ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK 9. SINIF OKULA YARDIMCI KONU ...capyayinlari.com.tr/demo/yasam-bilimi-biyoloji.pdf · rular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak

BİYOLOJİYAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ

HÜCRE YAPISI - CANLILAR DÜNYASI

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK9. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLISORU BANKASI

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK9. SINIF

OKULA YARDIMCIKONU ANLATIMLI SORU BANKASI

Genel Yayın KoordinatörüOğuz GÜMÜŞ

EditörlerHazal ÖZNAR - Uğurcan AYDIN

ISBN978 – 605 – 2273 - 85 - 2

DizgiÇAP Dizgi

Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

1. BaskıKasım 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınları’na aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve

Sanat Eserleri Yasası’na göre Çap Yayınları’nın yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

SUNU

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kur-mak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini biliyorsu-nuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmektesiniz. Böy-lesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince faydalanmaktır.

Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha verimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikülleri hazır-ladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulu’nun en son yayımladığı öğretim programında yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir:

Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu an-latımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bölüm standart so-rular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitle-rine hâkim olduktan sonra ÖSYM'nin son yıllarda sorduğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerin-den sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır. Bölümün tamamı bitti-ğinde ise tüm ünitenin özetini bulabilirsiniz. Konuyu özetledikten sonra Acemi, Amatör, Uzman ve Profesyonel adı altında dört farklı zorluk dü-zeyinde çoktan seçmeli soruların bulunduğu karma testlere yer verilmiş-tir. Arkasından ÖSYM'den Seçmeler adı altında son yıllarda üniversite giriş sınavlarında sorulmuş seçme sorular yer almaktadır.

Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDEO ÇÖZÜMLÜ hazırladık. Yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çApp) kullanarakvideo çözümlerine ulaşabilirsiniz.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı olması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

KİTABIMIZI TANIYALIM

KONU

12

56

7

3

4

KARMA TESTLER

ÖSYMʼden SEÇMELER

STANDART SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

PEKİŞTİRME TESTLERİÜNİTE ÖZETİ

ÖSYM TARZISORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, “Aklında Olsun”,

“Hatırlatma”, “Uyarı” gibi pratik notların da olduğu alan…

İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan…

Son yıllarda ÖSYMʼnin

sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda

çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan…

Hem standart hem de ÖSYM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice

kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan…

Konunun tamamının özelliklerini, formüllerini

özet halinde bir arada bulabileceğiniz alan…

Dört ayrı zorluk düzeyine göre düzenlenmiş, “Acemi, Amatör,

Uzman ve Profesyonel” seviyelerinde tüm ünite ile ilgili karma, özgün

soruların olduğu alan…

ÖSYM çıkmış sınav sorularından seçilen ve işlenen konularla

paralel, yıl sıralamasına göre oluşturulan alan…

İÇİNDEKİLER

V

1. BÖLÜM: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ

Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri ................ 6

Standart Sorular ve Çözümleri ..................................... 10

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ............................... 12

Konu Pekiştirme 1 ........................................................ 14

Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler ....... 16



Konu Pekiştirme 2 ........................................................ 26

Proteinler ve Enzimler ............................................... 28



Konu Pekiştirme 3 ........................................................ 36

Vitaminler, Nükleik Asitler, ATP ve Hormonlar ........ 38



Konu Pekiştirme 4 ........................................................ 46

Ünite Özeti .................................................................... 48

Acemi Testleri 1, 2 ........................................................ 50

Amatör Testleri 1, 2, 3 .................................................. 54

Uzman Testleri 1, 2, 3 .................................................. 60

Profesyonel Testleri 1 ................................................... 66

ÖSYM'den Seçmeler .................................................... 68

2. BÖLÜM: HÜCRE YAPISI

Hücre Yapısı ve Hücre ZarındanMadde Geçişi ........................................................... 70



Konu Pekiştirme 5, 6 .................................................... 80

Hücre Organelleri ve Çekirdek .................................. 84



Konu Pekiştirme 7, 8 .................................................... 96

Ünite Özeti .................................................................. 100

Acemi Testleri 1, 2, 3, 4 .............................................. 102

Amatör Testleri 1, 2, 3, 4, 5 ........................................ 110

Uzman Testleri 1, 2, 3, 4, 5 ........................................ 120

Profesyonel Testleri 1, 2 ............................................. 130

ÖSYM'den Seçmeler .................................................. 134

3. BÖLÜM: CANLILAR DÜNYASI

Canlıların Sınıflandırılması,Bakteriler ve Arkeler ............................................ 136

Standart Sorular ve Çözümleri ................................... 142

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ............................. 144

Konu Pekiştirme 9 ...................................................... 146

Protistler, Bitkiler ve Mantarlar ............................... 148



Konu Pekiştirme 10 .................................................... 155

Hayvanlar Alemi ve Virüsler ................................... 157



Konu Pekiştirme 11 .................................................... 166

Ünite Özeti .................................................................. 168

Acemi Testleri 1, 2 ...................................................... 170

Amatör Testleri 1, 2, 3, 4 ............................................ 174

Uzman Testleri 1, 2, 3, 4 ............................................ 182

Profesyonel Testleri 1 ................................................. 190

ÖSYM'den Seçmeler .................................................. 192

V

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

1 1 1 1 2 – 2 2 4 2 2 1 3 1 3 2 1 1

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİBÖLÜM

1

KONU

BİYOLOJİ

6

Biyoloji

Yunanca “Bios” (Yaşam) ve “Logos” (Bilim) kelimelerinin birleşimi olan biyoloji; canlıları inceleyen bilim dalıdır.

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

1. Kimyasal Yapı

• Canlılar benzer kimyasal maddelerden oluşur.

• Tüm canlılarda DNA, RNA, ATP, protein, karbonhidrat gibi organik molekül-ler ile su, mineral gibi inorganik moleküller ortak olarak bulunur.

• Bu moleküller bir araya gelerek hücre yapısını oluşturur.

2. Hücresel Yapı

Tüm canlılar yapı ve görevsel birim olan hücre veya hücrelerden oluşur.Hücre yapısına göre iki çeşit canlı vardır:

Prokaryot Hücre Ökaryot Hücre

Çekirdekleri yoktur. Çekirdekleri vardır.

Zarla çevrili organelleri yoktur. Zarla çevrili organelleri vardır.

Ribozom, sitoplazma, hücre zarı, DNA, RNA ve hücre duvarı bulunur.

Tüm organeller, hücre zarı ve bazıla-rında hücre duvarı bulunur.

DNA zarla çevrili değildir. Sitoplaz-mada serbest hâlde bulunur.

DNA zarla çevrilidir ve bu yapı çekir-dek adını alır.

Örnek; Bakteriler, ArkelerÖrnek; Bitkiler, Hayvanlar, Mantarlar ve Protistlerin hücreleri

CANLILAR

Prokaryotlar Ökaryotlar

Bakteriler ArkelerProtista Mantarlar Bitkiler Hayvanlar

3. OrganizasyonCanlının sahip olduğu en küçük parçasından en büyük parçasına kadar tüm ya-

pılarının belirli bir etkileşim halinde ve bütünlük içinde çalışmasıdır.

• Tek hücreli canlılarda organizasyon hücrenin farklı kısımlarının farklı görev-leri yapması ile sağlanır.

Atom → Molekül → Organel → Hücre

• Çok hücreli ve sistemleri olan canlılar ise organizasyonu;

Atom → Molekül → Organel → Hücre → Doku → Organ → Sistem → Organizma

şeklinde sağlar.

Organizasyon canlıya zaman ve enerji tasarrufu sağlar.

Bakteri, amip, paramesyum ve öglena tek hücreden; bitki, hayvan, mantarlar ve bazı protistler iş bölümüne sahip çok hücrelerden oluşur.

AKLINDA OLSUN

Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri

BİYOLOJİ

10

Standart Sorular ve Çözümleri

10.1

I. Kendine özgü kompleks molekül sentezleme

II. Organizasyona sahip olma

III. ATP üretme

IV. Bulunduğu ortama sahip olduğu özelliklerle uyum sağlama

özelliklerinden hangileri tüm canlılarda ortaktır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

Tüm canlılar dehidrasyon tepkimeleri ile kendine özgü kompleks molekülleri sentezlerler, ATP enerji-si üretirler, organizasyona sahiptirler ve yaşadıkları ortama uyum yetenekleri vardır.

Yanıt E

10.2

Aşağıda verilenlerden hangisi canlıların ortak özelliklerinden biri değildir?

A) Besinlerden enerji elde etmek

B) Uyarıcılara tepki vermek

C) Çok hücreli yapıya sahip olmak

D) Yaşadığı ortam koşullarına uyum sağlamak

E) Türünü devam ettirmek

Bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için gerek-li olan ATP enerjisini besinlerden üretirler. Çevresel uyarılara tepki verirler. Türünü devam ettirmek için çoğalırlar. Fakat bazı canlılar tek hücreli bazıları da çok hücrelidir.

Yanıt C

10.3

Yapılan bir deneyin ilk aşamasında, iki deney tüpü-nün içine 3ml nişasta çözeltisi konulup, birine 3ml bitkisel özüt diğerine 3ml su eklenmiş daha sonra iki tüpe de beşer damla lügol çözeltisi ilave edilip bekle-tilmiştir. Deneyin ikinci aşamasında, her iki tüpe 3ml nişasta çözeltisi konulup birine 3ml hayvansal özüt diğerine 3ml su eklenmiş daha sonra iki tüpe de benedikt çözeltisi ilave edilip tüpler ısıtılmıştır.

(Lügol çözeltisi, nişasta ile mavi renk oluşturur. Benedikt çözeltisi glikozla ısıtılınca kırmızı renk olu-şur.)

I-Tüp II-TüpSonuç

I. tüpte oluşan mavi renk zamanla açılırken, II. tüpte oluşan mavi renk zamanla koyulaşır.

I-Tüp

Benedikt çözeltisi

II-Tüp

3 ml su

Sonuç

I. tüpte kırmızı renk oluşumu gözlenirken, II. tüpte kırmızı renk oluşmaz.Deneyden elde edilen sonuçlara göre;I. Bitkisel özüt nişastayı sindirir.II. Nişasta sindirimi sonucunda glikoz oluşur.III. Hayvansal özüt nişastayı sindirmez.IV. Deneyin iki aşamasında da ikinci tüpte glikoz

oluşmaz.yorumlardan hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve IVD) I, II ve IV E) II, III ve IV

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

BİYOLOJİ

12

7

Aşağıdaki deney düzeneğinde bitkinin karbondioksit tüketimi ve üretimini görmek için hazırlanmış üç ayrı deney tüpü verilmiştir.

Alüminyum

Alüminyum

Alüminyum

I - Tüp25°c

LambaII - Tüp

25°cIII - Tüp

25°c

Lamba

Elodea

Üç tüpün içine eşit miktarda bromtimol mavisi ayıracı konulup ikinci ve üçüncü tüplerin içine özdeş elodea-lar yerleştirilip tüplerin ağzı hava girişini önleyecek şekilde alüminyum kağıt ile kapatılmıştır. Diğer koşul-ların aynı olduğu deney düzeneğinde tüplerin özdeş lambaların altında ışık alması sağlanırken, üçüncü tüpün dış yüzeyi tamamen alüminyum kağıtla kapa-tılmış ve düzenek bu şekilde bir süre bekletilmiştir.

Bir süre sonra düzenekte,

I. Birinci tüpteki bromtimol mavisinin rengi değişme-mektedir.

II. İkinci tüpte gaz kabarcıkları gözlenmiş ve bromti-mol mavisinin rengi değişmemiştir.

III. Üçüncü tüpte gaz kabarcıkları gözlenirken brom-timol mavisinin rengi sararmaktadır.

durumları gözlenmiştir.

(Bromtimol mavisi asitle sarı renge dönüşür.)

Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İkinci tüpteki elodea karbondioksiti tüketir.

B) Üçüncü tüpteki elodea oksijen üretir.

C) Birinci tüp kontrol grubudur.

D) İkinci tüpte oluşan gaz kabarcıkları oksijendir.

E) Üçüncü tüpteki elodea oksijenli solunum yapar.

Alüminyum kağıt üçüncü tüpteki elodeanın ışık almasını engellediği için, elodea oksijenli solunum yaparak karbondioksit oluşturur. Karbondioksit sulu çözeltide asitik özelliğe sahip olduğu için bromtimol mavisi sarı renge dönüşür. İkinci tüpteki elodea foto-sentez yapar ve karbondioksit tüketir. Bu yüzden ikinci tüpteki bromtimol mavisi sararmaz. Birinci tüp kontrol grubudur ve ışık altında bromtimol mavisinin renk değiştirmediğini görmemizi sağlarken ikinci ve üçüncü tüplerdeki durumu onunla karşılaştırarak yorumlarız.

Yanıt B

8

Canlılarla ilgili,

I. besini dışarıdan alma

II. inorganik maddeleri kullanma

III. enerji ihtiyacını besinden karşılama

IV. besinlerin sindirimini hücre dışında yapma

özelliklerinden hangileri tüm canlılar için ortak-tır?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve III

D) I, II ve III E) I, III ve IV

Ototrof (üretici) canlılar besinini kendi sentezlerken, hetetrof (tüketici) canlılar besinini dışardan alır. Hay-van, insan, saprofit (çürükçül) gibi bazı canlılar hücre dışı sindirim yaparken, amip, öglena, para-mesyum gibi canlılar ilkel oldukları için hücre içi sindirim yapar. Tüm canlılar, su, mineral gibi inorga-nik maddeleri kullanır ve enerji ihtiyacını besini solu-numla yıkarak karşılar.

Yanıt C

Konu Pekiştirme - 1

BİYOLOJİ

14

1. Aşağıdaki şemada canlı hücrelerinde gerçekleşen çeşitli metabolik olaylar özetlenmiştir.

CO2 , H2O

KX

YZ

Şekilde harflerle gösterilen olaylarla ilgili;I. X ve Z katabolik olaydır.II. Y ve K anabolik olaydır.III. X ve K olaylarında enerji harcanır.IV. K olayı tüm canlıların ortak özelliğidir.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve IIID) I, II ve III E) I, II ve IV

2. Aşağıdaki grafikte 1952–1967 yılları arasında Odell gölünde yakalanan üç tür alabalığının yakalanma yüzdesi verilmiştir.

195219531954

19551956

19571958

19591960

1961

10

20

X türY türZ tür

30405060708090

100

Grafikte gösterilen X, Y, Z türü alabalıklarının sayısal değişimi ile ilgili olarak,I. X türü alabalığının sayısı en fazla 1954 ile 1955

yılları arasında azalmıştır.II. Y türü alabalığının ortalama en iyi uyum sağla-

dığı yıl 1955 tir.III. Z türü alabalığının en çok avlandığı yıl 1961 dir.IV. 1959 yılında Y ve Z alabalık türleri yok olma

tehlikesiyle karşılaşmışlardır.

yorumlardan hangileri yapılamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve IV

D) I, II ve III E) I, II ve IV

3. Canlılara ait,

I. metabolik atıkların vücuttan uzaklaştırılması

II. etkiye karşı tepki vermesi

III. homeostasis (vücut içi kararlı denge) sağlan-ması

IV. dokuya sahip olması

özelliklerinden hangileri tüm çok hücreli canlı-larda gözlenmez?


D) I, II ve III E) II, III ve IV

4. Bir bitkinin dört hafta boyunca uzamasını gözleyen bir öğrenci her hafta yaptığı ölçüm sonuçları ile aşağıdaki tabloyu oluşturur.

Haftalar Boy Uzunluğu (cm)1 102 123 144 16

Tablodaki bilgilere göre bitkinin büyüme hız grafiği aşağıdakilerden hangisidir?

Hafta

10121416

2 3 4

A) B)

C) D)

E)

Hafta2

10121416

3 4

Hafta2

2

3 4

Hafta2

2

4

3 4

Hafta2

2

4

3 4

ÜNİTE ÖZETİ

BİYOLOJİ

48

OrganikBileşik

Yapıtaşı Yapısındaki Bağ

Görevleri Çeşitleri Özel Durum

KA

RB

ON

HİD

RA

TLA

R

Monosakkarit Glikozit bağı ● 1. enerji kaynağı ● Hücre zarının, DNA, RNA

ve ATP'nin yapısına katılır.

1. Monosakkaritler (Tek şekerler) 5C’lular (Pentoz) Riboz: RNA, ATP Deoksiriboz: DNA 6C’lular (Heksoz) Glikoz: kan şekeri Fruktoz: meyve şekeri Galaktoz: süt şekeri2. Disakkaritler (İkili şekerler) Maltoz: Gli + Gli: maltoz şekeri Sükroz: Gli + Fru: Çay şekeri Laktoz: Gli + Gal: Süt şekeri3. Polisakkaritler: (Çoklu şekerler) Depo Glikojen: hayvan, bakteri, mantar Nişasta: bitki Yapı Selüloz (bitki) Kitin (böcek, mantar)

● Galaktoz, Laktoz, Glikojen, hayvan-larda üretilir.

● Selülozu otçul hayvanların bağırsaklarındaki bakteriler sindirir.

2O

+ EnerjiKüçükMoleküller

KüçükMoleküller

BüyükMoleküller

+ H2O

BüyükMoleküller

+ H2O

Dehidrasyon

Hidroliz

Hidroliz dışında metabolizma olayları hücre içinde olmak zorundadır.

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

1. Kimyasal yapı 7. Metabolizma 13. Boşaltım2. Hücresel yapı 8. Hareket 14. Mutasyona uğrama3. Organizasyon 9. Uyarıları tepki verme 15. Protein sentezi4. Beslenme 10. Homeostasi 16. Enzim kullanma5. Hücresel solunum 11. Üreme6. Büyüme ve gelişme 12. Adaptasyon

+

SUCa: P : K :

I : F :

Na:

S :

0 14

–

ACEMİ

TEST

1

BİYOLOJİ

50

1. İnorganik bileşiklere ait olan,

a. suda çözündüğünde hidrojen iyonu vermesi

b. kırmızı turnusol kağıdının renginin maviye dön-mesini sağlaması

c. tatlarının ekşi olmsı

d. pH değerinin, 7-14 arasında olması

özelliklerinden

I. asitlere

II. bazlara

ait olanlar aşağıdakilerden hangisinde verilmiş-tir?

I——

II——

A) a b, c, dB) a, c b, dC) a, c, d bD) a, d b, cE) a, b c,d

2. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi tüm disak-karit çeşitlerinde ortaktır?

A) Bitki hücrelerinde sentezleme

B) Sadece glikoz moleküllerinden oluşma

C) İkiden daha fazla sayıda monomerden oluşma

D) Yapısında glikozit bağı bulundurma

E) Hücre zarından doğrudan geçebilme

3. Canlıda bulunan,

I. su

II. vitamin

III. mineral

IV. protein

gibi moleküllerden hangileri organik yapılı düzenleyicidir?


D) II ve IV E) I, II ve IV

4. Organik bileşiklerde gözlenen,

a. ester bağına sahip olma

b. karbon, hidrojen ve oksijen atomlarına sahip olma

c. hücre zarının yapısına katılma

d. glikozit bağına sahip olma

özelliklerinden

I. yağ

II. karbonhidrat

moleküllerine ait olanlar aşağıdakilerden hangi-sinde verilmiştir?

I——

II——

A) a, b c, dB) b, d a, cC) a, b, d c, dD) a, b, c b, c, dE) a b, c, d

5. Canlı vücudunda bulunan mineraller ile ilgili,

I. enzimleri aktifleştirmesi

II. eksikliğinde çeşitli sorunların ortaya çıkması

III. canlıda sentezlenmemesi

IV. suda çözünmesi

gibi özelliklerden hangileri tüm vitaminlerde de gözlenir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II


6. I. Oksijenli solunum sonucunda çok fazla su molekülünün oluşumuna olanak sağlama

II. Yapı maddesi olarak kullanılma

III. Canlılarda sentezlenme

IV. Hücre zarından doğrudan geçebilme

özelliklerinden hangileri yağ ve vitaminlerde ortaktır?

A) II ve III B) I ve IV C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

AMATÖR

TEST

1

BİYOLOJİ

54

1. Biyoteknolojik yöntemleri kullanarak protein yapılı X hormonunun sentezini yapmak isteyen bir araş-tırmacı laboratuvar koşullarında,

I. fareden aldığı ribozomları

II. böcekten aldığı amino asitleri

III. fasulye bitkisinden aldığı tRNA’ları

IV. tavşandan aldığı mRNA molekülü

V. yosundan aldığı ilgili enzimleri

kullanmıştır.

Buna göre X hormonunun kimyasal yapısını bu canlılardan hangisi belirler?

A) Fare B) Böcek C) Fasulye

D) Tavşan E) Yosun

2. Aşağıda verilen tepkimelerden hangisi insan hücrelerinde gözlenmez?

A) Nükleotit → DNA

B) Protein → Amino asit

C) DNA → mRNA

D) Nükleotit → mRNA

E) Nişasta → Glikoz

3. Sükroz hidrolizi gerçekleşen bir hücrede tepki-me sırasında,

tII

tI

ttIII IV

numaralı verilen grafiklerden hangilerindeki değişim gözlenmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve IV


4. ATP molekülü ile ilgili,

I. yapısında deoksiriboz şekeri bulundurma

II. tüm canlı hücreler tarafından sentezlenme

III. hücredeki tüm metabolik olaylarda kullanılma

IV. yapısında adenin bazı bulundurma

gibi yargılardan hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III


5. Aşağıdaki tabloda çeşitli organik bileşikler ve özel-likleri verilmiştir.

Organik bileşikçeşiti

Özellikleri

I – DNA Genetik bilgiler taşımaII – RNA Nükleotitlerden oluşma

III – GlikozHidrolizi sonucunda CO2 oluş-ma

IV – KitinMantarların hücre çeperini oluşturma

V – Vitamin Koenzim olarak görev yapma

Tabloda verilen numaralı organik bileşiklerden hangisinin karşısındaki özellik yanlıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. Bitki hücrelerinde gerçekleşen,

I. sükroz sentezi

II. fosforilasyon olayı

III. defosforilasyon olayı

IV. polinükleotit sentezi

tepkimelerinden hangileri tüm canlı hücrelerde gözlenir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV

D) I, II ve IV E) II, III ve IV

UZMAN

TEST

1

BİYOLOJİ

60

1. Aşağıdaki grafik bir hücredeki enzimin aktifliğini göstermektedir.

Zamant1 t2 t3 t4

Buna göre t2 zaman aralığındaki enzim aktifli-ğine,

I. substrat miktarının azalması

II. ortam sıcaklığının arttırılması

III. ortama ağır metal iyonlarının eklenmesi

IV. son ürün miktarının artması

durumlarından hangileri neden olur?

A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III


2. Aşağıdaki tabloda çeşitli vitamin ve minerallere ait özellikler verilmiştir.

Vitamin ve mineralçeşitleri

Özellikleri

IKan pıhtılaşmasında görev alır. Karaciğerde depolanır.

II Hemoglobin yapısına katılır.

IIIKas kasılması, kemik ve diş

oluşumunda görev alır.

IVSinir sistemi, kas dokusu ve kalbin çalışmasını destekler.

Tablodaki bilgilere göre numaralarla gösterilen yerlere aşağıdaki vitamin ve mineral çeşitlerin-den hangisi gelmelidir?

I——

II——

III——

IV——

A) Kalsiyum A vitamini E vitamini Magnezyum

B) K vitamini Demir Kalsiyum B1Vitamini

C) K vitamini Demir C vitamini B1VitaminiD) E vitamini D vitamini Demir FosforE) Flor Demir Kalsiyum B1Vitamini

3. Bitki hücrelerinde gerçekleşen çeşitli metabolik olaylara ait tepkimeler aşağıdaki şekilde verilmiştir.

CO2

1

4Glikoz Maltoz

2

3

Buna göre numaralarla gösterilen bu tepkime çeşitleri ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?

A) Birinci tepkime sadece hücre içinde gerçekle-şir.

B) İkinci ve üçüncü tepkimeyi gerçekleştiren en-zimler hücre içinde sentezlenir.

C) Tüm tepkimelerde enzimler harcanır.

D) Dördüncü tepkimenin amacı fosforilasyonu ger-çekleştirmektir.

E) Üçüncü tepkime hayvan hücresinde gözlen-mez.

4. Bitki ve hayvan hücrelerinde sentezlenen farklı polissakkarit çeşitleri ile ilgili,

I. yapısında glikozit bağı bulundurması

II. glikoz monomerlerinden oluşması

III. sentezi sırasında su harcanması

IV. yapı molekülü olarak kullanılması

ifadelerinden hangileri kesinlikle ortaktır?

A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II


5. Aşağıda verilen metabolik olaylardan hangisi gerçekleşirken ATP enerjisi kullanılamaz?

A) Nükleotitlerden mRNA sentezlenmesi

B) Yağ asitleri ve gliserolden yağ sentezlenmesi

C) Sükrozun glikoz ve fruktoza parçanlanması

D) Karbondioksit ve su moleküllerinden glikoz sentezlenmesi

E) Glikozlardan kitin sentezlenmesi

PROFESYONEL

TEST

1

BİYOLOJİ

66

1. Bir hayvana hastalık tedavisi için uzun süre antibi-yotik verildiğinde hayvanın besininden enerji elde etme mekanizmasının bozulduğu ve hareketlerinin yavaşladığı görülmüştür.

Buna göre tedavi amaçlı uygulanan antibiyoti-ğin hayvanda öncelikli olarak aşağıda verilen olaylardan hangisine yol açtığı düşünülür?

A) ATP üreten enzimlerin yapısının bozulduğu

B) Depo glikojeni hidroliz eden enzimlerinin bozul-duğu

C) Midesindeki selüloz sindiren bakterilerin öldüğü

D) Kalın bağırsağındaki mikroorganizmaların öl-düğü

E) Hayvanın bağırsağındaki sindirim sonucunda oluşan monomerlerin yeterli oranda emiliminin olmadığı

2. Bitki hücresinde yapılan bir analiz sırasında aynı tepkimede gözlenen A, B ve C molekülleri ile ilgili aşağıda verilen bilgiler elde edilmiştir.

I. A molekülünün yapısında peptit bağı bulunur.

II. A molekülü B molekülüne etki eder.

III. A molekülü C molekülü olmadan etkinlik göste-remez.

IV. C molekülü değişime uğramadan tepkimeden çıkar.

Bilgilerini kullanarak A, B ve C molekülleri ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) A molekülü tepkimenin aktivasyon enerjisini azaltır.

B) B molekülünün yapısında glikozit bağı bulunur.

C) C molekülü koenzimdir

D) C molekülü inorganik yapılıdır.

E) A ve B moleküllerinin tepkimesi sırasında koen-zim harcanır.

3. Yapısında en az iki çeşit en fazla dört çeşit monomer bulunan bir organik bileşiğe ait,

I. Bitki ve hayvanlarda depolanır.

II. İkinci sırada yapı maddesi olarak kullanılır.

III. En çok enerji veren besin çeşitidir.

IV. Polinükleotit yapılıdır.

özelliklerinden hangileri doğru değildir?

A) Yalnız IV B) I ve I C) I, II ve II


4. Bitki hücresinde gerçekleşen bir tepkimenin hız grafiği aşağıda verilmiştir.

t1 t2 t3 t4t

Buna göre grafikte verilen zaman dilimlerinde bu tepkimedeki ürün miktarının değişimi aşağı-daki grafiklerden hangisinde verilmiştir?

tt

A) B)

C) D)

E)

tt

t

t1 t2 t3 t4

t1 t2 t3 t4 t1 t2 t3 t4

t1 t2 t3 t4

t1 t2 t3 t4

ÖSYM’den SEÇMELER

68

BİYOLOJİ

1. Aşağıdaki grafiklerde, bir çöl faresi ve bir insanın çeşitli yollarla günlük su kazancı ve su kaybı oran-ları gösterilmiştir.

Bu grafiklere göre, aşağıdaki ifadelerden hangi-si yanlıştır?A) Çöl faresi su gereksinimlerinin büyük kısmını

metabolizma sonucu açığa çıkan sudan karşı-lar.

B) İnsan, su gereksinimlerinin çoğunu içilerek alı-nan sudan karşılar.

C) Çöl faresi, su içmeksizin yaşamını sürdürebil-mektedir.

D) İnsanın idrarla su kaybı, çöl faresine kıyasla daha fazladır.

E) Çöl faresi küçük vücutlu olduğu için vücut yüze-yinden kaybedilen su önemsizdir.

2018 / AYT

2. Yapısal bir polisakkarit olan kitin ile ilgili aşağı-daki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Saf kitin yumuşak olmakla birlikte yapısına kal-siyum karbonat tuzunun katılmasıyla sertleşir.

B) Eklem bacaklı canlıların dış iskeletinde bulu-nur.

C) Diğer polisakkaritlerden farklı olarak yapısında azot bulunur.

D) Birçok mantarın hücre duvarının yapısına katı-lır.

E) Böceklerin hücre zarının sertliğini sağlar.2017 / LYS

3. Trigliseritlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangi-si yanlıştır?

A) Aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla enerji verirler.

B) Yapılarında üç adet ester bağı bulunur.

C) Yapılarında üç molekül gliserol bulunur.

D) Doymuş veya doymamış olmasını, içerdikleri yağ asitlerinin özelliği belirler.

E) Yapıya katılan yağ asitlerinin bir kısmı insan vücudunda sentezlenirken bir kısmı besin yo-luyla alınır.

2017 / YGS

4. Vücut sıcaklığı yükseldiğinde insan derisindeki ter bezlerinden sıvı salgılanarak vücut sıcaklığı düşü-rülmeye çalışılır.

Vücut sıcaklığının düşürülmesinde, salgılanan sıvı içerisindeki suyun hangi özelliğinden yarar-lanılmaktadır?

A) Suyun iyi bir çözücü madde olması

B) Suyun özgül ısısının yüksek olması

C) Suyun +4 °C’de en yoğun olması

D) Su moleküllerinin adezyon yapması

E) Su moleküllerinin yüzey gerilimi oluşturabilmesi

2015 / YGS

5. Bazı böcek türlerinin su üzerinde yürüyebilme-si, suyun hangi özelliğine bağlanabilir?

A) Öz ısısının yüksek olmasına

B) Molekülleri arasındaki hidrojen bağların varlığı-na

C) Hem katı hem sıvı hem de gaz hâlinde olabil-mesine

D) +4 °C’de en yoğun hâlde bulunmasına

E) İyi bir çözücü olmasına

2014 / LYS

1 2 3 4 5E E C B B

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 1 3 – 2 2 2 1 1 2 3 1 2 1 1 1 1 1

HÜCRE YAPISI KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

HÜCRE YAPISIBÖLÜM

2

KONU

BİYOLOJİ

70

CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRECanlıların yapı ve görev birimi hücredir.Yapılan bilimsel çalışmalar sonucu günümüzdeki "Hücre Teorisi" geliştirilmiştir.Bu teoriye göre;

1. Hücre canlının yapı ve görev birimidir. 2. Tüm canlılar bir ya da daha çok hücreden oluşur.3. Yeni hücreler önceki hücrelerin bölünmesi ile oluşur.4. Hücrelerde kalıtım maddesi (DNA) bulunur.5. Hücre içinde metabolik olaylar gerçekleşir.

HÜCRENİN YAPISI

Yapı ve gelişmişlik düzeyine göre ökaryot ve prokaryot olmak üzere 2 çeşit hücre vardır.

Prokaryot Hücre Yapısı

• DNA molekülü çift zincirli, sarmal yapılı ve halkasaldır. Zarla çevrili değildir ve sitoplazmada serbest halde bulunur. Bu bölge nükleoit adını alır.

• Bazı prokaryatlarda plasmid adı verilen ikinci bir DNA bulunur ve antibiyotik direnci ile ilgili genleri taşır.

• Hücre zarından sonra hücre duvarı bulundururlar. Bazı prokaryotlarda ise hücre duvarından sonra kapsül yapısı bulunur.

• Sahip olduğu tek organel; protein sentezinin gerçekleştiği zarsız olan ribo-zomdur.

• Bazı prokaryot hücrelerde hücre zarının özelleşmesi ile oluşan mezozom bulunur ve oksijenli solunumu gerçekleştirir.

• Fotosentetik olan prokaryotlarda sitoplazmada klorofil bulunur.

• Bazı prokaryotlarda bulunan kamçı hareketi sağlar. Bazılarında ise pilus bulunur. Pilus hücrelerin birbirine ve bulunduğu ortama tutunmasını sağlar.

Özellik Ökaryot HücreProkaryot Hücre

DNA'nın bulunduğu yer Çekirdek içindeSitoplazmada dağınık

Zarla çevrili organeller +–

Çekirdek, çekirdekçik +–

Sitoplazma, DNA, RNA, ribozom, hücre zarı

++

Örnek

ProtistlerMantarlar

BitkilerHayvanlar

Bakteriler, Arkeler

çekirdekçekirdekçik

kofullizozomsitoplazmamitokondri

Golgi kompleksi

endoplazmik retikulum

Ökaryot Hücre

pilus

ribozomkapsül

hücre

nükleoid (DNA)

Prokaryot Hücre

Bütün prokaryot hücrelerde ri-bozom, sitoplazma, hücre zarı, hücre duvarı, nükleoid bulunur-ken bazı prokaryot hücrelerde; pilus, kapsül, plazmit, klorofil, mezozom ve kamçı bulunur.

AKLINDA OLSUN

Prokaryot hücre yapısına sahip canlılar tek hücreli iken, ökar-yot hücre yapısına sahip canlı-ların bazıları tek hücreli bazıları çok hücrelidir.

AKLINDA OLSUN

Hücre Yapısı ve Hücre Zarından Madde Geçişi

BİYOLOJİ

76


10.1

Prokaryot hücrelerin yapısal özellikleri dikkate alındığında aşağıda verilenlerden hangisi bütün prokaryotlarda kesinlikle bulunur?

A) Mezozom B) Klorofil

C) Plazmit D) Kapsül

E) Hücre zarı

Bütün prokaryotlarda hücre zarı bulunurken mezo-zom sadece O2’ li solunum yapanlarda bulunur. Klorofil fotosentetik olan prokaryotlarda bulunur. Plasmid ve kapsül yapıları da bazı prokaryotlarda bulunur.

Yanıt E

10.2

Ökaryot hücreler prokaryot hücrelerden farklı olarak;

I. mitokondride ATP sentezi

II. ribozomda protein sentezi

III. selüloz yapılı hücre duvarı bulundurma

özelliklerinden hangilerine sahip olabilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

Ökaryot hücrelerde mitokondri bulunur ve oksidatif fosforilasyonu mitokondrilerinde gerçekleştirirler. Bazı ökaryot hücrelerde selüloz yapılı hücre duvarı bulunur. Prokaryotlarda hücre duvarı peptidoglikan yapılıdır. Bütün canlılar ribozomda protein sentezini gerçekleştirir.

Yanıt C

10.3

Hücre zarı ile ilgili aşağıda verilen özelliklerden hangisi yanlıştır?

A) Hücrelerin bulundukları ortamdan ihtiyaç duy-dukları maddeleri almasını sağlar.

B) Metabolik atıkların hücre dışına atılmasını sağ-lar.

C) Hücreyi dağılmaktan korur.

D) Hücrelerin kimyasalları tanımasını sağlar.

E) Zar yapısındaki proteinlerin sayısı ve dağılımı bir hücreden diğerine değişmez.

Hücre zarı hücre içi ve dışı arasında madde alışve-rişini sağlar. Hücrenin hormon gibi kimyasallara cevap vermesini sağlar. Hücreyi korur. Zar yapısın-daki proteinlerin sayısı ve dağılımı hücreye özgüdür, bir hücreden diğerine değişir. Yanıt E

10.4

Hücre zarından madde alışverişi sırasında ger-çekleşen pasif, aktif taşıma ve endositoz olayla-rında;

I. Porlardan geçebilen moleküllerin taşınması

II. ATP enerjisinin harcanması

III. Moleküllerin hücre içine alınması

özelliklerinden hangileri ortak olarak gözlenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

Pasif ve aktif taşımada porlardan geçebilen molekül-ler taşınırken endositozda büyük moleküller taşınır. Aktif taşıma ve endositozda ATP harcanır, pasif taşımada harcanmaz. Her üç taşıma yönteminde moleküller hücre içine alınabilir.

Yanıt C


BİYOLOJİ

78

9

Hücre teorisi ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-gisi yanlıştır?

A) Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden olu-şur.

B) Hücreler canlının yapısal ve işlevsel birimidir.

C) Hücreler bölünerek çoğalır.

D) Hücreler sahip oldukları kalıtım maddesini çekir-deklerinde bulundurur.

E) Tüm metabolik olaylar hücrede gerçekleşir.

Prokaryot hücrede çekirdek bulunmaz. Kalıtım mad-desi sitoplazmada bulunur.

Yanıt D

10

I

II

III

Yukarıdaki şekilde hücre zarında yer alan bazı yapı-lar numaralandırılmış olarak verilmiştir. Bu yapılarla ilgili olarak aşağıdaki eşleştirmeler-den hangisi doğrudur?

I II III A) Karbonhidrat Lipit ProteinB) Karbonhidrat Protein LipitC) Protein Lipit KarbonhidratD) Protein Karbonhidrat LipitE) Lipit Protein Karbonhidrat

Verilen şekilde I- Protein, II- Fosfolipitleri III ise Kar-bonhidratları göstermektedir.

Yanıt C

11

CBA

ATP ADPSitoplazma

Yukarıdaki şekil üç farklı molekülün hücre zarından taşınmasını göstermektedir.

Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?A) A molekülü yağda çözünen bir moleküldür.B) B molekülünün taşınmasında hücre zarında yer

alan kanal proteinleri görev alır.C) A ve B hücre zarından geçebilecek küçüklükte

iken C molekülü polimer yapıda olabilir.D) C molekülünün taşınması sırasında taşıyıcı pro-

teinler görev alır.E) A ve B moleküllerinin taşınmasında moleküllerin

sahip olduğu kinetik enerji kullanılır.

A molekülü basit difüzyonla, B molekülü kolaylaştırıl-mış difüzyonla, C molekülü de aktif taşıma ile taşı-nır. Basit difüzyon ile yağda çözünen moleküller taşınır. B ve C moleküllerinin taşınmasında protein-ler görev alır. Difüzyon kinetik enerji ile gerçekleşir. Her üç yöntemde taşınan moleküller hücre zarından geçebilecek küçüklüktedir.

Yanıt C

12

Saf su%5 %25%30

Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi %5, %25, %30 glikoz derişimlerine sahip üç bağırsak parçası saf su dolu kaba yerleştiriliyor. Madde geçişleri tamamlandıktan sonra kabın içindeki derişim aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) %10 B) %15 C) %20 D) %30 E) %60

Difüzyon madde miktarları eşitlenene kadar devam eder. Toplam derişim %60’tır. Kap ve 3 farklı bağır-sak ta %60 glikoz eşit olarak dağılacaktır. Bu değer de %15’e karşılık gelir.

Yanıt B

BİYOLOJİ

80


1. Hücre çeşitleri ile ilgili olarak;

I. Hücreler organik veya inorganik yapıda mole-küllerden oluşur.

II. Çok hücreli organizmalarda hücreler arası iş bölümü bulunur.

III. Çok hücreli organizmalarda hücrelerin şekil ve büyüklükleri aynıdır.

ifadelerinden hangileri doğru değildir?



2. Hücre zarından madde alışverişini sağlayan aktif ve pasif taşıma olaylarında

I. Küçük moleküller taşınır.

II. ATP harcanır.

III. Moleküller hücre içinden dışına doğru taşınabi-lir.

özelliklerinden hangileri ortak olarak görülebi-lir?



3. Hücre zarında yer alan porlar yardımı ile ger-çekleşen madde alışverişleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Porlardan küçük moleküller büyüklere göre daha kolay geçer.

B) Yağda çözünmeyen moleküller çözünen mole-küllere göre daha zor geçer.

C) Pozitif iyonlar negatif iyonlara göre porlardan daha kolay geçer.

D) Nötr moleküller iyonlara göre porlardan daha ko-lay geçer.

E) Nişasta, protein gibi polimerler porlardan geçe-mez.

4. Taşımayönü

Hücreseltaşımaçeşitleri

Hem hücre içine - hem

hücre dışına

Sadece hücre içine

Sadece hücre dışına

A + – –B + – –C – + –D – – +

Yukarıdaki tabloda farklı hücresel taşıma çeşitleri ve bu çeşitlerin hücrede hangi yönde taşımayı ger-çekleştirdiği verilmiştir. (+) verilen yönde taşımanın gerçekleştiğini, (–) ise gerçekleşmediğini göster-mektedir.

Buna göre bu taşıma çeşitleri için aşağıdakiler-den hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) A’da moleküller fosfolipitler arasından taşınabi-lir.

B) B’de taşıyıcı proteinler görev alabilir.

C) C’de hücre yüzeyinde küçülme gözlenir.

D) D’de enzimler görev alır.

E) A’da organik moleküller taşınırken B’de inorga-nik moleküller taşınır.

5. Bir hücrede;

I. ekzositoz ile boşaltım atıklarının hücre dışına atılması

II. izotonik tuz çözeltisinden hücre içine tuz alın-ması

III. glikoz derişimi yüksek olan bir ortamdan hücre içine glikoz alınması

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi hücre-nin canlı olduğunu kanıtlamakta kullanılır?



ÜNİTE ÖZETİ

BİYOLOJİ

100

HÜ

CR

E ZA

RI

– G

likoz

, fos

folip

it ve

pro

te-

inde

n ol

uşur

.–

Akıcı m

ozai

k, s

eçic

i ge

çirg

endi

r.–

Hüc

reyi

kor

ur, ş

eklin

i ve

rir m

adde

geç

işin

i dü

zenl

er, i

letiş

imi s

ağla

r.–

Yapı

sınd

aki g

likol

ipit

ve

glik

opro

tein

ler h

ücre

ye

antij

enik

öze

llik k

azan

-dı

rır. H

ücre

ye a

lınac

ak

mol

ekül

lerin

tanı

nmasını

sağl

ar.

HÜ

CR

E ZA

RIN

DA

N G

EÇİŞ

K

UR

ALL

AR

I1.

Kü

çük

mol

ekül

ler b

üyük

-le

rden

kol

ay g

eçer

.2.

Ya

ğda

çözü

nenl

er ç

ö-zü

nmey

en m

adde

lerd

en

kola

y ge

çer.

3.

Yağı

çöz

en m

adde

ler

çözm

eyen

lerd

en k

olay

ge

çer.

4.

Nöt

r mad

dele

r (–)

iy

onla

rdan

onl

arda

(+)

iyon

lard

an k

olay

geç

er.

HÜ

CR

E TE

ORİSİ

1.

Hüc

re c

anlıl

arın

yapı v

e gö

rev

birim

idir.

2.

Tüm

can

lılar

bir

ya d

a da

ha ç

ok h

ücre

den

oluş

ur.

3.

Yeni

hüc

rele

r önc

eki h

üc-

rele

rin b

üyüm

esiy

le o

luşu

r.

4.

Hüc

rele

rde

kalıtım

mad

de-

si D

NA

bulu

nur.

5.

Hüc

rede

met

abol

ik o

layl

ar

gerç

ekleşi

r.

HÜ

CR

E D

UVA

RI

Bitk

ilerd

e se

lülo

z, m

an-

tarla

rda

kitin

, bak

teril

erde

pe

ptid

oglik

an d

uvar

bul

unur

. H

ücre

duv

arı g

eçirg

endi

r.

TERİM

LER

Plaz

mol

iz: H

ücre

nin

su k

aybe

-de

rek

küçü

lmes

iD

epla

zmol

iz:

Hüc

reni

n su

al-

ması

Turg

or:

Hüc

reni

n de

plaz

mol

iz

sonu

cu ş

işm

esi

Hem

oliz

: Ç

eper

taşı

may

an

hücr

eler

in

hipo

toni

k or

tam

da

aşırı

su

alar

ak p

atla

ması

Bitk

i hüc

rele

ri pa

tlam

az. (

Hüc

re

duva

rı en

gelle

r)

Pasi

f Taşım

a

– Ç

ok →

aza

doğ

ru

– En

erji

harc

amaz

.

– Yo

ğunl

uk eşi

tlene

ne k

adar

.

a)

Difü

zyon

Gaz

lar,

yağd

a er

iyen

ve

yağı

erit

en

mad

dele

rin ç

okta

n az

a ge

çişi

dir.

b)

Kola

ylaş

tırılmış

difü

zyon

:

Suda

çöz

ünen

mon

omer

lerin

pro

-te

in k

apıd

an d

ifüzy

onud

ur.

c)

Osm

oz:

Suyu

n se

çici

geç

irgen

zar

dan

difü

zyon

udur

.

E.K

= O

B –

TB

Çöz

elti

çeşi

tleri

1.

Hip

oton

ik: H

ücre

ye g

öre

çözü

-ne

nin

az, ç

özüc

ünün

fazl

a ol

duğu

çö

zelti

.

2.

Hip

erto

nik:

Hüc

reye

gör

e çö

-zü

neni

n ço

k, ç

özüc

ünün

az

olduğu

çö

zelti

.

3. İz

oton

ik: E

şit (

hücr

e ile

)

Akt

if taşı

ma

– Az

→ ç

ok

– En

erji

harc

anır.

– Sa

dece

can

lı hü

crel

er y

apar

.

– Pr

otei

n ve

en

zim

ler g

örev

alır.

Endo

sito

z

– AT

P ha

rcanır.

– Bü

yük

mad

de iç

eri

alınır.

Fago

sito

z:

Katı

alımı

Pino

sito

z:

Sıvı

alımı

Endo

sito

zda

hücr

e yü

zeyi

aza

lır, e

kzos

i-to

zda

arta

r.

Ekzo

sito

z

– AT

P ha

rcanır.

– Bü

yük

mad

de

dışa

rı atılı

r.

HÜ

CR

ENİN

YA

PISI

VE

HÜ

CR

E ZA

RI

Hüc

re Z

arın

dan

Mad

de G

eçiş

i

Küç

ük m

olek

ülle

r içi

nB

üyük

mol

ekül

ler i

çin

Prok

aryo

t Hüc

reÖ

kary

ot H

ücre

Nük

leik

asi

tler

sito

plaz

mad

a dağı

-nı

k bu

lunu

r.

Nük

leik

asi

tler ç

ekird

ekte

bu

lunu

r.

Zarlı

org

anel

leri

yokt

ur.

Zarlı

org

anel

leri

vardır.

Örn

ek: B

akte

riler

, Ar

keba

kter

iler v

e m

avi-y

eşil

algl

er

Örn

ek: P

rotis

ta, m

anta

r-la

r, bi

tkile

r ve

hayv

anla

r al

emin

de b

ulun

an c

anlıl

ar

ACEMİ

TEST

1

BİYOLOJİ

102

1. Bütün canlı hücrelerde;

I. Protein sentezi

II. Hücre zarından madde alışverişi

III. ATP sentezi

IV. DNA sentezi

olaylarından hangileri kesinlikle gerçekleşir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III


2. Çekirdek plazması içinde;

I. kromatin iplik

II. çekirdekçik

III. protein

IV. nükleotit

yapılarından hangileri bulunur?

A) Yalnız II B) I ve III C) I ve IV

D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

3. Aşağıda bazı organeller ve görevleri verilmiştir.

X– Golgi cisimciği a– Glikoprotein senteziY– Koful b– Boşaltım maddelerinin

depolanmasıZ– Endoplazmik

retikulumc– Hücre içi iletimi

sağlamad– Kalsiyum depolamae– Suyun boşaltımı

Bu organeller ve görevleri ile ilgili yapılan aşa-ğıdaki eşleşmelerden hangisi yanlıştır?

A) X– a B) Y– e C) X– d

D) Z– c E) Y– b

4. Prokaryot hücrelerin özellikleri dikkate alındı-ğında aşağıda verilenlerden hangisi bütün pro-karyotlarda kesinlikle bulunmaz?

A) ATP sentaz enzimi

B) Sitoplazma

C) DNA

D) Kapsül

E) Hücre zarı

5. Aşağıda verilen olaylardan hangisi bitkisel bir hücrede osmotik basıncın artmasına neden olmaz?

A) Protein sentezinin gerçekleşmesi

B) Hücre içinde suda çözünen moleküllerin artışı

C) İnorganik moleküllerden organik monomer eldesi

D) Hücrenin dış ortama su vermesi

E) Nişastanın hidrolizi ile glikoz elde edilmesi

6. Hücre içine alınan su miktarının zamana bağlı deği-şimi aşağıdaki grafikteki gibidir.

Zaman

Bu değişime;

I. OB > TB

II. OB = TB

III. OB < TB

faktörlerinden hangisinin etkisi olduğu söyle-nemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I ve III

AMATÖR

TEST

1

BİYOLOJİ

110

1. Aktif taşıma ve fagositoz olaylarında aşağıda verilen özelliklerden hangileri ortak olarak göz-lenir?

A) Madde taşınmasının hücre dışına doğru ger-çekleşmesi

B) Polimer moleküllerin taşınması

C) Bitkisel hücrelerde gerçekleşmesi

D) Enzimlerin görev alması

E) Porlardan geçebilecek moleküllerin taşınması

2.

Aşağıda verilen hücrelerden hangisinde ger-çekleşen olay osmotik basınç değişiminin yukarıdaki grafikteki gibi gerçekleşmesine neden olmaz?

A) Nişasta sentezleyen bitki hücresi

B) Saf suya bırakılan alg hücresi

C) Peptitleşme tepkimesini gerçekleştiren hayvan hücresi

D) Glikozun glikojene dönüşümünü sağlayan man-tar hücresi

E) Işık enerjisini kullanarak glikoz sentezleyen bakteri hücresi

3. İncelediği hücrenin bitki ya da hayvana ait oldu-ğunu belirlemek isteyen bir öğrenci; aşağıdaki-lerden hangisini gördüğünde incelediği hücre-nin bitkisel olduğunu kesinlikle söyleyemez?

A) Plastitlerin bulunması

B) Oksijen üretebilmesi

C) Seçici geçirgen hücre zarına sahip olması

D) Cansız hücre çeperinin bulunması

E) Kofulların büyük ya da fazla olması

4. - Porlardan geçebilecek moleküller taşınır.

- Enzimler görev alır.

- ATP kullanılır.

Yukarıda özellikleri verilen hücresel taşıma yöntemi aşağıdakilerden hangisinde verilmiş-tir?

A) Basit difüzyon

B) Osmoz

C) Kolaylaştırılmış difüzyon

D) Aktif taşıma

E) Endositoz

5.

Seçici geçirgen zar

YX

a

bSükroz %10

Sükroz %2

Seçici geçirgen bir zarla ayrılan U borusuna farklı derişimlere sahip şeker çözeltisi yukarıdaki şekilde verildiği gibi konulmuştur.

Bir süre beklendikten sonra;

I. Sükroz molekülleri Y kolundan X koluna doğru hareket eder.

II. Su molekülleri X kolundan Y koluna doğru ha-reket eder.

III. Y kolundaki su seviyesi a yönünde değişir.

IV. Her iki koldaki su seviyesinde değişiklik gözlen-mez.

olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) II ve III C) I ve IV

D) I, II ve III E) I , II ve IV

UZMAN

TEST

1

BİYOLOJİ

120

1. Hücre zarı akıcı mozaik zar modeline göre aşa-ğıda verilen özelliklerden hangisine sahip değil-dir?

A) Proteinler lipit molekülleri arasına gömülü du-rumdadır.

B) Zar yapısına katılan karbonhidratlar hücre zarı-nın akışkanlığını sağlar.

C) Zar yapısında bulunan proteinlerin bir kısmı yü-zey bir kısmı da iç proteinler olarak görev ya-par.

D) Hücre zarında yer alan glikolipit ve glikoprote-inler kimyasalların tanınmasında görev yapar.

E) Zarda yer alan kanal proteinleri hücrelerin mad-de alışverişinde görev alır.

2. Bir hücrenin prokaryot yapılı olduğunu

I. Glikoliz enzimlerinin sitoplazmasında bulun-ması

II. Protein sentezinin ribozomda gerçekleşmesi

III. ETS elemanlarının hücre zarında bulunması

özelliklerinden hangilerine sahip olması kanıt-lamaz?

A) Yalniz I B) I ve II C) I ve III


3. Canlılarda gerçekleşen,

I. İnorganik moleküllerden organik moleküllerin eldesi

II. Organik monomerden polimer eldesi

III. ATP sentezi

IV. Defosforilasyon

olaylarından hangileri mitokondri ve kloroplast organellerinde ortak olarak gerçekleşir?

A) I ve III B) II ve III C) I, III ve IV


4. A molekülü

Sitoplazma ReseptörlerProtein

B molekülü

Sitoplazma

Yukarıdaki şekillerde gösterilen taşıma yön-temleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

A) A molekülünün geçişinde zarda bulunan özel proteinler görev yapar.

B) B molekülü çok bulunduğu yerden az bulundu-ğu yere doğru taşınır.

C) B molekülünün taşınması sırasında hücre za-rındaki taşıyıcı proteinler biçim değiştirirler.

D) B molekülünün taşınması sırasında ATP harca-nır.

E) Hücre zarındaki taşıyıcı protein A molekülünün geçişi sırasında kanal oluşturur.

5. BA

Bağırsak zar ile ayrılan U borusunun A koluna%20’lik maltoz çözeltisi, B koluna ise %5’lik glikoz çözeltisi konulmuştur.

A koluna t anında amilaz enzimi ilave edilip bir süre beklenecek olursa,

I. B kolundan A koluna su geçişi gerçekleşir.

II. A kolunda maltoz miktarı t anından sonra aza-lır.

III. A kolunda glikoza rastlanır.

olaylarından hangileri gerçekleşir?



PROFESYONEL

TEST

BİYOLOJİ

130

1. Bir hücrenin;

I. yedek besin maddesi olarak glikojen depola-ması

II. üretilen salgının koful yardımı ile hücre dışına iletilmesi

III. hücre zarında kolesterol bulundurması

özelliklerinden hangilerine sahip olması bu hücrenin hayvan hücresi olduğunu kesinlikle kanıtlar?


D) I ve II E) I, II ve III

2. Aşağıdaki tablo A, B ve C hücrelerinde bulunan bazı yapı ve organelleri göstermektedir.

Ribozom Mezozom KloroplastA + + –B + – +C + – –

Tabloya göre;

I. C heterotrof beslenen prokaryot yapılı bir hüc-redir.

II. B ışık enerjisini kullanarak ototrof olarak besle-nen ökaryot bir hücredir.

III. A heterotrof olarak beslenen prokaryot yapılı bir hücredir.

ifadelerinden hangisi kesinlikle doğrudur?



3. I. Paramesyumun yaşadığı ortamdan O2 alması

II. Hipotonik ortama yerleşen hücrenin su alarak şişmesi

III. Akyuvarın bakteriyi hücre içine alarak sindirme-si

olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sıra-sında hücrenin ATP sentezini gerçekleştirmesi-ne ihtiyacı yoktur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) I, II ve III

4.

X

O2

CO2

Y

ATP

Glikoz

Bir bitkinin farklı iki dokusuna ait X ve Y hücrelerin-deki madde değişimleri yukarıdaki grafikteki gibidir.

Buna göre X ve Y hücreleri ile ilgili olarak;

I. X hücresinde glikoz moleküllerinden nişasta sentezlenir.

II. Y hücresi ışık varlığında besin sentezini ger-çekleştirebilir.

III. X ve Y hücrelerinde; grafiklerdeki değişimi gösteren organellerin genetik bilgileri çekirdek DNA’sından farklıdır.

ifadelerinden hangileri kesinlikle söylenebilir?



5. Aşağıda bazı organeller ve görevleri verilmiştir.

X- Organik monomer sentezini gerçekleştirme

Y- Glikoprotein sentezini gerçekleştirme

Z- Yaşlanmış organelleri parçalama

T- Oksidatif fosforilasyonu gerçekleştirme

Bu organellerle ilgili

I. X ve Z organellerinin faaliyeti sonucu hücrenin osmotik basıncı artar.

II. Y organelinin görevini yapamaması durumun-da ağız kuruluğu gözlenebilir.

III. T organeli ortam pH’ını etkilemez.

IV. X, Y ve T organellerinde dehidrasyon tepkime-leri gerçekleşebilir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve III B) I ve IV C) II ve III

D) I, II ve IV E) I, III ve IV

1


134

BİYOLOJİ

1. Bir grup öğrenci proje çalışması kapsamında “Işı-ğın, patates bitkisinin filizlenmesi üzerinde olumlu etkisi vardır.” görüşünü ileri sürerek araştırmaya başlıyor. Öğrencilerin bu amaçla yaptığı çalışmala-rın aşamaları aşağıda verilmiştir.

l 10 adet patates alınarak her biri uzunlamasına ikiye kesilmiştir.

l Her bir patates parçasının üzerindeki göz böl-geleri sayılıp kaydedilmiştir.

l Her bir patates parçasının alt kısmı, ıslatılmış kağıt havlulara sarılmış ve kesik kısımları üste gelecek şekilde şeffaf naylon torbalara yerleşti-rilmiştir.

l Naylon torbaların ağızları kapatılarak üzerleri-ne toplu iğneyle eşit sayıda delik açılmıştır.

l Bu şekilde hazırlanan patateslerden yarısı ışık alan yarısı da karanlık ortama konulup diğer koşullar özdeş tutulmuştur.

l Öğrenciler bir hafta sonra naylon torbaların ağızlarını açarak her bir patates parçasının üzerindeki filizleri sayarak kaydetmişlerdir. Bu çalışmayı üç kez tekrarlamışlardır.

l Bulgularına göre ışığın, filizlenmeyi olumlu yönde etkilediğini kaydetmişlerdir.

Öğrencilerin bu proje çalışmasında aşağıdaki-lerin hangisi yer almaz?

A) Kontrollü deney yapma

B) Gözlem yapma

C) Teori oluşturma

D) Çıkarım yapma

E) Hipotez oluşturma2018 / TYT

2. Ökaryotik bir hücrede aşağıdaki metabolik olaylardan hangisi zarla kuşatılmış bir organel içerisinde gerçekleşmez?

A) Glikoliz B) Krebs döngüsü

C) Fotosentez D) mRNA sentezi

E) Hücre içi sindirim2018 / AYT

3. Aşağıdaki şekilde hücre zarında gerçekleşen iki farklı taşıma olayı gösterilmiştir.

Bu taşıma olaylarıyla ilgili,

I. Madde geçişleri derişim farkına göre kendiliğin-den gerçekleşir.

II. Zar proteinleri işlev görür.

III. Hücre tarafından enerji harcanarak gerçekleşir.

ifadelerinden hangilerinin her iki taşıma şekli için ortak olduğu söylenebilir?


D) I ve III E) II ve III

2018 / TYT

4. Bir hücrenin bakteri, mantar veya bitki hücresi olduğuna karar vermede aşağıdakilerden han-gisinin kullanılması yeterlidir?

A) Hücre duvarının kimyasal içeriğinin saptanması

B) Ribozomun varlığının saptanması

C) Endoplazmik retikulumun varlığının saptanması

D) Golgi cisimciğinin varlığının saptanması

E) Çekirdeğin varlığının saptanması

2017 / YGS

1 2 3 4C A B A

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


2 1 1 2 1 2 2 3 1 3 2 2 1 1 –

CANLILAR DÜNYASI KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

Canlılar DünyasıBÖLÜM

3

KONU

BİYOLOJİ

136

Canlıların benzerlik ve farklılıklarına göre akrabalık ilişkilerine dayalı gruplandırıl-masına sınıflandırma denir.

Sınıflandırma kriterlerini belirleyen bilim dalına da taksonomi denir.

Sınıflandırmanın Amacı;

1. Doğayı daha kolay anlaşılır hâle getirmek.

2. Kargaşayı engelleyecek bilim insanları arasında ortak bir dil birliği sağla-mak.

3. Canlı türlerini birbirinden ayırabilecek düzenli bir sistematik oluşturmak.

4. Sınıf arasında elde edilen bilgileri o gruptaki tüm bireyler için geçerli sayarak zaman kaybını azaltmak.

5. Aynı canlı üzerinde tekrar tekrar çalışılmasını önlemek.

6. Daha önce yaşamış türler ile günümüzdeki türleri karşılaştırmak ve ilişkileri-ni belirlemek.

7. Biyolojik çeşitlilik ve dünyadaki dağılımını anlamak.

8. Canlıların ekolojik ve ekonomik önemini belirlemek.

Canlıların Sınıflandırılmasında Kullanılan Ölçüt, Yaklaşım ve Modeller

Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan 2 çeşit sınıflandırma var;

1. Yapay (Ampirik) Sınıflandırma

• Aristo tarafından başlatılan, canlıların dış görünüşleri, organların benzerliği ve yaşadıkları ortama göre yapılmış sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmada kökenleri farklı olsa da görevleri aynı olan analog organlar kullanılmıştır.

• Analog organlar görevi benzer ama yapısı ve kökeni farklı organlardır. Sinek ka-nadı ve kuş kanadı analog organ örneğidir.

2. Doğal (Filogenetik) Sınıflandırma

• DNA ve protein benzerlikleri

• Embriyonik gelişim evreleri

• Kimyasal benzerlikleri

• Hücresel yapı ve benzerlikleri

• Anatomik ve fizyolojik benzerlikleri

• Vücut simetri benzerlikleri

• Homolog organlarabakılarak yapılan sınıflandırmadır.

Homolog organların yapı ve kökenleri ortak iken görevleri aynı ya da farklı olabi-lir. Balinanın ön yüzgeci ve yarasanın kanadı homolog organ örneğidir.

Bilimsel verilere göre dünya üzerinde 8,7 milyon canlı türü olduğu varsayılmakta-dır.

AKLINDA OLSUN

Canlıların Sınıfl andırılması, Bakteriler ve Arkeler

BİYOLOJİ

142


10.1

I II III IV V VI VII

Yukarıdaki grafikte sınıflandırma birimlerinde bulu-nan homolog organ sayıları verilmiştir.

Buna göre sınıflandırma birimlerindeki canlıların protein benzerliği (A) ve birey sayılarına (B) ait grafik aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A)

A

I II III IV V VI VII I II III IV V VI VII

B)


B

C)


D)


E)



Sınıflandırma birimlerinde, alemden türe doğru gidil-dikçe homolog organ sayısı artar. Bu yüzden soru kökünde verilen grafikteki sınıflandırma birimleri;I; alem, II; şube, III; sınıf, IV; familya, V; takım, VI; cins, ve VII; tür şeklindedir. Türden aleme doğru gidil-dikçe, protein benzerliği azalırken, birey sayısı artar.

YANIT A

10.2

I. Analog organlar

II. Yaşam alanı

III. Embriyolojik benzerlik

IV. Davranış benzerliği

gibi faktörlerden hangilerini Linne filogenetik sınıflandırmada dikkate almamıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) III ve IV

D) I ve II E) I, III ve IV

Filogenetik sınıflandırmada canlıların homolog organ benzerliği, evrimsel geçmişleri, embriyolojik benzer-likler ve davranış benzerlikleri dikkate alınır. Canlıla-rın yaşam alanları, kromozom sayıları, analog organ benzerlikleri filogenetik sınıflandırmada kullanılan kriterlerden değildir.

YANIT D


BİYOLOJİ

144

7

Linne yaptığı filogenetik sınıflandırmada canlılar-la ilgili;

I. yaşadığı ortam

II. kromozom sayısı

III. enzim yapısı

IV. homolog organ sayısı

gibi özelliklerden hangilerini dikkate almıştır?



Filogenetik sınıflandırmada; canlıların protein ve enzim benzerliği (biyokimyasal benzerlik), homolog organlar, embriyolojik benzerlik, evrimsel geçmiş, davranış benzerliği gibi özellikler kullanılırken, canlıların yaşadığı ortam, kromozom sayısı gibi özellikle kullanılamaz.

YANIT C

8

Çeşitli canlıların ikili adlandırma sistemine göre isimleri aşağıda verilmiştir.

I. Homo sapiens II. Pinus nigra

III. Pinus alba IV. Morus alba

Buna göre yukarıda verilen canlılara ait kaç çeşit tür (A) ve cins (B) bulunur?

A–––––– B––––––A) 4 4B) 2 2C) 3 4D) 4 3E) 1 4

İkili adlandırma sisteminde iki kelime tür adını verirken, birinci kelime cins adını ifade eder. Bu yüzden soruda verilen canlılar dört farklı türdür. Pinus nigra ve Pinus alba aynı cins olduğu için üç farklı cins bulunur.

YANIT D

9

Aşağıda verilen özelliklerden hangisi bakteri ve arkebakteri alemlerinin ortak özelliğidir?

A) Ekstrem koşullarda yaşayabilme

B) Oksijensiz ortamda metan gazı üretebilme

C) Mitokondride oksidatif fosforilasyon ile ATP sen-tezleme

D) Peptidoglikan hücre çeperine sahip olma

E) Nükleik asitlerini sitoplazmada bulundurma

Arkebakteriler, bakterilerden farklı olarak daha eks-trem koşullarda yaşayabilmektedir. Metanojen arke-bakteriler oksijensiz ortamda metan gazı üretirler. Peptidoglikan hücre çeperi bakterilerde bulunurken, arke bakterilerde bulunmaz. Bakteri ve arkebakteri-ler prokaryot yapılı oldukları için mitokondriye sahip değildirler ama iki alemin üyeleri de nükleik asitlerini sitoplazmada bulundururlar.

YANIT E

10

Bakterilerde gözlenen,I. mutasyon geçirmeII. mitoz bölüme ile üremeIII. genetik bilgiyi sitoplazmada bulundurmaIV. plazmit aktarımı

gibi özelliklerden hangileri aynı genetik yapıda bakteri oluşumuna olanak sağlar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) III ve IVD) I, II ve III E) II, III ve IV

Bakterilerde farklı genetik bilgi oluşumunu mutas-yon, konjugasyon, transformasyon ve transdüksiyon olayları sağlar. Konjugasyonda bir bakteriden diğeri-ne plazmit aktarımı olur. Transformasyonda, bakteri özütten başka tür bakteriye ait genleri alarak genetik bilgisini değiştirir. Genetik bilgiyi sitoplazmasında bulundurma, bakterinin prokaryot hücre yapısından kaynaklanır ve bu durum aynı yada farklı genetik bilgiye sahip bakteri oluşumunu sağlamaz. Mitoz bölünme ile eşeysiz üreme bakterilerde genetik bil-ginin değişmeden aynı kalmasına neden olur.

YANIT B

BİYOLOJİ

146


1. Canlılara ait;

I. insanın kolu ve balinanın ön yüzgeçi

II. yarasanın kanadı ve arının kanadı

III. köpeğin ön ayağı ve kuşun ayağı

IV. yunusun ön yüzgeci ve balığın ön yüzgeci

organlarından hangileri analogdur?


D) II, III ve IV E) I, II ve IV

2. Aşağıdaki şekilde bir bakteri hücresine ait bazı yapılar numaralı şekilde verilmiştir.

II

IV

V

III

I

Şekilde numaralı verilen yapılardan hangisi peptidoglikan yapılıdır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. Filogenetik sınıflandırmada şubeden türe doğru gidildikçe;

I. homolog organ sayısı

II. analog organ sayısı

III. birey sayısı

IV. protein benzerliği miktarı

gibi niceliklerden hangileri azalır?



4. X ve Y canlılarının takımları aynı olduğu bilindi-ğine göre bu canlıların,

I. tür

II. familya

III. sınıf

IV. şube

sınıflandırma birimlerinden hangileri kesinlikle aynıdır?


D) I ve II E) III ve IV

5. Aşağıda verilen tabloda sınıflandırma birimlerinde bulunan canlıların sahip olduğu homolog organ sayıları verilmiştir.

Canlı çeşitleri Homolog organ sayısıX ve Y 15Z ve T 1Z ve K 20X ve T 25

Tablodaki bilgilere göre canlı çeşitleri ile ilgili;

I. X,Y ve T canlıların türü aynıdır.

II. T ve Z canlıları uzak akrabadır.

III. X ve T canlıları arasındaki doku naklinin başarı oranı en yüksektir.

IV. Z ve K canlıların familyası aynıdır.

yorumlardan hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız III B) Yalnız IV C) II ve III


6. Bakteriler sahip olduğu,

I. genetik bilgisi

II. hücre zar yapısı

III. hücre duvarı yapısı

IV. hücre yapısı

gibi özelliklerden hangileri bakımından arke-bakterilerden farklı değildir?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III


ÜNİTE ÖZETİ

BİYOLOJİ

168

KategorilerSINIFLANDIRMA

Cins

CANLI ALEMLERİ VE ÖZELLİKLERİ

BAKTERİLER ARKELER PROTİSTLER BİTKİLER MANTARLAR HAYVANLAR

Prokaryot hücre yapısı Prokaryot hücre yapısı

Ökaryot hücre yapısı Ökaryot hücre yapısı Ökaryot hücre yapısı Ökaryot hücre yapısı

Tek hücreli Tek hücreli Çoğu tek hücreli Çok hücreli Çoğu çok hücreli Çok hücreli

Üretici veya tüketici beslenme

Üretici veya tüketici beslenme

Üretici veya tüketici beslenme ya da hem üretici hem tüketici olma

Çoğunlukla üretici (fotot-rof) beslenme

Tüketici beslenme Tüketici beslenme

Halkasal DNA yapısı Halkasal DNA yapısı proteinle sarılı

DNA’sı proteinle sarılı DNA'sı proteinle sarılı DNA'sı proteinle sarılı DNA'sı proteinle sarılı

Hücre çeperi yapısıPeptidoglikan

Hücre çeperi yapısı Bazılarında hücre çeperi yapısı

Selüloz yapılı hücre çeperi yapısı

Kitin yapılı hücre çeperi yapısı

Hücre çeperi yapısı yok

Eşeysiz üreme Eşeysiz üreme Eşeysiz veya hem eşeyli hem eşeysiz üreme

Eşeyli veya eşeysiz üreme

Sporla veya tomur-cuklanma ile üreme

Rejenerasyon (eşeysiz) veya eşeyli üreme

Glikojen depolama Bilinen hastalık yapan türü yok

Hücreler arası iş bölümünün ilk görüldüğü alem

Nişasta depolama Glikojen depolama Glikojen depolama

HAYVANLAR ALEMİ

Omurgasız Omurgalı

Sinir şeridini karında bulundururlar. Sinir şeridini sırtta bulundururlar.

Kıkırdaksı ya da kemik yapılı iskeletleri yoktur. Kıkırdaksı ya da kemik yapılı iç iskelete sahiptirler.

Bazılarında iç bazılarında dış iskelet bulunur. Tümünde iç iskelet bulunur.

Genelde açık dolaşım görülür. Tümünde kapalı dolaşım görülür.

Büyük bir kısmında eşeyli küçük bir kısmında tomurcuklan-ma veya rejenerasyonla eşeysiz üreme görülür.

Tümünde eşeyli üreme görülürken boşaltım atıklarını böbrekle atarlar.

ACEMİ

TEST

1

BİYOLOJİ

170

1. Familyaları aynı olan iki canlı ile ilgili,

I. Sınıfları aynıdır.

II. Çiftleştiklerinde verimli döller verir.

III. Aynı ortamda yaşarlar.

IV. Kromozom sayıları aynıdır.

ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?



2. Yeni keşfedilen bir canlının sahip olduğu bazı özel-likler,

I. ökaryot ve çok hücreli yapıya sahip olma

II. hetetrof ve saprofit beslenmeye sahip olma

III. kitin yapılı hücre çeperi bulundurma

IV. sporla üreme

şeklindedir.

Bu özelliklere göre bu canlı aşağıda verilen alemlerden hangisine dahil edilir?

A) Arkebakteri B) Protista C) Mantar

D) Bitki E) Hayvan

3. Protista aleminde bulunan canlılarla ilgili,

I. prokaryot hücre yapısına sahip olma

II. sporla üreme

III. kloroplastları ile besin sentezleme

IV. parazit ve patojen özellik gösterme

özelliklerden hangileri doğrudur?



4. Omurgalı hayvanlarla ilgili,

I. kemik yapılı iç iskelete sahip olması

II. akciğer solunumu yapması

III. ergin alyuvarlarında çekirdek bulunmaması

IV. vücudunun tüylerle kaplı olması

özelliklerinden hangileri yardımıyla bir canlının sınıfı kesinlikle belirlenir?

A) Yalnız I B) III ve IV C) II ve III


5. Bitkiler aleminde bulunan canlılarla ilgili,

I. fotosentez gerçekleştirme

II. tozlaşma ile üreme

III. nişasta sentezleme

IV. kazık kök yapısına sahip olma

gibi özelliklerden hangileri ortaktır?

A) Yalnız II B) I ve III C) II ve IV


6. Kuşlarla ilgili aşağıda verilen özelliklerden han-gisi yanlıştır?

A) Dört odalı kalp yapısına sahiptir.

B) Sabit vücut ısılıdır.

C) Su kaybını önlemek için vücudu tüylerle kaplıdır.

D) Böbrekle boşaltım gerçekleştirir.

E) Azotlu atığını amonyak olarak atar.

AMATÖR

TEST

1

BİYOLOJİ

174

1. Canlılarda gözlenen,

I. yedek besin maddesi olarak polisakkarit depo-lama

II. selüloz yapılı hücre duvarı bulundurma

III. atmosfere oksijen gazı verme

IV. konjugasyon ile çeşitlilik oluşturma

özelliklerden hangileri sadece bitkilerde gözle-nebilir?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve II


2. Bir canlının aşağıda verilen özelliklerden hangi-sine sahip olması o canlının maya mantarı oldu-ğunu gösterir?

A) Ototrof beslenme

B) ATP enerjisi üretme

C) Glikojen sentezleme

D) Bölünerek üreme

E) Prokaryot hücre yapısına sahip olma

3. Aşağıda verilen sınıflandırma birimleri ile ilgili yanlış bir ifadedir?

A) Çiftleştiklerinde verimli döller veren canlı toplu-luğuna tür denir.

B) Aynı familyadaki canlıların sınıfları da aynıdır.

C) Türden aleme doğru gidildikçe birey sayısı ar-tar.

D) Alemden türe doğru gidildikçe ortak gen sayısı azalır.

E) Şubeleri aynı olan canlıların sınıfları farklı olabi-lir.

4. I. Felis leo

II. Felis domesticus

III. Passer domesticus

Yukarıda latince isimleri verilmiş canlılarla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru-dur?

A) II ve III nolu bireylerin kromozom sayısı aynıdır.

B) II ile III arasındaki ortak protein sayısı I ile II ara-sındaki ortak protein sayısından fazladır.

C) I ile II çiftleştiklerinde verimli döller oluşturabilir.

D) II ile III çiftleştiklerinde verimli döller oluşturabi-lirler.

E) I ve II aynı cinsde yer alan farklı türlerdir.

5. Basit kültür ortamında yaşayabilen X ve Y bakteri-leri mutasyon geçirdikten sonra X bakterilerinin a, b ve c maddelerinin eksik olduğu basit kültür ortamın-da üreyemediği, Y bakterilerinse d, e ve f maddele-rinin eksik olduğu basit kültür ortamında üreyeme-diği görülmüştür. X ve Y bakterilerinin mutant bireyleri birlikte basit kültür ortamında bir süre tutulduktan sonra X bakterilerinin a, b ve c madde-lerinin eksik olduğu basit kültür ortamında ve Y bakterilerinin d, e ve f maddelerinin eksik olduğu basit kültür ortamında çoğalabildikleri görülmüştür.

Buna göre bu deneyin sonucu ile ilgili olarak,

I. Mutant X ve Y bakterileri arasında konjugasyon gerçekleşmiştir.

II. Mutant X bakterileri basit kültür ortamından a, b ve c maddelerinin sentezini sağlayan genleri almıştır.

III. Mutant X ve Y bakteri arasında eşeyli üreme gerçekleşmiştir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?


D) I ve II E) I, II ve II

UZMAN

TEST

1

BİYOLOJİ

182

1. Canlılarda gözlenen, I. glikojen sentezlemeII. parazit beslenmeIII. sporla üremeIV. plazmite sahip olmaV. hücre duvarına sahip olma

özelliklerindena. bakterilerb. bitkilerc. hayvanlar

alemlerine ait olanlar aşağıdaki hangi seçenekte verilmiştir?

a––––– b––––– c–––––A) II, III, V I, II, III, IV I, III, VB) I, II, IV II, III, IV I, II, IV, VC) III, IV, V I, II, III I, III, VD) I, II, IV, V II, III, V I, IIE) I, II, V II, III, IV I, III, V

2. Dört bitkiye ait bilimsel isimler,

I. Populus alba

II. Morus alba

III. Populus nigra

IV. Morus nigra

şeklindedir.

Bu bitkilerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Bu bitkiler dört farklı türe aittir.

B) Bu bitkiler iki farklı cinse aittir.

C) II. ve IV. bitkiler çaprazlandığında verimli döller verir.

D) I. ve III. bitkilerin takımları aynıdır.

E) II. ve IV. bitkilerin sınıfları aynıdır.

3. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi kuşlar ve memelilerde ortak değildir?

A) İç döllenme gerçekleştirme

B) Böbreklerle boşaltım yapma

C) Sıcakkanlı olma

D) Akciğer solunumu yapma

E) Olgun alyuvarlarında çekirdek bulundurma

4. Canlılarda gözlenen,

I. açık dolaşım sistemi

II. gerçek vücut boşluğu

III. eşeyli üreme

IV. gelişmiş akciğer solunumu

özelliklerden hangileri omurgasız hayvanlarda görülebilir?



5. Bir hayvan embriyosunun gelişme döneminde,

I. sırtta sinir şeridi

II. kıkırdaksı iç iskelet yapısı

III. açık dolaşım sistemi

IV. böbrek yapısı

özelliklerden hangilerinin gözlenmesi hayvanın omurgalı olduğunu kanıtlar?


D) II, III ve IV E) I, II ve IV

PROFESYONEL

TEST

1

BİYOLOJİ

190

1. Aşağıda verilenlerden hangisi canlıların aynı türden olduğunu kanıtlar?

A) Çiftleşebilmeleri

B) Benzer proteinlere sahip olmaları

C) Homolog organlara sahip olmaları

D) Verimli döller oluşturmaları

E) Aynı sayıda kromozoma sahip olmaları

2. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi yeni keş-fedilen bir canlının protista alemi yerine bakte-riler alemine dahil edilmesini zorunlu kılar?

A) Protein sentezini ribozomda yapması

B) Tek hücreli olması

C) Heterotrof beslenmesi

D) Oksijenli solunum yapması

E) Plazmite sahip olması

3. Hayvanlarda görülen,a. başkalaşım (metamorfoz) geçirmeb. heterotrof beslenmec. karında sinir şeridi bulunmad. açık dolaşım görülmee. eşeyli üreme

özelliklerle

I. omurgasız

II. omurgalı

şubelerinin doğru eşleştirilmesi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilmiştir?

I––––––– II–––––––A) a, b, e a, b ,c, dB) a, b, c c, d, eC) c, d, e a, b, eD) a, b, c, d, e a, b, eE) b, c, d a, b, c, d, e

4. Aşağıdakilerden hangisi virüslerde görülen bir özellik değildir?

A) Uygun bir konak hücre içinde çoğalabilme

B) Solunum enzimlerini sentezleme

C) Nükleoprotein yapılı olma

D) Mutasyona uğrayabilme

E) Zarlı organellere sahip olmama

5. Aşağıda verilenlerden hangisi eklembacaklılar-dan böceklerde gözlenmez?

A) Baş bölgesinde bir çift antene sahiptir.

B) Kitin yapılı dış iskeletten dolayı büyümeleri sı-nırlıdır.

C) Açık dolaşım sistemine sahiptir.

D) Hareketi sağlayan kasları çizgilidir.

E) Su kaybını önlemek için azotlu atık olarak üre atar.

6. X, Y, Z ve T canlılarına ait bazı özellikler,

a . X canlısının ergininde kıkırdaksı iskelet bulu-nur.

b . Y canlısı alveollü akciğere sahiptir.

c . Z canlısı soğukkanlıdır.

d . T canlısının kemiklerinin içi boştur.

şeklindedir.

Buna göre bu canlıların evrimsel açıdan basit-ten gelişmişe doğru sıralaması aşağıdaki seçe-neklerden hangisinde verilmiştir?

A) X, Y, Z, T B) Y, T, Z, X

C) X, Z, T, Y D) Z, Y, T, X

E) X, T, Z, Y


192

BİYOLOJİ

1. “Aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması bir hayvanın kuş olduğunun kanıtı sayılır?”

Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdaki-lerden hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?

A) Uçma yeteneğine sahip olma

B) Kanatlara sahip olma

C) Yumurtlayarak çoğalma

D) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma

E) Vücutlarında tüylere sahip olma

2018 / TYT

2. Aşağıdaki hayvanlardan hangisi yavrularını doğurup sütle besler?

A) Kurbağa B) Penguen C) Yunus

D) Timsah E) Leylek

2017 / YGS

3. Aşağıdakilerden hangisi hayvanların hepsinin ortak özelliğidir?

A) Sinir sistemine sahip olmaları

B) Bilateral (iki taraflı) simetriye sahip olmaları

C) Ökaryot canlılar olmaları

D) Sindirim kanalına sahip olmaları

E) Baş bölgesine sahip olmaları

2017 / LYS

4. Aşağıdaki tabloda dört tane omurgalı hayvan türü-nün ergin bireylerindeki bazı özelliklerin bulunma durumları (✓), bulunmama durumları ise (O) işaret-leriyle gösterilmiştir.

TürlerI II III IV

Özellik

Kıl O O ✓ OKemik yapılı iskelet ✓ O ✓ ✓

Sabit vücut sıcaklığı ✓ O ✓ OTüy ✓ O O OSolungaç solunumu O ✓ O ✓

Bu tablodaki bilgilere göre, aşağıdaki ifadeler-den hangisi yanlıştır?

A) I numaralı türün dişileri sert kabuklu yumurtalar üretebilir.

B) II numaralı tür, kıkırdaklı balıklara ait olabilir.C) III numaralı türe ait bireylerin olgun alyuvarları

çekirdeksizdir.D) IV numaralı tür, kemikli balıklara ait olabilir.E) I ve III numaralı türler aynı sınıfa ait olabilir.

2016 / YGS

5. Tabloda K ve L canlılarına ait bazı özellikler veril-miştir.

ÖZELLİK K Canlısı L Canlısı

Plazmit + – Fotosentez yapma – +Oksijenli solunum yapma + +Fermantasyon yapma + –Endospor oluşturma + –Mitokondri – +

(Tabloda “+” işaretli özelliğin bulunduğunu, “–” işa-reti ise özelliğin bulunmadığını göstermektedir.)Buna göre, bu canlılarla ilgili aşağıdaki eşleştir-melerden hangisi doğru olabilir?

K zA) Maya mantarı BakteriB) Alg Küf mantarıC) Bakteri Maya mantarıD) Küf mantarı ArkeE) Bakteri Alg

2016 / LYS

1 2 3 4 5E C C E E

Documents

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK 9. SINIF OKULA YARDIMCI KONU ...capyayinlari.com.tr/demo/yasam-bilimi-biyoloji.pdf · rular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak