Almarie S. Mallabo

GROSS NATIONAL INCOME/PRODUCT

MARKET VALUE – halaga ng produkto at serbisyo na umiiral sa pamilihan.

Ang Market Value ng isang produkto at serbisyo ang ginagamit sa pagsukat ng GNP.

FINAL GOODS- mga produktong handa nang ikonsumo ang isinasama sa

pagkuwenta ng GNP. damit delata makinarya asukal tinapay atbp.

INTERMEDIATE GOODS- mga produktong kailangang iproseso upang maging yaring

produkto. tubo harina sariwang isda na gagawing sardinas atbp.

GNP

NOMINAL POTENTIAL

REALACTUAL

Iba’t IbangUringGNP

REAL GNP

Tinatawag ding GNP at constant prices.

Tumutukoy sa halaga ng kabuuang produksiyon ng bansa na ang batayan ay presyo ng base year o noong mga nagdaang taon.

Ang produksiyon ay sinusukat batay sa nakaraang halaga.

NOMINAL GNP

Kilala bilang GNP at current prices.

Kabuuang produksiyon ng bansa na nababatay sa kasalukuyang presyo sa pamilihan.

Ang paglago ng REAL GNP ay higit na pinag-uukulan ng pansin dahil ang pagtaas nito ay nagpapakita ng pagtaas ng produksiyon ng produkto at serbisyo.

NEDA

Ang National Economic Development Authority (NEDA) ang opisyal na tagalabas ng tala ng pambansang kita.

Isang sangay ng NEDA ang National Statistical Coordination Board (NSCB) ang may tungkulin na magtala ng national income accounts (GNP at GDP).

Ang presyo ng basehang taon na itinakda ng NEDA ay ayon sa taon na matatag ang takbo ng ekonomiya.

Ang GNP sa basehang taon ay laging 100.

Sa pagsukat ng paglago ng NOMINAL at REAL GNP ay gagamiting ang pormulang:

GNP ng kasalukuyang taon –

GNP ng nakalipas na taon

GNP ng nakalipas na taon

Growth Rate = x 100

ISIPIN

Bakit kailangang maunawaan ang paglago ng GNP?

GNP at Current Prices (million pesos)

Taon Total Taon Growth Rate

2009 10,652,466 2008-2009 9.1

2010 11,096,077 2009-2010 12.8

2011 9,285,719 2010-2011 6.4

GNP at Constant 1985 Prices (million pesos)

Taon Total Taon Growth Rate

2009 6,988,768 2008-2009 6.1

2010 7,561,386 2009-2010 8.3

2011 5,682,944 2010-2011 2.1Pinagkunan: National Statistical and Coordination Board, October 2011

POTENTIAL GNP

Kabuuang produksiyon ng bansa na tinataya ayon sa kakayahan at kapasidad ng mga salik na nabanggit.

ACTUAL GNP

Kabuuang produksiyon na natamo ng bansa sa loob ng isang taon matapos gamitin ang lahat ng salik.

GNP at GDPParehong inilalarawan ang kalagayan ng produksiyon ng bansa.

GNPKita ng mga Over Seas Filipino Workers

GDPKita ng mga dayuhan sa ating bansa

Sa kabuuan, ang produksiyon ng bawat mamamayang Pilipino sa loob ng Pilipinas ay parehong isinasama sa pagkukuwenta ng GNP at GDP ng bansa.

GNP at GDPSa ating bansa, madalas na mas mataas ang GDP kaysa sa GNP. Ang

ganitong kalagayan ay bunga ng pagkakaroon ng mas malaking produksyon at kita ng mga dayuhan na nasa loob ng bansa kaysa sa kinikita ng mga Pilipino na namumuhunan at nagtatrabaho sa labas ng bansa.

Kapag ibinawas ang kita ng mga Pilipino na nasa ibang bansa sa kita ng mga dayuhan na nasa loob ng ating bansa, makukuha ang tinatawag na net facto income from abroad. (NFIA)

GNPInstrumento ng pamahalaan upang iulat sa mamamayan ang bunga ng kanilang pamamalakad.

Ito ay itinuturing na panukat ng kalagayan ng isang ekonomiya. Sa pamamagitan ng GNP ay mababatid ang mga sa kaunlaran ng bansa.

Piliin sa kahon ang wastong sagot.

1. Kabuuang produksiyon ng bansa batay sa kasalukuyang presyo.2. Kabuuang pamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng

isang bansa sa loob ng isang taon.3. Kabuuang produksiyon na nagawa ng bansa matapos gamitin ang iba’t

ibang salik.4. Produkto na isinasama sa pagkwenta ng GNP.5. Halaga ng produkto at serbisyo na umiiral sa pamilihan.6. Mga produkto na kailangang ipoproseso upang maging yaring produkto.

Actual GNP GNP Intermediate GoodsFinal Goods Market Value Nominal GNP

Tamang Sagot

1. Nominal GNP2. GNP3. Actual GNP4. Final Goods5. Market Value6. Intermediate Goods

Iba’t Ibang Paraan sa Panliligaw

IBA’T IBANG PARAAN NG PAGKUKUWENTA NG GROSS NATIONAL

PRODUCT

Sa pagbuo at paggawa ng mga produkto at serbisyo ay may iniaambag na halaga ang bawat sector na pinagbabatayan ng presyo ng produkto at serbisyo.

Kapag pinagsama-sama ang lahat ng presyo ng mga produkto at serbisyo na nilikha sa loob ng bansa ay makukuha ang GDP.

Matapos malaman ang GDP ay idadagdag ang NET FACTOR INCOME FROM ABROAD (NFIA) upang makuwenta ang GNP.

INDUSTRIAL ORIGIN APPROACH/VALUE ADDED APPROACH

Paraan ng pagkukuwenta ng GNP kung saan pinagsasama-sama ang halaga na iniambag ng bawat sektor.

Makikita sa paggamit ng paraang ito sa pagkukuwenta ng GNP na ang pagbuo ng isang produkto ay dumaraan sa iba’t ibang proseso.

Ang bawat proseso ay nakapaloob sa tatlong sector ng ekonomiya:1. AGRIKULTURA2. INDUSTRIYA3. SERBISYO

Sabon Niyog= Agrikultura Proseso= Industriya Pamilihan=Serbisiyo at transportasyon

Bawat sector na dinaanan nito ay may idinaragdag na halaga na bumubuo sa presyo ng sabon.

Upang makuha ang GNP at GDP, kailangang pagsama-samahin ang mga idinagdag na halaga ng tatlong sector na nagprodyus nito.

Halimbawa: (Haypotetikal na datos)Agrikultura - 150 milyon pesosIndustriya – 221 milyon pesosSerbisyo – 75 milyon pesosGDP – 446 milyon pesos

Kapag idinagdag angNFIA – 25 milyon pesosGNP – 471 milyon pesos

Sa paggamit ng Industrial Origin Approach ay makikita kung anong sector ang may malaking ambag sa ating GDP at maging sa GNP.

Mapapansin na Malaki ang naitulong ng kita ng mga Pilipino na nasa ibang bansa sa paglaki ng ating GNP.

ISIPIN

Bakit gumagamit ng iba’t ibang paraan sa pagkukuwenta ng GNP?

Punan ang nawawalang titik upang mabuo ang sagot.

1. Ito ang idinadagdag sa GDP upang Makua ang GNP sa Industrial Origin Approach.

_ E _ F _ C _ T _ _ I _ _ O _ _ _ R _ M _ B _ O _ _2. Kabuuang produsiyon na ginawa sa loob ng bansa sa isang taon. _ R _ S _ _ O _ E _ T _ _ P _ O _ _ C _ 3. Paraan ng pagkuwenta ng GNP kung saan pinagsasama-sama ang halaga na iniambag ng bawat sector. _ N D _ _ T R _ A _ O _ _ G I _ _ P P _ O A _ H4. Isang sector na isinasama ang ambag sa pagkuwenta ng GNP. A _ R _ _ U L _ U _ A5. Ang kita ng mga ito ay hindi isinasama sa pagkuwenta ng GDP. O _ E _ _ E A _ _ I L _ _ I _ O W _ _ K E _ S

N E T F A C T O R I N C O ME

G R O S S D O M E S T I C P R O D U C T

I N D U S T R I A L O R I G I N A P P R O A C H

A G R I K U L T U R A

O V E R S E A S F I L I P I N O W O R K E R

Final Expenditure

ApproachNet Factor Income From

Abroad

Gastusin ng KompanyaGastusin ng Panlabas na

sektor

Statistical Discrepancy

Gastusin ng GobyernoGastusing Personal

FINAL EXPENDITURE APPROACH

Ang lahat ng sektor ay tumatanggap ng kita na kanilang ginagastos sa pagbili ng kanilang pangangailangan. Ang mga gastusing ito ay kailangang malaman upang makuwenta ang GNP.

Hinahati ito batay sa gumagastos.

Gastusing Personal (GP)

• Ito ang mga gastuin ng mga empleyado, manggawa, at enterprenyur para sa kanilang pangangailangan tulad ng pagkain, damit, tirahan, edukasyon, kuryente at tubig.

Gastusin ng Gobyerno (GG)

• Ito ang mga gastuin ng gobyerno sa pagpapasahod sa lahat ng empleyado at opisyal ng pamahalaan, gastusin para sa mga proyektong impratraktura at pagbibigay serbisyo sa mga mamamayan.• Isinasama rin ditto ang mga ginagastos ng Pangulo sa

kaniyang pagpunta sa iba’t ibang bansa at pati ang pag donasyon o tulong sa ibang bansa.

Gastusin ng Kompanya/Negosyo (GK)

Ang mga gastusin ng kompanya ay may kinalaman sa pagbili ng mga Capital tulad ng gusali at makapagbili ng mga lupain at bahay sa earning assests;

Kabilang din sa gastusin ng kompanya ang pgpapasahod sa mga empleyado at pagbabayad ng koryenta, tubig at telepono.

Gastusin sa Panlabas na Sektor (X-M)

Nakapaloob sa gastusing ito ang mga binabayaran kapag umaangkat ng mga produkto sa ibang bansa o import (M) at pagluluwas ng mga produkto sa ibang bansa o export (X).

Makukuha ito kung ibabawas ang iniluluwas o export sa inaangkat o import.

NET FACTOR INCOME FROM ABROAD (NFIA)

Tinatawag ding NET PRIMARY INCOME.

Ito ang nagpapakita kung magkano ang kinita ng mga Pilipino na naghahanapbuhay sa ibang bansa at mga dayuhan na nagtatrabaho sa loob ng bansa.

STATISTICAL DISCREPANCY (SD)

Ang anumang kakulangan o kalabisan sa pagkuenta na hindi malaman kung saan ibibilang.

Ito ay nagaganap sapagkat may mga transaksiyog hindi sapat ang mapagkukunan ng datos o impormasyon.

Sa pagkuha ng GNP, gamitin ang pormulang:

GNP = GP + GG + GK + (X-M) + NFIA = SD

Halimbawa: (Haypotetikal na datos)

GP = 169 milyonGG = 145 milyonGK = 131 milyon

X = 12 milyonM = 17 milyon

NFIA = 25 milyonSD = 6 milyon

GNP = 471 milyon

Kompyutin ang GNP gamit ang Final Expenditure Approach

1. Ibigay ang pormulang ginamit. GK = 191 M GG = 202 M

X = 20 M SD = 16 MGP = 210 M M = 27 MNFIA = 32 M

2. Magkano ang halaga ng GNP?GNP = GP + GG + GK + (X-M) + NFIA + SD

GNP = 644 M

FACTOR INCOME APPROACH

Pinagsama-samang pambansang kita kabilang dito ang mga sumusunod:

Kita ng Pamahalaan (KP)- lahat ng kita na tinatanggap ng pamahalaan.

Kita ng Entreprenyur at Ari-arian (KEA)- ito ang kabayaran na tinatanggap ng mga tao na hindi sweldo.

Ito ang kita ng entreprenyur. (TUBO)

Kita ng mga empleyado at manggagawa (KEM)- ito ang lahat ng benepisyo, komisyon at allowance at ang sahod

o bayad na naaayong kontrata ng manggagawa at sweldo ng empleyado.

Kita ng kompanya o korporasyon(KK)- anumang kita na tinatanggap ng isang korporasyon at pondo na

nilalaan sa negosyo.

Sa pagkuha ng pambansang kita o National Income (NI) ay gagamitin ang paraang ito;

NI – KP + KEA + KEM + KK

Halimbawa: (Haypotetikal na datos)

KG = 126 milyonKEA = 34 milyon

KEM = 151 milyonKK = 138 milyon

NI = 449 milyon

Capital Consumption Alowance (CCA)

Tinatawag na depresasyons pondo na inilaan para sa pagbili ng mga bagong makina at gusali.

Indirect Business Taxes (IBT)

Di-tuwirang buwis na ipinapataw sa produkto at serbisyo na nilikha.

Pagkompyut ng GNP ay

NI + CCA + IBT = GNP

Kaya makukuwenta ang GNP sa paraang ito:

GNP = NI + CCA – IBT = 449 M + 10 M + 12 M = 471 M

Paraan ng Pagkuwenta ng GNP

Industrial Origin

Approach

FactorIncome

Approach

FinalExpenditure

Approach

TAKDANG ARALIN 1. Ano-ano ang ipinapahiwatig ng larawan? 2. Kung ikaw ay may trabaho at kita, saan mo iyon gagastusin? Sanggunian:

1. Ekonomiks (Araling Panlipunan) Modyul para sa Mag-aaral

Pahina 259-263