O Raziskovanju mineralnih surovin v LR Sloveniji, Danilo Jelenc

8/3/2019 O Raziskovanju mineralnih surovin v LR Sloveniji, Danilo Jelenc

1/33

O R A Z I S K O V A N J U M I N E R A L N I H S U R O V I N V L R S L O V E N I J IDanilo JeleneS 4 kartami

IZ e v p r e j n j i h s t o l e t j i h j e b i l a n a n a e m o z e m l j u r a z v i t a r u d a r s k ai n f u i n a r s k a o b r t. K n a j v a n e j i m p a n o g a m t e o b r t i p r i t e v a m o e le -z a r s t v o . Z g o t o v o s t j o g o v o r e a n t i n i p i s a n i v i r i i n a r h e o l o k e n a j d b e ,d a j e e l e z a r s t v o n a n a e m o z e m l j u s t a r o n a j m a n j 2 5 0 0 l e t . E n o s t a v n io b r a t i s o i z k o r i a l i p o v r i n s k e d e l e r u d n i h n a h a j a l i z d n e v n i m i k o p i .S u rovo e l e z o (g rode l j ) so p re de l a l i v o ro j e i n o rod j e , o s t a ne k pas k u p n o s k o n n i m i i z d e l k i p o i l j a l i n a j u g .O v s e m t e m n a m g o v o r i j o p i s a n i d o k u m e n t i , k i s o j i h n a l i v s t a r i hr u d n i k i h i n d r u g o d . I z N o t i t i a d i g n i t a t u m , k i j e b i l a i z d a n a z a a s aT e o d o z i j a , z v e m o , d a j e r u d n i k e I l i r i j e u p r a v l j a l p o s e b n i c o m e s m e t a l -l o r u m . I z t e g a s k l e p a m o n a v e l i k p o m e n t a k r a t n e g a r u d a r s t v a v n a i hk r a j i h .P r i d o b i v a n j e e l e z o v i h r u d s e j e n a d a l j e v a l o v s r e d n j e m v e k u i n ep o z n e j e v s e d o n a j n o v e j e d o b e . O t e m n a m p o l e g p i s a n i h d o k u m e n t o vp r i a j o j a k i , r o v i , h a l d e i n d r u g i s l e d o v i r u d a r s k i h r a z i s k o v a l n i h d e l ,k i j i h n a j d e m o n a m n o g i h k r a j i h v S l o v e n i j i . T u d i i m e n a t e h k r a j e v s ov z v e z i z n j i h o v o r u d a r s k o p r e t e k l o s t j o .P o l e g e l e z o v i h s o i m e l e v a n o v l o g o t u d i d r u g e r u d e . N a j p o m e m b -n e j i s t a o d k r i t j i i v o s r e b r n e g a r u d i a v I d r i j i i n s v i n e v e g a v M e i c i

v 1 5. s t o l e t j u . P o n e k i h p o d a t k i h j e m e i k i r u d n i k o b r a t o v a l c e lo ev 12 . s t o l e t j u .V z v e z i z r u d a r j e n j e m o k r o g L i t i j e j e s v e t o v n o z n a n a n a s e l b i n a p r iV a a h i z 6. s t o l e t j a p r e d n a i m t e t j e m . T u s o r a z e n e le z a p r i d o b i v a l ib a k e r , s v i n e c i n c i n k . P o d o b n a n a s e l b i n a n a M a g d a l e n s k i g o r i p r i G r o -s u p l j e m j e v z v e z i z r u d a r j e n j e m p r i L i p o g l a v u i n P l e a h .*

N a j s t a r e j i p o d a t k i o m i n e r a l n i h n a h a j a l i i h , o k a t e r i h i m a m oo h r a n j e n o t u d i m i n e r a l o k o d o k u m e n t a c i j o , i z v i r a j o iz z a p u i n e 2 i g eZ o i s a , k i s i j e u r e d i l o b se n o z b i rk o m i n e r a l o v i n k a m e n i n . N j e m u sok a s n e j e s le d i l i J . T r i n k e r , V . L i n h a r t , H o h e n w a r t in d r u g i .V 1 8 . s t o l e t j u s e p o j a v i j o o s l o v e n s k i h n a h a j a l i i h m i n e r a l n i h s u r o -v i n p r v e s t r o k o v n e r a z p r a v e . T a k o i m a m o o I d r i j i v e d e l , m e d p r v i m i


2/33

t r i r a zp r a v e i d ri js k e ga o b r at n eg a z d r av n i k a J . S c o p o l i j a D e H y d r a r -gyra Id r i ens i , De Vi t r i o lo Id r i ens i i n De Morb i s fos sorum hydra r -g y r i a ki so iz le v la t in ini 1. 1761 v B en etk ah . J . F e b e r j e i zda lv L i p s k e m O p i s i v o s r e b r n e g a r u d i a I d r i j a v s r e d n j e m K r a n j s k e m .Obsene j e de lo , k i obsega ve l i k de l s l ovenskega ozeml j a , Oryc tograph i ac a rn io li ca , j e n a p i s a l H a q u e t v i . 1 784. V d e lu j e n a v e d e l i n o p i s alk a m e n i n e i n m i n e r a l e i z I d r i j e , r a z n e v r s t e m a r m o r o v , v i v i a n i t z l j u b -l j anskega ba r j a , kameno s t re lo i z Ce rkn i ce i n d rugo . V 1 . 1780 j e naD u n a j u iz l o d e lo M u h e N a v o d i lo za d o l o a n j e i d r i j s k i h m i n e r a l o v ,k i o b r a v n a v a i d r i j s k o r u d i e z m i n e r a l o k e g a v i d i k a .R u d a r s k a d e j a v n o s t j e v e d n o b o l j v p l i v a l a n a d e l o z n a n s t v e n i k o v .Iz muze j sk ih a rh ivov j e r azv idno , da so v 1 . 1849 us t anov i l i v L jub l j an iDru tvo p r i j a t e l j ev znanos t i , ka t e rega l an i so se bav i l i med drug imtud i z geo log i j o . P r i re j a l i so ekskurz i j e v geo loko zan imive k ra j e t e r soz vzorc i, k i so j i h p r i t em nab ra l i , i zpop oln j ev a l i m uze j ske zb i rke .O m e n j a m o e g e o g n o s t i n o - m o n t a n i s t i n o d r u t v o v L j u b l j a n i , k i j ede j ansko obs t a j a lo e v 1 . 1847 ko t s ekc i j a d ru tva v Gradcu . Na us t a -novni skup in i dne 3 . f ebrua r j a 1852 se j e osamosvoj i l o t e r j e de lova lodo 1 . 1863. V tem dru tvu so se zbi ra l i geologi in montanis t i , k i so de la l in a p o d r o j u g e o l o g i j e i n s o r o d n i h v e d v r u d a r s k i h p o d j e t j i h i n o l a h .Toda t u j i kap i t a l , k i s e j e us id ra l v e l eza r s tvo , eksp loa t ac i j o p re -moga , p r i dob ivan j e ivega s rebra i n sv inca , s e j e na s lon i l i zk l j uno natu j e geo loge i n j im da j a l vso gmotno podporo . Tako so se ve j a geo lokaraz i skovan j a v r i l a p red g radn jo June e l ezn i ce t e r os t a l i h e l ezn i k ihp r o g i n v z v e z i z r a z v o j e m r u d a r s t v a .Po l e tu 1918 se geo loke me tode raz i skovan j a , k i so b i l e ob i a jnev k r o g i h g e o l o g o v - z n a n s t v e n i k o v , d e l u j o i h v e i n o m a n a u n i v e r z a h , p r e -nese jo v gospoda rs tvo . Po j av i j o se geo log i -p rak t i k i i n geof i z ik i , z l a s t i nap o d r o j u r a z i s k o v a n j a n a f t e , k j e r v o d i j o g e o l o k e r a z i s k o v a l n e m e t o d edo uspen ih rezu l t a tov . P rav t a doba j e v vseh i ndus t r i j sko razv i t i h d ra -v a h z n a i l n a p o z e l o v e l i k e m n a p r e d k u t a k o g l e d e o b s e g a r a z i s k o v a n j ako t t ud i g l ede razvo j a geo lok ih raz i skova ln ih me tod . V S loven i j i po1. 1918 ni b i lo ins t i tuc i je , k i b i b i la pre teno v s lubi gospodars tva , n i t ine o rgan i z i rane geo loke s l ube po pod j e t j i h . Geoloka de j avnos t j e b i l aome jena na geo loko-pa l eon to lok i i n t i t u t un ive rze , k i ga j e vod i l i ng a e d a n es v o d i p r o f. d r. I v a n R a k o v e c , t e r n a m i n e r al o k i i n ti t u tu n iv e rz e v L j u b l ja n i , k i g a j e v o di l u n iv . p r of . d r. K a r e l H i n t e r -l e c h n e r in k a s n e je in g. V a s i l i j V . N i k i t i n . K e r n i b ilo n a r az -po l ago po t rebn ih s reds t ev , s e obsene j a geo loka raz i skovan j a n i somogla v r i t i .Z u redbo min i s t ra za i ndus t r i j o i n ruda rs tvo v L jub l j an i i z 1 . 1946je b i l us t anov l j en Geolok i zavod S loven i j e . To j e p rva geo loka us t anovauporabno znans tvenega znaa j a , k i j e ime la na logo s i s t ema t i nega raz i sko-v a n j a s l o v e n s k e g a o z e m l j a .

T o g e o l o k o u s t a n o v o j e n a r e k o v a l o s p o z n a n j e , d a j e n a d a l j n j ae k s p l o a t a c i j a k o r i s t n i h m i n e r a l o v o d v i s n a o d p r a v o a s n e z a g o t o v i t v enovih za log . Razen t ega so j o zah t eva l e p re i skave za g radn j e mnogihh i d r o o b j e k t o v , e l e k t r a r n i n d r u g i h g r a d b e n i h o b j e k t o v .


3/33


4/33

PremogO d v s e h z a l o g p r e m o g a v S l o v e n i j i j e 8 8 % l i g n i t a , 1 1 , 7 % r j a v e g aprem og a i n 0,3 % rneg a p rem oga . V en da r so t e ocene nepop olne , ke rn i so i zvr ena geo loka ka r t i r an j a . 2 . t abe l a nam kae v ods to tk ih , do

k a t e r e s t o p n j e s o r a z i s k a n e r a z n e v r s t e n a i h p r e m o g o v .2. t a b e l a

Ve l ik de l monih za log l i gn i t a j e e sp remenjen v ve r j e tne . K t emuso de lno p r ipomogl i ugodni geo lok i pogoj i na podro ju rudn ika l i gn i t aVe len j e , na ka t e re ga odp ade 99 ,5 % vseh za log l i gn i t a v S lov en i j i . Pop ol -n o m a d r u g a n o s t a n j e j e p r i r j a v e m p r e m o g u , k j e r j e t r e b a e v e l i k d e lmonih za log dokaza t i .Ve ina za log , k i so upo t evane v t abe l i , j e na podro j i h obra tu jo ihr u d n i k o v . V n o v e j e m a s u s o b i l i l i g n i t i o z i r o m a r j a v i p r e m o g i n a j d e n it ud i i zven t eh podro i j v p l i ocensk ih sk l ad ih , ka r p r i ocen i za log za rad ip o m a n j k l j i v i h p o d a t k o v e n i b i l o u p o t e v a n o .Z a l o g e l i g n i t o v o s e m k r a t p r e s e g a j o r j a v e p r e m o g e , p r o i z v o d n j a p a j eob ra tn o sor azm ern a z za logam i ( r j av i p rem og : l i gn i t = ca. 5 : 1). To na -r e k u j e , d a v b o d o e r a z i s k u j e m o z l a s t i r j a v i p r e m o g , o d k o p a v a m o p ap r e d v s e m l i g n i t .G e o l o k o u g o d n a p o d r o j a z a r a z i s k o v a n j e p r e m o g o v s o r a z d e l j e n a n araz i skova lne pasove ne g l ede na kva l i t e t o i n s t a ros t p remogov . Kla s i f i -k a c i j a p r e m o g o v L j u d s k e r e p u b l i k e S l o v e n i j e p o s t r a t i g r a f s k i h i n p e t r o -gra f sk ih v id ik ih pa zah t eva e obsenega t ud i j a .V senovskem raziskovalnem pasu j e t r e b a r a z i s k a t i p o d a l j e k s e n o v -s k e k a d u n j e v v z h o d n i i n z a h o d n i s m e r i k a k o r t u d i j u n o s i n k l i n a l o .V zagorsko-lakem raziskovalnem pasu so kot geoloka podlaga zau s m e r j a n j e j a m s k i h d e l v z a s a v s k i h p r e m o g o v n i k i h s lu il e r a z l i n e g e o -lo ke k a r t e . P rv otn o so u po ra b lj a l i B i t t n e r j e v o in T e l l e r j e v og e o l o k o k a r t o . P o z n e j e s o p r i s t o p i l i k p o d r o b n e j e m u g e o l o k e m u k a r t i -r an ju , k i so ga za posamezne p remogovnike i zvr i l i r az l i n i geo log i .Nj ihovo raz i skovan j e pa n i za j e lo vsega l a kega za l i va .K e r s o v i d n e z a l o g e r j a v e g a p r e m o g a r e l a t i v n o m a j h n e , j e t r e b ap r e t v o r i t i m o n e r e z e r v e v t e m p a s u v v e r j e t n e o z i r o m a v v i d n e . Z a t oj e t r e b a p r e d v s e m r a z i s k o v a t i n a o d s e k u m e d H r a s t n i k o m i n L a k i m ,v z h o d n o o d L a k e g a t e r v z a g o r s k i k a d u n j i . P o g l o b l j e n t u d i j s t r a t i -g ra f sk ih i n posebno t ek tonsk ih razmer v l a k i s i nk l i na l i ko t ce lo t i t e rn j i h o v a p r i m e r j a v a z r a z m e r a m i v s o s e d n j i s e v e r n i m o t n i k o - c e l j s k i


5/33

s ink l i na l i nam l ahko pr inese nova i zhod i a za i skan j e p remoga v t emp r e d e l u .V motniko-ce l jskem raziskovalnem pasu j e d o s e d a n j e k a r t i r a n j eu g o t o v i l o , d a i z d a n k i l a p o r j e v i n t u f o v o b S a v i n j i u s t r e z a j o s p o d n j e -m i o c e n s k i m l a p o r j e m i n t u f s k i m p e e n j a k o m , k i v o k o l i c i D o b r n e i nS o t e s k e l e e n e p o s r e d n o n a d o l i g o c e n s k i m i l a p o r j i . T e r a z m e r e n a r e k u -j e j o i s k a n j e p r o d u k t i v n e g a o l i g o c e n a p o d s p o d n j e m i o c e n s k i m i s k l a d i .V j u n e m d e l u t e g a p a s u n a s t o p a j o p r e m o g o v n i k i M o t n i k , Z a b u k o -v i ca , to re i n Peovnik .P o d r o j e z a b u k o v i k e , l i b o j s k e i n m o t n i k e p r e m o g o v n e k a d u n j en i b i l o podrobno geo loko obde l ano . Medtem ko j e p remogov s lo j vv z h o d n e m d e l u z a b u k o v i k e k a d u n j e o d k o p a n , b o t r e b a v z a h o d n e m d e l ue nada l j eva t i z r az i skovan j em. I s t o ve l j a za l i bo j sko kadunjo , k i j ep o d a l j e k z a b u k o v i k e p r o t i v z h o d u .

Podro j e Peovnika i n to r t ud i e n i de t a j l no geo loko obde l ano .P o d o s e d a n j e m p o z n a v a n j u p r e m o g i v S l o v e n i j i p r e d s t a v l j a j o m a n jp o m e m b n a p o d r o j a :Dravinjsko-mis l injski raz iskovalni pas . D o s l e j g e o l o k a r a z i s k o v a n j an i so da l a r ezu l t a tov , ke r so b i l a ome jena l e na opazovan j e povr ine , k j e rpa ni pr imernih gol ic , da bi se mogle z gotovos t jo dolo i t i geoloker a z m e r e . R a z i s k o v a n j e s p l i t v i m i v r t i n a m i b i v t e m p r e d e l u m o g l o r a z -j a sn i t i geo loke razmere .T a p a s o b s e g a z n a n a n a h a j a l i a p r e m o g a o d J u r o v s k e v a s i p r e k oP o l j a n , S l o v e n s k i h K o n j i c , S l o v e n j e g a G r a d c a v s m e r i D r a v o g r a d a .Z n a i l n o z a n j j e , d a p o l e g m l a j i h p l i o c e n s k i h p r e m o g o v n a h a j a m o t u d is t a re j e o l i gocenske i n ce lo k redne p remoge ze lo dobre kakovos t i .Ormoko-lendavski pas v k l j u u j e z e l o m l a d e r j a v e p r e m o g e , k i j i hj e eksp loa t i r a lo ve manj ih p remogovnikov , i n s i ce r :Globoka, k i l e i 6 k m v z h o d n o o d L j u t o m e r a . O d k o p a v a l i s o m i o c e n -ske r j ave p remoge , k i na s topa jo v dveh p l a s t eh , od ka t e r i h pa se j epr idob iva lo l e i z debe l e j e p l a s t i .Presika l e i 4 km od L ju to m er a ob ce s t i. S t ro j a ves Sred i e obD r a v i . T u j e z n a n i h p e t p l a s t i . V t e m p r e m o g o v n i k u o d k o p a v a j o t u d is e d a j p r e m o g z a l o k a l n e p o t r e b e .T u d i v p r e m o g o v n i k u Cigajnak, Nunska graba, Rinetova graba(W od Pres ike) , Hermanc i (W od Rine tove g rabe ) , r azen v Slamnjaku,nas topa po ve p l a s t i l i gn i t a .Kljuarovc i l e e 8 km seve ro zaho dno od O rmo a v do l i n i r ek eL e n i c e . S r e d n j e k v a l i t e t n i r j a v i p r e m o g n a s t o p a v p l i o c e n u v t r e h z a p o -r e d n i h t a n k i h p l a s t e h .P o d o b n o j e n a s t o p a n j e r j a v e g a p r e m o g a v Strjancih.R j a v i p r e m o g n a s t o p a v t r e h p l a s t e h 8 k m z a h o d n o o d O r m o a vPodgorcih.P r e d n a d a l j e v a n j e m i n v e s t i c i j s k i h d e l v t e h p r e m o g o v n i k i h j e t r e b ai zde l a t i geo loko pod l ago , k i bo za j e l a ce lo tn i pa s , k j e r na s topa jo p remogi ,t e r p o j a s n i l a m e d s e b o j n o p o v e z a n o s t p o s a m e z n i h p r e m o g o v n i h k a d u n j .


6/33

Ker so dosedan j a de l a za j e l a l e povr inske de l e p remogovih p l a s t i , j et r eba v t em raz i skova lnem pasu p re i skova t i t ud i v g lob in i , z a ka rgovor i j o ugo tov i t ve na d rug ih mes t i h i z r az i skovan j v l e t i h 19421943 ,ko so v b l i in i k ra j a Rak ian p r i Mursk i Sobot i i n pozne j e t ud i d rugodp r e v r t a l i p l a s t i r j a v e g a p r e m o g a .O b s t o j i e v e m a n j i h p l i o c e n s k i h p o d r o i j , m e d k a t e r i m i o m e n j a m oprodukt ivn i p l i ocen v Mi rensk i do l i n i (mi rensk i r az i skova ln i pa s ) v ob-rob ju k r ke do l i ne , k i pa sp r i o za log l i gn i t a v Ve len ju ve r j e tno ne bodov d o g l e d n e m a s u p r e d m e t r a z i s k o v a n j a .Vano podro j e r az i skovan j j e e koz insk i r az i skova ln i pa s , k i obsegap a l e o c e n s k e s k l a d e v S l o v . P r i m o r j u . T a r a z i s k o v a n j a n a j u g o t o v e , v k o -l i ko so t i pa l eocensk i (koz insk i ) sk l ad i p rodukt ivn i .O s t a l a n a h a j a l i a p r e m o g a , k i s o n a v e d e n a v p r e g l e d u p o k r a j i h ,ima jo pove in i l e t eore t i en pomen.Nafta in pl in

Naf to i n p l i n so i ska l i na podro ju S loven i j e od zae tka j u l i j a 1943do konca januar ja 1944. Dela so se raz teza la na okol ico Slov. Bis t r ice ,P tu j skega po l j a , na S lov . gor i ce , L ju tomerske gor i ce , Ha loze i n P rek-m u r j e . I z v r e n a s o b i l a m e r j e n j a z g r a v i m e t r o m i n s ei z m i n a r e f r a k c i j s k am e r j e n j a , s t r u k t u r n o v r t a n j e n a K o g u , K a p e l i , p r i M u r s k i S o b o t i i nv L e n d a v i t e r m i k r o p a l e o n t o l o k a r a z i s k o v a n j a .G l e d e n a m o n o s t i n a s t o p a n j a n a f t e i n p l i n a s m o u p o t e v a l i n a s l e d -n j a r a z i s k o v a l n a p o d r o j a .L e n d a v s k o - s e l n i k a a n t i k l i n a l n a s t r u k t u r a s p o d a l j k o m v a n t i k l i -n a l n o s t r u k t u r o K o g a i n H a l o z . V t e m p r e d e l u j e n a d a l j e v a t i s p r e i s k o -v a n j e m t e k t o n s k i h i n s t r a t i g r a f s k i h r a z m e r t e r i z v r i t i d e t a j l n a g e o f i -z i k a l n a m e r j e n j a .Z a g r a v i m e t r i n i m a k s i m u m p r i K a p e l i j e p o t r e b n o r a z j a s n i t i , a l i j epogojen z an t i k l i na lno s t ruk turo a l i pa z b l i ino k r i s t a l a s t i h sk r i l avcev .T r e t j e r a z i s k o v a l n o p o d r o j e s e r a z t e z a m e d t . l i j e m , C m u r e k o m ,R a d g o n o i n L e n a r t o m v S l o v e n s k i h g o r i c a h .e t r t o podro j e , k i l e i v obmo ju Krkega po l j a i n v poda l j kus t ruk ture umeanov , e n i b i l o n i t i geo loko n i t i geof i z ika lno raz i skano .e p red l e tom 1941 so b i l a do loena raz i sko va lna p od ro j a za m ine ra l nao l j a , k i so obsega l a ozeml j e med So t lo , Savo i n Ar t i ami . De t a j l na geo lo- k a k a r t i r a n j a , g r a v i m e t r i n a i n m a g n e t o m e t r i n a m e r j e n j a b i p o k a z a l am o n o s t u g o d n i h g e o l o k i h s t r u k t u r z a n a f t o i n p l i n v t r e t j e m i n e t r t e mr a z i s k o v a l n e m p o d r o j u .

KovineZ a l o g e j e t r e b a p r v e n s t v e n o z a g o t o v i t i v o k v i r u o b r a t u j o i h r u d n i k o v ,z l a s t i v Id r i j i i n Me ic i . Geo loka raz i skovan j a zah t eva e sam procespro i zvodnje , ne g l ede na raz i skovan j a v oko l i c i t eh rudn ikov .


7/33


8/33


9/33


10/33

Preg l ed rudn ih reze rv kae , da so v idne za loge v Me ic i r e l a t i vnom a n j e k o t v I d r i j i . Z a t o j e t r e b a r u d a r s k o - r a z i s k o v a l n a d e l a v m e i k e mrudi u e nada l j e k rep i t i .Tud i v Id r i j i , k j e r za a sa i t a l i j anske okupac i j e n i b i l o geo lok ihraz i skovan j , j e i ska t i monos t na s topan j a nov ih rudn ih t e l e s . I zbo l j a t ibo t r eba me tode za op l emeni t en j e rud , da bo mono i zkor i s t i t i t ud i de li z v e n b i l a n n i h z a l o g . T o j e p r e d v s e m r u d a r s k o - m e t a l u r k a n a l o g a .Razen v Idr i j i in Meic i z okol ico je zanimiv raz i skovalni pas nak o v i n e v P o s a v s k i h g u b a h . Z n a n i h j e n a d 3 0 n a h a j a l i r a z n i h m i n e r a l o van t imona , c inka , sv inca , i vega s rebra , bakra , s rebra i n e l eza , v enempr imeru s s l edov i koba l t a i n n ik l j a . Do seda j so p re i skova l i posameznarud i a l oeno . Tak na in de l a n i moge l po j a sn i t i t ek tonsk ih i n s t r a t i -g ra f sk ih razmer pa t ud i ne gene t ske zveze t eh rud i . Raz i skovan j a j eza to usmer i t i bo l j na p rouevan j e ce lo t e i n z uporabo geof i z i n ih me tod ,s s i s t e m a t i n i m r u d n o - m i k r o s k o p s k i m p r e i s k o v a n j e m t e r t u d i j e m t e k t o -n i k e d o g n a t i z a k o n i t o s t i v n a s t o p a n j u m i n e r a l o v . L e t a k o b o m o n o u g o -tov i t i , a l i so Posavske gube zan imive l e za rad i pe s t re mine ra l i zac i j e a l it u d i z a r a d i e k o n o m s k e v r e d n o s t i r u d i .O i z r e d n o i v e m r u d a r j e n j u v S l o v e n i j i v p r e t e k l o s t i p r i a v e l i k o t ev i l o neobra tu jo ih rudn ikov i n p ros tos l edn ih podro i j , k i so b i l i p red-m e t f i n a n n i h p e k u l a c i j . I z o h r a n j e n i h g o s p o d a r s k i h i n g e o l o k i h p o r o i lv mnogih p r imer ih n i j a sno , a l i j e b i l rudn ik opuen za rad i ne ren t ab i l -nos t i i n s l ab ih geo lok ih pogojev a l i s amo za rad i peku l ac i j . Za to b i b i l ot r e b a g l e d e n a s e d a n j e s p l o n o p o m a n j k a n j e m e t a l o v n e k a t e r e o p u e n erudn ike ponovno geo loko raz i ska t i i n ocen i t i s s t a l i a ruda rskegap r i d o b i v a n j a .N a v a j a m n e o b r a t u j o e r u d n i k e t e r d r u g a r u d n a n a h a j a l i a p o p o -da tk ih , k i smo j i h mogl i do seda j zbra t i . Razen t ega j e t r eba upo t eva t it u d i h a l d e o p u e n i h r u d n i k o v , k a t e r i h k o v i n s k a v s e b i n a b i v m n o g i hp r i m e r i h o m o g o i l a r e n t a b i l n o p r e d e l a v o .N a h a j a l i a k o v i n s k i h m i n e r a l o v n a v a j a m o n a 2 . k a r t i .

Nahajal i a antimonovih rudLepa njiva, 8 km seve rn o od e l ezn ike po s t a j e m ar tn o ob P ak i .Nas topa an t imoni t (v podre j en ih ko l i inah s t i b l i t i n p i ros t i b l i t ) v gnezd ih , i la h n a j v e d o 2 c m d e b e l i n e i n i m p r e g n a c i j a h v t r i a d n i h s k l a d i h .V 1. 1874 so raz i s ko val i z dve m a ro vo m a do 40 m, vzpo red no n a po vr init ud i z j a rk i .TrojaneBrezje , 20 km do lg pas an t imo ni tov ih il , k i j i h sp rem l j as t i b l i t . i l e dosee jo debe l i no neka j cen t ime t rov i n nas topa jo na j unemrobu ka rbonsk ih skr i l avcev . P red l e tom 1914 so p r idob iva l i an toks id , k i

s e j e u p o r a b l j a l z a p l e s k a n j e e l e z n i h k o n s t r u k c i j . P o z n e j e j e b i l o r u d a r -jenje obnovl jeno v le t ih 19141918 in 19181934. Rudo so uporabl ja l iza i zde l avo ba rv .Geologi ja Razprave in poroi la 2 17


11/33

Nahajal i a bakrovih rudV n a h a j a l i i h v Stari Osel ici, Kopri vniku, Pod jelo vem Brd u n a dkof jo Loko n a s t o p a j o h a l k o p i r i t , b o r n i t i n h a l k o z i n t e r o k s i d a c i j s k ap r o d u k t a m a l a h i t i n a z u r i t . M i n e r a l i s e n a h a j a j o n a k o n t a k t u m e d p e r m -s k i m i k r e m e n o v i m i p e e n j a k i s k a r b o n s k i m i s k r i l a v c i i n m e d t r i a d n i m iw e r f e n s k i m i s k r i l a v c i .V manj em obsegu j e rudn ik obra tova l okrog 1 . 1850 . Rudo so p re -de lova l i v l as tni separac i j i in topi lnic i . Pozneje so bi la l e s ledi lna de la .V kof ju p r i Cerknem n a s t o p a j o i m p r e g n a c i j e h a l k o p i r i t a i n h a l k o -z i n a z m a l a h i t o m v r d e i h g r d e n s k i h p e e n j a k i h n a k o n t a k t u z b e l e -rofonskimi apnenci . In tenz ivno so raz i skoval i od 1 . 1912 do 1918 z rovii n j a k i . Inves t i c i j e v rudn i ke naprave med i t a l i j ansko okupac i j o so sei zvr i l e b rez p redhodne geo loke p re i skave i n se n i so i zp l aa l e , ke r j e

v r u d i p r e m a j h n a v s e b i n a k o v i n e .ZlatenikBlagovica l e i v b l i in i g l avne ce s t e L jub l j anaCel j e .Vr i la so se le raz i skovalna de la v 1 . 1917 in pozneje , k i so ugotovi lah a l k o p i r i t i n s f a l e r i t v t a n k i h i l i c a h v k a r b o n s k i h g l i n a s t i h s k r i l a v c i hi n p e e n j a k i h .P r i Sv. Kriu p r i Radeah n a s t o p a j o h a l k o z i n , h a l k o p i r i t , m a l a h i t i na z u r i t v p e r m s k i h p e e n j a k i h , k i j i h o m e j u j e j o p e r m s k i a p n e n c i i nw e r f e n s k i s k l a d i .Pri Sv. Ani na d Tr i em l e i 300 m od km e t i j e Po iva ln ik ro v , k j e rso se v r i l a v 19 . s t o l e t j u r az i skova lna de l a . Tu nas topa t a ha lkop i r i t i nt enan t i t ( ? ) v manj ih ko l i inah .V Jozlovih jamah na Ok ok i gor i , 7 km W od S lo vens ke Bi s t r ice ,v d o l i n i O k o k e g a p o t o k a , n a s t o p a v g n a j s i h n e k a j m i l i m e t r o v d o n e k a jc e n t i m e t r o v d e b e l a k r e m e n o v a r u d n a i l a . K r e m e n j e i m p r e g n i r a n s h a l -k o p i r i t o m , g a l e n i t o m i n s f a l e r i t o m .O b P u s t ov i s o n a l i b a k r o v e m i n e r a l e m a l a h i t , a z u r i t i n k u p r i t , vB i s t r i k e m j a r k u p r i M u t i p a b a k r e n i k r e .1 k m s e v e r o v z h o d n o o d Meice j e naha j a l i e ha lkop i r i t a v b l i in ik m e t a M u h e r n i k a .

Nahajal i a svinevo-c inkovih rudP r i Stranjah p o d B o h o r j e m n a s t o p a t a k a l a m i n a i n g a l e n i t v k o l j k o -v i t em in we t t e r s t e inskem apnencu . Tudi v t em rud i u so se v r i l a l emanj a s l ed i l na de l a .V Triu pr i Mokronogu nas topa t a ga l en i t i n smi t son i t v sk l ad iht r i adnega do lomi t a . Rudo so t op i l i v t op i l n i c i v t . J anu .V Trebelnem p r i T r e b n j e m n a s t o p a k a l a m i n a v k o l j k o v i t e m a p n e n c u

srednje t r i ade . Okrog 1 . 1874 so se vr i la l e manja s ledi lna de la .R u d n i k Log pr i Bre icah je obra tova l v 1 . 1882. Galeni t nas topa tuv k a r b o n s k i h u s e d l i n a h .


12/33

R u d n i k Remnik pr i Breznem j e p r i e l obra tova t i v 1 . 1849 . Ga l en i ts s rebrom, s fa l e r i t i n ha lkop i r i t na s topa jo v f i l i t i h i n g ra f i t n ih sk r i l avc ih .Manj a raz i skova lna de l a so se v r i l a v Sredniku p r i T r e b n j e m p o1 . 1889 . Ga l en i t na s topa t u v pe rmskih i n ku lmskih l apor j i h i n peen j a -k i h . V t a l n i n i r u d o n o s n i h s k l a d o v n a s t o p a j o k a r b o n s k i g l i n a s t i s k r i l a v c i ,v k r o v n i n i p a w e r f e n s k i s k l a d i .V b l i in i Litije , kje r se v r i j o r az i skova lna de l a , so naha j a l i a ga l e -n i t a v martnem in Zavrstniku, v podobnih geo lok ih pogoj ih pa e vJablanici , Logu, Polniku in marju; v Maljeku in Pasjeku s k u p n o ss f a l e r i t o m .R u d n i k Plee pr i ko f l j i c i j e b i l okro g l e t a 1850 po m em ben za ra d iga l en i t a i n s fa l e r i t a .V Savskih jamah j e t vor i l ga l en i t gnezda i n i l e v rudonosnemapnencu . Spreml j a l ga j e s i de r i t , p repreen s t ank imi v lok i s fa l e r i t a .Rudo t ega rud i a so t op i l i v peeh na Je sen i cah . S rebro , k i ga j e ga l en i tvsebova l , so posebe j p r i dob iva l i . V rud i u j e na s topa l t ud i r ea lga r .P o s e b n o n a h a j a l i e g a l e n i t a j e v Lepejni p r i J a v o r n i k u .Leas t a naha j a l i a ga l en i t a so v z i l j sk ih sk l ad ih v Kranji in Ce-njici. V Kamnic i in Cirkuah pr i Vaah j e v d rub i s s fa l e r i t om, enakop r i Podkraju in Loki .V Vidernci p r i g r a d u Ponovie j e ga l en i t v d rub i s s fa l e r i t om inb a k r e n i m k r c e m .V Svet in i p r i C e l j u n a s t o p a g a l e n it n a k o n t a k t u k o l j k o v i t e g a a p n e n -c a , g r d e n s k e g a p e e n j a k a i n z g o r n j i h k a r b o n s k i h p l a s t i .V drug i po lov i c i 18 . s t o l e t j a se j e v r i l o obra tovan j e v rudn ikuikovci pr i Lakem, k j e r na s topa ga l en i t , i n v Padeih, v z h o d n o o dL a k e g a , k j e r n a s t o p a s r e b r n a t g a l e n i t i n l i m o n i t .Od 1854 do 1880 se j e v p re s l edk ih v r i l o obra tovan j e v rudn ikuVel iko irje p r i Z i d a n e m m o s t u . G a l e n i t n a s t o p a v k a r b o n s k i h i n p e r m -s k i h s k r i l a v c i h .R u d n i k Lokavec l e i 4,5 km od e l ezn i ke po s t a j e Lako . Tu nas to -p a s r e b r n a t g a l e n i t n a v e m e s t i h v k a r b o n s k i h p e e n j a k i h i n s k r i l a v c i h ,n a k a t e r e m e j e w e r f e n s k i i n p e r m s k i s k l a d i t e r k o l j k o v i t i a p n e n e c .Obra tovanje se j e pr ie lo v 1 . 1750 te r j e t ra ja lo s pres ledki do 1 . 1916.Topi ln i ko s red i e za Zikovco, Padee i n Lokavec j e b i l o v Pade ih .Od le ta 1890 do 1900 se j e vr i lo o br a t ov an je v Budni , ki lei ob c e s t i t . J a n R a d e e v g l o b o k e m j a r k u p o t o k a K n a p o v k e . G a l e n i t ,c i n o b e r i n b a r i t n a s t o p a j o t u v k a r b o n s k i h i n w e r f e n s k i h s k l a d i h .K n ap ov e l e e 13,5 km z ran e r t e seve rozah odn o od L ju b l j a ne .G a l e n i t i n i v o s r e b r n a r u d a n a s t o p a t a v k a r b o n s k i h s k r i l a v c i h . R u d a r i l iso v 15. in 16. s to le t ju te r v drugi polovic i 19. s to le t ja . Pozneje so sevr i l a r az i skova lna de l a t e r eksp loa t ac i j a do 1923 . l e t a . Rudnik so zapr l iza rad i n i zkega ods to tka sv inca v rud i .

Pod Gol i co nad Je sen i cami j e ugo tov l j en ga l en i t s s fa l e r i t om skupnoz b a r i t o m , n a d r u g i h m e s t i h v K a r a v a n k a h p a e v Savskih jamah, Bel -ici , Javorniku in v Ljubeljski dol ini .


13/33

Na kot i 1550 m m ed Ko ro ico (1516 m) in K ou to (2088 m), k i pr ip ad aob in i Sv. Ana nad Tr i em, nas topa ga l en i t skupno s smi t son i t om vobl ik i gnezd v t r i adn ih apnenc ih . Rudo so neka j a sa p r idob iva l i .V b l i i n i L o g a p o d M a n g a r t o m j e n a h a j a l i e g a l e n i t a ance tovaruda, k i l e i v s r e d n j e t r i a d n i h s k l a d i h n a j u n e m p o b o j u M a l e g a v r h ap o d M a n g a r t o m . G a l e n i t s p r e m l j a j o l im o n i t , p i r i t, s a d r a i n b a r i t . G a l e n i ti n m i n e r a l i, k i g a s p r e m l j a j o , z a p o l n j u j e j o p r e l o m n i c o , k i p o t e k a v s m e r i200 s topinj .Rudnik sv inca i n c inka v Puharjih p r i o t a n j u j e o b r a t o v a l o k r o g1. 1856, kasne je pa so se vr i la l e raz i skovalna de la . Sfa le r i t in ga leni tn a s t o p a t a v o z k e m p a s u v k r o v n i n i r a z p o k e , k i j o t v o r i j o t e m n o s i v i t r i a d -n i apnenc i . V t a ln in i r azpoke l ee sve t l os iv i apnenc i .G a l e n i t s e n a h a j a e v t . L e n a r t u p r i H r a s t n i k u , p r i R a k o v c u o bP o h o r j u , p r i S v . K u n i g u n d i , O b a l t u o b D r a v i t e r p r i R e i c i o b S a v i n j i .V z a d n j e m n a h a j a l i u s e n a h a j a v d r u b i z i v i m s r e b r o m . S f a l e r i tp a s e n a h a j a v d r u b i s p i r i t o m v S t a n g r o b u b l i z u Nove t i f te p r i G o r -n j e m g r a d u .

Nahajal ia ivosrebrnih rudR u d n i k S v . A n a ( L i p o i d , 1855) n a d T r i e m j e s p r v a u p r a v l j a lrudnik Idri ja . Obratoval je od 1. 1874 do 1904 in od 1917. do 1918. le ta .Rudni minera l j e c inober , k i so ga odkr i l i v 1 . 1762, po neka ter ih podatkihpa e v 1 . 1551 . Nas topa v impregnac i j ah i n gnezd ih v t r i adn ih apnenc ihw e n g e n s k e s t a r o s t i . T a l n i n o i n k r o v n i n o t e h a p n e n c e v t v o r i j o s k r i l a v c i ,k i j i h t u d i p r i t e v a j o w e n g e n u . H a l d e o p u e n e g a r u d n i k a v s e b u j e j o em a n j e k o l i i n e c i n a b a r i t a .P o d Mrzlico, 3 km sev e rn o od Trbo ve l j , so s l edov i ru da rsk ih de l izp r e j n j e g a s t o l e t j a i n v e r j e t n o e s t a r e j i . T u d i m e d o b e m a v o j n a m a s otu raz i skova l i i n de lno p r idob iva l i i vos rebrno rudo , k i so j o p rede lova l iv p r i m i t i v n i d e s t i l a c i j s k i n a p r a v i . R u d a n a s t o p a v g o r n j i h k a r b o n s k i hs k r i l a v c i h , k i j i h s p r e m l j a j o k r e m e n o v i k o n g l o m e r a t i , b r e e i n k v a r c i t i .P o n e p o p o l n i h p o d a t k i h o b s t a j a t a d v a s is t e m a r u d n i h i l. P r v e m u p r i p a d a

i l a z rudn imi mine ra l i ga l en i t , c i naba r i t i n ha lkop i r i t , k d rugemu pa i l az a rzen op i r i t om s s l edov i kob a l t a i n n ik l j a . Raz i skova lna* de l a b i p ok a -za l a , a l i ima rud i e ekonomski pomen .Cino be r se n ah a j a p r i kof j i Lok i p r i Sv. Tomau in Sv. Oboltu vp e e n j a k i h w e r f e n s k e s t a r o s t i .V s i l u r s k i h s k l a d i h Stegovnika v K a r a v a n k a h s e n a h a j a j o i m p r e g n a -c i je c i n o b ra ( T e l l e r , 1866, 290).Samorodno ivo s rebro so na l i med t . V idom in Mancami p r i Vipav iz r u d o s l e d n i m i d e l i v p e e n j a k i h i n l a p o r j i h ( M o s e r , 1 890 , 2 19 25 0in 1893, 238239).Nas topa pa e v sv inevem rud i u Litiji in K n ap ov ah oz . v c inko-v e m r u d i u p r i Reici . V Podgori s e v e r n o o d t . J a n a s o i m p r e g n a c i j ec i n o b r a v k a r b o n s k i h p e e n j a k i h .


14/33

Nahajal i a e lezovih in manganovih rude lezo so p r idob iva l i i z hema t i t n ih i n l imoni tn ih rud na razn ih k ra j i hSloveni je . Vsa ta rudia so opuena , ker so domneval i , da so iz -

rpana . Toda raz i skova lna de l a i n odkopavan j a n i so b i l a s i s t ema t ska .Odkopava l i so l e l ahko t a l j i ve rude , os t a l e rude , k i j i h s t akra tn imi s red-s tv i n i so mogl i p rede lova t i , pa so os t a l e neodkopane . Ta naha j a l i a b ib i l o t r eba s sodobnimi geo lok imi me todami raz i ska t i i n ocen i t i . Podrobnip o d a t k i o t e h n a h a j a l i i h s o n a s l e d n j i :e l ezo nas topa ob rek i Reka , na Kolp i okrog rnoml j a i n Me t l i ke .M e d K r k o i n T e m e n i c o n a s t o p a l i m o n i t o k r o g D v o r a , u e m b e r k a , t . V ida p r i S t i n i , Dobrn i a , T rebn j ega , S t rae i n Topl i c .Med Temenico , Krko i n Savo pa okrog t . Rupe r t a , t . J ana , Zeb-n ika , Hras tna , Mokronoga , t . Pe t ra , mar j e t e p r i Be l i c e rkv i i n okrogVodenic .Med Gor j anc i i n Krko nas topa l imoni t okrog Sv . Kr i a i n Vavte vas i .Dolen j ska naha j a l i a e l eza so e okrog Ponikev p r i Ve l . Laah ,K o r i n j a , O r t n e k a , G o r n j e K r k e i n M a g d a l e n s k e g o r e p r i G r o s u p l j e m .M e d l e v i m b r e g o m L j u b l j a n i c e i n S a v o s o n a h a j a l i a e l e z o v i h r u dn a p o d r o j u V r h n i k e , o k r o g H o r j u l j a , C e l a r j e v , L i g o j n e i n P o l h o v e g aG r a d c a . J u n o o d d e s n e g a b r e g a L j u b l j a n i c e p a s o n a h a j a l i a o k r o gBorovnice i n Ce rkn i ce .N a l e v e m b r e g u S a v e s o n a h a j a l i a D o l p r i L j u b l j a n i , V a e i n Z a -gor j e , ob desnem bre gu Save pa P o l n ik , P as j ek i n M a l j ek .Vzdol Soe i n na Krasu so naha j a l i a ob Hubl ju , okrog Kolka ,N a n o s a , m i h e l a p r i H r e n o v i c a h , B u k o v j a i n P l a n i n e . S e v e r n o o d c e s t eskoz i Hru i co pa okrog Vodic , Veha r , Id r i j e , Kanoml j e , Bukovice , Hobovt e r e bo l j s eve rno ob Fa r j em po toku i n e l ezn ik ih .V Bohin ju so naha j a l i a bobove e l ezove rude na Rudnem po l ju^okrog L ipan i ce , Mesnovca , Gor ju i n Kopr ivn ika , na Je lov i c i pa okrogD r a g o , K r o p e , K a m n e g o r i c e i n K u p l j e n i k a . N a G o r e n j s k e m s o n a h a j a -l i a e v Bohin j sk i Be l i , okrog Bleda , Zgorn j i h Gor i j , Pok l juke i n Me-ak l j e t e r zahodno od Tr ig l ava v do l i n i Zgorn j e T ren t e .S ide r i t na naha j a l i a so v Savsk ih j amah , okrog Be l i ce , T r i a ,L o m a , v K o k r i , K a m n i k i B i s t r i c i i n v T u h i n j s k i d o l i n i .N a h a j a l i a e l e z o v i h m i n e r a l o v p a s o t u d i s r e d i p r o d n a t e S a v s k er a v n i n e o k r o g R a i c e i n S m l e d n i k a .Vrs t a naha j a l i e l eza a s t o p a t u d i v d o l v i t a n j s k e g a p a s u , k ip o t e k a v v z p o r e d n i k i s m e r i i n k a t e r e g a j e d r o t v o r i j o k a r b o n s k i s k l a d i .Na t a pas so vezana n a h a j a l i a s i d e r i t a v H u d i n j i , V i t a n j u , P a k ipr i Ve l en ju , Ga l i c i j i , Za logu t e r anke r i t a v Razboru . Ta naha j a l i a sot v o r i l a s k u p n o z n a h a j a l i i v H u d e m k o t u n a P o h o r j u p o d l a g o m i s l i n j -s k e g a f u i n a r s t v a .Na V ran ske m , okrog Vu hr ed a i n t . Lo vrenc a , p r i Me ic i, naK o z j a k u , v t . R u p e r t u p r i L a k e m , p r i P o d e t r t k u i n p r i P l a n i n i p r iS e v n i c i s o p r a v t a k o n a h a j a l i a e l e z o v i h m i n e r a l o v .V v s e h n a t e t i h k r a j i h s o b i l e v s r e d n j e m v e k u i n t u d i v n o v e j e masu topi lnice , k i so izkor i a le naha ja l i a e leza svoje bl inje okol ice .


15/33

Na ve l i ko raz i r j enos t e l ezov ih rud na naem ozeml ju kae neka j t i soi zdan ih rud os l e dn ih do vo l j en j v r azd ob ju od s rede 17. s t o l e t j a do zae tka20. s to le t ja .N a v a j a m o z a n e k a t e r a o d t e h n a h a j a l i , k o l i k o r s o b i l a v n o v e j e m a s u p r e i s k o v a n a , p o d r o b n e j e p o d a t k e :Rudnik i v oko l i c i Olimja pr i Pode t r t ku so obra tova l i v 19 . s t o l e t j u .Tako j e na p r imer v 1 . 1878 obra tova lo 17 rudn ikov , k i so p r idob iva l il imoni t . Ruda nas topa v ozeml ju , k i ga se s t av l j a jo miocensk i pe en j ak i ,w e n g e n s k i i n w e r f e n s k i s k l a d i , k o l j k o v i t i a p n e n e c t e r w e t t e r s t e i n s k iapnenec i n do lomi t . Te t vorbe p reb i j e ok d i abaza . Ni e po j a sn j eno , a l in a s t o p a n a r u d o n o s n e m t e r e n u s i d e r i t ; d o s e d a n j a r a z i s k o v a l n a d e l a s odogna l a l e ve j e ko l i ine anke r i t a .S e v e r n o o d V r h n i k e n a s t o p a o o l i t n a e l e z o v a r u d a n a p o d r o j u Pod-l ipe, Pajsarjev in Celarjev m e d m l a j i m i t r i a d n i m i i n w e r f e n s k i m i s k l a d i .Rudniki so obra tova l i okrog 1 . 1871.V r u d n i k u Hrastno p r i M o k r o n o g u n a s t o p a h e m a t i t n a r u d a . N a o z e m -l j u n a s t o p a j o w e r f e n s k i s k l a d i t e r s r e d n j e t r i a d n i a p n e n c i , d o l o m i t i i nskr i l avc i .V k r e d n i h i n j u r s k i h a p n e n c i h o b r o b j a P l a n i n s k e g a p o l j a v p a s uPlanina Lipi je nas topa oo l i t na (? ) e l ezova ruda , k i j e b i l a p redme tm a n j i h r a z i s k o v a l n i h d e l .V le t ih 18701896 in 19121922 so pr idobiva l i e lezovo rudo naKopi tovem gr i u j u g o z a h o d n o o d B r e z o v i c e . R u d a n a s t o p a v r a b e l j s k i hsk l ad ih , k i j i h ome ju j e g l avn i do lomi t .P r i Ribn i c i v Hudem kotu n a P o h o r j u j e n a h a j a l i e m a g n e t i t a i np i r i t a z n e k a j h a l k o p i r i t a , k i n a s t o p a j o v o s n o v i i z h e d e n b e r g i t o v e g a ,e p i d o t o v e g a i n g r a n a t o v e g a s k a r n a n a k o n t a k t u d a c i t a , m a r m o r o v i na p n e n i h s k r i l a v c e v .V Mirni na Dolenjskem je od 1 . 1917 do 1919 obra tova l rudnikmangana . Ruda j e ps i l ome lan i n vad , k i s t a na s t a l a v j u r sk ih sk r i l avc ih ,k i p a l e e s e k u n d a r n o n a t r i a d n i p o d l a g i .V j u r s k i h a p n e n c i h n a s t o p a p s i l o m e l a n v ezsoi j uno od Vrsn ika ,do 10 cm de bele i le ps i lom elan a p a v l i ad nih sk lad ih Porezna ter sot u u g o t o v l j e n e n a v e j e r a z d a l j e .O p u e n r u d n i k m a n g a n o v e r u d e i m a m o v eleznikih n ad kof j oLoko. Podel i tve jamskih mer so bi le v le t ih 1815 in 1872, rudnik paje obra tova l od 1 . 1815 do 1885. Ps i lomelan nas topa tu v karbonskihs k r i l a v c i h .M a n g a n o v o r u d o s o r a z i s k o v a l i v Studencu pr i Sevn ic i , da l j e nap o d r o j u rna prstKoblja, k j e r n a s t o p a t a p s i l o m e l a n i n v a d v t e m n i hl a p o r j i h i n k r e m e n o v i h s k r i l a v c i h s p o d n j e j u r s k e s t a r o s t i .R u d n i k a m a n g a n o v e r u d e s t a o b r a t o v a l a p o d Stolom in Begunj ico,k j e r n a s t o p a m a n g a n o v a r u d a v l e a h . V k r o v n i n i s o s v e t l o r d e i i nt emnorde i apnenc i , k i l e e na g l avnem do lomi tu . Rudnik j e obra tova lca . 45 le t , do le ta 1918, t e r j e proizvedel skupno okrog 135.000 ton rude( N i k i t i n , 1940, s t r. 123 124). P r v i f e r r o m a n g a n n a sv e t u j e b i l p r o -d u c i r a n n a J a v o r n i k u i z t e m a n g a n o v e r u d e .


16/33


17/33

GlineN a h a j a l i a k a o l i n a i n k a o l i n s k i h g l i n j e p r i a k o v a t i v o b r o b n e mp a s u m a g m a t s k i h m a s i v o v , k j e r s o b i l i p o g o j i z a p r e p e r e v a n j e u g o d n i .

P redvsem so ugodna podro j a ap l i t ov , k i so boga t i z g l i nenc i . Za to j ev a n o s i s t e m a t i n o p e t r o g r a f s k o k a r t i r a n j e P o h o r j a . D r u g o v r s t o u g o d n i hp o d r o i j t v o r i j o p a s o v i f e l z i t s k i h k e r a t o f i r o v i n p o r f i r i t o v , k i n a s t o p a j on a v e m e s t i h v w e n g e n s k i h s k l a d i h .D r u g o v r s t o n a h a j a l i p r e d s t a v l j a j o s e k u n d a r n o n a p l a v i j e n e g lin e^k i n a s t o p a j o n a p r i m e r v t a l n i n i n e k a t e r i h p r e m o g i . T a k o j e n a ak e r a m i n a i n d u s t r i j a u p o r a b l j a l a b e l e o l i g o c e n s k e g l i n e v H u d i j a m i p r iL a k e m , t e p a s o t r e n u t n o i z r p a n e . N a d a l j n j a g e o l o k a r a z i s k o v a n j ab i mogla zago tov i t i nove za loge v t a ln in i o l i gocensk ih p remogov vz a g o r s k o - l a k e m p a s u i n t u d i d r u g o d .Naha j a l i a ben ton i t n ih g l i n imamo v oko l i c i Novega mes t a , p r i to -r a h i n p r i P o d e t r t k u . V e n d a r s o m o n o s t i n a s t o p a n j a t u d i d r u g o d , k j e rso t u f i p repe re l i v g l i ne . Te g l i ne so nu jno po t rebne ko t i n j ekc i j skos reds tvo za u t r j evan j e t a l , z a gos t e i zp l ake p r i v r t an ju i n ko t vezna g l i naz a k e r a m i n e m a s e . T e r c i a r n i i n w e n g e n s k i t u f i v S l o v e n i j i s o p r e c e jraz i r j en i , venda r e n i so p re i skan i .

K r e m e nV e l i k e z a l o g e k r e m e n o v i h p e s k o v z a s t e k l a r s t v o i n k e r a m i k o n a s t o -pa jo v Leskovcu , Bi rn i va s i , t . J anu i n Globokem, l i va r sk i pe sk i pav Moravk i do l i n i , v to rah i n Ol imju .V e n d a r t i p e s k i z a s t e k l a r s t v o i n k e r a m i k o n e u s t r e z a j o p o p o l n o m a ,ke r vsebu j e jo p reve l i k ods to t ek g l i ne i n e l eza . Tudi p r i l i va r sk ih pesk ihses t av e ne us t reza popolnoma zah t evam. Za l i va r s tvo b i mora l i ime t ik r e m e n o v i p e s k i p r i m e r n o z r n a t o s t i n d r o b n o p r i m e s p r o t i s e i g u o d p o r n egl ine .V p o g l e d u r a z i s k o v a n j a k r e m e n o v i h p e s k o v b o t r e b a p r e g l e d a t io b s t o j e a n a h a j a l i a t e r k a t e g o r i z i r a t i p o s a m e z n e p l a s t i p o n j i h o v iu p o r a b n o s t i , o b e n e m p a r a z i r i t i r a z i s k o v a n j a n a n o v a n a h a j a l i a .Naha j a l i k remenovih k r i s t a lov (kamena s t r e l a , s t r e l i ce ) , k i j i hu p o r a b l j a e l e k t r o t e h n i n a i n d r u g a i n d u s t r i j a , j e v e .V o p u e n e m r u d i u v K n a p o v a h s o n a l i d r u z e t e g a m i n e r a l a .Sor azm erno ve l i ke k r i s t a l e , do 10 cm do lge , so na l i p r i k r a j u Ko renop r i K r a n j i t e r n a L j u b l j a n s k e m g r a d u . H a q u e t j e o p is al k r e m e n o v ekr i s t a l e s Ornega v rha p r i Po lhovem Gradcu i n z gore S l i vn i ce p r iCe rkn i c i . Nas topa jo e v Crngrobu pr i kof j i L o k i , n a Z l a t e m v r h u n a dP o l j a n a m i , v k o n g l o m e r a t i h p r i N o v e m m e s t u , v k r e m e n o v e m k a m n o -lomu pr i Vikrah , p r i t . Rupe r tu , okrog Os i l n i ce na Kolp i i n p r i

M o r a v i c a h .Za vaen p ro i zvod , ko t j e opeka s i l i ka , p r i de jo v po t ev kva rc i t i ,z l a s t i pe rmski konglomera t i Dolanove so t e ske p r i T r i u , ob Lon ic ip r i M e d v o d a h t e r n a p o d r o j u I d r i j a k o f j e .


18/33

SadraL e i a s a d r e p o t e k a j o v K a r a v a n k a h o d D o v j e g a p r e k o S a v s k i hj am, Hru i ce , P l an ine , J e sen i c i n Mos t do Tr i a .D r u g o d j e s a d r a z a s t o p a n a v w e r f e n s k i h p l a s t e h i v o s r e b r n e g arud i a p r i Sv . To ma u p r i kof j i Lok i , p r i C e rk l j ah na S t r m cu t e r vg l in i z a g o r s k e g a p r e m o g o v n i k a ( V o s s , 1895, s t r . 7 2).

Bari tB a r i t p r i d o b i v a j o v P l e a h . N a s t o p a k o t p r i k a m e n i n a v L i t i j i , vb l i in i Urbasovega rova rud i a Be l i ca p r i J e sen i cah t e r j uno odGol i ce p r i Odanu . Seve rozahodno od Tr i a v rud i u Po iva ln ik son a l i p r a v t a k o b a r i t v s p r e m s t v u m a l a h i t a , a z u r i t a i n t e n a n t i t a . V v e j iko l i in i ko t i zpo ln i t ev g l i n nas topa p r i Zavrs tn iku v b l i in i L i t i j e( V o s s , 1895, s t r . 73). veploV d o l i n i K r m e j e n a h a j a l i e v e p l a u m a z a n o r u m e n k a s t o r j a v e b a r v e ,d rugo pa v b iv ih kop ih za sadro na Je sen i cah .

Grafi tGraf i t so na l i v Id r i j i ko t oprh na do lomi tu i n sk r i l avc ih , v L i t i j iv z i l j s k i h s k r i l a v c i h t e r v r u d i u a n t i m o n a v T r o j a n a h . N a h a j a l i ag r a f i t a s o e v B r e n i k u p r i B r e z n e m o b D r a v i i n G u t a n j u .

I I IZ a u s p e e n r a z v o j r a z i s k o v a l n i h d e l v o b r a v n a v a n i h n a h a j a l i i hj e p o t r e b n a s i s t e m a t i n a p r i p r a v a . P r v a f a z a r a z i s k o v a n j a m o r a b i t ig e o l o k o k a r t i r a n j e .P r v o t e n n a m e n i z d e l a v e g e o l o k i h s p e c i a l k j e b i l v u g o t a v l j a n j ugeo lok ih razmer v posameznih p rede l i h , ka j t i geo loka ka r t a j e p red-

s t a v l j a l a p o d l a g o n e l e z a r a z i s k o v a n j a m i n e r a l n i h s u r o v i n , t e m v e t u d io s n o v o z a v e j e g r a d b e n e p r o j e k t e , z l a s t i p r i k o m u n i k a c i j a h , k a r j ez a h t e v a l i n d u s t r i j s k i r a z v o j 19. s to l e t j a . Za to j e duna j sk i geo lok i zavodtud i p r i na s p r i e l s red i 19 . s t o l e t j a ka r t i r a t i z namenom, da se i zde l a jogeo loke ka r t e .Vendar t a namen ni b i l doseen. Iz 3 . kar te s ledi , da je od 34 sekc i jpo t ed an j i avs t r i j sk i t opo gra f sk i osnov i v m er i l u 1 : 75.000 b i lo t i ska n ih l e10 ka r t , e ne up o t ev am o l e de lno t i sk an ih sek c i j . Od t ega t ev i l a paj e l e 6 sekc i j i zde l an ih t ako , da m or e jo g l ede na dan an j e po t reb e rab i t ik o t d o b r a g e o l o k a k a r t a . N a p o d r o j u L j u d s k e r e p u b l i k e S l o v e n i j e , k ije b i lo od 1918. l e ta okupi rano od I ta l i j e , so bi le t i skane spec ia lke v me-r i l u 1 :100 .000 , p r i ka t e r i h so za nae ozeml j e uporab i l i ka r t e avs t r i j sk ihgeo logov pred d rugo sve tovno vo jno , t ako da t ud i o t em de lu n imamo


19/33

v p o g l e d u n a d a l j n j e g a i z p o p o l n j e v a n j a g e o l o k i h k a r t n o b e n e g a n a -predka . Ke r j e b i l a zadn j a ka r t a t i skana v l e tu 1898 , e ne upo t evamop o n a t i s n j e n i h k a r t v S l o v e n s k e m P r i m o r j u , p o m e n i , d a r a z p o l a g a m o zdob r imi t i ska n im i ka r t a m i l e za ca. 25 /o po vr in e L jud sk e rep ub l ikeS loven i j e . S t an j e j e r azv idno i z 3 . ka r t e .G e o l o k a k a r t a t v o r i o s n o v o p r i r a z i s k o v a n j u m i n e r a l n i h s u r o v i n ,z a p r o j e k t i r a n j e h i d r o c e n t r a l i n z a o s t a l a v e j a g r a d b e n a d e l a . M e n i m o ,da j e bodoe de lo na i zde l av i geo loke ka r t e S loven i j e ko t s e s t avnemd e l u g e o l o k e k a r t e F e d e r a t i v n e l j u d s k e r e p u b l i k e J u g o s l a v i j e v o d i t i vsk l adu z nae lom, na j s e e v p rv i e t ap i i zde l a jo geo loke ka r t e t i s t i hs e k c i j , k i p r e d s t a v l j a j o n e p o g r e l j i v o p o d l a g o z a n a d a l j n j a p o d r o b n ag e o l o k a r a z i s k o v a n j a . T a k a p o d r o j a s o c o n e n a h a j a l i k o v i n , p r e m o -g o v n e k a d u n j e , n a f t n a p o l j a , r e n e s t r u g e , p r i m e r n e z a i z g r a d n j o h i d r o -cen t ra l i t d . i n sp loh geo loko e nepre i skan i p rede l i .

B r e z d o b r e g e o l o k e k a r t e j e h i t r o s t s e d a n j i h p o d r o b n i h g e o l o k i hraz i skova ln ih de l , k i b i s i ce r p r i naa l a mnogo h i t r e j e r ezu l t a t e o do lo- a n j u r e z e r v m i n e r a l n i h s u r o v i n , m a n j a , h k r a t i p a b i d o b r a g e o l o k ak a r t a t v o r i l a p o d l a g o d r u g i m k a r t a m , p o d l a g o z a u r b a n i s t i n o p r o j e k -t i r an j e i n za geo log i j o g radben ih t a l i n g rad iva . De j s tvo , da n i geo lok ihka r t p rav za t i s t e p rede l e , k i so s s t a l i a p r idob ivan j a mine ra ln ihs u r o v i n n a j b o l j v a n i , n a r e k u j e i z d e l a v o g e o l o k e k a r t e u s t r e z n i h s e k c i j .Na r t i zde l ave j e r azv iden i z 4 . ka r t e . V prvo e t apo smo uvrs t i l i t i s t ap o d r o j a , z a k a t e r a i m a m o d e l n o s t a r e m a n u s k r i p t n e k a r t e , k i n i s o v e u p o r a b n e , d e l n o p a o b s t a j a j o s i c e r t i s k a n e s e k c i j e , a z a h t e v a j o v e j i hp o p r a v k o v . T e k a r t e s o t u d i z a g o s p o d a r s t v o p r v e n s t v e n e v a n o s t i .V drugo e t apo smo uvrs t i l i e p reos t a l a podro j a , z a ka t e ra e n imamov c e l o t i t i s k a n i h k a r t , v t r e t j o p a o z e m l j e , z a k a t e r o o b s t a j a j o u p o r a b n et i s k a n e k a r t e , a b o p o t r e b n o d o p o l n i l n o k a r t i r a n j e z a r a d i n o v e g a m e r i l a1 : 50.000.M i n e r a l n e s u r o v i n e s o p o d l a g a i n d u s t r i j s k e p r o i z v o d n j e t e r n j e n e g an a d a l j n j e g a r a z v o j a . Z a t o i m a i s k a n j e i n d o l o a n j e m i n e r a l n i h s u r o v i nv m n o g i h d r a v a h i n t u d i p r i n a s v e l i k o p o d p o r o d r a v e .V nove j em asu j e b i l o t r eba geo loko s lubo bo l j p r i l agod i t i po t re -b a m g o s p o d a r s t v a , m o d e r n i z i r a t i m e t o d e r a z i s k o v a n j i n d o b i t i z a t op o t r e b n o o p r e m o .Ta uporabna smer j e ugodna za geo log i j o ko t znanos t . Nepos rednao p a z o v a n j a g e o l o g a v r u d n i k u s o n a j b o l j t r d n a p o d l a g a n e l e z a u s m e r -j a n j e j a m s k i h d e l i n o d k r i v a n j e n o v i h z a l o g , t e m v e t u d i z a r e e v a n j esp lono geo lok ih , s t r a t i g ra f sk ih i n t ek tonsk ih razmer i r ega podro j a ,k i j i h r e u j e j o r a z i s k o v a l c i g e o l o k i h z a v o d o v p r i k a r t i r a n j u . N a d r u g is t ran i j e skora j n i gospoda rske panoge , k i j i dobra geo loka ka r t a neb i p r i l a p r a v , m n o g i m p a j e n u j n o p o t r e b n a .

G e o l o k a o p a z o v a n j a v p r i r o d i m o r a j o d o p o l n i t i i n r a z j a s n i t i l a b o -r a t o r i j s k a p r e i s k o v a n j a . Z a t o m o r a j o g e o l o k i z a v o d i r a z p o l a g a t i s s p e -c i a lno opremo. Ni so samo po t rebn i pa l eon to lok i , mikropa l eon to lok i ,k e m i n i i n r u d n o p e t r o g r a f s k i l a b o r a t o r i j i , t e m v e s o r a v n o t a k o n u j n o


20/33

p o t r e b n e p r i p r a v e z a s p e k t r o g r a f s k o i n r e n t g e n s k o p r e i s k o v a n j e t e r z ad o l o e v a n j e m a g n e t n i h , e l e k t r i n i h i n d r u g i h l a s t n o s t i s k l a d o v i n n j i -h o v i h s e s t a v n i h d e l o v .P o z n a v a n j e f i z i k a l n i h i n k e m i n i h l a s t n o s t i z e m e l j s k i h p l a s t i j e n u j n op o t r e b n o v d o b i , k o p r i e n j a n a p r i m e r p r i v r t a n j u e l e k t r i n o j e d r o v a n j e e d e l n o n a d o m e a t i m e h a n i n o j e d r o v a n j e , k o j e n a p r a v i l a u p o r a b n ag e o f i z i k a n e s l u t e n r a z v o j . P o l e g t e g a n a m t a k e p r e i s k a v e n u d i j o p o d l a g oz a o c e n j e v a n j e e k o n o m s k e v r e d n o s t i d o l o e n e m i n e r a l n e s u r o v i n e i nm o n o s t n j e n e p r e t v o r b e v u p o r a b l j i v p r o i z v o d .Po l eg geo loke ka r t e i n l abora to r i j ev mora jo b i t i i zpo ln j en i e d rug ipogoj i , da b i geo loka s l uba uspeno i zvreva l a svo j e na loge :Geofiz ikalna s luba t v o r i z e l o m o a n f a k t o r p r i m o d e r n i h r a z i s k o v a -n j i h m i n e r a l n i h s u r o v i n , g r a d b e n i h t a l , v o d e i t d . P ri n a s g e o f i z i k a l n em e t o d e e m n o g o p r e m a l o u p o r a b l j a m o . N a b a v a g e o f i z i k a l n i h i n s t r u m e n -tov b i go tovo naprav i l a p reobra t v r az i skovan j ih , k i b i s e s t em pocen i l ain b i da l a bo l j z anes l j i ve poda tke .D o b r o u r e j e n geoloki muzej, ki mora obsega t i vso geo loko doku-m e n t a c i j o z o b s e n i m i z b i r k a m i , j e p r a v t a k o n e o b h o d n o p o t r e b e n . O b -s to j ea zb i rka Geolokega zavoda LRS j e e ze lo nepopolna ; vsebu j e l ekamenine , minera le in fos i le , k i so bi l i zbrani od 1 . 1947 da l je . Zbi rkei z r azdobja 18801918 in 19411945 se naha j a jo pove in i v duna j skemg e o l o k e m z a v o d u . V L j u b l j a n i s o v p r i r o d o s l o v n e m m u z e j u l e z b i r k e ige Zoi sa (17471819) , Znans tvenega d ru tva , Hohenwar t e i n d rug ih .Te zb i rke so t ud i za sedan j i t ud i j geo log i j e s l ovenskega ozeml j a osnov-nega pomena . Venda r j i h za seda j n i mono v t a namen uporab i t i , ke rs o n a m e e n e v n e p r i m e r n i h p r o s t o r i h i n s a m i e k s p o n a t i z b i r k r a z v r e n in e s i s t e m a t s k o . V e l i k d e l z n a m e n i t e Z o i s o v e i n H o h e n w a r t o v e z b i r k e , k ina j b i s l u i l v t ud i j ske namene , n i e n i t i v ce lo t i i nven t a r i z i ran i n za tud i j dos topen . Vsa t a zb i rka v muze ju j e po l eg t ega mr tva , ke r j en i h e n e d o p o l n j u j e z n o v i m i v z o r c i .Razen geo lokega muze j a j e e vaen razvo j kn j i n i ce i n i zda j an j eg e o l o k i h p u b l i k a c i j .e l e t ako o rgan i z i rana geo loka s l uba , k i bo s i ce r o rgan i zac i j skorazde l j ena na geo loke odde lke p r i pod j e t j i h i n na geo lok i zavod ,de j ansko pa bo l e p reds t av l j a l a de lovno eno to , bo l ahko uspeno pr i -p o m o g l a k p o v e a n j u z a l o g m i n e r a l n i h s u r o v i n i n k d r u g i m n a l o g a m ,k i so vezane na geo loka raz i skovan j a .O d g o v o r i t i n a v p r a a n j a , a l i j e v L j u d s k i r e p u b l i k i S l o v e n i j i p r i -akova t i nov ih rudn ih l e i a l i b i s t veno povean j e za log e znan ihmine ra ln ih su rov in , bo mono e l e t eda j , ko bo s sodobnimi geo lok imiin d rug imi me todami nae ozeml j e p re i skano ne l e s s t a l i a obs to j am i n e r a l n i h z a l o g , t e m v e t u d i s s t a l i a n j i h o v e r u d a r s k e i n i n d u s t r i j s k ep r e d e l a v e t e r p r a k t i n e u p o r a b e .e danes pa j e mono ugo tov i t i , da j e t ud i v L judsk i r epub l ik iS loven i j i r az i skova lna p rob l ema t ika obsena t e r smo jo i z t ega raz logao b r a v n a v a l i .


21/33

DodatekN a h a j a l i a k o v i n s k i h i n n e k o v i n s k i h m i n e r a l o v t e r p r e m o g o v i nl i g n i t a v L R S l o v e n i j i b r e z o z n a b e g o s p o d a r s k e g a p o m e n a :

Ajd ov ina v Vipa vsk i do l i n i : r j av i rno m e l j : boks i t , Fep r e m o g , b o k s i t r n u e p r i L j u b l j a n i : p i r i tB a b n a g o r a p r i u s m u : r j a v i D e j a v a s p r i P o n i k v a h n a D o l e n j -p r e m o g s k e m : b o k s i tB a a p r i P o d b r d u : M n D o b l i ca p r i C e r k l j a h : k r e m e nB e g u n j e p r i C e r k n i c i : k r e m e n o v i D o b r e p o l j e p r i V e l. L a a h : l i g n i tk r i s t a li D o b r u n j e p r i L j u b l j a n i : r n iB e g u n j ic a v K a r a v a n k a h : M n p r e m o gBe l i v r h p r i Vin i c i v Be l i k r a j i n i : Do brn i p r i T r eb n j e m : Feb o k s i t D o l e n j a S t r a a p r i N o v e m m e s t u :B e l ic a v K a r a v a n k a h : r n i g l i n aprem og, Fe , Pb , p i r i t Dol p r i A jd ov in i : k r em en ov iBi s t r i k i j a re k p r i M ut i : Cu kr i s t a l iBlago vina p r i Ce l j u : vep lo , l o j evec Dol p r i L j ub l j an i : FeBled : Fe , k r ed a D ovje : s adr a , k re daBo hin j ska Be l a : Fe Drago e p r i e l ezn ik ih : FeB o h i n j s k a B i s t r ic a : r j a v i p r e m o g , D v o r p r i u e m b e r k u : b o k s i t , F ek r e d a F a m l j e p r i V r e m s k e m B r i t o f u :B r e g p r i L i t i j i : P b r j a v i p r e m o g

B r e z n o p r i L a k e m : b a r i t , P b F a r j i p o t o k p r i V o j s k e m n a d I d r i j o :B r e z o v i c a p r i r n o m l j u : r n i p ep r e m o g F a r n a v a s p r i P r e v a l j a h : k r e m e nBrezovica p r i M okro nog u: l i gn i t i n k v a r c i tB r e n i k p r i B r e z n e m o b D r a v i : F u i n e p o d B o h o r j e m : k a l c e d o nS r a f i t Gal i c i j a p r i Ce l j u : Fe , PbB r i to f p r i D i v a i: r j a v i p r e m o g G l o b o k a p r i L j u t o m e r u : r j a v iB u d g a n j a v a s p r i u e m b e r k u : F e p r e m o gB ud na va s p r i Rad eah : Pb , Hg , Globoko pr i Bre i cah : l i gn i t , g l i nab a r i t G o r a O l j k a v S a v i n j s k i d o l i n i:B u k o v i c a n a T r n o v s k i p l a n o t i : F e b o k s i tB u k o v j e p r i P r e d j a m i : F e G o r i a n e p r i M e d v o d a h : r j a v iB u t o r a j v B e l i k r a j i n i : b o k s i t p r e m o gCe la r j i p r i V rhn ik i : Fe G or ju e p r i Bl ed u : FeC e r k n i c a p r i R a k e k u : F e G o r n j a K r k a n a D o l e n j s k e m : F eCi rk ue p r i Va ah : Pb , Zn , Cu G or n j i Dol i j un o od M is l i n j a :C r n g r o b p r i k o f j i L o k i : k r e m e - b o k s i tnov i k r i s t a l i Gozd pr i L i t i j i : P b e p l j e p r i V r a n s k e m : k a o l i n G r a i p r i O p l o t n i c i: r j a v i p r e m o gen j i ca p r i Bl agovic i : Pb , Cu , Sb G rad ac p r i M e t l i k i : Fe e n j i c e p r i P o d n a r t u : b o k s i t G r a d i e p r i O b a l t u o b D r a v i :ezsoa p r i Bov cu : M n kre m en ov e i le rna : kao l i n Hob ove p r i C e rkn em : Mo, Cu , Fe , r n a p r s t v T r i g l a v s k i h A l p a h : M n a n t r a c i t


22/33

H o e p r i M a r i b o r u : g r a f i t n i K n a p o v e p r i M e d v o d a h : P b , H g ,s k r i l a v e c A gH o l m e c p r i P r e v a l j a h : r j a v i K o b l j a v T r i g l a v s k i h A l p a h : M np r e m o g K o e v j e : r j a v i p r e m o g , b o k s i tH o t a v l j e p r i P o l j a n a h v P o l j a n s k i K o f c e , p l a n i n a p r i T r i u : F ed o l in i : M n K o k a r j e p r i M o z i r j u : b o k s i tH r a s t e n i c e p r i P o l h o v e m G r a d c u : K o k r a n a d K r a n j e m : F ea n t r a c i t K o l k p r i A j d o v i n i : F eH r a s t n i k : r j a v i p r e m o g K o m e n d a : g l in aH r a s t n o p r i M o k r o n o g u : F e K o n j i k a g o r a : r j a v i p r e m o g ,H r a s t o v e c p r i P o l j a n a h : r n i d o l o m i t n i p e s e kp r e m o g K o p i t o v g r i p r i B o r o v n i c i : F eH r a s t p r i M e t l ik i : b o k s i t K o p r i v n i c a p r i S e n o v e m : r j a v iH r u i c a p r i J e s e n i c a h : s a d r a p r e m o gH u d i e v g r a b e n p r i S l ov . B i s t r ic i : K o p r i v n i k n a d N o m e n j e m : F ej a s p i s K o p r i v n i k p r i S o v o d n j u : a n t r a c i t ,H u d i k o t p r i R i b n i c i n a P o h o r j u : C up e q u K o r e n o p r i H o r j u l j u : F eH u d i n j a p r i V i t a n j u : F e K o r e n o p r i K r a n j i : k r e m e n o v iId r i j a : Hg , Fe k r i s t a l iI g p r i L j u b l j a n i : b o k s i t K o r i c a : k r e m e n o v i k r i s t a l iIha n p r i Do m a lah : ok ra Ko ro i ca p r i Sv . A ni na d Tr i emI l i r s k a B i s t r i c a: l i g n i t v K a r a v a n k a h : P b , Z nI v a n j e s e lo p r i R a k e k u : F e K o r o k a B e l a : C u , k r e m e nI v a n j k o v c i p r i L j u t o m e r u : r j a v i K o s t a n j e v i c a n a D o l e n j s k e m : F ep r e m o g K o z j e : r j a v i p r e m o gJ a b l a n i c a p r i L i t i j i : P b , Z n K o z j i v r h p r i a b r u : p i r i tJ e l o v o p r i R a d e a h p r i Z i d a n e m K r a n j a : P b , C um o s t u : r j a v i p r e m o g K r m a n a d M o j s t r a n o : v e p loJ e s e n j e p r i K r e s n i c a h : P b K r o p a : el ez oJ u r k l o t e r : r j a v i p r e m o g K u m e n n a P o h o r j u : g r a f i t n i s k r i -J u r o v c i p r i P t u j u : r j a v i p r e m o g l av e c, s a d r aK a m n a g o r i c a n a G o r e n j s k e m : F e K u e l j n a K o e v s k e m : r n i p r e m o gKa mn ica , h r i b p r i kof j i Lok i : Fe La k i po tok p r i Z idan em m os tu :K a m n i c a p r i D o l u p r i L j u b l j a n i : P bP b , Z n , C u ' ' L a k o : r j a v i p r e m o g , k e r a m i n aK am ni ka Bi s t r i ca : boks i t , Fe - g l i na , s ad raK a n i a r i c a p r i r n o m l j u : r j a v i L e g e n p r i m a r t n e m p r i S l ov .p r e m o g G r a d c u : k r e m e n o v e il eK a n o m l j a p r i I d r i j i : F e L e p a n j i v a p r i o t a n j u : S bK a p i t e l j s k i h r i b p r i N o v e m m e s t u : L e p e j n e p o d G o l ic o : P bg l i n a L e e p r i P r e v a l j a h : r j a v i p r e m o gK lane p r i Ro ginsk i gorc i p r i Ro ga - Le tu ob Sa v in j i : boks i tk i S l a t i n i : r j av i p re m og L ibo j e p r i C e l j u : r j a v i p r e m o g ,K l a n e c n a d K o m e n d o : l i g n i t k e r a m i n a g l i n aK l j u a r o v c i p r i L j u t o m e r u : r j a v i L i g o j n a p r i V r h n i k i : F e , a n t r a c i tp r e m o g L i p a n i c a ( P o k l j u k a ) : F e


23/33

L i p l j e p r i P l a n i n i p r i R a k e k u : F e N a z a r j e v S a v i n j s k i d o l i n i: b o k s i tL i p o g l a v p r i G r o s u p l j e m : r n i N o v a O s e li ca p r i C e r k n e m : C up r e m o g N o v a t i f t a p r i G o r n j e m g r a d u :L i t i j a : P b b o k s i tL j u b e l j s k a d o l i n a : P b N o v i n e p r i C e r k n e m : P b , C uL j u b l j a n s k i g r a d : k r e m e n o v i N o v o m e s t o : k r e m e n o v p e s e k , k e r a -kr i s t a l i mina g l i naL j u b l j a n s k o b a r j e : o ta O j s t r ic a p r i D r a v o g r a d u : k r e m e n o -L j ub no v Sa v in j sk i do l i n i : P b ve il e, g l i nenc iLog pr i L i t i j i : Pb Ok oka gora p r i Op lo tn i c i : Pb , Cu ,L o g p o d M a n g a r t o m : P b Z n , k e r a m i n a g l i n aL o g p r i P i l t a n j u : P b O l i m j e p r i P o d e t r t k u : F eL o g p r i V r h n i k i : r n i p r e m o g O p l o t n i c a : g l in e n c i, k r e m e n o v iL o k a p r i r n o m l j u : r j a v i p r e m o g k r i s t a liL o k a p r i Z i d a n e m m o s t u : P b O r l j e p r i L j u b l j a n i : a n t r a c i tLok a p r i Zg . Po l skav i : p i r i t O r tne k : FeL o k a v e c p r i R i m s k i h T o p l i c a h : P b O s i ln i c a n a K o l p i : k r e m e n o v iLom pr i T r i u : Fe k r i s t a l iM a g d a l e n s k a g o r a p r i G r o s u p l j e m : O t a l e p r i C e r k n e m : C uFe Otoec p r i No vem m es tu : l i gn i tM a l j ek p r i L i t i j i : Fe Oba l t ob D rav i : PbM ane p r i t . V idu v Vip avsk i p a d e p r i L i t i j i : P bdol in i : Hg , Pa de e p r i La kem : P bM a r i j a R e k a : C u , C o, H g , N i P a j s a r j i p r i V r h n i k i : F eM a r k o v o p r i r n i : k a o l i n P a k a p r i V e l e n j u : k r e m e n , F eM ar t i n j v r h p r i e l ezn ik ih : Cu Pa s j ek p r i L i t i j i : Pb , Fe \M e d v e d c e p r i P r a g e r s k e m : r j a v i P e o v n i k p r i C e l j u : r j a v i p r e m o gp r e m o g P e k e l p r i B o r o v n i c i : F eM e s n o v ec , h r i b p r i B o h i n j u : F e P e r u d i n e v B e l i k r a j i n i : b o k s i tM e t l i k a : b o k s i t , F e P i l t a n j : F eM e a k l j a : F e P l a n i c a p r i R a t e a h : P b , Z nM e i c a: P b , Z n , M o P l a n i n k a n a P o h o r j u : o t aM i r n a n a D o l e n j s k e m : M n P l e s p r i K o z j e m : b a r i tM i r n a p e p r i N o v e m m e s t u : b o k s i t P l e e p r i G r o s u p l j e m : b a r i t , P b , Z nMis] inj a: Fe , p i r i t , a s fa l t , k r em e- Po iva ln ik , km e t i j a p r i T r i u : Cu ,nov e i le ba r i tM l a e v o p r i G r o s u p l j e m : b o k s i t P o d g o r a p r i t . J a n u : H gM o i ln o p r i R a d e a h : b a k e r P o d g o r c i p r i O r m o u : r j a v i p r e m o gM o j s t r a n a : F e P o d g o r j e p r i t . J u r j u p r i C e l j u :M o k r o p o l j e p r i e n t j e r n e j u n a s a p o n i tD o l e n j s k e m : k r e m e n o v p e s e k P o d k r a j p r i R a d e a h : P b , C u , b a r i tM o r a v e : k r e m e n o v p e s e k P o d l i p a p r i V r h n i k i : F e , b o k s i t ,M o r j e p r i F r a m u : k a o l in a n t r a c i tM o s t e p r i i r o v n i c i : s a d r a P o d l i p o g l a v p r i G r o s u p l j e m : P bM o t n i k : r j a v i p r e m o g P o d l o p r i P t u j s k i g o r i : r j a v iM o z i r j e : b o k s i t p r e m o gM r a v l a k o v h r i b n a P o h o r j u : F e P o d p l e e p r i C e r k n e m : C uN a n o s , g o r a p r i P o s t o j n i : F e P o d v e l k a : k r e m e n o v e il e


24/33

P o j e r j e p r i J u r k l o t r u : r j a v i R u d n o p o l j e, p l a n o t a p r i B o h i n j -p r e m o g s k e m j e z e r u : F ePok lek p r i Bl anc i : r j a v i p rem og R i e p r i L i t i j i : PbPolh ov Gra dec : Fe Sav a p r i L i t i j i : PbPol n ik p r i L i t i j i : Fe , Pb Sav ske j am e na d Je sen i cam i : rn iPono vie p r i L i t i j i : Pb , Zn p remo g, Pb , s adra , FeP o r e z e n , h r i b p r i C e r k n e m : M n S e l c a p r i eleznikih: Cu, p i r i t , FePrena p r i Novem mes tu : l i gn i t , g e l e p r i s l o v e n j e m G r a d c u : r j a v iF e> g l i n a p r e m o gPre sek a p r i M oz i r j u : boks i t , . , ~.. . T . , . . Se lnica ob D rav i : p in tP r e s i k a p r i L j u t o m e r u : r j a v i ~ .J S e n o v o : r j a v i p r e m o gP r e s k T p r i M e d v o d a h : r j a v i S e s t r e P r i p e v s k e m : r j a v ip r e m o g P r e m SPr esk a p r i Sodra i c i na Do len j - S e v n i c a : P b > Z n. skem : Fe S i t a r j ev ec p r i L i t i j i : Pb , Zn , Hg ,P r e v a l n a d B e g u n j a m i n a G o r e n j - C us k e m : F e S l a k e p r i P o d e t r t k u : Z n , F ePre g an j e p r i L i t i j i : Pb S l a t i ne p r i m ar t ne m ob Pak i :P r i s t a v a p r i C e l j u : C u b o k s i tPu s t i m a l in p r i L i t i j i : Pb S l i vn i ca p r i Ce rk n i c i : k r em enRa do vin a p r i J e se n i cah : k re da S lovensk a Bi s t r i ca : j a sp is , kao l i nR a k o v e c p r i V i t a n j u : P b S l o v e n s k e K o n j i c e : F eR a i c a p r i m a r t n e m p o d m a r n o S m l e d n i k : F egoro : Fe Soboevo pr i Borov nic i : boks i tRa t i t ovec , gora p r i e l ezn ik ih : Fe Sodinc i p r i Orm ou: r j a v i p rem ogRa zbor p r i S lov . K on j i cah : Fe Sod na vas p r i Po de t r t ku : FeR a z b o r p r i o t a n j u : P b , Z n , C u S o v o d e n j p r i C e r k n e m : C uR a v n e : g r a f i t S p o d n j e B r e z o v o p r i V i n j i g o r i :Re i ca ob Pa k i : bok s i t p eRe ica ob Sa v in j i : Hg , P b Sre dn ik p r i t . J an u na D olen j -Remnik p r i Breznem: Pb , Zn , Cu , s k e n v P b ^ m , . _ S rp en i ca p r i Bov cu : k re daR e p c e p r i T r e b n j e m : F e S t a n g r o b p r i N o v i t i f t i p r i G o r -Ribn i ca na Do len j sk em : boks i t , . ,

, n j e m g r a d u : P bkr em en ov i kr i s ta l i . . , .v ,r , . u . T> u r> iT- St an ov sk o p ri P o l jc an ah : r j a v iR i b n i c a n a P o h o r j u : C u , F e ^ JR i f n i k p r i C e l j u : s a p o n i t p r e m o gH i n e t o v a g r a b a p r i L j u t o m e r u : S t a r a s e l i c a P r i C e r k n e m : C uRoga t ec : g l i nenc i , kao l i n , k reme- S t a r i d v o r P r i R a d e a h ^n o v i k r i s t a l i S t a r i t r S n a K o l P i : r n i p r e m o gR o g i n s k a g o r c a p r i P o d e t r t k u : s t a r i t r S P r i S l o v e n j e m G r a d c u :r j a v i p r e m o g r 3 a v i p r e m o gR o v t e p r i L o g a t c u : r j a v i p r e m o g S t a v c a v a s p r i u e m b e r k u : F eR o i n o p r i r n i : k a o l i n S t e b l j e v e k p r i m a r t n e m v T u h i -R u d a p r i S e v n i c i: P b n j u : k e r a m i n a g l i n aR u d n i c a , h r i b p r i B o h . B i s t r ic i : S t e g o v n i k v K a r a v a n k a h : H g , C ub o k s i t S t o l v K a r a v a n k a h : M n


25/33

S t o p n i k p r i V r a n s k e m : k e r a m i n a m a r t n o v T u h i n j s k i d o l in i : r j a v ig l i n a p r e m o gS t r a n i c e p r i S l o v e n s k i h K o n j i c a h : m i h e l p r i H r e n o v i c a h ( P o s t o j n a ):r j a v i p r e m o g F eS t r a n j e p o d B o h o r j e m : P b , Z n m i h e l p r i L a k e m : M n , h a l o iz i tS t r a a p r i N o v e m m e s t u : F e m i h e l p r i u e m b e r k u : F eS t r a i e p r i K r a n j u : M n o t a n j : P b , Z nS t r j a n c i p r i O r m o u : r j a v i p r e m o g S t a n g a p r i L i t i j i : P bS t r m e c p r i e n t u r k i g o r i p r i C e r k - t a n g a r s k e p o l j a n e p r i L i t i ji : P bl j a h : s a d r a t e f a n j a g o r a p r i C e r k l j a h ( K r a n j ) :S tud enc e p r i Ce l j u : p i r i t FeS t u d e n e c p r i L j u b l j a n i : b o k s i t t . p r i V e l e n j u : b o k s itS tu d e n e c p r i S e v n i c i : M n t . J a n n a D o l e n j s k e m : F eS t u j i c a p r i H o r j u l j u : F e t . J o t p r i H o r j u l j u : F eSv e t ina nad Ce l j em: P b to re p r i Ce l j u : l o j evec , g l i na ,Sv . Aga t a p r i Dol skem (Laze ) : Pb k r e m e n o v p e s e kSv . Ana nad Tr i em : Hg t . Pe t e r p r i No vem m es tu : FeS v . A n a v e g i p r i M a k o l a h (P o l j - S t R u p e r t p r i L a k e m : F eane ) : r j a v i p rem og ^ t Vid p r i S t i n i : FeSv . Kr i p r i L i t i j i : an t rac i t l l b o l c l P r i ^ " t o r n e r a : r J a v iSv. Kr i p r i Ro gak i S l a t i n i : r j av i _ . p r e m 0 g _ , . . .vT i n i e n a P o h o r j u : k e r a m i n a g l i n a ,p r e m o g p J b -Sv . Kr i p r i Radeah : Fe Cu T i n s k & n a P o h o r j u . S v . K u n ig u n d a p r i S lo v . K o n j i c a h : p r i S lo v . K o n j i c a h : r j a v ip r e m o gS v . Nea pr i Ce l j u , r j av i p remog T o l s v r h p r i V a a h . p bSv. Obol t p r i kof j i Lok i : Hg Trb ov l j e : r j av i p re m ogSv. Tom a pr i ko f j i Lok i , Hg , T reb e lno p r i M okro nog u: Pb , Zns a d r a T r o b n i d o l: r j a v i p r e m o g t . A n d r a p r i V e l e n j u : b o k s i t T r o j a n e : S bt . V id p r i P l a n in i (P i l t an j ) : Fe Tr i : Fe , s ad raanc e tova ru da p r i Log u pod Tr i e p r i M okro nog u: Pb , ZnM a n g a r t o m : P b T u n j i ce p r i K a m n i k u : l i g n i t k o f j e p r i C e r k n e m : C u T u r j a k : F e , b o k s i t k o f i j e p r i V r e m s k e m B r i t o f u : V a e : F e r n i p r e m o g V a l t a v a s p r i N o v e m m e s t u : F e , m a r j e p r i C e l j u : j a sp i s , m a r k a z i t l i g n i t m a r j e p r i G r o s u p l j e m : P b , b a r i t V e h a r e p r i G o d o v i u : F e m a r j e v V i p a v s k i d o l in i : r j a v i V e l e n j e : l i g n itp rem og Ve l ika P i re i ca : p i r i t , k r emen o vem ar j e t a p r i m ar j e k ih Topl i cah : il e, j a sp i s , FeFe Vel ike Lae : Fe m a r t n o p r i C e r k l j a h : r j a v i V e l ik o i r j e : P bp r e m o g V i a n ci p r i O r m o u : r j a v i p r e m o g m a r t n o p r i L i t i j i : P b V i k r e p r i L j u b l j a n i : k r e m e n o v im ar tn o v Ron i do l i n i : p i r i t k r i s t a l i


26/33


27/33


28/33


29/33


30/33

Vi l tu p r i Ru ah : p i r i t Za re j e p r i I l i r sk i Bi s t r i c i : r j a v iVi r l og p r i kof j i Lok i : M n pre m ogV i t an j e : Fe , Pb , do lomi t , r j a v i Zavo dice v Sa v in j sk i do l i n i : bok s i tp r e m o g Z a v o d n j e p r i o t a n j u : P b , Z n , C u ,V o d e n i c e p r i K o s t a n j e v i c i o b K r k i : M nP e Z a v r s t n i k p r i S l o v . K o n j i c a h : r j a v iV o d i ce p o d H r u i c o n a N o t r a n j - p r e m o gs k e m : F e Z g o r n j a P o l s k a v a : o p a lV o d i k o p r i R i m s k i h T o p l i c a h : Z g o r n j a T r e n t a : F e

b o k s i t Z g o r n j e G o r j e n a G o r e n j s k e m : F eV o j e p r i S t a r i F u i n i n a G o r e n j - Z i b i k a P r i P o d e t r t k u : r j a v is k e m : b o k s i t p r e m o gVol j a j ama pr i L i t i j i : Pb Z l a t e c * P n m a r J u P r i J e l s a h :V r a n j a p e p r i V e l e n j u : b o k s i t ^ ^ B lag o v ic i: C u, Z nV ran sk o: Fe . . , r . T , . -,. Z m in e c p r i k o f u L o k i : C uV r e m s k i B n t o f : c r m p r e m o g 2 e b n i k R a d e a h : F eV r h p r i B o s t a n j u : r j a v i p r e m o g e l e z n ik i : F e , M nV u h r e d : F e e l e zn o p r i C e l j u : p i r i t, m a r k a z i t V u z m e ti n ci p r i O r m o u : n a f t a 2 e l i n j p r i I d r i j i : k a o l i nZ a b u k o v i c a : r j a v i p r e m o g Z i f e r j e v S a v i n j s k i d o l in i : b o k s i tZago r i ca p r i L i t i j i : Pb Z ikov ica p r i La kem : P bZa go r j e ob Sav i : r j av i p rem og, Fe , Z i rov sk i v rh p r i Z i re h : Cu , an t rac i tsad ra Z l ab or v Sa v in j sk i do l i n i : bok s i tZ a g r a d e c p r i u e m b e r k u : F e Z u p e l e v c p r i B r e i c a h : g l i n aZ a l i l og p r i e l e z n i k i h : M n Z u s e m p r i P o d e t r t k u : M nZ a p o d j e p r i K r e s n i c a h : P b , Z n , C u u e m b e r k : k e r a m i n a g l i n a

SEARCHING FOR MINERAL-RAW-MATERIALS IN SLOVENIAD u r i n g t h e p a s t c e n t u r i e s S l o v e n i a w a s b e i n g e x t e n s i v e l y m i n e d f o ro r e a n d m i n e r a l s o w i n g t o w h i c h n u m e r o u s s m e l t e r s b u t e s p e c i a l l y b l a s tf u r n a c e s b e g a n t o s p r i n g u p a l l o v e r t h e c o u n t r y .O u t c r o p s o f t h e e a s y m e l t i n g h e m a t i t e a n d l i m o n i t e w e r e w o r k e dby s imple open-cas t me thods . Min ing fo r i ron-ore goes back 2500 yea rsand has been con t inued eve r s i nce .Di scove r i e s o f new ore -depos i t s , such a s t ha t o f t he mercury-ore -depos i t a t Id r i j a i n t he 15 th cen tury , o r t ha t o f t he l ead-ore -depos i tnea r L i t i j a i n t he 16 th cen tury , had p l ayed an impor t an t ro l e i n t hef u r t h e r d e v e l o p m e n t o f m i n i n g i n S l o v e n i a .I n t h e M u s e u m o f N a t u r a l S c i e n c e s o f L j u b l j a n a t h e o l d e s t m i n e r a -logica l records col lec ted by iga Zois in the 18th century, a re kept . Thef i r s t s c i en t i f i c works on o re -depos i t s i n S loven i a were pub l i shed i n t he18 th cen tury . In 1849 Dru tvo p r i j a t e l j ev znanos t i (Soc i e ty o f F r i endsof Sc i ence ) was founded i n L jub l j ana wi th t he end i n v i ew to acqua in ti t s members wi th t he geo log i ca l s t ruc tu re o f t he coun t ry . In t he yea r 1847a b ranch o f t he Soc i e ty o f Geognos t s and Min ing Enginee rs , Graz , was

Geo logi ja Razprave in poroi la 3 3 3


31/33

founded i n L jub l j ana which i n 1852 , howeve r , b roke o f f t he re l a t i onsw i t h G r a z a n d b e c a m e i n d e p e n d e n t .Inc reased min ing ac t i v i t i e s i n t he 19 th cen tury and t he commence -ment o f r a i l road-cons t ruc t i ons , l ed t o more ex t ens ive geo log i ca l exp lo-r a t i o n s .In t he yea r 1947 t he Geolog i ca l Se rv i ce was founded i n L jub l j ana ,which t oge the r wi th t he Ins t i t u t e o f Geology a t t he S loven i an Academyof Sc i ences and Ar t s i n L jub l j ana t he Ins t i t u t e o f Geology and Pa l eon to-l o g y a t t h e U n i v e r s i t y o f L j u b l j a n a , t h e D e p a r t m e n t o f M i n e r a l o g y ,P e t r o g r a p h y a n d E c o n o m i c G e o l o g y a t t h e T e c h n i c a l C o l l e g e o f L j u b l j a n a ,repre sen t s t he backbone o f geo log i ca l i ns t i t u t i ons i n t h i s coun t ry .An ana lys i s o f t he min ing p roduc t i on i n t he P . R . S loven i a fo r t heyear 1950 has shown tha t 83 per cent of the va lue of the to ta l pro-duc t ion of minera l raw mater ia l s fe l l to coa l and l igni te , 11.8 per centto meta l s , 3 .9 per cent to c rude oi l , and 1 .2 per cent to non-meta l s . Forthe yea r 1951 t he fo l l owing f i gure s have been found: coa l 81 .5 pe r cen t ,meta l s 12.1 per cent , c rude oi l 5 .2 per cent , and non-meta l s 1 .2 per cent .T h e r a t i o b e t w e e n t h e p r o d u c t i o n a n d t h e r e s e r v e s , o n t h e o n e h a n d ,a n d t h e r a t i o b e t w e e n t h e d i f f e r e n t r e s e r v e s t h e m s e l v e s o n t h e o t h e r ,s h o w t h a t p r o s p e c t i n g a n d e x p l o i t a t i o n d i d n o t a l w a y s g o h a n d i n h a n d .Tab l e 1. show s t ha t t he p re s en t s i t ua t i on i s due t o a ha ph aza rd , h i t -o r -m i s sdeve lopment and i

Documents

O Raziskovanju mineralnih surovin v LR Sloveniji, Danilo Jelenc