หนา | 4

ค าน า

เอกสารคมอการปฏบตงานชดกภยประจ าอทยานแหงชาตฉบบน เปนเอกสารทไดรบการออกแบบใหมเนอหาพนฐานทเกยวของกบภารกจของชดกภย ซงกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชไดสงการใหอทยานแหงชาตทกแหงจดตงขน เชน เรองขององคประกอบของชดกภยเพอใหหนวยนมมาตรฐานเดยวกน ระบบบญชาการเหตการณเพอใหการบรหารจดการในภาวะฉกเฉนเปนระบบ และมประสทธภาพ การใชยานพาหนะส าหรบภารกจกภย ไดแก รถยนตขบเคลอน 4 ลอ และเรอยางทองออนเพอการใชงานอยางถกวธ ลดความเสยหายและคาใชจายในการซอมบ ารง การปฐมพยาบาลเพอการชวยเหลออยางถกวธ ทนเวลา และลดการสญเสย การใชเขมทศ แผนท และเครองหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม เพอการคนหาอยางมประสทธภาพ และหลกการท าสนามจอดเฮลคอปเตอรและทาสญญาณตางๆ เพอการน าสงผประสบภยอยางรวดเรว เปนตน

เจาหนาทชดกภยนอกจากจะศกษาความรเบองตนของคมอน ควรเขารบการฝกอบรมเฉพาะดานจากหนวยงานทเกยวของ เพอเพมพนความร ความสามารถ และประสบการณในการปฏบตใหมควา มคลองแคลวสามารถปฏบตหนาทดวยความรวดเรวคลายกบวา เปนไปโดยอตโนมต สงเหลานจะท าใหนกทองเทยวไดเกดความเชอมนในดานความปลอดภยในการทองเทยวอทยานแหงชาต หากเหตการณนนเกนความสามารถของชดกภย กสามารถประสานหนวยงานทเกยวของตามระบบบญชาการเหตการณ นอกจากนยงเปนก าลงส าคญกรณเก ด สาธารณภยหรอภยพบตตางๆหากไดรบการรองขอ ส านกอทยานแหงชาตหวงเปนอยางยงวาเอกสารคมอฉบบนจะเปนประโยชนในการปฏบตงานดานการกภยและชวยเหลอนกทองเทยวและเจาหนาทของอทยานแหงชาต ในระดบหนง หากพบขอผดพลาดหรอตองการเพมเตมเนอหาในดานใด ใหแจงคณะผจดท า จะไดน ามาปรบปรงแกไขใหคมอฉบบนสมบรณยงขน

วทยา หงษเวยงจนทร ผอ านวยการส านกอทยานแหงชาต

มถนายน 2555

คมอการปฏบตงานชดกภยประจ าอทยานแหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 5

สารบญ หนา

ค าน า 4 บทท 1 บทน า 6 บทท 2 การกภย 10 บทท 3 การขบรถยนตขบเคลอนสลอ 24 บทท 4 การใชเรอยางทองออน 29 บทท 5 การใชวทยคมนาคม 33 บทท 6 การปฐมพยาบาลเบองตน 43 บทท 7 การใชแผนทและเขมทศ 51 บทท 8 การใชเครองหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม 58 บทท 9 ขนตอนการคนหาและกภย 66 บทท 10 หลกการท าสนามจอดเฮลคอปเตอร 69 บทท 11 การบนทกขอมล 74 บทท 12 บทสรป 76 เอกสารอางอง 77

คมอการปฏบตงานชดกภยประจ าอทยานแหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 6

บทท 1 บทน า

ในปจจบนมนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศจ านวนมากไดเดนทางทองเทยวและพกผอนตามอทยานแหงชาตตางๆ ซงเปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมจ านวน 148 แหง พนทอทยานแหงชาตสวนใหญมภมประเทศทเปนภเขา ทราบ ถ า และทะเล บางสวนยากตอการเขาถงและปกคลมดวยปาไมประเภทตางๆ แมวาแหลงทองเทยวในอทยานแหงชาตจะอยในบรเวณทเขาถงไดงาย แตยงมนกทองเทยวประสบอบตเหต เนองจากสขภาพของนกทองเทยว การด าเนนกจกรรมนนทนาการทไมเหมาะสมกบสภาพพนทหรอสภาพขอ งรางกาย การฝาฝนกฎขอหามของอทยานแหงชาต การเดนออกนอกเสนทางทเจาหนาทจดไว การหลงปา นอกจากนนยงม ปญหาจากอบตเหตบนถนน ถกสตวปาหรอสตวมพษท าราย และประสบภยในเวลากลางคน ตลอดจนภยพบตอนๆ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดเลงเหนถงความส าคญของการเกดภยพบตตางๆ จงไดใหอทยานแหงชาตจดชดกภยประจ าอทยานแหงชาตขน เพอปฏบตหนาทการกภยทมความรนแรงระดบ 1 ซงเปนภยขนาดเลกในพนทรบผดชอบ อทยานแหงชาตสามารถจดการไดโดยล าพง ไมตองการการสนบสนนจากภายนอก อกทงยงประสานงานกบหนวย งานทเกยวของ เพอการปฏบตการฉกเฉนกรณอพยพและชวยเหลอประชาชนและ/หรอเจาหนาทในพนทเสยงภยอยางเปนระบบและเกดประสทธภาพมากยงขน โดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จะ จดใหมการฝกอบรม ฝกซอม และฝกปฏบตในการปองกนและการกภยใหเปนไปตามมาตรฐานสากล ตอไป

วตถประสงคของคมอ

การทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดสงการใหอทยานแหงชาตทกแหง จดตงชดกภยขนอยางนอยอทยานแหงชาตละ 1 ชด ดงนน การเสรมสรางความเขมแขงใหชดกภยเหลานน โดยการให ความรจะเปนวธหนงทจะชวยใหภารกจการบรการดานความปลอดภยของนกทองเทยวประสพความส าเรจ การจดท าคมอฉบบน จงมวตถประสงค ดงน

1. เปนเอกสารคมอในการปฏบตงานของการกภย 2. เสรมสรางความเขมแขงของชดกภย 3. ชวยใหการปฏบตงานของชดกภยประจ าอทยานแหงชาตมมาตรฐาน 4. เปนแรงจงใจใหเจาหนาทสนใจปฏบตงานดานการกภย

รปแบบของการกภย ค าวา Search and Rescue หรอ SAR นน หมายถง การคนหาและกภย ในบางครงอาจจะใชค าวา คนหาชวยชวต หรอคนหาชวยเหลอ ส าหรบค าวา กภย หรอ Rescue หมายถง การชวยชวต ผทประสบภย ใหรอดพน จากภยพบต ระหวางเกดหรอหลงภยพบตเกดขนแลว (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2552) ซงไมไดจ ากดแคภยบนทองถนน เทานน ซงบางครงอาจจะสบสนกบการเกบกศพ หรอ งานชวยเหลอประชาชน (Wikipedia, 2011) คมอการปฏบตงานชดกภยประจ าอทยานแหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 7

รปแบบของการกภย ไดแก 1. การกภยบนภเขา (Mountain search and rescue) 2. การกภยทางอากาศและในทะเล (Air – sea search and rescue) 3. การกภยภาคพนดน (Ground search and rescue) 4. การกภยในเมอง (Urban search and rescue) 5. การกภยในการรบ (Combat search and rescue) จากการพจารณาความเสยงในการเกดสาธารณภยในอทยานแหงชาต จะครอบคลมอยในรปแบ บ

ของการกภย ขอ 1 - 3

นยามศพทการกภย

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยเปนหนวยงานหลกในการปองกนและบรรเทาภยตางๆ ดงนน ขอแนะน าค าจ ากดความซงมความหมายคอนขางกวาง ตาม มาตรา 4 ในพระราชบญญตปองกนและบรรเทา สาธารณภย พ.ศ. 2550 ระบวา

1. “สาธารณภย” หมายความวา อคคภย วาตภย อทกภย ภยแลง โรคระบาดในมนษย โรคระบาดสตวโรคระบาดสตวน า การระบาดของศตรพช ตลอดจนภยอนๆ อนมผลกระทบตอสาธารณชน ไมวาเกดจากธรรมชาต มผท าใหเกดขน อบตเหต หรอเหตอนใด ซงกอใหเกดอนตรายแกชวต รางกายของประชาชน หรอความเสยหายแกทรพยสนของประชาชน หรอของรฐ และใหหมายความรวมถงภยทางอากาศ และการกอวนาศกรรมดวย

2. “ อบตภย” หมายถง ภยทเกดจากอบตเหต เนองจากการจราจรทางบก ทางน าและทางอากาศ อบตเหตเนองจากการท างานหรออบตเหตทเกดขนในบานหรอทสาธารณะ (ส านกนายกรฐมนตร, 2538)

เนองจากอทยานแหงชาต เปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตประเภทหนง และผมาใช ประโยชนอทยานแหงชาตสวนใหญเปนนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยไดจดท ารางแผนแมบทการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเพอสงเสรมการทองเทยวอยางปลอดภย พ.ศ. 2554 – 2557 ซงมค าจ ากดความทเกยวของ ดงน

1. ภยธรรมชาต (Natural disaster) หมายถง ภยอนตรายตาง ๆ ทเกดขนตามธรรมชาต ไมวาจะเปนแผนดนไหว ภยรอน ภยหนาว และอนๆ ซงการเกดแตละครงน ามาซงความสญเสยทงชวตและทรพยสนของมนษยเปนอยางมาก

2. ภยจากการกระท าของมนษย (Man-made disaster) หมายถง ภยทมนษยกระท าขนกอใหเกดความเสยหายตอรางกาย ชวต และทรพยสน

3. วาตภย (Strom) หมายถง ภยธรรมชาตซงเกดจากพายลมแรง แบงได 2 ชนด คอ วาตภยจากพายฤดรอนจะเกดขนในชวงฤดรอน บางครงจะเกดพายฝนฟาคะนองและอาจมลกเหบท าความเสยหายไดในบรเวณเลกๆ ชวงเวลาสนๆ และวาตภยจากพายหมนเขตรอนจะเกดขนในชวงฤดฝน เมอพายหมนเขตรอนเคลอนตวขนฝงจะท าความเสยหายใหบรเวณทเคลอนผานเปนอยางมาก

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ฏบตงานชดกภยประจ าอทยานแหงชาต หนา | 8

4. อทกภย (Flood) หมายถง ภยและอนตรายทเกดจากสภาวะน าทวมขงหรอน าทวมฉบพลน มสาเหตมาจากการเกดฝนตกหนกหรอฝนตกตอเนองเปนเวลานาน สามารถแบงไดดงน 4.1 อทกภยจากน าปาไหลหลากและน าทวมฉบพลน เกดขนเมอมฝนตกหนกเหนอ ภเขาตอเนองเปนเวลานาน จนท าใหปรมาณน าสะสมจ านวนมากจนพนดนและตนไมดดซบไมไหวไหลบาลงสทราบต าเบองลางอยางรวดเรว 4.2 อทกภยจากน าทวมขงและน าเออลน เกดจากน าในแมน าล าธารลนตลงหรอมระดบสงจากปกตเออทวมลนไหลบาออกจากระดบตลงในแนวราบจากทสงไปยงทต า หรอเปนสภาพน าทวมขงในเขตเมองใหญทเกดจากฝนตกหนกตอเนองเปนเวลานานและมระบบการระบายน าไมดพอ

5. ความแหงแลงหรอภยแลง (Drought) หมายถง ภยทเกดจากการขาดแคลนน าในพนทใ ดพนทหนงเปนเวลานาน ฝนแลงไมตกตองตามฤดกาลจนกอใหเกดความแหงแลง และสงผลกระทบตอชมชน สวนใหญเกดจากฝนแลงและทงชวง ซงฝนแลงเปนภาวะปรมาณฝนตกนอยกวาปกตหรอฝนไมตกตองตามฤดกาลกบการเคลอนผานของพายหมนเขตรอนทนอยกวาปกต

6. แผนดนไหว (Earthquake) หมายถง ภยธรรมชาตซงเกดจากการปลดปลอยพลงงานใตพภพ ท าใหแผนดนเกดการสนสะเทอน อาจท าใหเกดภเขาไฟระเบด แผนดนเลอนและถลมแผนดนไหวหรอการสนสะเทอนของพนดนเกดขนไดทงจากการกระท าของธรรมชาตและมนษย

7. แผนดนถลม (Landslide) หมายถง ปรากฏการณธรรมชาตของการสกกรอนชนดหนงทกอใหเกดความเสยหายตอบรเวณพนททเปนเนนสงหรอภเขาทมความลาดชนมาก เนองจากขาดความสมดลในการทรงตวบรเวณดงกลาว แผนดนถลมมกเกดในกรณทมฝนตกหนกมากบรเวณภเขา และภเขานนอมน าไวจนเกดการอมตวโดยเฉพาะหนแกรนต ซงมพนธไมปกคลมนอยและตนน าล าธารถกท าลายมกจะเกดเมอมฝนตกหนกหลายชวโมง

8. ไฟปา (Forest fire) หมายถง ภยธรรมชาตซงเกดจากมนษยเปนสวนใหญ ไดแก การเผาหาของปา เผาท าไรเลอนลอย เผาก าจดวชพช มเพยงสวนนอยทเกดจากการเสยดสของตนไมแหง ไฟปา ท าใหเกดมลพษในอากาศมากขน

9. คลนยกษหรอสนาม (Tsunami) หมายถง คลนทพดเขามาส ฝงเปนคลนทกอตวจากการ เกดแผนดนไหวใตมหาสมทรหรอการระเบดของภเขาไฟใตมหาสมทร การเกดแผนดนถลมหรออ กกาบาตตกลงในมหาสมทร การเคลอนทในลกษณะทมผลตอการเกดสนาม ไดแก การเคลอนททมลกษณะการยกตวขนหรอทรดตวโดยฉบพลนจะกอใหเกดการขยบตวของมวลน าโดยรอบ มการกระเพอมคลายเปนคลนอนทรงพลงแผกระจายออกไปอยางรวดเรว

10. อคคภย (Fire) หมายถง ภยพบตทเกดขนจากการกระท าของมนษยซงกอใหเกดความเสยหายทงตอรางกาย ชวต และทรพยสนของประชาชนอยางมาก องคประกอบส าคญของการตดไฟไดแกปฏกรยา ระหวางความรอน เชอเพลง และออกซเจนในอากาศ ซงปกตเราไมสามารถควบคมออกซเจนไดเพราะโดยปกตจะมออกซเจนผสมอยในอากาศโดยธรรมชาต ดงนน จงตองดแลควบคมไมใหเชอเพลงเขาไปสมผสกบสงทท าใหเกดความรอนสง

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 9

11. การปองกน ( Prevention) หมายถง มาตรการและกจกรรมตางๆ ทก าหนดขนลวงหนา ทงทางดานโครงสราง (Structural approach) และทมใชดานโครงสราง (Non structural approach) เพอลดหรอควบคมผลกระทบในทางลบจากสาธารณภย

12. การลดผลกระทบ (Mitigation) หมายถง กจกรรมหรอวธการตางๆ เพอหลกเลยงและลดผลกระทบทางลบจากสาธารณภย และยงหมายถงการลดและปองกนมใหเกดเหตหรอลดโอกาสทอาจกอใหเกด สาธารณภย

13. การเตรยมความพรอม ( Preparedness) หมายถง มาตรการและกจกรรมทด าเนนการลวงหนากอนเกดสาธารณภย เพอเตรยมพรอมการจดการในสถานการณฉกเฉน ใหสามารถรบมอกบผลกระทบจากสาธารณภยไดอยางทนการณ และมประสทธภาพ

14. การจดการในภาวะฉกเฉน ( Emergency management) หมายถง การจดตงองคกรและการบรหารจดการดานตางๆ เพอรบผดชอบในการจดการสถานการณฉกเฉนทกรปแบบ โดยเฉพาะอยางยงการเตรยมความพรอมรบมอและการฟนฟบรณะ

15. การฟนฟบรณะ (Rehabilitation) หมายถง การฟนฟสภาพเพอท าใหสงทถกท าลายหรอไดรบความเสยหายจากสาธารณภยไดรบการชวยเหลอ แกไขใหกลบคนสสภาพเดมหรอดกวาเดม รวมทงใหผประสบภยสามารถด ารงชวตตามสภาพปกตไดโดยเรว

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 10

บทท 2 การกภย

ในขณะทเกดเหตการณทมความรนแรง เชน ภยพบต หรออบตเหตทมผบาดเจบ ลมตายหรอทรพยสนเสยหายจ านวนมาก มกจะเกดความสบสนในการปฏบตงาน บางครงแมวาจะมเจาหนาทและอปกรณจ านวนมาก อาจไมชวยเพมประสทธภาพในการชวยเหลอแตอยางใด จะมแตความโกลาหลไมเปนระเบยบเปนสวนใหญ ดงนน จงมผคดคนระบบทเหมาะสมกบการจดการในภาวะดงกลาว คอ ระบบบญชาการเหตการณ

ระบบบญชาการเหตการณ (Incident Command System: ICS) ระบบบญชาการเหตการณเปนระบบทพฒนาขนในประเทศสหรฐอเมรกา ชวยในการประสานการปฏบตระหวางหนวยงาน ทงในทองถนจนถงหนวยงานสวนกลาง การจดองคกรตามระบบบญชาการ ณ ทเกดเหตเปนเพยงแนวทางการด าเนนงานไมไดเปนกฎระเบยบแตอยางใด ผบญชาการเหต การณ (Incident Commander : IC) ขณะตอบโตเหตฉกเฉนควรตระหนกวา เปนการรวมพลงจากหลายหนวยงาน แนวทางการจดองคกรควรเหมาะสมตามแตละสถานการณ

1. องคประกอบของระบบบญชาการเหตการณ (Incident Command System Organization) การจดโครงสรางและองคประกอบตามระบบ ICS แบงการบรหารจดการเปน 5 กจกรรมหลก ดงน

ภาพท 2.1 องคประกอบของระบบบญชาการ

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 11

2. หนวยบญชาการ (Incident command) มหนาทรบผดชอบในการบรหารจดการการโตตอบเหตโดยรวม ด าเนนการโดยทมบญชาการ

(Command staff) รบผดชอบภารกจหลกอนๆ ไดแก การประชาสมพนธ การดแลความปลอดภย และการประสานงาน และทมปฏบตการ ซงประกอบดวย

2.1 สวนปฏบตการ (Operations section) รบผดชอบในการอ านวยการและประสานการปฏบต 2.2 สวนวางแผน (Planning section) ด าเนนการรวบรวมและประเมนผลขอมลสถานการณ

จดท ารายงานสถานการณ รกษาสถานะของทรพยากร จดท าแผนปฏบตการเฉพาะเหตหรอแผนเผชญเหต 2.3 สวนสงก าลงบ ารง (Logistic section) จดหา บรการ และการสนบสนนตางๆ ตามความ

ตองการของเหตการณ โดยมกจกรรมทเกยวของดงน - การสอสาร - การบรการทางการแพทยแกเจาหนาทปฏบตการ - อาหาร - วสด/อปกรณ - สถานทสนบสนน - การสนบสนนภาคพนดน

2.4 สวนการเงน/การบรหาร (Finance/Administration section) ตดตามตรวจสอบและดแลเรองคาใชจาย

3. แนวทางปฏบตในการจดองคกร - จดตงศนยบญชาการเหตการณ และตดปายใหทราบโดยทวกน - จดองคกรในการตอบโตเหตเบองตน - พจารณาความตองการความช านาญเฉพาะ - ตดตามและรกษาขนาดการควบคม - การถอนก าลงหนวยงานทไมมหนาทตองปฏบตงานตอไป - หลกเลยงการรวมต าแหนงภายในองคกร ไมควรใหเจาหนาทมภารกจหลกมากกวา 1

ภารกจ เพราะจะท าใหสบสน - การถายโอนอ านาจ เมอมผทมต าแหนงสงกวามา ณ ทเกดเหต

4. การประสานงานระหวางหนวยงานและผมสวนรบผดชอบ เปนสวนส าคญทชวยใหการตอบโตเหตฉกเฉนเปนไปอยางมประสทธภาพ ในการประสานงาน

กบหนวยงานทใหความชวยเหลอ (Assisting agency) และหนวยงานใหความรวมมอ (Cooperating agency) 5. ความรนแรงของสาธารณภย

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (2552) ไดแบงระดบความรนแรงของสาธารณภย ไว 4 ระดบ ซงแตละระดบมการจดการทแตกตางกน โดยเฉพาะผควบคมสถานการณหรอผบญชาการเหตการณ เปนไปตาม พ.ร.บ. ปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. 2550 ดงน

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 12

ตารางท 2.1 ระดบความรนแรงของสาธารณภย ระดบ ความรนแรง การจดการ

1 สาธารณภยทเกดขนทวไปหรอมขนาดเลก

ผอ านวยการทองถน ผอ านวยการอ าเภอ และ/หรอผชวยผอ านวยการกรงเทพมหานคร สามารถควบคมสถานการณและจดการระงบภยไดโดยล าพง

2 สาธารณภยขนาดกลาง ผอ านวยการในระดบ 1 ไมสามารถควบคมสถานการณได ผอ านวยการจงหวด และ/หรอผอ านวยการกรงเทพมหานครเขาควบคมสถานการณ

3 สาธารณภยขนาดใหญทมผลกระทบรนแรงกวางขวาง หรอสาธารณภยทจ าเปนตองอาศยผเชยวชาญหรออปกรณพเศษ

ผอ านวยการในระดบ 2 ไมสามารถควบคมสถานการณไดผอ านวยการกลาง และ/หรอผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต เขาควบคมสถานการณ

4 สาธารณภยขนาดใหญทมผลกระทบรายแรงอยางยง

นายกรฐมนตรหรอรองนายก ทนายกรฐมนตรมอบหมาย ควบคมสถานการณ

หมายเหต ในอทยานแหงชาตเมอเกดภยระดบ 1 หวหนาอทยานแหงชาต เปนผควบคมสถานการณ

ภาพท 2.2 การตงศนยประสานงานกภยทอทยานแหงชาตแกงกระจาน

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 13

หลกของการกภย

ในกรณทเกดเหตการณ การชวยเหลอในชวง 24 ชวโมงแรก เปนสงส าคญ ผประสบภยมโอกาสรอดชวตสง เจาหนาทชดกภยจะตองปฏบตงานโดยค านงถงความปลอดภยของตนเองดวย ในทางปฏบตเมอเกดเหต ความสบสน และขาดการประสานงานทด จะเปนปญหาตงแตเรมด าเนนการ ดงนน จงควรปฏบต ดงน

1. ใหหลกเลยงภาวะวกฤต ทอาจเกดขน โดยการจดการดานความปลอดภยอยางมประสทธภาพ 2. ลดเวลาทใชในการปฏบต และลดจ านวนของการลองผดลองถก โดยมแผนปองกนอบตเหตและชวยเหลอผประสบภยในภาวะฉกเฉน และการฝกซอม

3. ใหจดท าแผนเผชญเหต (Emergency response plan) เพอเตรยมพรอมรบมอกบปญหาทอาจเกดขน (Haddock, 1993)

หนวยงานกภยของประเทศ ในประเทศไทยมหลายหนวยงานทมภารกจดานการกภย แตหนวยงานหลก คอ กรมปองกนและ

บรรเทาสาธารณภย และในระดบจงหวดคอ ปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด แตดานการเตอนภยมศนยเตอนภยพบตแหงชาต เปนหนวยงานหลก

กฎหมายทเกยวของ ไดแก - พ.ร.บ.อทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 - ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปองกนอบตภยแหงชาต พ.ศ. 2538 - พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. 2550

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดสงการใหอทยานแหงชาตทกแหงตงชดกภย เพอใหการบรการแกนกทองเทยวดานความปลอดภยเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยไดก าหนดแนวทางในการจดตงชดกภยประจ าอทยานแหงชาตเพอใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

องคประกอบของชดกภย ชดกภยประจ าอทยานแหงชาต 1 ชด ประกอบดวย บคลากร และวสดอปกรณ ดงตอไปน

- เจาหนาทกภย จ านวน 6 นาย - ยานพาหนะ ไดแก รถยนตหรอเรอ จ านวน 1 คน(ล า) - อปกรณสอสาร และอปกรณน าทาง ไดแก วทยสอสาร โทรศพท เครองมอหาต าแหนงดวย

ดาวเทยม - อปกรณในการกภย เชน เลอยยนต เชอก หวงชชพ ฯลฯ - อปกรณปฐมพยาบาล เชน เปลสนาม ผาพนแผล เวชภณฑ ฯลฯ - อปกรณอน ๆ ทจ าเปนตามสภาพภมประเทศหรอสถานการณ เชน อปกรณดบไฟ เจต สก

ฯลฯ

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 14

บคลากร 1. หวหนาชด

คณสมบต เปนผทผานการฝกอบรมหลกสตรทเกยวของกบการกภย และการปฐมพยาบาล มประสบการณในการปฏบตงานกภย สขภาพแขงแรง มความช านาญกบสภาพของพนทอทยานแหงชาต

หนาทรบผดชอบ ปฏบตงานในระดบสวนปฏบตการ ตามระบบบญชาการ เหตการณ (Incident Command System: ICS) ท าหนาท

- สอสารกบกองบญชาการกภย - รบค าสงการท างานจากกองบญชาการกภย - บงคบบญชา ควบคมการปฏบตงาน มอบหมายภารกจ และเปนผตดสนใจของหนว ย

ปฏบตการกภย โดยเฉพาะการเขาปฏบตการ การถอนก าลง ดวยความรวดเรวมประสทธภาพ และปลอดภย - รายงานความคบหนาการปฏบตการ และจดท ารายงานบนทกเหตการณ เสนอผบงคบบญชา

ตามล าดบกรณทมการเกดอบตเหตหรอภยพบตตางๆ ในพนท - ในชวงทมวนหยด วนหยดนกขตฤกษ หรอวนทมนกทองเทยวมาก ใหสงการเจาหนาทกภ ย

เตรยมพรอมเพอเผชญเหตตลอดเวลา

2. พนกงานขบรถยนต/นายทายเรอ คณสมบต มสขภาพด แขงแรง มใบขบขรถยนต มประสบการณการขบรถไมนอยกวา 3 ป

สามารถใชรถยนตขบเคลอน 4 ลอ ไดเปนอยางด หรอ นายทายเรอ จะตองมใบอนญาตขบเรอ มประสบการณในการขบเรอยนตเรวตรวจการณไมนอยกวา 3 ป

หนาทรบผดชอบ ปฏบตงานภายใตการควบคมของหวหนาชด ดงน - น าเจาหนาทกภยไปยงพนทเกดเหตดวยความรวดเรวและปลอดภย

- บ ารงรกษารถยนต หรอเรอประจ าหนวยปฏบตการกภย ใหอยในสภาพด พรอมใช งาน ตลอดเวลา

3. เจาหนาทสอสาร คณสมบต มสขภาพด แขงแรง สามารถใชวทยสอสารแบบ VHF/FM และ HF/SSB มความร

และประสบการณในการประสานงานกบหนวยงานอนๆ ทางระบบสอสาร และใชรหสประมวลสญญาณวทยไดด หนาทรบผดชอบ ปฏบตงานภายใตการควบคมของหวหนาชด ดงน

- ตดตอสอสารระหวางหนวยกภย กบกองบญชาการกภย - ในระหวางปฏบตการใหคงสถานการณตดตอสอสารกบสถานแมขายตลอดเวลา หากไม

สามารถตดตอได ตองพยายามตดตอผานเครอขายอนในพนทใกลเคยง ใหสามารถตดตอกบสถานแมขายได และรายงานเหตการณใหสถานแมขายทราบ

- ดแลรกษาอปกรณสอสารใหอยในสภาพด พรอมใชงาน

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 15

4. เจาหนาทปฐมพยาบาล คณสมบต มสขภาพด แขงแรง ผานการฝกอบรมหลกสตรทเกยวกบการปฐมพยาบาล กชพ หนาทรบผดชอบ ปฏบตงานภายใตการควบคมของหวหนาชด ดงน - ปฏบตการปฐมพยาบาล กชพ ตามมาตรฐานสากล - จดเตรยมเวชภณฑและอปกรณปฐมพยาบาล บ ารงรกษาอปกรณปฐมพยาบาลใหมสภาพ

สมบรณ และปรมาณเพยงพอในการปฏบตงานเมอเสรจสนภารกจใหเกบรกษาอปกรณปฐม พยาบาลในสภาพแวดลอมทไมท าใหอปกรณเสอมสภาพไดงาย

- จดท าขอมล และหรอรายละเอยดตางๆ ของผปวยเพอเกบไวเปนหลกฐาน หรอใชในการสงตอผปวยใหหนวยงานอน

- กรณผประสบภยเสยชวต จะตองจดท ารายงานทเกยวของเสนอหนวยงานทรบผดชอบ

5. เจาหนาทบนทกขอมล คณสมบต มสขภาพด แขงแรง มความรเรองแผนท GPS ทมความช านาญเกยวกบสภาพของ

พนทอทยานแหงชาต หนาทรบผดชอบ ปฏบตงานภายใตการควบคมของหวหนาชด ดงน - เตรยมขอมล/แผนทพนทเสยงภย เสนทางศกษาธรรมชาต น าตก หรอพนทอนๆ ของ สภาพ

พนทอทยานแหงชาตรบผดชอบ - เตรยมกลองถายภาพ เครองหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม ( GPS) และแบบรายงานในการ

ปฏบตงานทกครง - รวบรวมขอมลทเกยวของรายงานใหหวหนาชด เพอรายงานผบงคบบญชาตามล าดบ

6. เจาหนาทควบคมอปกรณกภย คณสมบต มสขภาพด แขงแรง มความรในการบ ารงรกษาและการใชอปกรณกภยเปนอยางด หนาทรบผดชอบ ปฏบตงานภายใตการควบคมของหวหนาชด ดงน - จดท าบญชควบคมและดแลรกษาอปกรณกภยในความรบผดชอบของหนวยกภยใหอยใน

สภาพด พรอมใชงาน - ท าความสะอาดอปกรณกภยทกครงเมอเสรจสนภารกจ และเกบในทปลอดภย - จดเตรยมอปกรณอนๆ ทจ าเปน เชน ขวาน เลอย และเลอยยนต ส าหรบตดตนไม กรณ

ตนไมลมขวางถนน ส าหรบอทยานแหงชาตทางทะเล ควรเตรยมเสอชชพ เปนตน

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 16

เครองแบบ เจาหนาทชดกภยประจ าอทยานแหงชาต ในขณะปฏบตหนาทใหแตงกายชดเครองแบบปฏบตการ

ตรวจพทกษปา (ชดลายพราง) สวมเสอกก (Vest) สะทอนแสงสสม มตวอกษร Park Rescue ดานหนาและดานหลง ทบเครองแบบ

ภาพท 2.3 เสอกก (Vest) สะทอนแสงสสม อปกรณกภย

อปกรณกภยจะ แยกตามประเภทของสาธารณภย ทเกยวของกบงานจดการอทยานแหงชาต ดงตอไปน

1. อปกรณส าหรบการปนเขาและโรยตวจากทสง ในเรองของอปกรณ จะกลาวถงชอของอปกรณและภาพเปนหลก สวนรายละเอยด ผสนใจ

สามารถศกษาจากแคตตาลอก และวดทศนการใชงานไดทเวบไซดของแตละบรษท แตเนองจากอปกรณมหลากหลายและการกภยตองใชเทคนคและความช านาญ มเชนนนอาจไดรบอนตรายได จงควรไดรบการฝกอบรมจากผรเสยกอน

- เขมขดรดสะโพก (Harness) มลกษณะคลายหวงคลองรอบเอวและขาทงสองขาง

โดยปรบขนาดใหเหมาะสมกบผสวมใสชวยรบน าหนก โดยมจดยดอยดานหนา ใชประกอบกบอปกรณอนในการโรยตว หรอไตขนทางดง แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 17

- หมวกนรภย (Helmet) ชวยปองกนศรษะจากการกระแทกหรอปองกนวตถ

เชน อปกรณปนเขา หรอกอนหน ตกใส

- ไฟฉายคาดศรษะ (Head lamp) ไฟฉายประเภทน เมอหนศรษะไปทางใดจะสองสวาง

ไปทางนน ชวยใหมอทงสองขางเปนอสระ

- อปกรณลงทางดงอตโนมต (Self-braking descender for single rope) เปนอปกรณทท าใหเกดแรงเสยดทานกบเชอกโรยตว

สามารถลอกโดยอตโนมต เปนการปองกนการลนไหลโดยไมไดตงใจเมอ กดคนบงคบจะสามารถโรยตวได อปกรณชนดนไมท าใหเชอกตเกลยว ใชโรยตวระยะไกลได

- เชอกเหยยบ (Adjustable webbing foot loop) ใชประกอบกบ Ascension ในการไตขนทางดง

สามารถปรบระยะชวงขาใหเหมาะสมได

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 18

- รอกเดยวกภย (Rescue pulley) เปนรอกทมโครงสรางเปนอะลมเนยมอลลอย

น าหนกเบา ลกรอกเปนอะลมเนยมอลลอย มลกปน ชวยใหหมน ไดคลองตว ฝาประกบดานขางเปดได ท าใหประกอบกบเชอกไดงาย

- อปกรณชวยในการไตขนทางดง (Ascension Rope Clamp) มโครงเปนอะลมเนยมอลลอย ใชหนามแหลมของอปกรณ

ภายในเปนตวยดกบเชอกไตเขา (Kernmamtle rope)

- จดเชอมตอชดขนลงทางดง (Rigging plate) ใชเชอมตออปกรณตางๆ เชน ใชประกอบรอก เปนตน

- เชอกทางดงกภย ความยาว ๕๐ เมตร (Kernmantle rope) เปนเชอกพเศษ มความเหนยว ไมยดงาย ประกอบดวย

แกนเชอก และปลอกเชอก ใชในการไตขนทางดง หรอ โรยตว มหลายชนด และขนาดเสนผานศนยกลางตองเลอกใชใหเหมาะสมกบอปกรณทใชรวมกน และภารกจ แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 19

- หวงนรภยรปไข (Oval shape carabiner) ท าจากอะลมเนยมอลลอย สามารถเปดไดทางดานขาง

เวลาใชงานจะตองลอกใหแนน เหมาะส าหรบการคลองอปกรณทตองการ ความสมดลขณะใชงาน

- หวงนรภยรปตวด (D-shaped carabiner) มความแขงแรงมาก เหมาะส าหรบใชท าจดยด

- หวงนรภยรปลกแพร (Pear-shaped carabiner) หวงรปทรงนสามารถเปดไดกวางมาก เหมาะกบการ

คลองอปกรณหลายชน

- หวงเลข 8 อปกรณลงทางดง (Figure 8 descender) ใชในการโรยตวดวยเชอกหนงหรอสองเสน โดยอาศย

ความเสยดทานระหวางเชอกและอปกรณ มลกษณะคลายเลข 8 เหมาะ กบการโรยตวในระยะใกล และอาจท าใหเชอกตเกลยวได

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 20

- อปกรณชวยในการไตขนทางดงทตดบรเวณหนาอก (Ventral ascender) ใชรวมกบ Ventral ascender ในการยดเกาะกบเชอกในการไตขน

ทางดง ตองใชรวมกบ Ascension rope clamp

- อปกรณส าหรบยด Ventral ascender (Secure)

ชวยยดอปกรณ Ventral ascender ใหตดกบเขมขด รดสะโพก และเชอกส าหรบไตขนทางดง

- ถงใสเชอกกนน า (Rope bag)

ใชส าหรบใสเชอกเพอน าไปใชงาน ชวยปองกนน า และฝนทอาจท าใหเชอกเสอมสภาพ

- ถงมอ (Gloves) ชวยปองกนมอจากความรอนทเกดจากอปกรณโรยตว

เสยดสกบเชอก และอนตรายอนๆ เชน หนาผาหนทแหลมคม เปนตน

- วทยสอสาร - อปกรณปฐมพยาบาล

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 21

2. อปกรณกภยทางน า 2.1 น าตก

ควรปองกนไมใหนกทองเทยวเลนน า บรเวณน าลก น าวน หรอ กระแสน าไหลแรง หากเกดอบตเหตใหโยนพวงชชพทผกตดกบเชอกโยนทางน า ใหผประสบภยยดเกาะ แลวลากเขาหาฝง

- เชอกโยนทางน า (Throw line)

- กระเปาเกบเชอก - พวงชชพ - เสอชชพ - วทยสอสาร - อปกรณปฐมพยาบาล

2.2 น าทวม ใชเรอยางในการเขาถงผประสบภย เพราะเรอยางมาตรฐานจะมชองลมไมนอยกวา 3 ชอง หาก

รว 1 ชอง อก 2 ชอง ยงชวยใหเรอลอยได การใชไฟกระพรบชวยในการแสดงต าแหนงในเวลากลางคน - เรอยาง พรอมเครองยนต - เสอชชพ - พวงชชพ - เชอกโยนทางน า - กระเปาเกบเชอก - ไฟกระพรบ (Strobe light) - ไฟฉายกนน า - ไฟสปอตไลท - วทยสอสาร - อปกรณปฐมพยาบาล

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 22

2.3 ลองแกง การชวยเหลอผประสบภยในการลองแกง จะตองรออยบนฝงบรเวณใกลแกงทมอนตราย หรอ

การใชเรอไปชวยคนทอยหางฝง เมอเรอลมหรอตกจากเรอ - หมวกนรภย (ส าหรบกฬาทางน า) - เรอยางส าหรบลองแกง - เสอชชพ - พวงชชพ - เชอกโยนทางน า - กระเปาเกบเชอก - วทยสอสาร - อปกรณปฐมพยาบาล

2.4 อปกรณส าหรบขามล าน า ในกรณทเกดน าปาไหลหลาก การใชเชอกขามล าน าเปนวธทเหมาะสม โดยการประกอบระบบ

รอกกบเชอก ควรศกษาเรองเงอนเชอกและการประกอบรอกเพอความปลอดภย อปกรณส าหรบขามล าน า 1 ชด ประกอบดวย - เชอกกภยแบบ Static (มความยดตวต า) ความยาว 50 เมตร 1 เสน - กระเปาเกบเชอก 1ใบ - หวงนรภย (Carabiner) อลมเนยม แบบเกลยวลอค 10 อน - Rigging plate 1 อน - รอกเดยวกภย 3 อน - หวงรปเลขแปดกภย (Rescue figure eight) 1 อน - เชอกส าหรบผกเงอนพรสค ขนาดเสนผานศนยกลาง 8 ม.ม. ยาว 5 ฟต 2 เสน - แถบเชอกไนลอน กวาง 1 นว ยาว 6 ฟต 2 เสน - เขมขด (Harness) 2 เสน - อปกรณปฐมพยาบาล

2.5 อปกรณกภยทางทะเล การกภยทางทะเล ควรใชเจาหนาทซงผานการฝกอบรมหลกสตร การกภยทางทะเล (Sea

Search and Rescue ) เปนหลก - เรอยาง พรอมเครองยนต - เสอชชพ - ไฟกระพรบ (Strobe light) - ไฟฉายกนน า - ไฟสปอตไลท - วทยสอสาร - อปกรณปฐมพยาบาล

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 23

3. อปกรณกภยในปา การกภยในปา เจาหนาทควรมความรดานแผนท เขมทศ การใช GPS และการยงชพในปาเปน

อยางด เพราะในปามกปกคลมดวยเรอนยอดไม ยากตอการก าหนดทศทาง หากหลงทางสามารถใชกระจกสญญาณและไฟกระพรบเพอใหหนวยคนหาทราบต าแหนง

- GPS

- แผนท และเขมทศ

- ไฟฉาย

- อปกรณส าหรบการโรยตวจากทสงแบบพนฐาน ไดแก หวงนรภยรปไข (Oval shape carabiner) เชอกมะนลา ขนาดเสนผานศนยกลาง 2 ซม. ความยาว 14 ฟต ส าหรบท าบวงรดสะโพก (Swiss seat) และเชอกทางดงกภย (Kernmantle rope) ความยาว 50 เมตร

- มดเดนปา

- กระจกสญญาณ

- ไฟกระพรบ (Strobe light)

- วทยสอสาร

- อปกรณปฐมพยาบาล

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 24

บทท 3 การขบรถยนตขบเคลอน 4 ลอ

เนองจากรถยนตทใชปฏบตงานตามอทยานแหงชาตตางๆ สวนใหญเปนรถยนตขบเคลอน 4 ลอ ซงสวนใหญผขบขจะใชขบเคลอน 2 ลอหลง ไดอยางคลองแคลว อยางไรกตามผขบขควรทราบพนฐานของการขบเคลอน 4 ลอ จะไดน าไปใชใหเกดประสทธภาพสงสด มความปลอดภย และลดการสกหรอ ซงหมายถงการลดคาใชจายดวย

ภาพท 3.1 รถยนตขบเคลอน 4 ลอ ของหนวยประสานงานกภยอทยานแหงชาต

1. เหตผลทตองใชการขบเคลอน 4 ลอ การกระจายภาระน าหนกบรรทก เปนขอคดทส าคญล าดบแรกทเกยวของกบรถยนตขบเคลอน

4 ลอ โดยทวไปแลวสญลกษณ "4 x 4" ทอานออกเสยงมาจากค าวา " Four-by-Four" มความหมายวา รถยนตคนนม 4 ลอ และก าลงจากเครองยนตถายทอดมาขบเคลอนตวรถยนตดวยลอทง 4 ดงนน ในรถยนตโดยทวไปทขบเคลอนดวยลอคหนา หรอคหลงเราจงเรยกวา "4x2" หรอ "Four-by-Two" ซงหมายถงรถยนต ม 4 ลอ แตขบเคลอนแค 2 ลอ

2. หลกการท างาน รถยนต 4x4 จะมใชการเพมก าลงในการขบเคลอนบนถนนเปน 2 เทาแตยงคงใชก าลงทไดรบ

จากเครองยนต และแบงกระจายออกไปลอทง 4 แทนทจะเปน แค 2 ลอ หากรถยนตตองการก าลงในการดน (หรอฉดลาก) จ านวนหนงผลกดนใหรถยนตเคลอนตวจนกระทงมความเรวตามทตองการ หรอตองขบผานเสนทางวบาก รถยนต 4x4 จะมลอทท าหนาทชวยขบเคลอนมากกวาเปน 2 เทา ของรถยนตประเภท 4x2 ซงตามหลกความเปนจรงแลว แรงขบเคลอนทกระจายไปยงลอทง 4 จะชวยลดโอกาสของการลนไถล หรอหมนฟรลง ดงนนระบบขบเคลอนแบบ 4 ลอ จงมประโยชนมากกวาในดานของสมรรถนะและความปลอดภย แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 25

และในปจจบนรถยนต 4x4 จะมลอขบเคลอนขนาดใหญทสามารถเคลอนไปตามพนผวทออนนม เปยกแฉะ หรอแมกระทงสภาพภมประเทศทขรขระปราศจากเสนทางทใชในการขบข

3. สมรรถนะ

การรกษาก าลงฉดลากในสถานการณทรถยนต 4 x2 มลอขบเคลอนขางหนงขางใดเลอนไถล ก าลงจากเครองยนตจะถายทอดไปยงลอทงหมด ท าใหไมมก าลงในการฉดลากรถยนต ใหเคลอนทตอไปไดอนเปนผลทเกดจากระบบเฟองทายแบบ Differential แตในสถานการณเดยวกน หากเปนรถยนตขบเคลอน 4 ลอ ทกระจายก าลงขบไปยงลอทง 4 แลว โอกาสทลอขบเคลอนทลนไถลและหมนฟรจะลดนอยลง ชวยรกษาก าลงในการฉดลาก ตวรถยนตใหคงท

ภาพท 3.2 แสดงก าลงฉดลากของรถยนต 4x2 และ 4x4

4. สงทไดเพมเตมจากการขบเคลอน 4 ลอ จากภาพแสดงดานขวา จะสรปไดวา สภาพเสนทางเชน ถนนราดยางมะตอยทมคราบน ามน

หรอทงหญาเปยกแฉะหลงฝนตก สภาพเสนทางเหลานมไดมแรงเสยดทาน ซงท าใหการฉดลากตวรถยนตในสภาพการขบขอยางปกตและโดยเฉพาะ เมอขบเคลอนดวยลอคหนงคใด แตถาหากเราสามารถกระจายก าลงในการขบเคลอนไปยงลอทง 4 ลอ นอกจากจะชวยสรางเสรม ความปรารถนาทจะขบขเสนทางเหลานนไดอยางสะดวกสบายแลว ยงท าใหรสก ถงความปลอดภยทอยภาย ใตการควบคมจากตวผขบขอกดวย

แมจะขบเคลอนแบบ 4x4 กมขอจ ากด บางครงสถานการณ อาจเลวรายมาก จนคาดไมถง เชน ในขณะทตองการก าลง ฉดลากมาก กรณตดหลม ถงแมวาจะเขาเกยรอตราทดความเรวต า ( Low) แลวกตามแตลอขบเคลอนทง 4 กยงมโอกาสหมนฟรได

5. ก าลงการฉดลากดวย 4x4 และอตราทดความเรวต า ( Low range) องคประกอบของก าลงฉดลากก าลงดนไปดานหลง ไดแกก าลงในการฉดลากโดยทวไป มกจะคดเปรยบเทยบกบรถแทรคเตอรฉดลากรถบรรทก แตในความเปนจรงแลวกลบเปนก าลงดน นนคอ สวนลางของลอขบเคลอนจะดนผวพนไปดานหลง เพอขบเคลอนรถยนตไปขางหนาในสถานการณปกตทยางสามารถยดเกาะผวถนนไดอยางเตมท ลอขบเคลอนเพยงลอเดยวกสามารถทจะเคลอนรถยนตไปขางหนาได แตในบางครงถนนอาจเปยกและลนหรอในเสนทางวบากทเตมไปดวยดนโคลน หากลอขบเคลอนดานใดลนไถล กยงมลอขบเคลอนอกสามดานทยงคงมก าลงในการฉดลาก

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 26

6. ก าลงดนทสามารถเพมขน ในสถานการณทเลวราย เชน การขบขผานทรายนมหรอดนโคลนทลนไถลไดงาย การขบรถยนต 4x4 ในบางครงยงตองมความจ าเปนในการเพมการยด เกาะถนนของหนายาง โดยการลดความดนลมยาง เพราะยาง ทแบนตวลงจะชวยเพมพนทหนายาง ทยดตดกบพนผวไดมากกวายาง ทมความดนลมยาง ตามมาตรฐานแตควรใชในสถานการณทฉกเฉนจรงๆ เทานน และควรใหความระมดระวงในดานความเรวและความปลอดภย หรอการพนโซรอบลอ

7. ระยะหางใตทองรถยนต รถยนตทตดตงลอขบเคลอน ขนาดใหญ (เสนรอบวง) จะมนใจไดวามระยะหางระหวาง ใตทอง

กบพนผวมากชวยเพมสมรรถนะ ในการปนปายขามสงกดขวางตางๆ ไดเปนอยางด และชวยเพมความนมนวลขณะขบข รถยนตขบเคลอน 4 ลอรนเกา ใชเพลาขบแบบเพลาแขงและแหนบ ซงจะชวยรกษาระยะหางไวใหคงทตลอดเวลา ผดกบรถยนต 4x4 อนทใชระบบเพลาหนาอสระ จะมผลท าใหยางไมสมผสกบผวถนนไดอยางเตมท ในบางสถานการณ และอาจท าใหระบบกนสะเทอนลางกระแทกกบสงกดขวางได อยางไรกตาม จดศนยถวง (Central of gravity) จะอยสงตามไปดวย ตองระมดระวงไมเขาโคงดวยความเรวสง เพราะรถยนตอาจพลกคว าได

8. ทางลาด และก าลงฉดลาก

การเพมความสามารถ ในการยดเกาะถนน สามารถกระท าไดโดยเพมลอขบเคลอนจาก 2 ลอ มาเปน 4 ลอ และยงมขอไดเปรยบเพมจากวงลอทมขนาดใหญขน แตอปสรรคของก าลงฉดลากกคอ ทางลาด เนนเขา เสนทางทไมราบเรยบ หรอแมกระทงน าหนกบรรทก ผขบขสามารถเพมก าลงในการฉดลาก เพอเอาชนะความตานทางธรรมชาตเหลานได โดยใชชดเกยรปรบอตราทดความเรวต าพรอมกบ การกระจายก าลงขบเคลอนไปยงลอขบทกลอของรถยนต

9. ชดเกยรปรบอตราทดความเรวสง-ต า (Transfer gear box)

ชดเกยรปรบอตราทดความเรวสง-ต า หรออาจเรยกไดวาเปนเกยรพวง จะเปนชดเกยรพเศษทเพมขน ส าหรบรถยนตขบเคลอน 4 ลอ โดยทวไป (แตมไดใชชดเกยรรนเดยวกน) ชดเกยรทเพมขนนจะท าหนาทถายทอดก าลงและแรงบดจากชดเกยรหลก (อาจเปนเกยรธรรมดาหรออตโนมต) ไปยงเพลาขบดานหนาและเพลาขบดานหลง ซงเปนหลกการเบองตนของรถยนต 4x4 โดยทชดเกยรพวงนจะม 2 จงหวะของอตราทดคอ อตราทดความเรวต า (Low-Range หรอ L) และอตราทดความเรวสง (High-Range หรอH)

10. อตราทดรวมของเกยรทเพมขนเปน 2 เทา

เนองจากชดเกยรพวงม 2 อตราทด โดยรบก าลงขบเคลอนมาจากชดเกยรหลก ดงนน เมอผขบขปรบคนเกยรพวงไปยงต าแหนงอตราทดความเรวสง หรอ ต า จากนนผขบขกจะสามารถใชคนเกยรหลกเลอกเขาเกยรตามจงหวะทตองการไดอยางเหมาะสมกบความเรวในการขบข ตวอยางเชน ในกรณทรถยนต ตดตงเกยรธรรมดา 5 จงหวะเดนหนาพรอมชดเกยรพวง 2 จงหวะ (Hi-Low range) ผขบขจะสามารถเลอกใชอตราทดของเกยรเดนหนา ไดรวมทงสน 10 อตราทดอยางเหมาะสมกบสภาพเสนทาง และน าหนกบรรทกในขณะขบข

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 27

11. การใชงานระบบขบเคลอน 4 ลอ ค าแนะน าการใชคนควบคมการขบเคลอน 4 ลอ เพอเลอกต าแหนงสงก าลงดงตอไปน

ภ ภ

ภาพท 3.3 คนเกยรของรถยนตของหนวยประสานงานกภยอทยานแหงชาต

H2 (ขบเคลอน 2 ลอ ความเรวสง) ใชต าแหนงนส าหรบการขบขปกตบนถนนทมผวแหงแขง ซงจะชวยประหยด ขบขเงยบ และสกหรอนอยทสด

H4 (ขบเคลอน 4 ลอ ความเรวสง) ใชต าแหนงนส าหรบขบเฉพาะบนทางทท าใหลอลนไถล เชน ขรขระ ใหแรงฉด สงกวาการขบเคลอนแบบ 2 ลอ ไฟแสดงสถานะขบเคลอน 4 ลอจะตดขน

N (ต าแหนงเกยรวาง) ไมมก าลงสงไปทลอ รถตองจอดนงอยกบท ไฟแสดงสถานะขบเคลอน 4 ลอจะ

ตดขน

L4 (ขบเคลอน 4 ลอ ความเรวต า) ใชต าแหนงนเพอใหไดก าลงฉดสงสด ใชต าแหนง L4 ส าหรบการขบขขนหรอลง ทางลาดชน ขบขในทางวบาก หรอลากจงหนกๆ บนพนทราย หรอโคลน ไฟแสดง สถานะขบเคลอน 4 ลอจะตดขน

ในแตละเดอนควรขบขในต าแหนงขบเคลอน 4 ลอ อยางนอย 16 กโลเมตร เพอใหชนสวนขบเคลอน 4 ลอ ไดรบการหลอลนอยเสมอ

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 28

12. การบ ารงรกษา เปนสงจ าเปนเพอการขบขทปลอดภยและประหยดน ามนเชอเพลง การบ ารงรกษาสวนใหญ

เปนไปตามระยะทางซงระบไวในคมอการใชรถ ควรใหชางทมประสบการณและไดรบการรบรองเปนผตรวจซอมให มขอแนะน าทตองสงเกตการณเปลยนแปลงเกยวกบสมรรถนะ เสยงทเกดขน และใชสายตาสงเกตสงทบงชวาตองน ารถเขารบการบรการ ตวอยางลกษณะอาการดงกลาวมดงตอไปน

- เครองยนตดบ กระตก หรอนอก - ก าลงเครองยนตตก - มเสยงดงผดปกตจากเครองยนต - มรอยรวซมจากใตทองรถ (ทไมใชน าทหยดจากระบบปรบอากาศ) - มเสยงผดปกตจากทอไอเสย - ดเหมอนยางแบน มเสยงดงขณะเลยวหรอยางสกไมเทากน - รถดงไปดานใดดานหนงขณะขบตรงไปบนถนนราบ - มเสยงดงผดปกตจากระบบรองรบ - เบรกไมอย เบรกหรอคลทชหยนหรอต า เบรกปดหรอดงไปดานใดดานหนง - อณหภมน าหลอเยนสงกวาปกต

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต