Optimizacija a Dostavnih Reona1

Eksploatacija poštanskog saobraćaja

OPTIMIZACIJA PARAMETARA DOSTAVNIH REONA

(RJ PTT SAOB. KIKINDA)

UNIVERZITET U NOVOM SADU FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA NOVI SAD Školska godina: 2005./2006.

2

1 UVOD

U cilju prevazilaženja tekućih problema vezanih za organizovanje i modeliranje procesa dostave i odreñivanja osnovnih parametara za formiranja i optimizaciju reona pismonosne dostave na području pošte definisane su polazne osnove.

1.1 Kriterujumi za organizaciju – dimenzionisanje dostavnih reona i izradu elaborata dostave sa tabelama i grafičkim prikazima granica dostavnih područja, odreñivanje optimalnog itinerera obilazaka dostavnog reona.

1.2 Odreñivanje vrste dostavnog područja (uže, šire i najšire) i tipova gradnje i naselja koje obuhvataju dostavni reoni u gradskoj sredini, odnosno zbijeni tip naselja ili razreñen tip naselja u ruralnoj sredini.

1.3 Definisanje organizacije dostave (decentralizovana i centralizovana) i preraspodela reona pri smanjenom broju izvršilaca.

1.4 Racionalizaciju i rentabilnost dostavnog područja pošte. 1.5 Uslove za uvoñenje tipske opreme i sredstava na dostavnom području: poštanski

kovčežići, kućni kovčežići, ybirni poštanski kovčežići i dostavni depoi, posebno definisani za urbano, odnosno ruralno dostavno područje.

1.6 Analizu ostvarenog preñenog puta na dostavnom području, racionalizaciju vremena potrebnog kretanje po reonu, smanjenje neproduktivnog preñenog puta, a sve u cilju sagledavanja mogućnosti da se dostavljačima obezbede adekvatna prevozna sredstva.

2 PODELA DOSTAVNOG PODRUČJA Geografske karakteristike terena, demografska struktura i gustina naseljenosti stanovništva

bitno utiču na organizaciju dostave, tako da je veoma bitno analizirati sve ove faktore i uklopiti ih u jednu funkcionalnu celinu.

Dostavno područje je teritorija na kojoj je organizovana dostava poštanskih pošiljaka. Po pravilu, dostavno područje je identično sa područjem pošte.

2.1 PODELA DOSTAVNOG PODRUČJA PREMA TERITORIJI S obzirom na područje na kome se organizuje dostava pošiljaka razlikujemo tri vrste

dostavnih područja pošte: uže, šire i najšire Uže dostavno područje pošte obuhvata po pravilu, područje jednog naselja ili grada u

kome pošta ima svoje sedište, a može obuhvatiti i naselja koja predstavljaju urbanistički celovito i neprekidno područje, a ne nalaze se u sedištu pošte.

Granica užeg područja pošte po pravilu je administrativna, odnosno urbanistička granica naselja u kome se nalazi pošta koja organizuje vršenje poštanskih usluga, a ako uže područje pošte obuhvata retko naseljene i udaljene delove naselja od zgrade pošte, granica užeg područja pošte se odreñuje u zavisnosti od opšteg društvenog interesa, broja usluga,

3

ekonomske opravdanosti, mogućnosti pošte da obezbedi svakodnevnu dostavu pošiljaka, izgrañenosti puteva, organizaciji javnog saobraćaja i drugih uslova u smislu odredbi Zakona o poštanskim uslugama i Opštih uslova za vršenje poštanskih usluga.

Dostava poštanskih pošiljaka na užem dostavnom području pošte mora se obavljati svakodnevno.

Šire dostavno područje pošte obuhvata po pravilu područje sa naseljima različitih naziva,

grupe kuća i pojedinačne kuće koje se nalaze izvan područja naselja u kojem pošta ima sedište. Ovo dostavno područje počinje od granice užeg dostavnog područja pošte i prostire se do

naseljenih mesta do kojih su izgrañeni javni putevi i organizovan javni saobraćaj. Dostava poštanskih pošiljaka na širem dostavnom području pošte mora se obavljati

najmanje dva puta nedeljno. Najšire dostavno područje pošte je teritorija izmeñu granica šireg dostavnog područja i

područja za koje je pošta osnovana. U ovo dostavno područje spadaju i naseljena mesta čija je visinska razlika od sedišta pošte

ili izgrañenog javnog puta veća od 300 metara. Dostava poštanskih pošiljaka na najširem dostavnom području pošte mora se

obavljati najmanje jednom nedeljno.

2.2 PODELA DOSTAVNOG PODRUČJA PREMA MESTU VRŠENJA

DOSTAVE NA URBANO I RURALNO PODRUČJE

Osnovna razlika izmeñu ova dva dostavna područja je u tome što je kod urbanog dostavnog područja količina pošiljaka za dostavu mnogo više zastupljena u radnom učinku dostavljača, dok je kod ruralnog dostavnog područja dominantan preñeni put. Takoñe demografska struktura stanovništva je različita kod ova dva tipa područja što uslovljava različitost broja usluga koje su zastupljene na svakom od njih.

Urbanim naseljima se smatraju naselja sa preko 2000 stanovnika uz uslov da se više od polovine stanovnika bavi nepoljoprivrednim delatnostima. Ruralna naselja se najčešće javljaju na dodiru različitih prirodnih površina i u njima su uglavnom domaćinstva koja se bave poljoprivrednom delatnošću.

2.3 PODELA DOSTAVNOG PODRUČJA PREMA TIPU GRADNJE

Tipovi gradnje naselja imaju različit uticaj na parametre koji karakterišu dostavni reon. Na primer visokogradnja bitno smanjuje zastupljenost preñenog puta kao parametra radnog angažovanja, a uvećava količinu pošiljaka na dostavi.

Za gradsko područje karakteristični su visokogradnja, niskogradnja i mešovita gradnja, dok su kod seoskog područja zastupljeni zbijeni i razreñeni tip gradnje.

4

Pri organizaciji dostave mora se dobro sagledati situacija na terenu i doneti najracionalnija odluka.

2.4 PODELA DOSTAVNOG PODRUČJA PREMA KONFIGURACIJI TERENA

Konfiguracija terena u dobroj meri može da ograniči preñeni put koji dostavljač prelazi za vreme vršenja dostave. Prirodne prepreke i nagib terena mogu ograničiti ili potpuno sprečiti prohodnost na nekim dostavnim područjima. U planonskim područjima naselja su na različitim nadmorskim visinama i sa velikim nagibima terena, u Šumadiji su na blagim kosinama i pobrñima, dok su u Vojvodini na ravnom terenu bez gotovo ikakvog nagiba.

Pri organizaciji dostave mora se dobro sagledati situacija na terenu i doneti najracionalnija odluka.

2.5 PODELA DOSTAVNOG PODRUČJA PREMA ORGANIZACIJI DOSTAVE

Postoje dva tipa: centralizovana i decentralizovana dostava. Centralizovana dostava poštanskih pošiljaka je organizovana tako da su svi dostavni reoni

jednog dostavnog područja uključeni u jednu jedinicu poštanske mreže (dostavnu poštu). Sistem centralizovane dostave se primenjuje u manjim i srednjim gradovima, a ponekad i u naseljenim mestima zbijenog tipa.

Dobre strane centralizovane dostave su: pravilna i brza priprema pošiljaka bez obzira na nedostatak potpune adrese primaoca, bolje iskorišćenje tehničke mehanizacije i automatizacije pri preradi pošiljaka, ušteda pri transportu pošiljaka i racionalizacija prostornih površina.

Loše strane su: znatna udaljenost od perifernih dostavnih reona, smanjenje produktivnog radnog vremena poštonoše na dostavi, dodatni troškovi za prevoz poštonoša do reona i nemogućnost organizovanja većeg broja izlazaka poštonoše na dostavu.

Decentralizovana dostava je organizacija dostave kod koje se dostavno područje, jednog ili više naseljenih mesta ili većih gradova, deli na više dostavnih područja, odnosno na više jedinica poštanske mreže (dostavnih pošta). Na svakom ovako organizovanom dostavnom području formira se veći broj reona, koji se uključuju u jednu dostavnu poštu.

Dobre strane decentralizovane dostave su: smanjuje se neproduktivno radno vreme poštonoše, proces zaduženja i razduženja poštonoša je kraći, moguće je organizovanje većeg broja izlazaka dostavljača na reon, nisu potrebna sredstva za transport poštonoša do reona, moguće je ekonomičnije i racionalnije organizovati dostavu uvoñenjem specijalizovane dostave i upošljavanje dostavljača na sporednim poslovima vezanim za poštansku delatnost.

Loše strane su: višekratne pripreme i prerade pošiljaka, kašnjenje uručenja zbog nepravilnog usmeravanja pošiljaka, komplikovanost adresovanja pošiljaka.

5

3 PARAMETRI ZA ODRE ðIVANJE VELI ČINE DOSTAVNOG REONA Dostavni reon je područje ili deo dostavnog područja gde se izvršavaju usluge dostave i

prijema na kućnoj adresi.

3.1 PARAMETRI ZA ODRE ðIVANJE DOSTAVNOG REONA NA OSNOVU

TIPA GRADNJE

Urbano područje Br. domaćinstava Br stanovnika Preñeni put Visokogradnja 900-1100 3500-4000 Do 7 km Mešovita gradnja 700-900 2500-3500 Do 9 km Niskogradnja 600-700 2000-2500 Do 12 km

Ruralno područje Br domaćinstava Br stanovnika Preñeni put Zbijeni tip 500-600 2000-2500 Do 14 km Razreñen tip 250-500 1000-2000 Do 30 km i više

Tabela: Pregled broja domaćinstava i ostvarenog preñenog puta u zavisnosti od tipa gradnje U tabelarnom pregledu dati su parametri za odreñivanje veličine dostavnog reona na

osnovu tipa gradnje koji preovlañuje u gradskom i seoskom području. Prilikom organizovanja dostave i u u rbanom i u ruralnom području potrebno je sagledati

sledeće parametre: količinu pošiljaka za dostavu, gustinu domaćinstava, strukturu korisnika koji se opslužuju, topografiju terena, stanje puteva i staza, mogućnost korišćenja prevoznih sredstava, mogućnost uvoñenja dostavnih depoa, mogućnost uvoñenja zbirnih poštanskih i kućnih kovčežića...

Iz ovih tabela se vidi da poštonoše u gradskim područjima sa visokogradnjom i mešovitom gradnjom prelaze znatno manji put od dostavljača u ruralnim područjima, ali se mora uzeti u obzir da opslužuju znatno veći broj domaćinstava i nose veću količinu pošiljaka.

Konkretno, obrañujući RJ PTT SAOBRAĆAJ KIKINDA nalazimo sva 3 tipa gradnje u gradskom području i zbijeni tip gradnje u seoskom području. Broj domaćinstava, broj stanova,broj stanovnika i preñeni put u dostavi po poštama su dati u tabelama na sledećim stranama.

6

DOSTAVNA POŠTA OPŠTINA

BROJ DOMAĆINSTAVA

popis iz 1991.

BROJ STANOVA 2002.godine

BROJ STANOVNIKA

7

Tabela: Broj domaćinstava po dostavnim poštama

POŠTA

23300 Kikinda Kikinda 14356 15.808 41.825

23305 Mokrin Kikinda 2324 2.374 5.905

23311 Nakovo Kikinda 755 930 2.411 23312 Banatsko Veliko Selo Kikinda 1064 1.125 3.026 23313 Novi Kozarci Kikinda 755 810 2.271 23314 Rusko Selo Kikinda 1189 1.261 3.310 23315 Banatska Topola Kikinda 375 380 1.065

23316 Bašaid Kikinda 1191 1.225 3.494

23323 Iñoš Kikinda 760 828 2.162

23324 Sajan Kikinda 664 619 1.331

23320 Čoka Čoka 1888 1.890 4.720

23325 Padej Čoka 1224 1.295 2.889 23326 Ostojićevo Čoka 1106 1.154 2.829

23327 Jazovo Čoka 454 441 978 23328 Crna Bara Čoka 303 340 703

23329 Vrbica Čoka 309 337 621

23331 Sanad Čoka 500 532 1.312 23330 Novi Kneževac Novi Kneževac 2911 3.227 7.967 23332 Banatsko Aranñelovo Novi Kneževac 844 749 1.723

23333 Majdan Novi Kneževac 229 234 430 23334 Srpski Krstur Novi Kneževac 588 715 1.620

23335 ðala Novi Kneževac 425 482 995

UKUPNO 34.214 36.756 93.587

8

23305 MOKRIN 41,300

23311 NAKOVO 16,100

23312 BAN.VEL.SELO 24,700

23313 NOVI KOZARCI 17,000

23314 RUSKO SELO 25,000

23315 BAN.TOPOLA 4,900

23316 BAŠAID 35,280

23323 IðOŠ 18,500

23324 SAJAN 22,900

23320 ČOKA 33,370

23325 PADEJ 19,260

23326 OSTOJIĆEVO 22,100

23327 JAZOVO 7,415

23328 CRNA BARA 7,500

23329 VRBICA 9,100

23331 SANAD 7,600

23330 NOVI KNEŽEVAC 45,600

23332 B.ARANðELOVO 24,100

23333 MAJDAN 8,300

23334 SRPSKI KRSTUR 13,000

23335 ðALA 10,500

Tabela: Preñeni put u dostavi po poštama (u metrima)

3.2 PARAMETRI ZA ODRE ðIVANJE DOSTAVNOG REONA NA OSNOVU KOLI ČINE POŠILJAKA NA DOSTAVI

9

Da bi se utvrdila količina poštanskih pošiljaka po dostavljaču, potrebno je odrediti broj uslužnih jedinica.

Uslužna jedinica predstavlja elementarnu-osnovnu uslugu na reonu i ima vrednost jedan. Praktično, uslužna jedinica predstavlja uručenje jedne obične pismonosne pošiljke na kućnu adresu. Isplata penzija na domu iznosi 5 uslužnih jedinica, uručenje preporučene pošiljke iznosi 4 uslužnih jedinica, itd.

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Vrednost uslužnih jedinica

Obična pismonosna pošiljka 1 Preporučena i vrednosna pisma 4 Otkupna pošiljka 6 Paket do 2 kg 6 Paket sa otkupninom 8 Prodaja poštanskih vrednosti u dostavi 1 Ostavljen izveštaj o prispeću 3 Pražnjenje kovčežića 3 Uputnice isplaćene 5 Telegrami – Elektronsko saopštenje 4 Prijem uplata na reonu 5

Tabela: Pregled uslužnih jedinica u zavisnosti od vrste pošiljaka

Na osnovu ove tabele i broja obavljenih usluga dobija se broj uslužnih jedinica. Na sledećim stranama ću obraditi poštu 23300 Kikinda i 23305 Mokrin. Pošta 23300

Kikinda ima 14 reona, 23305 Mokrin 3 reona. Stanje je iz Oktobra 2003. godine.

POŠTA 23300 KIKINDA

10

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda I reon

Vrednost uslužnih jedinica

Broj obavljenih

usluga

Broj uslužnih jedinica Oktobar 2003.

Obična pismonosna pošiljka 1 2682 2682 Preporučena i vrednosna pisma 4 498 1992 Otkupna pošiljka 6 19 114 Paket do 2 kg 6 0 0 Paket sa otkupninom 8 0 0 Prodaja poštanskih vrednosti u dostavi 1 0 0 Ostavljen izveštaj o prispeću 3 60 180 Pražnjenje kovčežića 3 46 138 Uputnice isplaćene 5 568 2840 Telegrami – Elektronsko saopštenje 4 0 0 Prijem uplata na reonu 5 0 0 Ukupno 4674

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda II reon


Broj obavljenih

usluga



11

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda III reon


Broj obavljenih

usluga



Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda IV reon


Broj obavljenih

usluga



Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda V reon


Broj obavljenih

usluga


12


Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda VI reon


Broj obavljenih

usluga



Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda VII reon


Broj obavljenih

usluga


Obična pismonosna pošiljka 1 3370 3370

13

Preporučena i vrednosna pisma 4 524 2096 Otkupna pošiljka 6 18 108 Paket do 2 kg 6 19 114 Paket sa otkupninom 8 0 0 Prodaja poštanskih vrednosti u dostavi 1 0 0 Ostavljen izveštaj o prispeću 3 151 453 Pražnjenje kovčežića 3 0 0 Uputnice isplaćene 5 537 2685 Telegrami – Elektronsko saopštenje 4 0 0 Prijem uplata na reonu 5 0 0 Ukupno

5466

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda VIII reon


Broj obavljenih

usluga


Obična pismonosna pošiljka 1 3400 3400 Preporučena i vrednosna pisma 4 624 2496 Otkupna pošiljka 6 27 162 Paket do 2 kg 6 0 0 Paket sa otkupninom 8 0 0 Prodaja poštanskih vrednosti u dostavi 1 0 0 Ostavljen izveštaj o prispeću 3 191 573 Pražnjenje kovčežića 3 0 0 Uputnice isplaćene 5 281 1405 Telegrami – Elektronsko saopštenje 4 0 0 Prijem uplata na reonu 5 0 0 Ukupno

5896

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda IX reon


Broj obavljenih

usluga


Obična pismonosna pošiljka 1 2745 2745 Preporučena i vrednosna pisma 4 669 2676

14

Otkupna pošiljka 6 19 114 Paket do 2 kg 6 0 0 Paket sa otkupninom 8 0 0 Prodaja poštanskih vrednosti u dostavi 1 0 0 Ostavljen izveštaj o prispeću 3 138 414 Pražnjenje kovčežića 3 0 0 Uputnice isplaćene 5 409 2045 Telegrami – Elektronsko saopštenje 4 0 0 Prijem uplata na reonu 5 0 0 Ukupno 5421

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda X reon


Broj obavljenih

usluga



Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda XI reon


Broj obavljenih

usluga



15


Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda XII reon


Broj obavljenih

usluga



Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda XIII reon


Broj obavljenih

usluga



16


Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23300 Kikinda XIV reon


Broj obavljenih

usluga



POŠTA 23305 MOKRIN

Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23305 Mokrin I reon


Broj obavljenih

usluga


17


Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23305 Mokrin II reon


Broj obavljenih

usluga



Vrsta pošiljaka dostavljenih na kućnu adresu Posta 23305 Mokrin III reon


Broj obavljenih

usluga



18


3.3 ODREðIVANJE VELI ČINE DOSTAVNOG REONA NA OSNOVU OSTVARENOG PREðENOG PUTA

Preñeni put je veoma bitan element za orhanizaciju dostavnog područja. Pravilno projektovan i izmeren itinerer kretanja poštonoše, može ostvariti uštede u vremenu kretanja po

19

reonu, smanjenje neproduktivnog radnog vremena i uštedu pogonskog goriva na onim reonima gde se koriste prevozna sredstva.

Preñeni put koji dostavljač prelazi na reonu ili delovima reona, pri dostavi pošiljaka meri se u toku najmanje šest uzastopnih radnih dana. Prosečna vrednost ovih merenja predstavlja preñeni put koji se upisuje u putni list poštonoše i na osnovu koga se meri radni učinak poštonoše. Pri ovim merenjima uzimaju se u obzir samo adrese na reonu za koje postoje pošiljke za uručenje.

4 ORGANIZACIONI OBLICI ZA POBOLJŠANJE EFIKASNOSTI DOSTAVE

Radi ekonomičnije i efikasnije dostave i humanizacije rada dostavljača, potrebno je uvesti na reonu kako prevozna sredstva, tako i sredstva poštanske mreže (depoe, zbirne poštanske kovčežiće, kućne kovčežiće).

4.1 USLOVI ZA UVO ðENJE PREVOZNIH SREDSTAVA ZA DOSTAVU

POŠILJAKA

Uvoñenjem dostavnih vozila povećava se veličina dostavnog reona. Za dostavu na ruralnom području, radi efikasnijeg obavljanja procesa dostave,

racionalizacije vremena i smanjenja fizičkog napora poštonoše, treba koristiti prikladna prevozna sredstva u zavisnosti od stanja puteva i konfiguracije terena.

Prevozno sredstvo Količina pošiljaka (kg) Preñeni put (km) Bez prevoznog sredstva Do 15 Do 12 Bicikl Do 20 Od 10 do 17 Moped Do 25 Od 15 do 30 Automobil Preko 25 Preko 25

Tabela: Pregled vrste prevoznih sredstava u zavisnosti od preñenog puta

1. reon ukupno 2. reon ukupno 23305 MOKRIN 41,300 12,000 peške 2,000 peške 14,000 18,300 bicikl 2,000 peške 20,300 23311 NAKOVO 16,100 11,300 moped 2,000 peške 13,300 4,800 moped 2,000 peške 6,800 23312 BAN.VEL.SELO 24,700 11,000 bicikl 2,000 peške 13,000 13,700 moped 2,000 peške 15,700

20

23313 NOVI KOZARCI 17,000 7,700 bicikl 2,000 peške 9,700 9,300 moped 2,000 peške 11,300 23314 RUSKO SELO 25,000 15,000 moped 2,000 peške 17,000 10,000 bicikl 2,000 peške 12,000 23315 BAN.TOPOLA 4,900 4,900 moped 2,000 peške 6,900 23316 BAŠAID 35,280 21,780 moped 2,000 peške 23,780 13,500 bicikl 2,000 peške 15,500 23323 IðOŠ 18,500 18,500 bicikl 2,000 peške 20,500 23324 SAJAN 22,900 22,900 moped 2,000 peške 24,900 23320 ČOKA 33,370 17,420 bicikl 2,000 peške 19,420 15,950 bicikl 2,000 peške 17,950 23325 PADEJ 19,260 9,310 bicikl 2,000 peške 11,310 9,950 moped 2,000 peške 11,950 23326 OSTOJIĆEVO 22,100 12,800 bicikl 2,000 peške 14,800 9,300 bicikl 2,000 peške 11,300 23327 JAZOVO 7,415 7,415 bicikl 2,000 peške 9,415 23328 CRNA BARA 7,500 7,500 moped 2,000 peške 9,500 23329 VRBICA 9,100 9,100 moped 2,000 peške 11,100 23331 SANAD 7,600 7,600 moped 2,000 peške 9,600 23330 NOVI KNEŽEVAC 45,600 13,400 moped 2,000 peške 15,400 11,500 bicikl 2,000 peške 13,500 23332 B.ARANðELOVO 24,100 24,100 moped 2,000 peške 26,100 23333 MAJDAN 8,300 8,300 peške 2,000 peške 10,300 23334 SRPSKI KRSTUR 13,000 13,000 moped 2,000 peške 15,000 23335 ðALA 10,500 10,500 bicikl 2,000 peške 12,500

Tabela: Preñeni put poštonoša sa sa i bez prevoznog sredstva u RJ PTT SAOBRAĆAJ

KIKINDA

4.2 UVOðENJE SREDSTAVA POŠTANSKE TEHNOLOGIJE

Radi smanjenja fizičkih napora poštonoše, racionalizacije vremena potrebnog za kretanje po reonu, uvode se sredstva poštanske tehnologije.

21

Smatra se da maksimalno opterećenje poštonoše prilikom izlaska na reon ne bi smelo preći 15 kg. Meñutim praksa potvrñuje da se ovaj prosek penje i do 30 kg za neke dostavne reone. Jedno od rešenja je dodeljivanje praktičnih kolica poštonoši u kojima bi se prevozile pošiljke. Meñutim, zbog njihove konstrukcije, upotreba kolica je moguća samo na malom broju reona. Zbog svega navedenog, nameće se rešenje uvoñenja dostavnih depoa. Ukoliko na reonu postoji instaliran dostavni depo, poštonoša ne mora već po izlasku iz zgrade pošte da nosi veću količinu pošiljaka.

Dostavni depo je prostors ključem u kome se smeštaju pošiljke drugog dela itinerera

poštonoše, tako da poštonoša iznosi na početku dostave samo pošiljke koje pripadaju prvom delu dostavnog reona. Na osnovu analize prosečnih težina pošiljaka za dostavu po reonu utvrñuje se gde će biti instalirani dostavni depoi. Mesto gde se instalira dostavni depo mora biti na početku drugog dela itinerera, a po mogućstvu u objektu za koji prispeva najveća količina pošiljaka.

Kućni kovčežić je zatvoren prostor sa ključem, svojina korisnika poštanskih usluga,

postavljen na ulazu u stambenu zgradu, individualni objekat ili kuću preko koga poštonoša uručuje obične pismonosne pošiljke bez povratnice, kao i izveštaje o prispeću pošiljaka i novčanih doznaka.

Slike: Kućni kovčežići

Poštanski kovčežić služi za prijem običnih pismonosnih pošiljaka. Postavlja se na zgradu

pošte ili na mestu pogodnom za korisnike poštanskih usluga. Pražnjenje ovih kovčežića može vršiti poštonoša na svom dostavnom reonu ili kao u većim gradovima, posebno organizovana celina.

22

Slika: Poštanski kovčežić

Slika: Pražnjenje poštanskog

kovčežića

Zbirni poštanski kovčežić je kombinacija kućnog i poštanskog kovčežića, koji služi za

ulaganje prispelih običnih pismonosnih pošiljaka i izveštaja o prispeću poštanskih pošiljaka i preuzimanje pošiljaka za otpremu koje je uložio pošiljalac. Zbirni kovčežići se postavljaju na mestima gde su grupisana naselja ili kuće udaljene od puteva ili se nalaze na nepristupačnim

23

mestima. Lokacije na kojima se postavljaju zbirni poštanski kovčežići su raskršća saobraćajnica, stanice poštonoše, nastrešnice zgrada ili uz puteve. U gradskim područjima, zbirni poštanski kovčežići se mogu postaviti i na ulazima u velike tržne i poslovne centre.

Ovi kovčežići su se pokazali veoma korisni kada se želi motorizovati dostavni reon poštonoše. Na dostavnim reonima na kojima ovi kovčežići nisu instalirani, poštonoša mora da obiñe sve udaljene individualne objekte, čime se znatno povećava neproduktivan preñeni put, smanjuje reon i čini nerentabilna eventualna motorizacija dostave.

Stanica poštonoše (punkt poštonoše) je utvrñeno mesto na širem i najširem području pošte,

na itinereru poštonoše, na kojem se poštonoša zadržava odreñeno vreme radi uručenja i prijema pošiljaka u naseljima razreñenog tipa i usamljenim grupama kuća. Na stanicama poštonoše obavezno se postavlja poštanski, a može i zbirni kovčežić.

RJ KIKINDA 25.11.2004.

SPISAK POŠTANSKIH KOV ČEŽIĆA

Redni broj Adresa poštanskih kovčežića

instaliran tip

24

23300 KIKINDA 1 Stevana Sremca BB NE VIK 500 2 Kralja Petra I 89 DA VIK 500 3 Osloboñenja 15 DA VIK 500 4 Kralja Petra I 143 DA VIK 500 5 Žarka Zrenjanina 47 DA VIK 500 6 Svetosavska 45 DA VIK 500 7 Mikronaselje Blok C DA VIK 500 8 „Livnica“ AD DA VIK 500 9 Bašaidski put-raskrsnica DA VIK 500 10 Miloša Velikog 83 DA VIK 500 11 Generala Drapšina 26 DA VIK 100 12 Miloša Velikog 9 DA VIK 500 13 Trg Srpskih Dobrovoljaca 24 DA VIK 500 14 Trg Srpskih Dobrovoljaca - skverni DA VIK 200 15 Vojvode Putnika - pijaca DA VIK 500 16 Trg Srpskih Dobrovoljaca 19 NE VIK 500 17 Svetosavska 26 (Galadska) DA VIK 500 18 Strelište 22 DA VIK 500 19 Kralja Petra I 39 DA VIK 500 20 Braće Laković 35 NE VIK 500 21 Braće Laković 10 DA VIK 500 22 Distrička 54 DA VIK 500 23 Dimitrija Tucovića 55 NE VIK 500 24 Nićifora Brandića - Milana Sivčeva – ugao DA VIK 500 25 Veljka Petrovića - Kumanovska – ugao DA VIK 500 26 Albertova 155 DA VIK 500 27 Rade Trnića –Мladena Stojanovića- ugao DA VIK 500 28 Моravska 5 DA VIK 500 29 Ivana Jakšića – Меdicina rada DA VIK 500 30 Мiloša Ostojina 51 DA VIK 500 31 Zmaj Jovina 110 DA VIK 500 32 Njegoševa 43 DA VIK 500 33 Braće Bogaroški 75 NE VIK 500 34 ðure Jakšića – bolnica DA VIK 500 35 Cara Dušana – Karañorñeva - ugao DA VIK 500 36 Železnički novi red 30 DA VIK 500 37 Save Tekelije – Cara Dušana – ugao NE VIK 500 38 Тoze Markovića 58 NE VIK 500

23305 MOKRIN 39 Trg 9. Januara (pošta) DA VIK 500 40 Branka Bačulova 2 DA VIK 500 41 Rade Trnića 95 DA VIK 500 42 Braće Despotov 16 NE VIK 500

25

43 Svetog Save 182 DA VIK 500 44 Ive Lole Ribara 56 DA VIK 500 45 Zlatna greda 48 DA VIK 500

23311 NAKOVO 46 Glavna 28 NE VIK 500 47 Glavna 57 DA VIK 500

23312 BANATSKO VELIKO SELO 48 Omladinska 2 DA VIK 500 49 Desanke Maksimović 36 DA VIK 500 50 Desanke Maksimović 104 DA VIK 500 51 Srpskih Ratnika 30 DA VIK 500

23313 NOVI KOZARCI 52 Kralja Petra I 161 DA VIK 500 53 Kralja Petra I 76 DA VIK 500

23314 RUSKO SELO 54 Žarka Zrenjanina 78 DA VIK 500 55 Bratstva i Jedinstva 162 NE VIK 500 56 Bratstva i Jedinstva 121 DA VIK 500

23315 BANATSKA TOPOLA 57 Vuka Karadžića 24 DA VIK 500

23316 BAŠAID 58 Vojvoñanska 38 DA VIK 500 59 Vojvoñanska 87 NE VIK 500 60 Vojvoñanska 67 DA VIK 500 61 Jovana Popovića 49- Bikač NE VIK 500

23323 IðOŠ 62 Koste Kljajića 24 DA VIK 500 63 Svetosavska 22 DA VIK 500

23324 SAJAN 64 Adi Endre 55 DA VIK 500 65 Velika 92 DA VIK 500

23320 ČOKA 66 Macahumka бб DA VIK 500 67 Seki Majur бб DA VIK 500 68 Železnička stanica DA VIK 500 69 Autobuska stanica DA VIK 500 70 Maršala Tita 60 DA VIK 500 71 Potiska 59 DA VIK 500 72 Potiska 45 DA VIK 100

23325 PADEJ 73 Žarka Zrenjanina 55б DA VIK 500 74 Maršala Tita 65 DA VIK 500 75 Beogradska 74 DA VIK 500 76 Železnička stanica DA VIK 500

26

23326 OSTOJIĆEVO 77 Miletićeva 126 DA VIK 500 78 Maršala Tita DA VIK 500 79 Miletićeva 35 DA VIK 500

23327 JAZOVO 80 Maršala Tita 45 DA VIK 500 81 Maršala Tita 122 DA VIK 500

23328 CRNA BARA 82 JNA 48 DA VIK 500

23329 VRBICA 83 Maršala Tita 63 DA VIK 500 84 Dože ðerña 29 DA VIK 500

23331 SANAD 85 Osloboñenja 18 DA VIK 500 86 Maršala Tita 53 DA VIK 500

23330 NOVI KNEŽEVAC 87 Kralja Petra I Karañorñevića 8 DA VIK 500 88 Kralja Petra I Karañorñevića 47 NE VIK 500 89 Kralja Petra I Karañorñevića 81 DA VIK 500 90 Koče Kolara 67 NE VIK 500 91 Karañorševa 47 DA VIK 500 92 Karañorñeva 198 DA VIK 500 93 Srpska 41 DA VIK 500 94 Mostarska 24 NE VIK 500 95 Filić - selo DA VIK 500

23332 BANATSKO ARANðELOVO 96 Partizanska 91 DA VIK 500 97 Vuka Karadžića 24 DA VIK 500 98 ðure Pucara BB – Siget DA VIK 500

23333 MAJDAN 99 Maršala Tita 3 DA VIK 500

23334 SRPSKI KRSTUR 100 Svetog Save 89 DA VIK 500 101 Nikole Tesle 13 DA VIK 500

23335 ðALA 102 Zmaj Jovina 12 DA VIK 500

5 DIMENZIONISANJE DOSTAVNOG PODRU ČJA POŠTE

5.1 ANALIZA DOSTAVNOG PODRU ČJA I PROJEKTOVANJE DOSTAVNIH REONA

27

Pre početka organizacije dostavnog područja potrebno je nabaviti precizne mape tog

područja u odgovrajućoj razmeri. Kad se projektuje urbano dostavno područje potrebno je imati preciznu mrežu ulica sa što je moguće preciznije ucrtanim lokacijama objekata, skvernih kovčežića i depoa. Za ruralno područje potrebno je ucrtati sva naseljena mesta gde se vrši dostava pošiljaka, zbirne poštanske kovčežiće, poštanske kovčežiće i stanice poštonoša.

Na datoj mapi moraju se ucrtati itinereri kretanja poštonoše i granice reona i adresnih kodova. Adresni kod je niz numeričkih karaktera koji jednoznačno odreñuje adresu primaoca i jedinstven je za celu teritoriju Srbije. Jedan adresni kod može da sadrži jednu ili veći broj adresa u nizu.

Potrebno je dati karakteristike posmatranog dostavnog područja, odrediti tip naselja, tip gradnje, konfiguraciju terena i doneti odluku o vrsti dostave (centralizovana ili decentralizovana).

Sledeća etapa u projektovanju je prikupljanje statističkih podataka vezanih za posmatrano dostavno područje na nivou adresnog koda. Baza statističkih podataka za svaki adresni kod mora da sadrži broj domaćinstava, broj stanovnika, broj pravnih subjekata (sa nazivima i delatnostima), broj uslužnih jedinica, broj TF računa, broj EPS računa, broj penzija, broj socijalnih primanja, broj vlasnika tekućih računa kod Poštanske štedionice, broj komunalnih računa, broj računa za kablovsku televiziju, broj kućnih, zbirnih i skvernih kovčežića kao i poštanskih depoa, preñeni put za dati adresni kod.

Na osnovu prikupljenih podataka o količini pošiljaka, preñenog puta za svaki adresni kod, tablica za optimalno dimenzionisanje dostavnih reona i potrebe za eventualnim uvoñenjem prevoznih sredstava, donosi se odluka o veličini dostavnog reona, na način što se spajaju adresni kodovi u celinu koja predstavlja dostavni reon. Veličina reona mora biti u granicama koje propisuju navedeni parametri.

Spajanje segmenata koji su okarakterisani adresnim kodom vrši se uz poštovanje odreñenih proceduralnih zakonitosti. Kod urbanog dostavnog područja mora se voditi računa o velikim saobraćajnicama i blokovima zgrada, trgovima, tržnim centrima, parkovima, industrijskim zonama, nenaseljenom području itd. , a kod ruralnog o geografskim celinama, konfiguraciji terena, rasporedu naselja i postojećim saobraćajnicama. Nedopustivo je formiranje reona gde pošeonoša mora da prelazi iz jednog dela sog reona u drugi prelazeći preko područja susednih reona. Granice dostavnog reona su granice dodeljenih adresnih kodova za taj reon. Na ovaj način se smanjuje neproduktivni preñeni put.

Treba izbegavati formiranje dostavnih reona gde poštonoša mora da prelazi velike saobraćajnice, vrši dostavu pošiljaka jednom ulicom sa više blokova zgrada, vrši opsluživanje gradskih celina koje su meñusobno prostorno udaljene i nepovezane.

Ovaj način organizovanja pre svega vodi računa o bezbednosti poštonoše, a takoñe smanjuje neproduktivno vreme potrebno za prelazak preko prometnih saobraćajnica.

5.2 KADA TREBA IZVRŠITI REORGNIZACIJU DOSTAVE?

Svaka RJ poštanskog saobraćaja mora da sačini elaborat svog dostavnog područja. Ukoliko se uoče dostavne pošte kod kojih proces dostave nije rentabilan na njihovom dostavnom

28

području se mora izvršiti reorganizacija koja ima za rezultat smanjenje broja izvršilaca i umanjenje troškova tehnološkog procesa. Prag rentabilnosti dostavljača je 474 uslužnih jedinica dnevno na osnovu količine pošiljaka bez preñenog puta. Drugi razlog za reorganizaciju dostavnog područja pošte je neujednačenost radnih učinaka dostavljača. Posle izvršene reorganizacije na ovakvom području neujednačenost uslužnih jedinica po preñenom putu na dostavnim reonima mora biti ispod 10 %.

5.3 DIMENZIONISANJE DOSTAVNOG PODRU ČJA PRI UVEĆANOM ILI

SMANJENOM OBIMU POSLOVANJA

Delimičnu reorganizaciju dostavnog područja potrebno je izvršiti kada se uoči da su pojedini reoni na dostavnom području neravnomerni po obimu posla u odnosu na druge dostavne reone, recimo zbog izgradnje novih stambenih jedinica. Tada je potrebno izvršiti delimičnu reorganizaciju samo na tom delu dostavnog područja. U slučaju da je na tom području intenzivna izgradnja postoji mogućnost uvoñenja novih reona.

Pri smanjenom obimu poslovanja, moguće je izvršiti delimičnu reorganizaciju dostavnog područja na taj način što se vrši integracija 3-5 dostavnih reona, a zatim se oni reorganizuju tako da se dobije jedan reon manje. Ovakva reorganizacija obezbeñuje dovoljan broj izvršilaca u sezoni godišnjih odmora. Ovakvu organizaciju dostavnog područja moguće je primeniti na područjima koja čine jedinstvenu celinu (izdvojena stambena područja, područja izmeñu velikih saobraćajnica,...)

Opterećenje jednog dostavnog reona konstantno varira u toku godine. Primetni su padovi i skokovi u broju ostvarenih uslužnih jedinica. Pri velikom padu broja ostvarenih uslužnih jedinica pristupa se restriktivnom vidu organizovanja dostavnog područja. Ovaj vid organizovanja je unapred isprojektovan i dopuna je putnom listu poštonoše. Kontrolor dostave procenjuje za koje vreme će se obavljati ovaj vid organizacije (moguća je primena u toku samo jednog dana ili višednevna primena ).

LITERATURA: Rad: Kruterijumi za organizaciju dostavnog područja, Vojislav Damnjanović, Božidar Spasojević, Slobodan Nedeljković, Kosta Isajev, Direkcija za poštansku mrežu

29

Takoñe korišten i sajt Pošte www.ptt.yu

Documents

Optimizacija a Dostavnih Reona1