Pitanja i odgovori iz predmeta Menadžment neprofitnih organizacija - I kolokvijum

1.Objasnite nastanak i razvoj neprofitnog sektora.Smatra se da je neprofitni sektor značajniju društvenu ulogu počeo ostvarivati početkom XX vijeka. Neprofitni sektor se prvo javlja u razvijenim državama, posebno SAD, odakle se širi na druge zemlje. Razvoj neprofitnog sektora i njegovo pozicioniranje u društvu SAD:

Faza volontersko-građanskog modela. Najranija faza s početka XX vijeka. Usluge koje nijesu mogle pružiti državne insitucije, a koje su bile iznad mogućnosti pojedinca, realizovane su po principu “jedna za drugog”.Zainteresovani građani bi se udruživali u cilju ostvarenja određenih potreba – volonterska vatrogasna služba, pomoć siromašnim porodicama u izgradnji stambenih i drugih objekata, itd.Ovaj model je odgovarao tadašnjem društvu koje je karakterisao:Nizak nivo ekonomskog bogatstva većine stanovništva.Visok nivo homogenih interesa i sklonosti ljudi da dijele i pomažu.Faza filantropskog patronata. Prvom polovinom XX vijeka, razvojem industrije (industrijska revolucija) i ekonomskim snaženjem država – ekonomsko bogatstvo se koncentrisalo u posjedu manjeg broja porodica. Svjesne svoje društvene odgovornosti, ove porodice su često izdvajale značajna sredstva za razvoj obrazovnih, kulturnih i drugih institucija namijenjenih širim slojevima društva.Faza prava i ovlašćenja. Sredina XX vijeka (40-e i 50-e).Ekonomska depresija i povećanje broja socijalnih institucija finansiranih od strane države.Razvoj neprofitnog sektora se zasnivao na pravima i ovlašćenjima neprofitnih organizacija – ovlašćenih da vrše opštu javnu funkciju (po tom osnovu su ostvarivale pravo na podršku iz javnih poreskih fondova).Faza tržišnih odnosa.Savremena faza u razvoju neprofitnog sektora (u većini zemalja sa tržišnom ekonomijom). Javlja se drugom polovinom prošlog vijeka. Značajan interes za volonterski rad.Neprofitne organizacije se više ne mogu oslanjati isklučivo na tradicionalne izvore finansiranja svojih aktivnosti i misije (pojedinci, bogataši, država).

2.Objasnite pojam i osnovna obilježja neprofitnog sektora.Teško je izvesti sveobuhvatnu i preciznu definiciju neprofitnog sektora – zbog širokog spektra organizacija i institucija.Neprofitni sektor se može definisati kroz kumulativno prisustvo sledećih faktora:Odrađeni nivo organizovanosti.Privatnost.Neprofitna distribucija.Samostalno upravljanje.Dobrovoljnost.Suština postojanja neprofitnog sektora je sadržana u zahtjevu da se institucionalizuju sve djelatnosti koje izražavaju osnovne ljudske i druge društvene, javne, kolektivne i pojedinačne potrebe i želje, a koje su izvan profitnog sektora, i to posebnim oblikom njihovog organizovanja.

Obilježja neprofitnog sektora:• Djelovanje zakona tržišta ne može predstavljati ključnu osnovu za

usklađivanje rada i potreba korisnika.• Ovom sektoru pripadaju djelatnosti koje su od posebnog društvenog

interesa.• Sve usluge subjekata neprofitnog sektora podjednako su dostupne svim

potencijalnim korisnicima.• U neprofitnom sektoru je prisutan princip solidarnosti i uzajamnosti u

zadovoljavanju potreba i želja.• Poslovanje subjekata neprofitnog sektora se zasniva na državnom budžetu,

javnim fondovima, sponzorskim i donatorskim davanjima, i drugim izvorima.

• U poslovanju neprofitnog sektora profit nije primarni cilj i zadatak menadžmenta

3.Objasnite principe funkcionisanja neprofitnog sektora.Funkcionisanje neprofitnog sektora se temelji na nekoliko ključnih principa kojih se moraju pridržavati svi njegovi subjekti, bez obzira na oblast u kojoj djeluju:

• Princip društvene neophodnosti.• Princip primarne neprofitabilnosti.• Princip dobrovoljnosti.• Princip zabrane distribucije profita trećim licima.• Princip poslovanja bez vlasništva.

Princip društvene neophodnosti - Na strani tražnje se nalaze zahtjevi građana za pružanjm raznih usluga koje su veoma bitne za nesmetano funkcionisanje određenog društva, a za koje ne postoji adekvatno interesovanje profitnog sektora.

Tada se realizacijom potrebnih usluga bavi neprofitni sektor kojeg podržava država.Tako država obezbjeđuje i štiti odvijanje svojih vitalnih funkcija koje su društveno neophodne (aktuelna politika, zaštita elementarnih građanskih prava).Princip primarne neprofitabilnosti - Za razliku od profitnog sektora (subjekti teže maksimiziranju profita), subjekti neprofitnog sektora su primarno fokusirani na maksimiziranje opštih društvenih efekata i koristi. To ne isključuje i mogućnost ostvarivanja određenog profita, koji najčešće proističe iz načina vođenja organizacije i efikasnosti njenog poslovanja.Princip dobrovoljosti - u funkcionisanju neprofitnog sektora se ispoljava kao:

• Dobrovoljnost u pogledu izbora pružaoca usluga.• Dobrovoljnost u pogledu sponzorisanja rada određenih subjekata

neprofitnog sektora.• Dobrovoljnost u pogledu davanja donacija i poklona.• Dobrovoljnost subjekata profitnog sektora u pogledu pružanja pomoći

subjektima neprofitnog sektora.• Dobrovoljnost u pogledu učešća građana u vršenju misije subjekata

neprofitnog sektora (volonterski rad, i dr.).Primjena principa dobrovoljnosti je posebno značajna za subjekte neprofitnog sektora koji nemaju redovno i stabilno finansiranje iz budžeta već zavise od dobrovoljne pomoći.

Princip zabrane distribucije prema trećim licima.Subjekti neprofitnog sektora imaju pravo da ostvare profit, ali nemaju pravo da dobit dijele trećim licima (osnivačima, vlasnicima, i sl.).Subjekti neprofitnog sektora su u obavezi da ostvarenu dobit reinvestiraju u unapređenje i širenje djelatnosti kojim se bave, odnosno u unapređenje uslova za vršenje svoje misije.

4.Objasnite suštinske razlike između neprofitnog i profitnog sektora.Ključne razlike između profitnog i neprofitnog sektora prozilaze iz različitih ciljeva:

• Ako je osnovni cilj poslovanja profit – radi se o profitnom sektoru (efektivnost).

• Ako su osnovni humani razlozi, kao i želja i potreba da se društvene potrebe stalno zadovoljavaju na odgovarajućem nivou (efikasnost), bez obzira na finansijske posledice (profitabilnost) – radi se o neprofitnom sektoru.

5.Objasnite funkcije neprofitnog sektora.Najvažnije funkcije neprofitnog sektora su:• Alokaciona.• Redistributivna.• Razvojna.

Alokaciona - Iz namjenskih fondova, čiji se finansijski resursi obezbjeđuju od poreza i doprinosa građana, planski se opredjeljuju sredstva koja se usmjeravaju na alimentiranje društvenih potreba, odnosno na pokrivanje društvenih rashoda.Alokacija sredstava zajedničke potrošnje zahtijeva primjenu principa:

• Prioritetnosti.• Selektivnosti.• Racionalnosti.• Ekonomičnosti.• Simultanost.• Komplementarnost.

Redistributivna funkcija neprofitnog sektora se bazira na alokacionoj funkciji. Redistribucija (preraspodjela) se ostvaruje pomoću mehanizama prihoda i rashoda:

• Fiskalnom politikom države vrši se usklađivanje raspodjele.• Socijalnim i drugim transferima se vrši korekcija prisutnih nejednakosti u

sistemu raspodjele. Razvojna - Neprofitne djelatnosti nijesu direktno uključene u proizvodnju materijalnih dobara (izuzev tehničkih i tehnoloških nauka).Relativno mali dio neprofitnog sektora predstavlja tzv. “čistu potrošnju” – nema uticaja (direktnog ni indirektnog) na materijalnu proizvodnju:

• Pružanje raznih vidova socijalne, humanitarne i druge pomoći (starih, i dr.).• Sindikalni rad.• Političko angažovanje.• Vjersko angažovanje.

6.Objasnite pojam i karakteristike neprofintih organizacija.Neprofinte organizacije – su organizacije koje postoje i koje djeluju radi obezbjeđivanja opšteg boljitka društva kao cjeline, određenih grupa ljudi i pojedinaca, uz korišćenje različitih izvora finansiranja, raspoloživih ljudskih resursa, kao i odgovarajućih materijalnih dobara i usluga.Opšte karakteristike neprofitnih organizacija:

• Specifičan pravni i poreski status.• Višestruki i izraženi društveno korisni ciljevi.• Korišćenje društvenih i ekonomskih metoda.• Posvećenost postavljenim ciljevima.• Dominacija usluga u poslovanju.

• Poteškoće u mjerenju rezultata.• Mala finansijska zavisnost od korisnika usluga.• Specifičan top menadžment i način upravljanja na svim nivoima

organizacione struktura.

7.Objasnite vrste neprofitnih organizacija.Neprofitne organizacije sa aspekta područja na kojem djeluju:

• Kultura i umjetnost.• Obrazovanje i naučno-istraživački rad.• Zdravstvena i socijalna zaštita.• Sport i rekreacija. • Zaštita životne sredina.• Razvoj lokalnih zajednica.• Pravna zaštita.• Političke organizacije i sindikati.• Međunarodne aktivnosti.• Vjerske i humanitarne aktivnosti.• Poslovne i profesionalne asocijacije.• Ostalo (pokreti, udruženja, i dr.).

Osnovni zadatak i uloga nevladinih organizacija je da:• Pomažu u humanizaciji života.• Čine društvo senzibilnijim za važne teme.• Budu zaštita ugroženih socijalnih grupa.• Razviju komunikaciju i osjećaj zajedništva.• Pokreću važna društvena pitanja.• Budu uticajan medijum koji nije previše bilzu ni suviše daleko od vlasti.

8.Objasnite misiju neprofitnih organizacija.Misija - usmjerava neprofitnu organizaciju – odnosi se na djelantost u kojoj neprofitna organizacija vrši određenu značajnu društvenu funkciju preko koje se zadovoljavaju odgovarajuće potrebe i želje pojedinaca i društva u cjelini.Neprofitne organizacije koriste misiju kao snažnu polugu kojom pokreću um i srce i stvaraju ono što je za njih karakteristično – a to je promjena ponašanja (života)Misija odražava svrhu postojanja (posao) neprofitne organizacije (zašto radi ono što radi?).Misija predstavlja jasnu izjavu o dimenzijama i namjerama neprofitne organizacije:

• Zašto neprofitna organizacija postoji?• Kome će ona služiti?• Što će ona raditi?• U kojoj oblasti će djelovati?

Jasna misija neprofitne organizacije zahtijeva:• Detaljnu analizu okruženja organizacije.• Istraživanje potencijalnih koristnika usluga organizacije.• Analizu same organizacije, odnosno njenog ustrojstva.

9.Objasnite ciljeve djelovanja neprofitnih organizacija.Ciljevi neprofitnih organizacija:

• Opšti ciljevi.– Solidarnost i humanost.– Kvantitet i kontinuitet usluga.– Kvalitet usluga.– Profit.

• Posebi ciljevi.Solidarnost i humanost je ključni cilj koji dominira nad drugim ciljevima neprofitnih organizacija.Kvantitet i kontinuitet - Neprofitne organizacije teže da permanentno pružaju odgovarajuće usluge što većem broju klijenata – dugoročno i održivo – kvantitet i kontinuitet pružanja potrebnih usluga su im u prvom planu.Kvalitet pružanja usluga kao cilj neprofitne organizacije se može ocjenjivati na osnovu:

• Nivoa ostvarenog zadovoljstva korisnika usluga.• Stepena zadovoljenja potreba društvene zajednice. • Sigurnosti i ravnopravnosti pružanja usluga.• Nivoa dostupnosti usluga svim zainteresovnim korisnicima.• Nivoa profesionalnosti i stručnosti kadrova u vršenju poslovnih aktivnosti, i

dr.Profit - Neprofitne organizacije teže ostvarenju profita koji im omogućuje širenje djelatnosti i manju zavisnost od finansijera. Profit može biti ali i ne mora jedan od njihovih ciljeva.Posebni siljevi - Razmjena u domenu neprofitnog sektora pored razmjene proizvoda/usluga ili novca uključuje i određene psihološke aspekte: iskustvo, mišljenje, uvjerenje, svijest i utiske svih koji u njoj učestvuju.Koristi koje učesnici u razmjeni mogu ostvariti su: bolji kvalitet života, samopoštovanje, opšti osjećaj činjenja dobrog, bolji vlastiti imidž, bolji uspon na društvenoj ljestivci, više kontakata, i drRazmjena u neprofitnom sektoru može biti:

• Utilitarna – zasnovana na ostvarivanju ekonomske ili neke druge vrste koristi utemeljene na racionalnosti i korisnosti.

• Simbolična – dominantno je utemeljena na emocionalnosti (psihološki, socijalni sadržaji, i dr.).

• Mješovita – utemeljena na racionalnosti i emocionalnosti (kombinacija predhodne dvije grupe).

Konkurencija u domenu neprofitnog sektora:• Između organizacija koje imaju veoma sličnu misiju (slične programe) – na

bazi čega konkurišu za iste finansijske resurse.• Između sasvim različitih organizacija – konkurišu za finansijske resurse iz

istih izvora.• Između različitih organizacija – ali konkurišu za iste klijente.

Klučni faktori održivosti (opstanka) neprofitnih organizacija:• Vlastiti identitet.• Kvaltitetan, stručan i sposoban menadžment.• Dobra organizacija.• Strategijsko razmišljanje.• Sposobnost obnavljanja misije.• Raspoloživost sopstvenih resursa.• Transparentnost i odgovornost.• Sposobnost uspostavljanja čvrstih i neposrednih odnosa sa okruženjem.

Ciljevi neprofitnih i profitnih organizacija se u izvjesnoj mjeri podudaraju – a suštinski se razlikuju u odnosu na:

• Humanost i solidarnost su u osnovi djelovanja neproditnih organizacija.• Profit nije primarni cilj poslovanja neprofitnih organizacija – u odnosu na

brojne opšte i posebne društveno korisne ciljeve.

10.Objasnite razlike između neprofitnih i profitnih organizacija.Najznačajnija razlika između neprofitnih i profitnih organizacija je način tretiranja profita – pri čemu neprofinte organizacije:

• Imaju pravo na profit.• Profit nije i ne smije biti njihov osnovni cilj.• Profit im je veoma važno sredstvo pomoću kojeg dolaze do kvalitetnijeg i

potpunijeg ostvarenja ciljeva.Profit se u cjelini investira u razvoj organizacije i u unapređenje njene misije.Neprofitne organizacije koriste status beneficiranih i subvencioniranih poreza, kao i razne druge državne i društvene privilegije, kao što je oslobađanje od plaćanja uvoznih carina, i dr.Profitne organizacije i pojedinci koji se javljaju kao donatori i sponzori su oslobođeni plaćanja dijela poreza.

11.Objasnite osnivanje i funkcionisanje neprofitnih organizacija.Osnivači neprofitnih organizacija, kao i njihovi članovi i korisnici usluga, mogu biti fizička i pravna lica. Za osnivanje je potrebno obezbijediti:

• Osnivački kapital.• Akt o osnivanju.• Prostorne, kadorovske i materijalne resurse za uspješan i održiv rad.

Nad radom neprofitnih organizacija (posebno finansiranih iz budžeta) provodi se redovna kontrola rada, stručna revizija i nadzor poslovanja. U slučaju ozbiljnih problema u poslovanju, neprofitne organizacije mogu biti podvrgnute sankcijama.Odluku o prestanku rada donosi osnivač ili se status gubi u zakonskoj proceduri stečaja i prestanka rada organizacije.

12.Objasnite statusno i poresko zakonodavstvo za neprofitne organizacije.Za razvoj neprofitnog sektora je posebno značajan razvoj statusnog zakonodavstva u skladu sa međunarodnim standardima i praksom o slobodi udruživanja građana:

• Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (sa protokolima).

• Evropski sud za ljudska prava (posebno njegova dosadašnja praksa).• Evropska komisija (praksa i iskustva).

Ključne odredbe člana 11 Evropske Konvencije ukazuju na sledeće:• Svako ima pravo na slobudu mirnog okupljanja i na slobodu udruživanja sa

drugima (uključujući i pravo da osnuje sindikate ili im pristupi radi zaštite svojih interesa).

Ne mogu se postavljati nikakva ograničenja u cilju ostvarivanja tih prava – osim propisanih zakonima – nužnih u demokratskim društvima radi zaštite interesa državne sigurnosti i javnog reda i mira, radi sprečavanja nereda ili zločina, radi zaštite zdravlja i morala, ili radi zaštite prava i sloboda drugih.Poresko zakonodavstvo sa propisima za uređivanje budžetskog finansiranja nevladinih organizacija – na dugi rok ima predsudnu ulogu u održivosti trećeg sektora.Preovlađuje stav da određene poreske pogodnosti treba da uživaju sve organizacije (od opšteg i zajedničkog interesa) – posebne poreske pogodnosti treba da uživaju organizacije od opšteg interesa.Poreza mogu biti oslobođene: državne subvencije, strane donacije, pokloni i članarine, dobit od djelatnosti, i dr.Obično, davaoci pomoći neprofitnim organizacijama od javnog interesa, mogu biti oslobođeni od dijela poreza.

13.Objasnite oblike udruživanja neprofitnih organizacija.Najčešći oblici udruživanja i povezivanja neprofitnih organizacija su:

• Ustanove.• Društva.• Udruženja.• Komore.• Fondovi.• Zadužbine.• Fondacije.

Ustanove - Osnivaju ih fizička i pravna lica, kao i državni organi – kao posebne neprofitne organizacije koje samostalno obavljaju poslovne od opšteg interesa.Ustanove se najčešće osnivaju u oblasti: zdravstva, socijalne zaštite, obuke i zapošljavanja kadrova, pronalazaštva, nauke, umjetosti, obrazovanja, kulture, brige o predškolskoj djeci, sport i fizička kultura, javno informisanje, izdavaštvo, i dr.Strukovna društva, savezi, djelatna udruženja i razne komore – su vidovi dobrovoljnog ili slobodnog udruživanja raznih fizičkih lica.Strukovna društva – udružuju se fizička lica prema zanimanju: ekonomisti, inženjeri, pravnici, ljekari, sportisti, slikari, vajari, pisci, novinari, i dr.Više strukovnih društava se organizuju u strukovne saveze.Djelatna udružanja – uklučuju se fizička lica koja pripadaju različitim djelatnostima (bez obzira na njihovo zanimanje): razne zanatlije, poljoprivrednici, trgovci, industrijalci, lovci i ribolovci, sportisti, zaštitnici prirode, umjetnici, sindikalci, i dr.Više djelatnih udruženja se organizuje u djelatne komore.Komore - Ovi oblici udruživanja štite zajedničke interese članova i usklađuju ih sa društvenim i državnim interesima.Fondovi mogu imati:

• Humanitarni karakter – osnivaju fizička lica putem testamenta ili pravosnažne izjave volje.

• Društveni karakter – osnivaju pravna lica preko osnivačkog akta.Zadužbine su ustanove kojima je osnivački kapital nepovratno namijenjen i povjeren sa ciljem ostvarivanja određenih civilizacijskih, kulturnih, humanitarnih, i nekih drugih društveno korisnih ciljeva.Posebna specifičnost zadužbina je da one nemaju svoje vlasnike niti članove – one imaju samo korisnike.Zadužbine mogu osnivati pojednici ili grupe fizičkih lica.Fondacije (slično fondovima) predstavljaju javne ustanove kojima je cjelokupan osnivački kapital nepovratno namijenjen u svrhu ostvarivanja određenih civilizacijskih, kulturnih, humanitarnih, naučnih i drugih društveno korisnih ciljeva.Osnivaju ih jedno (osnivački akt) ili više (osnivački ugovor) pravnih lica.

14.Objasnite pojam, karakteristike i vrste usluga neprofitnih organizacija.Kod nekih djelatnosti su zastupljeni i određeni proizvodi materijalne prirode:• Kultura – vajarstvo, kinematografija, izdavaštvo.• Tehničke nauke – elektrotehnika, mašinstvo.• Zdravstvene ustanove – apoteke.

Usluge neprofitnih organizacija – su sve aktivnosti, pretežno neopipljivog karaktera, koje rezultiraju određenim koristima, odnosno koje razrešavaju određenu potrebu ili problem korisnika/primaoca, a koje korisnik plaća direktno ili indirektno, u punom ili povlašćenom iznosu, ili ih uopšte ne plaća.Specifičnost pružanja usluga neprofitnih organizacija – veliki broj korisnika ove usluge plaća indirektno, često u veoma malom iznosu, ili ih uopšte ne plaća.

• Direktno plaćanje – korisnici koji sami plaćaju usluge (samofinansirajući studenti; pacijenti privatnih zdravstvenih ustanova; posjetioci pozorišta, bioskopa, sportskih pridredbi, i sl.).

• Indirektno plaćanje – obavlja se preko budžetskih fondova koji se pune sredstvima poreskih obveznika (ili doprinosa).

• Ne plaćanje – usluge humanitarnih i drugih neprofitnih organizacija koje sredstva za rad obezbjeđuju od raznih sponzora i donatora; kao i usluge koje se pružaju teško oboljelim licima, penzionerima, socijalno ugroženim osobama.

Vrste usluga - Obrazovanje.• Osnovno i srednje: izvođenje raznih oblika nastave u cilju sticanja

opšteobrazovnog znanja mladih• Visoko: izvođenje raznih oblika nastave u cilju prenošenja na nove

generacije savremenih teorijskih i praktičnih saznanja i dostignuća, priprema mladih za radni dio životnog ciklusa, dodatna edukacija i trening zaposlenih (specijalistički kursevi, i dr.).

Nauka.• Praktične – istraživačke usluge.• Stručno – savjetodvne usluge.Zdravstvo.• Usluge preventivne zaštite (pregledi, savjeti).• Usluge opšte zdravstvene zaštite (opšta praksa).• Usluge specijalističkog liječenja (bolnice, klinike).• Usluge rehabilitacije (zavodi).

Kultura. • Usluge pozorišta, bioskopa, kulturno-umjetničkih društava, i dr. koje imaju

za cilj formiranje i nadogradnju kulturnog nivoa kod raznih struktura stanovništva. Usluge muzeja i galerija – stručne informacije kustosa o vrijednostima i značaju eksponata i umjetničkih djela.

• Humanitarne i socijalne organizacije – prikupljanje i dostava pomoći ugroženim licima.

Nevladine organizacije – pružanje različitih usluga iz domena pravne, socijalne i drugih vidova zaštite građana.Javna uprava – pružanje raznih usluga građanima.Sindikati – razne usluge socijalne, pravne i druge zaštite članstva (pregovaranje sa poslodavcima i dr.).

15.Objasnite suštinu i značaj strategijskog menadžmenta u neprofitnim organizacijama.Najviši rukovodioci čine najodgovornije nosioce strategijskog razvoja neprofitne organizacije – njihovi ključni zadaci su da:

• Upravljaju strategijskim planiranjem.• Definišu kadrovsku politiku.• Obezbjeđuju efikasan sistem operativnog rukovođenja.

Strategijski menadžment u neprofitnim organizacijama integralno upravlja svim procesima u organizaciji – ali u cilju zaštite osnovnih načela, svrhe, ciljeva i misije, kao i zakonske ispravnosti rada, u ovim organizacijama je prisutno veće kontrolisanje rada upravnih i nadzornih odbora.Za efikasnost neprofitnog menadžmenta je značajno i to što se adekvatnim strategijskim upravljanjem mogu istovremeno razvijati biznis strategije – ali samo pod uslovom da se ne ugrožavaju osnovni ciljevi organizacije i njena bazna misija.

16.Objasnite formiranje strategijskih ciljeva neprofitnih organizacija.Strategijski ciljevi treba da obuhvate:

• Stanje na tržištu.• Inovacije.• Produktivnost.• Fizičke i finansijske resurse.• Dobit (profit).• Upravljačke performanse.• Razvoj organizacije.• Društvenu ogovornost organizacije.

Posebno značajni strategijski ciljevi u neprofitnim organizacijama:• Opstanak i nastavak funkcionisanja i vršenja misije.• Obezbjeđenje stabilnosti poslovanja.• Stvaranje uslova za rast i održivi razvoj.• Dostizanje poslovne efikasnosti koja može da obezbijedi održivi opstanak na

tržištu.

Stoga su osnovne specifičnosti strategijskih ciljeva neprofitnih organizacija:Ciljevi se definištu za određeni vremenski period.Ciljevi se razvrstavaju na primarne i sekundarne.

17.Objasnite značaj i suštinu strategijskog planiranja neprofitnih organizacija.Strategijsko planiranje je upravljački proces stvaranja i održavanja usaglašenosti između ciljeva i resursa, kao i prisutnih tržišnih mogućnosti.Strategijskim planiranjem se definišu dugoročni ciljevi i strategija razvoja organizacije i utvrđuju potencijali, odnosno resursi koji su nužni za postizanje željenog stanja.Najvažniji razlozi zbog kojih neprofitne organizacije treba da se bave planiranjem:

• Kreiranje strukture koja aktivnosti organizacije vodi ka ostvarenju misije.• Alociranje resursa organizacije.• Kreiranje standarda za vrednovanje aktivnosti organizacije.• Veća sinhronizacija (u skladu sa ciljevima organizacije) između top i

operativnog menadžmenta, kao i osoblja i korisnika.Strategijski planovi u neprofitnim organizacijama se mogu radini na nivou:

• Cijele organizacije.• Pojedinih organizacionih jedinica.• Pojedinih/grupnih usluga/proizvoda.

Potrebno je definisati i:• Ciljeve planiranja – kvantitativni i kvalitativni.• Predmet – usluge/proizvodi.• Obuhvat:

– Dugoročni (duže od 5 godina).– Srednjoročni (do 5 godina).– Kratkoročni (do godine dana).

Dugoročni i srednjoročni su strategijski a kratkoročni su operativni.

18.Objasnite primjenu SWOT analize u neprofitnim organizacijama.SWOT analiza je kvalitativna analiza koja identifikuje osnovne:

• Interne faktore:– Snage (maksimizirati prednosti).– Slabosti (minimizirati slabosti).

• Eksterne faktore:– Mogućnosti (iskoristiti šanse).

Opasnosti (izbjeći prijetnje).

Na temelju ove analize se izvodi definitivna (završna) analiza koju strategijski menadžment u neprofitnim organizacijama koristi osnovu za:• Izbor najpovoljnije strategije.• Izrada programa za njenu neposrednu implementaciju (operacionalizaciju).• Izbor načina na koji će se vršiti kontrola sprovođenja strategije.

19.Objasnite primjenu benčmarking koncepta u neprofitnim organizacijama.Benčmarking je proces učenja, prihvatanja i preuzimanja, koji se temelji na posmatranju i analiziranju svih pozitivnih iskustava drugih i boljih, kako bi se ta iskustva mogla (uz neophodno prilagođavanje) primijeniti u sopstvenom poslovanju.Suština primjene benčmarkinga je u sistematskom i kontinuiranom analiziranju, mjerenju i poređenju poslovanja određene neprofitne organizacije u odnosu na proces poslovanja slične organizacije koja je lider u toj oblasti, ili je dostigla viši nivo organizovanosti i poslovnosti.Primjena benčmarkinga se stalno prilagođava promjenama okruženja i organizacije.Modeli benčmarkinga – posebno vrijedni i lako primjenljivi u poslovanju neprofitnih organizacija:

a) Interni benčmarking.b) Konkurentski benčmarking.c) Funkcionalni benčmarking.d) Generički benčmarking.

Interni benčmarking se odvija unutar složene organizacione strukture jedne organizacije.Prednost internog benčmarkinga je u lakoj dostupnosti relevantnih podataka.Konkurentski benčmarking se koristi kada se neprofinta organizacija poredi sa sličnom konkurentskom organizacijom.Potrebno je dobro poznavati konkurentsku organizaciju sa kojom se poredi.Funkcionalni (eksterni, spoljni) benčmarking podrazumijeva poređenje određenih parametara (usluge, proizvodi...) bez obzira na to kojom se djelatnošću bave organizacije koje se porede.Vrši se posmatranje i analiza samo pojedinih funkcija, a ne cijele organizacije.Cilj je poboljšanje važih funkcija.Generički benčmarking podrazumijeva poređenje (funkcija i procesa) određene neprofitne organizaicje sa organizacijama koje pripadaju prvoj klasi – bez obzira na to kojom djelatnošću se bave.

20.Objasnite pojam i vrste strategija neprofitnih organizacija.Strategija – je vještina usmjeravanja raspoloživih potencijala (resursa), a u svrhu ostvarivanja dugoročnih i srednjoročnih ciljeva organizacije.Politikom se utvrđuju široke linije po kojima bi trebalo vršiti angažovanje svih resursa – dok se strategijom definišu ključni nosioci razvoja i načini ostvarivanja ciljeva. Osnovni nivoi strategija neprofitnih organizacija:

• Korporativna (organizacijska) strategija.• Funkcionalna strategija.• Strategija poslovne jedinice (užih organizacinih djelova).• Strategija usluga/proizvoda (nastavak ili odustajanje od daljeg pružanja

usluga).Osnovni tipovi strategija neprofitnih organizacija:

• Strategija pozicije uspjeha (konkurentske prednosti).• Strategija usluga/tržište (kvaltitet usluga, tržišno učešće).• Strategija ponašanja (način ponašanja organizacije prema klijentima,

dobavljačima, javnosti, konkurentima, personalu, volonterima...). Alternativni tipovi strategija neprofitnih organizacija:

• Strategija rasta• Neutralna strategija• Strategija oporavka (iz krize).• Strategija redukcije (kontrakcije djelatnosti).