ใบความรเรอง การเพาะเลยงเนอเยอพช

ประวตความเปนมาของการเพาะเลยงเนอเยอพช

Gottlieb Haberlandt ชาวเยอรมน เปนคนแรกทเรมทำาการทดลองเลยงเนอเยอพช ทานไดรบการยกยองวาเปนบดาของเทคนคการเลยงเนอเยอพช Haberlandt (1898) ไดทำา การทดลองโดยแยกเอาเซลลจาก

ใบพชมาเลยงในอาหารสงเคราะห และตงสมมตฐานวาเซลลพชเพยงเซลลเดยวทนำามาเลยงสามารถจะแบงตวและเจรญเตบโตไปเปนพชตนใหมทสมบรณ ทกประการได เชนเดยวกบพชตนเดม แตเขายงไมสามารถเลยงเซลลพชใหเปนตนพชทสมบรณไดตามสมมตฐาน เนองจากเซลลทนำามาทำาการทดลองนแกเกนไปและสตรอาหารทใชเลยงยง ไมเหมาะสม อยางไรกดในป 1902 เขากสามารถเลยงเนอเยอพชไดสำาเรจ และมความเชอมนวาจะตองมวธการทำาใหเซลลทเลยงอยนนสามารถกลบกลายเปนพชทงตนไดในระยะ 30 ปตอมาหลงจากสมยของ Haberlandt งานดานการเลยงเนอเยอพชพฒนาไปนอยมาก แตกมนกวทยาศาสตรหลายทานทำาการศกษาคนควาเกยวกบการเลยง เนอเยอพชจนกระทง

White (1934) ไดทำางานดานการเลยงเนอเยอของรากเปนผลสำาเรจ โดยทดลองใชอาหารทประกอบดวยสารอนนทรย นำาสกดยสต และนำาตาลทราย ตอมาในป 1937 เขาคนพบวากลมวตามนบมความสำาคญตอการเจรญเตบโตของเนอเยอราก กลมนกวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบการเลยงเนอเยอของรากพชอกกลมหนง คอกลมของ Street งานของกลมนจะชวยอธบายบทบาทของสารเคมโดยเฉพาะพวกวตามนตาง ๆ ตอการสรางราก และความสมพนธของการเกดรากและยอดไดอยางด

Winkler ไดคนพบวาออกซน คอ IAA (indol acetic acid) เปนสารชวยกระตน การเจรญเตบโต ดงนน Gautheret (1937, 1938) จงทดลองเลยงเนอเยอแคมเบยมของตนหลว (Salix

cambium) ใน Knop’s solution โดยใสนำาตาลกลโครส วตามนบ 1 cysteine hydrochloride และ IAA ลงไปดวย พบวาเนอเยอของหลวมการแบงตวและเจรญตอไปได ระยะหนงในอาหารทใชเลยง จนกระทงในป 1939 เขาจงประสบความสำาเรจในการเลยง สวนแคมเบยมของแครอทอยางแทจรง ซงแตนนมา การเพาะเลยงเนอเยอพชไดประสบผลสำาเรจอยางแทจรงเปนครงแรก นอกจากน White ซงเพาะเลยงเนอเยอทเมอร (tumors) ของยาสบทไดมาจากลกผสมระหวาง Nicotiana glauca x N. langsdorffii ตางรายงานความสำาเรจ พบวามกลมเซลลพองฟออกมาจากเนอเยอเดม เรยกกลมเซลลทเกดใหมวาแคลลส ซงแค

ลลสทไดนสามารถเลยงไปไดเรอย ๆ เมอมการยายไปยงอาหารใหม สาเหตทการเพาะเลยงเนอเยอพชประสบผลสำาเรจ เนองจากคนพบสารควบคมการเจรญเตบโตของพช โดยสารควบคมการเจรญ-เตบโตชนดแรกทคนพบคอ IAA ซงเปนออกซน (auxin) ชนดหนงททำาใหการเพาะเลยง เนอเยอพชในหลอดทดลองไดผล ตอมาภายหลงมการคนพบไคเนทน (kinetin) ซงเปน ไซโตไคนน (cytokinin) ชนดหนงทชวยกระตนการเจรญไดดยงขน นบจากนนมาความกาวหนาทางการเพาะเลยงเนอเยอพชกไดแพรหลายไปยงประเทศอน ๆ อกทงยงมการเอาหลกการ เพาะเลยงเนอเยอพชไปประยกตใชทางดานการเกษตร การขยายพนธพช การปรบปรงพนธพช ทางพฤกษศาสตร ชวเคม โรคพช ตลอดจนทางดานพนธวศวกรรม

เอกสารอางอง : https://krusulak.wordpress.com

การเพาะเลยงเนอเยอพช เปนวธการขยายพนธพชวธหนง แตมการปฏบตภายใตสภาพทควบคม เรองความสะอาดแบบปลอดเชอ อณหภม และแสง ดวยการนำาชนสวนของพชทยงมชวต เชน ลำาตน ยอด ตาขางกานชอดอก ใบ กานใบ อบละอองเกสร เปนตน มาเพาะเลยงบนอาหารสงเคราะห และชนสวนนนสามารถเจรญและพฒนาเปนตนพชท

สมบรณ มทงสวนใบ ลำาตน และรากทสามารถนำาออกปลกในสภาพธรรมชาตไดทผานมามการนำาเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอพชประยกตใชกบงานดานเภสชวทยา และชววทยา แตปจจบนมการพฒนา และนำามาใชแกปญหาหรอเพอประโยชนในภาคเกษตร และภาคอตสาหกรรมกนมากขน เชน การนำาเมลดไผมาผลต-ขยายดวยวธเพาะเลยงเนอเยอ เมอครงเกดเหตการณไผออกดอกประมาณป 2538 หรอการนำาหนอทมคณลกษณะทดของหนอไมฝรงมาผลต-ขยายดวยวธเพาะเลยงเนอเยอ เพอลดปญหาการใชเมลดซงมการคละเพศ นอกเหนอจากราคาของเมลดพนธทคอนขางสง และยงตองนำาเขาจากตางประเทศอกดวย เปนตน

คณสมบตทถกนำามาใชใหเกดประโยชนของวธเพาะเลยงเนอเยอมหลายขอพอสรปได ดงน 1. สามารถผลตตนพนธพชปรมาณมากในระยะเวลาอนรวดเรว ตวอยางเชน หากพชสามารถเพมปรมาณได 3 เทา ตอการยายเนอเยอลงอาหารใหมทกเดอนๆ ละ 1 ครง เมอเวลาผานไป 6 เดอน จะสามารถผลตตนพนธพชไดถง 243 ตน 2. ตนพชทผลตไดจะปลอดโรค โดยเฉพาะโรคทมสาเหตจากเชอไวรส มายโคพลาสมา ดวยการตดเนอเยอเจรญทอยบรเวณปลายยอดของลำาตน ซงยงไมมทอนำาทออาหาร อนเปนทางเคลอนยายของเชอโรคดงกลาว 3. ตนพชทผลตได จะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนตนแม คอ มลกษณะตรงตามพนธ ดวยการใชเทคนคของการเลยงจาก

ชนตาพชพฒนาเปนตนโดยตรง หลกเลยงขนตอนการเกดกลมกอนเซลลทเรยกวา แคลลส 4. ตนพชทผลตไดจะมขนาดสมำาเสมอ ผลผลตทไดมมาตรฐานและเกบเกยวไดคราวละมากๆ พรอมกนหรอในเวลาเดยวกน 5. เพอการเกบรกษาหรอแลกเปลยนพนธพชระหวางประเทศ เชน การมอบเชอพนธกลวยในสภาพปลอดเชอขององคกรกลวยนานาชาต (INIBAP) ใหกรมสงเสรมการเกษตร เมอป พ.ศ. 2542 6. เพอประโยชนดานการสกดสารจากตนพช นำามาใชประโยชนดานตางๆ เชน ยาฆาแมลง ยารกษาโรค เปนตน นอกจากน ยงมคณประโยชนอกหลายประการ เชน เพอการผลตพชทนทานตอสภาพแวดลอม ทนกรดทนเคม เปนตน หรอการใชประโยชนเกยวกบการศกษาทางชวเคม และ สรรวทยาของพช เปนตน ในสวนของกรมสงเสรมการเกษตรไดนำาประโยชนขอ 1-4 มาเปนขอกำาหนดคณลกษณะพนธพชทผลตดวยวธการเพาะเลยงเนอเยอกอนนำาเขาระบบสงเสรมสเกษตรกร คอ ตนพนธพชทผลตไดตองปลอดโรค มลกษณะตรงตามพนธและสามารถขยายไดปรมาณมากในเชงอตสาหกรรม นบเปนหนวยงานแรกของภาครฐทมการนำาเทคโนโลยเพาะเลยงเนอเยอมาพฒนาใชกบงานขยายพนธพชเศรษฐกจในเชงพานชยอยางเปนรปธรรมและพรอมนำาไปใชในระบบสงเสรม ตวอยางพนธพชเพาะเลยงทมการทดลองนำารองปลกในสภาพไร และประสบผลสำาเรจเปนอยางด

ไดแก หนอไมฝรง กลวย ออย สบปะรด ไผ เบญจมาศ และสตรอเบอร เปนตน

เครองมอ อปกรณ ในหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยออปกรณและเครองมอทใช

อปกรณทใชกบงานเพาะเลยงเนอเยอคอนขางมมากชนด การจดวางเครองมอตองคำานงถงความสะดวกใน การใชตอพนทใหเกดประโยชนมากทสดถากำาหนดชนดของเครองมอตามตำาแหนงของการใชงานภายในหองปฏบตการ จะแบงออกเปน 3 หองใหญๆ คอ

1. หองเตรยมอาหาร2. หองตดเนอเยอ3. หองเลยงเนอเยอ ภายในแตละหองจะมอปกรณและเครองมอทใชงานเปนประจำา

แตกตางกน ไปตามลกษณะงานดงน (1) หองเตรยมอาหาร เปนหองทใชเกบสารเคมและ

วสดอปกรณเพอการชงสาร หรอผสมอาหาร หมอนงความดนไอ ตอบความรอนแหง ดงน 1.1 สารเคม จดวางในตหรอบนชนวางของอยางเปนระเบยบเปนหมวดหมหรอตามอกษรทสำาคญควรอยบรเวณเดยวกบทวางเครองชง

1.2 เครองชง เครองวดความเปนกรด-ดาง ควรวางอยบนโตะทมนคงไมสนสะเทอนงาย

1.3 เครองแกวและเครองมออนๆ ควรมทเกบมดชด และไมหางจากอางนำามากนก 1.4 อางนำา ใชสำาหรบลางทำาความสะอาดเครองมอตางๆ เพอความสะดวกตอการปฏบตงาน อาจอยมมหนงของบรเวณหอง 1.5 บรเวณเตรยมอาหาร ควรเปนโตะหรอพนททมความสงพอทจะปฏบตงานในลกษณะยนหรอนงกได

1.6 เครองกรองนำา อาจใชเครองกรองนำาดมตามบานได

1.7 เครองชง ม 2 แบบ คอ เครองชงอยางละเอยด และเครองชงอยางหยาบ

- เครองชงอยางละเอยด สามารถชงไดเปนมลลกรม หรอทศนยม 4 ตำาแหนง ใชสำาหรบชงสารเคม วตามน และสารควบคมการเจรญเตบโต ซงใชปรมาณนอยมาก - เครองชงอยางหยาบ ชงไดเปนกรม หรอทศนยม 2 ตำาแหนง ใชสำาหรบชงสารเคมทใชปรมาณมาก เชน วน และนำาตาล

1.8 เครองวดความเปนกรด-ดาง (pH-meter) ใชวดคาความเปนกรด-ดาง ของอาหารสงเคราะหควรอยทระดบ 5.6

1.9 เครองคนสารละลาย ใชสำาหรบคนสารละลายเมอใสแทงคนไฟฟา (Magnetic stirror) ขณะเตรยมอาหาร 1.10 เตาตมอาหาร อาจเปนเตาไฟฟาหรอเตาแกส ใชสำาหรบตมอาหารเพอใหวนละลาย 1.11 ตอบความรอนแหง (Hot air oven) ใชในการอบฆาเชอเครองแกวและอปกรณในการตดยายเนอเยอ โดยใชอณหภม 180 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2-3 ชวโมง 1.12 เครองแกว ปจจบนนยมใชเปนพลาสตกเพราะลดความเสยหายจากการแตกราวไดคอนขางมาก - ฟลาสคหรอขวดรปชมพ ขนาด 50-1,000 มลลลตร

- บกเกอร ใชปรบปรมาตรของอาหาร ขนาด 20-1,000 มลลลตร

- กระบอกตวง ขนาด 5-1,000 มลลลตร - ไปเปต ใชดดสารละลายปรมาณนอย ขนาด 0.1-10 มลลลตร

1.13 หมอนงความดนไอ (Autoclave) ใชนงฆาเชอจลนทรยในอาหารวนโดยใชความรอน ทอณหภม 121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนดตอตารางนว เปนเวลา 15-20 นาท อาจเปนแบบหมอไฟฟาอตโนมต หรอเปนแบบทใชความรอนจากเตาแกส มทงแบบแนวตงและแนวนอน หมอแบบแนวนอนจะมความจมากกวาหมอแบบแนวตง และมราคาคอนขางสง

- หมอนงความดนไอแบบใชไฟฟาแนวตง เปนแบบทไดรบความนยม มใชในหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอเกอบทกแหง

- หมอนงความดนไอ แบบใชไฟฟาแนวนอน สามารถนงอาหารไดปรมาณมากกวาหมอแบบแนวตง

- หมอนงความดนไอ แบบใชแกส ใชหลกการเดยวกบหมอนงเชอเหดประสทธภาพการทำางานสงหรอตำาขนอยกบผปฏบตงาน สามารถควบคมอณหภม และความดนใหคงทตามกำาหนดเวลา ไดหรอไม (2) หองตดเนอเยอเปนหองทมเจาหนาทปฏบตงานมากทสดศนยรวมของกจกรรมเพาะเลยงเนอเยอจะอยในหองน ควรเปนหองทมระบบปองกนการปนเป อนของเชอ ผวพนหองทกดานทงฝาผนง พนหอง ควรมผดเรยบมน ไมเปนทสะสมของฝนละออง ทำาความสะอาดงาย วสดอปกรณทอยในหองนจะประกอบไปดวยตตดเนอเยอ จำานวนมากนอยเปนไปตามปรมาณการผลตของแตละแหง ดงน 2.1 ตตดเนอเยอ เปนตปลอดเชอทใชกบงานตดยายชนพช มระบบการหมนเวยนของอากาศภายในตท สะอาด ปราศจากเชอจลนทรยตลอดเวลาของการปฏบตงาน ดวยระบบการถายเทอากาศผานแผนกรองทมรพรน ขนาดเลกประมาณ 0.3 ไมครอน ซงเชอจลนทรยไมสามารถเลดลอดผานได ทงน ควรเชดทำาความสะอาดตทงกอนปฏบตงานและหลงเลกงานในแตละวน โดยเชด ออกดานนอกตเสมอดวยแอลกอฮอล 70% รวมทงการ

เปลยนแผนกรองเชอจลนทรยตามกำาหนดเวลาเพอรกษาประสทธภาพความเปนตปลอดเชอ 2.2 วสดหรอเครองมอทใชตดเนอเยอ ไดแก

- มดผาตด นยมใชดามมดเบอร 3 กบใบมดเบอร 10 หรอ 11

- ปากคบ (forcepts) ใชหนบจบชนพช มขนาดความสนยาว ตางกนไปขนกบความสะดวกในการปฏบตงาน

- ตะแกรงสำาหรบวางมดและปากคบ - ตะเกยงแอลกอฮอล

- จานรองหรอกระดาษ ทผานการนงฆาเชอแลวใชรองตดชนเนอเยอ วสดเหลานกอนนำามาตดเนอเยอตองทำาการฆาเชอจลนทรยโดยการนงฆาเชอดวยหมอนงความดนไอหรอการอบความรอนแหง ภายหลงสนสดการปฏบตงานทกครงตองนำาเครองมอเหลานนมาลางใหสะอาดดวยนำายาลางจาน เชดใหแหง หอดวยกระดาษตะกวแลวจงนำาไปฆาเชอจลนทรยเพอการนำามาใชใหมในครงตอไป

2.3 อปกรณอน ๆ ไดแก 1. เกาอมพนกสำาหรบพนกงานตดเนอเยอ 2. รถเขนสำาหรบวางขวดอาหาร ขวดเนอเยอ

พช 3. อปกรณดบเพลง ควรมประจำาทกชนและ

ทกหอง โดยเฉพาะหองตดเนอเยอเพราะขณะปฏบตงาน มการลนไฟฆาเชอวสดอปกรณตลอดเวลา อาจเกดอบตเหตไฟลกไหมภายในตได

(3) หองเลยงเนอเยอ เปนหองปลอดเชอ ควบคมอณหภมใหอยระหวาง 25-25 องศาเซลเซยส ใชเปนสถานทวางขวดเนอเยอพช เปนหองทไมควรอนญาตใหผทไมมหนาทเกยวของเขาออกโดยเดดขาดเพราะจะทำาใหเกดการปนเป อนของเชอจลนทรยในขวดเนอเยอพช อาจทำาใหเกดความเสยหายกบตนพนธพชในภาพรวมได อปกรณทสำาคญทตดตงอยในหอง ไดแก 3.1 ชนวางเนอเยอ วสดทประกอบเปนชนอาจทำาดวยไม เหลกฉาก แสตนเลส หรออลมเนยมเปนตน ขนาดกวาง x ยาว x สง ประมาณ 60 x 125 x 200 มชนวาง 5 ชน แตละชนหางกนประมาณ 30 เซนตเมตร โดยสวนททำาเปนพนควรจะเปนกระจกหรอฟอรไมกาสขาว หรอเปนตาขายโปรง มหลอดไฟฟาทใหความสวางแกพชเพอการสงเคราะหแสง นยมใชหลอดไฟทเรยกวา Grolux เพราะมคณสมบตของการใหแสงสแดง ซงเหมาะกบการสงเคราะหแสงของพช แตหลอดชนดนมราคาคอนขางสง จงอาจใชหลอดไฟฟลออเรสเซนต ชนดธรรมดาทใชกบอาคารบานเรอนกได ทงนการตดตงหลอดไฟควรใหหลอดอยหางจากชนวางเนอเยอในระยะประมาณ 20 เซนตเมตร และแตละหลอดอยหางกนประมาณ 30 เซนตเมตร เพอใหไดความเขมแสง 2,000-3,000 ลกซ เมอวดดวยเครองมอ ทเรยกวา Lux meter โดยเปดไฟตดตอกนนาน 16 ชวโมงตอวน จงควรมนาฬกาควบคมการปด-เปดไฟฟา(timer) 3.2 เครองเขยาแบบโยกใชสำาหรบเนอเยอพชทเลยงในอาหารเหลว มลกษณะการเคลอนทในแนวขนานกบพนโลกอตรา 100-150 รอบตอนาท เปนการเพมออกซเจนลงไป

ในอาหาร เพอใหเนอเยอพชไดรบออกซเจนอยางเพยงพอตอการเจรญเตบโตกจกรรมภายในหองเตรยมอาหาร การปฏบตงานภายในหองเตรยมอาหาร จะเรมตนจากการชงสารตามสตรอาหารทตองการผสมเปนสตอกสารละลาย ปรบคาความเปนกรด-ดาง หลอมอาหาร และบรรจขวดกอนนงฆาเชอเพอรอการนำาไปใชตามลำาดบดงน

1. ชงสารเคม เปนขนตอนทสำาคญขนตอนหนง ตองการความแมนยำาสง โดยเฉพาะสารเคมทใช ปรมาณนอย จงตองชงดวยเครองชงอยางละเอยด สามารถชงไดทศนยม 4 ตำาแหนง

2. สำาหรบสารเคมทใชปรมาณมาก จะชงดวยเครองชงอยางหยาบ ชง

ไดทศนยม 2 ตำาแหนง เชน นำาตาล หรอวน 3. ผสมสารเคม ตองทำาใหสวนประกอบของ

สารเคมละลายผสมเขากนไดหมด โดยใชเครองคนสารละลายรวมกบแทงคนไฟฟา 4. วดความเปนกรด-ดาง (pH) ใหปรบใชทระดบ 5.6 ซงเหมาะสมตอการทพชจะนำาธาตอาหารไปใชในการเจรญเตบ แตในอาหารบางสตรอาจใชทระดบ pH 5 เชน อาหารกลวยไม 5. หลอมอาหาร เมอผสมอาหารเสรจเรยบรอยแลว นำามาหลอมวนใหละลายบนเตาแกสหรอไมโครเวฟ

6. กรอกอาหาร ลงภาชนะตางๆ เชนขวดหรอถงหรอกลองพลาสตก เปนตน แตภาชนะทตองทนความรอน และ

สงทตองระมดระวงขณะกรอกอาหาร คอ พยายามอยาใหอาหารเลอะปากภาชนะ เพราะเปนสาเหตของการปนเป อนจากเชอจลนทรยไดงาย

7. อาหารวนในขวด กรอกอาหารลงขวดขนาด 4 ออนซ (ขวดนำาพรกเผา) ปรมาณอาหารทกรอกขวดละ 20-25 มลลลตร (1 ลตรกรอกไดประมาณ 40-45 ขวด) ปดฝาใหสนทนำาไปนงฆาเชอ

8. อาหารวนในถง กรอกอาหารลงถงขนาด 4*6 นว (ถงรอน) ปรมาณอาหารทกรอกถงละ 30-35 มลลลตร (1 ลตร กรอกไดประมาณ 25-30 ถง) นำาไปนงฆาเชอ

9. นำาอาหารวนเขาหมอนงความดนไอ เพอนงฆาเชอ เมอเตรยมอาหารเรยบรอยแลว ควรทำาใหปลอดเชอภายในวนเดยวกน ดวยหมอนงความดนไอทอณหภม 121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนดตอ ตารางนว เปนเวลา 15-20 นาท (เวลาอาจปรบเปลยนตามขนาดของภาชนะและปรมาตรของอาหาร) เมอนงฆาเชอเรยบรอยแลว รบนำาอาหารออกจากหมอนงความดนไอทนททความดนลดลงเปน 0 ถาเปนขวดควรปดฝาใหแนนเนองจากฝาขวดอาจขยายตว เมอผานการนงฆาเชอแลว และควรเกบไวประมาณ 1 สปดาหกอนนำาไปใช เพอตรวจสอบอกครงวา ไมมการปนเป อนของเชอจลนทรย 10. สตอกอาหารวนผานการนงฆาเชอแลว เกบไวประมาณ 1 สปดาห กอนนำามาใชกจกรรมภายในหองตดเนอเยอจะเปนการตดยายเนอเยอไปเลยงบนอาหารใหม ซงตองอาศยเทคนคปลอดเชอ เจาหนาทประจำาหองปฏบตการ ตองเตร

ยมตวใหอยในสภาพทพรอมทำางานตงแตทำาความสะอาด มอและแขนดวยสบ สวมผาคลมผม ใสถงมอ ผาปดปากปดจมก และสวมชดปฏบตการ เปนตน ตามลำาดบ ดงน

1. การรกษาความสะอาดดวยการลางมอใหสะอาดดวยสบ และสวมชดปฏบตการ ประกอบดวยถงมอ ผาคลมผม ผาปดปากปดจมก และเปลยนรองเทากอนเขาหองปฏบตการทกครง

2. เชดทำาความสะอาด ตปลอดเชอกอนใชงานและควรเปดสวทซต

ใหระบบตางๆ ภายในตทำางานกอนปฏบตงาน 15-30 นาท3. วางอปกรณทใชตดเนอเยอในตำาแหนงท

เหมาะสมและสะดวกตอการปฏบตงาน

4. การลนไฟเครองมอทใชปฏบตงานเพอฆาเชอจลนทรยกอนเรม

ตดเนอเยอ5. ตดเนอเยอปลายยอด apical

meristem ในกรณทผลตปลอดโรค

6. ตดเนอเยอระยะเพมปรมาณภายในตปลอดเชอ

7. นำาชนพชทตดแบงวางเลยงบนอาหารในขวดกอนปดฝา

8. ลนไฟปดปากถง

9. ลงบนทกชนดพชและ วน/เดอน/ป ทตดยาย

10. เนอเยอพชพรอมนำาเขาเรยงบนชนในหองเลยงเนอเยอท

ควบคมแสง และอณหภม กจกรรมภายในหองเลยงเนอเยอ

1. นำาขวดเนอเยอพชทเปลยนอาหารใหม เขาหองเลยงเนอเยอ

2. ทำาความสะอาดชนเรยงพชดวยแอลกอฮอล 70% กอนเรยงเนอเยอพช

3. นำาถงเนอเยอพชวางเรยงบนชนทมความเขมแสง 2,000-3,000 ลกซ

4. เนอเยอพชระยะเพมปรมาณในขวด5. เนอเยอพชระยะสดทาย (เกดราก) ในถง6. ตรวจสอบการปนเป อนเชอจลนทรยหากพบจะตองเกบ

ทงทนท หากปลอยทงไวจะทำาใหสปอรของเชอราแพรกระจายออกจากขวดสบรรยากาศของหองได

7. คดเลอกแมพนธ เพอการตด-ขยาย8. บนทกรายละเอยดและลกษณะของชนพช9. ตรยมสงพชเนอเยอออกปลกในสภาพโรงเรอนเมอตน

พนธพชเพาะเลยงเนอเยอ ผลตไดครบจำานวนตามเปาหมาย จะถกจดเตรยมเพอนำาออกอนบาล ในสภาพโรงเรอน

เอกสารอางอง : cyberlab.lh1.ku.ac.th/elearn/faculty/agriculture/agri06/lecture_9.htm

ประโยชนการเพาะเลยงเนอเยอพช1. สามารถผลตตนพนธพชปรมาณมากในระยะอนรวดเรว2. ตนพชทผลตไดจะปลอดโรค โดยเฉพาะโรคทมสาเหตจาก

เชอไวรส แบคทเรย ดวยการตดเนอเยอทเจรญอยบรเวณปลายยอดของลำาตน ซงยงไมมทออาหาร อนเปนทางเคลอนยายของเชอโรคดงกลาว

3. ตนพชทผลตได จะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนตนแม คอมลกษณะตรงตามพนธดวยการใชเทคนคของการเลยงจากชนตาพชพฒนาเปน ตนโดยตรง หลกเลยงขนตอนการเกดกลมกอนเซลลทเรยกวา แคลลส

4. ตนพชทผลตไดจะมขนาดสมำาเสมอ ผลผลตทไดมมาตรฐานและเกบเกยวไดคราวละมากๆ พรอมกนหรอในเวลาเดยวกน

5. เพอการเกบรกษาหรอแลกเปลยนพนธพชระหวางประเทศ6. เพอประโยชนดานการสกดสารจากตนพช นำามาใช

ประโยชนดานตางๆ เชน ยาฆาแมลง ยารกษาโรค เปนตน7.ใชเพาะเลยงพชทไมสามารถงอกในธรรมชาตได เชน กลวย

กลวยไม เปนตน

อาหารเพาะเลยงเนอเยอพช

ปจจยทสำาคญมากอยางหนงทจะทำาใหการเพาะเลยงเนอเยอประสบความสำาเรจ คอสตรอาหารทเหมาะสม ซงตองประกอบดวยอาหารทพชสามารถนำาไปใชไดอยางมประสทธภาพ มกมการเรยกอาหารทใชเพาะเลยงเนอเยอแตกตางกนไป เชน อาหารวทยาศาสตร อาหารสงเคราะหอาหารวน ฯลฯ ใหเขาใจวาเปนอาหารทใชกบการขยายพนธพช ดวยการเพาะเลยงเนอเยอเหมอนกน อาหารทนยมใชมหลายสตรแตละสตรจะเรยกตามชอผทคดคนสตรอาหารนนๆ ซงจะถกปรบใหใกลเคยงกบธาตอาหารทพชไดรบในสภาพธรรมชาตมากทสด โดยเพมในสวนของสารควบคมการเจรญเตบโต นำาตาล วตามน เชน สตร MS ( Murashige & Skoog ,1962) สตร Gamborg (B – 5 , 1970) สตร VW ( Vacin & Went , 1949 ) และสตร WPM ( Gloyd and McCown , 1980 ) เปนตน การเลอกใชอาหารสตรใดขนอยกบความเหมาะสมของชนดพชและวตถประสงคทใช แตกตางกนตามชนดหรอพนธพช หรอตามพฒนาการของเนอเยอ สวนประกอบพนฐานของสตรอาหารประกอบดวย ธาตอาหารหลก ธาตอาหารรอง เกลอแร และวตามน ตางๆสารอาหารอนๆ ทจำาเปน ไดแก กรดอะมโน สาควบคมการเจรญเตบโต หรอสารสกดจากพช ซงมผลตอการเพมจำานวน และการพฒนาของเซลลพช

ชนดของอาหารเพาะเลยงเนอเยอพชอาหารเพาะเลยงเนอเยอ ม 2 รปแบบภายใตสตรเดยวกน

แลวแตผปฏบตเหนวาในระยะไหนควรใชอาหารรปแบบใดแลวสงผลดตอการพฒนาของชนพชไดดกวา ไดแก

1. อาหารแขง ( Solid medium) เปนเพยงการผสมวนลงในอาหาร ประมาณ 0.7 -1 % หรอ 7-10 กรม ตออาหาร 1 ลตร เพอชวยพยงชนพชใหสามารถเจรญเตบโตอยบนอาหารได

2. อาหารเหลว ( Liquid medium) เปนอาหารทไมมสวนผสมของวน ชนพชทเลยงในอาหารเหลวมกจะมการเจรญเตบโตทด และคอนขางรวดเรว แตตองระวงเรองการถายเทอากาศของชนพช ถาเลยงเนอเยอในอาหารเหลว จำาเปนตองเลยงบนเครองเขยา (Shaker) ควบคกนไปเสมอ ทงนเครองเขยาจะเคลอนไหวดวยการหมนในแนวขนานกบพนโลก อตรา 100- 120 รอบตอนาท การเขยาตลอดเวลาจะชวยใหออกซเจนละลายลงในอาหารสงผลดตอการเจรญเตบโตของเนอเยอพชบนอาหารเหลวเปนเวลานานพชอาจมการฉำานำา หากพบอาการดงกลาว ควรหยดการใชอาหารเหลว และเปลยนไปใชอาหารแขงจะสามารถลดอาการฉำานำาของพชลดลงได

สตรอาหารเพาะเลยงเนอเยอพชการทจะตดสนใจวาจะเลอกอาหารสตรใด รปแบบไหนเพอมา

ทำาการเพาะเลยง ตองคำานงถงสายพนธ อายพช ชนสวนทใช โดยเฉพาะอยางยงวตถประสงคของการเพาะเลยง ถาเพอการปรบปรงพนธ จะใชสตรอาหารทแตกตางจากการเพาะเลยงเนอเยอ เพอใหตนทไดมลกษณะเหมอนตนแม ในทนจะขอยกตวอยางสตรอาหารทเปนทนยม และใชไดผลดเปนตวอยาง 8 สตร ดงน

1. สตร VW (Vacin and Went, 1949) ใชกบการเพาะเลยงเนอเยอกลวยไม

2. สตร MS (Murashige and Skoog; 1962) สามารถใชเพาะเลยงเนอเยอ

3. สตร Hidebrandt (1962) ใชเพาะเลยงแคลลสยาสบ4. สตร White (1963) ใชเพาะเลยงสวนราก5. สตร Miller (1963) ใชเพาะเลยงอบละอองเกสรของ

ขาว6. สตร Y 3 (Eeuwens; 1967) ใชเพาะเลยงเนอเยอ

ตระกลปาลม เชน มะพราวกะท อนทผาลม ปาลมนำามน เปนตน7. สตร B 5 (Gamborg; 1970) ใชเพาะเลยงพชสำาคญ

ทางเศรษฐกจหลายชนด เชน ถวเหลองเปนตน8. สตร WPM (Lloyd and McCown: 1980) ใชเพาะ

เลยงพชทเปนไมเนอแขง (Woody species) การพฒนาของเนอเยอพช

ชนสวนพชทผานการฟอกฆาเชอและเลยงบนอาหารวนจะมการพฒนาเปนหนอเลกๆ ภายใน 1-2 เดอนแรก เมอทำาการตดยายอาหารเปลยนอาหาร เนอเยอเหลานจะเจรญเตบโตและมการพฒนาเปนหนอเลกๆ ภายใน 1 – 2 เดอนแรก เมอมการเปลยนอาหาร เนอเยอเหลานจะเจรญเตบโตและมการพฒนาจนสามารถเพมปรมาณโดยเฉลย 3-5 เทา ภายใน 30 วน เมอไดปรมาณตนตามตองการจงเปลยนสตรอาหารวน เพอชกนำาการเกดราก จนกระทงไดตนพชทสมบรณ มทงสวนลำาตน ใบ และราก สามารถยายออกปลกในสภาพธรรมชาตไดการยายพชออกจากขวดเลยงเนอเยอเพอลงปลกในกระถาง

เมอพชเจรญเตบโตเปนตนทสมบรณแลวกนำาไปลงปลกในกระถางดงน

1. เตรยมทราย : ถานแกลบ หรอทราย : ขยมะพราว อตราสวน 1:1 ใสกระถางหรอกระบะพลาสตก

2. ใชปากคบ คบตนพชออกจากขวดอยางระมดระวง3. ลางเศษวนทตดอยบรเวณรากออกใหหมด4. จมยากนรา ตามอตราสวนทกำาหนดในสลากยา5. ปลกในกระถางหรอกระบะ6. นำาไปไวในตควบคมความชน แสง อณหภม หรอนำาไปไวใน

กระบะพนหมด เมอพชเจรญตงตวดแลวจงยายลงแปลงปลกตอไป

ปญหาและอปสรรคทพบในการเพาะเลยงเนอเยอเมอมการนำาไปปฏบตจรง โดยเฉพาะเพอการขยายผลในเชง

การคามกไมเปนไปตามเปาหมาย เชน คาการลงทนทคอนขางสง ความผดพลาดในการชงตวงวด การเตรยมอาหารความผดปกตทเกดกบตนพชการปนเป อนของเชอรา และเชอแบคทเรย ในขวดเนอเยอพช

เอกสารอางอง : http://boomkanok.blogspot.com/p/blog-page_77.html

ใบงาน ท 1เรอง การเพาะเลยงเนอเยอพช

คำาแนะนำา ครผสอนกำาหนดใหนกศกษาคนควาขอมลจากหนงสอเรยน เอกสารประกอบการเรยน ใบความรมลตมเดย สอเทคโนโลยสารสนเทศ แหลงเรยนร ฯลฯ และทำาแบบประเมนหลงการเรยนรตามตวชวด ดงน

1. ใหนกศกษาอธบายขนตอนการเพาะเลยงเนอเยอพชมาโดยละเอยด........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................

แบบทดสอบ

คำาสง ใหนกศกษาทำาเครองหมายกากบาท (X) ทบขอทถกทสดเพยงขอเดยว1. ฮารเบอรแลนดนกวทยาศาสตรชาวเยอรมนไดทดลองแยกเซลลพชมาเลยงแตยงแยกเซลลไมไดเพยงแตเซลลใหญขนเพอจดประสงคใด.

ก. เพอทำาการศกษาคณสมบตของเซลลข. เพอทำาการศกษาพนธพชชนดตาง ๆค. เพอทำาการศกษาอาหารเพาะเลยงเนอเยอพชง. เพอศกษาปจจยในหองปฏบตการทดลอง2. เวนตและทเมนมความสมพนธกบขอใด.ก. ศกษาอาหารเพาะเลยงเนอเยอข. ศกษาการแยกเซลลมาเลยงค. คนพบสารการเจรยเตบโตกลมออกซนชนด LAAง. สรางสตรอาหารทสมบรณและเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเนอเยอ3. ไวต(White) มความสมพนธกบขอใดมากทสด.(ใชตวเลอกขอ 2) เฉลยขอ ง4. ขอใดมสารควบคมการเจรญเตโตของพชทเรยกวา ไซโตไคนน.ก. นำามะนาว ข. นำามะพราว ค. นำาแครอท ง. นำามะขาม5. ในป ค.ศ. 1960 ไดนำาเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอมาใชในการขยายพนธพชและประสบผลสำาเรจกบตนรกเรตอจากนนทำาการทดลองผลตกลวยไมหลอดจากเนอเยอสวนปลายยอดพบวากอนเนอเยอไดพมนาตนพชเปนจำานวนมากหมายถงนกวทยาศาสตรคนใด.ก. โมเรล (Morel) ข. เวนต (Went)ค. ไวต (White) ง. ฮาเบอรแลนด (Haberland)

6. ประเทศไทยไดนำาเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอมาใชในการขยายพนธพชโดยเพาะเอมบรโอกลวยไมเพอขยายพนธคอใคร.ก. หลวงประดษฐ วาทการ ข. หลวงนตยเวชวศษฐค. ศาสตราจารยระพ สาครก ง. ศาสตราจารยเกยรตคณถาวร วชรภย7. ใครเปนคนเผยแพรเทคนคการเพาะเลยงเนอเยอกลวยไม.ใชตวเลอกขอ 6 (เฉลยขอ ง)8. ใครทำาการศกษาการเพาะเลยงเนอเยอกลวยไมเพอขยายพนธเปนการคาและสงเสรมใหเกดอาชพใหมจนกลวยไมกลายเปนอตสาหกรรมทสำาคญขอองประเทศไทย.(ใชตวเลอกขอ 6) เฉลยขอ ค.9. ประเทศไทยสงออกกลวยไมอนดบท 3 ของโลกรองจากประเทศใด.ก. ญปน สหรฐอเมรกา ข. แคนนาดา ฝรงเศสค. ฝรงเศส สหรฐอเมรกา ง. สหรฐอเมรกา องกฤษ10. พชผกในขอใดสามารถขยายพนธไดโดยการเพาะเลยงเนอเยอ.ก. กลวย หนอไมฝรง ข. ไผ เยอบรา หนาวว เบญจมาศค. กระเจยว บอนส กหลาบ สตรอเบอรร ขนน ไมสกง. ถกทกขอ