Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    1/22

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    2/22

    Bi 1 : Mt s dng h phng trnh c bit.

    1) H bc nht hai n, ba n.

    a)2 4 0

    2 5 0

    x y

    x y

    + = + =

    b)2 3 7 0

    2 4 0

    x y

    x y

    + = + =

    c)1 02 2 0

    2 3 4 0

    x y zx y z

    x y z

    + = + = + + =

    d)1 02 2 0

    2 3 4 0

    x y zx y z

    x y z

    + + = + = + + =

    2) H gm mt phng trnh bc nht v phng trnh bc cao. PP chung : S dng phng php th.- H 2 phng trnh.- H 3 phng trnh.

    3) H i xng loi 1. PP chung : t n ph ( );a x y b xy= + =

    4) H i xng loi 2.

    PP chung : Tr tng v hai phng trnh cho nhau ta c : ( ). ( ; ) 0x y f x y =

    5) H phng trnh ng cp bc hai.PP chung : C 2 cch gii - t n ph .y t x=

    - Chia c hai v cho 2y , v tx

    ty

    =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    3/22

    Bi 2 : Mt s phng php gii h phng trnh

    I. Phng php th.* C s phng php. Ta rt mt n (hay mt biu thc) t mt phng trnh trong h v th vo

    phng trnh cn li.* Nhn dng. Phng php ny thng hay s dng khi trong h c mt phng trnh l bc nht i

    vi mt n no .

    Bi 1 . Gii h phng trnh2 2

    2 3 5 (1)3 2 4 (2)x yx y y

    + =

    + =Li gii.

    T (1) ta c5 3

    2

    yx

    = th vo (2) ta c

    2

    25 33 2 4 02

    yy y

    + =

    2 2 2 593(25 30 9 ) 4 8 16 23 82 59 0 1,23

    y y y y y y y y + + + = = =

    Vy tp nghim ca h phng trnh l ( )31 59

    1;1 ; ;23 23

    Bi 2 Gii h phng trnh sau :2 2

    2 1 0

    2 3 2 2 0

    x y

    x y x y

    =

    + + =

    Bi 3 Gii h :3 2

    2

    3 (6 ) 2 0

    3

    x y x xy

    x x y

    + =

    + = - PT (2) l bc nht vi y nn T (2) 23y x x= + thay vo PT (1).- Nghim (0; 3); ( 2;9)

    Bi 4 a)Gii h :3 2

    2

    3 (5 ) 2 2 04

    x y x xy xx x y

    + = + =

    - PT (2) l bc nht vi y nn T (2) 24y x x= + thay vo PT (1).

    b) Gii h :3 2 2 2

    2 2

    3 (6 ) 2 0

    3

    x y x xy

    x x y

    + + + =

    + =

    Bi 6 (Th T2012) Gii h :2 2 1 4

    2 2( ) 2 7 2

    x y xy y

    y x y x y

    + + + =

    + = + +.

    - T (1)2 2

    1 4x y y xy+ = thay vo (2). Nghim (1; 2); ( 2;5)

    Bi 7. Gii h phng trnh4 3 2 2

    2

    2 2 9 (1)

    2 6 6 (2)

    x x y x y x

    x xy x

    + + = +

    + = +Phn tch. Phng trnh (2) l bc nht i vi y nn ta dng php th.

    Li gii.TH 1 : x = 0 khng tha mn (2)

    TH 2 :26 6

    0, (2)2

    x xx y

    x

    + = th vo (1) ta c

    22 2

    4 3 26 6 6 62 2 92 2x x x xx x x xx x + + + + = +

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    4/22

    2 24 2 2 3

    0(6 6 )(6 6 ) 2 9 ( 4) 0

    44

    xx xx x x x x x x

    x

    =+ + + + = + + = =

    Do 0x nn h phng trnh c nghim duy nht17

    4;4

    Ch .: H phng trnh ny c th th theo phng php sau:

    - H ( )

    22

    22

    22 2

    2

    6 62 9 2 92

    6 66 6

    22

    x xx xy x x

    x xx xy x x

    x xy

    + + + = + = + + + + = + +

    + = - Phng php th thng l cng on cui cng khi ta s dng cc phng php khc

    Bi 8(D 2009 ) Gii h : 22

    ( 1) 3 0

    5( ) 1 0

    x x y

    x yx

    + + =

    + + =. T (1) th

    31x y

    x+ = v thay vo PT (2).

    Bi 9 Gii h :2 2 2( ) 7( 2 ) 2 10

    x y x yy y x x

    + + + = =

    HD : Th (1) vo PT (2) v rt gn ta c : 2 2 4 2 3 0 ( 1)( 2 3) 0x xy x y x x y+ + + + = + + + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    5/22

    II. Phng php cng i s.

    * C s phng php. Kt hp 2 phng trnh trong h bng cc php ton: cng, tr, nhn, chia ta thuc phng trnh h qu m vic gii phng trnh ny l kh thi hoc c li cho cc bc sau.

    * Nhn dng. Phng php ny thng dng cho cc h i xng loi II, h phng trnh c v tring cp bc k.

    Bi 1 Gii h phng trnh2

    2

    5 4 0

    5 4 0

    x y

    y x

    + =

    + =

    Bi 2. Gii h phng trnh

    2 23

    2

    2 23

    2

    yy

    x

    xx

    y

    +=

    +=

    Li gii.- K: 0xy

    - H

    2 2

    2 23 2 (1)3 2 (2)x y yy x x

    = + = +. Tr v hai phng trnh ta c

    2 2 2 20

    3 3 3 ( ) ( )( ) 03 0

    x yx y xy y x xy x y x y x y

    xy x y

    = = + + = + + =

    - TH 1. 0x y y x = = th vo (1) ta c 3 23 2 0 1x x x = =

    - TH 2. 3 0xy x y+ + = . T2

    2

    23 0

    yy y

    x

    += > ,

    2

    2

    23 0

    xx x

    y

    += >

    3 0xy x y + + > . Do TH 2 khng xy ra.

    - Vy h phng trnh c nghim duy nht (1 ; 1)

    Bi 2 Gii h phng trnh

    1 12 2 (1)

    1 12 2 (2)

    yx

    xy

    + =

    + =

    Li gii.

    - K:1 1

    ,2 2

    x y .

    - Tr v hai pt ta c1 1 1 1

    2 2 0y xx y

    + =

    ( )

    1 12 2

    0 01 1 1 1

    2 2 2 2

    y x y x y xy x

    xy xy x yxy

    y x y x

    + = + =+

    + +

    - TH 1. 0y x y x = = th vo (1) ta c1 1

    2 2

    xx

    + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    6/22

    - t1

    , 0t tx

    = > ta c

    2

    2 2 2

    2 0 22 2 1 1

    2 4 4 2 1 0

    t tt t t x

    t t t t t

    = = =

    = + + = v 1y =

    - TH 2. ( )1 1

    01 1

    2 2

    xy x y

    xy y x

    + =+

    +

    . TH ny v nghim do K.

    Vy h c nghim duy nht (1; 1)

    Bi 5 Gii h phng trnh:2 2

    2 2

    2 2

    3

    x xy y

    x xy y

    + =

    + + =

    Bi 3. Gii h phng trnh2 2

    2 2

    3 5 4 38

    5 9 3 15

    x xy y

    x xy y

    + =

    =Phn tch. y l h phng trnh c v tri ng cp bc hai nn ta s cn bng s hng t do v

    thc hin php tr v. Li gii.

    - H2 245 75 60 570 2 2145 417 54 02 2190 342 114 570

    x xy yx xy y

    x xy y

    + = + + =

    =

    - Gii phng trnh ny ta c1 145

    ,3 18

    y x y x= = th vo mt trong hai phng trnh ca h ta

    thu c kt qu (3;1); ( 3; 1) * Ch - Cch gii trn c th p dng cho pt c v tri ng cp bc cao hn.- Cch gii trn chng t rng h phng trnh ny hon ton gii c bng cch t , 0y tx x=

    hoc t , 0x ty y= .

    Bi 4. Tm cc gi tr m h2 2

    2 2

    3 2 11

    2 3 17

    x xy y

    x xy y m

    + + =

    + + = +c nghim.

    - Phn tch. c kt qu nhanh hn ta s t ngay , 0y tx x= Li gii.

    - TH 1.

    22

    22

    11110 17

    3 17 3

    yyx m

    yy m

    = = = +== +

    Vy h c nghim17

    0 11 163

    mx m

    += = =

    - TH 2. 0x , t y tx= . H2 2 2 2

    2 2 2 2

    3 2 11

    2 3 17

    x tx t x

    x tx t x m

    + + = + + = +

    22 2 2

    2 2

    22

    11(3 2 ) 11 3 2

    11(1 2 3 ) 17 (1 2 3 ). 173 2

    xt t x t t

    t t x m t t mt t

    = + + = + +

    + + = + + + = + + +

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    7/22

    2

    2

    2

    11

    3 2

    ( 16) 2( 6) 3 40 0 (*)

    xt t

    m t m t m

    = + + + + + + =

    - Ta c2

    110,

    3 2t

    t t>

    + +nn h c nghim pt (*) c nghim. iu ny xy ra khi v ch khi

    16m = hoc 216, ' ( 6) ( 16)(3 40) 0m m m m = + +

    5 363 5 363m +- Kt lun. 5 363 5 363m +

    Bi 5. Tm cc gi tr ca m h

    2 2

    2 2

    5 2 3

    2 21

    x xy y

    mx xy y

    m

    +

    + +

    (I) c nghim.

    Li gii.

    - Nhn 2 v ca bpt th hai vi -3 ta c

    2 2

    2 2

    5 2 3

    16 6 3 3 1

    x xy y

    x xy y m

    +

    - Cng v hai bpt cng chiu ta c 2 2 21 1

    4 4 ( 2 )1 1

    x xy y x ym m

    +

    - iu kin cn h bpt c nghim l1

    0 11

    mm

    > >

    - iu kin . Vi 1m > . Xt h pt2 2

    2 2

    5 2 3

    2 2 1

    x xy y

    x xy y

    + =

    + + =(II)

    - Gi s 0 0( ; )x y

    l nghim ca h (II). Khi 2 22 2 0 0 0 00 0 0 0

    2 22 2

    0 0 0 00 0 0 0

    5 2 35 2 3

    2 22 2 11

    x x y yx x y ym

    x x y yx x y ym

    + + = + + + + =

    - Vy mi nghim ca h (II) u l nghim ca h (I)

    (II)2 25 2 3 2 24 4 0 2 0 2

    2 26 6 3 3

    x xy yx xy y x y x y

    x xy y

    + = = + = =

    =

    - Thay 2x y= vo pt th 2 ca h (II) ta c2 2 2 2 1 28 4 1 5 1

    5 5y y y y y x + = = = =m

    - H (II) c nghim, do h (I) cng c nghim. Vy 1m > .

    Bi 6. Gii h phng trnh

    13 1 2

    17 1 4 2

    xx y

    yx y

    + =+

    =+

    - Phn tch. Cc biu thc trong ngoc c dng a + b v a b nn ta chia hai v pt th nht cho

    3x v chia hai v pt th hai cho 7y .Li gii.

    - K: 0, 0, 0x y x y + .

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    8/22

    - D thy 0x = hoc 0y = khng tha mn h pt. Vy 0, 0x y> >

    - H

    2 4 2 1 2 21 22 1 (1)1

    3 7 3 73

    1 4 2 2 2 4 2 1 2 2 11

    7 3 7 3 7

    x y x y x yx

    x y x y x yy x y x y

    = + + =+ =+

    = = =+ + +

    - Nhn theo v hai pt trong h ta c 1 2 2 1 2 2 13 7 3 7 x yx y x y

    + =+

    2 2

    61 8 1

    7 38 24 0 43 7

    7

    y xy xy x

    x y x y y x

    = = = + =

    - TH 1. 6y x= th vo pt (1) ta c1 2 11 4 7 22 8 7

    121 73 21

    x yx x

    + ++ = = =

    - TH 2.

    4

    7y x= khng xy ra do 0, 0x y> > .

    - Vy h pt c nghim duy nht ( )11 4 7 22 8 7

    ; ;21 7

    x y+ +

    =

    .

    - Ch . H phng trnh c dng2

    2

    a b m m n a

    a b n m n b

    + = + = = =

    . Trong trng hp ny, dng th

    nht c v phi cha cn thc nn ta chuyn v dng th hai sau nhn v mt cn thc.

    - Tng qut ta c h sau:

    a nm

    px qybx

    c nm

    px qydy

    = ++

    = ++

    Bi 7. Gii h phng trnh

    2 2 2 2 2( ) (3 1)2 2 2 2 2( ) (4 1)2 2 2 2 2( ) (5 1)

    x y z x x y z

    y z x y y z x

    z x y z z x y

    + = + +

    + = + +

    + = + +

    - Phn tch. Nu chia hai v ca mi phng trnh cho 2 2 2x y z th ta c h mi n gin hn.

    - TH 1. 0xyz= . Nu 0x = th h 2 20

    0 ,

    yy z z t t

    = = = hoc

    0

    ,

    z

    y t t

    = =

    - Tng t vi 0y = v 0z = ta thu c cc nghim l (0;0; ), (0; ;0), ( ;0;0),t t t t - TH 2. 0xyz . Chia hai v ca mi pt trong h cho 2 2 2x y z ta c

    21 1 1 1

    3 (1)2

    21 1 1 1

    4 (2)2

    21 1 1 1

    5 (3)2

    z y x x

    x z y y

    y x z z

    + = + +

    + = + +

    + = + +

    . Cng v 3 phng trnh ca h ta c :

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    9/22

    2 221 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

    122 2 2z y x z y x x y z x y z

    + + + + + = + + + + + +

    1 1 1

    4(4)21 1 1 1 1 1

    12 01 1 1

    3 (5)

    x y z

    x y z x y z

    x y z

    + + =

    + + + + =

    + + =

    - T (4) v (1) ta c2

    2

    1 1 1 9 94 3 13

    13x

    x x x x = + + = =

    - T (4) v (2) ta c3

    4y = . T (4) v (3) ta c

    9

    11z =

    - Tng t, t (5), (1), (2), (3) ta c5 5

    , 1,6 4

    x y z= = = .

    - Vy h c tp nghim l

    S =9 3 9 5 5

    ( ;0;0); (0; ;0); (0;0; ); ; ; ; ; 1; ,13 4 11 6 4t t t t

    - Nhn xt. Qua v d trn ta thy: t mt h phng trnh n gin, bng cch i bin s ( trn

    l php thay nghch o) ta thu c mt h phc tp. Vy i vi mt h phc tp ta s ngh nphp t n ph h tr nn n gin.

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    10/22

    III. Phng php bin i thnh tch.

    * C s phng php. Phn tch mt trong hai phng trnh ca h thnh tch cc nhn t. i khi cnkt hp hai phng trnh thnh phng trnh h qu ri mi a v dng tch.

    Bi 1 (Khi D 2012) Gii h 3 2 2 22 0 (1)

    2 2 0 (2)

    xy x

    x x y x y xy y

    + =

    + + =- Bin i phng trnh (2) thnh tch.- Hoc coi phng trnh (2) l bc hai vi n x hoc y.

    - H cho2

    2 0

    (2 1)( ) 0

    xy x

    x y x y

    + =

    + =. H c 3 nghim

    1 5( ; ) (1; 1); ( ; 5)

    2x y

    =

    Bi 2. (D 2008) Gii h phng trnh

    2 22 (1)

    2 1 2 2 (2)

    xy x y x y

    x y y x x y

    + + =

    = - Phn tch. R rng, vic gii phng trnh (2) hay kt hp (1) vi (2) khng thu c kt qu kh

    quan nn chng ta tp trung gii (1).Li gii.

    K: 1, 0x y (1) 2 2( ) ( ) ( )( 1 ) 0y x y x y x y x y y x y + + + = + + + =TH 1. 0x y+ = (loi do 1, 0x y )TH 2. 2 1 0 2 1y x x y+ = = + th vo pt (2) ta c(2 1) 2 2 4 2 2 ( 1) 2 2( 1)y y y y y y y y y+ = + + = +

    1 0 1

    22 2

    y y

    yy

    + = = ==

    . Do 0 2y y = . Vy h c nghim ( ; ) (5;2)x y =

    - Ch . Do c th phn tch c thnh tch ca hai nhn t bc nht i y (hay x) nn c th giipt (1) bng cch coi (1) l pt bc hai n y (hoc x).

    Bi 3. (A 2003) Gii h phng trnh3

    1 1(1)

    2 1 (2)

    x yx y

    y x

    = = +

    - Phn tch.T cu trc ca pt (1) ta thy c th a (1) v dng tch.Li gii.

    K: 0xy . (1)1 1 1

    0 0 ( ) 1 0x y

    x y x y x yx y xy xy

    + = + = + =

    TH 1. x y= th vo (2) ta c 3 2 1 0 1x x x + = = hoc 1 52

    x = (t/m)

    TH 2.1 1

    1 0 yxy x

    + = = th vo (2) ta c 4 2 2 21 1 3

    2 0 ( ) ( ) 02 2 2

    x x x x+ + = + + + = .

    PT ny v nghim.

    Vy tp nghim ca h l S =1 5 1 5 1 5 1 5

    (1;1); ; ; ;2 2 2 2

    + +

    Bi 3. (Thi th GL) Gii h phng trnh

    1 1(1)3 3

    ( 4 )(2 4) 36 (2)

    x y

    x y

    x y x y

    =

    + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    11/22

    Li gii.

    2 2

    2 2

    3 3 3 3

    3 3

    1 1 ( )( )( )

    1

    x yy x y xy x

    x y x y y xy xx y x y

    x y

    = + + = = + + =

    TH 1. x y= th vo pt th hai ta c 26

    4 12 02

    xx x

    x

    = + = =

    TH 2.2 2

    3 31 0

    y xy xxy

    x y

    + += < .

    (2) 2 2 2 22 4 9 4 16 36 2( 1) 4( 2) 9 18x y xy x y x y xy + + = + + =

    Trng hp ny khng xy ra do 2 20 2( 1) 4( 2) 9 0xy x y xy< + + >Vy tp nghim ca h phng trnh l S = { }(2;2); ( 6; 6)

    Bi 4. Gii h phng trnh

    2 2

    2

    816 (1)

    (2)

    xyx y

    x y

    x y x y

    + + = +

    + = - Phn tch.R rng, vic gii phng trnh (2) hay kt hp (1) vi (2) khng thu c kt qu kh

    quan nn chng ta tp trung gii (1)Li gii.

    K: 0x y+ > . (1) 2 2( )( ) 8 16( )x y x y xy x y + + + = +2

    ( ) 2 ( ) 8 16( )x y xy x y xy x y + + + = + 2( ) ( ) 16 2 ( 4) 0x y x y xy x y + + + =

    [ ]( 4) ( )( 4) 2 0x y x y x y xy + + + + =

    TH 1. 4 0x y+ = th vo (2) ta c 23 7

    6 02 2

    x yx x

    x y= =+ = = =

    TH 2. 2 2( )( 4) 2 0 4( ) 0x y x y xy x y x y+ + + = + + + = v nghim do KVy tp nghim ca h l S = { }( 3;7); (2;2)

    Bi 5(Th T 2013) Gii h phng trnh( )( 2)

    2( 1)( ) 4

    xy x y xy x y y

    x y xy x x

    + + = + + + + =

    - iu kin :

    ; 0

    ( )( 2) 0

    x y

    xy x y xy

    +

    - PT (1) ( )( 2) ( ) 0xy x y xy y x y + + =

    ( )( 2)0

    ( )( 2)

    x y y xy x y

    x yxy x y xy y

    + + =

    ++ +

    2 1( ) 0 (3)

    ( )( 2)

    y xyx y

    x yxy x y xy y

    + + = ++ +

    0,25

    - T PT (2) ta c

    2 24 4

    ( 1) 1 2 21 1y xy x x x xx x

    + = + = + + + + + 2 1

    0( )( 2)

    y xy

    x yxy x y xy y

    + + >

    ++ +

    0,25

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    12/22

    - PT (3) x y = , thay vo PT (2) ta c : 3 22 3 4 0x x x + =

    1x = hoc1 17

    2x

    =

    0,25

    - Kt hp vi iu kin ta c 1x = ,1 17

    2x

    +=

    - KL: Vy h cho c hai nghim (x; y) l :1 17 1 17

    (1; 1); ;2 2

    + +

    0,25

    Bi 6 (A 2011 ) Gii h PT :2 2 3

    2 2 2

    5 4 3 2( ) 0 (1)

    ( ) 2 ( ) (2)

    x y xy y x y

    xy x y x y

    + + =

    + + = +

    HD : Bin i PT (2) thnh tch ta c2 2

    1

    2

    xy

    x y

    = + =

    .

    - TH1:1

    yx

    = thay vo PT (1).

    - TH 2: PT(1) 2 2 2 23 ( ) 2 4 2( )y x y x y xy x y + + + ( 1)(2 4 ) 0xy x y =

    Bi 7(Th GL 2012) Gii h : 3 3 4(4 )2 21 5(1 )

    x y x y

    y x = + = +

    HD : T (2) 2 24 5y x= thay vo (1) ta c : 3 3 2 2( 5 )(4 )x y y x x y =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    13/22

    IV. Phng php t n ph.

    Bi 1. Gii h phng trnh2 2

    1

    7

    x y xy

    x y xy

    + + =

    + =Li gii.

    y l h i xng loi I n gin nn ta gii theo cch ph bin.

    H 2( ) 1( ) 3 7x y xyx y xy+ + = + =

    tx y S

    xy P

    + = =

    ( )2, 4x y S P ta c 21 1, 2

    4, 33 7

    S P S P

    S PS P

    + = = = = = =

    TH 1.1 1 1, 2

    2 2 2, 1

    S x y x y

    P xy x y

    = + = = = = = = =

    TH 2.4 4 1, 3

    3 3 3, 1

    S x y x y

    P xy x y

    = + = = = = = = =

    . Vy tp nghim ca h l

    S = { }( 1;2); (2; 1); ( 1; 3); ( 3; 1) Ch .

    - Nu h pt c nghim l ( ; )x y th do tnh i xng, h cng c nghim l ( ; )y x . Do vy, hc nghim duy nht th iu kin cn l x y= .

    - Khng phi lc no h i xng loi I cng gii theo cch trn. i khi vic thay i cch nhnnhn s pht hin ra cch gii tt hn.

    Bi tp tng t: (T 2010) Gii h phng trnh:2 2 1

    3x xy yx y xy

    + + = =

    Bi 2(D 2004 )Tm m h c nghim :1

    1 3

    x y

    x x y y m

    + =+ =

    Bi 4. Gii h phng trnh2 2 18

    ( 1)( 1) 72

    x y x y

    xy x y

    + + + =

    + + =Phn tch. y l h i xng loi I

    - Hng 1. Biu din tng pt theo tng x y+ v tch xy

    - Hng 2. Biu din tng pt theo 2x x+ v 2y y+ . R rng hng ny tt hn.Li gii.

    H2 2

    2 2

    ( ) ( ) 18

    ( )( ) 72

    x x y y

    x x y y

    + + + = + + =

    . t

    2

    2

    1,41

    ,4

    x x a a

    y y b b

    + = + =

    ta c

    18 6, 12

    72 12, 6

    a b a b

    ab a b

    + = = = = = =

    TH 1.2

    2

    6 6 2, 3

    12 3, 412

    a x x x x

    b y yy y

    = + = = =

    = = = + = TH 2. i vai tr ca a v b ta c

    3, 4

    2, 3

    x x

    y y

    = =

    = = . Vy tp nghim ca h l

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    14/22

    S = { }(2;3); (2; 4); ( 3;3); ( 3; 4); (3;2); ( 4; 2); (3; 3); ( 4; 3) Nhn xt. Bi ton trn c hnh thnh theo cch sau

    - Xut pht t h phng trnh n gin18

    72

    a b

    ab

    + = =

    (I)

    1) Thay 2 2,a x x b y y= + = + vo h (I) ta c h

    (1)

    2 2 18

    ( 1)( 1) 72

    x y x y

    xy x y

    + + + =

    + + = chnh l v d 2.

    2) Thay 2 2,a x xy b y xy= + = vo h (I) ta c h

    (2)2 2

    2 2

    18

    ( ) 72

    x y

    xy x y

    + =

    =3) Thay 2 2 , 2a x x b x y= + = + vo h (I) ta c h

    (3)2 4 18

    ( 2)(2 ) 72

    x x y

    x x x y

    + + =

    + + =

    4) Thay1 1

    ,a x b yx y

    = + = + vo h (I) ta c h

    (4)2 2

    ( ) 18

    ( 1)( 1) 72

    x y xy x y xy

    x y xy

    + + + =

    + + =

    5) Thay 2 22 ,a x xy b y xy= + = vo h (I) ta c h

    (5)2 2 18

    ( 2 )( ) 72

    x y xy

    xy x y y x

    + + =

    + =

    a. Nh vy, vi h xut (I), bng cch thay bin ta thu c rt nhiu h pt mi.

    b. Thay h xut pht (I) bng h xut pht (II)2 2

    7

    21

    a b

    a b

    + =

    =v lm tng t nh trn ta li

    thu c cc h mi khc. Chng hn :6) Thay 2 2 ,a x y b xy= + = vo h (II) ta c h

    (6)2 2

    4 4 2 2

    7

    21

    x y xy

    x y x y

    + + =

    + + =

    7) Thay

    1 1

    ,a x b yx y= + = + vo h (II) ta c h

    (7)2 2

    2 2

    1 17

    1 121

    x yx y

    x yx y

    + + + = + =

    8) Thay1

    ,x

    a x by y

    = + = vo h (II) ta c h

    (8) 2 2 21 7

    ( 1) 21

    xy x y

    xy x y

    + + = + + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    15/22

    9) Thay1

    ,a x y by

    = + = vo h (II) ta c h

    (9) 2 2 2( ) 1 9

    ( 2) 21 1

    x y y y

    x y y y

    + + =

    + =10)Thay 2 22 , 2a x x b y x= + = + vo h (II) ta c h

    (10)

    2 2

    4 4 2 2

    4 7

    4 ( ) 21

    x y x

    x y x x y

    + + =

    + =...

    Bi 5(D 2007 ) Tm m h c nghim :3 3

    3 3

    1 15

    1 115 10

    x yx y

    x y mx y

    + + + = + + + =

    .

    t n ph

    1

    1

    a xx

    b y y

    = +

    = +

    iu kin ; 2a b

    Ta c h3 3

    5

    3 3 15 10

    a b

    a a b b m

    + =

    + = Bi 6 Gii h phng trnh :

    a) (C 2010 )2 2

    2 2 3 2

    2 2

    x y x y

    x xy y

    + =

    =b) (B 2002)

    3

    2

    x y x y

    x y x y

    =

    + = + +

    c)2 2 2

    3 4 2 2 4 1

    x y x y

    x y

    = +

    + =d)

    Bi 7 (St hch khi 10 nm 2012)Gii h :

    a)3 2

    2

    3 (6 ) 2 18 0

    3

    x y x xy

    x x y

    + =

    + = b)

    3 2

    2

    2 (6 ) 3 18 0

    7

    x

    x

    y x xy

    x y

    + = + + = a) H

    ( 2)(3 ) 18 0

    ( 2) (3 ) 0

    x x x y

    x x x y

    + = + + =

    t( 2)

    3

    a x x

    b x y

    = + =

    Nghim 1; 3x =

    b)H( 3)(2 ) 18 0

    ( 3) (2 ) 0

    x x x y

    x x x y

    + = + + =

    t( 3)

    2

    a x x

    b x y

    = + =

    Nghim

    Bi 8(D 2009 ) Gii h phng trnh : 22

    ( 1) 3 0

    5( ) 1 0

    x x y

    x yx

    + + = + + =

    - K. 0x . H 22

    11 3. 0

    1( ) 5. 1 0

    x yx

    x yx

    + + = + + =

    t1

    ,x y a bx

    + = = ta c h :

    2 2 2 2

    2, 1 11 3 0 3 11 1 3

    , 2,5 1 0 (3 1) 5 1 0 2 2 2

    a b x ya b a b

    a b x ya b b b

    = = = = + = =

    = = = = + = + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    16/22

    Bi 9(A 2008) Gii h phng trnh :

    2 3 2

    4 2

    5

    45

    (1 2 )4

    x y x y xy xy

    x y xy x

    + + + + = + + + =

    - H

    2 2

    2 2

    5( ) ( 1)

    4

    5( )4

    x y xy x y

    x y xy

    + + + + = + + =

    . t2x y a

    xy b

    + =

    =

    ta c :

    2

    22

    5 5( 1) 0,0

    4 455 1 3

    ,44 2 2

    a b a a ba a ab

    b aa b a b

    + + = = = = = + = = =

    - Vy tp nghim ca h pt l S = 3 33 5 25

    1; ; ;2 4 16

    Bi 10 Gii h phng trnh :2 2 2( ) 7

    ( 2 ) 2 10

    x y x y

    y y x x

    + + + =

    =

    - H2 2

    2( ) 7

    ( 2 ) 2 10

    x y x y

    y y x x

    + + + =

    =

    2 2

    2 2

    ( 1) ( 1) 9

    ( ) ( 1) 9

    x y

    y x x

    + + + =

    + =.

    - t 1, 1a x b y b a y x= + = + = ta c h2 2

    2 2

    9

    ( ) 9

    a b

    b a a

    + =

    =

    2 2 2 2 2

    ( ) 2 0a b b a a a ab a + = = = hoc 2a b= - Vi 0 3 1, 2a b x y= = = = hoc 1, 4x y= =

    - Vi2 3 62 5 9

    5 5a b b b a= = = = m

    6 3

    1 , 15 5

    x y = = + hoc6 3

    1 , 15 5

    x y= + =

    Cch 2: Th (1) vo PT (2) v rt gn ta c : 2 2 4 2 3 0 ( 1)( 2 3) 0x xy x y x x y+ + + + = + + + =

    Bi 11(A 2006) Gii h phng trnh :3

    1 1 4

    x y xy

    x y

    + =

    + + + =- K: 1, 1, 0x y xy

    - H3 3

    2 2 ( 1)( 1) 16 2 1 14

    x y xy x y xy

    x y x y x y x y xy

    + = + = + + + + + = + + + + + =

    - t ,x y a xy b+ = = . 2 22, 0, 4a b a b ta c h pt

    22 2

    3 3 3

    3 26 105 02 1 14 2 4 11

    a b a b a b

    b ba a b b b b

    = = + = + + =+ + + = + + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    17/22

    3 3

    6 3

    b x

    a y

    = = = =

    (tha mn k)

    Bi 12(Th T2010) Gii h phng trnh:8

    2 29 9 10

    x y

    x y

    + =

    + + + =. Bnh phng c 2 PT.

    Bi 13(Th GL 2012) Gii h :

    2 2

    2 2

    1 12 7

    6 11

    x y

    x y

    x y xy

    + + + =

    + = +

    - PT (1) 2 21 1

    ( ) 2 ( ) 2 2 7x yx y

    + + + =

    - PT (2)1 1

    6 ( ) ( ) ( ) 6x y

    x y x yxy x y

    + + = + + + + = Ta c

    2 2

    6

    2 2 2 7

    a b

    a b

    + =

    + =

    Bi 14(T 2011) Gii h :

    ( 7) 1 0

    2 2 221 ( 1)

    y x x

    y x xy

    + + =

    = + . Ln lt chia cho2

    ;y y v t n ph.

    Bi 15(B 2009 ) Gii h :2 2 2

    1 7

    1 13

    xy x y

    x y xy y

    + + =

    + + =. Ln lt chia cho 2;y y v t n ph.

    Bi 16(Th T2012) Gii h :2 2 1 4

    2 2( ) 2 7 2

    x y xy y

    y x y x y

    + + + =

    + = + +Chia 2 v ca 2 PT cho y v t n ph.

    Bi 17 Gii h phng trnh:

    2 2 2 2(2 ) 5(4 ) 6(2 ) 0

    1

    2 32

    x y x y x y

    x yx y

    + + =

    + =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    18/22

    V. Phng php hm s.

    * C s phng php. Nu ( )f x n iu trn khong ( ; )a b v , ( ; )x y a b th :( ) ( )f x f y x y= =

    Bi 1 Gii cc HPT sau :

    a)3 3

    2 2

    2

    x x y y

    x y

    + = +

    + =

    b)5 5

    2 2

    2

    x x y y

    x y

    + = +

    + =

    Bi 2 Gii h phng trnh :5 55 5 (1)

    2 2 1 (2)

    x x y y

    x y

    =

    + =

    Bi 3. Gii h phng trnh3 33 3 (1)

    2 2 1 (2)

    x x y y

    x y

    =

    + =

    Phn tch. Ta c th gii h trn bng phng php a v dng tch. Tuy nhin ta mun gii hny bng phng php s dng tnh n iu ca hm s. Hm s 3( ) 3f t t t= khng n iu trn

    ton trc s, nhng nh c (2) ta gii hn c x v y trn on [ ]1;1 .Li gii.T (2) ta c [ ]2 21, 1 , 1;1x y x y

    Hm s 3( ) 3f t t t= c 2'( ) 3 3 0, ( 1;1) ( )f t t t f t= < nghch bin trn on [ ]1;1 .

    [ ], 1;1x y nn (1) ( ) ( )f x f y x y = = th vo pt (2) ta c 22

    x y= = .

    Vy tp nghim ca h l S =2 2 2 2

    ; ; ;2 2 2 2

    Nhn xt. Trong TH ny ta hn ch min bin thin ca cc bin hm s n iu trn on .

    Bi 4 Gii h phng trnh:

    3 23 ( 3) (1)

    2 2( 1) 2 5 0 (2)

    x x y y

    y y x y x

    = + + + + + + + =

    PT 3 3(1) 3 3x x y y + = +Xt hm 3( ) 3f t t t= + . HS ng bin. T (1) ( ) ( )f x f y x y = =Thay v (2) tip tc s dng PP hm s CM PT (2) c 1 nghim duy nht 1 1x y= = .

    Bi 5 (A 2003) Gii h : 3

    1 1(1)

    2 1 (2)

    x yx y

    y x

    =

    = +

    - Xt hm s2

    1 1( ) ( 0) '( ) 1 0f t t t f t

    t t= = + > nn hm s ng bin.

    - T (1) ( ) ( )f x f y x y = =

    - Thay vo (2) c nghim1 5

    1;4

    x

    =

    Bi 6(Th GL) Gii h phng trnh

    1 13 3

    ( 4 )(2 4) 36 (2)

    (1)x yx y

    x y x y

    =

    + =

    .

    - Xt hm s3 4

    1 3( ) ( 0) '( ) 1 0f t t t f t

    t t= = + > nn hm s ng bin.

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    19/22

    - T (1) ( ) ( )f x f y x y = =- Thay vo (2) c nghim 2; 6x = . vy h c nghim (2; 2); ( 6; 6) .

    Bi 7 (Thi HSG tnh Hi Dng 2012)3 33 ( 1) 9( 1) (1)

    1 1 1 (2)

    x x y y

    x y

    =

    + = - T iu kin v t phng trnh (2) c 1; 1 1x y

    -

    3 3

    (1) 3 ( 1) 3 1x x y y = , xt hm s3

    ( ) 3f t t t= trn [1; )+- Hm s ng bin trn [1; )+ , ta c ( ) ( 1) 1f x f y x y= =

    - Vi 1x y= thay vo (2) gii c 1; 2x x= = 1 2

    ,2 5

    x x

    y y

    = = = =

    Bi 8 (A 2012) Gii h phng trnh

    3 2 3 2

    2 2

    3 9 22 3 9

    1

    2

    x x x y y y

    x y x y

    + = +

    + + =

    - T phng trnh (2) 2 21 1

    ( ) ( ) 12 2

    x y + + = nn3 1 1 3

    1 ; 12 2 2 2

    x v y

    +

    - 3 3(1) ( 1) 12( 1) ( 1) 12( 1)x x y y = + + nn xt 3( ) 12f t t t= trn3 3

    [ ; ]2 2

    - Ch ra f(t) nghch bin. C ( 1) ( 1) 1 1f x f y x y = + = +

    - Nghim1 3 3 1

    ( ; ) ( ; ); ( ; )2 2 2 2

    x y

    =

    Bi 9. (A 2010) Gii h phng trnh2(4 1) ( 3) 5 2 0 (1)

    2 24 2 3 4 7 (2)

    x x y y

    x y x

    + + =

    + + =

    Li gii.

    - (1) 2(4 1)2 (2 6) 5 2 0x x y y + + =

    ( ) ( )2 32 3

    (2 ) 1 (2 ) 5 2 1 5 2 (2 ) 2 5 2 5 2x x y y x x y y + = + + = +

    (2 ) ( 5 2 )x f y = vi 3( )f t t t= + . 2'( ) 3 1 0, ( )f t t t t= + > B trn .

    Vy25 4

    (2 ) ( 5 2 ) 2 5 2 , 02

    xf x f y x y y x

    = = =

    - Th vo pt (2) ta c

    225 42

    4 2 3 4 7 0 ( ) 02

    x

    x x g x

    + + = =

    - Vi

    225 4 32( ) 4 2 3 4 7, 0;2 4

    xg x x x x

    = + +

    . CM hm g(x) nghch bin.

    - Ta c nghim duy nht1

    22

    x y= =

    Bi 10.(Thi th T 2011) Tm cc gi tr ca m h phng trnh sau c nghim3 3 2

    2 2 2

    3 3 2 0

    1 3 2 0

    x y y x

    x x y y m

    + =

    + + =Li gii.

    - iu kin. 1 1, 0 2x y

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    20/22

    (1) 3 33 ( 1) 3( 1)x x y y = - Hm s 3( ) 3f t t t= nghch bin trn on [ 1;1]

    [ ], 1 1;1x y nn ( ) ( 1) 1 1f x f y x y y x= = = +

    Th vo pt (2) ta c 2 22 1 (3)x x m = H c nghim Pt (3) c nghim [ ]1;1x

    Xt [ ]2 2 21( ) 2 1 , 1;1 , '( ) 2 1 1g x x x x g x x x = = + '( ) 0 0g x x= = . (0) 2, ( 1) 1g g= =

    Pt (3) c nghim [ ]1;1 2 1 1 2x m m

    Bi 11(Th T 2012) Gii h :( )

    5 4 10 6 (1)

    24 5 8 6 2

    x xy y y

    x y

    + = + + + + =

    .

    TH1 : Xt 0y = thay vo h thy khng tha mn.

    TH2 : Xt 0y , chia 2 v ca (1) cho5

    y ta c5 5

    ( ) (3)

    x x

    y yy y+ = +- Xt hm s 5 4( ) '( ) 5 1 0f t t t f t t= + = + > nn hm s ng bin.

    - T2(3) ( ) ( )

    x xf f y y x y

    y y = = =

    - Thay vo (2) ta c PT 4 5 8 6 1x x x+ + + = = . Vy h c nghim ( ; ) (1;1)x y =

    Bi 15. Gii h phng trnh2 2

    2 2 ( )( 2)

    2

    x y y x xy

    x y

    = +

    + =Phn tch.Nu thay 2 22 x y= + vo phng trnh th nht th ta s c ht

    Li gii.Thay 2 22 x y= + vo phng trnh th nht ta c

    2 2 3 3 3 32 2 ( )( ) 2 2 2 2x y x y x yy x xy x y y x x y = + + = + = + (1)Xt hm s 3( ) 2 ,tf t t t= + c 2'( ) 2 ln 2 3 0,tf t t t= + > suy ra ( )f t ng bin trn .

    (1) ( ) ( )f x f y x y = = th vo pt th hai ta c1x y= = . Vy tp nghim ca h l S = { }(1;1); ( 1; 1)

    Bi 16. Gii h phng trnh

    2

    2

    1 3

    1 3

    y

    x

    x x

    y y

    + + =

    + + =Li gii.

    Tr v hai pt ta c

    ( )2 2 2 21 1 3 3 1 3 1 3y x x yx x y y x x y y+ + + + = + + + = + + +

    ( ) ( )f x f y= vi 2( ) 1 3tf t t t= + + + .2

    ( ) 1 3 ln3 0,1

    ttf tt

    = + + > +

    ( )f t ng bin trn . Bi vy ( ) ( )f x f y x y= = th vo pt th nht ta c

    ( )2 21 3 1 3 1 (0) ( )x xx x x x g g x+ + = = + =

    Vi ( )2( ) 3 1xg x x x= + . ( )2 2'( ) 3 ln3 1 3 11x x xg x x x

    x

    = + +

    +

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    21/22

    ( )2 21

    3 1 ln3 0,1

    x x x xx

    = + >

    + do 2 1 0x x+ > v 2 1 1x +

    Suy ra ( )g x ng bin trn . Bi vy ( ) (0) 0g x g x= =Vy h phng trnh c nghim duy nht x = y = 0

    Bi 17. Chng minh h

    20072 1

    20072 1

    yxey

    xye

    x

    =

    =

    c ng 2 nghim 0, 0x y> >

    Li gii.

    K:2

    2

    1 0 ( ; 1) (1; )

    ( ; 1) (1; )1 0

    x x

    yy

    > +

    + > . Do

    0

    0

    x

    y

    >

    >nn

    1

    1

    x

    y

    >

    >

    Tr v hai pt ta c 2 2 2 21 1 1 1x y x yx y x ye e e e

    x y x y = =

    Hay ( ) ( )f x f y= vi 2( ) , (1; )1t tf t e t

    t= +

    .

    ( )2 21

    '( ) 0, (1; ) ( )1 1

    tf t e t f tt t

    = + > + ng bin trn

    (1; )+ .

    Bi vy ( ) ( )f x f y x y= = th vo pt th nht ta c

    2 22007 2007 0 ( ) 0

    1 1x xx xe e g x

    x x= + = =

    Vi2

    ( ) 2007, (1; )1

    x xg x e xx

    = + +

    . Ta c

    2

    2 2 2 3 2

    1 3 ( 1)'( ) ; ''( ) 0, (1; )

    ( 1) 1 ( 1) 1x x x xg x e g x e x

    x x x x

    = = + > +

    Suy ra '( )g x ng bin trn (1; )+ . '( )g x lin tc trn (1; )+ v c

    1lim '( ) , lim '( )

    xxg x g x

    + += = + nn '( ) 0g x = c nghim duy nht 0 (1; )x + v

    0 0 0'( ) 0 '( ) '( ) . '( ) 0 1g x g x g x x x g x x x> > > < < > (1) ln(1 ) ln(1 ) ( ) ( )x x y y f x f y + = + = vi ( ) ln(1 ) , ( 1; )f t t t t= + +

    1'( ) 1 0 0 ( 1; ) ( )

    1 1

    tf t t f t

    t t

    = = = = +

    + +B trn ( 1;0) v NB trn (0; )+

    TH 1. , ( 1;0)x y hoc , (0; )x y + th ( ) ( )f x f y x y= =

    Th vo pt (2) ta c 0x y= = (khng tha mn)TH 2. ( 1;0), (0; )x y + hoc ngc li th 2 20 12 20 0xy x xy y< + >TH 3. 0xy = th h c nghim 0x y= = . Vy h c nghim duy nht 0x y= =

  • 7/28/2019 Phuong Phap Giai He Phuong Trinh

    22/22

    VI. Phng php s dng bt ng thc.

    1) C s phng php : S dng BT chng minh VT VP hoc ngc li, du bng xy ra khix y=

    2) Mt s BT quen thuc.

    Bi 1 Gii h :

    2 2 2 2

    2 33

    (1)2 3

    2 1 14 2 (2)

    x y x xy yx y

    x y x x y y

    + + ++ = +

    + + =

    - HD : T (1) VT VP, du bng khi x y= thay vo PT (2) ta c :2 332 1 14 2x x x x + =

    Ta c :

    2 2

    2

    223

    2 1 0 2 1 02 1 0 1 2

    2 1 014 2

    x x x xx x x

    x xx x

    = =

    Bi 2(Thi th T 2013) Gii h :2 22x 3x 4 2y 3y 4 18

    2 2x y xy 7x 6y 14 0

    + + =

    + + + =

    ( )( ) ( , )x y

    - (2) + + + =2 2( 7) 6 14 0x y x y y . 7

    0 13

    xx y 0,25

    - (2) + + + =2 2( 6) 7 14 0y x y x x . 10

    0 23

    yy x 0,25

    - Xt hm s 23

    ( ) 2 3 4, '( ) 4 - 3, '( ) 0 14

    = + = = = > =2 ( ) (2) 6x f x f Kt hp vi 1y = = + + >2 2( ) (1) 3 ( ). ( ) (2 3 4)(2 3 4) 18f y f f x f y x x y y .

    - TH 2. 2x = h tr thnh2

    2

    12 3 1 0 1,

    24 4 0

    2

    y y y y

    y yy

    + = = =

    + = =

    v nghim

    - Vy h cho v nghim.

    0,25