pengurusan makmal

5/22/2018 pengurusan makmal

1/24

1

PENGENALAN

Sains dan teknologi adalah merupakan satu elemen penting sebagai asas

pembangunan dalam sesebuah negara didunia. Tanpa asas ini, sesebuah negara itu

tidak dapat mencapai banyak kemajuan. Penyelidikan dan pembangunan ( R & D )

sesuatu produk itu bermuladari sebuah makmal sains. Tidak terkecuali di Malaysia.

Di Malaysia, kewujudan makmal-makmal sains bukan saja terfokus kepada institusi

pendidikan milik kerajaan semata-mata bahkan dimajoriti institusi pendidikan

swastajuga ada disediakan kemudahan ini.

Semua kemudahan ini disediakan adalah khusus bagi membolehkan pelajar-pelajar

menjalankan pelbagai kaji selidik dalam pelbagai bidangakademik. Dengan segala

kemudahan dan kelengkapan makmal yang tersedia, proses pengajaran dan

pembelajaran sains amat mudah difahami dan memberikan lebih impak langsung

kepada pelajar dan kemahiran saintifik yang lebih optimum diperolehi. Aktiviti amali

dalam proses P & P merupakan wadah utama bagi membolehkan pelajar menguasai

kemahiran.

Bagi memastikan penggunaan makmal sains yang berkesan, sistem pengurusan

danpentadbiran makmal sains yang lebih cekap diwujudkan. Jawatan-jawatanpentadbiran dan pengurusan seperti Ketua Bidang Sains, Ketua Panitia Mata

Pelajaran serta kakitangan sokongan seperti Pembantu Makmal dan Pembantu Am

Pejabat telah diwujudkan. Dengan adanya organisasi ini, sistem pengurusan makmal

akan lebih cekap danpenggunaan yang optimum serta berkesan dapat

direalisasikan.

MAKMAL DAN BILIK SAINS

(Makmal Sains untuk Sekolah Menengah , Bilik Sains untuk Sekolah Rendah )

Makmal atau bilik sains merupakan tempat yang penting dan istimewa bagi guru dan

pelajar meneroka konsep dan melakukan kerja amali. Definisi makmal atau bilik

sains adalah seperti berikut:


2/24

2

1.1 Definisi

Makmal sains ialah ruang yang digunakan untuk mengajar, membuat

analisis,penyelidikan, menjalankan eksperimen dan penghasilan bahan di sekolah

menengah. Laboratory.Design.com

Makmal ialah tempat mengadakan percubaan atau penyelidikan segala sesuatu

yang berhubung dengan ilmu sains (fizik, kimia, dan lain-lain). Kamus Dewan edisi

keempat

Dalam konteks Sekolah Rendah, Bilik sains ialah ruang yang digunakan

untukmengajar, membuat analisis, penyelidikan, menjalankan eksperimen, dan

penghasilan

Satu lawatan ke Makmal Sains Sekolah Menengah Sains Kuala Terengganu telah

dibuat untuk mendapatkan maklumat mengenai pengurusan Makmal Sains. Sekolah

tersebut atau lebih dikenali sebagai SESTER mempunyai Makmal Kimia, Makmal

Biologi dan juga Makmal Fizik yang cukup lengkap. Makmal tersebut mempunyai

pelbagai kemudahan yang diperlukan oleh pelajar di sekolah tersebut untuk

menjalankan uji kaji dan juga eksperimen. Pengurusan makmal Sains merupakan

aspek yang sangat penting kerana makmal sains yang teratur dan baik dapat

menjadikan proses pengajaran Sains yang lebih bermakna kepada murid.


3/24

3

STRUKTUR ORGANISASI

Susun atur bagi organisasi Jabatan Sains di Sekolah Menengah Sains Kuala

Terengganu diketuai oleh Pengetua Sekolah sendiri iaitu Tuan Haji Zakaria bin

Awang dan dibantu oleh Penolong Kanan Akademik, Tuan Haji Jamil Sakmin,

Penolong Kanan HEM, Encik Rozazat bin Ramli dan seterusnya Ketua Bidang Sains

iaitu Tuan Haji Latif bin Mohd. Seterusnya ialah guru-guru bagi matapelajaran Fizik,

Kimia dan juga Biologi. Guru- guru ini dibantu oleh Pembantu Makmal iaitu Puan

Zainab bin Awang dan juga Encik Zakaria bin Nawang dan juga Pembantu Am

Rendah Makmal iaitu Puan Rosnani Md Noor.

Struktur organisasi jawatankuasa pengurusan makmal ini kemudiannya dipecahkan

kepada tiga organisasi kecil iaitu berdasarkan makmal. Sebagai contoh struktur

organisasi jawatankuasa pengurusan bagi Makmal Kimia diketuai oleh Ketua Bidang

iaitu Tuan Haji Abdul Latif bin Mohd dan dibantu oleh Guru Kimia iaitu Puan

Noraidah bt Abdul Rahman, Puan Hajah Noryati bt Sidi dan Puan Suzanawaty

Suraini bt Kamal. Ketiga-tiga guru kimia ini akan dibantu oleh Pembantu Makmal iaitu

Puan Zainah bin Awang. Bagi makmal Fizik dan Kimia juga mempunyai struktur

organisasi yang sama iaitu diketua oleh Ketua Bidang dan dibantu oleh guru

matapelajaran serta Pembantu Makmal.


4/24

4

PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB JAWATANKUASA PENGURUSAN

MAKMAL SAINS

Semua anggota di bawah organisasi Bidang Sains adalah terlibat secara langsung

dalam pengurusan dan pentadbiran makmal dan bilik sains di sekolah. Pengetua

sekolah bertanggungjawab atas keseluruhan pengurusan makmal dan bilik sains

dalam pengendalian program kurikulum dan kokurikulum sains di sekolah dari segi

perancangan, pelaksanaan, penyelarasan, penilaian dan pemantauan. Pengetua

merupakan pemimpin kurikulum yang bertanggungjawab ke atas guru-guru dan

kakitangan makmal dan bilik sains dalam aspek profesional dan pengurusan

Penolong Kanan Akademik, Penolong Kanan Hal Ehwal Murid, Penolong Kanan dan

Ketua Bidang Sains dan Matematik bertanggungjawab membantu Pengetua dalam

keseluruhan pengurusan makmal dan bilik sains berkaitan pengendalian program

kurikulum dan .kokurikulum sains di sekolah dari segi perancangan, perlaksanaan,

penyelarasan, penilaian dan pemantauan. Setiap anggota mestilah mempunyai

komitmen dan berkemahiran untuk memastikan Bidang Sains berjalan dengan

lancar.

Ketua Bidang Sains bertanggungjawab kepada Pengetua dalam pengendalianprogram kurikulum dan kokurikulum semua mata pelajaran sains dan matematik di

sekolah dari segi perancangan, pelaksanaan, penyelarasan, penilaian dan

pemantauan. Ketua Bidang Sains dan Matematik juga bertanggungjawab dalam

memberi bimbingan profesional kepada guru-guru sains dan kakitangan makmal

sains. Bimbingan ini adalah untuk memastikan peningkatan kemahiran mereka,

khususnya dalam bidang pengajaran dan pembelajaran serta pengurusan makmal

melalui program perkembangan staf.

Tugas dan tanggungjawab Ketua Bidang Sains dalam pengurusan makmal sains

pula adalah seperti menyelia dan memastikan segala kemudahan fizikal seperti

sistem bekalan elektrik,gas,air, kerusi dan meja mempunyai kuantiti yang mencukupi,

berfungsi dan menepati ciri-ciri keselamatan. Selain itu, Ketua Bidang juga perlu

memastikan segala kelengkapan makmal sentiasa berada dalam keadaan bersih

dan selamat digunakan. Pelan tindakan keselamatan semasa kecemasan, peraturan

keselamatan, latihan kecemasan kebakaran, kelengkapakan pencegahan kebakarandan jadual penyelenggaraan juga perlu dirancanga dan disediakan oleh Ketua


5/24

5

Bidang Sains. Selain daripada itu, Ketua Bidang Sains juga mengurus dan

memastikan penyemakan stok makmal Sains dibuat sekurang-kurangnya enam

bulan sekali.

Dalam proses hapus kira dan pelupusan peralatan pula, Ketua Bidang Sains perlu

memnastikan kerja hapus kira dan pelupusan peralatan serta bahan sains dijalankan

mengikut peraturan yang ditetapkan. Bagi urusan perbelanjaan pula, Ketua Bidang

perlu merancang dan menyediakan anggaran perbelanjaan tahunan bagi pengajaran

dan pembelajaran sains serta keperluan makmal sains. Setelah segala pembelian

dilakukan, tugas ketua bidang ialah mengurus serta memeriksa peralatan dan bahan

Sains yang baru dibeli diterima mengikut bilangan dan spesifikasinya. Beliau juga

perlu mengenal pasti dan menguruskan perolehan peralatan dan bahan Sains

mengikut Arahan Perbendaharaan dan Surat Pekeliling yang berkuatkuasa.

Guru Sains iaitu guru Kimia, Biologi dan Fizik secara automatik menjadi anggota

Panitia Sains. Tugas guru sains dalam pengurusan makmal dan bilik sains adalah

mematuhi jadual penggunaan makmal dan bilik sains. Selain melaksanakan PEKA

Sains guru juga perlu memastikan murid mematuhi dan mengamalkan peraturan

keselamatan makmal dan bilik sains. Selain itu guru juga perlu mengenal pasti

keperluan peralatan dan bahan sains yang akan digunakan dalam kerja amali serta

mengisi borang atau buku pesanan untuk tindakan kakitangan makmal dan bilik

sains. Guru bukan sahaja bertindak sebagai tenaga pengajar tetapi turut membantu

Ketua Bidang Sains merekod, menyemak dan mengemas kini stok dan juga

mengendalikan sistem maklumat bagi senarai dan bahan sains.

Antara tugas harian bagi pembantu makmal ialah membuka pintu makmal dan pintu

bilik persediaan makmal sains sebelum waktu sesi pembelajaran bermula dan

mengunci pintu makmal apabila sesi pembelajaran makmal berakhir. Menurut Puan

Zainab Awang, Pembantu Makmal Sekolah Menengah Sains Kuala Terengganu,

tugas pembantu makmal melakukan kerja-kerja pembersihan makmal sains agar

sentiasa dalam keadaan bersih serta perlu memastikan makmal dalam keadaan

ceria dan selamat.

Selain itu, beliau turut perlu menyediakan alat, radas dan bahan sains seperti yang

dipesan oleh guru sains dalam buku penyediaan alat / radas atau borang pesanan.SESTER merupakan sebuah sekolah berasrama penuh yang mana banyak uji kaji


6/24

6

dan juga eksperimen dilakukan oleh pelajar sekolah di dalam makmal. Oleh itu tugas

pembantu makmal adalah memastikan semua peralatan dan bahan sains berfungsi

sebelum kerja amali dijalankan.

PERANCANGAN BELANJAWAN, PESANAN DAN PROSEDUR PEMBELIAN

YANG DILAKSANAKAN DI SEKOLAH

Menurut Puan Zainab Awang lagi, belanjawan bagi setiap makmal dilakukan

sebanyak dua kali geran setahun iaitu pada awal tahun dan juga pada lewat

pertengahan tahun. Sumber kewangan bagi setiap sekolah untuk perbelanjaan

makmal Sains adalah daripada Bantuan Perkapita Mata Pelajaran (PCG). Pemberian

bantuan ini adalah berdasarkan bilangan pelajar di sekolah terbabit. Bagi

pengurusan perolehan, terdapat 5 lima sumber dimana pihak sekolah boleh

dapatkan pembekal bagi membekalkan barang- barang yang diperlukan.

Sumber pertama ialah kontrak pusat. Kontrak ini adalah antara berbendaharaan

dengan syarikat. Pembelian juga perlu dibuat dengan syarikat yang telah ditetapkan

melainkan jika pesanan tidak mencapai had minima yang telah ditetapkan. Senarai

kontrak pusat ini boleh diperolehi dari unit kewangan Jabatan Pelajaran Negeri. Jila

pesanan tidak mencapai had minima, pembelian boleh dilakukan dengan bukankontrak pusat. Pihak sekolah hanya dibenarkan melalukan pembelian jika bekalan

adalah tidak lebih daripada RM 10,000 setahun dan pembekal boleh sama ada

berdaftar atau tidak berdaftar.

Bagi pembelian sebut harga pula, perolehan mestilah bernilai RM 50,000 DAN

KURANG RM 200,000 setahun. Perlantikan jawatankuasa sebut harga adalah

seramai tiga orang dan dipengerusikan oleh Pengetua Sekolah sendiri. Melalui

jawatankuasa ini, satu dokumen sebut harga disediakan. Pembelian Panjar Wang

Runcit ( PWR ) adalah pembelian runcit kurang RM 100 secara tunai. Pembelian ini

boleh dibelanjakan untuk semua jenis kumpulan wang yang diselenggara oleh

sekolah.

Proses pesanan dan juga pembelian akan melalui beberapa prosedur. Langkah

pertama ialah Ketua Bidang Sains akan membuat satu surat kepada semua

Pembantu Makmal. Surat tersebut mengkehendaki agar semua Pembantu Makmal di

setiap makmal untuk membuat satu senarai keperluan peralatan dan juga bahan


7/24

7

yang baru. Langkah seterusnya ialah mengetahui jumlah peruntukan tahunan dan

jumlah peruntukan tahunan tersebut boleh di perolehi daripada ketua bidang.

Sebelum borang Nota Minta diisi, pihak sekolah akan terlebih dahulu mendapatkan

sebut harga bagi barang-barang dinyatakan di dalam Nota Minta. Pihak sekolah

akan mendapatkan sebut harga daripada tiga syarikat pembekal yang berbeza.

Pihak pembekal akan dipilih berdasarkan jenama barang, servis dan juga harga.

Menurut Pembantu Makmal SESTER lagi, pemilihan pihak pembekal dibuat

berdasarkan servis dan juga harga kerana dua-dua aspek ini begitu penting.

Menurut beliau, pihak pembekal yang mempunyai kecekapan yang tinggia dalam

pengendalian pembelian barang secara pukal akan dipilih kerana barang-barang

yang akan dipesan perlu sampai dalam tempoh masa tertentu. Selain itu, aspek

harga perlu dititik beratkan kerana terdapat barang yang diletakkan pada harga

rendah tetapi mempunyai kualiti bahan yang rendah. Terdapat juga peralatan yang

berkualiti tinggi namun harga terlampau tinggi. Hal ini penting kerana peralatan di

dalam makmal akan digunakan dalam tempoh masa yang lama dan juga barang

tersebut hendaklah selamat digunakan oleh pelajar.

Untuk membuat pesanan, satu nota minta perlu dibuat dan perlu disemak terlebih

dahulu oleh Ketua Bidang Sains iaitu Tuan Haji Abdul Latif bin Mohamad. Antara

perkara yang terdapat di dalam nota minta ini ialah rujukan, tarikh, kepada (

pengetua ) dan juga nama pemohon iaitu Ketua Bidang Sains. Barang yang dimohon

juga perlu diperihalkan secara terperinci seperti nama barang yang dimohon, kuantiti

yang diperlukan serta anggaran harga bagi setiap barang yang dipohon. Selain itu,

baki peruntukan semasa bagi mata pelajaran Sains Tulen juga perlu dinyatakan.

Baki peruntukan ini perlu dinyatakan agar situasi sebenar kewangan bagi mata

pelajaran Sains Tulen. Permohonan mendapatkan bekalatan peralatan ini perlu

mendapat kelulusan daripada Pengetua Sekolah terlebih dahulu sebelum Borang

Pesanan diisi. Apabila Nota Minta telah diluluskan barulah Borang Pesanan Sekolah

akan diisi. Namun, jika Nota Minta tersebut tidak mendapat kelulusan, satu

penjelasan perlu diperolehi daripada Pengetua Sekolah.

Borang peasanan ini akan diisi oleh Pembantu Makmal Sekolah dan ditandatangani

oleh Pengetua Sekolah. Menurut Pembantu Makmal, Borang Pesanan Sekolah ini

perlu diisi dalam tiga salinan. Nama sekolah yang membuat pesanan dinyatakan


8/24

8

pada bahagian atas borang diikuti dengan nama pembekal yang bakal membekalkan

barang tersebut kepada sekolah. Dalam borang pesanan ini, setiap barang yang

bakal dipesan ditulis dengan lengkap berserta dengan kuantiti serta harga dan

diskaun serta harga bersih bagi setiap barang yang dipesan. Selain itu, turut

dinyatakan di dalam borang pesanan tersebut bahawa pembayaran tidak akan dibuat

jika perakuan mengenai mutu tidak dipenuhkan. Ini bermakna bahawa pihak sekolah

benar-benar mementingkan mutu barang yang dipesan bagi menjamin mutu dan

juga keselamata pelajar ketika menggunakan peralatan di dalam makmal. Apabila

barang-barang dipesan telah diterima Pembantu Makmal akan menandatangani

borang pesanan ini sebagai pengesahan bahawa barang yang dipesan telah

diterima.

PENYIMPANAN STOK BAGI PERALATAN DAN ALAT RADAS

Penyimpanan stok bagi peralatan dan alat radas adalah berbeza-beza mengikut

jenis makmal. Hal ini kerana setiap makmal mempunyai peralatan dan alat radas

yang berbeza. Sebagai contoh tiada bahan kimia di dalam Makmal Fizik. Bahan

kimia hanya boleh didapati di dalam makmal Kimia serta terdapat juga dalam jumlah

yang sedikit di dalam makmal Biologi.

Makmal Kimia

Semua bahan kimia adalah merbahaya jika tidak disusun secara teratur dan

sistematik dan juga tidak boleh berselerakan di dalam makmal. Hal ini kerana bahan

kimia mudah terbakar, mengkakis, beracun serta bertindak balas dengan bahan lain

lalu menghasilkan bahan yang lebih merbahaya. Bahan kimia di makmal haruslah

disimpan dalam stor yang sesuai mengikut kategori keaktifan dimana bahan kimia

yang terlalu aktif mestilah diasingkan daripada bahan kimia yang lain. Contoh

tempat penyimpanan bahan kimia yang terlalu aktif di SESTER adalah di kebuk

wasap. Contoh bahan kimia yang disimpan di dalam kebuk wasap ialah bahan kimia

organik seperti fenol dan asid metanoik. Kebanyakaan bahan kimia organik adalah

bahan yang mudah meruap serta beracun. Pengaliran udara yang sempurna adalah

penting dalam penyimpanan bahan kimia organik.

Asid dan alkali pula mempunyai sifat mengkakis yang begitu kuat. Asid dan alkali

tidak boleh diletakkan pada rak yang terlalu tinggi kerana jika sekiranya bahan


9/24

9

tersebut jatuh daripada rak ianya akan terpercik ke muka dan badan orang yang

berhampiran. Manakala bagi cecair mudah terbakar pula disimpan pada aras

terbawah di dalam almari simpanan bagi mengelakkan berlaku sebarang kebakaran.

Penyimpanan bahan kimia di dalam bekas plastik adalah tidak digalakkan sama

sekali terutama larutan yang mempunyai sifat mengkakis. Selain itu, asid juga perlu

diasing dariapda bes

MAKMAL BIOLOGI

Mikroskop merupakan antara peralatan yang boleh dijumpai di dalam makmal

Biologi. Selepas digunakan mikroskop haruslah di simpan di dalam peti atau almari

yang dibuat khas untuk penyimpanan mikroskop. Peti khas ini penting untuk

memastikan kanta-kanta dan juga cermin tidak di selaputi debu dan juga kotoran.

Almari tersebut hendaklah mempunyai pemanas bertujuan untuk memanaskan ruang

penyimpanan mikroskop. Pemanasan ini bertujuan untuk mengelak berlakunya

pembiakan kulat pada kanta-kanta mikroskop.almari yang bertutup juga boleh

digunakan untuk penyimpanan mikroskop,namun kadar kelembapan yang tinggi di

dalam almari menyebabkan silica gel digunakan untuk menyerap kelembapan yang

terdapat di dalam almari yang bertutup. Silica jel mestilah dikeringkan apabila ia

berubah warna kepada biru.

BAGAIMANA REKOD STOK DIURUSKAN

Apabila barang atau peralatan yang dipesan daripada pembekal telah selamat

diterima, ia akan didaftarkan dalam Buku Rekod Penerimaan Peralatan dan Bahan

Makmal Sains. Pekeliling yang digunakan untuk mengurukan stok sekolah ialah

Pekeliling Perbendaharaan BIL 5 Tahun 2007 serta Pekeliling Perbendaharaan BIL 5

Tahun 2009.Untuk memudahkan pengurusan rekod stok, stok tersebut direkodkan

berdasarkan jenis-jenis stok. Terdapat tiga jenis kategori stok yang iaitu harta modal,

inventori dan juga bekalan pejabat. Setiap kategori rekod stok akan direkodkan

dengan menggunakan borang rekod yang berbeza.

Bagi kategori pertama iaitu harta modal,ianya akan direkodkan ke dalam stok

berdasarkan pada harga. Aset alih yang berharga melebihi RM1000 dan juga aset

alih yang memerlukan penyelenggaraan berjadual tanpa mengira kos merupakan

antara contoh harta modal. Terdapat 3 kategori harta modal iaitu:


10/24

10

Loji/ jentera berat

Kenderaan

Peralatan, kelengkapan ICT, telekomunikasi, penyiaran, makmal, pejabat,

perubatan, bengkel, dapur, sukan

Bagi pendaftaran harta modal, ianya akan direkodkan kedalam borang Daftar Harta

Modal KEWPa 2 dan juga Senarai Harta Modal KEW PA 4. Contoh-contoh peralatan

makmal yang dikategorikan sebagai harta modal ialah mikroskop binokular.

Jenis stok yang kedua ialah inventori. Stok inventori ialah barang besar yang

berharga kurang daripada RM1000 dan tidak memerlukan penyelenggaraan

berjadual akan didaftarkan dan direkodkan dengan menggunakan borang Daftar

Inventori KEWPa 3 dan juga Borang Senarai Inventori KEW PA 5. Akan terdapat

satu daftar atau kad untuk satu jenis inventori dalam satu pesanan kerajaan (L/O)

Contoh aset alih inventori ialah papan periodic table yang berharga RM300 akan

direkodkan dengan menggunakan borang KEWPa 3. Sebarang pergerakan bagi

harta modal dan juga inventori akan dicatatkan ke dalam borang Daftar Pergerakan

Harta Modal dan Inventori KEW PA 6. Melalui borang ini, penempatan bagi harta

modal dan inventori boleh diperolehi dan nama pegawai peminjam dan pegawai

pengeluar turut dicatatkan

Bagi jenis bekalan pejabat, borang yang akan digunakan ialah kad petak KEW PS 4

dan juga Borang Pesanan Pengeluaran Stok KEW PS 11. Peralatan bekalan pejabat

ialah barang-barang yang kerap digunakan, mudah rosak dan sebagainya. Contoh

bagi barang tersebut ialah jarum, tabung uji, penunu bunsen dan lain-lain lagi.

Pembantu Makmal juga memberitahu bahawa setiap makmal mempunyai kod

dalaman bagi setiap stok tersebut. Sekolah yang lain turut mempunyai kod dalaman

tetapi berlainan daripada sekolah yang lain. Sebagai contoh makmal SESTER

menggunakan kod AR bagi alat radas, AK bagi alat kaca, BK bagi bahan kimia dan

sebagainya. Barang yang telah direkodkan akan ditulis sama ada dengan

menggunakan pen merah ataupun pen hitam sahaja. Apabila barang tersebut ditulis

dengan menggunakan pen merah, ianya bermakna bahawa barang tersebut telah

direkodkan dan juga di simpan di dalam stok utama. Pen hitam atau biru bermakna

barang tersebut telah diagihkan kepada makmal sama ada makmal Kimia, makmal

Fizik atau pun makmal Biologi. Barang-barang tersebut diagihkan berdasarkan


11/24

11

borang permohonan stok KEW PS 11. Borang ini diisi oleh pembantu makmal di

setiap makmal sekolah seperti makmal Kimia. Pembantu Makmal Kimia akan

mengisi borang ini untuk mendapatkan barang-barang daripada stor utama. Borang

KEW PS 11 ini perlu diisi di dalam 2 salinan dan terikat dengan tatacara pengurusan

stor 143. Borang permohonan stok ini kemudiannya akan diserahkan kepada Ketua

Bidang Sains sama ada diluluskan atau tidak.

Kerani kewangan akan menyimpan borang 3 serangkai yang merangkumi invois,

nota minta dan juga borang pesanan

PROSEDUR BAGI PELUPUSAN DAN HAPUS KIRA PERALATAN ATAU BAHANMAKMAL

Pelupusan merupakan satu proses dimana aset dari milikan, kawalan, simpanan

serta rekod dikeluarkan mengikut kaedah yang ditetapkan. Aset yang boleh

dilupuskan adalah berdasarkan justifikasi berikut

o Tidak ekonomik untuk diperbaiki

o

Usango Rosak dan tidak boleh digunakan

o Luput tempoh penggunaan

o Keupayaan aset tidak lagi di peringkat optimum

o Tiada alat ganti

o Pembekal tidak lagi memberi khidmat sokongan

o Disyor selepas pemeriksaan aset

o Tidak lagi diperlukan jabatan

o Perubahan teknologi

o Melebihi keperluan

Terdapat dua kuasa yang boleh meluluskan proses pelupusan ini iaitu

perbendaharaan dan juga kementerian atau jabatan. Untuk melakukan pelupusan,

terdapat beberapa borang yang digunakan. Antaranya ialah borang Perlantikan

Lembaga Pemeriksa KEW PA 15, borang Perakuan Pelupusan KEW PA 16, borang

laporan Lembaga Pemeriksa KEW PA 17, borang sijil Penyaksian Pemusnahan Aset


12/24

12

KEW PA 18, borang Sijil Pelupusan Aset KEW PA 19, serta borang Laporan

Tahunan Pelupusan Aset.

Terdapat pelbagai kaedah pelupusan boleh diguna pakai. Kuasa melulus boleh

menetapkan sendiri kaedah pelupusan dan kaedah yang dipilih hendaklah

bersesuain dan paling menguntungkan kerajaan. Antara kaedah pelupusan ialah

jualan secara tender, jualan sisa, tukar barang, tukar beli, tukar ganti, pindahan,

hadiah serta musnah secara ditanam, dibakar , dibuang mahupun ditenggelamkan.

Ketika proses pelupusan dilaksanakan, label HAK KERAJAAN MALAYSIA dan juga

nama jabatan atau kementerian pada aset perlulah dibuang terlebih dahulu.

Menurut Puan Zainab Awang, Pembantu Makmal SESTER , untuk tujuan

penghapusan borang KEW PA 16 perlu diisi terlebih dahulu. Borang tersebut juga

dikenali sebagai Perakuan Pelupusan Aset Alih Kerajaan. Untuk melengkapkan

borang tersebut, nombor Siri Pendaftaran Aset diperlukan. Nombor siri tersebut

boleh diperolehi di dalam borang KEWPa 2 dan borang KEWPa 3. Lembaga

Pemeriksaan Aset Alih Kerajaan akan datang untuk memeriksa serta membuat

laporan berdasarkan borang KEW PA 16 yang telah diisi dan telah disahkan.

Laporan Lembaga Pemeriksaan Aset Alih Kerajaan ini juga dikenali sebagai KEW

PA 17.

Di dalam laporan tersebut harga perolehan asal barang akan ditulis serta nilai

semasa aset tersebut. Lembaga Pemeriksa akan melakukan pemeriksaan dan akan

mensyorkan kaedah pelupusan dan justifikasi bagi aset tersebut. Apabila borang

KEW PA 17 telah ditandatangani oleh Lembaga Pemeriksa borang tersebut akan

dikemukakan kepada urus setia pelupusan. Tugas urus setia pelupusan ialah

menyemak borang KEW PA 17 serta segala segala dokumen sokongan turut

disertakan. Antara dokumen sokongan yang perlu disertakan ialah PEP bagi aset

mekanikal atau komputer, Justifikasi Jabatan, Laporan kemalangan, gambar aset

serta surat permohonan daripada Kementerian atau Jabatan bagi kaedah hadiah

atau pindahan.

Jika borang tersebut adalah lengkap urus setia akan menentukan Kuasa melulus

serta menyemak bidang Kuasa Melulus. Tetapi, jika permohonan tersebut tidak

lengkap, ianya akan dikembalikan kepada Lembaga Pemeriksa. Kuasa Melulussama ada Perbendaharaan atau Kementerian akan membuat keputusan sama ada


13/24

13

akan meluluskan permohonan pelupusan atau tidak. Permohonan yang telah

diluluskan akan diberitahu kepada pemohon manakala permohonan yang tidak

diluluskan akan dikembalikan kepada Urus Setia Pelupusan. Proses pelupusan

kemudiannya akan dilaksanakan mengikut keputusan yang telah dibuat.


14/24

14

PERANCANGAN DAN REKA BENTUK MAKMAL SAINS DILAKSANAKAN DI

SEKOLAH DAN PELAN REKA BENTUK MAKMAL


15/24

15

Meja Murid

Tempat duduk guru

Meja Panjang

Sudut bacaan

Papan Hitam

Tempat membaca

Tempat letak alat kebersihan

Papan kenyataan


16/24

16

Mengikut Sharifah Alwiah Alsagoff (1984), persekitaran fizikal bilik darjah yang baik

dapat meningkatkan kuasa pengajaran guru. Begitu juga dengan makmal sains

sekolah. Iklim makmal sains yang baik ini dapat menyumbang kepada pembelajaran

yang berkesan, kawalan kelas yang terjamin, perhubungan guru-murid yang aktif,

dan menjamin keseronokan untuk belajar. Beliau juga menekankan aspek

pengurusan bilik darjah ataupun makmal sekolah yang kondusif melibatkan tugas

seorang guru dan juga pembantu makmal untuk menyusun organisasi kelas,

menyusun tempat duduk murid-murid dan menyusun alat-alat bantu mengajar. Oleh

itu aspek-aspek yang terlibat dalam penyediaan fizikal sebuah bilik darjah harus

ditekankan. Antaranya adalah seperti wujudnya guru, sekumpulan pelajar, dan

kemudahan-kemudahan seperti meja, kerusi, papan tulis, alat bantu mengajar,

papan kenyataan, dan sudut pembelajaran murid perlulah ditekankan.

Meja guru diletakkan di hadapan kelas dan guru akan sentiasa berada di hadapan

kelas kerana murid-murid pada tahap KBSR dan KBSM memerlukan tunjuk ajar

daripada seorang guru dalam menjalankan sesuatu aktiviti. Justeru, tidak wajarlah

untuk guru berada di belakang kelas kerana murid tidak dapat untuk melihat dan

meneladani tindak tanduk guru tersebut. Hal ini bersesuaian dengan ciri-ciri seorang

guru yang ditekankan oleh Falsafah Pendidikan iaitu menjaga keterampilan.Pengajaran yang bercorak amali juga amat memerlukan tumpuan terhadap guru

sebagai pemudah cara. Meja guru juga diletakkan di penjuru hadapan supaya tidak

mengganggu pergerakan aktiviti kelas. Di samping itu, guru dapat menggunakan

papan tulis serta memberikan sepenuh perhatian terhadap semua murid di dalam

kelas

Susunan kedudukan murid yang begitu kondusif kerana meja makmal yang besar

membolehkan terbentuknya kumpulan. Hal ini bersesuaian dengan Kurikulum

Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) yang menekankan penyusunan meja murid

secara berkumpulan seperti mana yang dinyatakan oleh Kamarudin Hj. Husin dalam

bukunya Asas Pendidikan 1, Terbitan Longman Malaysia. Mengikut Gibb (1969)

pula, pembelajaran berkumpulan bermaksud penukaran maklumat, kepakaran, dan

keperluan dalam kalangan ahli kumpulan.

Sumbangan daripada setiap ahli kumpulan adalah matlamat utama dalam

pembelajaran berkumpulan sejajar dengan pendapat Jim Murphy dalam bukunya

Teaching Practise Conversations. Beliau menyatakan bahawa salah satu kaedah


17/24

17

untuk mengekalkan tumpuan murid adalah dengan membahagikan murid kepada

kumpulan.

Pengajaran secara berkumpulan dapat menjadikan murid lebih aktif dan mempunyai

semangat belajar. Murid juga memperoleh kemahiran bersosialisasi hasil daripada

perbincangan yang dilakukan dalam kumpulan. Selain itu, kedudukan susun atur

secara kumpulan ini dapat menjimatkan ruang kelas.

Justeru, guru boleh membahagikan murid dalam kumpulan mengikut pelbagai

kriteria. Mengikut Kamarudin Hj Husin dalam bukunya KBSM dan Model-model

Pengajaran Bahasa, pembelajaran berkumpulan dalam kelas KBSM adalah

berdasarkan pencapaian, kebolehan (ability grouping), dan juga berdasarkan minat

dan tujuan sesuatu kumpulan itu didirikan. Bagi kumpulan yang meletakkan murid-

murid yang berpencapaian tinggi dalam akademik, pembelajaran secara kumpulan

dapat meningkatkan lagi kemahiran kognitif mereka kerana mereka telah didedahkan

dengan bahan pengajaran yang lebih mendalam dan tinggi. Sementara bagi

kumpulan yang mempunyai murid-murid yang berpencapaian rendah, bahan

pengajaran mereka akan disesuaikan oleh guru mengikut tahap kognitif mereka.

Jadi, mereka dapat membentuk konsep diri kerana tidak terjejas dengan

pertandingan bersama murid-murid yang lebih baik dalam bidang akademik. Oleh itu,

meja dan kerusi murid hendaklah disusun mengikut kumpulan-kumpulan kecil

mengikut kesesuaian guru setelah membuat penilaian terhadap prestasi dan

kebolehan mereka.

Kedudukan tingkap juga tidak dihalangi oleh rak buku menjadi satu masalah bagi

kelas ini. Seorang guru perlulah mengambil kira faktor iklim makmal sains untuk

mewujudkan suasana makmal sains yang berkesan. Aspek pencahayaan mestilah

diambil kira dalam menentukan kedudukan fizikal makmal sains. Keadaan makmal

sains perlulah berada dalam keadaan stabil iaitu tidak terlalu terang ataupun tidak

terlalu gelap. Langsir juga dipasangkan di tingkap bagi memastikan faktor

pencahayaan ini seimbang. Makmal sains yang gelap akan memberi kesan terhadap

pandangan murid. Murid juga berkemungkinan untuk tidur dalam makmal sains yang

gelap, sementara makmal sains yang terang pula akan menyilaukan penglihatan

murid.

Namun begitu, terdapat masalah berkenaan dengan kedudukan stesen komputer

yang berada di belakang kelas. Kedudukan tersebut menjadikan pengurusan


18/24

18

teknologi ini tidak cekap kerana jarak fokus LCD projektor yang jauh. Kedudukannya

yang berdekatan dengan bilik air juga memberi risiko ke atas alat-alat komputer. Alat-

alat bantu mengajar seperti komputer, pengunjur overhead (OHP), dan LCD projektor

yang terdapat di stesen ini sepatutnya digunakan sepenuhnya oleh guru bagi

menjamin keberkesanan pengajaran. Jadi, wajarlah stesen komputer tersebut

diletakkan di bahagian hadapan kanan kelas. Guru perlu menggunakannya dengan

cekap bagi mencapai objektif pengajaran dan pembelajaran.

Masalah lain dalam pelan fizikal bilik darjah ini adalah ketiadaan bakul sampah yang

sepatutnya terdapat di dalam sesebuah makmal. Ketiadaan bakul sampah di dalam

makmal sains boleh menyebabkan keadaan makmal akan menjadi bersepah lebih-

lebih lagi selepas uji kaji di jalankan. Menurut buku Asas Pendidikan 1 Dinamika

Sekolah dan Bilik Darjah menyatakan bahawa aspek psikososial iaitu persekitaran

bilik darjah memainkan peranan penting dalam memupuk minat murid supaya terus

belajar. Jika ketiadaan bakul sampah, besar kemungkinan akan terdapat

sekumpulan murid yang tidak selesa dengan keadaan kelas yang berselerakan

dengan sampah. Oleh itu, sudah pastilah murid tersebut tidak dapat belajar dengan

tekun. Justeru, bakul sampah perlu diwujudkan dan kedudukan bakul sampah perlu

diletakkan ke bahagian belakang kelas. Mengikut Jim Murphy pula, aspekkebersihan seperti penghiasan kelas dapat menyediakan keadaan pembelajaran

yang selesa kepada murid-murid di samping membudayakan mereka dengan amalan

kebersihan.

Dalam kecanggihan zaman teknologi siber, alat bantu mengajar (ABM) tradisional

masih lagi digunakan sebagai asas pengajaran kerana bahan yang digunakan

adalah lebih murah. Mengikut Noraziah Abdul Hamid dalam bukunya yang bertajuk

Alatan Mengajar Dalam Pengajaran Bahasa, ABM merupakan satu medium bagi

menyampaikan wadah kepada murid memalui proses P&P dengan lancar. Bahan ini

dapat menjadikan suasana pembelajaran menjadi lebih kondusif dan menarik minat

murid untuk terus belajar. Guru juga dapat menerangkan dengan lebih mendalam di

samping membuat demonstrasi secara amali. Oleh itu, ABM perlu disusun dengan

baik oleh guru dalam perabot dan rak buku supaya ia mudah digunakan apabila

diperlukan.

Sesebuah kelas atau makmal sains perlu mengadakan ruangan kawasan lapang di

dalam supaya pengajaran yang bercorak amali dan aktiviti dapat dijalankan. Hal ini


19/24

19

dapat menjadikan murid cergas dan aktif berbanding dengan hanya duduk di tempat

masing-masing. Murid-murid juga menjadi lebih tertarik dengan kaedah pengajaran

guru ini. Secara fitrahnya seorang murid memang suka bermain. Justeru, guru

perlulah memahami mereka dengan melaksanakan pelbagai teknik pengajaran

seperti main peranan, dan sosiodrama. Jadi, konsep belajar sambil bermain perlu

diaplikasikan oleh guru dengan menyediakan ruangan kosong di dalam kelas untuk

melaksanakan aktivit tersebut. Dalam buku yang berjudul Open Education and The

American School, R.S Barth menyatakan bahawa, Konsep pendidikan terbuka

merupakan satu pendekatan dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Murid

bebas untuk memilih bahan pembelajarannya sendiri dan guru hanya berperanan

sebagai penasihat dan pemantau aktiviti pembelajaran yang dilakukan murid itu.

Jadi, ruang-ruang pembelajaran seperti ruang bacaan perlu diwujudkan bagi

menjayakan proses pembelajaran.

Aspek fizikal lain yang perlu ditambah dalam kelas ini adalah papan kenyataan.

Papan kenyataan penting dalam makmal sains untuk memaparkan informasi,

peraturan, serta jadual bertugas. Peraturan penting supaya murid-murid mematuhi

undang-undang dan larangan semasa berada di dalam makmal kerana makmal

mempunyai bahan-bahan yang sensitif dan merbahaya. Jadual bertugas pula dapatmempamerkan tanggungjawab murid untuk membersihkan kelas. Peraturan dan

undang-undang ini jelasnya dapat menjimatkan masa guru. Makmal sains yang

berada dalam keadaan bersih mempermudah proses pengajaran yang hendak

dilakukan. Selain itu, kewujudan papan kenyataan ini akan memberikan impak positif

ke dalam diri murid. Murid-murid akan dilatih supaya sentiasa peka dengan informasi

yang diberikan oleh guru. Oleh itu, guru hendaklah meletakkan papan kenyataan di

depan kelas supaya dapat menjadi rujukan oleh semua murid.


20/24

20

2) Huraian cara pengunaan bahan bantu mengajar (teater lutsinar, lutcahaya

dan legap)

Tajuk bahan yang unik merupakan topik Sains tahun 4. Melalui tajuk ini, murid-murid

akan mengenali bahan lutsinar, bahan lutcahaya dan juga bahan legap. Bahan

lutsinar merupakan bahan yang membenarkan cahaya melaluinya menyebabkan

tiada bayang-bayang yang terhasil manakala bahan lutcahaya hanya membenarkan

sedikit cahaya menembusinya maka bayang-bayang yang tidak jelas akan terhasil.

Bahan legap tidak akan membenarkan cahaya menembusinya. Oleh sebab itu,

bayang-bayang yang jelas akan terhasil. Untuk membolehkan murid-murid tahun

empat lebih memahami tajuk ini, kami telah menghasilkan satu bahan bantu

mengajar yang membolehkan murid-murid lebih mengetahui apakah itu bahan

lutsinar, lutcahaya dan juga bahan legap.Berikut merupakan butiran berkaitan BBM

yang dihasilkan:

Nama: teater lutsinar, lutcahaya dan legap

Bahan yang digunakan:

1. Kotak

2. Kertas turas

3. Kertas pembalut

4. Lampu suluh

5. Kertas lutsinar

6. Kertas lutcahaya

7. Kertas A4 80gsm

8. Batang kayu ais krim

9. Pembalut buku

Bahan bantu mengajar ini diinspirasikan dari aktiviti buku teks sains tahun 4 dan dari

aktiviti tersebut kami telah merancang satu bahan bantu mengajar dengan

mengunakan bayang bayang terhasil. Dengan bahan bantu mengajar ini murid-murid

dapat membezakan sama ada bahan tersebut adalah lutsinar, lutcahaya ataupun

legap berdasarkan baying-bayang terhasil.

3.1) Panduan pengunaan bahan bantu mengajar teater lutsinar, lutcahaya dan

legap


21/24

21

1. Alat ini digunakan secara berkumpulan.

2. Nyalakan lampu dibahagian dalam kotak teater lutsinar, lutcahaya dan legap

dengan menekan tombol suiz pada lampu di dalam kotak teater lutsinar,

lutcahaya dan legap.

3. Ambil puppet dari sebelah kotak yang diletakkan didalam sampul bewarna

kuning yang ditampal pada sisi kotak.

4. Terdapat tiga puppet yang diperbuat daripada tiga bahan berbeza iaitu

daripada bahan lutsinar, bahan lutcahaya dan juga bahan legap

5. Puppet dimasukkan kedalam kotak teater lutsinar, lutcahaya dan legap dan

dipegang dengan jarak 3cm dari skrin.

6. Bayang bayang akan terbentuk pada skrin dan diperhatikan oleh wakil

kumpulan.

7. Setiap kumpulan perlu memerhatikan ciri-ciri bayang-bayang yang terbentuk.

Hal ini kerana setiap puppet akan menghasilkan ciri-ciri bayang- bayang yang

berbeza.

Penyediaan dan pemilihan sumber yang dihasilkan sesuai serta dapat

meningkatkan pembelajaran Sains sekolah rendah kerana ketiga-tiga pupper

tersebut diperbuat daripada tiga bahan yang berbeza iaitu kertas lutsinar, kertas

lutcahaya serta kertas A4 80gsm yang bersifat legap. Melalui pemerhatian, murid-

murid akan dapat membezakan ketiga-ketiga bahan tersebut berdasarkan bayang-

bayang yang terbentuk.

Bahan bantu mengajar yang dicipta ini juga mengambil kira faktor ruang

penyimpanan bagi bahan bantu mengajar ini. Bahan ini amat mudah disimpan

dibawa kerana ianya sememangnya sebuat kotak yang diubah suai menjadi pentas

bagi teater lutsinar, lutcahaya dan legap ini. Ini membolehkan bahan bantu mengajar

ini boleh disimpan dengan mudah seperti di dalam almari ataupun di atas almari.

Oleh kerana puppet-puppet tersebut disimpan didalam sampul surat khas, kotak

pentas teater ini akan sentiasa kelihatan kemas dan tidak bersepah. Selain itu,

bahan yang digunakan ialah juga merupakan bahan yang boleh diguna semula

seperti kotak. Selain itu penggunaan kotak, lidi dan juga kertas menyebabkan bahan

bantu mengajar ini begitu ringan dan mudah dibawa ke dalam kelas. Bahkan murid-

murid sendiri boleh membuat sendiri bahan bantu mengajar ini dirumah dengan

bantuan ibu bapa. Hal ini kerana bahan bantu mengajar ini mampu menjadi panduan


22/24

22

untuk murid-murid memahami sifat-sifat bagi bahan lutsinar, lutcahaya dan juga

bahan legap

2.2 )Gambar bahan bantu mengajar teater lutsinar, lutcahaya dan legap


23/24

23

REFLEKSI

ABDUL MUIZZ BIN MOHD RASANI

890907-03-6093

Kekuatan yang dapat saya lihat semasa saya menyelesaikan Kerja Kursus

Projek bagi subjek SCE 3112 ini adalah kerjsama dan juga sumbangan yang telah

diberikan oleh Pembantu Makmal Sekolah Menengah Sains Kuala Terengganu,

Puan Zainab bt Awang. Banyak input yang berguna serta pelbagai bahan lampiran

berjaya saya perolehi daripada beliau.Selain itu, saya dan pasangan saya telah

bekerjasama sepenuhnya semasa menyelesaikan tugasan ini. Walaupun pada

mulanya kami berasa agak keliru mengenai tugasan yang perlu dibuat terutamanyayang melibatkan esei mengenai pengurusan makmal, namun setelah mendapatkan

bimbingan daripada pensyarah penasihat iaitu Encik Rosli Bin Omar dan melakukan

perbincangan bersama-sama, kami akhirnya dapat memahami skop tugasan yang

perlu kami laksanakan dan kami mula mencari maklumat untuk digunakan dalam

tugasan ini.

Semasa menyelesaikan tugasan ini pelbagai input berguna yang berjaya saya

perolehi terutamanya mengenai hal ehwal pengurusan makmal Sains sekolah. Jika

sebelum ini saya hanya bertindak sebagai pengguna makmal dan hanya melihat

makmal sains sekolah dari sudut perspektif seorang pengguna sahaja. Namun,

melalui pengalaman membuat lawatan ke makmal sains SESTER, barulah saya

dapat melihat makmal sains dari sudut yang berbeza iaitu sebagai pengurus untuk

menguruskan segala hal mengenai makmal sains sekolah bermula daripada peranan

jawatankuasa makmal sekolah sehinggalah mengenai pelupusan peralatan.

Melalui lawatan ini, barulah saya mengetahui bahawa aset kerajaan

mempunyai 3 jenis aset yang berbeza iaitu harta modal, inventori dan juga bekalan

pejabat. Jika sebelum ini apabila terpandang peralatan yang mempunyai cop HAK

MILIK KERAJAAN yang bermain dalam minda saya ialah barang tersebut daripada

kerajaan. Selain itu, saya juga dapat mempelajari tugas-tugas seorang guru selain

daripada tugas mengajar. Antara tugas-tugas lain guru terutama guru Sains ialah

memastikan murid mematuhi peraturan makmal, merekodkan peralatan di makmal

dan banyak lagi.


24/24

24

Setiap kekuatan pasti akan ada kelemahannya. Begitu juga dengan diri saya.

Antara kelemahan yang dapat saya kesan adalah sikap saya yang suka

menangguhkan kerja dan melaksanakan kerja pada saat akhir. Ini menyebabkan

saya menjadi agakl tertekan dengan bebanan tugasan yang lain juga. Di samping itu,

saya terlampau lebih kepada persiapan untuk membuat microteaching sahaja.

Walaubagaimanapun saya telah berusaha dengan sebaik mungkin untuk

menyelesaikan kesemua tugasan dengan baik. Selain itu, bebanan tugasan yang

lain juga menyebabkan saya kesuntukan masa untuk menyiapkan tugasan. Namun,

saya tidak akan pernah untuk menjadikan perkara ini sebagai alasan untuk saya

tidak berusaha dengan sebaik mungkin bagi menyiapkan tugasan ini. Saya sedar

akan tanggungjawab saya sebagai seorang guru pelatih dan seorang bakal guru dan

pengorbanan yang saya perlu lakukan untuk melatih saya supaya menjadi seorang

guru yang berkaliber satu masa nanti.

Banyak peluang dan ilmu yang dapat saya kutip semasa saya menyelesaikan

tugasan ini. Antaranya adalah, saya lebih memahami pengurusan makmal sains

sekolah. Selain itu, saya dapat belajar bagaimana hendak menguruskan stok dan

juga peralatan di makmal

Cabaran yang saya perlu hadapi semasa menyelesaikan tugasan ini adalah

faktor kekangan masa. Bebanan tugasan yang banyak membuatkan pada mulanya

saya menjadi agak tertekan namun saya perlu sentiasa berfikiran positif di mana

sebagai seorang guru pelatih dan seorang bakal guru, saya perlu sentiasa tabah

dalam menghadapi sebarang dugaan dan cabaran.

Konklusinya, banyak pengalaman yang dapat saya kutip semasa menjalankan

tugasan ini. Semoga apa yang telah saya pelajari akan dapat membantu saya untuk

menjadi seorang guru yang berkualiti pada satu hari nanti.

Documents

pengurusan makmal