. . .u.'e.l .?:nq'?n:t::

pemelajaran tersebut masih digunakan hari ini denganpengubahsuaian pada aspek-aspek tertentu. suatu ketlikadahulu proses pengajarar, dun pemelajaran lebihberpusatkan guru berbanding hari ini penekanan diberikanfgp-uau pemusatan pelajar. Irri bermatna seharusnya gurulebih kreatif mencipta atau menggunakan kaedah mffi aryang boleh membabitkan murid-murid di dalam ti"iu"tersebut.

Kaedah 'chalk and talk, dirasakan tidak lagibersesuaian dalam dunia pendidikanhari ini. Murid-muriddi era ini mahu kaedah peng ajarandan pemel ajaranyanglebih teratur, menarik dan rn"libatku^ mereka r"p""ur,r-ryu.curu dalam konteks ini hanya bertindak sebajaipemudahcara sahaja. penyerapan Informat ionCommunication Tbmology GCf) djam pemelajaran menjadilebih menarik di samping p"*.riutan pemelajaranberfokuskan kepada murid-murid dan bahan. delainpenggunaan ICT dalam pengajaran dan pemelajaran murid_murid hari ini juga perlu didedahkan dengan kaedahqgngajaran dan pemelajaran yang terkini sama adadimajukan oleh sarjana tempatari atau luar negara.Pemelajaran kolaboratif, pemelajaran penyelesai*

-uiuruhatau mas t ery I e arnin g. p r o j e ct b as e d t i arnin g, pr ob I em b as e dl,r:r rt:

f dan c o o p er at ia e

-I e ar n ing m enj adi uiituru b eb er ap a

KAedah pengajaran dan pemelajaran yang semakinpenting. Namun begitu perkembangan arui perdanap,endidikan negara juga memerlukan kaedah sepertilRkonan, simulasi, sumbang saran, main peranan, ir.riarlrlpenemuary dan projek diteruskan lagi.

ItI

I!

{

. i l

PETIIETA'ARAN KOPERATIF

?,1 Pgp4phqllfql *ab dua in i akan menyentuh lebih khusus kepadapemelajaran koperatif. Bermula dengan pengertianpeme lajaran koperatif, pembaca kem ud ian nya akan

didedahkan dengan perkembangan dan kaj iah yangberkaitan dengan pemelajaran koperatif. Selepas m"ngenulpasti kajian lepas, pembaca akan didedahkan dengan ciri-c i r i pemelajaran koperat i f , pr insip-pr insip asas dalampemelajaran koperatif. Penulis juga memasukkan perbezaanantara pemelajaran koperat i f dengan pemelajarankolaboratif. Kemudiannya pembaca dijelaskan denganbeberapa kaedah dalam pemelajaran koperatif. DaLmpemelajaran koperatif terdapat kira-kira 48 kaedah yangboleh digunakan oleh guru j ika melaksanakan pemelajarankoperatif di dalam kelasnya. Akhirnya bagaimana cara yangboleh dilakukan untuk meningkatkan pemelajaran koperatif-.

2.2 Pengertian Pemelajaran Koperatif

Dalam konteks masyarakat Malaysia terutam anyamasyarakat Melayu, konsep beker jasama telah lamad iamal kan. Masyarakat Melayu seri ngkal i me I aku kan sesuatu

!rI;

. . . W.2.?:n:et?i!'?!Jtape'etq

kerja secara bersama, tolong menolong antara satu samalain dalam suatu sistem yang dipanggil-,berderau,. Malahkonsep gotong royong ini juga sebenarnya telah digunapakaidalam sistem pendidikan masyarakat lr4elayu rnu* lurnpuu.Anak-anak murid sering bekerjasama belajar bersama-sama,yang pandai atau cerdik akan membantu murid-murid yanglemah. Dalam konteks pendidikan masa kini pemelajarankoperatif bermaksud murid-murid belajar bersama-samadalam satu kumpulan yang keci l . Set iap kumpulan keci lini mempunyai matlamatyang ingin dicapai iaitu kejayaanbagi pasukan mereka. Untuk mencapai kejayaan inisetiapahli kumpulan saling bergantungan positif antara satu samalain.

Ted Panitz (1996) menyatakan,

" cooperatiae learning is defnedby a set of processeswhich help people interact together in order toaccomplish a specific goal or dmelop an endproductwhich is usually content specific',.

Ada kalangan pendidik masa kini merujukpemelajaran koperatif kepada kaedah-kaedah arahangener ik di mana pelajar-pelajar dar i berbagai-bagaipencapaian, berbi lang etnik dan pelbagai g"nd"r^bekerjasama dalam satu pasukan (heterogenou.i untukmencapai mat lamat yang sama. SpencerKagan, seorang antara pelopor pemelajaran koperatif inirn endef i n i s i kan pem e I ajaran koperatif sebaga i,

" thc structural approach to cooperatiae learningis based on the creation, analysis and systematicryplication of structures or content-free ways oforganizing social interaction in the classroom.

fie ;

frae?

Structures usually inaolae a series of steps,withproscribed behaaior each step. An importantcornerstone of the approach is the distinctionbetween structures and actiuities" .

Manakala Johnson dan Anderson (1976) te lahmendefinisikan pemelajaran koperatif di dalam kajianmereka sebagai 'satu kaedah yang mengehendaki pelajarbelajar bersama-sama dalam menyiapkan satu tugasan bagiset iap kumpulan. Ahl i kumpulan akan sal ing bantu-membantu memberi penerangan sesama mereka dan tidakbergantung kepada guru. Curu akan memberi puj iankepada kumpulan yang menunjukkan hasil kerja yangmemuaskan'. Dalam kajian yang lain pula, Johnson, Johnsondan Scott (1978) menakrifkan pemelajaran koperatif denganmembezakannya dengan kaedah pemelajaran individu.Pemelajaran koperatif berlaku apabila pencapaian murid-murid bergantung kepada pencapaian rakan sekumpulan.Sebal iknya dalam pemelajaran indiv idu, pencapaianseseorang murid tidak bergantung kepada pencapaianpelajar la in.

Kesimpulannya, pemelajaran koperatif adalah satupendekatan mengajar murid-murid bekerja bersama dalamkumpulan pelajar yang kecil, membantu satu sama lainuntuk memenuhi kehendak tugasan indiv idu ataukumpulan, kumpulan ini saling berinteraksi satu sama laindan setiap antara mereka saling bergantungan.

?,1 9i{:9iri ?gnslpju'ql [gp:nlitKeadah pemelajaran berkumpulan yang biasa diamalkandi sekolah-sekolah mempuny ai perbezaan ketara denganpemelajaran koperatif. Sesuatu kaedah itu dikatakan sebagaipemelajaran koperatif j ika ia mempunyai ciri-ciri berikut:-

Mat lamat kumpulan ia lah kejayaan kumpulan dalammenjuarai pertandingan atau permainan. Mat lamatkumpulan in i boleh dicapai dengan cara set iap ahl ikurnpulan saling berusaha bersama dan bantu membantusatu sama lain. Jika matlamat kumpulan itu datangnyadariusaha seorang atau dua orang ahli sahaja, maka ia bukanlahpemelajaran koperatif. Kaedah pemelajaran koperatif iniberteraskan 'Satu untuk semua: Semua untuk Satu, (onefor a/l: a// for one)

Set iap ahl i dalam sesuatu kumpulan keci l i tu mempunyaiperanan atau tugasan masing-masing. Dalam pendekatanJigsaw ll, misalnya setiap ahli dalam sesuatu kumpulan ituakan berperanan sebagai seorang yang ,pakar, dalamsesuatu tugasan. la berperanan mengajar ataumenterjemahkan kepakaranfiya itu kepada setiap ahlikumpulan. Begitu juga dalam pendekatan Teams CamesTo'u rn a m e nr (TCT), S tu d e n ts Tea m A c h i e ve m e n t D i v i s i o n(STAD), Group lnvertigation(Cl) dan lain-lain pendekatanlagi semuanya memperlihatkan peranan setiap ahlidalamkumpulan. Dengan kata lain pemelajaran koperatif t idakmen gga I akkan kewuj udan'parasit' (pe I aj ar atau seku m pu lan

tlae ?

pelajar yang hanya mendengar, t idak terl ibat aktif dalampemelajaran) dalam kumpulan.

Sumber atau bahan-bahan pemelajaran dikongsi bersamadalam sesuatu kumpulan. Set iap ahl i boleh mempunyaisumber atau bahan yang sama jika mencukupi.

Dalam pemelajaran koperatif setiap ahli akan berinteraksibersemuka secara terkawal dalam kumpulan denganpengawasan guru. Setiap pelajar akan diberikan hak untukbercakap malah dalam keadaan tertentu mereka dimestikanberinteraksi dalam kumpulan tersebut. Pendekatan' roundtabld ,' round robirf ,' jigsan/ ,'gallery tou/ dan sebagainyajelas memperl ihatkan keper luan set iap ahl i kumpulanberinteraksi sesama sendiri.

Kejayaan kumpulan banyak bergantung kepada pemelajaranindividu yang menjadi ahli dalam kumpulan tersebut. Setiapahli mempunyai tanggungjawab ke atas keberkesananpemelajaran kumpulan. Ahli-ahli membimbing antara satusama lain bagi memastikan setiap ahli kumpulan bersediauntuk mengambil sebarang jenis penilaian di akhir sesuatuunit pemelalaran.

Aae.2

b

fuae2

2.4 Prinsip-Prinsip Asas Pemelajaran

Menurut Spencer Kagan ada empat komponen utama,manakala Roger Johnson menentukan lima komponen.Walau bagaimanapun, mereka bersetuju bahawa salingbergantu ngan positif dan kebertanggu ngj awaban i nd ivi d uadalah mustahak, tetapi ada perbezaan dalam senaraiprinsip-prinsip asas mereka. Manakala Johnson and Johnsonmengemukakan empat komponen juga.

P o si tia e lnt er dep en den c e P o sitia e Int er dE en den celn dia i du aI A c coun t ab ili tr1 ln dia i du al Ac co unt ab ilitrtr

Group Interaction Equal Participation

Social Skills S imult an eo u s ln t er acti on

Dalam pemelajaran koperatif guru seharusnya meyakinkanmurid-murid bahawa pencapaian kumpulan banyakbergantung kepada peranan yang dimainkan oleh setiapah I i dalam ku mpu lan tersebut. Murid-murid harus d iyaki n kanbahawa mereka akan 'tenggelam dan berenang' (sink andswim togethe) bersama-sama. Dalam pemelajaran koperatifini murid-murid mempunyai tanggungjawab seperti berikut,

a. mempelajari bahan-bahan yang ditugaskan kepadamereka.

b. memastikan bahawa semua anggota dalam

ku mpu lannya mempelajari bahan-bahan yangd itugaskan kepada mereka.

Kebergantungan positif ini muncul apabila murid-murid menyedari bahawa mereka mempunyai hubungandengan teman-teman dalam kumpulan mereka, dan merekatidak dapat berhasil apabila ahli dalam kumpulan merekatidak berjaya dan sebaliknya mereka berjaya jika ahli dalamkumpulan mereka berjaya. Saling bergantungan positif inimemperl ihatkan keadaan di mana murid-murid mel ihatbahawa tugasan yang dilakukannya bermanfaat untukkumpulannya dan tugasan kumpulannya bermanfaat untukdirinya. Bekerja bersama dalam satu kumpulan kecil untukmemaksimumkan pemelajaran kepada kumpulannya,dengan membahagikan pengetahuan mereka masing-masing demi kejayaan bersama dalam kumpulan tersebut.

Apa yang murid-murid boleh buat bersama hari ini, merekaakan boleh melakukannya sendiri kemudian nanti. Untukitu guru seharusnya meyakinkan murid bahawa merekaboleh melakukannya dalam kelompok masing-masing.Kebertanggungjawaban individu akan wujud apabila setiapahl i kumpulan mempunyai tanggungjawab terhadappemelajarannya sendiri dan sumbangan yang diberi kepadakumpulannya. Set iap ahl i memainkan peranan tersendir idemi kejayaan kumpulan mereka. Agarkebertanggungjawaban indiv idu ter l ihat je las dalamkumpulan maka beberapa perkara berikut perlu diterapkan,

gJae ?

a.

b.C.

d.

. . . Y&.2.e:n:?4:y:rkp?{4.

Kumpulan jangan ter la lu besar. J ika kumpulan keci l ,semaki n besar kebertanggu ngjawaban i nd ivi du dapatditerapkan.Lakukan uj ian pada semua murid-murid.Peni la ian dapat di lakukan dengan cara murid-muridmempersem bah kan hasi I tugasan masi ng-masi ng.Lakukan pemerhatian pada setiap kumpulan dancatatkan kekerapan anggota kumpulan memberit indak balas dalam kumpulan masing-masing.Murid diberi kesempatan mengajar atau menjelaskankepada rakan-rakan kumpulan apa yang telahdipelajar i .

Ea/'? .9?:t:i:'?n.1t"py4. . .

4. Kemahiran Sosial

Pemelajaran koperat i f menyediakan murid kemahiranbersosial dan kemahiran untuk bekerja secara kumpulan.Kedua-dua kemahiran ini perlu bagi membolehkan sesuatukumpulan berfungsi dengan baik. Sebagai contoh, perlunyaada kepemimpinan yang berkesan, kemahiran membuatkeputusan, mewujudkan kepercayaan dalam kalangan ahlikumpulan, komunikasi yang berkesan dan kemahiranmengurus sebarang konfl ik yang t imbul di dalam kumpulanmasing-masing.

$|i\:pq*prol$1ff$! n1. lx$..l$t.i! .rfi,,;:::

Setiap ahl i kumpulan dan guru boleh membuat ref leksiuntuk menentukan sejauh mana pengajaran danpemelajaran telah ber jaya di lakukan. Pelajar bolehmentafsirkan sendiri kemahiran akademik dan sosial merekadengan memfo ku skan kepada matl amat-matl am at pe I aj arandan berusaha dalam kemahiran mendengar danpembentangan. Maklum balasdaripada kumpulan lain jugaakan menolong murid-murid meni la i d i r i mereka. Curujuga boleh menilai sejauh mana pengajarannya telah berjayamencapai matlamatnya.

13l t

dt

e.

3.

Prinsip ini bukan sahaja memberi pengetahuan kepadaset iap ahl i kumpulan malah juga telah menonjolkanpenampi lan murid.

lnteraksi Serentak (Face to Face lnteraction)

Pr insip in i ber laku apabi la murid-murid ter l ibat secaraserentak dalam kumpulan mereka. Dalam pemelajarankoperatif , perbincangan boleh berlaku di dalam setiapkumpulan pada masa yang sama. Berbanding denganpemelajaran tradis ional , d i mana perbincangan ber lakusecara tersusun dan setiap orang boleh bercakap pada masatertentu sahaja. Interaksi ini mempertingkatkan penglibatanakt i f dan potensi belajar set iap murid. Dalam sesipeSbincangan in i murid-murid akan cuba menyelesaikanmasalah atau tugasan bersama-sama, berbincang sesuatukonsep secara bersama dan mereka juga akan dapatberkongsi pengalaman sesama ahl i kumpulan.

/.:'::,,.,..12.r

. . . Y&.2.e:n:t:4:'t::J{"P?4,(

"supporters of co-operatiue learning tend to bemore teacher-centered, for example when formingheterogeneous groups, structuring positiaein t er dep en den c e, an d t e nchin g c o - op er atiu e skills.Col labornt iae learning aduocntes distruststructure and allotu students more say if formingfriendship and interest groups. Student talk isstressed fis a menns for working thing out.Discoaery and contextural approaches are usedto tench interpersonal skills".

2.6 Kaedah-kaedah Pemelajaran Koperatif

Seperti mana ditegaskan dalam kenyataan yang lepasPemelajaran Koperatif berteraskan 'Satu Untuk Semua:Semua untuk satu ' , justeru i tu lah dalam pemelajarankoperat i f terdapat beberapa kaedah yang bolehdigunapakaikan oleh murid-murid dan guru semasa aktivit ipemelajaran di ja lankan dalam kelas. Dalam penul isan in ipenul is hanya akan membincangkan beberapa sahajakaedah pemelajaran koperatif sebagai panduan untuk guru-guru dan pelajar mengapl ikasikannya semasa prosespengajaran dan pemelajaran.

.r.1...l,,, I i,g.ii* 111..111llll1lll

J igsaw yang asal te lah direka bentuk oleh El l iot Aronsonddn rakan-rakannya pada tahun 1978 diTexas. KemudianSlavin telah mengubahsuaikannya pada tahun 1 986 di JohnHopkins Universi ty dan menamakannya Jigsaw l l selepasmengemaskinikannya pada tahun 1990. Dalam kaedahini murid-murid akan dibahagikan kepada beberapakumpulan yang bersifat ' heterogeneoul. Bi langan ahli

..i.ii,

?ae? .e:n*.i:,:nJ{"p7'ttl . .

dalam kumpulan ini antara 2-4 orangsekumpulan. Setiap

ahli atau murid dalam kumpulan ini akan diberikan tugasan/

soalan yang berbeza. Mereka in i kemudiannya akan

bergabung membentuk kumpulan baru atau kumpulan

'pakar' yang akan membincangkan satu tugasan/soalan

yang sama. Beberapa minit diperuntukkan untuk kumpulan

pakar ini membincangkan tugasan/soalan yang diberikan

guru. Sebolehnya setiap pelajar mesti bercakap. Apabila

tempoh masa yang diperuntukkan tamat ahl i kumpulan

pakar in i akan kembal i ke kumpulan asal untuk

membincangkan tugasan/soalan yang telah mereka

bincangkan semasa dalam kumpulan pakar tadi . Semasa

perbincangan dalam kumpulan asal in i set iap pakar akan

bergi I i r-gi I i r menerangkan dan mengajar ah I i ku mpu lannya

tentang bahagi an masi ng-masi ng secara i nd ivi d u.

Kumpulan asal mengandungi 4 orang dan diber ikan

satu tugasan yang berbeza. Dalam rajah di bawah A1, 81,

C1 dan D' l dalam Kaj ian Tempatan tajuk 'Pulau' akan

menerima tajuk tentang Pulau Langkawi, A2,82, C2 dan

D2 pula Pulau Pinang, A3, 83, C3 dan D3 Pulau Pangkor

dan 44, 84, C4 dan D4 Pulau Tioman.

A1 A2

A3 A4

C1 C2

C3 C4

D1 D2

D3 D4

81 82

83 84

Kumpulan Asal

f iae2

Kumpulan Pakar

Ahli setiap kumpulan asal yang mempunyai tugasan/soalan yang sama berkumpul membentuk satu kumpulanpakar seperti di bawah. Dalam rajah di bawah semua ahlidar i kumpulan asas berkumpul membincangkan tugasanyang sama dalam tempoh masa yang diperuntukkan oleh8uru.

Kumpulan Asal

Selepas berbincang dalam kumpulan pakar selamabeberapa mini t (antara 15-2O mini t ) , set iap ahl i pakar in i

fla&2

kembali ke kumpulan asal berbincang semula apa yangtelah dibincangkan mereka dalam kump_ulan pakar tadi.Perbincangan boleh dijalankan secara round robin.

De Vries dan Slavin telah memperkembangkan kaedahini pada tahun 1978 di John Hopkins Universi ty. Samaseperti kaedah /igsaw, murid-murid akan dibahagikankepada beberapa kumpulan kecil yang heterogeneous.Curu akan memberi pengajaran dan edarkan lembarankerja untuk murid berbincang dan memahami pengaiaranguru. Murid-murid kemudiannya akan berpindah kekumpulan pertandingan untuk bertanding. Setiap kumpulanpertandingan dibekalkan dengan satu sampul surat yangmengandungi satu set soalan berserta dengan jawapan danjadual markah. Salah seorang murid dalam kumpulantersebut dipil ih menjadi checker untuk membaca danmencatat markah.

Murid-murid in i akan bergi l i r -g i l i r menjadi checkerdan menjawab soalan sehingga semuanya habis dijawab.Markah akan diberikan kepada jawapan yang betul sahaja.Selepas pertandingan murid-murid dalam kumpulan in iakan kembali ke kumpulan masing-masing bersama denganmarkah yang telah diperoleh. Markah setiap ahli yang pergibertand i ng tad i akan diju m lahkan sebagai markah ku mpu lan.Kumpulan yang terbaik akan diberi penghargaan. Langkah-langkah pembentukan kumpulan dalam kaedah ini sepertiditunjukkan seperti di sebelah.

A2 B2

C2 D2

A4 84

C4 D4

43 83

C3 D3

A.1 A1

,A'1 A1

C1 C2

C3 C4

D1 D2

D3 D4

,A.1 A2

A3 A4

. . W2 e:n*'iy?:1{n??4:tt

Langkah l Pembentukan kumpulan keci l . Set iapkumpulan akan diber ikan helaian pemelajaran.

Langkah 2)alankan pertandingan. Murid membentukkumpulan baru. Soalan dan jawapan telah dibekalkankepada pelajar. Mereka bergi l i r -g i l i r mengambi l soalan,membaca dan menjawab soalan.

Langkah 3Selepas tamat menjawab soalan murid akanbal ik ke kumpulan asal bersama markah yang telah iaperoleh. Markah indiv idu in i akan dicampur untukmembentuk markah kumpulan.

Eqe ? .e:n:!:4!'?n J{"p74t1. .

Langkah 4 Kumpulan yang memperoleh markah tert inggi

akan diber ikan penghargaan oleh guru.

3,. Perne Jaj aran ..Bersama

Kaedah pemelajaran bersama telah diperkenalkan oleh

David dan Roger Johnson pada tahun 1975 di Universi t i

Minneasota. Murid-murid telah diagihkan kepada kumpulan

kecil heterogeneous berempat. Murid-murid ini akan

berkongsi idea dan menolong antara satu sama lain. Curu

akan memuj i atau memberi ganjaran kepada murid

berasaskan cara mereka menjalankan perbincangan dalam

kumpu lan masi ng-masi ng.

Kumpulan dibentuk seperti kaedah-kaedah pemelajarankoperatif yang lain. Dalam kaedah ini setiap kumpulan akanmenggunakan inkuir i , perbincangan, membina pelanbert indak dan perancangan secara koperat i f untukmenjalankan projek. Murid kemudiannya akan membentukkumpulan sendir i dan memil ih subtajuk. Subtajuk yangtelah dipi l ih akan diagihkan kepada ahl i dalam kumpulansebagai satu tugasan. Setiap ahli akan menjalankan tugasanyang diberikan. Mereka akan menyediakan laporan denganmenjalankan inkuir i , membuat nota, laporan, membinacontoh serta menetapkan cara terbaik untuk untukpenyampaian laporan kepada kumpulan dengan cara yangberkesan. Kumpulan apabila selesai akan membentangkanlaporan dan laporan iniboleh dipamerkan dalam bilikdarjah.

,l&.l'

A.1 A2

A3 A4

C1 C2

C3 C4

D1 D2

D3 D4

81 82

83 84

43 83

C3 D3A1 81

C1 D1

A4 84

C4 D4A2 82

C2 D2

gJa&2

Kaedah in i te lah diperkenalkan oleh Slavin dan rakan-rakannya pada tahun 1986 di Universi t i John Hopkins.Kaedah ini menggabungkan insentif motivasi berkumpulandengan arahan yang diberi secara individu yang sesuaimengikut tahap kemahiran ahl i -ahl i dalam kumpulantersebut. Setiap anggota kumpulan akan belajar mengikutkadar pemelajaran sendiri. Kaedah ini amat sesuai untukpengajaran dan pemelajaran matematik. Mengikut kaedahini guru akan merancang bahan pemelajaran ter lebihdahulu dengan menyediakan helaian pemelajaran danhelaian jawapan. Beberapa kumpulan dibentuk denganbilangan pelajar yang genap bagi setiap kumpulan. Curukemudiannya akan menerangkan rangka kerja kumpulandan tajuk pemelajaran. Helaian-helaian yang telahdisediakan oleh guru akan diserahkan kepada murid. Ahlidalam setiap kumpulan bekerja berpasangan menyelesaikanhelaian pemelajaran mengikut kadar kelajuan yang merekamampu lakukan. Dalam hal in i guru juga per lumengehadkan masa. Tindakan berikutnya ialah setiappasangan bertukar helaian jawapan untuk disemak. Muridyang mencapai tahap pencapaian yang ditetapkan bolehmengambi l u j ian akhir yang akan diper iksa oleh ketuamurid. Skor uj ian akhir dar i b i langan uj ian yang telahdi ja lankan dalam tempoh masa misalnya seminggu akanmenyumbang kepada skor kumpulan. Akhirnyapenghargaan diberikan kepada kumpulan yang cemerlang.

sae? .ey/:4!":n.xhpe:altt. .

WAhli kumpulan akan berfikir secara bersendiri kemudianmereka akan berbincang secara berpasangan. Apabilaselesai perbincangan secara berpasangan, perbincangansecara kumpulan akan di ja lankan.

Ahl i dalam set iap kumpulan akan berf ik i r sendir ikemudiannya mereka akan berbincang secara berpasangandengan pasangan masing-masing. Apabi la selesaiberbincang secara pasangan mereka akan berbincangberkongsi jawapan dengan rakan-rakan dalam kelas.

Ahli dalam kumpulan apabila mendapat tugasan daripadaguru akan berdiskusi secara berpasangan dengan pasanganmasing-masing, kemudian mereka akan menyemak jawapan

pasangan lain dalam kumpulan yang sama.

Setiap ahli dalam kumpulan ditugaskan dengan satu tugasan.Apabila selesai tugasan yang diamanahkan kepada mereka,set iap ahl i kumpulan in i d ikehendaki membentangkantugasan mereka itu. Curu akan memberi markah bagi setiapahl i . Markah yang dikumpul oleh ahl i kemudiannya akandicampur menjadi markah kumpulan. Kumpulan yang

berprestasi t inggi akan diberi penghargaan.

i,,j]

IJae 2 ?unnlolo,un 1{npe44ti1

Diwujudkan 2 kategori iaitu contoh dan bukan contoh.Curu atau fasi l i tator akan beri rangsangan. Ahli pasukanakan berbincang secara Round Tableuntuk mewujudkanh ipotesis. Setelah h ipotesis d i buat secara beru lang-u langdan konsep berkenaan telah dipersetujui oleh semua ahli ,satu keputusan dibuat untuk menerima konsep tersebut.

lnterview

Empatorang murid dalam satu kumpulan. Langkah pertama,secara berpasangan seorang murid menjadi penemudugadan seorang lagi yang di temuduga. Langkah kedua,pasangan akan bertukar peranan di atas. Langkah ketigapula ia lah set iap murid secara bergi l i r -g i l i r berkongsipengalaman yang di la lu i semasa temuduga dengan ahl ipasukan yang la in.

Setiap pasukan membincangkan sesuatu topik, kemudianmencatatkannya di kertas sebak dan memaparkan di tempatpasukan masing-masing. Setiap pasukan akan bergerak darisatu pasukan ke satu pasukan untuk membuat penilaianhasil kerja setiap pasukan. Setiap ahli boleh membuat komen,tambahan idea atau persoalan pada kertas berkenaandengan menggunakan warna pen yang berbeza.

Murid dikehendaki mencar i seseorang yang mempunyaiciri-ciri tertentu seperti rancangan televisyen yang digemari,

i i

Eae? .e?(:4:':n1{"pi tt{. . . .

makanan kegemaran, ataupun murid diberi lembaran kerjayang mengandungi beberapa soalan untuk dicar ijawapannya daripada rakan sekelasnya yang tahu.

I 4:llllllillllillli:l':i;&*,,,'.ifol;'

Setiap ahl i pasukan menyenaraikan ni la i -n i la i dar i yangtert inggi hingga yang terendah dalam aspek kehidupanseharian sepert i keselamatan keluarga, keamanan dunia,keseronokan hidup. Selepas i tu ahl i menyenaraikan pulani la i -n i la i murni berdasarkan keutamaannya sepert ipe nyayan g, jujur, bebas, bertan ggu n gj awab, seti a, c i ntakannegara dan la in- la in. Set iap ahl i ber ikutnya membuatperbandingan untuk meni la i hasi l ker ia mereka.

15. Travelling File

Setiap pasukan dibekalkan sebuah fai l yang di dalamnyaada soalan, kes atau masalah untuk dibincangkan. Selepas'lO-1 5 minit soalan dan catatan jawapan dimasukkan semulake dalam fai l dan diedarkan kepada pasukan la in. Set iappasukan yang mendapat fa i l baru dar i pasukan la indikehendaki membaca soalan dan jawapan dalam fai lberkenaan sebelum berbincang, di tambah, dihurai dandisunting. Setelah setiap pasukan memberi respon kepada2 atau 3 travelling file, soalan-soalan dan jawapan-jawapan

tersebut dibincangkan dalam kelas secara keseluruhan.

16. lLrho am l?

Set iap orang pelajar diber ikan ident i t inya pada belakangbajunya. Set iap dar i mereka kemudiannya diber ikan t igasoalan sahaja untuk bertanya kepada kawan lain tentang

f$$l

11.

lg.

t \

- ){

. . . W.2.e:n:,t:4:4::ibPy"(

identit i masing-masing. Rakannya hanya boleh menjawab'ya' alau 't idak'. Apabila identit inya diperoleh hasil dariklu jawapan yang diberikan rakan, individu tersebut bolehmenjadi pakar rujuk kepada rakan la in yang belum'mengenal pasti ' identit i nya.

Murid bergerak secara berpasukan. Hasil pasukan ditampalatau dilukis di atas meja untuk pasukan lain melihat ataumembacanya. Pasukan asal hendaklah meletakkan kertasdan pensel atau pen di atas meja supaya pasukan yangdatang melawat boleh memberi komen atau pengukuhanhasi l ker ja mereka. Ahl i kumpulan juga diarahkan olehguru untuk berpecah sementara waktu melihat stesen lain.Setelah kembali semula ke pasukan asal, ceritakan ataulaporkan pemelajaran atau pengalaman yang telahdiperoleh atau dipelajari.

Mengikut cara ini empat orang murid duduk dalam satupasukan. Setiap dua orang cari pasangan dalam pasukantersebut. Setiap pasangan diberikan kad untuk memisahkanmereka. Murid 1 mengarahkan murid 2 melukis ataumeneka gambar yang ada pada murid 1 (murid 2 tidakdapat mel ihat apa-apa yang dipegang oleh murid 1)Apayang d i lu k is atau d i tekanya bergantu ng kepadakdfahamannya dari arahan atau mesej yang disampaikanoleh murid 1 . Murid 1 melihat hasil yang dibuat oleh murid2 dan mereka sal ing kukuh mengukuh. Kemudiannyamereka bertukar peranan masing-masing.

Murid dimintaoleh guru masing-masing mencari pasangan.

Mereka kemudian diminta membentuk dua bulatan, satu

di dalam (bulatan 1) dan satu di luar (bulatan 2). Berdir i

menghadap pasangan masing-masing. Curu kemudiannyamemteri soalan/tugasan kepada murid-murid dalam bulatan'1. Manakala murid dalam bulatan 2 menjawab soalan dan

rakannya hanya mendengar. Beri pujian atau pengukuhankepada jawapan kawan yang betul apabila habis bercakap'

Kemudian tukar peranan dengan soalan baru. Akhir sekali

tukar pasangan dengan rakan di sebelah kanan dalam

bulatan.

Setiap ahlidalam pasukan meletakkan cip ditengahtengahapabila ingin bercakap dan memberi pendapat. Mereka

tidak boleh mengulangi gil iran bercakap sehingga setiap

orang diberikan peluang.

Setiap pasukan akan mencipta atau membina masalah atau

soalan dan menghantar kepada pasukan la in untuk

menyelesaikannya. Masadiberikan oleh guru. Apabila masa

mencukupi, masalah atau soalan ini ditukar antara pasukan.

Akhirnya guru membuat kesimpulan.

gJae 2 genuloiaun J{aPesti4

Curu melukis satuperkara pada carta

gambar tentang sesuatu konsep atauatau papan putih (white board). Ahli

g]o& 2

dalam pasukan akan bergi l i r -g i l i r menyambung melukisuntuk menerangkan lagi konsep atau perkara tersebut.

Tiga ahli dalam pasukan pergi melihat hasil atau berbincangdengan pasukan lain. Seorang tinggal untuk menyambutkedatangan rakan lain dan untuk menjelaskan kedudukanatau hasil kerja pasukannya. Bila selesai, murid 2 pulatinggaldan jalankan tugas di atas. Kemudian murid 3 pula tinggaldan jalankan tugas seterusnya.

Setiap kali seseorang ahli memberi pendapat ia diberikanbenang untuk di l i l i t d i tangan. Akhirnya kumpulan dapattahu siapa yang lebih memberi pendapat atau idea.

2.7 Strategi untuk lvteningkatkanKeberkesanan Pemelajaran Kope r atii

Pembahagian ahl i dalam kumpulan sangat pent ing.Kumpulan yang hendak dibentuk hendaklah jangan terlalubesar, biasanya tiga atau empat orang dalam satu kumpulan.Kumpulan yang ter la lu besar kurang efekt i f keranapembabitan ahl i kumpulan akan cenderung t idak samarata. Mungkin ada ahl i parasi t dalam kumpulan.Pembentukan kumpulan sebaiknya di lakukan oleh gurubagi mengelakkan murid berkumpul sesama'kroni' masing-masing.

trae? .e?n:?4:yn.it'prytl. . . .

Tugasan yang hendak diber ikan kepada murid-muridp"iluluh distruktur sebegitu rupa supaya ahli kumpulansaling bergantungan sesama sendiri untuk mencapai objektifyanglelah ditentukan. Elakkan memberi tugasan yang bolehdiselesaikan tanpa pembabitan setiap ahli dalam sesuatukumpulan.

Jadikan tanggungjawab pencapaian terletak di kedua-duatahap indiv idu dan kumpulan. Satu cara yang mungkinboleh di lakukan ia lah melalui pemberian markah. Set iapmurid mendapat markah individu dan kumpulan bergantungkepada markah indiv idu. Dengan cara in i set iap muridmempunyai motivasi untuk melakukan yangterbaik untukdir i sendir i dan juga kumPulan.

Curu haruslah memberi gar is panduan t ingkah laku dankemahiran berkomunikasi kepada murid-murid. Curu perlumenjelaskan kepada murid apakah tingkah laku yangwajardan tidak wajar dilakukan semasa pemelajaran koperatifber laku. Curu juga per lu memberikan asas kemahiranberkomunikasi misalnya bagaimana menyuarakan pendapatdan bagaimana menghadapi percanggahan pendapat. Tidakkurang penting juga guru perlu mengawasi interaksi yangberlaku semasa pelajar menjalankan aktivit i kumpulan di

dalam kelas. Perbincangan yang berlaku seharusnya yangberkaitan dengan tugasan sahaja. Jangan dibiarkan muridberbincang perkara di luar tugasan. Interaksi juga harus

l

a.

t)a& 2

ber laku di antara set iap ahl i kumpulan dan t idakmeminggirkan mana-mana rakan dalam kumpulan tersebut.Perbincangan dan keputusan juga t idak dimonopol ikanoleh ahl i kumpulan tertentu sahaja apabi la perbincangansecara seluruh kelas di ja lankan.

Tempat disusun supaya murid-murid senangberkumpul dan berkongsi ide, sumber-sumber,bahan-bahan dengan ahl iyang la in. Susunan kerusi /tempat duduk patut memudahkan pemerhatian danpengawalan guru.

Pelajar perlu menghormati dan mendengarpandangan dar ipada semua ahl i kumpulan.

Curu perlu memupuk kepercayaan dalam kalanganmurid, membantu dan mengembangkan kemahirankomunikasi .

Curu per lu memuj i dan menyokong murid-muridsupaya bekerjasama.

PETTIELA,ARAN KOPERATIFSEKOLAH RENDAH

b:

C.

d.

elepas mengetahui pengert ian, c i r i -c i r i dan pr insippemelajaran koperat i f , dalam bab in i pembacadijelaskan dengan aplikasi pemelajaran koperatif di

dibincangkan. Beberapa contoh rancangan persediaan

pengajaran dan pemelajaran beberapa mata pelajaran yang

menyerapkan dan menggunakan kaedah pemelajaran

koperatif.

3,2 Kelebihan Pemelaiaran Koperatif

Beberapa ke I ebi han peme I aj aran koperatif te I ah d i kenal pasti

oleh pengkaj i dan penu I i s terdahu I u. Kelebi han-kelebi han

yang adaini d iharapkan dapat menarik minat guru untukmemprakt ikkannya semasa proses pengajaran danpemelajaran.

:

1.1- Pqn$Plglqel -

sekolah. Kelebihan dan kekurangan Pemelajaran koperatif

tJae ? I,:"(:4r:n.x{ae:,at4 Sertshh frzndafr. gJae 3 getncta.ia't"qh Xtafeuatil Seftalah Riln'ah

MemenuhiKeperluan Murid

Persekitaran Fizikalyang Positif

Rajah 2 Kebaikan Pemelajaran Koperat i f

" Dalam rajah tersebut'belajar itu menyeronokkan,apabi la guru memenuhi:-

a. nalur i ingin tahub. keinginan murid untuk mengambi l bahagianc. pengiktirafan perasaan muricd. kesedaran matlamat yang ingin dicapaie. keperluan persekitaran fizikal yang kondusif untuk

pemelajaran yang menggembi rakan.

Penggu naan kaedah peme lajaran koperatif sebenarnyamerupakan suatu kaedah atau teknik pengajaran danpeme I aj aran yang menyeronokkan. peme lajaran koperatifjika dilihat sebenarnya membawa banyak manfaat kepadamurid dan guru malah pihak sekolah juga.

' Penyel id ik yang mengkaj i pemelajaran koperat i fmendapati bahawa pemelajaran yang berbentuk koperatiftelah memberi kesan yang positif terhadap konsep kendiripelajar (Slavin, 198911990). Lynch ( tgg1) te lahmengemukakan satu model penyebab bagi menerangkankesan pemelajaran koperatif ke atas pencapaian dipengaruhi

oleh konsep kendiri dan matlamat akademik. Berpandukan

kaj ian-kaj ian sebelum, Lynch (1991) merumuskan

pemelajaran koPeratif menyebabkan berlakunya proses

psikologi yang mana pelajar mula mewujudkan identit i

mereka sebagai satu kumpulan dan ini mempengaruhi

konsep kendiri mereka. Jangkaan untuk berjaya bagi sesuatu

ku mpu lan mempengaruh i matlamat ah I i ku mpu lan tersebut

yang seterusnya memberi kesan kepada kebolehan individu

untuk belajar.

Kumpulan-kumpulan kecil di bawah pemelajaran

koperatif memberi ruang kepada pelajar untuk lebih banyak

beiinteraksi sesama r"ndiri berbanding dengan dalam kelas

tradis ional . Ci lbert-Macmil lan (1 983) menyatakan

pemelajaran koperatif memberi peluang kepada murid-

murid untuk bercakap serta membincangkan sesuatu

pandangan. Murid juga saling menolong dalam pemelajaran

merekadan ini membolehkan mereka lebih kenal mengenali

antara satu sama lain. Kajian yang telah dilakukan oleh

Skolnick, Langbort & Day (1982) menegaskan bahawa

peme I aj aran koperatif menyebabkan mu ri d-m u ri d merasa

senang'bertanyakan soalan kepada rakan-rakan sendiri

berbaiding kepada orang lain yang lebih dewasa. Struktur

ganjaran dibawah pemelllaran koperatif yang memerlukan

i.ria bekerjasama bagi mencapai matlamat kumpulan tanpa

mengira tahap kebolehan murid membentuk tanggapan

tutid bahawa mereka adalah sama taraf'

Pemelajaran koperat i f mewujudkl l suasana

pemelajaran yang menggalakkan' lni disebabkan dalam

pemelajaran kopeiatif murid-murid saling bantu membantu

antara satu sama lain. Sikap saling bantu membantu ini

mewujudkan suasana pemelajaran yang terbuka' Rakan-

Matlamat yang Jelasdan Berkesan

,rt ,I Kesedaran [

]

tI"qlfth"J

\\[n""d';;M;;-l

t_Y::r1$ _J

rakan set iap kumpulan rasa bebas bertanya untukmendapatkan penjelasan. Dengan perbincangan yangberterusan dalam kumpulan masing-masing dan jugadengan ahli-ahli dalam kelas pemelajaran koperatif akandapat mengatasi kesukaran dalam pemelajaran.

Pemelajaran koperatif jika dilaksanakan dengan teraturdan berkesan mampu mengurangkan masalah dis ip l indalam kelas. Set iap ahl i kumpulan mempunyaitanggungjawab masing-masing yang perlu dilaksanakanuntuk kej ayaan kumpulan. Untuk i tu merekabertanggungjawab menjaga ringkah laku yang baik untukkumpulan.

Dengan memberi bantuan kepada murid-murid yanglemah, murid pandai boleh menguasai konsep-konsep utamamengenai sesuatu topik dengan lebih berkesan. pada masayang sama, murid-murid yang lemah dan sederhana jugabelajar dari rakan-rakan sebayanya yang dapat menerangkintopik-topik dalam bahasa yang senang difahami.

Pemelajaran koperatif bo leh menjad i kan mu rid-mu ridkita lebih kreatif. Murid-murid diberi masayang mencukupiuntuk belajar sendiri dan menyelesaikan masalah-masalahatas usaha sendir i . Mereka bebas memil ih strategipemelajaran send i ri. Pemelajaran koperatif boleh menol ongmurid-murid berdikari semasa membuat keputusan.

' Apabilaguru dan murid mengaplikasikan pemelajarankoperatif dalam kelas, guru sebenarnyatelah melatih murid-murid itu menguasai beberapa kemahiran yang mungkintidak ada bagi murid-murid lain yang mengamal pemelajarantrad isional. Mu rid-mu rid dalam pemelajaran koperatif dapat

9Jae3 ganelaiatan Xtape atQ Sertdah filBndalt'

menguasai kemahiran pengurusan, kepimpinan/ pengurusan

konf l ik , kemahiran interpersonal dan. juga kemahiran

komunikasi. Pemelaiaran koperatif ini juga menyediakan

murid-murid menghadapi dunia yang sebenar yakni dunia'

Pemelajaran koperat i f te lah membantu guru

merealisasikan matlamat pendidikan negara. Pemelajaran

koperatif membantu mencapai objektif kurikulum yang

seimbang dari segi akademik, perkembangan individu d.a1

sosial. oalam pemelajaran koperatif guru akan bertindak

sebagai penasihat, pemimpin, fasilitator, pendidik dan kawan

dun Lukunnya lagi aktor atau aktres yang berlakon dan

bercakap dari minit pertama hingga minit t iga puluh atau

enam puluh.

Di pihak sekolah dan negara, pengamalan

pemelajaran koperatif oleh guru dan murid sebenarnya

ielah membantu mengeratkan perhubungan yang positif

antara murid yang terdiri dari pelbagai kaum (Sekolah

Kebangsaan) dan kumpulan etnik. Secara tidak langsungjuga telah mewujudkan sekolah yang berkesan bagi

perkembangan kognitif dan sikap murid.

Menurut lsmail Zain, pemelajaran koperatif mampu

meningkatkan kual i t i hasi lan. Set iap kesi lapan.dan

kelemahan dapat dibaiki dengan lebih cepat' Oleh itu

pemelajaran koperatif secara langsung dapat memperbaiki

dan memantapkan pemelajaran secara berterusan. Penilaian

bukan lagi berlaku pada masa tertentu sahaja seperti mana

yang berlaku dalam amalan tradisional tetapi penilaian dan

pemantapan berjalan secara serentak dan berterusan

sepanjang masa. Dalam pemelajaran koperatif penilaian

akan dibuat berfokuskan sesuatu topik yang diberikan sama

. . .M? l@.n"p1y(Yyt:yry

ada dalam bentuk perbincangan, penyelidikan atau kertasprojek. Dalam hal ini peniiaian'akan lebih ,up", ,"riumenjurus kepada kehendak kurikulum iaitu topik yangberkenaan.

Pem e I aj aran koperatif secara kese I u ru han nya m am pumenilai kebestarian seseorang individu dengan r"6h ;;;ili.Kebestarian da lam pen i I aian pemerajaran"koperatif bu kanhanya bergantung pada sejauh mana r"ruorung murid dapatmeluahkan kembali apa yang dihafalnya tetapi memberipeluang menggunakan pelbagai idea rakan ,"buyu

"i i"f.menjana pemikiran dan meniipta idea buru yang f"UJnkreatif.

Theodore panitz (1999) telah mengemukakan 52keba i kan peme laj aran koperatif, antaranya ia I ah :

Meningkatkan kemahiran pemikiran krit is.Membangunkan kemahiran pemikiran tinggi.Membantu pelajar menjelaskan idea melaluiperbi ncangan dan perdebatan.

Membangunkan kemahiran praktis, kemahiranlisan dan daya ingatan.

Menyediakan persekitaran pemelajaran yangmenggalakkan pelajar terlibat secara aktif dalariproses pengajaran dan pemelajaran.Melibatkan pelajar dalam proses pengajaran danpemelajaran dan kurikulum.

Menyediakan latihan kepada bakal_bakal tenagapengajar di masa hadapan.

Selar i dengan kehendak keberkesanan

frae3 gen etai,atran XbPeMtQ Sertulnh Rnndah

pengurusan kual it i menYeluruh.

g. Dapat meningkatkan keputusan peperiksaan,menggalakkan pencapaian cemerlang dan

meni ngkatkan kehadiran Pelajar.

10. Meningkatkan penumpuan pelajar terhadappemelajaran dan pelajar mempunyai matlamatyang jelas.

1 1 . Pelajar lemah akan berusaha untuk meningkatkanprestasi bagi memastikan prestasi kumpulan pada

tahap tinggi.

12. Menyediakan pelajar yang cemerlang dengan

pengetahuan yang lebih mendalam dalam

sesuatu topik.

1 3. Baik untuk kursus yang berkait dengan pengiraan'

14. Meningkatkan rasa tanggungjawab dan

perhubungan antara satu sama lain.

15. Membantu pelajar dalam kelas untuk

beker jasama dan membina kumpulan untuk

menyelesai kan masalah.

Menyediakan perseki taran yang membantupelajar membina kemahiran kepimpinan'

Menggalakkan pelajar lemah untuk bertanyadan mLminta pertolongan daripada rakan-rakanyang bijak.

4.

1.

2,

3.

5.

6.

7.

B.

16.

17.

AaeS Eae.3gmclnnawn thPetntit Sertohh t?zndalt'

1,,3 fg]{qleruu p_3[!ql{a{Q|l 59p_e_ra-tit.Masalah yang mungkin timbuldalam pemelajaran koperatifia lah sal ing

.berganrung yang ter la lu t in[gi j ika ' t iaJad i laku kan o leh mu rid-m u rid akan menyebablln i"rlururudalam kumpulan gagal. Jika sarah seorang atau rebih ahri{alam kumpulan itu tidak berperanan seferti mana yangdikehendaki dalam pemelajaran koperat i f , mat lamatkumpulan mungkin akan gagai. Justeru iiu guru berperananpenting untuk memastikan setiap ahri daramietiap kumpuranmenjalankan peranan masing-masing.

, ' Tanpa pengawasan yang baik daripada guru jugaakal menyebabkan.perb i ncangan da lam ku mpu I a"n run;i itidak terkawal. Murid-murid akan bertindak berbual Lorfniatau membuat bising. oleh sebab itu guru perru memastikanmurid-murid hanya membincangkan har-har yang berkaitandengan tugasan mereka sahaja.J i ka terdapai m rlri d-m u ri dyang.berbincang perkara yang bukan berkaitan tugasanmereka teguran dan amaran hendaklah diberikan oletiguru.

Masa juga j ika t idak diuruskan dengan baik bolehT:lggagalkan penggunaan kaedah pemelJjaran koperarifini. Perancangan dan pematuhan kepada rnasa yang telahdi tetapkan juga hendaklah dibei i penekanan."Curuhendaklah memastikan murid-murid mematuhi kadar masayang telah ditetapkan untuk sesuatu aktiviti sama ada dalamkumpulan asas atau kumpulan kedua.

Pelaksanaan pemelajaran koperat i f yang berkesan di

sekolah t"t"ilukun guru memainkan peranan yang cukup

penting. Dalam pemelajaran koperatif guru mem.ainkan

peranan guru yang cukup penting. Apa yang perlu guru

iakukan pada peringkat awal adalah membentuk kumpulan'

Pelbagai cara boleh guru lakukan untuk membentuk

kumpulan. Kebiasaan yang digunakan oleh kebanyakan

guru ialah menggunakan kertas warna, binatang kegemaran

Itau makanun kLg"tnaran, bulan kelahiran murid-murid,

pakaian yang disukai dan sebagainya. Pembentukan'kumpulan

in iharus di tegaskan oleh guru bahawa selain

kumpulan asas murid-murid akan diminta membentuk

kumpulan pakar untuk membincang sesuatu fokus yang

sama.

Apabila guru telah membentuk kumpulan, guru juga

perlu memberikan panduan bagaimana pasukan atau'kumpulan

itu akan beroperasi. Curu perlu menerangkan

kepada murid dari kumpulan asas mereka akan membentuk

kumpulan kedua dan akhirnya setelah berbincang di

kumpulan kedua/pakar mereka akan kembali ke kumpulan

asas untuk berbincang bersama-sama rakan-rakan mereka

yang la in.

Curu juga berperanan membentuk norma-norma

pasukan daiam kalangan murid-muridnya. Ahli pasukan'huru,

d i fahamkan bahawa kejayaan pasukan adalah

kejayaan bersama, setiap ahli harus berusaha mencapai

matlamat pasukan, mereka juga harus membantu rakan-

rakan mereka yang lemah.

7.4 Peranan Guru dalam PemelaiaranKoperatif

ffi

nafr ? !e:n:l:4i,:n Jt"r*tup Sertnlah epndatc gae- S genula.iaaan xtnperotit Sertalah jtBndafr.

Murid_murid dan pasukan yang mencapai tahapprestasi tertentu harus diberikan guilurun o'l"h guru.canjaran yang diberikan guru akan memotivasikan muridu ntu k be lajar bersu nggu h-_su ngguh.

Curu tidak larus lupa untuk berinteraksi dengan setiappasukan. Dalam hal iniguru perlu bertindak O"rfurul Jurisatu kumpulan ke satu kumpulan bertanyakan masalahatau membantu kumpulan berbincang atau menyelesaikan

sesuatu masalah yang timbul. Curu i ingan ',uny"

f."f., aipentas guru sahaja.

3.5 Peranan Murid dalam pemelajaran_{ePerelit

Apabi la sudah dibentukkan kumpulan oleh guru, murid_murid harus bekerjasama daram kumpuran ru"ring-rnuljnr,s i fat dan sikap indiv idual ist ik harus'dihapuskanl M;; ; i "perlu bantu membantu sesama mereKa.

Murid-murid juga per lu menyelesaikan sesuatumasalah atau. tugasan-yang diberikan oleh guru ,".urubersama. Murid yang pandaiakan membantu riurid i"r"r..,menyelesaikan sesuatu tugasan. Satu tanggungjawab yangtidak harus dilupakan Jtun murid d"ffi plr"f"i!r"i,koperatif ini ialah mereka harus membenra;th"rii,k;;;mereka secara bergi l i r_gi l i r su.paya semua ahl i dapatberkongsi i lmu dan pengetahuan. Apabi la merekadikehendaki membentangkaX tugasan masing_masing makasemua murid berperanan rungurbir bahagiJn Jil.f;",i"pdiskusiyang dijarankan. Merek-a tidak harus menjadi ,parasit,dalam kumpulan i tu.

3.6 Cara'cara lvlembentuk KumpulanPemelajaran Koperaitif

Asas utama dalam pemelajaran koperatif adalah pelajarbelajar dalam kumpulan masing-masing. Pelbagai cara bolehdigunakan oleh guru untuk membentuk sesuatu pasukan.Pasukan yang dibentuk seharusnya tidak ramai, amat sesuaiantara 3 hingga 5 orang sahaja sepasukan. Antara carayang boleh digunakan oleh guru untuk membentuk pasukanialah:

Curu per lu menyediakan beberapa kad warna yangberlainan. Kad-kad ini boleh dibentuk dengan manila kad.Kad-kad yang telah dibentuk in i d imasukkan ke dalamsampul surat supaya pelajar t idak mengetahui warna yangakan diperolehnya. la juga untuk mengelak pelajar memilihwarna yang dipi l ih oleh rakannya dan membentuk satupasukan yang tak tersebar. Apabila sudah dimasukkan kedalam sampul surat, pelajar boleh diminta mengambilnya.Pelajar yang mendapat warna kad yang sama akanmembentuk satu pasukan.

nae 3 Oenefa.jatun X{apetalit Sehdan fren"d^ob'

Melalui cara ini guru akan meminta pelajar membentukpasukan mengikut pilihan universiti yang diingini oleh pelajaruntuk mereka menyambung pelajaran di peringkat i jazah.Sebagai panduan guru boleh menetapkan empat atau limabuah universi t i untuk dipi l ih oleh pelajar/ umpamanyaUniversi t i Utara Malaysia, Universi t i Sains Malaysia,Universit i Malaysia Sarawak, Universit i Tenaga Nasionaldan Universit i Petronas. Lima pasukan berasaskan limauniversit i akan terbentuk.

3,7 Cara-Cara lvlewujudkan Bilik DarjahPemelajaran Koperatif

Matlamat bil ik darjah pemelajaran koperatif boleh dicapaimelalui cadangan-cadangan berikut:

1. Pelajardibahagikan kedalam kumpulan seramai antara2 hingga 6 orang dengan pelbagai kebolehan, kaumdan jantina.

2. Tempat duduk disusun supaya murid-murid senangberkumpul dan berkongsi idea-idea, sumber-sumber,bahan-bahan dengan ahl iyang la in. Susunan kerusidan meja atau tempat duduk patut memudahkanpemerhatian dan pengawalan 8uru. Kedudukan kerusimeja yang kondusi f juga amat pent ing untukmemudahkan pergerakan murid j ika aktivit i yangd ijalan kan mel ibatkan pergerakan murid.

i

Pelajar-pelajar juga boleh dikumpulkan dalam satu pasukanyang mempunyai bulan kelahiran yang sama. Umpamanyamana-mana pelajar yang di lahirkan dalam bulan-bulanJanuari hingga Mac membentuk satu pasukan, April hinggaJun sepasukan, bulan Julai hingga September sepasukandan akhirnya pasukan yang dilahirkan dalam bulan Oktoberhingga Disember. Dari sini empat pasukan akan terbentuk.

Pelajar membentuk pasukan melalui kumpulan ci ta-c i tayang sama. Umpamanya guru menjustif ikasikan lima jenisci ta-c i ta yang utama dan meminta pelajar memil ih salahsatu dari pada c ita-c ita tersebut. Mi sal nya pe lajar yang berc ita-c i ta menjadi doktor, mekanik, ark i tek, peniaga danpensyarah.

Pasukan juga boleh dibentukdengan mengumpulkan pelajardalam satu kumpulan yang mempunyai kegemaranmeminum minuman yang sama. Curu meminta pelajarmemasuki kumpulan yang mempunyai kegemaranmeminum co/a-co/a, pepsi, hotdrinks, orendan soya bean.

Pelajar dipecahkan menjadi beberapa pasukan mengikutprogram TV yang digemari mereka. Curu meminta pelajarmembentuk l ima pasukan berdasarkan lima program TVyang diminati pelajar umpamanya rancangan AkademiFantasia, Mentor, Nationa / Geograph ic, 999 dan Kisah Benar.

3.

tJa& 3 flemclaiatan Jt"ope"ar4 Seftnlqh {lendart.

Untuk setiap tugasan pemelajaran, seorang dari ahl ikumpulan menjadi ketua, seorang ahl i la in sebagaipencatat manakala yang lain sebagai peserta. Ahli-ahl i kumpulan kemudian membahagikantanggungjawab dalam kalangan mereka dan setiaporang ahli menyumbang ke arah kejayaan kumpulan.Ketua kumpulan pula menggalakkan setiap orang ahlimengambi l bahagian dalam kegiatan tugasankumpulan.

Ahl i -ahl i kumpulan boleh mengkr i t ik idea- idea ahl i -ahli. Soalan-soalan yang dikemukakan patut bertujuanmendapatkan penjelasan dan membantu kumpulanitu memahami perbezaan antara idea-idea yangdikemukakan.

Murid-murid patut menghormat i dan mendengarpandangan dar ipada semua ahl i kumpulan.

3.8 Beberapa Contoh Persediaan Pengajarandan Pemelajaran ltlengikut Kaedah

P_:neleillll {eperelil::tele"l *$ 111 .Sebagai panduan beberapa contoh persediaan pengajarandan pemelajaran mata pelajaran sekolah rendahd'iperturunkan di sini. la hanya sekadar panduan, beberapapengubahsuaian boleh di lakukan oleh guru. Hanya duamata pelajaran sahaja yang disediakan.

44:

ClaA' 3 Semela'iaxan Jtopexatil Seftolah llznAah

CONTOH PERSEDIAAN PENCAIARAN DANPEMELAJARAN KAJ IAN TEMPATAN

4.

5.

TahunMasaBi l . MuridTar ikhTopikSubtopik

KMDABM

KB

58.45 pagi - 9.45 pagi2B orang22 Mac 2008B. Masyarakat Malaysia8.4. Penduduk

b. Faktor-faktor mempengaruhiperubahan penduduki. Kelahiran dan kematiani i . Penghi j rahan

Pada akhir pemelajaran pelajar dapat

yang berkualit i: Meramalkan: Kertas Manjung, Double Sided Tape, Kad Fon,Kad, Jam Randik, Cambar upacarapengkebumian

: Mengkategori dan Menjana ldea

Objektif1 . Menyatakan tiga faktor yang

mempengaru h i perubahanpenduduk di sesuatu tempat.

2. Menjelaskan faktor yangmempengaruhi pengh ij rahanpenduduk di sesuatu tempat.

Patriotisme : Bersyukur dengan peningkatan hidup

,.llllll:lli:!45

! -J

Langkah Prosedur PelaksanaanKemahir,ail

,,,,r , GeneiildPembestarian

Catatan

SetInduksi5 minit

Guru menampalkansekeping gambar diatas window paneBeberapa orangmurid dirnintarnenyarnbungmenampal gambaruntuk menjadikansalasilah keluargatokoh terkenalGuru mengaitkangambar untukmenerangkan konsepdalam tajuk pelajaran

MIVisual-ruang

Kinestik

KBMeng-

kategori

PemelajaranKoperatif

Window Pane

Kertasmanjung,garnbar

keluargatokoh

-angkat1

10 minit

1. Guru mengedarkankad fon yangterpotong untuksemua murid. Merekadirninta membentukpasukan berempatdengan mencaripelengkap kepadabahagian potonganobjek yang terdapatpada kad fontersebut.Setiap pasukandiberi:*kad jemputankahwin

*kad ucapan tahniahkelahiran bayi

*kad ucapan tahniahberpindah ke rumahbaru

nkad takziahkematian

MIVisual-ruang

KinestatikInterpersonalIntrapersonal

KBMenjana Idea

PemelajaranKoperati{Timed-pair

share

ABBKad Fon

KadJemputanKahwin

KaducaPantahniah

kelahiranbayi

Kaducapantahniah

berpindalke rumah

baru

KaducapanTakziah

aJ. Secara Timed-pair

share setiappasangan dalampasukan berkongsiidea tentangperasaan jikaperistiwa berkaitandengan kad ucapanberlaku dalamkeluarga mereka.Guru menetapkanmasa dengan tepatuntuk pasanganberbincang.Setiap pasangankukuh mengukuhantara satu sama lain.

KMDMeramalkan

akibat

Jamrandik/

timu

Langkah2

5 minit

Guru mengedarkankadflash kepadasetiap pasukari.Guru mempamerkangambar dibawahsatu persatu kePadakelas*Seorang bayi" Upacara

pengkebumian"Majlis Tahlil*Iklan perumahanbaruPasukan dikehendakimenulis perkataan dibawah kad flashbag;setiap gambar untukmemberi kategorikepada gambartersebut.

KELEBIHANKEMAIIAN

PERPINDAHAN

1.

2.

3.

MIVisual-ruang

KBMeng-

kategorikan

PemelajaranKoperatifShowdown

Kad FlashGarnbarseoranS

bayiGambarupacarapeng-

kebumianatau

majlistahlil

LangkahaJ

3 minit

1. Setiap pasukanmempamerkan

J<epada kelas.Jawapan masmg-masing (secaracepat). Merekaberinteraksi untukpengukuhan

Murid menvanvikanlaguldan2dehganmenggunakan melodiBasikal Tua danBapaku Pulang DariKota

MIMuzikal

Langkah4

15 rninit

1. Curu menjelaskanfaktor perubahandalam keluarga danfaktor penghijrahandalam keluarga

nperkahwinannkelahiran*penghijrahan

disebabkanpekerjaan,pendidikan,perkahwinan

Belajar CaraBelajar

KemahiranmaklumatKemahiranmendengar

UnsurPatrio-tisme

Bersyukurdenganpening-katanhidupyang

berkualiti

Langkah5

17 minit

Murid dalampasukan mencatat,(secara simultaneousRound Table)perubahan yangberlaku dalarnkeluarga masing-masing di atas kertasyang disediakanMurid kukuhmengukuh melaluikomen dan ulasanatas kertas tersebut

1.

2.

PemelajaranKoperatif

Round table

MIlnterpersonalIntrapersonal

BorangRound

table

M ? !?*,ry r{"P:"."t'! Yry Y(! fia& 3 Smelajaun J{nPereri4 Sertahh llcndart

(dipetik dari Kursus Pemelajaran Koperatif BPG, Kota BahruDis.2004)

Lagu 1(Mengikut melodi lagu Basikal Tua)

Riang hatiku ke rumah kakakBertemu abang Yang baik hati

Rumah baru sahaja dibel iKami hidup dengan senang hat i

Orang biasaKeluarga gembira. . . . . (u lang 2 X )

Lagu 2(mengikut melodi lagu Bapaku Pulang Dari Kota)

Alongku pulang dar i kotaUntuk menghabiskan cut inYa

Dia belajar di Universi t iKami sekeluarga bangga sekali

La la la... . . la la la laLa la la .. . . la la la la

Penutup5 minit

1. Guru dan muridmerurnus faktorperubahan danperpindahan ahlidalam keluarga.

2. Murid membacasajak bertemakankeluarga yangberlaya.

KBMerumus

MIVerbal-

Linguistik

SajakIngatlah

AdikPatrio-tisme

Bersyukurdenganperung-katanhidupyarlg

berkualiti

Borang

Tajuk Keci l :

Nama Pasukan :

. . .sj"e? !?(:try.rbpr.*.t:qryYry

Simultaneous Round Table

Faktor-faktor yang mempengaru h iperubahan penduduk

Jebat

naL- 3 genela.iown 5tnPe44t4 Sertdoh &pn"dan

CONTOH RANCANGAN PENCAJARAN DANPEMELAJARAN KEMAHIRAN HIDUP

TAHUN 5

MATA PELAJARANBIDANC

TAJUK

TAHUNMASABIL. MURIDHASIL PEMELAJARAN

KBNILAIABM

PENCETAHUAN SEDIA

Kemahiran HiduP1.5. Baik pul ih dan

penyelenggaraan1 .5.8. Penyelenggaraan

bahagian bangunan5 Merah9.30 Pagi - 10.30 Pagi40 OrangDi akhir pengajaran danpemelajaran murid daPat:i. mengenal pasti bahagian

bangunan yang perludiselenggarakan

i i . memil ih bahan Pembersihyang sesuai

i i i . membersih dan meminYakbahagian bergerak Padaperabut dan alatan berkarat.

: Mengkategorikan: Keberanian dan berdikari: Bahan dan alatan sebenar/

lembaran kerjaADA : Murid mengenal ia latan

tangan serta jenis bahanpembersih Yang sesuai.

--'?*-"'1*'

Kasturi

Maniam

SarahLoo

Joseph