیەك دەڵێن چۆنن؛ دەڵێم و تێگەیشتنمان بەرز دەبێتەوە كە باوەڕ ناكرێت، مسۆگەر پێویست دەكات سەبارەت بەم مەسەلەیە قووڵ بینەوە، تاوەكو ئێستا تێنەگەیشتبووین كە پیاو بەم شێوەیەیە. بێگومان هەر لە ئێستاوە دەرك مەزنی ئاستێكی پێش لە رێگای ئەمە رەگەزی پێناسەكردنی و كردۆتەوە پێكردن بەشێوەیەكی دروست لەناو خۆیدا هێناوەتە ئاراوە دەخوازم نوێ. بەناسنامەیەكی گەیاندویەتی و بڵێم هەنگاوێكی سەرەتایی و بچووكە. شیمانەی تەواوی بەسەر خۆی رەنگدانەوەی ئەمە هەیە كۆمەڵگادا بكات. لەوانەیە لێرەدا بڵێن ئەمە چ پەیوەندیەكەی هەیە، بەمنەوە پەیوەندییەكی ئەمەیە كە باسمان كرد. لە پشت هەركەسێكدا ژنێك هەیە، بەمجۆرە لە گەڵیدا دەژی یا خود پشت بەژنێك دەبەستێ و بەمجۆرە دەژیت. ئێمەش لە میانی پشت بەستن بەجواڵنەوەی ئازادی ژنان، پێویست دەكات هێزی ژیان بەدیبێنین و ژیان لەبەرچاو بگرین. وابزانم سۆسیۆلۆگەكانی وەكو زۆر واتە تێدەگەن. لەمە باشتر " بێشكچی "لە رۆشنبیرەكانمان هێندە پەرێشانن بەداخەوە چەوتەوە شتی بە بئافرێنن. هزرێك ناتوانن خەریكن؛ كاتێك باس لە چۆنیەتی ژیان لەگەڵ تێدەگات. هەڵسان و بەخەوتن دەكەیت، ژنان لە ژیان هەرزانن. زۆر نزیكبوونەوەی ئەمانە گەڵ ژنان پێویستە تا ڕادەیەك لە میانی هزری مەزن بێت. پێویستە پەیوەندی بە پێشكەوتنی زۆر هەبێت. شكۆمەندیەوە و ئیرادە و سۆز بەڕاشكاوی دەیڵێم و هیچ شەرمیش نییە؛ لە و رەوشەی ئێستا كە ژن تێیدایە، خەوتن لەگەڵ

هەندێ ساختەكار زۆر سەختە. من بۆ ژنێكدا ئەمە بەچەواشەكارییەوە هەڵدەسەنگێنن، بەاڵم و سەختی ئەم سەختە. بەمجۆرە ڕاستیدا لە و بەمۆراڵ خۆی پەیوەندی بوونەش ئاستەم پرەنسیپەوە هەیە. لەم بارەیەوە هەر پیاویكی �� پێخەف سەر بخە كورد ژنێكی یان كورد تاوەكو �� بەمجۆرەیە زۆربەی كۆمەڵگاكاندا لە بۆ لێدێت. مردوویان الشەیەكی وەكو بەیانی وابەستەی پەیوەندییان شێوازی چونكە چی؟ گرێدانی نییە. ب��ەرز مۆراڵێكی و پرەنسیپ ئەم بێگومان هەیە. بەڕەڤێكەوە)هەڵهاتن( بەها لە راكردن بنەمای لەسەر پەیوەندییەیان نەتەوەیی و كۆمەاڵیەتییەكانە. من لێرەدا خەوتن تێنەگات، بەهەڵە ئەمە دانانێم، كەس بەتاوان ك��وردەواری كۆمەڵگای لە باس كاتێك بەاڵم كۆمەڵگاكەماندا واقیعی لە دەبینین دەكەین ئامانجی جددی بنەمای لەسەر پەیوەندییەكان نییە، كۆمەڵگا ئازادی بەهاكانی و نەتەوەیی تۆ "لەسەداسەد فەلسەفەی؛ بەگوێرەی بەڵكو بنەمای لەسەر ت��ۆم"، هی منیش منی، هی ئامانجی بچوك بەسەر یەكتریدا داخراون. لێرەدا نێوان بەمجۆرەی لە پەیوەندیەكی هیچ شتێك ژن �� پیاو ئەنجامگیر نابێت. ئیتر بەمە بڵێین خێزان، ژن یا خود فاڵن دەزگا یان پەیوەندی بوو شتێك هەموو لێرەدا مێردایەتی، �� ژن بگرێ. ژیانی نەتەوەیی و ئاستێكی بەرزی ژیانی كۆمەاڵیەتی كۆتاییان پێهات. بۆ رێكخستن ئیتر خۆدانە پێش و بینینی ئاسۆی داهاتوو، هزری

پێشكەوتوو كۆتاییان پێهات.تاوتوێ هەرزانی و بەبچووكی ئەمانە تەواوی ئاستی بڵێین ئەوەی بۆ تەنیا واتە دەكرێت. بێ زاراوەی��ەك��ی چەند و هەیە تێگەیشتنی ناوەڕۆك فێر دەبێت، دەبێتە خاوەنی زانیاریەكی بێناوەڕۆك، بەاڵم لە راستیدا هیچ شتێك لە ئارادا بواری لە ئیتر دەكات پێویست چونكە نییە، ئەگەر الم شەرمە لە بكات. پراكتیزەی ژیاندا پرسیارێكی بەمجۆرە پێشبكەوێت و بڵێن؛ ئەم ژنانە دەبنە هی كێ؟ ژنانی واڵت و جواڵنەوەی و شكۆمەندین. پیرۆزی ژنانی ئەمانە ئازادین، هی تەنانەت نییە، پیاو ئەو یا پیاو ئەم هی منیش نیین. ئەمانە ژنانی ئازادین! ئەمانە ژنی و ئازایەتی سەلمێنراون. ئەمانەش شەهیدانن، شایستەیان كە وانیشاندەدات فیداكارییەكەیان دەبن. ئێستا باس لە خۆشەویستی دەكرێت. ئەو ژنەی كە جێگای خۆشەویستییە، واتە ئەو ژنەی تا رادەیەك لەسەر ئەم بنەمایە ئافرێنراوە، لە پێناو گۆشت و ئێسك و رووخسارەكەی جێگای جێگای ئەمەش لەبەر نییە. خۆشەویستی خۆشەویستی نییە كە تا چ رادەیەك كۆیلە و موڵكی تۆیە. گەوهەری خۆشەویستی پەیوەندی بە ئازادیەوە هەیە. هەر لە كام الیەنەوە تەماشا لە ئ��ازادی گوزارشتی و واتا دەبینین بكەین كۆڵەكەی بەشی شكۆمەندی تەواوی ئەشقەكاندا هەیە. ئەمە دەخوڵقێنین و بەم شێوازەش دەبێت.

شەڕی چەندین ساڵەی ژنان و كچانی كورد لە چیاكان دەبێتە گرنگترین سەرچاوەی خوڵقاندنی خۆشەویستی. شانبەشانی دابڕان، پیاو لە بەهای ژنان تێدەگات، ئەگەر پیاو زۆر پێویستی بەژن بێت و بیەوێت، ئەوا پێویستە رێزی لێبگرێت و بەهای بزانێ. ئەگەر ژن چاكتر خۆی رێكبخات و خاوەنی نرخ و بەهای مۆراڵی خۆی بێت ئەوكاتە دەڵێ:" ئەگەر دەخوازیت ببیتە هاوبەشی ژیانم پێویستە تا ئەم رادەیە جەنگاوەر بیت، تا ئەم مرۆڤایەتی و نەتەوە و گەل گرێدراوی رادەیە بیت، نابێ فاشیست و فێوداڵ و نابێت و تفت و تاڵیش بێت،" دەبێ بڵێ:" ئەمەیە مەرجەكانم." مەرجەكانی ژیان و دابەشكردنی ژیان لە الیەن بەمجۆرەیە. ژنان ئ��ازادی جواڵنەوەی و ژنان ئەگەر پیاوێك بڵێت ئەمانە لەخۆمدا بەدیدەكەم، ئەگەر بیسەلمێنێ، دەكات پێویست كاتە ئەو بڵێ بەزەبری چەك و هێز و بەناچاری بۆ خۆمت پێویستە تەواوەتی بە نابێت. ئەمە دەب��ەم، بەگوێرەی پرەنسیپی ئازادی خۆت بسەلمێنێ. بۆ ژنان هیچ شتێك لەمە بەهادارتر نییە. بەگوێرەی من ئەمە لە پێشەوەی تەواوی كار و خەباتەكانی پەیوەندییە ت��ەواوی پێشەوەی لە دێ��ت. تر بۆیە ه��ەر دێ��ت. مرۆڤایەتی سەرەكیەكانی پێویستی سەرخستنی ئەم تێكۆشانەمان بینی. دەركەوتووە دیكەشدا كارەكانی لە هەروەكو ئەو بنەمای لەسەر خەباتەشدا لەم بێگومان پێداویستییە ناچارییەی پراكتیك لە گەل خۆیدا هێناوە ئەوا هەروەكو دەزانن و دەیبینن لە بواری سەربازی و سیاسی و سۆسیۆلۆژی و تیۆری تەنانەت نابینم. لە هەڵوێستەكردندا زەحمەتی ئاستەم هەڵوێستەكانم سۆزداریشدا ئاستی لە نییە. من ئەمە بۆ هونەرمەندان و پیاوانی زانست پێویستە كە دەك��ەم بەوە ئاماژە بەجێدێڵم. بكەن. تاوتوێ مەسەلەیە ئەم جددی بە زۆر بەتایبەتی دەڵێم پێویستە وەكو مەسەلەیەكی لە

پێشینە هەڵسەنگێنرێ.كۆنگرەی بۆ سەرۆكایەتی سیاسی لەڕاپۆرتی

دووەمی PJKK، وەرگیراوە

لە پشت هەركەسێكدا ژنێك هەیە، بەمجۆرە لە گەڵیدا

دەژی یا خود پشت بەژنێك دەبەستێ و بەمجۆرە دەژیت. ئێمەش لە میانی پشت بەستن

بەجواڵنەوەی ئازادی ژنان، پێویست دەكات هێزی ژیان

بەدیبێنین و ژیان لەبەرچاو بگرین

چەند وێنەیەك لە مانگرانی بەردەم بارەگای نەتەوە یەكگرتووەكاني

هەولێرنی

ماسلێ

ای گ

رێز پا

نییدا

ەهە ش

ك لیە

نە وێ

ندچە

Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 18] [Salî: 2012]

Rojî Wilat

گەریالی شەهید ئایش حەمە برایمناسراو بە )ساڵڤ سۆران(