NHÂN VẬT GIAO TIẾPi.vndoc.com/data/file/2015/Thang09/09/giao-an-ngu-van-12.pdfcủa các nhân vật khi giao tiếp. Ban đầu chưa quen nên chỉ là trêu đùa thăm dò.Dầndần,khiđã

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12

NHÂN VẬT GIAO TIẾP

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:

Giúp Học sinh:

1. Kiến thức: Nắm chắc khái niệm nhân vật giao tiếp với những đặcđiểm về vị thế xã hội, quan hệ thân sơ của họ đối với nhau, cùngnhững đặc điểm khác chi phối nội dung và hình thức lời nói của cácnhân vật trong hoạt động giao tiếp.

2. Kĩ năng: Nâng cao năng lực giao tiếp của bản thân và có thể xácđịnh được chiến lược giao tiếp trong những ngữ cảnh giao tiếp nhấtđịnh.

3. Thái độ: Học đi đôi với hành, lí thuyết kết hợp với thực tế, khôngngừng nâng cao kĩ năng giao tiếp.

II. CHUẨN BỊ:

1. Chuẩn bị của giáo viên:

- Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án.

- Phương án tổ chức lớp học, nhóm học: phát vấn, đàm thoại với cánhân, tập thể, thảo luận nhóm,…

2. Chuẩn bị của học sinh:

- Đọc SGK, TLTK để củng cố kiến thức cũ và chuẩn bị bài học theoHDHB.

III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:


1. Ổn định tình hình lớp (1phút): Ổn định trật tự, điểm danh họcsinh trong lớp.

2. Kiểm tra bài cũ (4ph): Tóm tắt truyện Vợ chồng A Phủ và nêugiá trị nhân đạo của truyện.

3. Giảng bài mới: (83 phút)

- Tạo tâm thế tiếp thu bài mới.

- Giới thiệu bài:

TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY

ThThờờiillượượnngg

HOHOẠẠTT ĐỘĐỘNGNGCCỦỦAA

GIGIÁÁOO VIVIÊÊNN

HOHOẠẠTT ĐỘĐỘNGNGCCỦỦAA

HHỌỌCC SINHSINHNNỘỘII DUNGDUNG

30p30phh

Hoạt động 1:Phân tích cácngữ liệu

1. Gọi 1 HS đọcngữ liệu 1 (SGK)và nêu các yêucầu sau (với HScả lớp):

a) Hoạt độnggiao tiếp trêncó những nhân

- HS đọc ngữliệu

- HS thảo luậnvà phát biểu tựdo.

I. Phân tích các ngữ liệu

1. Ngữ liệu 1

a) Hoạt động giao tiếp trêncó những nhân vật giao tiếplà: Tràng, mấy cô gái và"thị". Những nhân vật đó cóđặc điểm:

- Về lứa tuổi: Họ đều lànhững người trẻ tuổi.

- Về giới tính: Tràng là nam,


vật giao tiếpnào? Nhữngnhân vật đó cóđặc điểm nhưthế nào về lứatuổi, giới tính,tầng lớp xã hội?

b) Các nhân vậtgiao tiếpchuyển đổi vaingười nói, vaingười nghe vàluân phiên lượtlời ra sao? Lượtlời đầu tiên của"thị" hướng tớiai?

c) Các nhân vậtgiao tiếp trêncó bình đẳng vềvị thế xã hộikhông?

d) Các nhân vậtgiao tiếp trên

còn lại là nữ.

- Về tầng lớp xã hội: Họ đềulà những người dân laođộng nghèo đói.

b) Các nhân vật giao tiếpchuyển đổi vai người nói,vai người nghe và luânphiên lượt lời như sau:

- Lúc đầu: Hắn (Tràng) làngười nói, mấy cô gái làngười nghe.

- Tiếp theo: Mấy cô gái làngười nói, Tràng và "thị" làngười nghe.

- Tiếp theo: "Thị" là ngườinói, Tràng (là chủ yếu) vàmấy cô gái là người nghe.

- Tiếp theo: Tràng là ngườinói, "thị" là người nghe.

- Cuối cùng: "Thị" là ngườinói, Tràng là người nghe.

Lượt lời đầu tiên của "thị"hướng tới Tràng.


có quan hệ xalạ hay thân tìnhkhi bắt đầucuộc giao tiếp?

e) Những đặcđiểm về vị thếxã hội, quan hệthân-sơ, lứatuổi, giới tính,nghề nghiệp,…chi phối lời nóicủa các nhânvật như thếnào?

- GV nhận xét,khẳng địnhnhững ý kiếnđúng và điềuchỉnh những ýkiến sai.

c) Các nhân vật giao tiếptrên bình đẳng về vị thế xãhội (họ đều là những ngườidân lao động cùng cảnhngộ).

d) Khi bắt đầu cuộc giaotiếp, các nhân vật giao tiếptrên có quan hệ hoàn toànxa lạ.

e) Những đặc điểm về vị thếxã hội, quan hệ thân-sơ, lứatuổi, giới tính, nghềnghiệp,… chi phối lời nóicủa các nhân vật khi giaotiếp. Ban đầu chưa quennên chỉ là trêu đùa thămdò. Dần dần, khi đã quen họmạnh dạn hơn. Vì cùng lứatuổi, bình đẳng về vị thế xãhội, lại cùng cảnh ngộ nêncác nhân vật giao tiếp tỏ rarất suồng sã.

2. - GV hướngdẫn, gợi ý và tổ

2. Ngữ liệu 2

a) Các nhân vật giao tiếp


chức HS tìmhiểu ngữ liệu 2.

- Yêu cầu HSđọc đoạn tríchvà trả lời câuhỏi

- GV nhận xét,khẳng địnhnhững ý kiếnđúng và điềuchỉnh những ýkiến sai.

- Đọc đoạntrích và trả lờinhững câu hỏi(SGK).

- HS thảo luậnvà phát biểu tựdo.

trong đoạn văn: Bá Kiến,mấy bà vợ Bá Kiến, dânlàng và Chí Phèo.

Bá Kiến nói với một ngườinghe trong trường hợp quaysang nói với Chí Phèo. Cònlại, khi nói với mấy bà vợ,với dân làng, với Lí Cường,Bá Kiến nói cho nhiều ngườinghe (trong đó có cả ChíPhèo).

b) Vị thế xã hội của Bá Kiếnvới từng người nghe:

+ Với mấy bà vợ- Bá Kiến làchồng (chủ gia đình) nên"quát".

+ Với dân làng- Bá Kiến là"cụ lớn", thuộc tầng lớptrên, lời nói có vẻ tôn trọng(các ông, các bà) nhưngthực chất là đuổi (về đi thôichứ! Có gì mà xúm lại thếnày?).

+ Với Chí Phèo- Bá Kiến vừa


là ông chủ cũ, vừa là kẻ đãđẩy Chí Phèo vào tù, kẻ màlúc này Chí Phèo đến "ănvạ". Bá Kiến vừa thăm dò,vừa dỗ dành vừa có vẻ đềcao, coi trọng.

+ Với Lí Cường- Bá Kiến làcha, cụ quát con nhưngthực chất cũng là để xoadịu Chí Phèo.

c) Đối với Chí Phèo, Bá Kiếnthực hiện nhiều chiến lượcgiao tiếp:

+ Đuổi mọi người về để côlập Chí Phèo.

+ Dùng lời nói ngọt nhạt đểvuốt ve, mơn trớn Chí.

+ Nâng vị thế Chí Phèo lênngang hàng với mình đểxoa dịu Chí.

d) Với chiến lược giao tiếpnhư trên, Bá Kiến đã đạtđược mục đích và hiệu quả


giao tiếp. Những ngườinghe trong cuộc hội thoạivới Bá Kiến đều răm rắpnghe theo lời Bá Kiến. Đếnnhư Chí Phèo, hung hãn làthế mà cuối cùng cũng bịkhuất phục.

1010phph

Hoạt động 2:Tổ chức rút ranhận xét

- GV nêu câuhỏi và gợi ý: Từviệc tìm hiểucác ngữ liệutrên, anh (chị)rút ra nhữngnhận xét gì vềnhân vật giaotiếp trong hoạtđộng giao tiếp?

- HS thảo luậnvà trả lời.

- GV nhận xétvà tóm tắt

II. Nhận xét về nhân vậtgiao tiếp trong hoạtđộng giao tiếp.

1. Trong hoạt động giaotiếp bằng ngôn ngữ, cácnhân vật giao tiếp xuất hiệntrong vai người nói hoặcngười nghe. Dạng nói, cácnhân vật giao tiếp thườngđổi vai luân phiên lượt lờivới nhau. Vai người nghe cóthể gồm nhiều người, cótrường hợp người nghekhông hồi đáp lời người nói.

2. Quan hệ giữa các nhânvật giao tiếp cùng vớinhững đặc điểm khác biệt


những nội dungcơ bản.

(tuổi, giới, nghề,vốn sống,văn hóa, môi trường xãhội,… ) chi phối lời nói (nộidung và hình thức ngônngữ).

3. Trong giao tiếp, các nhânvật giao tiếp tùy ngữ cảnhmà lựa chọn chiến lược giaotiếp phù hợp để đạt mụcđích và hiệu quả.

35p35phh

Hoạt động 3:Luyện tập

Bài tập 1:Phân tích sự chiphối của vị thếxã hội ở cácnhân vật đối vớilời nói của họtrong đoạn trích(mục 1- SGK).

- Yêu cầu HSđọc đoạn tríchvà thảo luận,trả

- HS đọc đoạntrích.

- HS thảo luận,trình bày.

III. Luyện tập

1. Bài tập 1:

AnhMịch

Ông Lí

Vịthếxãhội

Kẻ dưới-nạnnhân bịbắt đixem đábóng.

Bề trên-thừa lệnhquan bắtngười đixem đábóng.


lời

- GV gợi ý,hướng dẫnphân tích.

- GV nhận xét,nhấn mạnhnhững điểm cơbản.

Lờinói

Van xin,nhúnnhường(gọi ông,lạy…)

Háchdịch,quát nạt(xưng hômày tao,quát, câulệnh…)

Bài tập 2:Phân tích mốiquan hệ giữađặc điểm về vịthế xã hội, nghềnghiệp, giớitính, văn hóa,…của các nhânvật giao tiếp vớiđặc điểm tronglời nói của từngngười ở đoạntrích (mục 2-SGK).

- Yêu cầu HS- HS đọc đoạntrích.

Bài tập 2:

Đoạn trích gồm các nhânvật giao tiếp:

- Viên đội sếp Tây.

- Đám đông.

- Quan Toàn quyền Pháp.

Mối quan hệ giữa đặc điểmvề vị thế xã hội, nghềnghiệp, giới tính, văn hóa,…của các nhân vật giao tiếpvới đặc điểm trong lời nóicủa từng người:

- Chú bé: trẻ con nên chú ýđến cái mũ, lời nói rất ngộ


đọc đoạn trích.

- GV gợi ý,hướng dẫnphân tích.

- GV nhận xét,nhấn mạnhnhững điểm cơbản.

- HS thảo luận,trình bày.

nghĩnh.

- Chị con gái: phụ nữ nênchú ý đến cách ăn mặc (cáiáo dài), khen với vẻ thíchthú.

- Anh sinh viên: đang họcnên chú ý đến việc diễnthuyết, nói như một dựđoán chắc chắn.

- Bác cu li xe: chú ý đôi ủng.

- Nhà nho: dân lao độngnên chú ý đến tướng mạo,nói bằng một câu thành ngữthâm nho.

Kết hợp với ngôn ngữ lànhững cử chỉ điệu bộ, cáchnói. Điểm chung là châmbiếm, mỉa mai.

Bài tập 3:

- Yêu cầu HSđọc đoạn trích.

- Gợi ý, hướngdẫn phân tích

- Đọc đoạntrích.

Bài tập 3:

a) Quan hệ giữa bà lãohàng xóm và chị Dậu làquan hệ hàng xóm lánggiềng thân tình.


(phân tích theonhững yêu cầu:

a) Quan hệ giữabà lão hàngxóm và chị dậu.Điều đó chi phốilời nói và cáchnói của haingười ra sao?

b) Phân tích sựtương tác vềhành động nóigiữa lượt lời củahai nhân vậtgiao tiếp.

c) Nhận xét vềnét văn hóađáng trân trọngqua lời nói,cách nói củacác nhân vật.)

- Nhận xét,nhấn mạnhnhững điểm cơ

- Thảo luận,trình bày.

Điều đó chi phối lời nói vàcách nói của hai người- thânmật:

+ Bà lão: bác trai, anh ấy,…

+ Chị Dậu: cảm ơn, nhàcháu, cụ,…

b) Sự tương tác về hànhđộng nói giữa lượt lời củahai nhân vật giao tiếp: Hainhân vật đổi vai luân phiênnhau.

c) Nét văn hóa đáng trântrọng qua lời nói, cách nóicủa các nhân vật: tình làngnghĩa xóm, tối lửa tắt đèncó nhau.


bản.

88 phph Hoạt động 4:Củng cố líthuyết

GV củng cố líthuyết và giaoviệc cho HS.

IV. Củng cố lí thuyết

Cần nắm vững những nộidung sau:

1. Vai trò của nhân vật giaotiếp.

2. Quan hệ xã hội và nhữngđặc điểm của nhân vật giaotiếp chi phối lời nói.

3. Chiến lược giao tiếp phùhợp.

4. Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo: 2 phút

- Nhận xét chung tiết học.

- Soạn bài cho tiết sau: Đọc văn Vợ nhặt.

Documents

NHÂN VẬT GIAO TIẾPi.vndoc.com/data/file/2015/Thang09/09/giao-an-ngu-van-12.pdfcủa các nhân vật khi giao tiếp. Ban đầu chưa quen nên chỉ là trêu đùa thăm dò.Dầndần,khiđã