Kamila MiedzińskaPedagogika SpecjalnaMSU II Rok

„O wsparciu osób niepełnosprawnych w Polsce…”

Gdyby ktoś zapytał mnie dziś, czy jestem osobą empatyczną, odpowiedziałabym bez

wahania, że tak, przecież potrafię doskonale wczuć się w sytuację innych osób, w ich

potrzeby czy problemy. Jednak gdy chodzi o osoby niepełnosprawne, nie jestem w stanie

wyobrazić sobie tego jak wygląda ich zwykły dzień. Bariery architektoniczne, uczucie

wykluczenia społecznego, częste borykanie się z codziennymi czynnościami - coś co dla ludzi

zdrowych jest błahostką, osobom niepełnosprawnym sprawia wiele trudności. Osoby

niepełnosprawne to tysiące osób o obniżonej sprawności w codziennym funkcjonowaniu, a

zatem i wymagających szczególnego podejścia w edukacji, na rynku pracy i w życiu

codziennym. A czy w naszym kraju to założenie jest realizowane?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie. Z pewnością na przestrzeni lat,

sytuacja osób niepełnosprawnych zmieniła się i dalej się zmienia. System wsparcia dla tych

osób istnieje w Polsce od roku 1991, kiedy to zaczęło funkcjonować nowoczesne prawo

budujące system wsparcia osób niepełnosprawnych. Przez kolejne 20 lat rozwijało się

obejmując nowe obszary i tworząc nowe instrumenty. Zmiany te związane są głównie z tym,

że model socjalistycznego państwa opiekuńczego ma być powoli zastępowany przez model

państwa demokratycznego, opartego na funkcjonowaniu społeczeństwa obywatelskiego, w

którym obywatele biorą aktywny udział w rozwiązywaniu problemów ważnych z ich punktu

widzenia. W rzeczywistości wygląda to tak, że sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce

nadal nie należy do najłatwiejszych. Zacznijmy od podejścia do edukacji.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, osoby niepełnosprawne w Polsce

powyżej 16 roku życia to ponad 10 proc. ludności, czyli blisko 3,5 miliona osób. Z pewnością

istotny jest fakt, że w tej grupie społecznej znajduje się coraz więcej osób, które posiada

wykształcenie wyższe – co ważne, ten poziom systematycznie wzrasta (obecnie jest to blisko

8 proc.). Świadczy to o tym, że uczelnie wyższe otwierają się na osoby niepełnosprawne.

Praktycznie na każdym kierunku studiów można zauważyć osoby z różnego rodzaju

niepełnosprawnościami. Wspomnę tylko, że w roku 2008 aż 68 proc. osób

niepełnosprawnych w wieku powyżej 18 lat nie miało wykształcenia średniego. Na tle

niektórych państw europejskich, Polska wciąż wypada dość słabo. W krajach takich jak

Holandia czy Anglia, istnieje więcej przepisów regulujących wsparcie, a przede wszystkim

kładzie się większy nacisk na wspieranie rodziców, którzy mają pomagać swoim dzieciom w

walce z niepełnosprawnością, a którzy często czują się w tej walce osamotnieni. Jak

wiadomo niskie wykształcenie lub jego brak, zmniejsza szansę osób niepełnosprawnych na

rynku pracy.

Podjęcie pracy zawodowej przez osoby niepełnosprawne, jest niezwykle ważnym

elementem rehabilitacji tych osób. Dzięki pracy czują się oni potrzebni, podnoszą swoją

samoocenę i co bardzo ważne, uczą się samodzielności. Niestety w tej dziedzinie również

daleko nam do większości państw europejskich, w których zatrudnienie osób

niepełnosprawnych sięga 50%, mimo ciągłej tendencji wzrostowej w naszym kraju jest to ok.

27% . Powodów jest całe mnóstwo.

Po pierwsze – niejasność i ciągłe nowelizacje przepisów prawa dotyczących osób

niepełnosprawnych oraz nieefektywny i często nieadekwatny system kształcenia. Moim

zdaniem, większy problem stanowią jednak problemy natury społecznej. Chodzi mi tu o

postawę niepełnosprawnych wobec pracy, a także o stosunek pracodawców do

niepełnosprawnych i ich stereotypowe myślenie o tych osobach. W ostatnich latach dużą

popularność zdobyły liczne kampanie społeczne, mające na celu poprawić wizerunek osób

niepełnosprawnych i zachęcić pracodawców do ich zatrudniania. Nie przyniosło to jednak

spektakularnych skutków. W dalszym ciągu większość pracodawców decydujących się na

zatrudnienie niepełnosprawnych, robi to z pobudek finansowych. Osoby niepełnosprawne

wielu ludziom kojarzą się z niskimi kwalifikacjami i brakiem kompetencji, a co za tym idzie

są im proponowane wyłącznie proste i nie wymagające specjalnych umiejętności stanowiska

pracy. Często problem tkwi w samych niepełnosprawnych i ich podejściu do pracy.

Pracodawcy narzekają na brak motywacji pracowników niepełnosprawnych do pracy, na ich

lenistwo czy też brak efektywności.

Jak już wcześniej wspomniałam najczęściej opieka nad osobami niepełnosprawnymi

spoczywa na rodzicach. Dlatego uważam, że oprócz oczywistej potrzeby wsparcia

emocjonalnego dla osób niepełnosprawnych, istotne jest wspieranie ich rodziców. Uważam,

że istnienie różnego rodzaju grup samopomocowych i stowarzyszeń rodzin osób

niepełnosprawnych jest niezwykle ważne. Często jest tak, że rodzice osób niepełnosprawnych

nie mają do kogo pójść po poradę choćby w najprostszych, codziennych rzeczach, wtedy

jedyną osobą do której mogą się zgłosić pozostaje np. nauczyciel dziecka, który nie jest w

stanie rozwiązać problemów każdego wychowanka i ich rodzin. Dzieje się tak ponieważ,

niejednokrotnie rodzice takich dzieci boją się lub wstydzą wyjść „do ludzi” ze swoim

problemem, wolą zostać z tym sami. Grupy samopomocowe dla rodziców są w takich

sytuacjach świetnym rozwiązaniem, bo przecież nikt nie jest w stanie zrozumieć lepiej

drugiego człowieka niż osoba, która przeszła lub przechodzi to samo. Mogą oni powymieniać

się swoimi doświadczeniami, uczyć się od siebie nawzajem, wyżalić się, dzięki czemu będą

lepszym wsparciem dla swoich dzieci.

Reasumując, pomimo, iż sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce z biegiem lat,

względnie ulega poprawie, to wciąż jest wiele do zrobienia. . Na sytuację życiową osób

niepełnosprawnych wpływ mają m. in. poziom wiedzy na temat niepełnosprawności, polityka

umożliwiająca niepełnosprawnym integrację z resztą społeczeństwa począwszy od

przedszkola po pracę zawodową, ale przede wszystkim nastawienie otoczenia do

niepełnosprawnych. Warto byłoby skorzystać z doświadczeń innych krajów, być może część

ze stosowanych tam rozwiązań uda się zaadaptować na grunt polski. Jeżeli chodzi o

stworzenie pozytywnego nastawienia do osób niepełnosprawnych mogą temu sprzyjać: media

i walka z przejawami dyskryminacji. Bardzo ważne jest także to, aby zachęcać osoby

niepełnosprawne do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, gdyż jest to konieczny warunek

aby sprostać wymogom jakie stawia współczesny rynek pracy. O ile na większość z tych

spraw nie mamy wpływu, np. na decyzję panów zasiadających w sejmie, to musimy pamiętać,

że to my tworzymy rzeczywistość, a więc uczyńmy ją przyjazną osobom niepełnosprawnym.