Монгол Улсын Хөгжлийн банк

Хөрөнгө оруулалтын газар

С.Цэвэгмид

1

Кастодианы төрлүүд

2

Нэр томьёо Тодорхойлолт

Кастодиан Харилцагч этгээдтэй байгуулсан гэрээний үндсэн түүний

үнэт цаас, мөнгөн хөрөнгийг бүртгэх, хөрөнгийн

үйлчилгээ үзүүлэх, үнэт цаастай холбоотой төлбөр

тооцоог гүйцэтгэх зэрэг үйл ажиллагааг гүйцэтгэх

Глобал кастодиан Дээрхтэй адил ба дотоодын кастодиануудын сүлжээн

бий болгосон бөгөөд дотоодын кастодиан нь глобал

кастодиантай гэрээ байгуулсны үндсэндээр дурдсан үйл

ажиллагааг эрхлэх

Дотоодын кастодиан Тодорхой за х зээлд үйл ажиллагаа эрхэлж буй кастодиан

Дэд кастодиан Глобал кастодианы сүлжээнд багтсан кастодиан

Кастодианы төрлүүд

3

Нэр томьёо Тодорхойлолт

Үнэт цаасны

төвлөрсөн

хадгаламж

Үнэт цаасыг бүртгэж, хадгалах байгууллага

Үндэсний үнэт

цаасны төвлөрсөн

хадгаламж

Өөрийн байрлах нутаг дэвсгэр дэх дотоодын зах

зээл дэхь үнэт цаасыг бүртгэн хадгалж буй

байгууллага

Олон улсын үнэт

цаасны төвлөрсөн

хадгаламж

Дотоодын болон олон улсын зах зээл дэх үнэт

цаасыг бүртгэн хадгалж буй байгууллага

Төлбөрийн агент Үнэт цаас болон мөнгөн хөрөнгийг шилжүүлэх

үүрэг бүхий байгууллага

Кастодианы үүсэл, хөгжил

1970-аад оноос валют чөлөөтэй хөрвөх болсон нь өрийн хэрэгслийн зах зээл огцом өсөхөд хүргэсэн.

1980-аад онд мэргэжлийн трейдэрүүдийн тоо эрс өсч, арбитраж ихэссэн.

Мөн 1980-аад онд сангийн менежерүүд гадаадын хувьцааг хөрөнгө оруулалтын багцандаа багтаах болсон

1990-ээд оноос хойш Зүүн европын зах зээл нээгдэж, хил дамнасан арилжааны хэмжээ нэмэгдсэн.

Дээрх хөрөнгө оруулалтуудын үр дүнд кастодианууд хөгжлийн эхний шатандаа байгаа зах зээлийн хөрөнгө оруулагчдад үйл ажиллагааны эрсдэл болон бэрхшээлийг давахад туслах, зөвлөх үйлчилгээг үзүүлэхэд идэвхтэй оролцож эхэлсэн.

4

Глобаль кастодиануудын удирдлага хөрөнгийн хэмжээ

5 Эх үүсвэр : www.globalcustody.net

Ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàã÷ õºðºí㺠îðóóëàõ àðãà çàìóóä

6

1) Үнэт цаас гаргасан орны ҮЦТХ-д шууд данс нээх замаар оролцох. Энэ тохиолдолд тухайн ҮЦТХ-ын гишүүн болох эсхүл гишүүнчлэлийн

эрх бүхий этгээдээр дамжин данс нээгдэнэ.

Гишүүнчлэлийн шаардлага хангаж гэрээ байгуулах, төлбөрийн систем, мэдээллийн технологид хөрөнгө оруулах.

Томоохон институциональ хөрөнгө оруулагчид тухайн оронд өөрийн салбарыг байгуулах замаар энэхүү арга замаар шууд хөрөнгө оруулдаг.

BIS-ээс хийсэн судалгаагаар энэ арга замыг түгээмэл хэрэглэдэггүй байна.

2) Тухайн орны мэргэжлийн оролцогчид, кастодиан банк зэрэг ҮЦТХ-ийн гишүүнчлэл бүхий байгууллагууд зэрэг дотоодын байгууллагуудаар дамжуулан хөрөнгө оруулах. Энэ арга замыг хил дамнасан хувьцааны арилжаанд түгээмэл ашигладаг.

Бондын тухайд Олон улсын ҮЦТХ-ын байгууллагыг түгээмэл ашиглана.

Дотоодын байгууллагууд нь банкны, кастодианы, татварын, хөрөнгийн зэрэг цогц үйлчилгээг санал болгодог.

Хөрөнгө оруулагч бусад орны хөрөнгийн зах зээлээр

дамжуулан хөрөнгө оруулах арга замууд (1)

Хөрөнгө оруулагч бусад орны хөрөнгийн зах зээлээр

дамжуулан хөрөнгө оруулах арга замууд (2)

Гэрээний үндсэн дээр дээрх цогц үйлчилгээг үзүүлэх ба харилцагч

олонтой кастодиан нь өөрийн харилцагч хооронд төлбөр тооцоо хийх

(internalization) болдог.

Мөн бусад орны ҮЦТХ болон олон улсын ҮЦТХ-д (шууд бус) энэхүү

үйлчилгээг үзүүлнэ.

3) Олон улсын ҮЦТХ-г ашиглах.

Анх Евробондын төлбөр тооцоо хийхээр 1960-аад онд бий болсон.

Голдуу бусад орны ҮЦТХ-тай шууд эсхүл кастодианаар дамжин шууд

бус холбогдох замаар тогтмол орлого бүхий санхүүгийн хэрэгслийн

төлбөр тооцоог гүйцэтгэнэ.

Харилцагч олонтой тул дотоод төлбөр тооцоо ихээхэн гүйцэтгэнэ.

4) Глобаль кастодианыг ашиглах.

5) Өөрийн орны ҮЦТХ-г ашиглах

Кастодианы үйлчилгээ

Үндсэн үйлчилгээ Нэмэлт үйлчилгээ

•Харилцагчийн хөрөнгийг (үнэт цаас, мөнгөн хөрөнгө) найдвартай хадгалах •Үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн байгууллагатай харилцагчийн хөрөнгийн тулгалт хийх •Үнэт цаасыг хүлээн авах, шилжүүлэх •Forex (валют солих) үйлчилгээ •Үнэт цаастай холбоотой бэлэн мөнгөний гүйлгээ хийх • SWIFT протоколоор мэдээ, тайлан дамжуулах •Хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэх •Ногдол ашиг ба бусад орлогыг хүлээн авах, байршуулах, шилжүүлэх

•Зах зээлийн мэдээллийг Market Guide, Newsflashes г.м сүлжээгээр дамжуулах •Өдөр тутмын гүйлгээний тайлан гаргах •Үнэт цаас гаргагчтай холбоотой мэдээллийг орчуулах •Зохицуулагч байгууллагад мэдээ, тайлан гаргаж өгөх

9

Кастодианы үйлчилгээ Кастодиан нь хөрөнгө оруулагчийн үнэт цаас, мөнгөн хөрөнгийн

бүртгэлийг хөтлөн, найдвартай хадгалах, хөрөнгийн болон бусад

үйлчилгээ үзүүлнэ.

Хөрөнгийн үйлчилгээнд:

үнэт цаасны орлого (ногдол ашиг болон хувь, хүү)-ыг харилцагч

тус бүрийн дансанд байршуулах;

Хөрөнгө оруулагчийн итгэмжилснээр хувьцаа эзэмшигчдийн

хуралд оролцох, санал өгөх;

Татвартай холбоотой үйлчилгээ үзүүлэх.

Бусад үйлчилгээ

Хөрөнгө оруулалтын сангийн хөрөнгийг бүртгэх, хадгалах, цэвэр

хөрөнгийн үнэлгээг (NAV) тооцох;

Хөрөнгө оруулагчдад мэдээлэл хүргэх

Гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдын валютыг Монгол төгрөгт

хөрвүүлэх болон гадаад валютад хөрвүүлэх г.м.

10

Эрх зүйн үндэслэл

УИХ-ын 2010.01.28-ны өдөр баталсан “Банкны тухай”

хуулийн 6.2.5-д:

Банк, түүний хараат болон охин компани Санхүүгийн

зохицуулах хорооны тусгай зөвшөөрөлтэйгээр кастодианы

үйл ажиллагаа эрхэлнэ.

11

Кастодианы үйлчилгээний хэрэгцээ, шаардлага

Зах зээлийн дэд бүтцийг олон улсын стандартад

нийцүүлэх;

Хөрөнгө оруулалтын сан зэрэг институциональ хөрөнгө

оруулагчдад үйлчилгээ үзүүлэх;

Дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хил дамнан

хөрөнгө оруулах нөхцөлийг бий болгох;

Хөрөнгө оруулагч нэг дороос цогц үйлчилгээг хямд

зардалаар авах боломжийг бүрдүүлэх.

12

13

Хөрөнгийн захын дэд бүтэц

Монголын хөрөнгийн захын дэд бүтэц

14

IOSCO-ийн үнэт цаасны төлбөр тооцооны үйл ажиллагаатай холбоотой зөвлөмжүүд (1) Хууль эрх зүйн эрсдэл 1.Хууль эрхзүйн тогтолцоо

Үнэт цаасны төлбөр тооцооны систем нь холбогдох хууль тогтоомжид үндэслэсэн тодорхой, ил тод хууль эрх зүйн тогтолцоотой байх.

Төлбөр тооцооны өмнөх эрсдэл 2. Арилжааг/ хэлцэлийг баталгаажуулах

Зах зээлд шууд оролцогчдын хувьд хэлцэл хийгдсэн өдөр (T+0), шууд бус (институциональ буюу гадаадын хөрөнгө оруулагч) оролцогчдын тухайд аль болох хэлцэл хийгдсэн өдөрт (T+0) багтаан, боломжгүй тохиолдолд T+1 өдөрт талууд хэлцэлийг баталгаажуулах.

3. Тооцоо хийх цикл Хамгийн ихдээ тооцоог T+3 багтаан хийх. T+3 –аас өмнөх өдрүүдэд тооцоо

хийх боломжийн үр ашиг, зардалыг үнэлж тооцсон байх.

4. Central Counterparty (CCP) CCP-ийн ашиг тус, зардалыг үнэлж, тооцсон байх. Хэрвээ CCP-г байгуулж,

ашиглах тохиолдолд түүнтэй хамаарах эрсдэлийг хянах.

5. Үнэт цаас зээлдүүлэх Үнэт цаасны төлбөр тооцоог түргэвчлэх зорилгоор үнэт цаас

зээлдүүлэх/зээлэх (repo болон бусад адилтгах) арга хэрэгслийг ашиглахыг дэмжих. Энэ зорилгоор үнэт цаас зээлдүүлэхтэй холбоотой гарч болох саад тотгорыг арилгах.

15

Төлбөр тооцооны эрсдэл 6. Үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламж (Central Securities Depostary & CSD)

Үнэт цаасыг аль болох биет бусаар гаргаж, хөдөлгөөнгүй (цаасан байдлаар гаргаж зөөвөрлөх, шилжүүлэхгүй байх )байлгах ба Төвлөрсөн хадгаламжийн байгууллага нь бүртгэлийг хөтөлдөг байх.

7. Хүргэлтийн эсрэг төлбөр (Delivery versus payment & DVP) Төвлөрсөн хадгаламжийн байгууллага нь хүргэлтийн эсрэг төлбөр хийх

нөхцөлийг бүрдүүлэхийн тулд үнэт цаасны шилжүүлгийн бэлэн мөнгөний шилжүүлэгтэй уялдуулан холбох.

8. Тооцоог дуусгах өдөр/цаг Тухайн үнэт цаасны тооцоог тооцооны өдрийн (settlement day) эцэс гэхэд бүрэн

хийж дуусгах. Эрсдэлийг бууруулах зорилгоор шаардлагатай тохиолдолд өдрийн турш (intraday) эсхүл бодит цагийн горимыг (real-time) ашиглах.

9. Оролцогч нь тооцоо хийх боломжгүй нөхцөлд Төвлөрсөн хадгаламжийн байгууллага уг эрсдэлийг удирдах Оролцогч нь ихээхэн хэмжээний төлбөр тооцоог тогтоосон хугацаанд хийх

боломжгүй болсон тохиолдолд ҮЦТХ нь оролцогчид 1 өдрийн зээл олгох замаар эрсдэлийг хяналтандаа авах арга хэмжээ авах. Хяналтын тохиромжтой хэрэгсэл нь барьцаа хөрөнгийн шаардлага болон хязгаарлалтыг хослуулах юм.

10. Бэлэн мөнгөөр тооцоо хийх Үнэт цаастай холбоотой төлбөр хийх актив нь зээлийн болон хөрвөх чавдарын

эрсдэлгүй байх ёстой. Хэрвээ Төв банкны мөнгө ашиглахгүй нөхцөлд төлбөрийн агент нь санхүүгийн хүндрэлд ороод бэлэн мөнгөөр бус өөрийн хөрөнгөөр төлбөрийг хийх тохиолдолд болзошгүй алдагдал болон хөрвөх чадвартай холбоотой асуудлаас оролцогчийг хамгаалахын тулд зарим арга хэмжээ авах.

16

IOSCO-ийн үнэт цаасны төлбөр тооцооны үйл ажиллагаатай холбоотой зөвлөмжүүд (2)

Үйл ажиллагааны эрсдэл

11. Үйл ажиллагааны найдвартай байдал

Төлбөр тооцооны явцад бий болсон үйл ажиллагааны эрсдэлийг үүсгэж буй шалтгааныг тодорхойлох, эдгээрийг аль болох бага байлгах зорилго бүхий хяналт, процедурын системтэй байх. Энэхүү систем нь найдвартай, аюулгүй байх ба шаардагдах хүчин чадалтай байх. Урьдчилан харах боломжгүй нөхцөл байдал болон бусад эрсдэлтэй нөхцөл үүсэхэд үйл ажиллагаагаа сэргээх, төлбөр тооцоог цаг тухайд нь гүйцэтгэх зорилго бүхий үйл ажиллагааны төлөвлөгөөтэй байх.

Кастодианы эрсдэл

12. Харилцагчийн үнэт цаасыг хамгаалах

Кастодианы үйл ажиллагаа эрхэлж буй этгээд нь өөрийн үйлчилгээ үзүүлж буй харилцагчийн хөрөнгийн найдвартай хадгалах, бүртгэх зорилгоор харилцагчийн үнэт цаасыг хариуцлагатайгаар хадгалан хамгаалах үйл ажиллагааны процедур олон нягтлан бодох бүртгэлтэй байх.

Бусад асуудлууд

13. Удирдлага/ Засаглал

ҮЦТХ ба CCP-ийн удирдлагын бүтэц, зохион байгуулалт нь нийтийн ашиг сонирхлыг хангахуйц, хөрөнгө оруулагчид, оролцогчдын зорилгыг хэрэгжүүлэхүйц байх.

14. Оролцох/ ашиглах боломж

ҮЦТХ болон CCP нь оролцогчдод шударга, нээлттэй оролцох боломжоор хангах

17

IOSCO-ийн үнэт цаасны төлбөр тооцооны үйл ажиллагаатай холбоотой зөвлөмжүүд (3)

15. Үр ашигтай байдал

Үнэт цаасны төлбөр тооцооны системийн үйл ажиллагаа нь найдвартай, аюулгүй байх ба ингэхдээ хэрэглэгчдийн шаардлагыг хангасан, үр ашиггүй зардал багатай байх

16. Мэдээлэл дамжуулах /харилцах процедур ба стандарт

Үнэт цаасны төлбөр тооцооны систем нь хил дамнасан төлбөр тооцоог гүйцэтгэхдээ олон улсын жишигт нийцсэн мэдээлэл дамжуулах стандартыг ашиглах

17. Ил тод байдал

ҮЦТХ болон CCP нь зах зээлд оролцогчид эрсдэлийг таних, илрүүлэх, үнэлэхэд шаардлагатай мэдээллээр хангах ба өөрийн үйлчилгээний шимтгэл, хураамжийг нээлттэй, ил тод байлгах.

18. Зохицуулалт ба хяналт

Үнэт цаасны төлбөр тооцооны систем нь ил тод, үр ашигтай зохицуулалт, хяналтад ажиллах ба Төв банк болон үнэт цаасны зохицуулагч байгууллага нь энэ тал дээр хоорондоо болон бусад эрх бүхий байгууллагуудтай хамтран ажиллах.

19. Хил дамнасан арилжааны эрсдэлүүд

Хил дамнасан арилжааны төлбөр тооцоотой холбоотой эрсдэлийг бууруулах үүднээс ҮЦТХ нь уг арилжааны төлбөр тооцоог гүйцэтгэх системийг бий болгох. 18

IOSCO-ийн үнэт цаасны төлбөр тооцооны үйл ажиллагаатай холбоотой зөвлөмжүүд (4)

Дотоодын зах зээлд кастодианы оролцоо

1. Хөрөнгө оруулагч брокер 1-д дотоодын компанийн хувьцаа худалдан авах захиалга өгнө.

2. Брокер 1 нь хөрөнгийн биржийн арилжаагаар дамжуулан худалдан авах захиалгыг оруулах ба брокер 2 хувьцааг худалдах захиалга оруулж хэлцэл биелэгдэнэ.

3. Хэлцэл биелэгдсэний дагуу брокер 2-оос хувьцааг брокер 1-ийн харилцагчид эсхүл CCP (Central Counterpart)-д шилжүүлэх зааварыг төлбөр системд оруулна.

4. Хөрөнгө оруулагч хэлцэл биелснийг кастодиан (В)-д баталгаажуулж, Брокер 1 нь кастодиан (B)-д үнэт цаасыг хүргэх заавар өгнө.

5. Кастодиан B нь брокер 1-ээс үнэт цаасыг хүлээн авсныг баталгаажуулах ба хувьцааны төлбөр болох бэлэн мөнгийг шилжүүлэх заавар өгнө.

6. Уг хэлцэлийн төлбөр төв банкин дахь төлбөрийн системээр дамжин хийгдэнэ.

19

Дотоодын хөрөнгийн зах зээлд кастодианы оролцоо

20

Гадаадын хөрөнгө оруулагч Монголын ХЗЗ-д арилжаанд оролцоход кастодианы оролцоо (1)

1. Хөрөнгө оруулагч гадаадын зах зээлээс үнэт цаас худалдан авахаар өөрийн орон дахь (дотоодын) брокер (A)-т худалдан авах захиалгаа өгнө.

2. Дотоодын брокер (А) нь өөрийн харилцдаг гадаадын брокер (1)-т харилцагчийн захиалгыг дамжуулна.

3. Гадаадын брокер 1 нь хөрөнгийн биржийн арилжаагаар дамжуулан худалдан авах захиалгыг оруулах ба гадаадын брокер 2 хувьцааг худалдах захиалга оруулж хэлцэл биелэгдэнэ.

4. Хөрөнгө оруулагчийн хэлцэлийн баталгаажуулалтыг дагуу бүх талууд хүлээн авч дамжуулах явцад брокер 2-ээс брокер 1 рүү шилжүүлэх хувьцаа автоматаар гадаадын үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламж (ҮЦТХ)-ийн дансанд шилжсэн байна.

21

Гадаадын хөрөнгө оруулагч Монголын ХЗЗ-д арилжаанд оролцоход кастодианы оролцоо (2)

5) Дотоодын брокер А өөрийн үйлчилгээ авдаг гадаадын кастодиан (Y)-д гадаадын брокер (1)-ээс хувьцааг хүлээн авч гадаадын кастодиан (Х)-д хүргүүлэх заавар өгнө. Мөн брокер А-аас гадаадын ҮЦТХ-д шилжих барьцаа (margin) (гадаад валютыг хөрвүүлнэ) нь дотоодын брокер А-ын гадаад дахь бэлэн мөнгөний клиринг банк болон гадаадын клиринг системээр дамжин шилжинэ. Хөрөнгө оруулагч өөрийн үйлчлүүлдэг дотоодын кастодиан (B)-д нэгд, дотоодын брокер (A)-ын үйлчилгээ үзүүлдэг гадаадын кастодиан (Y)-аас хувьцааг шилжүүлэн авах, хоёрт, шаардагдах мөнгөн хөрөнгийг шилжүүлэх заавар өгнө.

6) Дотоодын кастодиан (B) нь гадаадын кастодиан (Х)-д дотоодын брокер А-ын үйлчлүүлдэг гадаадын кастодиан (Y)-аас хувьцааг хүлээн авах заавар өгнө. Түүнчлэн дотоодын кастодиан (B) нь харилцагчийн хувьцааны төлбөрийг өөрийн үйлчлүүлдэг гадаадын бэлэн мөнгөний клирингэд шилжүүлнэ.

22

Гадаадын хөрөнгө оруулагч Монголын ХЗЗ-д арилжаанд оролцоход кастодианы оролцоо (3)

7) Гадаадын брокер (1) нь гадаадын брокер (2)-оос хувьцааг хүлээн

авах ба дараа нь гадаадын брокер (1) нь уг хувьцааг гадаадын

кастодиан (Y)-д шилжүүлнэ. Улмаар гадаадын кастодиан (Y) нь

гадаадын кастодиан (Х)-д хувьцааг шилжүүлнэ. Энэ бүх шилжүүлэг

гадаадын ҮЦТХ-ын төлбөр тооцооны системээр дамжин хийгдэнэ.

Дотоодын кастодиан В-п үйлчилдэг гадаадын клиринг банк нь

хөрөнгө оруулагчийн хувьцааны төлбөрийг дотоодын брокер А-д

үйлчилдэг гадаадын клиринг банкинд шилжүүлнэ. Дотоодын брокер

А-д үйлчилдэг гадаадын клиринг банк нь хувьцааны төлбөрийг

гадаадын ҮЦТХ-д шилжүүлнэ.

8) Хувьцааны төлбөр гадаадын төв банкны төлбөрийн системээр

дамжин хийгдэнэ.

9) Хувьцааны шилжүүлэг хийгдэж зохих ёсоор гадаадын кастодиан (Х)

болон дотоодын кастодиан В-ын хооронд мөн дотоодын кастодиан В

болон хөрөнгө оруулагчийн дансанд тус тус бичилтүүд хийгдэж

бүртгэгдсэн тухай баталгаажуулалтыг илгээнэ.

23

Гадаадын хөрөнгө оруулагч Монголын ХЗЗ-д арилжаанд оролцоход кастодианы оролцоо (3)

24

Кастодианы үйлчилгээний ашиг тус

Зах зээлд:

Монголын хөрөнгийн зах зээлд гадаадын хөрөнгө оруулалт

татах дэд бүтцийг бий болгох ба үүний дүнд компаниудад

хөрөнгийн захаас хямд эх үүсвэр татах боломж бүрдэнэ.

Институциональ хөрөнгө оруулагчид урт хугацаанд хөрөнгө

оруулснаар зах зээл дэх ханшийн савлалт буурах ба хяналтын

үр дүнд компаниудын засаглал сайжирна.

Зах зээлийн хөрвөх чадвар сайжирна.

Хөрөнгө оруулагчийн үнэт цаас, мөнгөн хөрөнгөд тавих

хяналт нэмэгдэнэ.

Хөрөнгө оруулагчдад:

Хил дамнан үнэт цаасны арилжаанд оролцох

Найдвартай санхүүгийн байгууллагаар үйлчлүүлэх

Өмчлөх эрхээ хэрэгжүүлэх, хамгаалах нөхцөл бүрдэх

25

Кастодианы үйлчилгээг нэвтрүүлэхэд анхаарах

асуудлууд

Эрх зүйн цогц орчинг бүрдүүлэх;

Өмчлөх эрхийн асуудал (шууд болон шууд бус данс)

Трастын тухай хууль

Санхүүгийн байгууллагын дампуурлын тухай хууль

Татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах

Кастодианы үйлчилгээг нэвтрүүлэхэд шаардагдах урьдчилсан бэлтгэл хангах;

Боловсон хүчнийг бэлтгэх

Сүлжээ, програм хангамжийн шаардлагыг хангах

Харилцагчдад үйлчилгээг танилцуулах

26

Кастодианы үйлчилгээг нэвтрүүлэхэд анхаарах

асуудлууд

Хөрөнгө оруулагч тухайн зах зээлээр дамжуулан хөрөнгө оруулахдаа анхаардаг гол асуудал нь:

Эзэмшиж буй үнэт цаастай холбоотой эрхээ хэрэгжүүлэх баталгаа:

Кастодиан болон зуучлагч байгууллагууд үнэт цаасыг нь хууль бусаар ашиглахгүй байх, эдгээр байгууллагууд дампуурсан тохиолдолд харилцагчдынх нь хөрөнгийг өр төлбөрийг нь барагдуулахад ашиглахгүй байхаар эрх зүйн орчинтой байх.

Үнэт цаасаар гэрчлэгдсэн эрхээ хэрэгжүүлэх дараах арга замаар хэрэгжүүлэх боломжтой байх:

Кастодиан ба зуучлагч байгууллагатай гэрээ байгуулах замаар

Зохицуулалт, бүрэм журам нь харилцагчийн хөрөнгийг хамгаалсан байх. (дампуурал)

27

Өмчлөх эрхийн асуудал

Номиналь эзэмшигч (Nominal owner/account):

Үнэт цаасны жинхэнэ өмчлөгчтэй итгэмжлэл, гэрээ байгуулсны үндсэн дээр түүний өмчлөлийн үнэт цаасыг өөрийн байгууллагын нэр дээр бүртгэн хадгалуулдаг этгээд. (ихэвчлэн банк, итгэлцлийн байгууллагууд )

Жинхэнэ өмчлөгч буюу ашиг, орлогыг хүртэгч буюу (Beneficial owner/account):

Өөр этгээдийн нэр дээр тухайн өмч бүртгэлтэй байсан ч өмчлөх эрхийн дагуу бий болж буй эдийн засгийн үр ашгийг хүртэж буй этгээд.

28

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

29