numer 1

/2016

–styczeń/luty 2

016

Temat numeru

PROGRAMOWANIE

str. 32 Blogi nauczycielskie

czyli co mają do powiedzenia

pedagodzy?

str. 10

Konkurs Diversity inspiracją dla ciekawych

lekcji programowania

str. 6

Platforma Zondle Recepta na wspólną naukę i zabawę

str. 12 Mow mi PYTHON!Programowanie w języku Python w ramach projektu Koduj z klasą

str.22

Mistrzowie Kodowania

Dokąd zmierza programowanie?

Wydawca:OCDN sp z o.o.ul. Bronowicka 86/230-091 Krakówtel./fax +48 12 633 33 67sekretariat@ocdn.pl

Redaktor naczelny:Grzegorz Jasiński - g.jasinski@ocdn.pl

Redaktor prowadzący:Agnieszka Bała – a.bala@ocdn.pl

Współpraca:Beata Chodacka, Kszysztof Jaworski, WIoleta Jednaka, Marzena Krzysztoń, Jolanta Majsiak, Tomasz Matuszczak, Monika Skucińska, Wanda Szymanowska, Bernardeta Wójtowicz

Korekta:Agnieszka Bała

Opracowanie graficzne i skład: Konrad Nykiel

Reklama:Agnieszka Bała – a.bala@ocdn.pl

facebook.com/nauczyciel.ocdn

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów i obróbki nadesłanych zdjęć, nie odpowiada za treść zamieszanych ogłoszeń i reklam.

©Copyright by OCDN. All right reserved.

o kształceniu  informatycznym mówi się bardzo wiele. Od kilku miesięcy dyskusja na  ten  temat nabrała  szczególnego znacznie  z uwagi na zmia-ny  planowane  przez Ministerstwo  Edukacji  Narodowej. Wzorem  innych krajów  europejskich,  MEN  planuje  wdrożenie  nauki  programowania  od pierwszej klasy szkoły podstawowej. Spora grupa przeciwników tej zmiany sugeruje, że jest ona kolejnym krokiem na drodze do porzucenia pewnych idei i wartości oraz zwraca uwagę, że w trakcie kształcenie zbyt dużo miej-sca poświęca się technologii. Postępu nie da się jednak zatrzymać, techno-logie będą oddziaływały na nasze życie jeszcze bardziej niż obecnie, a brak umiejętności programowania będzie stanowił o pozycji społecznej każde-go człowieka, podobnie jak niegdyś umiejętność czytania czy pisania. 

Cieszę się, że MEN rozpoczął debatę nad kształceniem informatycznym. Pogodzenie  pomysłów  na  jego  realizacje  nie  jest  łatwe,  ale  potrzebne. Zbyt dużo uwagi w programie nauczania poświęca się zastosowaniu na-rzędzi znanych już niemal każdemu uczniowi, a za mało umiejętnościom kluczowym  z  punktu  widzenia  tej  dziedziny  jakimi  są  programowanie i algorytmika. Z tego powodu aktualny numer czasopisma „N@uczyciel” poświęcony został programowaniu. Przedstawiamy pomysły na realizację ciekawych lekcji oraz na zainteresowanie uczniów tą niełatwą dziedziną. Nie skupiamy się na  jednym narzędziu czy  języku – prezentujemy wiele z nich, aby stały się dla Państwa inspiracją w pracy zawodowej na każdym szczeblu edukacji – od szkoły podstawowej aż po szkołę ponadgimnazjal-ną.  

Pozostając  jeszcze w  temacie nowych  technologii,  zachęcam do  lektury artykułu na temat platformy Zondle, prezentującego możliwości zastoso-wania tej bezpłatnej aplikacji w szkole. Od 22 lutego na platformie OKA-PI, prowadzonej przez Ogólnopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli, dostępny będzie darmowy kurs z tego narzędzia. Serdecznie zapraszam do udziału.

Warto też zwrócić uwagę na blogi, które mogą pełnić wiele ważnych funk-cji,  od  pamiętnika  po  narzędzie  komunikacji  z  uczniami.  Mówiąc  o  na-uczycielskim pamiętniku zachęcamy do lektury relacji z matur w PRL oraz o wrażeniach nauczyciela decydującego się na zmianę dalszej drogi zawo-dowej – na szczęście z własnej woli. 

Życzę przyjemnej i inspirującej lektury,

Grzegorz Jasiński

Drodzy Czytelnicy, 

Platforma Zondle - czyli tworzymy własną grę edukacyjną

AKTUALNOŚCI

SPIS TREŚCI

6

28Matura w PRL-u

BLIŻEJ SZKOŁY28

Konkurs Diversisty – inspirację dla ciekawych lekcji programowania

Mów mi Python!

Programowanie w podstawówce – czarowanie na ekranie

Kod do nowoczesnej edukacji

Praca z uczniami według wskazówek Mistrzów Kodowania

PROGRAMOWANIE10

14

18

22

26

10

Blogi nauczycielskie, czyli co mają do powiedzenia pedagodzy

Niezbyt imponujące CV

Z ŻYCIA NAUCZYCIELA32

3632

6

Wioleta Jednaka

Platforma Zondle czyli tworzymy własną grę edukacyjną

6

Różnorodne narzędzia i aplikacje wspierają nauczycieli w podnoszeniu atrakcyjności lekcji, prezentacji nowych treści oraz ich powtarzaniu. Wykorzystanie narzędzi TIK pozwala zwiększyć zaangażowanie ucznia i jego zainteresowanie omawianym tematem. Na rynku dostępny jest szeroki wybór aplikacji i narzędzi przydatnych w trakcie pracy dydaktycznej. Wiele z nich oferuje bazę gotowych materiałów, opracowanych przez użytkowników i udostępnionych do użytku pu-blicznego. Z jakich aplikacji korzystać?

Gry i quizy już dawno zagościły na szkolnych lekcjach. Uży-

wamy  ich  w  celu  pobudzania  zainteresowania  uczniów 

i wzmocnienia motywacji do nauki. Możemy przygotować 

7

AKTUALNOŚCI

je  własnoręcznie,  wykorzystując  programy  do  tworzenia 

dokumentów i grafik lub skorzystać z bezpłatnych aplikacji, 

stworzonych specjalnie do tego celu np. Zondle.

Aplikacja  Zondle,  dostępna  pod  adresem  www.zondle.

com,  umożliwia  tworzenie  gier  edukacyjnych  o  różnym 

stopniu trudności i różnorodnej tematyce. Każdy nauczyciel 

i uczeń może stworzyć własną grę językową, matematycz-

ną czy przedmiotową. Łatwy w obsłudze interfejs umożliwia 

szybkie  i proste przygotowanie quizów. Dzięki możliwości 

tworzenia  własnych  klas  i  dodawania  uczestników  każdy 

nauczyciel może  śledzić  postępy  swoich  uczniów.  Funkcja 

dziennika pozwala natomiast porównywać wyniki uzyskane 

przez uczniów. Nagroda w postaci “zolarów” – przyznawa-

na za wykonanie zadania – wzmacnia motywacje uczniów 

do pracy. Za przyznane zolary uczeń ma możliwość kupna 

różnych gadżetów na platformie lub realnych nagród wspól-

nie ustalonych z nauczycielem. Wszystkie utworzone quizy 

można udostępniać ma stronie internetowej, blogu lub Fa-

cebooku  dla  szerszego  grona  odbiorców.  Utworzone  gry 

staną  się  atrakcyjnym  i  przyjaznym  sposobem uczenia  się 

oraz utrwalania wiadomości i umiejętności. 

Jeżeli nasza klasa nie jest wyposażona w stanowiska kom-

puterowe, a chcemy przeprowadzić quiz na lekcji możemy 

wykorzystać tablety lub smartfony uczniów. Aplikacji, które 

to  umożliwiają,  jest  kilka, między  innymi  często  używany 

Kahoot  i  jego  odpowiednik Quizziz. Zwolennicy  tej  formy 

nauki polubią także platformę Zondle, gdyż daje podobne 

możliwości, a co za  tym  idzie, nie musimy korzystać z kil-

ku  różnych  aplikacji,  aby  zadać  uczniom  quiz  w  ramach 

zadania domowego, przeprowadzić ciekawą lekcję powtó-

rzeniową czy sprawdzić wiedzę naszych uczniów. Do prze-

prowadzenia quizu na lekcji będziemy potrzebowali tablicy 

interaktywnej lub komputera z rzutnikiem multimedialnym 

oraz  tabletów  lub  smartfonów  naszych  uczniów.  Dla  sta-

łych użytkowników Zondle zostały przygotowane aplikacje 

na urządzenia mobilne, które ułatwią pracę podczas lekcji. 

Wyniki przeprowadzonego quizu będziemy mogli podejrzeć 

i zapisać na naszym koncie. Zalet platformy Zondle jest wie-

le. Problemem może okazać  się natomiast  język aplikacji. 

Interfejs jest dostępny tylko w języku angielskim. Platforma 

posiada szereg różnych rozbudowanych opcji, dlatego war-

to przed rozpoczęciem pracy skorzystać z darmowych tuto-

riali na temat działania aplikacji. 

Darmowych  narzędzi  i  aplikacji  internetowych  jest  wie-

le. Warto  wypróbować  kilka  z  nich  aby  wybrać  dla  siebie 

i  uczniów  najlepszą.  My  proponujemy  platformę  Zondle, 

dzięki której wprowadzimy innowacje na nasze lekcje, zmo-

tywujemy uczniów do nauki na lekcjach i pracy w domu. 

8

9

AKTUALNOŚCI

Marzena Krzysztoń

Konkurs Diversity inspiracją dla ciekawych lekcji programowania

Większość uczniów jest bardzo zainteresowana programowaniem i wręcz z niecierpliwością oczekują na pierwsze zajęcia. Jednak po kilku pierwszych lekcjach pojawia się pewne rozczarowanie – pro-gramowanie okazuje się być trudne, trochę nudne, emocje z nim związane opadają. Pojawia się pytanie, w jaki sposób podtrzymać silną motywację do nauki i zainteresowanie uczniów programo-waniem?

10

W tym roku szkolnym konkurs Diversity organizowany jest 

już po raz piętnasty. Od pierwszej edycji konkursu zmieniły 

się zadania konkursowe, ale  jego  formuła pozostaje wciąż 

taka sama. W konkursie biorą udział zespoły mieszane tzn. 

w każdym zespole muszą być zarówno chłopcy, jak i dziew-

czynki. Pierwsze zadania konkursowe dotyczyły  tworzenia 

witryn internetowych, ale od 2013 roku to się zmieniło – te-

raz zadania dotyczą programowania robotów, a także gier 

komputerowych.  I  właśnie  te  zadania  oraz  proponowane 

narzędzia  postanowiłam  wykorzystać  na  zajęciach  infor-

matyki.  W  trakcie  lekcji  uczniowie  pracują  indywidualnie 

i  rozwiązują problemy mniej  skomplikowane od  tych kon-

kursowych,  a  jeśli  dodatkowo  zainteresują  się  zadaniami 

konkursowymi – postanowią utworzyć zespół i wziąć udział 

w  rywalizacji  konkursowej  – wszyscy  będziemy  im  kibico-

wać. Dla tych uczniów organizowane są zajęcia dodatkowe. 

Tak było w 2013 roku, gdy zespół, który uczyłam, zakwalifi-

kował się do finału konkursu.

Pierwsze  zadania  konkursowe  polegały  na  zaprogramo-

waniu  robotów do walki mini  sumo. Zespół Diversity udo-

stępnił  oprogramowanie  firmy Webots,  za  pomocą  które-

go można było przeprowadzać symulację  toczonych walk. 

W  programie  były  dostępne  trzy  plansze  do walki:  łatwa, 

średnia i trudna. Uczniowie programowali swoje symulacje 

robotów,  a  następnie  ustawiali  je  do  walki  na  odpowied-

niej planszy. W ten sposób uczniowie poznawali algorytmy 

z  rozgałęzieniami  i pętle. Uczyli  się  też  testowania swoich 

programów  i  ich  ulepszania  np.  przez  zmianę  ustawień 

czujników. Oprogramowanie  jest  dostępne  pod  adresem: 

http://www.cyberbotics.com/index.  Wersja  trial  jest 

darmowa przez  30  dni  –  po  tym  czasie  należy wykupić  li-

cencję. Oczywiście  oprogramowanie  zawiera wiele  innych 

rodzajów symulacji, które można swobodnie wybierać w za-

leżności  od  potrzeb  i  zainteresowań. Większość  uczniów 

była zainteresowana programowaniem rozwiązań do  tego 

11

PROGRAMOWANIE

12

stopnia, że nie zwracała uwagi na dzwonek obwieszczający 

koniec lekcji. Uczniowie rywalizowali głównie między sobą 

w tworzeniu bardziej optymalnych algorytmów. 

Dzięki konkursowi Diversity dowiedziałam się o możliwości 

zakupu robotów mobilnych, których cena była do zaakcep-

towania  przez  szkołę  (przez  stronę  internetową:  http://

www.mobot.pl  ). Roboty te zakupiliśmy jako produkt do 

samodzielnego złożenia. Dało to uczniom możliwość wyka-

zania  się  praktycznymi  zdolnościami  czytania  schematów 

elektronicznych  oraz  umiejętnością  lutowania.  Roboty  te 

można programować w oparciu  o  programowanie dostar-

czone przez producenta. Aby oprogramować roboty ucznio-

wie  musieli  stosować  zarówno  instrukcje  warunkowe,  jak 

i instrukcje pętli. Na bieżąco mogli sprawdzić działanie swo-

ich programów, widzieli czy robot wykonywał odpowiednie 

zadania,  czy  też  zaczynał  żyć własnym życiem. Symulacje 

w programie webots i programowanie robotów mobilnych 

były dla uczniów dużą satysfakcję, jednak jeśli chodzi o moje 

odczucia, zdecydowanie bardziej polecam pracę z robotami 

mobilnymi, choćby z powodu ceny programu webots (gdy 

minie czas prób).

Tegoroczne  zadanie  algorytmiczne  RoboCode  dotyczy 

stworzenia robota-czołgu zdolnego do walki z jednym prze-

ciwnikiem  na  domyślnej  planszy  dostarczanej  przez  plat-

formę Robocode, w wersji wskazanej przez organizatorów 

konkursu.  Tak  jak  w  poprzednich  edycjach  organizatorzy 

dostarczają  trzy plansze  z  robotami o  różnym stopniu  za-

awansowania:  łatwym,  średnim  i  trudnym.  Oprogramo-

wany przez uczestników  robot będzie musiał  zmierzyć  się 

z tymi roboto-czołgami. Robocode umożliwia programowa-

nie algorytmów w jednym z języków programowania: Java 

lub C#. Wraz z uczniami wybraliśmy język Java i już powsta-

ją  pierwsze  algorytmy.  Środowisko  jest  bardzo  przyjazne 

i łatwo się w nim pracuje. Jedynym utrudnieniem jest doku-

mentacja dostępna tylko w języku angielskim.

Tak jak w roku ubiegłym, drugim zadaniem jest rozwiązanie 

dwóch  problemów  algorytmicznych  w  grze  strategicznej 

Colobot. Wielu  uczniów  zna  tę  grę,  dlatego  bardzo  chęt-

nie angażują się w rozwiązywanie problemów. Na lekcjach 

można wykorzystać  ich wiedzę  i  znajomość  środowiska  – 

podczas gdy dla mnie było to pierwsze zetknięcie z tą grą, 

uczniowie  świetnie  się  w  niej  orientowali,  i  od  razu  mieli 

mnóstwo  pomysłów.  Pierwsze  zadanie  polega  na  zapro-

gramowaniu  robota do przejścia  przez  labirynt  (w  którym 

mogą pojawić się miny), drugie – na zastosowaniu w prak-

tyce algorytmu dziel i zwyciężaj podczas transportu tytanu 

do elektrowni atomowej. 

Więcej informacji o konkursie na stronie: http://diversity.

pl. Życzę wszystkim miłej zabawy z robotami. Do zobacze-

nia w finałach kolejnej edycji konkursu!

13

PROGRAMOWANIE

Monika Skucińska

Mów mi Python!

Program Koduj z Klasą był realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej w okresie od lipca do grudnia 2014 i 2015 roku. Jego celem było szerzenie idei programowania wśród uczniów i nauczycieli z całej Polski.

Programowanie w języku Python w ramach projektu Koduj z klasą organizowanego przez Centrum Edukacji Obywatelskiej

14

Programy  takie  jak  Koduj  z  Klasą, 

które  zakładają  uczenie  programo-

wania  na  każdym  etapie  edukacji, 

wpisują się w strategiczne cele zwią-

zane z  rozwojem kapitału  ludzkiego 

i  społecznego  Polski.  Na  potrzebę 

tego  typu  działań  wskazują  bada-

nia edukacyjne  takie  jak PISA 2012, 

które  jednoznacznie  pokazały  nie-

doskonałości  krajowego  systemu 

edukacji  w  zakresie  wykorzystania 

nowych  technologii.  Polscy  ucznio-

wie  słabo  wypadają  w  rozwiązywa-

niu  problemów  wymagających  pra-

cy  z  komputerem  (przeciętny uczeń 

zdobył 481 pkt wobec 500 pkt śred-

nio  w  OECD).  Polska  młodzież  go-

rzej od nastolatków z innych krajów 

radzi sobie z rozwiązywaniem zadań 

matematycznych,  wykorzystują-

cych TIK  oraz  z  czytaniem  tekstów 

i wyszukiwaniem  informacji w  sieci. 

Jednocześnie  z  roku na  rok badania 

rynku pracy wskazują,  że  specjaliści 

z  branży  IT  są  w  czołówce  najbar-

dziej poszukiwanych pracowników. 

Programy  uczące  korzystania  z  no-

wych technologii idą w parze z coraz 

to  lepszym  wyposażeniem  polskich 

szkół  w  sprzęt  i  oprogramowanie 

komputerowe.  Projekty,  takie  jak 

Koduj  z  Klasą,  pozwalają  zdobyć 

umiejętności,  dzięki  którym ucznio-

wie i nauczyciele uczą się w pełni wy-

korzystywać ich możliwości.

Umiejętność programowania nie tyl-

ko  daje  większe  możliwości  rozwo-

ju  intelektualnego  i  zawodowego, 

ale  także ma znaczenie dla  rozwoju 

społecznego. Nowe  technologie  za-

gościły  już  na  dobre w wielu  inicja-

tywach  zmierzających  do  rozwoju 

nowoczesnego  społeczeństwa  oby-

watelskiego  i – mądrze wykorzysty-

wane  –  będą  budowały  jego  poten-

cjał. Warto  zatem  uczyć  czegoś,  co 

dostarcza  nowych  bodźców  i  umie-

jętności, a jednocześnie rozwija mło-

dych ludzi, dając im narzędzie wpły-

wające na otaczający ich świat. 

15

PROGRAMOWANIE

Program wskazywał, że dzięki  tech-

nologiom  informacyjno-komunika-

cyjnym nauka przedmiotów ścisłych 

może być efektywniejsza,  a progra-

mowanie  komputerowe może  przy-

nieść  rezultaty  nie  tylko  podczas 

zajęć  z  informatyki.  Program  uczył 

stosowania  algorytmów,  zasad  lo-

giki  oraz  samodzielnego  szukania 

rozwiązań.  Celem  programu  było 

również  udowodnienie,  że  podstaw 

programowania  można  skutecznie 

uczyć na każdym poziomie kształce-

nia.

Poza  kształceniem  nauczycieli,  a  za 

ich  pośrednictwem  uczniów,  Koduj 

z Klasą umożliwił także zbudowanie 

i  rozwinięcie  ogólnopolskiej  kadry 

trenerów-edukatorów,  wyłonionych 

spośród nauczycieli  i  trenerów, któ-

rzy wcześniej  zetknęli  się  z  naucza-

niem programowania.

Do udziału w Koduj z Klasą zaproszo-

no pedagogów uczących w szkołach 

podstawowych  w  klasach  I-III  oraz 

nauczycieli  pracujących  z  młodzie-

żą w  szkołach ponadgimnazjalnych, 

a  w  szczególności  w  szkołach  tech-

nicznych i zawodowych oraz wszyst-

kich uczniów tych szkół.

Zgłoszonym  do  programu  nauczy-

cielom  szkół  ponadgimnazjalnych 

zapewniono  kompleksowe  wspar-

cie,  które obejmowało: dwudniowe, 

bezpłatne  szkolenie  z  podstaw  pro-

gramowania  w  Python,  pakiet  go-

towych scenariuszy zajęć z podstaw 

programowania  w  języku  Python, 

forum  internetowe  zapewniające 

możliwość  wymiany  doświadczeń 

i  pomysłów  na  zajęcia  z  nauczycie-

lami z całej Polski, a  także wsparcie 

metodyczne  i  merytoryczne  przez 

cały czas trwania programu.

Przeszkoleni  uczestnicy  programu 

mieli  za  zadanie  przeprowadzenie 

cyklu zajęć z programowania (8 spo-

tkań  po  90  minut)  według  wytycz-

nych  zawartych  w  przygotowanych 

dla nich scenariuszach zajęć. Zajęcia 

były  realizowane  jako  lekcje  dodat-

kowe  lub  w  ramach  podstawy  pro-

gramowej. 

Po zapoznaniu się z założeniami pro-

jektu może nasunąć  się  parę  pytań, 

np.  dlaczego  Python?  Python  jest 

dynamicznie  typowanym  językiem 

interpretowanym  wysokiego  pozio-

mu. Cechuje się czytelnością  i zwię-

złością kodu. Stworzony został w la-

tach  90.  przez Guido  van  Rossuma, 

nazwa zaś pochodzi od tytułu serialu 

komediowego “Latający cyrk Monty 

Pythona”. Według zestawień serwisu 

TIOBE Python jest w czołówce popu-

larności  języków  programowania  (4 

miejsce na koniec 2015 roku). W sys-

temach  opartych  na  Linuksie  inter-

preter Pythona jest standardowo za-

instalowany. W systemach Microsoft 

Windows  należy  go  doinstalować. 

Interpreter  Pythona  może  i  powi-

nien  być  używany  w  trybie  interak-

tywnym do nauki i testowania kodu. 

Funkcjonalność  Pythona  może  być 

dowolnie rozszerzana dzięki licznym 

16

bibliotekom,  które  pozwalają  two-

rzyć  aplikacje  matematyczne  (Mat-

plotlib),  okienkowe  (PyQt,  PyGTK, 

wxPython),  internetowe  (Flask, 

Django) czy multimedialne i gry (Py-

game).  Istnieją  również  komplek-

sowe  projekty  oparte  na  Pythonie, 

wspomagające naukową analizę, ob-

liczenia i przetwarzanie danych, np.: 

Anaconda czy Enthought Canopy.

W ramach projektu, którego  jestem 

ambasadorem,  oprócz  szkoleń  dla 

nauczycieli  przeprowadziłam  zaję-

cia  dla  uczniów  klasy  trzeciej  mat-

-fiz-inf.  Poznanie  innego  języka  niż 

C++ było dla nich  interesującym do-

świadczeniem.  Przeprowadziliśmy 

instalację  Pythona  pod  Windows, 

pracowaliśmy  zarówno  w  termina-

lu  (z  interpreterem),  jak  i  tworząc 

skrypty,  przy  pomocy  “lekkiego” 

edytora Geany. Zademonstrowałam 

tworzenie  gier  na  przykładzie  Pon-

ga,  po  czym  uczniowie  grę  zmody-

fikowali,  zmieniając  paletkę,  piłkę, 

zasady gry.

I  jeszcze  na  zakończenie,  fragment 

filozofii  Pythona,  którą można  uzy-

skać po wpisaniu w interpreterze: 

>>> import thisPiękny jest lepszy niż brzydki.Jawny jest lepszy niż domyślny.Prosty jest lepszy niż złożony.Złożony jest lepszy niż skompli-kowany.Czytelność ma znaczenie.(…)

17

PROGRAMOWANIE

18

Bernardeta Wójtowicz

Programowanie w podstawówceObecnie w Polsce toczy się dyskusja nad uczeniem programowania dzieci w różnym wieku. Dys-kutuje się nad programem nauczania, nad warunkami prowadzenia zajęć, nad przygotowaniem dydaktycznym nauczycieli. A czy warto zaczynać naukę programowania już w szkole podstawowej? Czy ma to sens?

Napiszę  przekornie,  tak  i  nie.  Na 

pewno nie warto jeśli myślimy o na-

uce  programowania  w  języku  wy-

sokiego  poziomu  typu  C++,  czy  co 

gorsza Pascal, a nawet Java. Te pro-

gramy  są  po  prostu  zbyt  trudne  dla 

młodego  człowieka  i  mogą  głównie 

zniechęcić  dziecko  do  nauki.  Oczy-

wiście  teraz  uogólniam,  na  pewno 

są  gdzieś  zapaleńcy,  którzy  zaczęli 

programowanie  już  w  bardzo  mło-

dym wieku,  ale  wyjątek  potwierdza 

regułę. Warto uczyć programowania 

jeśli  zrobimy  to  umiejętnie.  Moż-

na  zacząć  od  działań  pozbawionych 

użycia komputera czy też tabletu. 

Mucha

Jedną  z  najprostszych  aktywności, 

pomagających  w  nauce  programo-

wania,  jest  zabawa w muchę  –  albo 

w  prowadzenie  do  celu.  Pomysł 

znalazłam  na  stronie:  http://www.

zamiastkserowki.edu.pl/2014/11/

mucha-skoncentruj-sie.html  i  za-

stosowałam  w  nauce  moich  dzieci, 

nieco  Muchę  modyfikując.  Dziecko 

otrzymuje  wydrukowany  labirynt 

na  kartce  w  kratkę,  z  zaznaczonym 

wejściem  i  wyjściem  (a  najlepiej 

Czarowanie na ekranie

skarbem) i ma za zadanie narysować 

strzałkami jakie czynności, jakie kro-

ki,  jakie  operacje  należy  wykonać, 

aby  osiągnąć  cel.  Można  tak  samo 

bawić się z dzieckiem zawiązując mu 

oczy  i  każąc  wykonywać  polecenia: 

krok do przodu, skręć w prawo, krok 

do przodu, skręć w lewo itp.

Lightbot

Można wpleść  technologię do zaba-

wy  i  na  urządzeniu  mobilnym  zain-

stalować aplikację Lightbot: https://

lightbot.com/. W  aplikacji  Lightbot 

prowadzimy  małego  ludzika,  a  na-

szym zadaniem jest przejście zazna-

czonej  na  obrazku  drogi.  Niekiedy 

należy zaświecić żarówkę – stąd na-

zwa  aplikacji  –  Lightbot.  Użytkow-

nik ma  podane  dozwolone  operacje 

i  z  ich  użyciem  prowadzi  ludzika. 

Program  ma  –  liczącą  kilkanaście 

poziomów – wersję bezpłatną i dużo 

bardziej  rozbudowaną  wersję  płat-

ną  –  aktualnie  cena  pełnej wersji  to 

21,50 zł.

Baltie

Czas  na  programowanie  z  użyciem 

komputera.  Baltie  to  program  au-

torstwa  Bohumira  Soukupa,  prze-

znaczony  do  nauki  programowania 

najmłodszych.  Można  go  pobrać 

bezpłatnie  ze  strony  https://www.

sgpsys.com/pl/.  Idea  jest  prosta 

–  wcielamy  się  w  rolę  czarodzieja, 

który  ma  zestaw  poleceń  do  wy-

korzystania.  Program  można  uru-

chomić  na  trzech  różnych  pozio-

mach.  Pisanie  programu  polega  na 

tworzeniu  obrazów,  wyczarowując 

poszczególne  bloki.  Baltie  bardzo 

ładnie  pozwala  na  wprowadzenie 

pętli.  Załóżmy,  że  dziecko  ma  do 

narysowania  prostokąt  złożony  z  4 

wierszy  i  6  kolumn,  a  narysowany 

z  aut,  kwiatków,  słoneczek  czy  ja-

kiegokolwiek  innego  znaku.  Może 

oczywiście  pracowicie  wklejać  do 

linii poleceń kolejne prostokąty, ale 

wcześniej czy później pojawi się py-

tanie,  czy  da  się  to  zrobić  szybciej 

– przecież  to  się powtarza. Wystar-

czy  wtedy  pokazać  polecenie  pętli 

i  gotowe!  Z  reguły  dziecko  zauwa-

ża  już zupełnie naturalnie, że może 

zrobić  pętlę  w  pętli  i  to  wcale  nie 

jest trudne. Dla lubiących wyzwania 

– na stronie baltie.net jest odnośnik 

do  nieustającego  konkursu  Baltie: 

19

PROGRAMOWANIE

http://baltie.net/%28S%28djxa-

xgtjpm4cyqmnehoddz2y%29%29/

Default.aspx?contestid=-1  Żeby 

uzyskać  dostęp  do  zadań,  należy 

zarejestrować  szkołę  na  stronie. 

Organizowane  są  również  konkur-

sy  Baltie  o  zasięgu  ogólnopolskim, 

ale  jeśli ktoś nie chce to oczywiście 

nie musi  brać  udziału w  rywalizacji 

i  może  programować  tylko  dla  za-

bawy.

Khan Academy

Uczniowie  szkoły  podstawowej  po-

trafią  też  poradzić  sobie  na  plat-

formie  Khan Academy,  podejmując 

wyzwania  dotyczące  na  przykład 

programowania  w  Java  Script, 

a  konkretnie  –  tworząc  animacje. 

Szczegóły  można  sprawdzić  na 

stronie:  https://pl.khanacademy.

org/.  Są  tam  dostępne  przetłuma-

czone  tutoriale  i  interaktywne  ćwi-

czenia dla uczniów. Część z nich jest 

sprawdzana  automatycznie  przez 

platformę,  a  część  oceniana  przez 

innych  użytkowników.  Uczniowie 

uczą  się  Java Script  krok  po  kroku, 

najpierw  nieznacznie  zmieniając 

gotowy  program,  aby  tylko  uzy-

skać nieco  inny efekt – na przykład 

większą  figurę.  Mogą  skorzystać 

z  podpowiedzi  platformy  i  pomocy 

dostępnej  na  stronie,  tuż  poniżej 

tworzonego projektu.

CodeCombat

Kolejna  propozycja  to  nauka  pro-

gramowania poprzez granie. Tak, to 

nie żart, grając w grę CodeCombat, 

uczymy  się  programować  w  Java 

Script,  Python,  albo  Lua,  CLojure 

lub  CoffeeScript.  Musimy  poko-

nać  ogry,  pozbierać  klejnoty,  a  to 

wszystko  sterując  swoją  postacią 

i mając do dyspozycji tylko określo-

ne  polecenia  w  danym  języku  pro-

gramowania. Uczniowie szkoły pod-

stawowej  radzą  sobie w  tym świet-

nie i nawet nie mają pojęcia, że pro-

gramują.  Gra  dostępna  na  stronie: 

https://codecombat.com/play

Warto!

Kilka  słów  na  koniec.  Czy  warto 

uczyć  programowanie  najmłod-

szych? Uważam, że warto, bo dzieci 

chcą programować – we wspomnia-

nych programach i zabawach widzą 

od razu efekt swoich działań  i czer-

pią z tego radość. Ten krótki artykuł 

to  spis  propozycji  dla  nauczycieli, 

dla rodziców, dla uczniów. Możliwo-

ści nauki programowania jest dużo, 

trzeba tylko umieć z nich skorzystać 

i chcieć zacząć programować!

Miłego kodowania!

20

21

PROGRAMOWANIE

Krzysztof Jaworski

KOD do nowoczesnej edukacjiNauka programowania jest coraz bardziej obec-na w szeroko pojętej edukacji. Nowe platformy, debaty, inicjatywy odmieniają pojęcie progra-mowania na wiele różnych sposobów. Kiedy kierujemy swoją uwagę w stronę nowoczesnej edukacji, powinniśmy się zastanowić, w jakim celu chcemy realizować naukę programowania? Co chcemy osiągnąć, umożliwiając uczenie się programowania różnym grupom odbiorców? Sięgając do doświadczeń programu Mistrzowie Kodowania, przedstawię ich filozofię i praktykę w obszarze obecności nauki programowania w szkołach. Jednocześnie postaram się poszukać odpowiedzi na postawione powyżej pytania.

Geneza i teraźniejszość Mistrzów Kodowania

Mistrzowie Kodowania to proaktywna odpowiedź na zmia-

ny, które zachodzą w otaczającym nas świecie. W czerwcu 

2013 roku program – zainicjowany przez Samsung Electro-

nic Polska – wyszedł naprzeciw światowym trendom, zwią-

zanym  z  wprowadzaniem  nauki  programowania  do  szkół 

na całym świecie. Wśród zwiastunów tej zmiany widoczna 

była rosnąca popularność, dedykowanego młodszym użyt-

kownikom,  języka  programowania  i  platformy  Scratch. 

Program w swojej pilotażowej odsłonie był  skierowany do 

szkół  podstawowych  i  objął  swoim  zasięgiem 34 placówki 

w całym kraju. Obecnie, dwa i pół roku od jego uruchomie-

nia, w trakcie trzeciej edycji programu, przeszkoliliśmy po-

nad 4000 nauczycieli na wszystkich etapach edukacyjnych. 

Wypracowane  przez  nas materiały wykorzystują  nie  tylko 

Scratcha,  ale  także Scratcha  Juniora, App  Inventora,  Javę 

oraz niebawem C++. Przez kolejne edycje Mistrzowie Kodo-

wania dojrzewają, zmieniają się,  reagują na potrzeby  jego 

odbiorców.  Uczniowie,  rodzice,  nauczyciele  i  edukatorzy 

znajdują się w nieustającej drodze do mistrzostwa.

22

23

PROGRAMOWANIE

Ucieczka od Orwella i XIX wieku

W  wyobraźni  zbiorowej  może  być  obecny  obraz  progra-

misty,  który w oderwaniu od  rzeczywistości  zapisuje  ciągi 

znaków czytelnych tylko dla niego i cyfrowych maszyn. Łą-

cząc  to wyobrażenie z obecnymi w mediach  informacjami 

o niedoborach pracowników w branży nowych technologii, 

wprowadzenie nauki programowania może niepokoić. Wi-

zja szkoły jako miejsca przygotowującego armię programi-

stów gotowych do pracy w korporacyjnych boksach może 

zmrozić  niejedną  osobę.  Dlatego  w  pierwszej  kolejności 

rozprawmy  się  z  tym  mitem.  Wprowadzając  naukę  pro-

gramowania  dla  uczniów  na  różnych  poziomach  edukacji 

zależy nam na wykorzystywaniu zasobów znajdujących się 

w modelach  dynamicznej  i  nowoczesnej  szkoły. Wprowa-

dzanie  nauki  programowania  jako  zamkniętej  i  odseparo-

wanej dziedziny, oderwanej od innych treści edukacyjnych, 

nie mieści się w nurcie nowoczesnej edukacji. Uniwersalna 

wartość programowania bierze się stąd, że rozwija procesy 

poznawcze uczniów, myślenie, umiejętność rozwiązywania 

problemów,  podejmowania  edycji,  współpracy  w  grupie, 

daje  szansę na doświadczanie efektu  sprawczości  i  zwięk-

sza świadomość w posługiwaniu się nowymi technologiami. 

Wszystkie  te  umiejętności  korespondują  z  innymi  obsza-

rami, w których zanurzony jest młody człowiek. W naszym 

podejściu ważne jest poszukiwanie połączeń z innym dzie-

dzinami  i  społecznością, w której uczący się programowa-

nia funkcjonują. Warto więc szukać takich rozwiązań, które 

nie  ograniczają  korzystania  z  nauki  programowania  tylko 

dla osób, które w przyszłości chciałyby być programistami. 

Poznanie  elementarnych  podstaw  programowania  może 

dać wiele satysfakcji i szans na samorealizację dla młodych 

ludzi,  którzy  będą  pracować  w  różnorodnych  branżach. 

W ucieczce od dogmatów pomaga nam także przekonanie, 

24

że naszym celem nie jest nauka obsługi konkretnego narzę-

dzia takiego jak Scratch. Ważniejsze dla nas jest to, aby przy 

pomocy wybranych narzędzi uczyć  ich zasad  i  reguł, które 

są uniwersalne dla świata nowych technologii. 

Oswajanie skryptów

Najważniejszą  osobą,  dzięki  której  programowanie  może 

zaistnieć w rzeczywistości szkolnej,  jest nauczyciel. Nieza-

leżnie  od  etapu  edukacji  to  on może  zainicjować warunki 

dla  rozwoju  swoich uczniów. Z powodu holistycznego po-

dejścia, opierając się na licznych doświadczeniach, jesteśmy 

przekonani, że przestrzeń do nauki podstaw programowa-

nia  może  stworzyć  każdy  nauczyciel.  Wystarczy,  że  jest 

w nim chęć i potrzeba ciągłego rozwoju. Naszą współpracę 

z nauczycielami, którzy chcą rozpocząć z uczniami przygo-

dę z programowaniem, zaczynamy od zaproszenia na szko-

lenia. Są  to dwudniowe warsztaty, w  ramach których nasi 

trenerzy (czynni nauczyciele i edukatorzy) dzielą się naszym 

podejściem,  metodyką  oraz  przekazują  funkcje  wykorzy-

stywanych  przez  nas  narzędzi  takich  jak  Scratch  czy App 

Inventor.  Jesteśmy  przekonani,  że  każdy  z  nas  ma  wiele 

doświadczeń,  które  ułatwiają  uczenie  się  programowania. 

W  naszym  uproszczonym  rozumieniu  programowanie  to 

pisanie przepisów dla cyfrowych urządzeń. Nasze codzien-

ne doświadczenia, planowanie dnia, podejmowanie decyzji 

zawierają w  sobie wiele  alegorii,  które możemy wykorzy-

stać  i  abstrahować  na  pojęcia,  którymi  posługujemy  się 

w programowaniu. W oswajaniu pomaga nam także odej-

ście od nieustannej potrzeby optymalizacji  i doskonałości. 

Proces uczenia się ma swoją dynamikę i jego odpowiednie 

zaprojektowanie wymaga miejsca na błędy, na różnorodne, 

również nieidealne rozwiązania. Dzięki temu nie pozbawia-

my  uczących  się możliwości  poznania  różnorodnych  dróg 

dochodzenia  do  celu  i  dostrzegania  własnego  rozwoju. 

Precyzja,  tak  jak w każdym procesie uczenia się, przyjdzie 

z czasem.

W stronę nowoczesnej edukacji

Chcąc  wspierać  i  wprowadzać  naukę  programowania  do 

szkół w oparciu o  dynamiczne  i  nowoczesne modele  edu-

kacji, musimy  pamiętać  o  osłabianiu  utartych  schematów 

i  wzmacnianiu  nowych  sposobów  działania.  Wspieramy 

przenikanie  się programowania  z  innymi  treściami  eduka-

cyjnymi poprzez promowanie działań, które takie podejście 

kultywują. Akcentujemy potrzebę współpracy przy tworze-

niu  projektów  programistycznych,  pamiętając  o  podziale 

ról w  zespołach projektowych  i  różnorodnych  etapach  ich 

przygotowania,  testowania  i  dystrybucji. Wszystkie  etapy 

są wartościowe zarówno z dydaktycznego, jak i wychowaw-

czego  punktu  widzenia.  Przygotowane  przez  nas  zasoby 

edukacyjne,  które  znajdują  się  na  stronie wiki.mistrzowie-

kodowania.pl  traktujemy  jako  pewien  rodzaj  przewodnika 

i  drogowskazów. Zawsze podkreślamy elastyczność  i wol-

ność w wyborze metod pracy i rozkładu realizowanego ma-

teriału przez nauczycieli. To oni najlepiej znają społeczność 

placówek,  w  których  pracują,  są  na  co  dzień  z  uczniami 

i znają  ich potrzeby. Dlatego po  ich stronie pozostawiamy 

dynamikę, czas i formę zajęć. Scenariusze są wsparciem, ale 

to nauczyciele wraz z uczniami decydują, jak długo chcą się 

na pewnych elementach skupić i w jaki sposób je rozwijać. 

W  założeniach  programu  uciekamy  także  od  nadmiernej 

dokumentacji, a kierujemy nasze działania na wspieranie re-

alnej pracy nauczycieli z uczniami. Nasze działania opierają 

się na takich wartościach jak zaufanie, elastyczność i zaan-

gażowanie. W tym widzimy szansę na realizację pozytywnej 

25

PROGRAMOWANIE

Praca z uczniami W  pracy z  uczniami musimy – my nauczyciele – poszukiwać stale nowych rozwiązań i  dróg do przekazania wiedzy i umiejętności. Wychowujemy i przygotowujemy do zawodów, które jeszcze nie istnieją, do życia, które będzie wymagało podejmowania decyzji, obmyślenia strategii działania i wy-korzystania nowych, zmieniających się technologii.

Dlatego  gimnazjaliście  potrzebne 

są  podstawy  algorytmiki  i  logicz-

nego myślenia,  tworzenia  i projek-

towania zadań, gdzie skutki trzeba 

przewidzieć  i  zaplanować.  Opano-

wanie  umiejętności  posługiwania 

się  technologią  budzi  pytanie,  jak 

to działa i dlaczego nie można ina-

według wskazówek Mistrzów Kodowania

czej?

Uczę  od  kilkunastu  lat  uczniów 

algorytmiki  i  programowania  róż-

nymi  programami  i  sposobami. 

Kiedyś  królowało  LOGO,  w  któ-

rym  głownie  rysowaliśmy  żółwiem 

skomplikowane  powtarzalne,  ska-

lowalne wzory,  czarowaliśmy BAL-

TIEM  i  sięgnęliśmy po C++. W każ-

dym z tych programów można zro-

bić  ciekawe  lekcje  i  wytłumaczyć 

podstawowe instrukcje i operacje.

Scratch  ma  w  sobie  dodatkowo 

aspekty  grywalizacji,  współpracy, 

dzielenia  się  oraz  szybkiej wizuali-

zacji wykonanych poleceń. Nie jest 

zbyt  trudny w  obsłudze  i  logicznie 

pozwala  budować  kolejne  dzieła. 

Obawiałam  się,  że  dla  gimnazja-

listów  będzie  zbyt  infantylny:  du-

szek,  klocki,  sceny.  Jednak  pozo-

stawienie  swobody  w  wykonaniu 

proponowanych  ćwiczeń  szybko 

dało niezwykłe efekty.

Każdy  uczeń  potrafi  sam  wykonać 

program  wykonujący  funkcje  wa-

runkowe,  pętle.  Rozumie  dlaczego 

tak  ma  działać,  nie  zniechęca  się 

i  sam  szuka  możliwości  optymali-

zacji  pisanych  gier,  aby  było  szyb-

ciej, łatwiej.

Program  pozwala  na  wielopozio-

mowe przygotowanie tego samego 

zadania  w  klasie,  gdzie  stawiane 

Beata Chodacka

26

Praca z uczniami

wyzwania mogą być kolejno dokła-

dane, nie burząc dotychczasowego 

efektu pracy.

Łatwo można  wyjaśnić  takie  poję-

cia  jak  zmienne,  listy  a  także  sto-

sowanie  bloków  jako  definiowanie 

własnych instrukcji.

Uczniowie  szybko  doszli  do  za-

awansowanych  rozwiązań,  często 

zaskakując podczas zajęć. Przykła-

dem  może  być  quiz  z  pytaniami, 

gdzie  po  prawidłowej  odpowiedzi 

przyznawany jest punkt, a po błęd-

nej  odejmowany  punkt.  Powstały 

gry z pulą pytań do losowania, z po-

wtarzanymi pytaniami przy błędnej 

odpowiedzi, z nagrodami w postaci 

mini gier za zdobyte punkty.

Innym przykładem jest gra polega-

jąca  na  podpisywaniu  elementów 

zestawu  na  rysunku.  Drugoklasiści 

przygotowali  znikanie  przedmio-

tów,  pojawianie  się  kolejnych  od-

słon  zestawu,  naliczanie  punktów, 

losowe obrazki.

Jeden z moich uczniów zapytał czy 

może  przygotować  plakat  w  scre-

chu, wykorzystał program do stwo-

rzenia animacji interaktywnej.

Konieczne  jest  poszukiwanie  ta-

kich zadań i zagadnień, które będą 

stanowić  wyzwanie  dla  naszych 

uczniów  i  trzeba  też  pamiętać,  że 

pokazanie  wielu  języków  progra-

mowania pozwoli odnaleźć się każ-

demu w trudnej  i  łatwej dziedzinie 

logicznego  i  algorytmicznego  my-

ślenia.

Takie  programy  jak  Mistrzowie 

Kodowania,  Koduj  z  Klasą  wniosły 

niezwykle  dużo  do  szkół,  przede 

wszystkim  poprzez  masowe  szko-

lenia  nauczycieli,  pokazywanie 

przykładów  i  otwartość  w  kontak-

tach.  Pokazały,  że  programowanie 

nie  jest  magią  kombinacji  zawi-

łych kodów i za to my, nauczyciele, 

dziękujemy!

27

PROGRAMOWANIE

Jolanta Majsiak

Matura w PRL-uLata Polski Ludowej 1945- 1989

P o 1945 roku szkolnictwo w Polsce musiało zmagać się z gigantycznymi stratami poniesionymi podczas wojny. Widoczne

one były w postaci tragicznie przetrzebionych kadr, zniszczeń budynków, pomocy naukowych i księgozbiorów oraz w postaci masowych zaległo-ści w wykształceniu samej młodzieży i pogłębio-nego przez wojnę analfabetyzmu. Wznawianie szkolnictwa polskiego w roku 1944/45 odbywało się według zasad przedwojennego ustroju szkol-nego. W latach szkolnych 1945/46 i 1946/47 wprowadzono już drobne zmiany dotyczące szkół powszechnych, ale na szczeblu szkolnic-

twa średniego utrzymano 3-letnie gimnazjum i 2-letnie liceum. Mimo trudności materialnych i kadrowych szkolnictwo średnie odnotowało poważny wzrost ilościowy. Według danych liczba szkół średnich ogólnokształcących zwiększyła się z 291 w 1945 roku do 742 w roku szkolnym 1947/48, co daje ponad 2,5-krotny wzrost.

O d roku szkolnego 1948/49 władze wprowadziły system jedenastokla-sowy (siedmioletnia szkoła podstawowa

i czteroletnie liceum bez podziału na profile). Szkołę średnią nazwano szkołą ogólnokształcącą

Mat

urzy

ści z

I LO

w R

adom

sku

28

stopnia licealnego (od klasy VIII do XI). W roku 1951 dokonano reformy szkolnictwa zawodowego wprowadzając 4-letnie technika jako pełne szkoły średnie. Reforma nie była wolna od wad. Działa-cze oświatowi i sami nauczyciele wskazywali mi. in. brak zróżnicowania programu naucza-nia w ostatnich klasach licealnych oraz przeła-dowanie treści nauczania. Jednak oprócz zmian organizacyjnych i dydaktycznych dokonały się też szybko zmiany ideowo-wychowawcze. Ofensywa ideologiczna władz, rozpoczęta na dobre w roku 1947, wpływała diametralnie na treści naucza-nia i wychowanie moralno-społeczne. Domino-wały sloganowe cele wychowania i werbalne hasła. Znakiem czasu było w latach stalinowskich (czyli do 1956 r.) – widoczne także na maturze – skrajne zideologizowanie programów nauczania, w których od rzeczywistej wiedzy ważniejsze było opanowanie partyjnych haseł, a także obecność “czynnika społecznego” w komisjach, czyli działa-cza partyjnego czuwającego nad “postawą moral-no-polityczną” zdających.

S ame matury składały się z egzaminów pisemnego i ustnego (z języka polskiego i matematyki) oraz egzaminów ustnych

(z fizyki, historii i wiedzy o społeczeństwie). Wszystkie egzaminy ustne z tych trzech przedmio-tów odbywały się jednego dnia, co było zapewne dużym obciążeniem dla zdających. Maturzy-sta powinien był znać podstawy materializmu, znaczenie walki klasowej dla rozwoju społecz-nego, założenia programowe Manifestu PKWN i planu 6-letniego oraz umieć uzasadnić wyższość ustroju socjalistycznego nad kapitalistycznym. Znajdowało to odzwierciedlenie w pytaniach maturalnych z języka polskiego i wiedzy o społe-czeństwie, podporządkowanych “jedynie słusznej linii Partii”. Tematyka wypracowań maturalnych z języka polskiego w tamtych czasach nie pozosta-wia w tym zakresie żadnych złudzeń:

• Przebudowa społeczna i gospodarcza wsi polskiej w świetle Manifestu PKWN i planu 6-letniego.

• Plan 6-letni wzmacnia siły Polski i wzmacnia jej niezależność, a wraz z tym wzmacnia wkład Polaków do ogólnoludzkiego dzieła pokoju (cytat z Bolesława Bieruta).

• Znaczenie pokoju światowego dla rozwoju życia społeczno-gospodarczego i kulturalnego.

• Idea walki o wolność i postęp społeczny w utworach Mickiewicza i Słowackiego.

W dniu 15 lipca 1961 roku Sejm przyjął nową „Ustawę o rozwoju oświaty i wychowania”, która po raz kolejny

dokonała zmian w ustroju szkolnym. Szkoła podstawowa trwała odtąd 8 lat. Na szczeblu szkol-nictwa średniego ogólnokształcącego utrzymano 4-letnie liceum, natomiast w zakresie szkolnictwa zawodowego pojawiły się 4-letnie licea zawodowe i 5-letnie technika, a dla absolwentów zasadni-czych szkół zawodowych 2-letnie licea i 3-letnie technika uzupełniające. Nowością było wprowa-dzenie szkół policealnych o różnych specjalno-ściach dla absolwentów liceów, którzy np. nie dostali się na studia. Reforma weszła w życie na szczeblu średnim od roku szkolnego 1967/68. Ostatni maturzyści szkół systemu jedenastokla-sowego zdawali egzamin maturalny w 1969 roku. Rok zaś 1970 był zasadniczo wolny od matur.

J eszcze w roku szkolnym 1970/71 w liceach wprowadzono profilowanie klas. Młodzież licealna mogła decydować o nauce w klasie

humanistycznej, matematyczno-fizycznej, biolo-giczno-chemicznej lub ogólnej. Wtedy także, od roku 1970, wprowadzono innowację zgodnie z którą zdawanie egzaminu dojrzałości nie było obowiązkowe. Absolwent otrzymywał świadec-two ukończenia szkoły, ale naturalnie nie mógł ubiegać się o rekrutację na uczelnie wyższe. Przyjęty system przetrwał w ogólnych założeniach do końca XX wieku w postaci ośmioklasowej szkoły podstawowej i cztero- (liceum z klasami profilowanymi) lub pięcioletniej (technikum) szkoły średniej.

Wprowadzenie zróżnicowanych kierun-ków klas licealnych spowodowało większą różnorodność w doborze

przedmiotów maturalnych, ale trzonem nadal pozostały pisemne i ustne egzaminy z języka polskiego i matematyki. Z biegiem czasu egzaminy ustne z poszczególnych przedmiotów zaczęto przeprowadzać w różnych dniach. Długo jednak zachowany był dość elitarny charakter matur,

29

BLIŻEJ SZKOŁY

pełniących funkcję sita służącego do zmniejsze-nia liczby kandydatów na studia - przykładowo w 1973 r. pozytywnie ten egzamin zdało tylko 92 tysiące osób i dopiero w okresie późnego PRL zdanie matury stało się czymś bardziej powszech-nym.

E gzaminy maturalne nadal często były jednoznacznie “zaangażowane ideowo” i osadzone w rzeczywistości politycznej

realnego socjalizmu. Zdarzało się, w przypadku języka polskiego, znajdować tematy oparte tylko o twórczość “politycznie słusznych” pisarzy. Wśród ówczesnych propozycji tematów pisem-nych znajdujemy też takie, które każą uczniom doszukiwać się realizacji ideałów PRL w twórczo-ści pisarzy i poetów staropolskich! I tak w roku 1960 maturzyści zmierzyli się z następującymi problemami:

• Troska o losy państwa i społeczeństwa w twórczości pisarzy polskich okresu Odrodze-nia i Oświecenia.

• Walka z wstecznictwem społecznym i politycz-nym oraz z ciemnotą i zacofaniem kleru w utworach literatury staropolskiej.

W latach 70-tych upolitycznienie wypracowań maturalnych było czasem nawet zbyt bezpośrednie:

• Rozwiń i uzasadnij tezę – Nie może być oczekiwań i pragnień bez pracy i działań (cytat z Edwarda Gierka).

• Rozwiń myśl zawartą w zdaniu – Dorobek XXX-lecia PRL to duma wszystkich Polaków.

J eszcze w połowie lat 80-tych maturzy-ści musieli zrobić rozrachunek z dorobku władzy socjalistycznej, choćby w kontek-

ście takiego tematu:

• Realizacja ideałów Stefana Żeromskiego w osiągnięciach czterdziestu lat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1985 rok).

Mat

urzy

ści z

I LO

w R

adom

sku

30

P rzełomowy rok transformacji ustrojowej przyniósł oczywiste zmiany w programach nauczania (stopniowo ograniczano ilość

języka rosyjskiego, likwidowano „białe plamy” w historii), chociaż ogólna organizacja szkolnic-twa pozostała początkowo ta sama. Inaczej także zaczęto traktować egzamin dojrzałości. Pytania wypracowań maturalnych nie były już okazją do popisu poprawnego politycznego myślenia uczniów. Zniknęło upolitycznienie, zabrakło propagandowych treści. Inny nieco był też zestaw przedmiotów na maturze, z którego w pewnym momencie zniknęła matematyka jako przedmiot obowiązkowy.

Literatura: J. Krasuski, Historia wychowania, Warszawa 1989.

Maturzyści z I LO

w R

adom

skuM

aturzyści z I LO w

Rad

omsku

31

BLIŻEJ SZKOŁY

Blogi nauczycielskieczyli co mają do powiedzenia pedagodzy

Nauczyciele coraz chętniej sięgają po nowe formy przekazu, by dotrzeć nie tylko do uczniów i ich rodziców, ale również do osób niezwiązanych na co dzień z edukacją. Jednym z najczę-ściej wybieranych sposobów komunikacji jest pisanie bloga. Pojawia się jednak pytanie, o czym i do kogo może pisać gro-no pedagogiczne?

Tomasz Matuszczak

Większości  osób  blogi  nauczycielskie 

kojarzą się z miejscem, gdzie pedago-

dzy mogą powymieniać się pomysłami 

na  prowadzenie  ciekawych  lekcji  oraz 

radami,  jak  okiełznać  niezbyt  grzecz-

nych uczniów. Po części jest to prawda. 

Pierwsze pisane przez nauczycieli blogi 

odnosiły się do sposobów prowadzenia 

zajęć  w  danej  szkole,  własnych  peda-

gogicznych  doświadczeń  i  pomysłów 

na  zwiększenie  zainteresowania  lek-

cjami wśród uczniów. W tej dziedzinie 

dużo się nie zmieniło – na blogach moż-

na znaleźć wpisy przedstawiające kon-

kretne  metody  działań  i  sprawdzone 

scenariusze przydatne do prowadzenia 

lekcji.  Można  tu  również  podzielić  się 

informacjami,  skąd  czerpać  inspirację 

i jak zdobywać potrzebne do nauczania 

narzędzia dydaktyczne. Po co nauczy-

ciele  dzielą  się  taką wiedzą? Żeby  za-

interesować  swoich  uczniów,  przykuć 

ich  uwagę  i  sprawić  by  lekcje  mijały 

w dobrej atmosferze. Bo jak powszech-

nie  wiadomo  –  zadowoleni  uczniowie 

to  zadowoleni  i  spełnieni  nauczyciele. 

Dodatkowym  plusem  prowadzenia 

blogów nauczycielskich jest możliwość 

umieszczania ćwiczeń i materiałów dla 

bardziej  ambitnych  uczniów,  którzy 

chcą poszerzyć  swoje horyzonty w  in-

teresującej  ich  dziedzinie.  Nie  jest  to 

jednak  jedyny powód, dla którego na-

uczyciele są aktywni w Internecie. Blogi 

prowadzone przez pedagogów zaczęły 

również służyć do komentowania i po-

ruszania  ważnych  kwestii  lokalnych, 

społecznych, a nawet politycznych.

Bieżące wydarzenia z życia szkoły

Wielu  nauczycieli  opisuje  na  swoich 

blogach  ważne  wydarzenia  związane 

ze  szkołą, w  której  pracują.  Dzień  na-

uczyciela,  studniówka,  egzamin  gim-

nazjalny,  szkolny  konkurs  recytatorski 

–  tym wszystkim dzielą  się  z  czytelni-

kami,  obok  sprawozdań  umieszczając 

swoje  refleksje  dotyczące  opisywane-

go  tematu. Nie  tylko działa  to mobili-

zująco  na  uczniów,  którzy  starają  się 

aktywnie  uczestniczyć  w  życiu  szkoły, 

32

33

Z ŻYCIA NAUCZYCIELA

ale również daje rodzicom wgląd w to, 

co dzieje  się w danej  szkole. Pozwala 

im lepiej poznać grono pedagogiczne, 

specyfikę  pracy  nauczyciela  oraz  har-

monogram bieżących wydarzeń i pro-

blemy, z którymi musi zmagać się na 

co dzień placówka.

Wprowadzanie najnowszych rozwią-

zań technologicznych do szkół

Rozwój nowoczesnych technologii nie 

pozostaje  bez  wpływu  na  edukację, 

dlatego  nauczyciele  często  poruszają 

tę ważną kwestię na  swoich blogach. 

I  nie  chodzi  tu  o  obawy  związane 

z wprowadzeniem nowoczesnych roz-

wiązań do  szkół,  ale o  jak najszybsze 

i  najsprawniejsze  dostosowanie  pol-

skich placówek do istniejących możli-

wości technologicznych. Często poru-

szanym  zagadnieniem  jest  ustalenie 

najlepszych  sposobów  wykorzystania 

współczesnych  osiągnięć  informa-

tycznych do kształcenia uczniów. Na-

uczyciele  odwołują  się  tutaj  głównie 

do  rozwiązań,  które  sprawdziły  się 

w  państwach,  gdzie  edukacja  stoi  na 

wysokim  poziomie  i  idzie  z  duchem 

czasu.  Oddzielną  kwestię,  poruszaną 

w tym wątku, stanowią dofinansowa-

nia do zakupu nowoczesnego sprzętu.

Bieżąca sytuacja w polskiej oświacie

i edukacji

Jest to temat od zawsze budzący wiele 

emocji wśród pedagogów. Na swoich 

blogach  często  komentują  sytuację, 

w  jakiej  znajduje  się  obecnie  polska 

edukacja,  wytykają  braki  w  progra-

mach  nauczania,  proponują  własne 

rozwiązania  istniejących  problemów, 

apelują  do  polityków.  Komentują 

wprowadzane  reformy  i  w  prostym 

języku wyjaśniają,  jakie mogą być  ich 

konsekwencje  dla  kolejnych  pokoleń 

uczniów  i  studentów.  W  ten  sposób 

wpływają  na  zwiększenie  świadomo-

ści  społecznej w  gronie  uczniów  i  ich 

rodziców.  Przy  okazji  pisania  o  pol-

skim systemie szkolnictwa, często po-

jawiają  się  odniesienia  do  systemów 

edukacyjnych  stosowanych  w  innych 

państwach  –  zwykle  jako  przykłady 

pożądanych  przez  pedagogów  roz-

wiązań.

Należy  pamiętać,  że  przedstawione 

powyżej  tematy,  to  tylko  przykłady 

najczęściej  poruszanych  przez  pe-

dagogów  problemów  związanych 

z edukacja. Obszar dotyczący wpisów 

jest  bowiem  nieograniczony  i  zależy 

tylko i wyłącznie od osoby prowadzą-

cej bloga. 

Zestawienie ( naszym zdaniem )najciekawszych blogów nauczycielskich:

http://blogiceo.nq.pl/nauczamyodkrywamy

http://www.pedagogpisze.pl

http://metodynauczania.pl

http://chetkowski.blog.polityka.pl

http://edukacjaprzyszlosci.blogspot.com

https://blog.gwo.pl

34

35

Z ŻYCIA NAUCZYCIELA

Niezbyt imponujące

CV

Felieton Wandy Szymanowskiej

36

Pół roku temu podjęłam wiekopomną decyzję, że odchodzę ze szkoły. Być może niektórzy nauczy-ciele mi zazdroszczą, bo czekają na ten moment niecierpliwie i z utęsknieniem liczą lata, które po-zostały im do emerytury. Ja nie liczyłam. Lubiłam moją pracę i bywałam nieraz w szkole do wieczo-ra, nie oczekując dodatkowej zapłaty. Uczyłam języka polskiego, muzyki, sztuki, prowadziłam zajęcia z edukacji globalnej i europejskiej oraz zajmowałam się szkolnym partnerstwem pol-sko-niemieckim. Organizowałam szkolne życie kulturalne. Kiedy podpisałam dokument potwier-dzający, że naprawdę odchodzę, do szkoły zaczę-ły napływać fale kandydatów na moje miejsce, wszak okazja, by dostać pracę na stałe, a nie na zastępstwo, trafia się raz na kilkadziesiąt lat.

Z nowym rokiem szkolnym trzeba było zatrudnić czterech nauczycieli: polonistę, muzyka, plastyka i germanistę. Dyrektor zachłystywał się z entuzja-zmu nad kwalifikacjami i bogatym – bo aż na czte-ry strony – CV kandydatki na germanistkę. Mi też zależało, żeby moje dzieło trafiło w dobre ręce, lepsze od moich. Moje CV jest bardzo skromne: ukończenie studiów magisterskich, podyplomo-wych, uzyskanie certyfikatów międzynarodo-wych, publikacje, inne osiągnięcia, zatrudnienie i przejście na emeryturę. Daleko mi do czterech stron.

Dlaczego odeszłam?

W marcu 2014 zupełnie przypadkowo zadebiuto-wałam jako pisarka. Wydałam moją pierwszą po-

wieść obyczajową adresowaną do kobiet w wie-ku dojrzałym. Wtedy jeszcze nie wiedziałam, że książka będzie sukcesem, w ogóle nie wiedzia-łam, że potrafię pisać.

Teraz jestem autorką trzech powieści, a wkrótce ukaże się czwarta. Zbieram dobre recenzje, spoty-kam się z czytelnikami i ciągle piszę. Nie jestem w stanie pogodzić pisarstwa z pracą na etacie. Dlatego odeszłam, chociaż to była bardzo trudna decyzja, bo ocenić która pasja życiowa jest więk-sza i ważniejsza, nadal nie potrafię.

Bałam się września bez szkoły, dlatego precyzyj-nie zaplanowałam początek emerytury. Polecia-łam na długie, egzotyczne wakacje, a wróciłam dopiero na premierę nowej książki. Czy to była dobra decyzja? Zdecydowanie tak. Każdy nowy dzień zaczynam od pochwały wolności i nieogra-niczonej możliwości zarządzania czasem. Powo-li też zaczynam odczuwać smak sukcesu. Do tej pory go nie znałam. Cieszę się, że nie dotyczą mnie już nowe pomysły ministerstwa, że już nic nie muszę, jeśli nie chcę. To jest cudowne uczu-cie!

A szkoła? Tam nie zaglądam w ogóle. To jeszcze zbyt świeża rana.

Wand

a Szym

anowska

37

Z ŻYCIA NAUCZYCIELA

Okładka: Shutterstock.com

s. 3 – Grzegorz Jasiński, fot. własna 

s. 6-8 – Shutterstock.com

s. 10 – CC BY-NC 2.0, fot. Robert Heim

s. 11 –  fot. Marzena Krzysztoń 

s. 12-27 – Shutterstock.com

s. 28-31 – CC BY-SA 3.0, fot. Deda

s. 32-37 – Shutterstock.com

s. 37 – Wanda Szymanowska fot. własna

ŹRÓDŁA: