Ang pag-unlad ng dula sa Ingles ay makupad sapagka’t kailangan pang

magsanay ng mabuti sa wikang Ingles ang mga manunulat.Sa Pilipinas noon

ay walang sentrong pandulaan.Ang Metropolitan Theater noon na

pinagtatanghalan ng mga dula nasira ng digmaan. Kumulang –humigit sa

dalwampung taon bago nakasulat ng mabisa sa Ingles ang mga manunulat

ng dula.

Ang mga dula sa Ingles

Opera House- Nagtanghal ng dula ang mga Amerikano bago sumiklab ang ikalawang Digmaang PandaigdigAng Ateneo University- ay nakatulong ng malaki sa pagpapaunlad ng dula sa Ingles.Ang mga dula ni Shakespeare, Shaw,Ibsen at Rostand ay itinanghal taun-taon.Padre Henry Irwin-ang namuno sa pagpapaunlad ng dula sa Ateneo.

1930- nagsimula ang magandang kapalaran ng dula sa Ingles dito sa Pilipinas.

Ang mga unang manunulat ng dula:Ang mga unang mag-aaral ng dula sa mga pamantasan ang nagsimula sa pagsulat ng dula sa Ingles.Sila’y sina:1. Lino Castillejos2. Jesusa Araulo3. Jose Bernardo4. Jose M. Reyes5. Severina Luna-Arosa6. Juan Maria de los Reyes

Mga Propesor ng dula sa U.P1. Carlos P. Romulo-ang nanguna sa

pagsulat. Ang kanyang maiikling dula ay:

a. The Real Leaderb. The Ghostc. Daughters for Saled. Sons for SaleE Julief. Hidden Symbol

.

2. Jorge Bacobo- isang hukom, propesor,at dating pangulo ng Pamantasan ng Pilipinas.Ang kanyang mga sinulat ay:a. The Radiant Symbolb. The New Leaderc. Puring Choiced. Clauses III and IVe. The Toymakerf. The Floodgateg. What do we love forh. The Public Schooli. The Giantsj. Pygmies

3. Vidal Tan-ay isa ring dating pangulo ng U.P. at nakapag-aral din sa Amerika.Ang kanyang mga naisulat ay:a. A Daughters of Destinyb. A husband of Mrs. Cruz c.Souls in Tormentd.The meeting at the town halle.Pen Pals Wanted

4. Maximo Kalaw-isang mananaysay. Ang pinakamahusay niyang dula’y “The Filipino Rebel”.ItO’y isang dulang, ang paksa ay hiamgsikan.

5.Augusto Catanjal-ay nakasulat ng tatlong mahuhusay na dula.Ang mga ito’y a.“The Earthquake”b.The oil Lampc.Mother Christ

6. Jose Maria Hernandez-ay hindi lamang propesor kundi manunulat pa. Siya’y

nakapag-aral sa Amerika ng pagsusulat at pagtatanghal ng mga dula.

a. Panday Pira-makasaysayang may 3 yugtob. The Olive Garden-hango sa Bibliyac. Night Windd. Sunrise In The Farme. The Empty Housef. Prelude To Dapitang. White Sunday-ang dulang nagkamit ng

gantimpala sa Palanca Memorial Award in Literature

7.Alfredo O. Litiaco-ay siyang sumulat ng dulang ‘The heiressof Joaquin

Lerma” 8. Jose M. Mejares- “The Princess is Sorry” “When the Cat is Away” “Herd” 9. Francisco Rodrigo-”Sa Pula, Sa Puti” 10.Hilarion Vibal-a. The Wavesb. The Kerosene Light Symphonyc. The Surge Through The Balete d. Wild Grows The Talahib11.Filemon Poblador-”Simoun the

Jeweler;Crisostomo Ibarra;Maria Clara

12.Manuel E. Buenafe-ay isang makata at mandudula

a. Return of the Warrior13.Mariano Moreno

b. The Growth of Soilc. Talian

d. Till Kaka Mateo Comes Homee. Women Trusted Servant

14.Carlos Moran Sisona. The Affairb. Heaven

Mga Babaeng Mandudula:1. Virginia Moreno-nakapag-aral sa

Amerika at nagkaroon ng pagsasanay sa karunungan sa dula.

a. Glass Altarsb. Straw Patriot

2 Elisa Tabuniar del Rosario-propesor sa Pamantasan ng Arellano at U.E.

a.Debutb. Angry Sea-ay isang dulang may

tatlong yugto at ito ang mahusay niyang dula

Ang Mga Huling Mandudula:1. Wilfredo Ma. Guerero-mandudula

at direktor.-nagtayo ng dulaan sa Pamantasan ng

Pilipinas.-nagtatag ng U.P. Mobile Theater.a.Half AN Hour In The Convent

b. Hate Beginsc. Forsaken House

d. Women Are ExtraordinaryTinipon niya ang kanyang mga dula sa

sumusunod na pamagat:a.”13 plays”-1947

b. “Other Plays”-1962c.”7 More Plays”-1963

2. Severino Montano at ang Arena Theater-nagtatag ng Arena Theater sa P.N.C. at siya rin ang direktor nito. -nagtapos sa YALE Drama Workshop

a.My Brother Cainb.My Gentle Children

c. The Land My Father Lovedd. Thru Hopeless Yearse. Days To Remember

f. The Lasies and The Senator.g. The Love Of Leonor Riverah. The Merry Wives Of Manila

i. The Love Legend Of Mariang Makiling

j. The Happy Madness Of Livingk. Growth Of A Universityl. Hurry Jury Furym. Lonely Is My Gardenn. Shadows Goodbyeo. Rock Of My Refugep. Heaven on Yuma Streetq. Adult Neuroticr. Portrait of America

‘The Ladies and the Senator”-isang kumedyang mapanudyo tungkol sa mga Pilipinong mapanitsit sa Amerika at tungkol sa isang Senador na mahilig sa paglalakbay.Sabina-ay isang trahedya. Ito ay tungkol sa isang dalagang taga-nayong nagtiwala sa isang Amerikanong may asawa pala.Kaya’t sa sama ng loob nang matuklasan ang katotohanan ay nagpatiwakal.The Love of Leonor Rivera-isang dulang may tatlong yugto. Naitanghal ito ng 50 ulit sa mga malalaking lungsod at bayan sa Pilipinas

3. Nick Joaquin-ay kilalang-kilala bilang manunulat ng dula. Ang kanyang mahabang dulang binubuo ng 115 dahon ay napalabas na sa ibat-abang malalaking teatro sa Maynila. Ito ang “A Portrait of the Artist as Filipino”4. Alberto Florentino-ang pinakapopular na manunulat sa mga batang mandudula.Siya’y makatlo ng ulit na nagwagi sa Palanca Memorial Awards at dalawa ng beses na tumanggap ng Arena Theater Award.a. The World is an Appleb. Cadaverc. The Dancersd. Cavort with Angelse. Oli Impan

5. Wilfredo P. Nolledo-manunulat ng kuwento at isa ring mandudula.Simula pa noong 1956 ay nakasulat na siya ng 7 dula:a. Goodbye My Gentleb. Palomac. Turn Red the Sead. The Legend Of The Filipino Guitare. The Incommonicadoesf. Amour Impossibleg. Island of the HeartAng mga nagkamit ng Palanca Awards:a.Island of the Heart-1956b.Amour Impossible-1961c. Turn Red The Sea-1963

6. Antonio O. Bayot-ay isang kuwentista at mandudula.a.Finishing Touchb. Lionc. Among The Faithlessd. Ferdie. Rejectionf. RigodonNanalo ng Palanca Awards:a.Among the Faithless-1955Ang Rejection, Rigodin at Ferdi ay nanalo ng Unang Gantimpala sa U.P. Golden Jubilee Drama Contest.

Ang mga sumusunod na mandudula ay nagsipanalo ng mga ibat-ibang gantimpala sa kanilang mga sinulat na dula.1. Fidel Sicam-”Cowards Die a

Thousands Death”, Palanca, 19542. Aurelio Alvero “The Long Dark

Night”, Palanca, 19553. Mar Puatu-”Fly Trap” Palanca, 19614. Estrella Alfon-”With Patches of

many Hues” “Rice” Looser Keepers” at “Strangers”-Arena Theater Awards, 1963

“Forever Witches” at “Tubig”- Palanca 1962 at 1963

5. Julian E. Dacanay, Jr.-’Celebrants” Palanca Memorial Award 1961 pangalawang gantimpala6. Oliver Flores-”Human Interest”Palanca Memorial Awards 1961 pangalawang gantimpala7.Jose T. Flores-” Summer Funeral” at “ Reaching for the Star” Arena Theater Award 1962

Ang mga Mamahayag at Mananaysay:1.Carlos P. Romulo-mamamahayag, guro, diplomatiko, manunulat, mananalumpati, heneral sa hukbo at miyembro ng Batasang Pambansa. Naging pangulo ng U.N.O. sa Pangkalahatang Asemblea at naging pangulo rin ng U.P.a. “I Saw The Fall of the Philippines”1942b. “ Mother America”1945c. “I See The Philippine Rise”1946d. “Crusade in Asia”1955-nobelae. “Magsaysay Story”1956-sinulat nila ni

Marvin Grayf. “Friend to Friend”1959-sinulat nila ni

Pearl Buckg. “I Walked with Heroes”-ang huli niyang

sinulat at ito ay isang talambuhay na pansarili

2. Leon Ma. Guerrero- ay isa sa pinakamahusay na mamamahayag at mananaysay sa Ingles.a. “Last days of Corrigidor”1946b. ‘Passion and Death Of

USAFFE”1947c. “ The Young Rizal”1950Ang kanyang talambuhay ni Rizal

ay nagkamit ng gantimpalang iginawad ng Rizal Centennial Commission noong 1961. Ito’y pinamagatan niya ng ‘The First Filipino”

3. Salvador P. Lopez-mahusay na diplomatiko at mananaysay.

-naging Pangulo ng U.P.“Literature and Society”-tungkol sa buhay

ng Pilipino at ang kanilang kultura.-nagkamit ng Commonwealth Award.

Ang kanyang mga sanaysay:a.”I Demand My Share”b. “A Little Child”c. Quezon-Osmena Leadership”d. “Letter To a Thoughtful Young Woman”e. “Flaming Abundance”f. “Following The Gleam”g. “Poetry of Ville”h.”Maria Paragon or Caricature”

4. Godofredo Rivera-kilalang mananaysay. Ang katipunana ng kanyang mahigit sa isang daang sanaysay ay pinamagatan niyang” Little Things”(1950). Ang mga sanaysay ay tungkol sa buhay Pilipino, ang kanilang mga gawi at ugali. Sa kanyang mga sanaysay ay natatangi ang “Thanks My Lord”,”200”,’People and People” at ‘Santa Clara”.

5. Teodoro Locsin-Siya’y naging patnugot ng Philippine Free Press. Ang kanyang mga editoryal o pangulong tudling ay hinahangaan ng marami. Malinaw at masining ang kanyang mga pahayag. Mayaman at makapangyarihan ang kanyang guniguni.

6. Vicente Albano Pacis-tanging mamahayag.

-nakapag-aral sa University of Illinois.

-kilala sa pagsulat ng mga artikulo sa pahayagan

Ang mga sinulat niya’y tungkol sa pulitika at lipunang Pilipino. Sinulat niya ang ‘Biography of Sergio Osmena”(1946), “A Second Look at America” Agham Pampulitika”(1962).

Mga Iba Pang mga Mananaysay:1. Carlos Quirino-Sinulat niya

a. Quezon Man of Destinyb. The Great Malayan

c. Magsaysay of the Philippines(1958)Sinulat din niya ang mga ibat-ibang

artikulong pangkasaysayan gaya ng:

d. First Newsletter of the Philippinese. First Local Newspaperf. La Doctrina Cristiana

Dahilsa kanyang mga artikulong pangkasaysayan siya’y nagkamit ng Republic Cultural Awards noong 1964

2. Sol Guekoh-isang mamahayag at mananalambuhay

Bago magakadigma noong 1941,siya’y nakasulat na ng mga sumusunod:a.”The Voice of Freedom And Other Playsb.”Star of Baler”c.”Philippine Plays”d. Balagtasan:English Lyrical Joust3. Leon O. Ty-Isa siyang walang takot na mamamahayag at patnugot ng Examiner. Naging patnugot din siya ng Philippine Free Press. Bilang patnugot , siya ang nagbunyag ng mga katiwalian sa pamahalaan, mga masamang taong nanungkulan sa pamahalaan at mga mapagsamantala sa panunungkulan

4. Juan C. Orendain- dating patnugot ng Bulletin sa mga lalawigan.Ang mga aklat niyang sinulat ay “ Philippine Wonderland”1940,”The Tragic Flame”1959, at “Ten Datus of Madiaas”1963.

5. Juan Collas-dating patnugot pampanitikan ng Philippine Free Press. Ang mga sinulat niya ay “Man of Destiny”1944, “The Odyssey of Jose P. Laurel”1944, at “Rizal’s Unknown Writing” 1953

Ang mga sumusunod na mamamahayag ay nagpalathala ng kanilang mga aklat:1.Jesus

Meritt-”Magsaysay ,Man of the People”1553

2.Nestor Mata at Vicente S. Villafrancia-”One Game Book”1957

3.Hernando J. Abaya-”Betrayal in the Philippines”1946

Ang mga manunulat ng pangulong tudling o editoryal na kinilala ng marami ay ang mga sumusunod:1. CARLOS P. Romulo2. Hernando Maramag3. Vicente Albano Pacis4. D.H. Soriano5. Cipriano Cid6. Amadeo Dacanay7. Ernesto del Rosario8. Carlos Rivera9. Jose Luna Castro10.Teodoro Locsin11.Jose Bautista12.Emilio Aguilar

Ang mga batikang kolumnista ay ang mga sumusunod:1. Maximo Soliven2. Arsenio Lacson3. I.T. Soliongco4. Celso Cabrera5. Alfredo Roces6. Vicente del Fierro7. J.V. Cruz8. Osmundo Sta.

Romana9. Armando Malay10.Joaquin Roces

11.Carmen Guerrero Nakpil

12.Armando Manalo13.Francisco

Arcellana14.Carlos Moran

Sision15.Horacio Borromeo16.Teodoro Valencia17.Vicente Tanedo18.Alejandro Roces19.Ernesto del

Rosario20.Jose L. Guevarra21.Emil Jurado22.Nestor Mata23.Manuel Abad

Gaerlan

Ilan sa mga makatang Pilipinong sumikat sa panahon ng Bagong Kalayaan:1. Amado V. Hernandez2. Alejandro Abadilla3. Manuel Car Santiago4. Aniceto Silvestre5. Brigido Natungbakal6. Liwayway Arceo- Bautista7. Pedro Dandan8. Antonio Rosales

Sa Dula naman ay sumikat ang mga sumusunod:1.Julian Cruz Balmeceda2. Amado V. Hernandez3.Dionisio Salazar4.Hermogenez Ilagan5.Aurelio Tolentino6.Benjamin Pascual7. Rolando Bartolome

Sa maikling kuwento sa tagalog ay nagkamit ng Palanca Memorial Award ang mga sumusunod:1. Genoveva Edroza-Matute2. Pedro Dandan3. Jesus Arceo4. Liwayway Arceo5. Macario Pineda6. Clodualdo del Mundo7. Antonio Rosales8. Teodoro Agoncillo

Sa nobela ang mga sumusunod ay kilalang-kilala:1.Julian Cruz Balmeceda2.Rosala Aguinaldo3.Teofilo E. Sauco4.Gregorio Choching5.Jose Domingo Carasig6.Narciso Asistio7.Antonio Simpio8.Buenaventura Medina

Sa panulaan sa Ingles ay kabilang sina:1. Nick Joaquin2. Oscar de Suniga3. Clemente Garcia4. Alejandro Hufana5. Dominador I. Ilio6. Carlos Angeles7. Orlando Carbonell8. Epifanio San Juan9. Raul Ingles10.Jesus Peralta

Sa dulaan sa Ingles ay ang mga sumusunod:1. Carlos P. Romulo2. Jose Bacobo3. Vidal Ton4. Augusto Catanjal5. Jose M. Hernandez6. Maximo Kalaw7. Virginia Moreno8. Carlos Moran Sison9. Wilfredo Ma. Guerrero10.Severino Montano11.Alberto Florentino12.Wilfredo Nolledo13.Antonio Bayot14. Fidel Sican

Sa pamamahayag at sanaysay ay nangunguna sina:1. Carlos P. Romulo2. Salvador Lopez3. Leon Ma. Guerrero4. Godofredo Rivera5. Teodoro Locsin6. Carlos Quirino7. Sol Guekoh8. Luis O. Ty9. Juan Orendain10.Nestor Mata11.Juan Callos12.Hernando Abaya13. Vicente Villafrancia14.Hernando Abaya