Olympische Goden Administratie: Nele Cobbaut & Saskia Michiels Coördinatie en eindredactie: Jeroen De Hert & Kenzo Van Loon Vormgeving: Saskia Michiels Aan dit nummer werkten mee: Nele Cobbaut, Jeroen De Hert, Saskia Michiels, Kenzo Van Loon Doel: Een creatieve weergave van de lesinhoud Olympische goden. Project: Project in 2PBSO, voor het vak Multimedia. “Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze, zonder voorafgaan schriftelijk akkoord van de ontwerpers.”

1

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave .........................................................................................................................................1

Voorwoord ...............................................................................................................................................3

Het begin ..................................................................................................................................................5

De 12 Olympische goden ..........................................................................................................................6

God Zeus ......................................................................................................................................7

Godin Hera ...................................................................................................................................8

God Poseidon...............................................................................................................................9

Godin Demeter ......................................................................................................................... 10

God Hermes .............................................................................................................................. 11

Godin Athena ............................................................................................................................ 12

God Ares ................................................................................................................................... 13

Godin Aphrodite ....................................................................................................................... 14

God Apollo ................................................................................................................................ 15

Godin Artemis ........................................................................................................................... 16

God Hephaestos ....................................................................................................................... 17

Godin Hestia ............................................................................................................................. 18

Stamboom van deze goden ................................................................................................................... 19

Kruiswoordraadsel ................................................................................................................................. 20

2

3

Voorwoord

In vroeger tijden hadden de mensen vele goden die zij aanbaden. Het was niet zo gek te bedenken of er was wel een god of godin die de beschermheer of -vrouw was.

Zo waren er in Griekenland, de goden die op de berg Olympus woonden. Dit waren er eigenlijk twaalf, terwijl er veel meer goden en godinnen benoemd werden.

Hier een 'special' van de goden van Olympus, ook wel de Olympische goden genoemd.

Wat is mythologie?

Mythologie omvat de mythen, religie en goden van een volk. Daar gaan we dieper op in onder de rubriek 'Mythologie'.

Maar in deze verhalen worden de daden van mensen met goden en die van de goden onderling verteld. Wat voor ons nu mythologie is, was voor deze volkeren religie. Ieder volk heeft dan ook zijn eigen scheppingsmythe waarin ze het ontstaan van de aarde behandelen, zijn eigen oer -en moedergoden, mythische wezens en godenleer.

Stap in de betoverende wereld van spreuken, toverketels, toornige goden, moedige helden en tragische schoonheden. Laat je langs donkere kliffen en groene heuvels begeleiden door het Griekse land, ga mee op expeditie in de mysterieuze verhalen van deze goden, ontdek hun de tragedie en breng vooral een bezoek aan de Olympusberg.

Aan de hand van dit tijdschrift wordt niet alleen de leerstof van naderbij bekeken, maar ook de creatieve verwerking van leerlingen wordt gestimuleerd.

Iedere leerling heeft individueel, of in groep, een deel van de leerinhoud toegewezen gekregen om op een creatieve manier te verwerken voor in het tijdschrift.

4

5

Het begin

In het begin was er niets. De oude Grieken noemden het Chaos. Uit Chaos ontstonden twee goden:

Ouranos: hemelkoepel (god)

Gaia: aarde (godin)

Zij kregen samen kinderen. De titanen en de giganten, waaronder Kronos en Rhea. Kronos stootte zijn vader (Ouranos) van de troon en heerste zelf over alles. Maar er was een voorspelling dat ook zijn kinderen hem van de troon zouden stoten, dus slikte hij ze zo, zonder te kauwen door. Alle vijf. Maar bij het zesde kind, Zeus, kon Rhea het niet aanzien dat hij werd opgegeten, dus verstopte ze hem op Kreta. Kronos gaf ze een in doeken gewikkelde steen. Omdat hij niet kauwde, merkte hij dat toch niet.

Ondertussen groeide Zeus op op Kreta. Toen Zeus er klaar voor was ging hij naar Kronos en vermengde een drankje waarvan je moest overgeven tussen zijn eten. Daardoor braakte hij Zeus´ broers en zussen (god Poseidon van de zee, god Hades van de onderwereld, godin Hera van het huwelijk, godin Demeter van de landbouw en godin Hestia van de huiselijke aard) uit en ze gingen samen de strijd aan en wonnen na een lang gevecht. De voorspelling was uitgekomen. De zes goden gingen op de Olympos wonen, dus dat waren de Olympische goden.

De anderen waren allemaal kinderen van Zeus.

6

De 12 Olympische goden

Olympische goden

De Olympische Goden of Olympiërs zijn de godheden uit de Griekse mythologie, die op de berg Olympus woonden.

Plato verbond hen ook met de twaalf maanden, en stelde voor dat de laatste maand gewijd zou zijn aan Hades en de geesten van de doden, wat impliceert dat hij Hades tot de Twaalf Olympiërs rekende. In latere varianten van de Twaalf wordt Hades meer en meer uitgesloten omwille van zijn chthonische rol als Heerser van de Onderwereld. In het werk Phaedrus verbindt Plato de Twaalf ook met de Zodiac, hierbij Hestia uit hun rangen sluitend.

Olympioi

1. Zeus - De Oppergod, god van het hemelrijk, de lucht en het weer 2. Hera - Godin van het huwelijk 3. Poseidon - God van de zeeën en aardbevingen 4. Demeter - Godin van de landbouw en het graan 5. Hermes - God van de handel, boodschapper der goden en beschermer van de dieven en de

reizigers 6. Pallas Athena - Godin van de wijsheid, techniek en de krijgskunst 7. Ares - God van de oorlog 8. Aphrodite - Godin van de liefde en de schoonheid 9. Apollo - God van het licht, de zon, de muziek, de schone kunsten en de geneeskunst 10. Artemis - Godin van de jacht, de bossen en de maan 11. Hephaestos - God van de smeedkunst, de vulkanen en het vuur 12. Hestia - Godin van de haard en het huis

Dionysos wordt soms genoemd als Olympiër in de plaats van Hestia, die haar plaats aan hem zou hebben afgestaan. Hij is de God van Wijn, Theater, Vegetatie, enz.

Hebe - Godin van de Jeugd, derde vrouw van Herakles (na zijn apotheose, dochter van Zeus en Hera). Wordt eveneens genoemd als Olympische in bepaalde lijsten.

Herakles - Zoon van Zeus en de sterfelijke Alkmene, een Held die Twaalf Werken uitvoerde en als beloning uiteindelijk vergoddelijkt werd en op Olympus mocht wonen. Wordt soms Olympiër genoemd maar het is onduidelijk of hij werkelijk tot de Twaalf zou behoord hebben. Hij bewaakte alleszins de Poorten van Olympus.

Onderwereld

Hades - God van de Onderwereld

Persephone - Godin van de Onderwereld

Hekate - Begeleidster van Persephone in de Onderwereld, Godin verbonden met Hemel, Aarde, Zee; Godin van Grenzen, Magie, Kruispunten,...

Charon - Veerman van de Onderwereld die de zielen van de doden over de rivier de Styx vervoert

7

God Zeus

Zeus - De Oppergod, god van het hemelrijk, de lucht en het weer

De hoogste van alle goden, Zeus, herken je aan zijn woeste indrukwekkende uiterlijk, zijn dikke baard, koningsstaf en bliksemschichten. De adelaar, de koning van de vogels, is zijn symbool.

Romeinse naam: Jupiter

Zeus is de Oppergod, de heerser van de hemelen en de koning van de goden. Na een lange strijd met reuzen en Titanen koos hij de berg Olympus als woonplaats voor de goden. Zijn broers Poseidon en Hades werden de heersers van de zee en van de onderwereld.

Hij was getrouwd met Hera maar had veel avontuurtjes met andere godinnen en vrouwen. Veel goden en halfgoden zijn kinderen van Zeus bijvoorbeeld Athena en Hercules.

Zeus is de god van donder en van bliksem. Zijn wapens waren bliksemschichten, gesmeed door Hephaestos. Bij de Romeinen is hij als Jupiter één van de belangrijkste goden. Er zijn vele tempels aan hem gewijd zoals de grootste midden in Rome, op het Capitool.

8

Godin Hera

Hera - Godin van het Huwelijk

Vrouw van Zeus, een trotse pauw is het dier waarmee Hera meestal wordt afgebeeld. Romeinse naam: Juno

Hera (Juno) is getrouwd met Zeus, de oppergod, en daarom is ze de koningin van de goden.

Het is niet gemakkelijk om met Zeus getrouwd te zijn, hij zit vaak achter andere vrouwen aan. Hera is nogal jaloers aangelegd. Voortdurend maakt ze de minnaressen van Zeus en hun kinderen het leven zuur. Zo zit ze de held Heracles van kleins af aan dwars.

Trojanen haat ze ook. Dat komt omdat een Trojaanse prins, Paris, een andere godin als mooiste aanwees. Ze probeert de Trojaan Aeneas, de stichter van Rome, op zijn zeereis te laten verdrinken. Soms zijn zelfs haar eigen kinderen zijn niet veilig voor haar. Haar zoon Hephaestos gooit ze uit de hemel omdat ze hem zo lelijk vindt. Hij weet later wraak te nemen.

9

God Poseidon

Poseidon - God van zeeën en aardbevingen

Poseidon wordt meestal afgebeeld met zijn drietandige scepter (koningsstaf), in de golven en in een gouden wagen getrokken door zeepaarden. Allerlei zeewezens zoals waternimfen en dolfijnen zwemmen om hem heen.

Romeinse naam: Neptunus

Bij de verdeling van het universum tussen Zeus, Hades en Poseidon, kreeg Poseidon de zeeën om over te heersen. Deze woeste god kon met zijn drietand golven hoog opzwiepen en stormen los laten barsten of weer tot bedaren brengen. Bovendien kon hij aardbevingen en ander natuurgeweld op aarde veroorzaken.

Voordat zeelieden vertrokken gingen ze eerst offers brengen aan Poseidon om hem een kalme overtocht te bidden.

Toen de stad Athene een wedstrijd hield om een beschermgod te kiezen gaf hij de stad een zoutbron. Hiermee verloor hij de wedstrijd van de godin Athena, die de olijfboom uitvond. Later schonk Poseidon de mensheid het paard. Met dit geschenk was men wel erg blij, al was het voor Poseidon te laat om nog beschermer van Athene te worden.

10

Godin Demeter

Demeter - Godin van de landbouw en het graan

De blonde oogstgodin Demeter herken je aan het koren of andere landbouwprodukten die ze draagt. Soms zie je haar met haar dochter Persephone die ook als vruchtbaarheidsgodin werd vereerd. Romeinse naam: Ceres

Demeter was een belangrijke godin, vooral op het platteland, omdat zij kon zorgen voor een goede oogst. Ze werd ook wel "Moeder Aarde" of "graanmoeder" genoemd. Er zijn voor haar grote en belangrijke tempels gebouwd.

Erg verdrietig is het verhaal hoe ze jarenlang zocht naar haar dochter Persephone (Proserpina in het Romeins) die ontvoerd was door Hades, de god van de onderwereld. Door haar verdriet bleef de aarde dor en droog. Uiteindelijk werd afgesproken dat Persephone in de lente en zomer bij haar moeder mocht wonen. De rest van het jaar bracht Persephone in de onderwereld door.

11

God Hermes

Hermes - God van de handel, boodschapper, kooplieden en reizigers

Hermes draagt een staf met twee slangen. Aan zijn hoed en sandalen zitten vleugels. Om zijn schouders draagt hij een korte reizigersmantel.

Romeinse naam: Mercurius

Hermes wordt vaak door op pad gestuurd om boodschappen van de goden over te brengen. Zo stuurt Zeus hem naar Aeneas om hem aan zijn plicht te herinneren. Door zijn gevleugelde sandalen is hij extra snel op zijn bestemming. Hij leende zijn sandalen uit aan de held Perseus toen die de Medusa probeerde te verslaan.

Zijn speciale staf heeft Hermes gekregen van Apollo. Met deze staf kan hij vrede stichten. De eerste keer probeerde hij het uit op twee vechtende slangen. Nadat ze aangeraakt waren met de staf kronkelden ze zich vreedzaam om de staf heen.

Op aarde is Hermes de god van iedereen die onderweg was. Op kruispunten stonden ook vaak beeldjes om reizigers te beschermen.

Tenslotte is hij de gids die de doden naar het dodenrijk, de onderwereld, begeleidt.

12

Godin Athena

Pallas Athena - Godin van de wijsheid, techniek en de krijgskunst

Athena draagt een soldatenhelm en schild en een kort jasje met slangen versierd. Haar dier is de uil, het symbool van de wijsheid. In haar hand Nike, de gevleugelde godin van de overwinning.

Romeinse naam: Minerva

Athena is een dochter van Zeus, ze is geboren uit zijn hoofd. Behalve godin van wijsheid is ze godin van de oorlog, maar dan niet van het vechten, zoals Ares, maar van het bedenken van slimme strategiëen.

Ze is ook nog godin van nijverheid, zoals spinnen, naaien en pottenbakken. Ze heeft veel handige dingen uitgevonden zoals de kruik en het pottenbakkerswiel. Haar belangrijkste uitvinding is de olijfboom. Door deze uitvinding won ze een wedstrijd met Poseidon. De winnaar, Athena dus, werd beschermgod van de Griekse stad Athene. Haar uil is nog altijd het symbool van de stad. Mensen offerden vaak olijfolie aan haar.

Athena was ook beschermster van helden als Odysseus, Heracles en Perseus. De enge Medusakop die ze op haar borst draagt heeft ze gekregen van Perseus.

13

God Ares

Ares - God van de oorlog

Ares wordt meestal stoer en strijdlustig, in wapenuitrusting, afgebeeld. Soms zie je hem in zijn strijdwagen, getrokken door zijn zonen Schrik en Vrees.

Romeinse naam: Mars

Ares de oorlogsgod is een echte vechtersbaas. Hij denkt nooit lang na maar stormt overal meteen op af. Heel anders dus dan de oorlogsgodin Athena, die juist nadenkt over slimme manieren om de vijand aan te vallen. In de Trojaanse oorlog staan ze ieder aan een andere kant: Ares is voor de Trojanen, Athena helpt de Grieken. Met de liefdesgodin Aphrodite kon de stoere Ares juist heel goed opschieten. Ze waren erg verliefd op elkaar en hadden samen een aantal kinderen zoals het liefdesgodje Eros.

Bij de Romeinen was de oorlogsgod Mars een belangrijke god omdat de Romeinse legers veel oorlogen voerden om nieuwe gebieden te veroveren. Bovendien was Mars volgen Romeinse mythen de vader van Romulus en Remus, de wolfskinderen die Rome hebben gesticht. De eerste maand van het Romeinse nieuwe jaar werd naar hem "Mars" genoemd, bij ons is dat de maand maart. De Romeinen hielden ieder jaar een aantal feesten ter ere van Mars, onder andere paardenrennen op 4 maart.

14

Godin Aphrodite

Aphrodite - Godin van de liefde en schoonheid

Aphrodite is te herkennen aan haar mooie uiterlijk, ze is de mooiste van alle godinnen. Vaak is haar engelachtige zoontje Eros (Cupido) met zijn pijl en boog bij haar in de buurt.

Romeinse naam: Venus

Aphrodite is geboren uit het bloed van de oergod Uranos. Zijn bloed viel in zee en veranderde in schuim, uit het schuim werd de beeldschone Aphrodite geboren. Ze kwam aan land bij Paphos, op het eiland Cyprus.

Ze is beslist de mooiste van alle godinnen. Eigenlijk is ze getrouwd met de god Hephaestos, maar ze is vaak verliefd op andere goden of aardse mannen, zoals de oorlogsgod Ares, de knappe jonge jager Adonis en Anchises, de koning van Dardanus.

Uit haar relatie met Anchises wordt Aeneas, de stichter van Rome geboren.

Een andere zoon van haar is Eros, een gevleugelde godje met pijl en boog. Als Eros (Cupido in het Romeins) zijn gouden pijlen afvuurt wordt de getroffene verliefd op de eerste die hij tegen komt. Aphrodite helpt zelf ook vaak de liefde een handje, zoals in het verhaal van Milanion en Atalante.

15

God Apollo

Apollo is te herkennen aan zijn mooie lichaam, vaak spelend op zijn lier, soms met zijn zilveren boog. Soms zie je een stralenkrans rond zijn hoofd, soms ook wel een krans van lauriertakken, een lauwerkrans.

Romeinse naam: ook Apollo

Apollo heeft het knapste uiterlijk van de goden. Hij was de tweelingbroer van Artemis, met wie hij graag op jacht ging. In de liefde had hij weinig geluk. Zijn lauwer (laurier) krans draagt hij sinds de droevig afgelopen affaire met de nymf Dafne.

Als god van de muziek werd hij vaak afgebeeld met een lier, een populair instrument in de oudheid. Hij kon er niet goed tegen als zijn kunde in twijfel werd getrokken. Soms is hij vergezeld van de 9 muzen, 9 godinnen, ieder met een speciaal talent. Zo is Euterpe de muze van de muziek, Clio de muze van de geschiedenis en Thalia de muze van het blijspel.

In Delphi doodde Apollo de draak Python en stichtte hij een heiligdom. Hier deed het orakel van Delphi, de priesteres de Pythia, haar raadselachtige uitspraken over de toekomst. Bovendien werd er regelmatig een sportfeest gehouden, de Pythische spelen, ter ere van Apollo.

16

Godin Artemis

Artemis - Godin van de jacht, de bossen en de maan

Artemis heeft altijd haar pijl en boog bij zich. Vaak wordt ze afgebeeld met dieren zoals herten.

Romeinse naam: Diana

Artemis is de tweelingzus van Apollo, de god van de zon, met wie ze veel optrekt. Ze is de lievelingsdochter van Zeus en zat vaak bij hem op schoot toen ze klein was.

Het liefste is Artemis buiten, in de bossen en velden. Ze draagt een korte jurk, zodat er niets in de weg zit als ze gaat jagen. Haar koker met pijlen draagt ze op haar rug. Ze is vaak in gezelschap van de Pleiaden, zeven nimfen, zussen van elkaar, die nu als sterrenbeeld aan de hemel staan.

Artemis wil niet trouwen en moet niet veel hebben van mannen (behalve dan toen ze verliefd werd op Orion, maar daar stak Apollo een stokje voor). Daarom is ze ook de godin van jonge, ongetrouwde meisjes. Als Griekse meisjes een jaar of 12 zijn is hun jeugd voorbij en dragen ze hun speelgoed op aan Artemis.

17

God Hephaestos

Hephaestos - God van de smeedkunst, de vulkanen en het vuur

Hephaestos is vaak smedend te zien of met hamers en andere werktuigen van de smid. Hij draagt de korte tuniek van een werkman.

Romeinse naam: Vulcanus

De smid onder de goden, Hephaestos smeedt de bliksemschichten voor Zeus en veel meer mooie en betoverende dingen. Hij doet dat in zijn smidse, onder een vulkaan waaruit je het vuur soms hoog ziet opspatten als hij aan het werk is. Zo komt hij ook aan zijn Romeinse naam (Vulcanus). Hij wordt geholpen door de cyclopen, eenogige reuzen.

De moeder van Hephaestos is Hera die hem na zijn geboorte vol afschuw verstootte omdat hij zo lelijk was. Hij groeide op in een grot waar hij de smeedkunst leerde.

Later nam hij wraak op zijn moeder door een prachtige troon voor haar te maken waar ze niet meer uit los kon komen toen ze erop ging zitten. Toen hij zijn moeder losgemaakt had mocht hij als beloning trouwen met de mooie Aphrodite.

Later werd hij, in een vlag van woede, nog eens door Zeus van de Olympus gegooid. Hij kwam deze keer minder goed terecht, op het eiland Lemnos, en brak beide benen. Sindsdien loopt hij mank. Maar hij maakte snel twee gouden meisjes om hem bij het lopen te steunen.

18

Godin Hestia

Hestia - Godin van de haard en het huis

Hestia is een statige en vriendelijke godin, in het lange gewaad van een huisvrouw. De ezel was haar symbool.

Romeinse naam: Vesta

Hestia is de oudste zus van Zeus, ze zat midden in de hemel bij de haard ("Hestia" betekent "haard"). Ze mocht altijd als eerste een stukje kiezen uit het geofferde vlees. Omdat de haard het middelpunt is van het gezinsleven is Hestia ook de godin van het gezin. Als mensen ergens anders een kolonie gingen stichten namen ze een stukje gloeiend hout mee uit de "haard" van hun geboortestad. Hestia is beter bekend onder haar Romeinse naam Vesta want ze was erg belangrijk bij de Romeinen. Zolang het heilig vuur brandde in haar tempel, de tempel van de Vestaalse maagden, was de stad veilig. Ieder jaar op nieuwjaarsdag, 1 maart, werd het opnieuw aangestoken. Ging het tussentijds uit dan voorspeldde dat niet veel goeds.

Op 9 juni waren de Vestalia, het feest van de Vestaalse maagden. Huismoeders brachten dan hun offers naar de tempel van Vesta. De ezels die de molenstenen trokken mochten die dag rusten. Ze werden versierd met viooltjes en vlechten van brood.

19

Stamboom Olympische goden

Hoewel er over de stamboom der Goden gediscussieerd kan worden, kan de volgende stamboom als basisstructuur dienen om een zeker overzicht te behouden over het geheel van onderlinge familierelaties tussen de Olympische goden.

20

Kruiswoordraadsel

Verticaal 1. Symbool van mannelijke kracht en activiteit, een attribuut waar de god Haphaestos meestal mee

wordt afgebeeld. 2. God van de handel. 3. Dier dat wereldsymbool is voor vrede, soms wordt het samen met Aphrodite afgebeeld. 4. God van de hemel. 5. Bekend attribuut van de zeegod Poseidon. 9. God van zeeën en aardbevingen. 10. Veerman van de onderwereld. 13. Zoon van Zeus en de sterfelijke Alkmene. 14. Naam van de berg waar de Olympische goden woonden. 16. Godin van de jeugd. 17. God van de oorlog. 18. Griekse dichter die de berg, waar de goden woonden, het ‘Huis van de goden’ noemde. 20. Moeder van zeus. 22. Godin van de landbouw en het graan. 23. Godin van het huwelijk. 24. God van het hemelrijk. 26. Aantal Olympische goden.

Horizontaal 16. God van de onderwereld. 19. Godin van de onderwereld. 21. Aantal kinderen van Zeus. 25. God van de smeedkunst. 27. Godin van de haard en het huis. 28. God van de zon.

21