NASTAVNO-NAUČNOM VEĆU PRIRODNO-MATEMATIČKOG FAKULTETA

KRAGUJEVAC

Predmet: Izbor Dr Mihaila B. Ratknića u zvanje naučni saradnik za užu oblast Biologija

Odlukom Naučno-nastavnog veća PMF u Kragujevcu od 08. 03. 2006. godine, određeni smo u Komisiju za izbor dr Mihaila Ratknića u zvanje naučni saradnik za užu oblast Biologija.

Na osnovu Zakona o naučno-istraživačkom radu i Kriterijuma za sticanje naučnih zvanja, Statuta PMF-a u Kragujevcu, priložene dokumentacije, naučnih i stručnih radova i drugih aktivnosti kandidata Komisija u sastavu:

1. Prof. dr Aca Marković, vanredni profesor PMF u Kragujevcu– predsednik Komisije, (naučna oblast – ekologija i geografija biljaka)

2. Prof. dr Milić Matović, redovni profesor PMF u Nišu, (naučna oblast - zaštita životne sredine)

3. Dr Slobodan Šmit, viši naučni saradnik, Instituta za šumarstvo, (naučna oblast - zaštita životne sredine)

podnosimo jednoglasno Nastavno-naučnom veću sledeći

IZVEŠTAJ

1.0 BIOGRAFSKI PODACI

Dr Mihailo Ratknić je rođen u Skoplju 26. 10. 1954. godine. Osnovnu školu i gimnaziju je završio u Beogradu. Diplomirao je na Šumarskom fakultetu Univerziteta u Beogradu na Odseku za šumarstvo sa prosečnom ocenom 8.25. Diplomski rad je ocenjen ocenom deset.

Magistarski rad: “Uticaj nivoa Dunava i njegovih pritoka na razvoj i prirast šuma u priobalju” odbranio je 1988. godine na šumarskom fakultetu u Beogradu.

Magistarski rad od strane Naučno-nastavnog veća Šumarskog fakulteta predložen je za Oktobarsku nagradu grada Beograda.

Doktorku disertaciju pod naslovom “Razvojno proizvodnite možnosti na bukovi nasadi vo zavisnost od ekološkite vrednosti na mestorastenjeto vo jugozapadna Srbija” odbranio je na Šumarskom fakultetu u Skoplju 1996 godine i time stekao zvanje doktora šumarskih nauka.

Doktorsku disertaciju pod naslovom “Održivo korišćenje obnovljivih biljnih resursa Pešterske visoravni” odbranio je na Prirodno-matematičkom fakultetu u Kragujevcu i stekao zvanje doktora bioloških nauka.

Dr Mihailo Ratknić se zaposlio u Institutu za šumarstvo 23. 12. 1983. godine u naučno istraživačkoj jedinici “Šumske kulture”. Nakon položenog pripravničkoh ispita prelazi u Naučno istraživačku jedninicu “Pošumljavanje, gajenje i uređivanje šuma” u kojoj aktivno učestvuje na izradi velikog broja aplikativnih (preko 20 projekata iz oblasti ozelenjavanja, rekultivacije, pošumljavanja, obnavljanja i melioracije šuma) i naučno-istraživačkih projekata regionalnog, republičkog i saveznog značaja. U ovim projektima samostalno obrađuje određenu problematiku projekata, a 1987 kreira projekte nacionalnog značaja uvodeći nove kategorije u gajenje i podizanje šuma.

Uvodi “stanišne indekse” za šumske kulture u Srbiji, daje klasifikaciju izdanačkih šuma sa predlogom optimačnog uzgojnog zahvata u njima, daje rešenja za kontejner za industrijsku proizvodnju sadnica za pošumljlavanje sa idealno razvijenim korenovim sistemom koji je po svojim karakteristikama

1

jedinstven u svetu. Sa projektom “Identifikacija i kartiranje goleti Srbije za pošumljavanje i njihovo razgraničenje od površina namenjenih za poljoprivrednu proizvodnju” i razvojem informacionog sistema uvodi sistem u pošumljavanje u kome je moguća potpuna kontrola od planskog prikupljanja semena sa semenskih objekata do proizvodnje sadnica za konkretno stanište sa ekonomskom analizom celishodnosti ulaganja u pošumljavanje. Pored metoda za identifikaciju i kartiranje goleti dr Mihailo Ratknić je među priva uveo u zemlju principe Geografskog informacionog sistema na praktičnom (primenljivom) nivou.

Trenutno se nalazi na mestu rukovodioca Naučno-istraživačke jedinice “Pošumljavanje, gajenje i ekologija šuma” i zamenik je direktora u Institutu za šumarstvo. U poslednjih pet godina rukodio je velikim brojem međunarodnih projekata.

2.0 OBJAVLJENI RADOVI DR MIHAILA RATKNIĆA DO 1996. GODINE

Dražić, M., Dražić, D., Ratknić, M., Marković, D. (1990): Ekološki značaj šumske rekultivacije oštećenih zemljišta Kolubarskog regiona, “Ekološki problemi Beograda – knjiga III, Savez društva inžinjera i tehničara Beograda, Beograd. Str. 87-92.

Stamenković, V., Vučković, M., Ratknić, M. (1990): Uticaj podignutog nivoa Dunava i njegovih pritoka izgradnjom H.E. ”Đerdap I” na razvoj i opstanak šuma u forlandima Beograda, “Ekološki problemi Beograda – knjiga III, Savez društva inžinjera i tehničara Beograda, Beograd. Str. 131-140.

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša, V. (1990): Klasifikacija izdanačkih šuma po stepenu degradiranosti u cilju izbora optimalnih metoda melioracije, Unapređenje šuma I šumarstva regiona T. Užice, Beograd. Str. 89-102.

Dražić, M., Ratknić, M. (1990): Uticaj proreda na razvoj kultura belog i crnog bora na nekim staništima bukve, Unapređenje šuma i šumarstva regiona Titovo Užice, knjiga 2., Beograd. Str. 155-169.

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša, V. (1990): Proizvodnost kultura belog bora (Pinus silvestris L.) na staništima smrče šumskog kompleksa Golija, Unapređenje šuma i šumarstva regiona Titovo Užice, Knjiga 2, Beograd. Str. 171-184.

Ratknić, M., Dražić, M., Marković, D. (1990): Dvoulazne zapreminske tablice za kulture belog bora (Pinus nigra L.) podignute na tuđem staništu. Unapređenje šuma i šumarstva regiona Titovo Užice, Knjiga 2, Beograd. Str. 185-189.

Ratknić, M., Radonja, P., Koprivica M. (1995): Separation of Forest and Agricultural Land and Optimization of Land Use in Forestry, 17th IFIP TC7 Cenference on System Modelling and Optimization, Prague,Volume II, Academy of sciences of Czech Republik. Str. 618-621.

Ratknić, M., Mac Millan (1990): Production model for Sitka spruce in Scotland, Zbornik radova br. 73, Šumarski fakultet, Beograd. Str. 541-546.

Ratknić, M., Krstić, M. (1990): Dvoulazne zapreminske tablice za kitnjak u Srbiji, Zbornik radova br. 73, Šumarski fakultet, Beograd. Str. 525-534.

Ranković, N., Ratknić, M. (1993): Ekonomski aspekti proizvodnje drveta u kulturama smrče kao osnova za planiranje snabdevanja preradnih kapaciteta u Srbiji, Tematski broj „Međizavisnost razvoja prerade drveta i šumarstva“ Šumarstvo 3-5, Beograd. Str. 103-107.

Ranković, N., Ratknić, M. (1993): Procena rentabilnosti ulaganja u podizanje šumskih kultura, Šumarstvo 6, Beograd. Str. 37-50.

Stamenković, V., Stefanović, P., Vučković, M., Ratknić, M. (1985): Razvoj i proizvodnost kultra topola u forlandu Dunava u izmenjenim uslovima staništa, Topola br. 145-146, Beograd. Str. 35-46.

Ratknić, M. (1985): Analiza razvoja kultura crnog bora (Pinus nigra arn.) na lokalitetu Sinjevac kod Aleksandrovca, Zbornik radova Tom XXIV-XXV, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd, Str. 53-60.

Ratknić, M. (1985): Uticaj visoke proredne seče na tekući debljinski prirast u sastojinama bukve (Fagus moesiaca Domin, Maly, Czeczott) na Rajcu, Zbornik radova Tom XXIV-XXV, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd, Str. 85-90.

2

Ratknić, M. (1986): Struktura korena i deformacije žila klasičnih sadnica crnog bora, pod uticajem sastava geološke podloge, Drvarski glasnik br.3, Beograd, Str. 6.

Ratknić, M. (1986): Rezultati istraživanja mere nege putem seča prorede u srednjodobnoj sastojini brdske bukove šume (Fagetum moesiaca montanum silicicolum Rud.) na Rajcu, Zbornik radova Tom XXVI-XXVII, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd, Str. 101-113.

Ratknić M. (1986): Rezultati istraživanja mera nege putem seča prorede u dozrevajućoj sastojini brdske bukove šume (Fagetum moesiacae montanum silicicolum Rud.) na Rajcu, Zbornik radova Tom XXVI-XXVII, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd, Str. 163-173.

Ratknić, M., Dražić, M., Čokeša, V. (1987): Istraživanje prepoznatiljivih parametara za klasifikaciju tipova izdanačkih sastojina po stepenu degradiranosti kao osnova za izbor optimalnih meliorativnih mera, Zbornik radova Tom XXVIII-IXX, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 65-85.

Ratknić, M., Dražić, M., Bratić,V. (1987): Privremene dvoulazne zapreminske tablice za duglaziju – Pseudotsuga menziesii (Mirbeli) Franco, Zbornik radova Tom XXVIII-XXIX, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 165-169.

Ratknić, M., Dražić, M., Bratić,V. (1987): Privremene dvoulazne zapreminske tablice za borovac (Pinus strobus L.), Zbornik radova Tom XXVIII-XXIX, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 205-208.

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša, V. (1987): Analiza stanja i razvoja molike (Pinus peuce Gris.) na staništu planinske bukve kod Katića, Zbornik radova Tom XXVIII-XXIX, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 253-260.

Ratknić, M. (1988): Uticaj Dunava i njegovih pritoka na razvoj i prirast šuma u priobalju, , Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

Dražić, M., Ratknić, M., Bratić, V., Čokeša, V., (1988): Uticaj proreda na stanje, stabilnost i proizvodnost kultura belog bora (Pinus silvestris L.) na bukovom staništu, Zbornik radova 30-31, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 5-19.

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša, V., (1988): Stanje i razvoj kultura belog bora (Pinus silvestris L.) na staništu smrče šumskog kompleksa Golija, Zbornik radova 30-31, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 21-43.

Stamenković, V., Vučković, M., Ratknić, M. (1988): Stanje i proizvodnost prašumske sastojine bukve rezervata "Vinatovača", Zbornik radova 30-31, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 163-171.

Ratknić, M., Dražić, M., Marković, D., (1988): Dvoulazne zapreminske tablice za kulture belog bora (Pinus silvestris L.), Zbornik radova 30-31, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 173-177.

Ratknić, M., Dražić, M., Marković, D. (1989): Komparativna istraživanja proizvodnosti izdanačkih kitnjakovih šuma na Iverku, Zbornik radova 32-33, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 7-15.

Ratknić, M. (1989): Uticaj podignutog nivoa Dunava i njegovih pritoka izgradnjom brane HE “Djerdap I”, na razvoj i opstanak šuma u forlandima okoline Beograda, Zbornik radova 32-33, Intstitut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 17-33.

Dražić, M. Ratknić, M., (1989): Stanje i razvoj kultura crnog i belog bora na staništu bukve kompleksa Golija, Zbornik radova 32-33, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 41-48.

Ratknić, M., Dražić, M. (1990): Analiza klimatskih prilika kao ekološkog faktora od uticaja na preživljavanje biljaka Pešterske visoravni, Zbornik radova 32-33, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd. Str. 59-70.

Ratknić, M., Kitić, D. (1989): Formiranje mase korena sadnica belog bora (Pinus sylvestris L.) u zavisnosti od tipa kontejnera od čvrste plastike, Zbornik radova 32-33, Institut za šumarstvo i drvu industriju, Beograd. Str. 91-96.

Ratknić, M., Koprivica, M., Šmit, S., (1995): Identifikacija i kartiranje goleti u Srbiji za pošumljavanje i razgraničenje od površina namenjenih za poljoprivrednu proizvodnju, Zbornik radova Tom 36-37, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 5-15.

3

Ratknić, M., Ranković, N. (1995): Ekonomska analiza rentabilnosti ulaganja u podizanje šumskih zasada u odnosu na poljoprivrednu proizvodnju, Zbornik radova Tom 36-37, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 59-67.

Koprivica M., Ratknić, M., (1995): Veličina i varijabilnost debljinskog prirasta u čistim „negazdovanim“ sastojinama bukve na području jugozapadne Srbije, , Zbornik radova Tom 36-37, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 131-141.

Stamenković, V., Ratknić, M. (1995): Zavisnost debljinskog prirasta i vitalnosti šumskog drveća od klimatskih faktora, Zbornik radova 38-39, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 39-46.

Ratknić, M., Radonja, P., (1995): Optimum land use in forestry, Zbornik radova 38-39, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 22-32.

Ratknić, M. (1995): Dvoulazne zapreminske tablice stabala duglazije i borovca na području Srbije, Zbornik radova 38-39, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 152-160.

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša V., (1990) : Uticaj eko-faktora na sušenje biljaka u kulturama Pešterske visoravni, Savetovanje "Savremene metode pošumljavanja, nege i zaštite u očuvanju i proširenju šumskog fonda Srbije", Zbornik radova, Mart 1990., Aranđelovac. Str. 116-124.

Ratknić, M., (1990): Jedan novi tip kontejnera Savetovanje "Savremene metode pošumljavanja, nege i zaštite u očuvanju i proširenju šumskog fonda Srbije", Zbornik radova, Mart 1990., Aranđelovac. Str. 331-335.

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša V., (1990): Uzgojno-ekonomska opravdanost intenzivnih proreda u borovim kulturama, Savetovanje "Savremene metode pošumljavanja, nege i zaštite u očuvanju i proširenju šumskog fonda Srbije", Zbornik radova, Mart 1990., Aranđelovac. Str. 421-425.

Dražić, M. Ratknić, M. (1990): Primena uzgojno-meliorativnih mera u cilju očuvanja šumskih ekosistema Kopaonika, Zbornik radova sa naučno-stručnog skupa „Priroda Kopaonika – zaštita i korišćenje“, 19. – 21. 04. 1990. Kopaonik, Institut za turizam PMF, Beograd. Str. 241-246.

Ratknić, M. (1994): Konstrukcija stanišnih indeksa za kulture četinara na području Srbije i mogućnost korišnjenja pri određivanju periodiciteta proređivanja, Zbornik radova sa zaključima savetovanja „Uzgojno-biološki i ekonomski značaj proreda u šumskim kulturama i mladim šumama “ Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, 23. i 24. Oktobar 1993, Beograd. Str. 134-140.

Ratknić, M., Koprivica, M. (1995): Identification and mapping of bare lands in Yugoslavija and their separation from the areas intended for agricultural production, Forest tehnical education on the border of the XXI century: current state, problems and prospects, Lviv, Ukraine. Str. 65-66

Ratknić, M., Dražić, M., Čokeša, V. (1987): Pojava i intenzitet sušenja na nekim staništima kompleksa Cer, Savetovanje o Sušenju šuma, 29-30. oktobar, Vrnjačka Banja. Str. 7.

Ratknić, M. (1988): Uticaj Dunava i njegovih pritoka na razvoj i opstanak šuma u forlandima okoline Beograda, IV Kongres Ekologa Jugoslavije, Ohrid. Str. 420

Dražić, M., Ratknić, M. (1990): Razgraničenje eroriranih goleti za pošumljavanje i očuvanje poljoprivrednog zemljišta, doprinos potpunijem korišćenju potencijala zemljišta i oplemenjivanje pejzaža brdsko planinskih regija, Savetovanje “ Agrar i pejzaž”, Udruženje pejsažnih arhitekata Jugoslavije, Skoplje. Str. 25-26

Dražić, M., Ratknić, M., Čokeša, V. (1990): Intenziviranje radova na melioraciji izdanačkih I degradiranih šuma – značajan doprinos unapređenju proizvodnih I opštekorisnih funkcija šumskih ekosistema, Savremena dostignuća I rešenja u oblasti šumarstva, Simpozijum povodom 70. Godišnjice rada Šumarskog fakulteta, Beograd. Str. 35.

4

3.0 PREGLED OBJAVLJENIH RADOVA ZA PERIOD 1996. - 2005. GODINE GRUPISANIH PREMA KATEGORIJAMA

Redni broj

Rezultat Naslov Broj bodova

R 10 - NAUČNE KNJIGE I MONOGRAFIJE

R 12 – Naučna knjiga i monografija međunarodnog značaja

1. R12 Šmit, S., Veselinović, N., Popović, J., Minić, D., Miletić, Z., Marković, D., Dražić, D., Radojičić, S., Vuletić, D., Vučković, B., Ratknić, M. (1997): Recultivation by afforestation of minespoil banks of opencast lignite mine “Kolubara”, Monografija, Institut za šumarstvo, Ministarstvo za ekologiju, Beograd. Str. 1-137.

7

R 13 – Naučna knjiga i monografija nacionalnog značaja

1. R13 Šmit, S., Veselinović, N., Popović, J., Minić, D., Miletić, Z., Marković, D., Dražić, D., Radojičić, S., Vuletić, D., Vučković, B., Ratknić, M. (1996): Rekultivacija pošumljavanjem odlagališta površinskih kopova rudnika lignita Kolubara, Monografija, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-111.

5

2. R13 Šmit, S., Veselinović, N., Topalović, M., Koprivica, M., Minić, D., Ratknić, M., Miletić, Z., Dražić, M., (1997): Pošumljavanje goleti u Ibarskoj klisuri, Monografija. Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-104.

5

3. R13 Ratknić, M. (1998): Ekološko proizvodno diferenciranje bukovih šuma u zavisnosti od ekoloških vrednosti staništa u jugozapadnoj Srbiji, Monografija, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-174

5

4. R13 Ratknić, M., Šmit, S. (1999) Razgraničenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta i optimalno korišćenje površina za šumarstvo na primeru Pešterske visoravni, Monografija, JP Srbijašume-Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-124

5

5. R13 Ratknić, M., Matović, M., Šmit, S. (2000): Tartufi (ekologija i uzgoj), Monografija, JP Srbijašume-Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-64.

5

6. R13 Ratknić M., (2001): Stanje, problemi i unapređenje gazdovanja privatnim šumama, Monografija, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije, Beograd. Str. 1-218

5

7. R13 Ratknić, M., (2002): Pošumljavanje Pešterske visoravni, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije, Beograd. Str. 1-158

5

8. R13 Matović, M., Rakonjac, Lj., Ratknić, M. (2005): Lekovito bilje i šumske voćkarice (naučni, narodni, tehnološki i tržišni pojmovi), Monografije, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-267

5

R 20 - PREGLEDNI ČLANCI, POGLAVLJA U KNJIGAMA

R 23 – Poglavlje u knjizi, pregledni članak u časopisu, u tematskom zborniku radova, monografiji, ili u ediciji posvećenim određenim naučnim oblastima (kategorije R61)

1. R23 Ratknić, M., Nevenić, R., Vučković, M. (1997): Višefunkcionalno korišćenje forlanda Dunava i njegovih pritoka u izmenjenim hidrološkim uslovima, Monografija »Zaštita životne sredine gradova i prigradskih naselja« Novi Sad. Str. 153-158.

2

2. R23 Vučković, M., Ratknić, M. (1997): Ekološki aspekti privredne funkcije šume, Monografija »Zaštita životne sredine gradova i

2

5

prigradskih naselja« Novi Sad. 241-246.3. R23 Matović, M., Ratknić, M. (1999): Šume u funkciji zaštite i

unapređenja vodnih potencijala, Monografija „Resursi prirodne vode sa ekološkim poreklom“, Epoha, Požega. Str. 54-59.

2

4. R23 Matović, M., Ratknić, M. (1999): Šume na području Maljena i njihov uticaj na podzemne vode, „Resursi prirodne vode sa ekološkim poreklom“, Epoha, Požega. Str. 60-66.

2

5. R23 Matović, M., Ratknić, M. (2001): Istraživanje antimikrobnog uticaja kleke (Juniperus communis L.) na životnu sredinu, Monografija »Zaštita životne sredine gradova i prigradskih naselja« Novi Sad. Str. 339-344

2

R 30 – TEHNIČKA REŠENJA

R 32 – Bitno poboljšani postojeći proizvod i tehnologija, novo rešenje mikroekonomskog problema, recenzirano i prihvaćeno na nacionalnom nivou

1. R32 Razgraničenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta i optimalno korišćenje površina u šumarstvu – Šumarska politika 2005. godine

3

2. R32 Prototip Kontejnera za proizvodnju šumskih sadnica BEOSAD, Prezentacija na Prvom međunarodnom Sajmu ekologije - Novi Sad, Projekat Fonda za šume Srbije (1996-1998)

3

3. R32 Nalazišta tartufa i mogućnost njihove eksplatacije i veštački uzgoj, Izložen na Novotehn-u 2000. godine. ID rezultata 434, Katalog rezultata – Visokovredna hrana i genetički inžinjering, Knjiga 4,

3

R 50 – OBJAVLJENI RADOVI MEĐUNARODNOG ZNAČAJA

R 54 – Rad saopšten na skupu međunarodnog značaja štampan u celini 1.. R54 Ratknić, M., Koprivica, M. (1996): Optimalno korišćenje prostora

na primeru razgraničenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta i korišćenje površina u šumarstvu, Prvi jugoslovenski skup o GIS tehnologijama, Beograd 14-15. mart 1996., Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd. Str. 305-312.

1

2. R54 Stamenković, V., Ratknić, M., Koprivica, M. (1996): Effect of changed hydrological and the possibility of forest conservation in the foreland of the Danube and its Tribunaries in Serbia, Proučuvanje, opzvane i ispolzvane na gorskite resursi, VLTI Drvesnica, Sofija, Bulgarija. Str. 59-64.

1

3. R54 Koprivica, M., Ratknić, M. (1996): Production and development characteristic of young coniferous stands in the region of northwest Serbia, IUFRO Conference “Modeling Regeneration Success and Early Growth of Forest Stands”. Proceedings, , Copenhagen, Denmark. Str. 187-195

1

4. R54 Stamenković, V., Ratknić, M., Vučković, M. (1996): Dependence of fir Growth and vitality of climatic factors in West Serbia, YUFRO Conference of effect of enviromental Factors on tree and Stand Growth, September 23-27, 1996., Tharandot, Germany. Str. 236-242.

1

5. R54 Ratknić, M., Koprivica, M., Šmit, S., Bilibajkić, S. (1996): Afforestation of Bare Land and Reclamation of Degraded Forestry in the Function of conservatio and Improvement of Water Potential in Serbia, Municipal and Rural Water Supply and Water Quality, Poznan, Poland. Str. 74-80.

1

6. R54 Ratknić, M., Kućančanin, S., Koprivica M. (1997): Razgraničenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta i optimalno korišćenje površina u šumarstvu i lovstvu, Savremeni aspekti gajenja, zaštite i korišćenja divljači u brdsko – planinskom području, Lovački savez

1

6

7 R54

Jugoslavije, Beograd. Str. 97-103.

Ratknić, M. (1997): The use of the Danubius forelands in the changed hydrological conditions, Danubius, International scientific forum »Danubius – the River of Corporation«, (ISFDRC), 3-4, Belgrade. Str. 73-78.

1

8. R54 Ratknić, M., Radonja P., (1997): Estimation of site index of coniferous plantations, Proceedings of the Conference (IUFRO 4.01): Empirical and Process-based Models for Forest tree and Stand Growth Simulation, 21-27. September 1997, Oeiras, Portugal, Str. 111-118

1

9. R54 Stamenković, V., Vučković, M., Ratknić, M (1997): Natural regeneration of fir and seedling development in various site conditions in Serbia, Eggebnise des 8. Tannen – Sympozium, Schiften aus de IUFRO und der Forttechichen Univerzitat – Sofija, Bulgaria. Str. 185-192.

1

10. R54 Ratknić, M., Nevenić, (1998): Afforestation of bare land and reclimation of degreded forests in the functions of conservatin and i,provement of water potentials in Serbia, Headwaters 98, Medrano, Itali. Str. 255-258

1

11. R54 Vučković, M., Ratknić, M (1998): Forest tree increment and ecological monitoring, Bulgarian academy of science, Forest research institute, Sofia, Bulgaria, Str. 50 – 56

1

12. R54 Ratknić, M., Šmit, S., Radonja P. (1998): Separation between land use for agricultural production and forestry, Bulgarian academy of science, Forest research institute, Sofia, Bulgaria, Str. 342 – 347

1

13. R54 Ratknić, M., Vučković, M., Ranković, N. (1998): Economical and ecological value of plantations raised in Serbia, 50 annuversary of the Faculty of forestry, Skopje, Makedonija. Str. 69 – 74.

1

14. R54 Rakonjac, LJ., Ratknić, M., Čokeša, V. (1998): Survival of australian pine plantation on the pester plateau (southwest Serbia) depending on afforestatin tehnology and site conditions, Bulgarian Academy of sciences, Forest Research Institute, Jubilee Scientific Conference with Internacional Participation "70-Anniversary of the Forest Research Institite", 6-7 October 1998, Sofia, Prosidings Volume II., Str. 99 – 104

1

15. R54 Koprivica, M., Ratknić, M. (1999): Productive and growth characteristic of young stand of autochtohonous conifers in the region of southeast Serbia, Empirical and process-based models for forest tree and stand growth simulation, Instituto Superior de Agronomia, Department of forestry, Oeiras, 21-27 September 1997, Lisboa, Portugal. Str. 195-203.

1

16. R54 Ratknić, M., Vučković, M., Ranković, N.(1999): Vitality of conifer plantation depending on ecological factors, I Congres of Ecologist of the Republic of Macedonia, Proceding, TOM 1, Skolje, Macedonia. Str. 80-89.

1

17. R54 Ratknić, M, Čokeša, V., Rakonjac, Lj. (1999): Obnovuvanje na degradiranite borovi mestorastenja na serpentin vo zapadna Srbija,, I Congres of Ecologist of the Republic of Macedonia, Proceding, TOM 1, Skolje, Macedonia. Str. 70-79.

1

18. R54 Nevenić, R., Ratknić, M. (2000): Mountain forest region promotion and multifunction using activity, YUFRO - International Workshop

1

7

on Hazard Mapping in Avalanching Areas, 2-7 April, 2000, Federal Ski Academy St. Christoph, St. Anton, Tyrol, Austria. Str. 235-243.

19. R54 Ratknić, M., Lukić-Đorđević, J. (2000): Ekspertni sistem u šumarstvu, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 27-31. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje

1

20. R54 Nevenić, R., Ratknić, M. (2000): GIS u postupku planiranja urbanog predela i infrastrukturnih postavki ekološkog planiranja, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 27-31. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje

1

21. R54 Ratknić, M., Nevenić, R.: Mountain landscape resource Revitalization, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 27-31. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje

1

22. R54 Ratknić, M., Vučković, M., Stamenković, V. (2000): Growth caractersitics of coniferous plantations in Southwest Serbia., International scientific conference, 15-16 jun, Sofia. Bulgaria. Str. 402-410.

1

23. R54 Ratknić, M., Matović, M. (2001): Separation between agriculture and forestry land and potention land use for aforestation in southwest Serbia (example), Kongres pedologa, Vrnjačka banja. CD – izdanje

1

.24. R54 Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2001): Commumity Taxetum bacatae mixtum in southwest Serbia, Third balkan scientific conference, Volume II, 2-6. Oktobar, Sofia, Bulgaria. Str. 382- 388.

1

25. R54 Ratknić, M., Vučković, M., Stamenković, V. (2001): Growth characteristics, economic and ecological significance of conifer plantations on mt. Stara planina, Third balkan scientific conference, Volume I, 2-6. Oktobar, Sofia, Bulgaria. Str. 443-451.

1

26. R54 Ratknić, M., Vasiljević, A. (2001)- Ekspertni sistem za zaštitu šuma od požara, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 19-23. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje

1

27. R54 Ratknić, M., Matović, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (2002): Usage of forest resources for production in the private enterprises, Privatisation in forestry, Institute fur Forstokonomie Albert-Ludwigs-Universitat Frieburg, Germany, Faculty of forestry, Serbia, Beograd. Str. 179-185.

1

28. R54 Ratknić, M., Vučković, M. (2002): Separation between agricultural and forestry land and optimal land use for forest purposes on southwestern Serbia, Natural and Socio-Economic Effects of Erosion Control in Mountainous Regions, 10th – 13th December, Faculty of Forestry, Belgrade. Str. 475-483.

1

29. R54 Ratknić, M., Vučković, M. (2003): Some problems of Austrian pine plantation management in Serbia, 75 godini Instituta za gorata, Sofia, BULGARIA, Str. 139-142.

1

30. R54 Ratknić, M., Vučković, M. (2003): Models of beech height growth in different ecological conditions, 75 godini Instituta za gorata, Sofia, BULGARIA. Str. 143-147.

1

31. R54 Matović, M., Rakonjac, Lj., Ratknić, M., Đorđević, D., (2003): Ecological and phitocenological characteristics of Acer heldraichii Orph. in soutwest Serbia, 75 godini Instituta za gorata, Sofia,

1

8

BULGARIA. Str. 147-151. 32. R54 Stevic, D., Joksic, D., Ratknic, M. (2004): Data extraction from the

landsat7 satellite images for making COLOR COMPOSITE maps, First mediterranean conference on earth observation (Remote sensing), Belgrade, Serbia and Montenegro. Str. 107-113.

1

33. R54 Ratknic, M., Stevic, D., Ninkov, T., Brusin, S. (2004): Utilization of high resolution satellite images in data acquisition for ptivate-owned forests in Serbia, First mediterranean conference on earth observation (Remote sensing), Belgrade, Serbia and Montenegro. Str. 343-348.

1

34. R54 Ratknić, M., Bilibajkić, M. (2004): Environmental protection and promotion of headwater resources by afforestation in rugged mountains in Serbia, BALWOIS, Ohrid, Macedonia, CD – izdanje

1

R 60 – OBJAVLJENI RADOVI NACIONALNOG ZNAČAJA

R 61 – Rad u vodećem inostranom časopisu nacionalnog značaja

1 R61 Vučković, M., Stamenković, V., Stajić, B., Ratknić, M. (2002): Wuchscharakteristika und Vitalitat der Weißtanne (Abies alba Mill.), In einem ungleichaltrigen Bestand im Zlatar-Gebirge, Mittelungenaus der Forschungsanstalt fur Waldokologie und Forstwirtschaft Rheinland-Pfalz Nr. 50/03, Germany. Str. 152-160

2 R61 Ratknić, M., Vučković, M., Stamenković, V., Stajić, B. (2002): Provenance test of the silver fir in the south western Serbia, Mittelungen aus der Forschungsanstalt fur Waldokologie und Forstwirtschaft Rheinland-Pfalz Nr. 50/03, Germany. Str. 59-67

3 R61 Ratknić, M., Vučković, M., (2004): Growth and increment of silver fir in artificially setup stands, Silva Balcanica, 4 (1), Bulgarian Academy of Science, Sofia, Bulgaria, Str. 49-55.

R 61 – Rad u vodećem domaćem časopisu nacionalnog značaja1. R61 Vučković, M., Ratknić, M., Stamenković, V. (1998): Prirast kao

bioindikator delovanja nekih ekolo{kih faktora , Ekologija Vol 33, Supplementum , Beograd, Str. 203-208

2

R 62 – Rad u časopisu nacionalnog značaja1. R62 Koprivica, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (1996):

Pošumljavanje goleti i stanje šumskih kultura na širem području Vlasine, Zbornik radova 40-41, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 5-17.

1.5

2.

3.

R62

R62

Koprivica, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (1996): Pošumljavanje goleti i stanje šumskih kultura na području Ibarske klisure, Zbornik radova 40-41, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 52-62.

Koprivica, M., Ratknić, M. (1996): Razvoj i prirast dominantnih stabala u veštački podignutim sastojinama četinara na području Loznice, Šumarstvo br. 1-2, Beograd. Str. 13-25.

1.5

1.5

4. R62 Vučković M., Ratknić, M., Stamenković, V. (1998) Opažanje prirasta šumskog drveća kao bioindikatora delovanja antropogenih

1.5

9

i ekoloških faktora, Zbornik radova Instituta za šumarstvo, Tom 42-43, Beograd. Str. 71 – 77

5. R62 Koprivica, M., Ratknić, M., Marković, N. (1998): Razvoj i prirast dominantnih stabala u veštački podignutim sastojinama četinara na području Ivanjice, Zbornik radova Instituta za šumarstvo, Tom 42-43, Beograd. Str. 47 – 58

1.5

6. R62 Rakonjac, Lj., Matović, M., Ratknić, M., Čokeša, V. (2002): Neke zajednice žbunaste vegetacije na području jugozapadne Srbije, Zbornik radova 46-47, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 13-22

1.5

7. R62 Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2002): Plodovi, začini i lekovito bilje šumskih područja Srbije i njihova prerada, Zbornik radova 46-47, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 111-116

1.5

8. R62 Nikolić, B., Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Bilibajkić, S. (2004): Rasprostranjenje i selekcija šumskih voćnih vrsta u oblasti Vranja i Bujanovca, Zbornik radova 50-51, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 93-101

1.5

9. R62 Ratknić, M., Nikolić, B., Rakonjac, Lj., Bilibajkić, S. (2004): Prirodno rasprostranjenje i selekcija voćkarica na području Pirota, Babušnice i Dimitrovgrada, Zbornik radova 50-51, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 102-111

1.5

10.

11.

R62

R62

Rakonjac, Lj., Matović, M., Ratknić, M. (2005): Ugrožene retke vrste i taksoni šumskog drveća na području jugozapadne Srbije, Zbornik radova 52-53, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 135-151.

Rakonjac, Lj., Ratknić, M., Matović, M., Lavadinović, V. (2005): Fitocenološke karakteristike planinske šume bukve na Pešterskoj visoravni Ass. Fagetum moesiacae montanum B.Jov.53., Šumarstvo 4, Beograd. Str. 93-109.

1.5

1.5

R 64 – Uvodno predavanje na skupu nacionalnog značaja štampano u celini1. R64 Šmit, S., Ratknić, M., Koprivica, M., Topalović, M. (1996):

Pošumljavanje goleti, melioracija degradiranih šuma i zaštita postojećih kultura u funkciji realizacije prostornog plana Srbije, Zbornik radova I, Savetovanje “ŠumeSrbije – stanje, projekcije razvoja do 2050. godine i očekivani efekti“, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, 15 Maj 1996, Beograd. Str. 52-65.

1.5

2. R64 Ratknić, M., Stamenković, V., Vučković, M., (1998): Ugroženost šuma u forlandima Dunava i njegovih protoka u izmenjenim hidrološkim uslovima i mere za njihovo očuvanje, Zbornik radova, Savetovanje “Neki problemi šuma i voda i moguća rešenja, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, Februar 1998, Beograd. Str. 126-137.

1.5

R 65 – Rad saopšten na skupu nacionalnog značaja štampan u celini1. R65 Ratknić, M., Marković, N., Radonja, P. (1996): Projektovanje

savremenog operativnog programskog sistema za razgraničenje šumskog od obradivog zemljišta, Zbornika radova sa Konferencije, ETRAN XL, Sveska III, Budva 4-7. 1996. Beograd. Str. 383-386

0.5

2. R65 Radonja, P., Ratknić, M. (1996): Nekurzivna linearna estimacija stanišnog indeksa četinara, Zbornika radova sa Konferencije, ETRAN XL, Sveska III, , Budva 4-7. 1996. Beograd. Str. 387-390

0.5

3. R65 Radonja, P., Ratknić, M. (1997): Analiza kriterijumske funkcije kod 0.5

10

estimacije stanišnog indeksa četinara, Zbornika radova sa Konferencije, Zlatibor 3-6. juni 1997. ETRAN XLI, Sveska III, Sveska III, Budva 4-7. 1997. Beograd. Str. 385-388

4. R65 Marković, N., Ratknić, M., Radonja, P. (1997): Specifičnost projektovanja i organizovanja relacionih baza podataka u šumarstvu, YUINFO 97, 1-4. april, 1997. godina, Brezovica. Str. 75-79.

0.5

R 70 – RADOVI OBJAVLJENI U IZVODIMAR 71- Predavanje na skupu međunarodnog značaja štampano u izvodu

1. R71 Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Rundić, Lj. (2003): Project methodology for sustainable utilisation of natural resources, II Congress of ecologist of the Republic of Macedonia with International participation, Abstract book, Ohrid 25-29. 10. 2003, Macedonia. Str. 21.

1.5

R 72 – Rad saopšten na skupu međunarodnog značaja štampan u izvodu1. R72 Nevenić, R., Ratknić, M. 1998: Impact Assessment and

Revitalization of Natural Landscape Resource. Forest Scenario Modelling for Ecosystem Management at Landscape Level. International Conference, EFI Proceedings book No19. 1998, Wageningen, the Nederlands, Str. 367

0.5

2. R72 Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj.(2000): Novo nalazište munike (Pinus heldreichi Chtist) u Srbiji, 6 Simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 26.

0.5

3. R72 Ratknić, M., Matović, M.(2000): Ekološki indeksi zajednice Querceto-Farneto cerris kao kriterijumi za izbor vrsta u postupku melioracije šuma, 6 Simpizijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 38.

0.5

4. R72 Ratknić, M., Matović, M., Šmit, S.(2000): Nalazišta tartufa i mogućnosti njihove eksplatacije u Srbiji, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 69.

0.5

5. R72 Vučković, M., Ratknić, M., Stamenković, V, (2000): Karakteristike rasta, privredni i ekološki značaj kultura četinara na području Vidliča, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 120.

0.5

6. R72 Matović, M., Ratknić, M., Šmit, S.(2000): Šumske vrste kao indikatori prisustva tartufa u Srbiji, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 156.

0.5

7. R72 Ratknić, M., Vučković, M., Bilibajkić, S. (2000): Pošumljavanje goleti jugoistočne Srbije u funkciji realizacije Prostornog plana, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 172.

0.5

8. R72 Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2002): Endemic plant species in southwest Serbia, 7. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih područja, Dimitrovgrad. Str. 37-38.

0.5

9. R72 Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2002): Plodovi, začini i lekovito bilje šumskih područja Srbije i njihova prerada, 7. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih područja, Dimitrovgrad. Str. 74.

0.5

10. R72 Rakonjac, M., Matović, M., Ratknić, M., (2002): Neke zajednice žbunaste vegetacije na području jugozapadne Srbije, 7. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih područja, Dimitrovgrad. Str. 48.

0.5

11. R72 Matović, M., Ratknić, M. (2003): Endemic plant species in sothwest Serbia, Third International Balkan Botanical Congres,

0.5

11

Plant resources in creation of the new values, 117-123, Sarajevo, Bosnia and Hercegovina. Str. 30.

12. R72 Matović, M., Ratknić, M. (2003): Chemical, ecological and morphological characteristics of Dictamnus albus L. in Serbia, Third Internacional Balkan Botanical Congres, Plant resources in creation of the new values, 312-318, Sarajevo, Bosnia and Hercegovina. Str. 274.

0.5

13. R72 Matović, M., Ratknić, M., Vlatković, S. (2002): Šumski resurski hrane – plodovi, začini, lekovito bilje, (Forest food resources – Fruits, spices, medical plants), Hrana za 21. Vek (Food in the 21st

century), Ministarstvo nauke i tehnološkog razvoja, Novembar 2001, Subotica. Str. 337-338.

0.5

14. R72 Ratknić, M., Vučković, M. (2003): Growth beech characteristics on priority habitats types on base criteria project NATURA 2000, 2nd

Congres of Ecological of the Republic of Macedonia, Abstract book, Ohrid 25-29. 10. 2003, Macedonia. Str. 23.

0.5

15. R72 Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2003): Endemic plants species in Serbia Areas of special conservation interest, 2nd

Congres of Ecological of the Republic of Macedonia, Abstract book, Ohrid 25-29. 10. 2003, Macedonia. Str. 140-141.

0.5

16. R72 Ratknić, M., Mihov, I., Acevski J., Vučković, M. (2003): Sustainable utilisation of forest resources in the Balkan: problems and possibilities, Natural Forests in the Temperate Zone of Europe-Values and Utilisation, Birmensdorf-Rakhliv, 13-17. October, 2003., Transcarpathia (Ukraine). Str. 238-239.

0.5

17. R72 Matović, M., Ratknić, M., Veselinović, M., Golubović-Ćurguz, V., Nikolić, B., Đelić, G. (2005): Naše najčešće šumske vrste koje žive u simbiozi sa tartufima, 8. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih regiona, 20-24. 06. Apstrakti, Niš. Str. 105.

0.5

18. R72 Rakonjac, Lj., Ratknić, M., Matović, M., Lavadinović, V. (2005): Floristic and fitocenological characteristics of pyramidaleuropean silver fir (Abies alba var pyramidalis Carr.) in Southwest Serbia, XVII International Botanical Congress, Vienna, Austria, Abstracts, P 2418, Str. 619.

0.5

R 73 – Rad saopšten na skupu nacionalnog značaja štampan u izvodu1. R73 Stamenković, V., Ratknić, M. (1996): Zavisnost rastenja i vitalnosti

šumskog drveća od klimatskih faktora, XI Simpozijum Jugoslovenskog društva za fiziologiju biljaka, 21-23. jun 1995, Novi Sad. Str. 23.

0.2

2. R73 Ratknić, M., Koprivica, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (1996): Pošumljlavanje goleti i stanje šumskih kultura u Ibarskoj klisuri, 5. Kongres ekologa Jugoslavije, Beograd. Str. 139.

0.2

R 80 – DISERTACIJE I TEZE

R 81 – Odbranjena doktorska disertacija1. R81 Ratknić, M. (1996): Razvojno-proizvodnite možnosti na bukovi

nasadi vo zavisnost od ekološkite vrednosti na mestorastenjeto vo jugozapadna Srbija, Doktorska disertacija, Univerzitet “Sv. Kiril i Metodij”, Šumarski fakultet, Skoplje, Makedonija

6

2. R81 Ratknić, M. (2006): Održivo korišćenje obnovljivih biljnih resursa Pešterske visoravni, PMF, Kragujevac

6

12

4.0 KRATKA ANALIZA RADOVA SA KOJIMA SE KANDIDAT PREDLAŽE U NAUČNO ZVANJE NAUČNI SARADNIK ZA UŽU

OBLAST BIOLOGIJA

Radovi štampani 1996. godineRatknić, M. (1996): Razvojno-proizvodnite možnosti na bukovi nasadi vo zavisnost od ekološkite vrednosti na mestorastenjeto vo jugozapadna Srbija, Doktorska disertacija, Univerzitet “Sv. Kiril i Metodij”, Šumarski fakultet, Skoplje, Makedonija (R81)U radu su obrađene razvojne i proizvodne karakteristike sastojina bukve u zavisnosti od stanišnih i sastojinskih karakteristika. Istraživanje je obavljeno na području jugozapadne Srbije u 13 ekoloških jedinica definisanih na osnovu pedoloških i fitocenoloških odlika staništa. Analizirana su bukova staništa od najslabijih (ekološka jedinica 5.2) do najproduktivnijih (ekološka jedinica 2.9).Utvrđeno je da na broj stabala po hektaru uticaj ima pH, tip zemljišta, skeletnost i dubina zemljišta, srednja sastojinska visina, nagib terena i ekspozicija. Na veličinu srednjih prsnih prečnika uticaj ima srednja sastojinska visina, nadmorska visina, broj stabala po,hektaru i relativna varijaciona širina prečnika. Uticaj na veličinu srednjeg prečnika dominantnih stabala ima srednja sastojinska visina, nadmorska visina, broj stabala u stepenu maksimalne zastupljenosti i na kraju relativna varijaciona širina prečnika. Na veličinu srednje sastojinske visine uticaj ima dubina zemljišta, skeletnost, broj stabala po hektaru, ekspozicija i tip zemljišta. Uticaj na veličinu gornje visine ima pH, nagib terena, starost dominantnih stabala, dubina zemljišta, skeletnost i tip zemljišta. Uticaj na postignutu veličinu temeljnice ima pH, srednja sastojinska visina, broj stabala po hektaru, skeletnost i dubina zemljišta. Veličina temeljnice srednjeg sastojinskog stabla je pod uticajem vrednosti pH, nadmorske visine, srednje sastojinske visine, broja stabala po hektaru i tipa zemljišta. Postignute veličine zapremine su u rasponu od 83 m3 do 547.7 m3 pod uticajem srednje sastojinske visine, pH i broja stabala po hektaru. Na postignutu veličinu debljinskog prirasta uticaj ima stanišni indeks, starost dominantnih stabala, nadmorska visina, broj stabala po hektaru i dubina zemljišta. Tekući zapreminski prirast je u rasponu od 0.86 m3 do 9. 11 m3 i pod uticajem je starosti dominantnih stabala, nadmorske visine, srednje sastojinske visine, stanišnog indeksa, broja stabala po hektaru i ekspozicije. Utvrđeno je da je uticaj zemljišta na postignutu visinu stabala po ekološkim jedinicama značajan iznad 70-te godine starosti ali za još sigurnije proizvodno diferenciranje staništa treba uzimati stabla iznad 110 godina starosti. Na osnovu razvoja visina dominantnih stabala konstruisan je snop "stanišnih indeksa" za bukvu i predstavljen je ukupnom visinom u metrima dominantnih stabala kod sterosti od 150 godina na prsnoj visini. Sva staništa su na osnovu ovog pokazatelja razvrstana u osam grupa ("stanišnih indeksa"). Od zemljišnih faktora utvrđena je veza "stanišnih indeksa" sa dubinom zemljišta i hidrolitičkom kiselošću. Na kulminaciju tekućeg visinskog prirasta stabala uticaj ima pH, srednja sastojinska visina, nadmorska visina, starost dominantnih stabala i ekspozicija. Na vrednost tekućeg visinskog prirasta u vreme kulminacije najveći relativni uticaj imaju nadmorska visina, dubina zemljišta, "stanišni indeks" i tip zemljišta. Utvrđena je zavisnost vremena kulminacije debljinskog prirasta kao i veličina prirasta u doba kulminacije od "stanišnog indeksa". Konstatovano je da kulminacija tekućeg visinskog prirasta najčešće nastupa nakon kulminacije debljinskog prirasta. U istraživanjima je utvrđeno da su skoro svi razvojni i proizvodni pokazatelji sastojina i stabala pod uticajem stanišnih faktora ali da je najpouzdaniji pokazatelj razvoj visina dominantnih stabala. Grupisanje pojedinih ekoloških jedinica u stanišne indekse omogućava eventualno lakše objedinjavanje ekoloških jedinica u proizvodne tipove šuma. Ovaj metodski postupak, u bukovim šumama jugozapadne Srbije, pokazao se kao uspešan pri proizvodnom diferenciranju staništa.

Šmit, S., Veselinović, N., Popović, J., Minić, D., Miletić, Z., Marković, D., Dražić, D., Radojičić, S., Vuletić, D., Vučković, B., Ratknić, M. (1996): Rekultivacija pošumljavanjem odlagališta površinskih kopova rudnika lignita Kolubara, Monografija, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-111. (R13)U monografiji je data sinteza multidisciplinarnih istraživanja i realizacija naučnih zaključaka na biološkoj rekultivaciji zemljišta narušenog rudarskim radovima. Monografija sadrži 7 poglavlja. U strukturi teksta poštovana je hronologija istraživanja, faze u realizaciji projekta i razvoj podignutih zasada. Kandidat je učestvovao na izradi projekata rekultivacije odlagališta površinskih kopova rudnika lignita Kolubara.

13

Stamenković, V., Ratknić, M. (1996): Zavisnost rastenja i vitalnosti šumskog drveća od klimatskih faktora, XI Simpozijum Jugoslovenskog društva za fiziologiju biljaka, 21-23. jun 1995, Novi Sad. Str. 23. (R73)Polazeći od toga da svi fiziološki procesi u biljkama, pa i njihovo rastenje, zavise od brojnih faktora spoljne sredine u radu je istraživana zavisnosti rasta šumskog drveća (podaci za jelu na Goču) od dosta promenljivih a vrlo uticajnih faktora: temperature i relativne vlažnosti vazduha, padavina u vegetacionom periodu, temperature zemljišta i globalnog sunčevog zračenja. Zavisnost debljinskog prirasta, odnosno njegove oscilacije, utvrđivana je na bazi svakodnevnih opažanja navedenih klimatskih faktora i svakodnevne veličine debljinskog prirasta (utvrđenog instrumentima dendrografima koji registruju tačnost od 0.001 mm). Primenom Stepwise regresije utvrđena je visoka zavisnost debljinskog prirasta od navedenih faktora, odnosno multiplikativnim regresionim modelom utvrđena je visoka vrednost koeficijenta korelacije (R=0.98) i time objašnjeno 97% varijabiliteta debljinskog prirasta. Sve ovo govori da je i šumsko drveće u jakoj zavisnosti ne samo od dugoročnog delovanja navedenih faktora izvan granica njihovog povoljnog delovanja već je ono značajno i u vrlo kratkom vremenskom intervalu. A svakako, ako se period delovanja nepovoljnih vrednosti navedenih faktora produži i ponovi u toku više vegetacionih perioda, ne samo da se negativno odražava na prirast već dovodi do slabljenja vitalnosti stabala šumskog drveća, pa i njihovog sušenja, što se poslednjih godina i dešava.

Ratknić, M., Koprivica, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (1996): Pošumljlavanje goleti i stanje šumskih kultura u Ibarskoj klisuri, 5. Kongres ekologa Jugoslavije, Beograd. Str. 139. (R73)U radu je analiziran uspeh pošumljavanjna goleti i stanje šumskih kultura u Ibarskoj klisuri. Na ovom području pošumljeno je 5274 hektara, sadnicama crnog bora, belog bora i smrče. Površina kultura crnog bora je 3616 ha, belog bora 1481 ha i smrče 177 ha. Analizirana je struktura površina pod kulturama prema: procentu prijema, ekspoziciji, nagibu terena i nadmorskoj visini. Podaci pokazuju da nije bilo većih promašaja u prostornom rasporedu drveća pripošumljavanju. Prosečan procenat prijema kultura iznosi: crni bor 64%, beli bor 63.6% i smrče 57.9%. U kulturama treba izvršiti popunjavanje na ukupnoj površini od 1153. hektara. Prikazana je ekološka dimenzija i značaj novopošumljenih površina za ovo područje Srbije.

Ratknić, M., Koprivica, M. (1996): Optimalno korišćenje prostora na primeru razgraničenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta i korišćenje površina u šumarstvu, Prvi jugoslovenski skup o GIS tehnologijama, Beograd 14-15. mart 1996., Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd. Str. 305-312. (R54)U radu je izložen osnovni princip razgraničenja šumskog i poljoprivrednog zemljišta koji je baziran na relacionim bazama podataka, u ciljlu njegovog optimalnog korišćenja. Problem istraživanja optimalnog korišćenja zemljišnog prostora je veoma kompleksan i zahteva disciplinovan rad stučnjaka različitih specijalnosti. U šumarstvu multidisciplinarno vrednovanje zemljišnog prostora ima poseban značaj jer su interesi šumarstva naročito u brdsko-planinskom području snažno isprepeletani sa interesima poljoprivrede, vodoprivrede,saobraćaja, urbanizma itd. S toga u cilju razgraničenja površina predviđenih za korišćenje u šumarstvu i za druge potrebe, uglavnom za poljoprivredu, maksimalno se uvažavaju ekološki, ekonomski i sociodemografski faktori. Svaki sistem koji zahteva kartografski prikaz neophodno je da počiva na čvrsto postavljenoj klasifikaciji. Klasifikacija korišćenja za razgraničenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta zasnovana je na postavkama internacionalnog sistema procene zemljišta (FAO, 1976) sa neophodnim izmenama i prilagođavanjima specifičnim uslovima brdsko-planinskog područja Srbije (Ratknić, 1990). Optimizacija i efikasna manipulacija podacima omogućena je uvođenjem relacionih baza podataka pri čemiu veliki broj podataka o goletima nakon sinteze i generalizacije daje kategorije o optimalnom korišćenju. Informaconi sistem koji je prikazan u radu sastoji se iz četiri baze podataka (Ratknić, 1992.).

Stamenković, V., Ratknić, M., Koprivica, M. (1996): Effect of changed hydrological and the possibility of forest conservation in the foreland of the Danube and its Tribunaries in Serbia, Proučuvanje, opzvane i ispolzvane na gorskite resursi, VLTI Drvesnica, Sofija, Bulgarija. Str. 59-64. (R54)Izgradnjom brane za hidroelektranu Đerdap I u tokovima Dunava i pritoka a posebno u nebranjenim delovima (forlandima) došlo je do rapidne promene prirodnog režima voda, što je snažno počelo da se

14

odražava na šume i vegetaciju uopšte. Plavljenje je učestalo a posebno je došlo njegovog produžavanja i zadržavanja visokog nivoa podzemnih voda u dužem vremenskom periodu. U radu su prikazani rezultati koji ukazuju na moguće korišćenje preostalih površina za šumarsku proizvodnju ali i na višestruki značaj koje ove površine imaju za ekologiju gradova u priobalju ali i za Evropu u celini. Prikazani rezultati treba da pomire konfliktne modele tipa proizvodnja drvne mase-ekologija područja.

Korpivica, M., Ratknić, M. (1996): Production and development characteristic of young coniferous stands in the region of northwest Serbia, IUFRO Conference “Modeling Regeneration Success and Early Growth of Forest Stands”. Proceedings, , Copenhagen, Denmark. Str. 187-195 (R54)U radu su izneti rezultati istraživanja proizvodnih i razvojnih karakteristika crnog bora, smrče, jele, duglazije i ariša. Starost sastojina je 20 do 40 godina. sastojine imaju normalan razvoj, vitalnost i visoku proizvodnost drvne mase. na najboljim staništima u tridesetoj godini ukupna proizvodnost sastojina iznosi: crni bor 345 m3/ha, smrča 375 m3/ha, jela 310 m3/ha. Takođe, na najboljim staništima u dvadesetpetoj godini sastojina duglazije ima ukupnu proizvodnost od 400 m3/ha, a ariš 500 m3/ha.

Stamenković, V., Ratknić, M., Vučković, M. (1996): Dependence of fir Growth and vitality of climatic factors in West Serbia, YUFRO Conference of effect of enviromental Factors on tree and Stand Growth, September 23-27, 1996., Tharandot, Germany. Str. 236-242. (R54)U radu su prikazane zavisnosti prirasta jele od nekih klimatskih faktora. Klimatski faktori značajno se odražavaju na debljinski prirast jele. Od analiziranih faktora: temperature i relativne vlažnosti vazduha, padavina (po danima, mesecima i ukupno), temperature zemljišta na različitim dubinama i globalnog sunčevog zračenja, poseban uticaj su pokazali padavine i temperatura vazduha. U periodu od početka vegetacije do kraja maja na debljinski prirast jele pozitivno utiče temperatura na dubini od 30 cm, a negativno minimalna temperatura vazduha i insolacija. U toku juna pozitivno deluje minimalna temperatura vazduha i maksimalna relativna vlažnost vazduha. U toku jula pozitivno deluje minimalna temperatura vazduha i padavine a negativno maksimalna temperatura vazduha i minimalna vlažnost. U avgustu negativan uticaj ima maksimalna vlažnost vazduha a pozitivan minimalmna temperatura vazduha. U periodu od septembra do kraja vegetacionog perioda negativno delovanje ima maksimalna temperatura vazduha i temperatura na 30 cm dubine, a pozitivno minimalna relativna vlažnost vazduha i minimalna temperatura. Uticaj pojedinih mikroklimatskih faktora na debljinski prirast kao i njihov međusobni odnos se iz godine u godinu razlikuju. Ipak za duži vremenski period se može zaključiti da je uticaj temperature vazduha i padavina stalno prisutan a da su ostali faktori uslovljeni njihovim veličinama i variranjima. Na uticaje klimatskih (mikroklimatskih) faktora jednako ne reaguju stabla svih kategorija u sastojini (šumi). Stabla sa dobro razvijenim krošnjama i u povoljnom položaju u sastojini (prvi biološki položaj) veoma dobro i brzo reaguje i na povoljne i na ne povoljne klimatske prilike. Na bazi ovih istraživanja može se merama nege uticati da u sastojinama bude dovoljan broj stabala koji imaju dobro izgrađenu krošnju i povoljan položaj u sastojini.

Ratknić, M., Koprivica, M., Šmit, S., Bilibajkić, S. (1996): Afforestation of Bare Land and Reclamation of Degraded Forestry in the Function of conservatio and Improvement of Water Potential in Serbia, Municipal and Rural Water Supply and Water Quality, Poznan, Poland. Str. 74-80. (R54)Klimatske promene, intenzivno zagađenje površina i podzemnih voda, porast stanovništva i migracije u urbane centre, razvoj industrijske i poljoprivredne proizvodnje nagoveštavaju globalni nedostatak vode početkom narednog veka. Neravnomeran prostorni raspored sopstvenih izvora vode u Srbiji, uslovilo je koncept snabdevanja putem akumulacionih jezera. Međutim, stanje brdsko-planinskog područja, sa kojih se obezbeđuju dotoci voda, je takvo da ova područja ne mogu u potpunosti ispuniti pozitivnu hidrološku funkciju. Uništavanje šuma u prošlosti nekontrolisanim sečama i ekstenzivnim pašarenjem stvorene su velike površine goleti i degradiranih šuma. Ovo je uslovilo odnošenje površinskog sloja zemljišta i pojavu svih oblika erozije zemljišta. Danas, velike količine nanosa zatrpavaju akumulacije i skraćuju vreme njihovog korišćenja. To ugrožava prihvaćeni koncept korišćenja vodnih potencijala Srbije. U radu su saopšteni rezultati o pošumljavanju goleti i melioraciji degradiranih šuma, obavljenih u poslednjih petnaestak godina. Cilj aktivnosti je da se na goletima i degradiranim staništima vrate šume, zbog njihove opšte korisnih funkcija, pri čemu hidrološka funkcija dobija sve više na važnosti kao prva karika u lancu obezbeđenja potrebnih količina kvalitetne vode.

15

Koprivica, M., Ratknić, M. (1996): Razvoj i prirast dominantnih stabala u veštački podignutim sastojinama četinara na području Loznice, Šumarstvo br. 1-2, Beograd. Str. 13-25. (R62)Istaživanjem su dobijeni empirijski modeli razvoja i prirasta visine, prečnika i zapremine dominantnih stabala u mladim sastojinama crnog bora, smrče, jele, duglazije i ariša. na staništima I boniteta u dvadesetpetoj godini starosti prosečna visina stabala iznosi: ariš 17.5 m, duglazija 15.5 m, smrča 14.0 m, crni bor 13.6 m i jela 12.0 m. Tekući (godišnji) prirast visine ariša i crnog bora kulminira oko 10-te godine, duglazije i jele oko 15-te godine, a smrča oko 20-te godine. tekući prirast prečnika kulminira nešto ranije, a zapreminski prirast još nije kulminirao. Prvu proredu u sastojinama orijentaciono treba predvideti kad stabla dominantne klase dostignu prosečnu visinu kod crnog bora oko 5 m, duglazije i jele oko 7m, a ariša i smrče oko 10 m. Sastojine se nalazi u odličnom stanju sa značajnom produkcijom drvne mase i tendencijom normalnog razvoja u budućnosti.

Koprivica, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (1996): Pošumljavanje goleti i stanje šumskih kultura na širem području Vlasine, Zbornik radova 40-41, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 5-17. (R62)Istraživan je uspeh izvršenih pošumljavanja goleti i stanje šumskih kultura na širem području Vlasine. Na ovom području od 1978. godine pošumljeno je 7165 hektara, sadnicama smrče, belog i crnog bora. Sada se pod kulturama nalazi 6928 hektara. a 237 hektara podignutih kultura je uništeno u požarima. S obzirom na vrste drveća struktura površina pod kulturama je sledeća: smrča 4680 hektara, beli bor 1315 hektara, crni bor 925 hektara i molika 8 hektara. Analizirana je struktura površina pod kulturama prema: procentu prijema, ekspoziciji, nagibu terena i nadmorskoj visini. Podaci pokazuju da nije bilo većih promašaja u prostornom rasporedu vrsta drveća pri pošumljavanju. Prosečni procenti prijema kultura iznose: smrče 75.o%, beli bor 75.0% i crni bor 69.5%. U kulturama treba izvršiti popunjavanje a negde i ponovno pošumljavanje. Zdravstveno stanje kultura ocenjeno je kao jako dobro.

Koprivica, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (1996): Pošumljavanje goleti i stanje šumskih kultura na području Ibarske klisure, Zbornik radova 40-41, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 52-62. (R62)U radu je analiziran uspeh pošumljavanjna goleti i stanje šumskih kultura u Ibarskoj klisuri. Na ovom području od 1979. godine pošumljeno je 5274 hektara, sadnicama crnog bora, belog bora i smrče. Površina kultura crnog bora je 3616 ha, belog bora 1481 ha i smrče 177 ha. Analizirana je struktura površina pod kulturama prema: procentu prijema, ekspoziciji, nagibu terena i nadmorskoj visini. Podaci pokazuju da nije bilo većih promašaja u prostornom rasporedu drveća pripošumljavanju. Prosečan procenat prijema kultura iznosi: crni bor 64%, beli bor 63.6% i smrče 57.9%. Zdravstveno stanje kultura je zadovoljavajuće. U kulturama treba izvršiti popunjavanje na ukupnoj površini od 1153. hektara.

Šmit, S., Ratknić, M., Koprivica, M., Topalović, M. (1996): Pošumljavanje goleti, melioracija degradiranih šuma i zaštita postojećih kultura u funkciji realizacije prostornog plana Srbije, Zbornik radova I, Savetovanje “ŠumeSrbije – stanje, projekcije razvoja do 2050. godine i očekivani efekti“, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, 15 Maj 1996, Beograd. Str. 52-65. (R64)U radu je prikazan postupak konstruisanja stanišnih indeksa za kulture crnog i belog bora, smrče, duglazije, borovca i ariša u Srbiji, kao novi način u bonitiranju staništa. Stanišni indeks predstavlja empirijsku vrednost o svojstvima staništa a dobijen je kao razvojni model na osnovu rasta srednjedominantnih stabala. Prikazana je i mogućnost njihovog korišćenja u određivanju početka i periodiciteta proređivanja.

Ratknić, M., Marković, N., Radonja, P. (1996): Projektovanje savremenog operativnog programskog sistema za razgraničenje šumskog od obradivog zemljišta, Zbornika radova sa Konferencije, ETRAN XL, Sveska III, Budva 4-7. 1996. Beograd. Str. 383-386 (R65)U radu su opisani principi i razvoj operativnog programskog sistma za razgraničenje šumskog od obradivog zemljišta kroz projektovanje odgovarajuće baze podataka u programskom paketu MS Access.

16

Radonja, P., Ratknić, M. (1996): Nekurzivna linearna estimacija stanišnog indeksa četinara, Zbornika radova sa Konferencije, ETRAN XL, Sveska III, , Budva 4-7. 1996. Beograd. Str. 387-390 (R65)U radu su prezentirani rezultati nekurzivne linearne srednje kvadratne estimecije stanišnog indeksa četinarskih kultura. Pokazano je da je optimalan linearan estimator prilagođen filtar čiji su koeficijenti u skladu sa uticajem ulaznih podataka. Postupak izložene nekurzivne linearne srednje kvadratne estimacije u znatnoj meri poboljšava performanse determinističkog pristupa. Dobijeni rezultati ohrabruju na dalje razvijanje metoda u tom pravcu.

Radovi štampani 1997. godine

Šmit, S., Veselinović, N., Topalović, M., Koprivica, M., Minić, D., Ratknić, M., Miletić, Z., Dražić, M., (1997): Pošumljavanje goleti u Ibarskoj klisuri, Monografija. Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-104. (R13)Monografija predstavlja visokostručnu i naučna sintezu brojnih i dugogodišnjih istraživanja izvedenih na području Ibarske klisure u podignutim kulturama. Dati su i najnoviji rezultati istraživanja i saznanja u oblasti pošumljavanja izuzetno ekološki napovoljnih staništa. Raspored materije je logičan i jasan, a broj ilustracija u vidu tabela, slika i karata, kao i citiranost rezultata autora i drugih istraživača daje osnov za zaključivanje da se radi o delu posebne vrednosti, ne samo u oblasti pošumljavanja. Kandidat je dao značajan doprinos ovom delu unoseći svoje rezultate istraživanja i učešćem u oblikovanju rukopisa. Poseban doprinos kandidata je sadržan i u saznanju da je direktno učestvovao u izradi projekta podizanja kultura na ovom prostoru.

Šmit, S., Veselinović, N., Popović, J., Minić, D., Miletić, Z., Marković, D., Dražić, D., Radojičić, S., Vuletić, D., Vučković, B., Ratknić, M. (1997): Recultivation by afforestation of minespoil banks of opencast lignite mine “Kolubara”, Monografija, Ministarstvo za ekologiju Republike Srbije, Beograd. Str. 1-137. (R12)U monografiji objavljenoj na engleskom jeziku dati su rezultati biološke rekultivacije zemljišta rudarskog basena REIK Kolubara.

Ratknić, M., Nevenić, R., Vučković, M. (1997): Višefunkcionalno korišćenje forlanda Dunava i njegovih pritoka u izmenjenim hidrološkim uslovima, Monografija »Zaštita životne sredine gradova i prigradskih naselja« Novi Sad. Str. 153-158. (R23)Istraživanja i metodski postupak koji je prikazan u ovom radu ukazuje na moguće korišćenje površina u forlandima za šumarsku proizvodnju, ali takođe i na višestruku značaj koje ove površine imaju za zaštitu okoline i ekološke uslove i prostorne relacije gradova u priobalju, ali i za Evropu u celini (kao, npr. područja za odmor ptica selica). Prikazuju se rezultati koji treba da usklade konfliktne modele tipa proizvodnja drvne mase – ekologija područja. Prikazana istraživanja su obavljena na većem broju bioekoloških profila, od rečnog korita do nasipa i regiona priobalja. Na njima su postavljene 3 do 5 oglednih površina na kojima su detaljno istražene hidrološke, pedološke i vegetacijske karakteristike kao i stanje, prirast i razvoj šumskog drveća. Višeslojnom uporednom analizom prostora, izgradnjom modela ugroženosti prirodnih sistema i modela pogodnosti prostora za određene delatnosti, omogućeno je je sagledavanje celokupnog vodotoka i njegovog okruženja.

Vučković, M., Ratknić, M. (1997): Ekološki aspekti privredne funkcije šume, Monografija »Zaštita životne sredine gradova i prigradskih naselja« Novi Sad. Str. 241-246. (R23)Prisutne promene u atmosferi koje se ogledaju u stalnom povećanju kocentracije CO2, i NOx, povećanju temperature vazduha (graf. br.2), slabljenju ozonskog omotača i povećanju efekta staklene bašte ukazuju na buduće promene uslova za rast i opstanak šumskih vrsta drveća. Na osnovu sadašnjeg nivoa povećanja koncentracije CO2 može se izračunati da će koncentracija ugljen dioksida polovinom narednog veka iznositi već oko 0,055 %. Za zadržavanje koncentracije CO2 na sadašnjem nivou bilo bi neophodno odmah smanjiti antropogeno uslovljenu emisiju za 60-80 %, a to znači ukloniti uzroke emisije koji su sadržani u snažnom industrijskom razvoju i velikoj upotrebi fosilnih organskih materija koju američki geofizičari Revelle i Suess (Lenhard V. 1990.) nazivaju "najvećim geofizičkim eksperimentom svih vremna", čije se posledice mogu smatrati jednim od najtežih problema

17

čovečanstva. Nastavak sadašnjih tendencija doveo bi do snažnih klimatskih promena sa nesagledivim posledicama po šumske ekosisteme. Pretpostavljeno udvostručenje koncentracije CO2 u periodu od 100 godina doprinelo bi pomeranju izotermi čak 500 km na sever. Prema Fabianu (Röhle 1995) povećanje temperature vazduha od 1° izaziva pomeranje klimatskih zona ka polovima za najmanje 100 km. Uzimajući u obzir migracionu sposobnost šumskih vrsta drveća, koja se u najboljem slučaju kreće od 100 do 300 m godišnje (odnosno 10-30 km za sto godina), mora se postaviti pitanje da li će spontana promena sastava naših šuma (u korist termofilnijih vrsta) u slučaju nastavka negativnih trendova promena klime uopšte biti moguća. Promene klime i klimatski ekstremumi, već sada, u našim šumama izazivaju velike štete u vidu smanjenja prirasta dendromase (i do 70%) i pojave devitalizacije i sušenja stabala. Sposobnost stabala da izdrže delovanje nepovoljnih faktora i da regenerišu svoju vitalnost označava nivo stabilnosti šuma. Ovaj nivo zavisi u velikoj meri od njihove strukture u pogledu sasatava po vrstama drveća, uzgojnog oblika, starosnih i bioloških klasa. Veoma su ugrožena stara stabla i stabla nižeg biološkog položaja koja veoma često nemaju sposobnost regeneracije, a predstavljaju i pogodne domaćine za prenamnoženje štenih insekata i bolesti (Vučković M., Stamenković V. 1991., 1995). Gubici u poljoprivredi, izazvani nepovoljnim klimatskim faktorima, u daleko manjem obimu od gubitaka u prirastu šuma izazivaju pravu pometnju i brigu društva. Nasuprot tome gubici u šumarstvu izazvani istim činiocima vrlo često ostaju neprimećeni iako izazviju krupne posledice sa privrednog i ekološkog aspekta.

Ratknić, M. (1997): The use of the Danubius forelands in the changed hydrological conditions, Danubius, International scientific forum »Danubius – the River of Corporation«, (ISFDRC), 3-4, Belgrade. Str. 73-78. (R54)U radu se analkiziraju uticaji povećanog nivoa podremnih voda u forlandima Dunava i njegovih pritoka koji su nastali izgradnjom brane za hidroelektranu Đerdap. U nebranjenim delovima (forlandima) došlo je do značajnih promene prirodnog režima voda, što se snažno odražava na šume i šumske ekosisteme u celini. Prikazani se rezultati daju mogućnost korišćenje površina za šumarsku proizvodnju u novostvorenim uslovima. Rad ima višestruki značaj. Ističe se značaj ovog prostora za ekologiju gradova u priobalju ali i za Evropu u celini. Izrađeni su konfliktni modele prostora koji definišum pitanja proizvodnja drvne mase-ekologija područja.

Ratknić, M., Kućančanin, S., Koprivica M. (1997): Razgraničenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta i optimalno korišćenje površina u šumarstvu i lovstvu, Savremeni aspekti gajenja, zaštite i korišćenja divljači u brdsko – planinskom području, Lovački savez Jugoslavije, Beograd. Str. 97-103. (R54)U radu je iznet koncept i metodika multidisciplinarnog istraživanja zemljišnog prostora u Srbiji. Zbog prostorno, ekološki i eknomski nedefinisanih i nekartiranih površina za pošumljavanje nije adekvatno planirati radove u ovoj oblasti. Za procenu proizvodne i upotrebne vrednosti zemljišta primenjuje se FAO klasifikacija sa izvesnim modifikacijama. U cilju dedfinisanja goleti i određivanje njihove namene, provodi se ekološka, socio-demografska i finansijska analiza. Iznet je koncept izgradnje informacionog sistema o goletima Srbije.

Ratknić, M., Radonja P., (1997): Estimation of site index of coniferous plantations, Proceedings of the Conference (IUFRO 4.01): Empirical and Process-based Models for Forest tree and Stand Growth Simulation, 21-27. September 1997, Oeiras, Portugal, Str. 111-118 (R54)U radu su data polazni podaci koji ilustruju uticaj kvaliteta zemljišta i nadmorske visine na stanišni indeks. Istraživanja su vršena u cilju uvodjenja veštačke inteligencije u šumarstvu i ekologiji šuma. Analizirana je efikasnost ANFIS FAZI algoritma kod aproksimacije visinske krive i mogućnost modeliranja dve važne funkcije raspodele gustine verovatnoće pomoću neuronskih mreža.

Stamenković, V., Vučković, M., Ratknić, M (1997): Natural regeneration of fir and seedling development in various site conditions in Serbia, Eggebnise des 8. Tannen – Sympozium, Schiften aus de IUFRO und der Forttechichen Univerzitat– Sofija, Bulgaria. Str. 185-192. (R54)

U radu je istraživano pitanje prirodnog obnavljanja i karakteristika prirasta podmlatka i mladika jele na staništima u istočnoj, centralnoj i zapadnoj Srbiji.Utvrđeno je da se jela uspešno podmlađuje, što je dokaz da je ona dosta vitalna. Podmladak i mladik su brojni i dobro se razvijaju. Brojan ponik jele javlja se kod jačine svetlosti od oko 500 lux. Podmlađivanje može biti ugroženo ako se sklop sastojine otvori

18

previše jer se tada, posebno na dobrim staništima, razvija snažan korov koji može sprečiti pojavu i opstanak ponika. Za uspešan razvoj podmlatka u starosti od 25-30 godina potrebno je znatno smanjiti sklop stare sastojine (o.5-o.6). Podmlađivanje je uspešnije u delovima sastojine gde preovlađuje bukva. Jela se uspešno podmlađuje i u delovima šume gde je zbog prejakih seča u prošlosti njeno prisustvo simbolično.

Radonja, P., Ratknić, M. (1997): Analiza kriterijumske funkcije kod estimacije stanišnog indeksa četinara, Zbornika radova sa Konferencije, Zlatibor 3-6. juni 1997. ETRAN XLI, Sveska III, Sveska III, Budva 4-7. 1997. Beograd. Str. 385-388 (R65)U radu je prikazano da je kriterijumska funcija za izbor optimalne četinarse kulture za posmatrano stanište n-dimenzionalna funcija stanišnog indeksa. Analiza pomenute funkcije izvršena je preko trodimenzionalnih funkcija stanišnog indeksa, koje ilustruju uticaj po dva karakteristična faktora.

Marković, N., Ratknić, M., Radonja, P. (1997): Specifičnost projektovanja i organizovanja relacionih baza podataka u šumarstvu, YUINFO 97, 1-4. april, 1997. godina, Brezovica. Str. 75-79. (R65)U radu su izneta iskustva i predlozi za rešavanje nekih problema pri projektovanju i organizaciji relacionih baza podataka za Integralni informacioni sistem (IIS), a koji se odnose na specifičnost šumarstva i ekologije.

Radovi štampani 1998. godine

Ratknić, M. (1998): Ekološko proizvodno diferenciranje bukovih šuma u zavisnosti od ekoloških vrednosti staništa u jugozapadnoj Srbiji, Monografija, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-174 (R13)U radu su obrađene razvojne i proizvodne karakteristike sastojina bukve u zavisnosti od stanišnih i sastojinskih karakteristika na području jugozapadne Srbije. Na osnovu razvoja visina dominantnih stabala konstruisan je snop "stanišnih indeksa" predstavljen je ukupnom visinom u metrima dominantnih stabala kod starosti od 150 godina. Sva staništa su razvrstana u osam grupa ("stanišnih indeksa"). Od zemljišnih faktora utvrđena je veza "stanišnih indeksa" sa dubinom zemljišta i hidrolitičkom kiselošću. Na kulminaciju tekućeg visinskog prirasta stabala uticaj ima pH, srednja sastojinska visina, nadmorska visina, starost dominantnih stabala i ekspozicija. Na vrednost tekućeg visinskog prirasta u vreme kulminacije najveći relativni uticaj imaju nadmorska visina, dubina zemljišta, "stanišni indeks" i tip zemljišta. Utvrđena je zavisnost vremena kulminacije debljinskog prirasta kao i veličina prirasta u doba kulminacije od "stanišnog indeksa". Konstatovano je da kulminacija tekućeg visinskog prirasta najčešće nastupa nakon kulminacije debljinskog prirasta. U istraživanjima je utvrđeno da su skoro svi razvojni i proizvodni pokazatelji sastojina i stabala pod uticajem stanišnih faktora ali da je najpouzdaniji pokazatelj razvoj visina dominantnih stabala. Grupisanje pojedinih ekoloških jedinica u stanišne indekse omogućava objedinjavanje ekoloških jedinica u proizvodne tipove šuma. Ovaj metodski postupak, u bukovim šumama jugozapadne Srbije, pokazao se kao uspešan pri proizvodnom diferenciranju staništa.

Vučković, M., Ratknić, M., Stamenković, V. (1998): Prirast kao bioindikator delovanja nekih ekoloških faktora, Ekologija Vol. 33, Supplementum, Beograd. Str. 203-208. (R61)U radu se analiziraju promene prirasta šumskog drveća kao bioindikatora uticaja klimatskih i hidroloških faktora i aerozagađenja. Ukazuje se na značaj koji prirast šumskog drveća može imati u ekološkom monitoringu.

Ratknić, M., Nevenić, (1998): Afforestation of bare land and reclimation of degreded forests in the functions of conservatin and iprovement of water potentials in Serbia, Headwaters 98, Medrano, Italy. Str. 255-257 (R54)

19

Rad je na medjunarodnom skupu o vodama u planinskim područjima imao zapažen uspeh. Obrađuje stanje šuma i voda u brdsko planinskom području Republike Srbije. Pored podataka o hidrološkoj situaciji prikazani su prostorni činioci obradjivanog prostora. Karakterističan primer je područje Kopaonika sa erodibilnim zonama. Eroziona područja su u digitalnoj kartografskoj formi prikazana sa mogućnostima revitalizacije, odnosno pošumaljavanja. Koncept unapređenja i zaštite prirodnih resursa brdsko planinskih područja zasniva se na informacionoj podršci, odnosno analizama prostora, ekologiji predela, geološkim strukturama, hidrološkoj funkciji. Serija kartografskih prikaza potencijalno ugroženih područja od erozije daje detaljne informacije o potencijalno negativnim uticajima na područje. Rad ima naučni karakter a, rezultati ukazuju na potencijalne mogućnosti neutralisanja negativnih uticaja, posebno od erozije.

Vučković, M., Ratknić, M (1998): Forest tree increment and ecological monitoring, Bulgarian academy of science, Forest research institute, Sofia, Bulgaria, Str. 50 – 56 (R54)Stabla sa dobro razvijenim krošnjama i u povoljnom položaju u sastojini (prvi biološki položaj) veoma dobro i brzo reaguju i na povoljne i na nepovoljne uticaje klimatskih faktora, na bazi poznavanja koja kategorija stabala kako i koliko reaguje na uticaje klimatskih faktora treba, a i može se, merama nege uticati da u sastojini bude dovoljan broj stabala koja imaju dobro izgrađene krošnje i povoljan položaj u sastojini, istraživanja ovakve prirode (zavisnosti prirasta i vitalnosti stabala od klimatskih faktora) sve više su nužna, gazdinske mere u šumama sve nepovoljniji uticaj klimatskih pogoršanja treba da ublaže.

Ratknić, M., Šmit, S., Radonja P. (1998): Separation between land use for agricultural production and forestry, Bulgarian academy of science, Forest research institute, Sofia, Bulgaria, Str. 342 – 347 (R54)Posle razgraničenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta u cilju optimalnog korišćenja površina za šumarstvo, predviđeno je pošumaljavanje pri čemu u ovom radu su date mogućnosti za korišćenje šest vrsta: crni bor, beli bor, borovac, smrča, duglazija i ariš. kako univerzalni parametar koji predstavlja empirijsku vrednost o svojstvima staništa korišćeni su stanišni indeksi. U radu je opisan i korelacioni metod za procenjivanje stanišnog indeksa baziran na izračunavanju “faktora stani[nog indeksa”, “korelacionog faktora stanišnog indeksa” i odgovarajućih “težinskih koeficijenata”, a na osnovu kvaliteta zemljišta i nadmorske visine. Ispitavanje optimalnosti svodi se na izračunavanje vrednosti kriterijuma koji se računa na osnovu usvojenog matematičkog modela. Odlučivanje se može vršiti na osnovu vrednosti praga značajnosti ili iskustveno pri čemu se postupak estimacije može ponoviti sa ili bez promene težinskih koeficijenata. Posle procenjivanja optimalne vrste za pošumljavanje na nekom staništu (po prikazanom metodu), određivanjem diskontne stope i granice rentabilnosti predstavljaju poslednji parametar pre odlučivanja (izbora) vrste za korišćenje prostora za šumarstvo

Ratknić, M., Vučković, M., Ranković, N. (1998): Economical and ecological value of plantations raised in Serbia, 50 annuversary of the Faculty of forestry, Skopje, Makedonija. Str. 69 – 74. (R54)U radu su pokrenuta veoma značajna pitanja o potrebi povećanja stepena šumovitosti podizanjem novih šuma. U prioritetne ciljeve uvršteni su podizanje pljozaštitnih pojaseva i prenamena dela poljoprivrednih površina radi očuvanja ekološke ravnoteže, povećanje steoena šumovitosti i izrada dugoročnih bilansa prinosnih mogućnosti postojećih i novih šuma, potreba blagovremenih bioloških radova kod rešenja problema vodosnabdevanja i dr. Ocenjuje se da je smanjenje površina pod šumama ispod objektivnih prirodnih uslova i potreba kao i uloga antropogenog faktora u kvalitativno-kvantitativnom ubrzanju narušavnja prirodnih uslova u poslednjih 50 godina. Značajna je ocena o postojanju niza konfliktnih situacija u korišćenju prostora, nastalih kao posledica nepostojanja režima korišćenja prostora i sl. S obzirom da Srbija nama dovoljno prostora za vodne akumulacije blagovremeno se biološkim radovima mora sprečiti njihovo zasipanje.

Rakonjac, LJ., Ratknić, M., Čokeša, V. (1998): Survival of australian pine plantation on the pester plateau (southwest Serbia) depending on afforestatin tehnology and site conditions, Bulgarian Academy of sciences, Forest Research Institute, Jubilee Scientific Conference with Internacional Participation "70-Anniversary of the Forest Research Institite", 6-7 October 1998, Sofia, Prosidings Volume II., Str. 99 – 104 (R54)

20

U radu su prikazani rezultai istraživanja preživljavanja crnog bora na Pešterskoj visoravni u zavisnosti od tehnolpških postupaka pošumljavanja. Osim tehnoloških postupaka pošumljavanja u obzir su uzimani i faktori staništa: origrafski, edafski i klimatski. Najbolje rezultate u pogledu prijema kultura crnog bora daje pošumljavanje sadnjom u riperovane pruge, kako na krečnjačkim tako i na kiselim zemljištima. Riperovanjem, podrivanjem, se sprečava površinsko oticanje vode. Voda koja se akumulira u zemljištu zadovoljava potrebe biljaka i u letnjim mesecima. Najslabije rezultate u prijemu šumskih kultura daje sadnja u jame su sušnim periodima, pa je preporuka da se ova tehnološka kombinacija ne primenjuje pri pošumljavanju. Pri izradi jama u sušnom periodu dolazi do nepotrebnog gubljenja vlage iz zemljišta, koja je neophodna za preživljavanje biljaka. Uspeh preživljavanja biljaka pri sadnji u sušnim periodina je proporcinalan intenzitetu pripreme zemljišta za sadnju. Riperovanje, posebno pri sadnji u sušnijem periodu, treba primenjivati gde god to tehničke mogućnosti dozvoljavaju. Ne treba primenjivati pošumljavanje crnim boron ni jednom tehnologijiom pošumljavanja na terenima višim od 1250 m, zbog negativnog dejstva niskog lokalnog toplotnog faktora na preživljavanje i na visinski prirast biljaka.

Vučković M., Ratknić, M., Stamenković, V. (1998) Opažanje prirasta šumskog drveća kao bioindikatora delovanja antropogenih i ekoloških faktora, Zbornik radova Instituta za šumarstvo, Tom 42-43, Beograd. Str. 71 – 77 (R62)Na osnovu iznetih istraživanja i njihove analize izvedeni su sledeći zakjljučci: klimatski faktori, narčito njihova kolebanja u odnosu na normalne - prosečne, značajno se odražavaju na prirast i vitalnost šumskog drveća, od praćenih faktora: temperature i relativne vlažnosti vazduha, padavina (po danima, mesecima i ukupno), temperature zemljišta na raznim dubinama i globalnog sunčevog zračenja, posebno značajan uticaj pokazali su padavine i temperatura vazduha, posmatrano u toku vegetacionog perioda, značajan uticaj ima vremenski tok (dani) u vegetacionom periodu, što je zakonita pojava, na uticaje klimatskih (mikroklimatskih) faktora jednako ne reaguju stabla svih kategorija u sastojini (šumi).

Koprivica, M., Ratknić, M., Marković, N. (1998): Razvoj i prirast dominantnih stabala u veštački podignutim sastojinama četinara na području Ivanjice, Zbornik radova Instituta za šumarstvo, Tom 42-43, Beograd. Str. 47 – 58 (R62)Analiziran je razvoj i prirast stabala dominantne klase u veštački podihnutim sastojinama domaćih i stanih četinara na širem području Ivanjice. Analizirane su mlade sastojine crnog bora, belog bora i smrče, na najboljim staništima sa proizvodnog aspekta (I bonitet). Od elemenata rasta posmatrani su: prečnik, visina i zapremina stabala, a obrađen je ukupni, prosečni i tekući prirast. Kao rezultat istraživanja dobijeni su empirijski modeli razvoja i prirasta najčešće korišćenih i najznačajnijih vrsta drveća pri pošumljavanju. Na osnovu dobijenih modela može se predvideti razvoj i prirast stabala najznačajnije biološke klase sastojine, kao i razvoj i prirast sastojina koje će biti podignute na sličnim staništima. Rada svojim rezultatima daju značajan doprinos nauci i struci, u pogledu izbora adekvatnih mera gazdovanja u sadašnjim sastojinama četinara veštačkog porekla i pri podizanju novih šuma na sličnim staništima na području severozapadne i jugozapadne Srbije.

Ratknić, M., Stamenković, V., Vučković, M., (1998): Ugroženost šuma u forlandima Dunava i njegovih protoka u izmenjenim hidrološkim uslovima i mere za njihovo očuvanje, Zbornik radova, Savetovanje “Neki problemi šuma i voda i moguća rešenja, Javno preduzeće za gazdovanje šumama „Srbijašume“, Februar 1998, Beograd. Str. 126-137. (R64)U radu su na osnovu višegodišnjih istraživanja definisani uslovi pod kojima je moguć dalji uzgoj vrba i topola u izmenjenim hidrološkim uslovima forlanda posle podizanja uspora Dunava na kotu 63/69.5 i više.

Nevenić, R., Ratknić, M. 1998: Impact Assessment and Revitalization of Natural Landscape Resource. Forest Scenario Modelling for Ecosystem Management at Landscape Level. International Conference, EFI Proceedings book No19. 1998, Wageningen, the Nederlands, Str. 367 (R72)Rad je usmeno izložen, prikazan sa posterom i štampan u zborniku radova EFI instituta u Finskoj u saradnji sa univerzitetom u Wageningenu u Holandiji. U radu je obrađivan problem neutralisanja negativnih uticaja u brdsko planinskim područjima. U ovom primeru je to područje Kopaonika. Prikazan je originalan metodološki pristup rada na revitalizaciji ugroženih područja. Popred prostornih i

21

ekoloških analiza dat je i prikaz metodološkog postupka saniranja erodibilnih područja kao i vizuelno estetske analize prostora u z pomoć GIS tehnologije. Rad je naučnog karaktera a rezultati ukazuju na velike mogućnosti primene GIS tehnologije u istraživanju, unapređenju i zaštiti prirodnih resursa.

Radovi štampani 1999. godine

Ratknić, M., Šmit, S. (1999) Razgraničenje poljoprivrednog i šumskog zemljišta i optimalno korišćenje površina za šumarstvo na primeru Pešterske visoravni, Monografija, JP Srbijašume-Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-124 (R13)U šumarstvu Srbije izražen je problem razgraničenja goleti (bez obzira na vlasništvo) za šumarsku i poljoprivrednu proizvodnju u brdsko planinskom području. Pri ovom razgraničenju moraju se maksimalno uvažavati ekološki, socio-demografski i ekonomski parametri. Ovaj problem je do sada rešavan delimično, a često i površno. Pokazalo se da je takav pristup (parcijalan i pojednostavljen) neadekvatan i da često rezultira delimičnim ili potpunim promašajima u korišćenju goleti. Uviđajući potrebu i značaj sagledavanja goleti u Srbiji, sa aspekta šumarske pro-izvodnje i ostale namene, u Institutu za šumarstvo u Beogradu je, na principima GIS-a, koncipiran projekat od strateškog značaja Identifikacija i kartiranje goleti Srbije za pošumljavanje i njihovo razgraničenje od površina za poljoprivrednu pro-izvodnju (Ra tkn ić , 1991). Principi primenjeni u ovom projektu su u potpunom skladu sa konceptom Prostornog plana Srbije usvojenog 1996. godine. Prostorno, ekološko i ekonomsko definisanje goleti za pošumljavanje moguće je dugoročno planiranje radova u ovoj oblasti. To će izbeći stihijnost i promašaje pri pošumljavanju. Iz navedenog razloga pristupilo se identi-fikaciji i kartiranju svih goleti brdsko-planinskih područja Srbije, koje se, zbog erodibilnosti, skeletnosti i oštećenosti zemljišta, ne mogu agromeliorativnim merama prevesti u produktivna poljoprivredna zemljišta i tako zaštititi. Pri razgraničenju poljoprivrednog i šumskog zemljišta usvojeni su principi optimalnog korišćenja ze-mljišnog prostora.

Matović, M., Ratknić, M. (1999): Šume u funkciji zaštite i unapređenja vodnih potencijala, Monografija „Resursi prirodne vode sa ekološkim poreklom“, Epoha, Požega. Str. 54-59. (R23)Porast stanovništva, razvoj industrije i poljoprivrede u svetu i u Srbiji, sve više dovode u pitanje snabdevanje vodom po količini i kvalitetu. Za racionalno korišćenje vode, koja sve više dobija karakter strateške sirovine neophodno je dugoročno planiranje kao i promena ponašanja društva prema vodi uopšte. Ukoliko se prevaziđu lokalni granski interesi i ako se osigura kompleksna zaštita voda od zagađivača na širem području Srbije, a posebno korišćenje zemljišta i šume u slivovima brdsko-planinskog područja, problem snabdevanja kvalitetnom vodom biće delimično ublažen.

Matović, M., Ratknić, M. (1999): Šume na području Maljena i njihov uticaj na podzemne vode, „Resursi prirodne vode sa ekološkim poreklom“, Epoha, Požega. Str. 60-66. (R23)Na razvitak i današnje stanje šumske vegetacije Maljena uticali su mnogi činioci, naročito raznovrsni oblici reljefa, klimatske karakteristike, a posebno čovek. Šume na Maljenu imaju uticaja na formiranje podzemnih rezervi veoma kvalitetne vode za piće. One pre svega smanjuju površinsko oticanje vode. Razlog nije samo u zadržavanju i izvesnom gubitku vode u krunama (intercepcija) nego i u laganom propuštanju vode u šumsko tlo. Šumsko zemljište ima veliku moć upijanja vode, čak i za vreme jake kiše i velike količine vode. Po broju izvora i bogatim hidrološkim prilikama koje karakteriše padine Maljena može se zaključiti da na većim dubinama ove planine postoje rezervuari kvalitetne vode za piće.

Koprivica, M., Ratknić, M. (1999): Productive and growth characteristic of young stand of autochtohonous conifers in the region of southeast Serbia, Empirical and process-based models for forest tree and stand growth simulation, Instituto Superior de Agronomia, Department of forestry, Oeiras, 21-27 September 1997, Lisboa, Portugal. Str. 195-203. (R54)Istraživana je strukrura, razvoj i proizvodnost mladih veštački podignutih sastojina crnog bora, belog bora i smrče na području Ivanjice. Starost sastojina borova je oko 40 godina, a smrče 30 godina. Konstatovano je da i ove sastojine imaju visoku proizvodnost drvne mase. U četrdesetoj godini na I bonitetu staništa proizvodnost sastojina crnog bora je 377 m3/ha, a belog bora 355 m3/ha. U tridesetoj

22

godini sastojine smrče na I bonitetu staništa imaju proizvodnost 307 m3/ha. U poređenju sa rezultatima dobijenim za iste vrste drveća u Bugarskoj i Nemačkoj konstatovano je da ove sastojine imaju manju proizvodnost. Dobijeni rezultati rada daju doprinos nauci o prirastu i prinosu šuma u zavisnosti od ekoloških vrednosti staništa.

Ratknić, M., Vučković, M., Ranković, N.(1999): Vitality of conifer plantation depending on ecological factors, I Congres of Ecologist of the Republic of Macedonia, Proceding, TOM 1, Skolje, Macedonia. Str. 80-89. (R54)U radu se razmatraju analitički modeli odnosa ekoloških faktora i vitalnosti kultura crnog i belog bora. Vitalnost je posmatrana preko mortaliteta navedenih vrsta i karakteristika njihovog rasta a ekološki faktori obuhvaćeni modelom su: nadmorska visina, nagib teren, toplote, oblik reljefa, tip zemljišta, dubine i skeletnosti zemljišta, vazdušnog kapaciteta, pristupačne vode i dubine profila. Vitalnost i tokovi rasta pojedinih vrsta šumskog drveća u mnogome odstupaju od naših shvatanja, i još uvek smo daleko od toga da se prilagodimo u potpunosti promeni uslova, u prvom redu klimatskim. Transformacijom postojećih modela rasta preko korekcionih faktora ne mogu se postići zadovoljavajući rezultati. Budućnost zato pripada modelima koji obezbeđuju njihovu laku parametarizaciju i reparametarizaciju, modelima koji omogućavaju ugrađivanje novih informacija o prirastu bez rekonstrukcije celog modela. Ovi modeli omogućuju izradu različitih scenarija delovanja stimulativnih i ometajućih faktora po principu “ako – tada”: ako određeni uslovi rasta nastupe, tada se očekuje sledeća dinamika rasta. Ti modeli su orijentisani na pojedinačna stabla. Jasno je da je za ovo neophodna bogata i pouzdana baza podataka o uslovima i karakteristikama prirasta najznačajnijih vrsta šumskog drveća. Stanišni indeksi prikazani u okviru ovog rada predstavljaju modele konstruisane na ovim principima.

Ratknić, M, Čokeša, V., Rakonjac, Lj. (1999): Obnovuvanje na degradiranite borovi mestorastenja na serpentin vo zapadna Srbija,, I Congres of Ecologist of the Republic of Macedonia, Proceding, TOM 1, Skolje, Macedonia. Str. 70-79. (R54)Na oglednom poligonu na Meljenu vršena su istraživanja obnavljanja degradiranih šuma bora na serpentinima metodama sadnje, stve i prirodnog obnavljanja. Pri obnavljanju korišćen je crni por (Pinus nigra arn.), beli bor (Pinus silvestris L.) i žuti bor (Pinus ponderosa Dougl. et Laws.). Ekološki uslovi su uglavnom loši (tople ekspozicije, strm teren, plitko i skeletno zemljište). Ipak ogledno polje I ima najbolje ekološke karakteristike, zatim ogledno polje II, dok ogledna polja III i IV su sa najlošijim ekološkim karakteristikama. Analogno povoljnosti ekoloških uslova je preživljavanje biljaka, s tim što crni i beli bor pokazuju približno sličnu otpornost dok je žuti bor slabo uspeo sem na oglednom polju I. Vrednost visinskog prirasta kao i njegova dinamika su najveće kod belog bora a vrlo male kod žutog bora. Rezultati tretiranja herbicidima su bili kratkrotrajni i imali su uticaja samo na početak prijema biljaka. Što se tiče tehnologije obnavljanja najbolji rezultati su postignuti sadnjom sadnica, zatim setvom uz parcijalnu obradu zemljišta. Kod prirodnog obnavljanja dobri rezultati su postižu uz obradu zemljišta. Na ovim ekstremnim terenima moguće je obnavljanje crnog i belog bora tehnologijom sadnje, setve sa parcijalnom obradom zemljišta kao i prirodnim podmlađivanjem uz parcijalnu obradu zemlljišta.

Radovi štampani 2000. godine

Ratknić, M., Matović, M., Šmit, S. (2000): Tartufi (ekologija i uzgoj), Monografija, JP Srbijašume-Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-64. (R13)Na osnovu obavljenih istraživanja u Srbiji je registrovano oko 60 nalazišta najvrednijih vrsta crnih i belih tartufa. Optimalni životni uslovi crnih tartufa su u klimatskim uslovima sa većim brojem kišnih dana tokom jeseni i zime, sa sušnim letom, i količinom padavina od 600 – 900 mm. Za razvoj plodnog tela crnog tartufa (Tuber melanosporum) najbolje odgovara srednja temperatura (20-220C) najtoplijeg meseca. Letnji tartuf (Tuber aestivum) živi na mnogo širem području nego ostali crni tartufi. Beli tartuf (Tuber magnatum Pico) živi i razvija se u sličnim klimatskim uslovima kao i crni tartuf samo što mu odgovara hladnija i vlažnija klima. Vlaga mu je najpotrebnija u toku proleća i jeseni. U toku leta mogu biti i kraći sušni periodi. I drugim vrstama tartufa odgovaraju slične klimatske prilike, kao spomenutim vrstama. Zemljišta su sa manjim sadržajem gline i peska kao i gvožđevitih oksid, fosfati, magnezijum i drugo. Na zemljištima sa 1.5–3% humusa žive crni tartufi. Procenat kalcijum karbonata (CaCO3) je

23

između 10–40%, a silicijuma do 60%. Reakcija zemljišta je između 7.0-8.0. Crni tartufi Tuber melanosporum, Tuber brumale i Tuber aestivum. su konstatovani na višim položajima, južnim ekspozicijama, u sušnim i suncu izloženim padinama. Ostali crni tartufi uspevaju i na hladnijim i vlažnijim zemljištima. Beli tartufi, a posebna vrsta Tuber magnatum, rastu u svežim laporastim zemljištima (fliš) kao i u alivijalnim nanosima reka i potoka spomenutog sastava zemljišta. Procenat kreča se je između 15-30%; silicijuma 50-60%; i humusa 6.5 - 8.0%. Reakcija zemljišta je između 6.0- 8.0. Belim tartufima odgovaraju ocedna i razrahljena zemlja na manjim nagibima. Prolazne kratkotrajne poplave uz reke i potoke nisu štetne za život i rast belih tartufa. Rastu do oko 600 m nadmorske visine. Na području Srbije tartufi od značaja za eksplataciju su konstatovani u sledećim zajednicama: Querco-carpinetum orientalis-šuma hrasta medunca i belograbića, Quercetum farnetto-cerris- šume hrastova sladuna i cera, Quercetum farneto moesiacum-mezijska šuma hrasta sladuna, Aceri tataici-Quercetum- šuma lužnjaka i žestike, Quercetum pedunculiflorae moesiacum- mezijska šuma sivog lužnjaka, Queco-Tillietum tomentosae- šuma srebrne lipe i hrastova, Genisto-Quercetum roboris- šuma lužnjaka i žutilovke, Salici-Populetum- šuma topola i vrba, Populetum albe- šuma bele topole, Populetum nigrae- šuma crne topole, Querco-Carpinetum- šuma hrasta kutnjaka i graba, Carpino-Quercetum roboris- šuma lužnjaka i graba. Mogućnosti za sakupljanje i korišćenje podzemnih gljiva u našim uslovima su velike. Otkrivanjem njihovog prisustva u Srbiji, istraživanjem ekoloških uslova u kojima rastu, kao i lociranje 60 nalazišta crnih i belih tartufa stvorene su mogućnosti za njihovu eksplataciju. Datu su svi parametri potrebni za osnivanje veštačkih tartufišta i prelazak na intenzivni uzgoj. Konstatovani su uslovi u kojima tartufi žive u simbiozi sa drvenastim vrstama, utvrđena su njihova bioekološka svojstva u cilju otkrivanja potencijalnih i stvarnih nalazišta, kao i osnivanja veštačkih tartufišta čime se omogućuje intezivan uzgoj i eksplatacija tartufa. Na osnovu bioekoloških svojstava tartufa da grade simbiotske propisani su svi uslovi koje treba ispoštovati pri podizanju veštačkih zasada za proizvodnju tartufa.

Nevenić, R., Ratknić, M. (2000): Mountain forest region promotion and multifunction using activity, YUFRO - International Workshop on Hazard Mapping in Avalanching Areas, 2-7 April, 2000, Federal Ski Academy St. Christoph, St. Anton, Tyrol, Austria. Str. 235-243. (R54)U radu je prikazan metodološki pristup revitalizacije brdsko planinskog područja Raske oblasti - turistički resurs Kopaonik. Detaljne analize elemenata prostora zasnovane su na artikulaciji prostora uz podršku digitalnih alata GIS tehnologije. Istraživanje negativnih uticaja turističkih sadržaja na prirodne sisteme je osnovna postavka rada. U prvom redu su to skijaške staze i turistički kapaciteti, hoteli. Dat je I prikaz digitalnog kartiranja sa određivanjem ugroženih zona posebno od erozije. Rad ima naučni karakter i doprinosi šumarskoj branši u domenu implementacije prostornog sagledavanja i principa optimalnog korišćenja prostora.

Ratknić, M., Lukić-Đorđević, J. (2000): Ekspertni sistem u šumarstvu, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 27-31. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje (R54)U radu je data struktura ekspertnog sistema i njegova ograničenja za korišćenje površina u šumarstvu, nakon obavljenog razgraničenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta.

Nevenić, R., Ratknić, M. (2000): GIS u postupku planiranja urbanog predela i infrastrukturnih postavki ekološkog planiranja, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 27-31. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje (R54)Narušavanje mađuzavisnih odnosa i relacija prostornih sistema nastaje pod uticajem neke nove pojave ili delatnosti na datom prostoru. Ustanovljavanje ovakvih složenih odnosa moguće je obaviti pomoću geografskog informacionog sistema, detaljnom atrikulacijom i planerskim analizama prostora. Pilot projekat Požeška - GIS predstavlja pokazni primer mogućnosti primene digitalnog GIS alata “kako to može da se uradi”, kod planiranja urbanog predela. Na primeru Požeške ulice, urađena je detaljna artikulacija prostora sa GIS alatom, gde su elementi prostora razloženi, digitalizovani i unešeni u DBM bazu podataka sa geodetskih karata razmere 1:500. Svi podaci iz DBM baze podataka korišćeni su za aplikacije, tematske karte, modele i prikaze, na primer: infrastruktura, prostori pod zelenilom i sl.

24

Ratknić, M., Nevenić, R. (2000): Mountain landscape resource Revitalization, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 27-31. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje (R54)Nacionalni park Kopaonik je prirodni resurs od velike važnosti za Srbiju. Poslednjih godina, razvoj delatnosti je izvršio prodor u predele nacionalnog parka i doveo u opasnost floru i faunu. Zbog toga je neophodno preduzeti određene korake i primeniti moderne zaštitne mere za revitalizaciju prirodnih predela, koje će se zasnivati na naučnoj osnovi. U radu će biti prikazan originalni metodološki pristup revitalizacije prirodnog predela, koji se bazira na nekoliko naučnih disciplina: prostorno planiranje, informacione nauke, pejzažna arhitektura-šumarstvo. Pored prostornih i ekoloških analiza, uvođenje vizuelno-estetskih analiza, bi bilo od velike koristi za operativni pristup pošumljavanja ugroženih predela. Informacioni sistem prirodnih predela bi trebalo da bude ključno oruđe za sve analize koje se baziraju na GIS –u (geografski informacioni sistem).

Ratknić, M., Vučković, M., Stamenković, V. (2000): Growth caractersitics of coniferous plantations in Southwest Serbia., International scientific conference, 15-16 jun, Sofia. Bulgaria. Str. 402-410. (R54)U radu je analiziran razvoj i produktivnost kultura crnog bora, belog bora i smrče na Pešterskoj visoravni. Razvoj stabala je pod snažnim uticajem stanišnih faktora u prvom redu zemljišta. Crni bor i beli bor imaju najmanji rast na crnici a najviši na kiselo-smeđem zemljjištu. Smrča ima najmanji rast na distričnom rankeru a najviši na eutrično smeđem zemljištu.Broj stabala po hektaru posle 15-18 godina od sadnje je veoma varijabilan i značajno je manji od optimalnog broja što umanjuje očekivanu produktivnost staništa. Razlog smanjenog broja stabala je sušenje sadnica. Najveća razlika između stvarne i moguće produktivnosti staništa konstatovana je kod kultura Belog bora.

Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj.(2000): Novo nalazište munike (Pinus heldreichi Chtist) u Srbiji, 6 Simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 26. (R73)Istražujući floru i vegetaciju jugozapadne Srbije u toku 1998. godine na planini Kamena Gora na lokalitetima Lastva (1362 metara madmorske visine) i Sirovi omar (1400 metara nadmorske visine) konstatovali smo nova nalazišta munike (Pinus heldreichi Christ). Prvi lokalitet se nalazi na severozapadnoj ekspoziciji i predstavljen je usamljenim stablom na pašnjaku sa značajnim prisustvom tipično šumskih vrsta kao što su Daphne blagayana, Euphorbia amygdaloides, Viola silvestris, Fragaria vesca i dr. To je stanište smrčeve šume koje je nedavno iskrčena. Drugi lokalitet je 5 kilometara severoistočno i predstavljen je sa dva ogromna stabla u gustom sklopu smrčeve šume.

Ratknić, M., Matović, M.(2000): Ekološki indeksi zajednice Querceto-Farneto cerris kao kriterijumi za izbor vrsta u postupku melioracije šuma, 6 Simpizijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 38. (R73)Na osnovu dvadeset fitocenoloških snimaka uzetih u zejednici Quercetum-farneto cerris na Suvoj planini, konstatovano je da u okviru ove zajednice postoje velike razlike u pogledu stanišnih uslova izraženih preko ekoloških indeksa (toplota, vlažnost, kiselost, vlažnost i azota). Analiza omogućava preciznoe definisanje pojedinih mikrolokaliteta u cilju izbora vrsta i njihovog prostornog razmeštaja pri postupku melioraciji šuma (u zavisnosti od stepena degradiranosti staništa i sastojina).

Ratknić, M., Matović, M., Šmit, S.(2000): Nalazišta tartufa i mogućnosti njihove eksplatacije u Srbiji, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 69. (R73)Mogućnosti za sakupljanje i korišćenje podzemnih gljiva u našim uslovima su velike. Otkrivanjem njihovog prisustva u Srbiji, istraživanjem ekoloških uslova u kojima rastu, kao i lociranje 60 nalazišta crnih i belih tartufa stvorene su mogućnosti za njihovu eksplataciju. Datu su svi parametri potrebni za osnivanje veštačkih tartufišta i prelazak na intenzivni uzgoj.

Vučković, M., Ratknić, M., Stamenković, V, (2000): Karakteristike rasta, privredni i ekološki značaj kultura četinara na području Vidliča, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 120. (R73)U radu su obrađene karakteristike rasta kultura četinara (duglazija, Vajmutov bor, ariš, smrča, beli i crni bor) podignutih na staništu Fagetum moesiacae montanum caricetosum pilose na pseudogleju na

25

krednom flišu. Karakteristike rasta se posmatraju kao bioindikator vitalnosti, privrednih i ekoloških funkcija. Kulture se karakterišu bržim rastom u mladosti i većom produkcijom drveta u odnosu na autohtonu bukvu. Ove razlike se povećavaju sa stepenom degradiranosti bukovih sastojina. Sa ekološkog aspekta preimućstvo kultura vezano je za veliki broj funkcija koje se zasnivaju na količini obrazovane biomase. Podignute kulture, razbijanjem jednoličnosti i svojim estetskim osobinama, doprinose lepoti predela i njegovoj privlačnosti za posetioce.

Matović, M., Ratknić, M., Šmit, S.(2000): Šumske vrste kao indikatori prisustva tartufa u Srbiji, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 156. (R73)Istraživanja u šumarstvu u kojima se koristi sistem bioloških indikatora sve više postaje aktuelna u ovoj deceniji. Osim nekoliko radova (Kojić, M., Popović, R., Stevanović, V., Matović, M.) skoro da nemamo značajnijih istraživanja u Srbiji, koja bi smo mogli uzeti za komparaciju na čitavom prostoru republike u dužem vremenskom razdoblju. Međutim, ogromne rezerve građe za ovaj posao nalazimo u brojnim florističkim radovima na čijoj sintezi počivaju naša saznanja o fitoidikatorima prisustva tarufa u Srbiji. Naša dugogodišnja istraživanja su pokazala da mnoge šumske vrste (hrast, breza, lipa, bor, jasen i dr.) svojim ekološkim i biološkim karakteristikama mogu ukazati na prisustvo tartufa na brojnim staništima u Srbiji.

Ratknić, M., Vučković, M., Bilibajkić, S. (2000): Pošumljavanje goleti jugoistočne Srbije u funkciji realizacije Prostornog plana, 6 simpozijum o flori jugoistočne Srbije, Sokobanja. Str. 172. (R73)Stanje šuma i šumskih zemljišta u Srbiji je nepovoljno sa mnogih aspekata (proizvodnih, kvalitativnih, strukturnih itd.). Pored neposrednih šteta od takvog stanja šuma i nedovoljnog korišćenja proizvodnih potencijala zemljišta, za privredu i društvo u celini je važna nesporna konstatacija da šume nisu u ovakvom stanju u mogućnosti da u potpunosti vrše svoju opštekorisnu funkciju. Funkcije šuma, u nekim slučajevima, su neracionalnim gazdovanjem u prošlosti značajno redukovane. Zbog toga je Prostornim planom predviđeno podizanje novih šuma kao i unapređenje stanja postojećih šuma što treba da poveća šumovitost centralne Srbije sa 26% na 49.8%. Veliki deo radova na ovim poslovima su već obavljeni na području Vlasine, ali su potencijalne površine za prevođenje u šumske kulture mnogo veće. U radu su dati kriterijumi kojih se treba pridržavati pri izvođenju pošumljavanja, a koji maksimalno uvažavaju sve ostale korisnike zemljišnog prostora. Konflikt šumarstva i ostalih korisnika (poljoprivreda, vodoprivreda, elektroprivreda, saobraćaj, urbanizam, lovna privreda itd) zemljišnog prostora svedena je na minimum, što omogućava eliminisanje grešaka u proceni namene površina za korišćenje. Naročito se obraća pažnja na zaštiti prirodnih rezervata, područja od značaja za prirodne nauke, kulturno-istorijskih spomenika i područja posebnih odlika i lepote.

Radovi štampani 2001. godine

Ratknić M., (2001): Stanje, problemi i unapređenje gazdovanja privatnim šumama, Monografija, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije, Beograd. Str. 1-218 (R13)Ova knjiga je prva ovakve vrste na prostorima Jugoslavije a koliko je autorima poznato i na širem Balkanskom prostoru. U knizi se po prvi put daju naučna i stručna rešenja koja trebaju da kroz pilot projekat koji je u toku budu potvđena. To se pre svega odnosi na korišćenje satelitske teledetekcije za prikupljanje podataka o privatnim šumama. Ova metodologija je jedinstvena u svetu jer su satelitski snimci koji se koriste za ovu namenu pušteni u komercijalnu upotrebu krajem juna 2000. godine. Knjiga sadrži metodski postupak razgraničenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta kao i mogućnost primene različitih metoda melioracija na površinama privatnih šuma. Knjiga podeljena u 10 poglavlja: uvod, privatne šume Srbije, melioracija privatnih šuma, razgraničenje poljoprivrednog i šumaskog zemljišta, prikupljanje podataka o stanju privatnih šuma (prilog izradi osnove za privatne šume), modeli organizovanja vlasnika šuma, zaključna razmatranja, literatura, prilog I: Resursi privatnih šuma, prilog II: Prirodni meliorativni procesi na staništima devastiranih privatnih šuma. Knjiga sadrži mnoga nova i originalna rešenja od metodskih do organizacionih. Knjiga predstavlja ocnovu za značajnije uključivanje državne zajednice u konkretno rešavanje stanja i problema privatnih šuma.

26

Matović, M., Ratknić, M. (2001): Istraživanje antimikrobnog uticaja kleke (Juniperus communis L.) na životnu sredinu, Monografija »Zaštita životne sredine gradova i prigradskih naselja« Novi Sad. Str. 339-344 (R23)Uporedna istraživanja delovanja etarskog ulja u celini i njegovih pojedinih komponenta vrste Juniperus communis prikupljeljenih na području Raške oblasti pokazuju da ona imaju inhibitorni uticaj na većinu istraživanih bakterija. Fungicidni uticaj etarskog ulja kleke nije konstatovan. Intenzitet inhibitornog delovanja zavisi od vrste ekstrakta metaboličkog materijala i proporcionalan je koncentraciji etarskog ulja. Istraživana etarska ulja ili neke njihove komponete inhibiraju rast populacija većine istraživanih bakterija, utičući, najverovatnije, na aktivnost enzima u procesu deoba.

Ratknić, M., Matović, M. (2001): Separation between agriculture and forestry land and potention land use for aforestation in southwest Serbia (example), Kongres pedologa, Vrnjačka banja. CD – izdanje (R54)Prikazana je struktura površina pogornih za korišćenje u šumarstvu (po klasama pogodnosti) za područje jugozapadne Srbije (Opštine Raška, Novi Pazar, Sjenica i Tutin). U radu su korišćeni principi Geografskog Informacionog Sistema (GIS-a) koji daje mogućnost proširivanja baze podataka o potencijalnim korisnicima zemljišnog prostora. Primenljivost metoda koji je razvijen leži u velikoj mogućnosti dobijanja novih informacija iz kombinovanja baza podataka različitog nivoa što omogućava da se optimalno korišćenje površina u brdsko-planinskom području ostvari u celini. Konfliktni modeli su upotrebljeni za predviđanje direktnih i indirektni posledica pre donošenja konačne odluke o korišćenju prostora i time se sprečavaju promašaji većeg nivoa. Na osnovu analize daju se sintetski podaci po klasama pogodnosti za površine koje se mogu koristiti za šumarstvo.

Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2001): Commumity Taxetum bacatae mixtum in southwest Serbia, Third balkan scientific conference, Volume II, 2-6. Oktobar, Sofia, Bulgaria. Str. 382- 388. (R54)Specifični ekološki uslovi u refugijumu omogućili su opstanak reliktne polidominantne zajednice tise i drugih vrsta. Stanište zajednice nalazi se u najdubljem, najzaklonjenijem i najtipičnijem delu refugijuma, koji raspolaže dovoljnom količinom gornje i bočne svetlosti, povoljnom temperaturom, dovoljnom količinom vlage u vazduhu i vode u zemljištu, koju stalno održavaju brojni izvori i potočići.

U zajednici dominiraju mezofilno-heliofitne vrste. Vlažna i močvarna mikrostaništa pored izvora i potoka naseljavaju: Alnus glutinosa, Salix cinerea, Potentillia reptans, Tussilago farfara, Bellis perennis i druge higrofilne vrste. Uzdignute i suve krečnjačke terene doline naseljavaju kserotermofilne vrste: Pinus nigra, Juniperus communis, Prunus mahaleb, Cornus mas, Achillea millefolium, Origanum vulgare, Alyssum murale i druge vrste. Suva i pokretljiva točila najčešće naseljavaju Corylus avellana, Clematis vitalba, Clematis recta, Cornus mas, Prunus mahaleb, Pinus nigra, Alyssum murale i druge točilarke, koje imaju dobro razvijen korenov sistem i otporne nadzemne delove na mehanička oštećenja. Iako Prunus mahaleb nema veće kvantitativno učešće u florističkom sastavu zajednice, njeno prisustvo na aktivnim siparima strmih južnih padina Jadovnika je izuzetno značajno. Na ovim staništima javlja se kao pionirska vrsta koja štiti zemljište od erozije i doprinosi stabilizaciji sipara. Prisustvo vrste Acer monspessulanum ukazuje na degradaciju zajednice i zemljišta, ali i na uticaj tople i vlažne klime. Clematis vitalba ukazuje na degradacione procese, ali i na veliku vlagu vazduha i zaklonjenost terena, dobro podnosi sipar i izuzetno je značajna kao pionirska vrsta na devastiranim delovima. Polidominantna zajednica tise (Taxetum baccatae mixtum Matović, 1993) veoma je specifična. Pored reliktnog karaktera, odlikuje se velikom stabilnošću i jasno izdiferenciranim karakterističnim skupom drvenastih i zeljastih vrsta. Posle svake degradacije kod sastojina ove zajednice postoji tendencija brzog vraćanja u prvobitno stanje. Specifičnost zajednice ne proističe samo iz florističkog sastava, već i iz krečnjačke podloge, koja na nekim delovima staništa izbija na površinu i utiče na rasprostranjenje i međuodnose vrsta, kao i na refugijalne uslove u dolini Točilova.

Ratknić, M., Vučković, M., Stamenković, V. (2001): Growth characteristics, economic and ecological significance of conifer plantations on mt. Stara planina, Third balkan scientific conference, Volume I, 2-6. Oktobar, Sofia, Bulgaria. Str. 443-451. (R54)Podignute kulture na lokalitetu Vidlič - Stara Planina uspešno su se razvijale u toku starosti do 38. godine i to: duglazija, pa beli bor i smrča, a najlošiji je crni bor. Na veličine sastojinskih pokazatelja naročito temeljnice, zapremine i tekućeg zapreminskog prirasta veliki uticaj je imao broj stabala u

27

kulturama pojedinih vrsta. Kod vrsta koje imaju relativno dobar broj stabala i dobro se razvijale postignuti elementi rastenja (temeljnice, zapremine i prirasta) govore o dobrom proizvodnom potencijalu staništa. Iako duglazija i Vajmutov bor pokazuju u dosadašnjem toku razvoja određenu nadmoćnost nad domaćim vrstama ne bi se smelo zaključiti da ove dve vrste treba koristiti na širem prostoru i većim površinama jer pokazuju i neke loše strane a to je podložnost na mehančka i biološka oštećenja (bolesti). Imajući sve u vidu na datom staništu treba se više opredeliti za podizanje kultura smrče i belog bora. Posebno se ističe da se podizanjem kultura četinara na staništima degradiranih šuma postiže veliki ekonomsko-ekološki efekat, kao i turističko-estetski.

Ratknić, M., Vasiljević, A. (2001)- Ekspertni sistem za zaštitu šuma od požara, Zbornik radova Simpozijum o računarskim naukama i informacionim tehnologijama - YU INFO 2000, 19-23. mart, Kopaonik, YUNIS CD – izdanje (R54)Pojava šumskih požara, uspeh gašenja i veličina pričinjenih šteta zavise od dobro proučenih i detaljno razrađenih preventivnih mera. Cilj im je sprečavanje pojave požara i uklanjanje uslove za njihovo nastajanje. Na osnovu ovih podataka i međusobnog preklapanja kartografskog materijala locirana su područja po stepenu ugroženosti od požara, napravljeni scenariji o mogućim lokacijama izbijanja požara, predviđeni pravci i brzina njihovih kretanja zavisno od meteoroloških i drugih uslova. Lociranje požara na osnovu ovakvih modela, uz korišćenje podataka o pravcu i brzini vetra omogućavaju lakše i brže organizovanje protivpožarne odbrane, naročito kada se ima u vidu promena pravca i brzine vetra pod uticajem topografskih karakteristika i uticaj nagiba terena na brzinu širenja požara.

Radovi štampani 2002. godine

Ratknić, M., (2002): Pošumljavanje Pešterske visoravni, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije, Beograd. Str. 1-158 (R13)S obzirom na ekološku specifičnost Pešterske visoravni rezultati ove monografije imaju veliki značaj. U radu su izneti rezultati višegodišnjih istraživanja na ovom području u oblasti pošumljavanja i proučavanja razvoja i proizvodnosti podignutih šumskih kultura. To je uspešna sinteza ranijih rezultata istraživanja, a delo je obogaćeno rezultatima najnovijih istraživanja razvoja, strukture i proizvodnosti šumksih kultura. Posebna pažnja je posvećena razmatranju zdravstvenog stanja kultura i izboru adekvatnih mera gazdovanja. Akcenat je dat i na zaštitu kultura od eventualnih požara. Ovo delo ima naučni i stručni značaj jer je prilikom podizanja šumskih kultura po prvi put primenjena nova tehnologija proizvodnje sadnica i nova tehnologija pošumljavanja. Pored opšteg doprinosa nastajanju i oblikovanju ovog dela, kandidat je dao poseban naučni doprinos u prikupljanju, obradi i interpretaciji podataka o kulturama crnog bora, belog bora i smrče starosti 20 godina, kao i predlogom mera gazdovanja u budućnosti.

Ratknić, M., Vučković, M., Stamenković, V., Stajić, B. (2002): Provenance test of the silver fir in the south western Serbia, , Mittelungen aus der Forschungsanstalt fur Waldokologie und Forstwirtschaft Rheinland-Pfalz Nr. 50/03, Germany. Str. 59-67 (R61)U poslednjih pola veka na području Srbije obavljena su obimna pošumljavanja četinarskim vrstama u cilju pošumljavanja goleti i melioracije degradiranih staništa i sastojina.. Najčešće su sađeni crni i beli bor i smrča, dok je učešće jele izuzetno skromno. Stoga su i karakteristike rasta jele u veštački podignutim sastojinama, a pogotovo u sastojinama podignutim van sadašnjih staništa jele još nedovoljno obrađene. Jedan od osnovnih zadataka istraživanja provenijencije neke vrste sadržan je u eksperimentalnom utvrđivanju važnih naslednih osobina, pre sevga karakteristika rasta i vitalnosti stabala. To je posebno značajno za jelu koja je zatupljena na velikom broju različitih staništima i formira pri tom veliki broj rasa i ekotipova. Istraživanjem kultura jele u jugozapadnoj Srbiji u kojoj su na istom staništu posađene jedna pored druge, različite provenijencije jele, obuhvaćeno je kvantitativno opažanje uspešnosti njihovog razvoja. U radu je izvršena komparativna analiza karakteristika rasta jele u veštački podignutim sastojinama sa devet provenijencija podignutim na staništu Fagetum montanum na području jugozapadne Srbije na lokalitetu Reštevo. Provenijenični ogled jele je podignut na nadmorskoj visini od 1000 metara, na kiselo-smeđem zemljištu na dijabaz rožnjačkoj formaciji, na nagibu od 100 na severozapadnoj ekspoziciji.

28

Vučković, M., Stamenković, V., Stajić, B., Ratknić, M. (2002): Wuchscharakteristika und Vitalitat der Weißtanne (Abies alba Mill.), in einem ungleichaltrigen Bestand im Zlatar-Gebirge, Mittelungen aus der Forschungsanstalt fur Waldokologie und Forstwirtschaft Rheinland-Pfalz Nr. 50/03, Germany. Str. 152-160 (R61)U radu su izneti rezultati istraživanja sastojine jele na Zlataru. Sastojina se nalazi na 1200 metara nadmorske visine i pripada zajednici Abieto picetum fagetosum. To je raznodobna sastojina na srednje dubokom kiselo smeđem zemljištu na filitima. U sastojini je 1986 zabeležen pad vitalnosti. Veliki broj stabala je bio sa redukovanom i smanjenom krošnjom. Stanje 2001 godine ukazuje na znatno bolju vitalnost sastojine.

Ratknić, M., Matović, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V. (2002): Usage of forest resources for production in the private enterprises, Privatisation in forestry, Institute fur Forstokonomie Albert-Ludwigs-Universitat Frieburg, Germany, Faculty of forestry, Serbia, Beograd. Str. 179-185. (R54)Srbija ima izvaredne uslove za spontani razvoj velikog broja biljnih vrsta (to doprinosi tome da je celokupna flora bogata i raznovrsna. Obzirom da su svetske prehrambene, farmaceutske i druge srodne industrije zainteresovane usključivo za kvalitetne sirovine standardnog kvaliteta, to se naime) e potreba poštovanja svetskih i domaćih zakonskih normativa u ukupnoj delatnosti u okviru samorastućeg jestivog začinskog i lekovitog bilja. Neophodno je veće angažovanje stručnjaka za jestivo, začinsko i lekovito bilje, ne sprečava pri tome ni potrebu uključivanja stručnjaka drugih struktura i profila, kako bi se ova prirodna bogatstva adekvatno i na organizovan način bolje koristila. Rad na šumskim plodovima, začinskom i lekovitom bilju je vrlo složen posao, što zahteva trajnu saradnju naučnih, stručnih i privrednih organizacija. Raznovrsne aktivnosti na poslovima prikupljanja šumskih plodova, začinskog bilja, primarne i finalne prerade, uključujući i primenu proizvedenih namernica i fitopreparata, moraju biti u funkciji boljeg korišćenja ovih prirodnih sirovina, jer su proizvodi iz ove oblasti veoma profitabilni. Organizovano sakupljanje šumskog lekovitog bilja i primarna prerada biljnog materijala predstavlja potencijalni faktor za poboljšanje ekonomskog položaja kako pojedinaca, tako i organizacija koje se ovim poslom bave. Otuda se očekuje veća zainteresovanost zemljoradničkih zadruga, privatnih preduzeća i velikog broja nezaposlenih da se aktivnije uključe u rad na lekovitom bilju koji pruža mogućnost obavljanja različitih poslova. Naša istraživalja pokazuju da već sada mnoga privatna preduzeća a i pojedinci imaju podignute nove i adekvatne pogone za otkup, primarnu preradu i pakovanje lekovitog bilja, a neke organizacije imaju i priručne laboratorije. Programi sakupljanja i otkupa šumskog lekovitog bilja i primarne prerade imaju višestruki društveno-ekonomski značaj za privredni razvoj.

Ratknić, M., Vučković, M. (2002): Separation between agricultural and forestry land and optimal land use for forest purposes on southwestern Serbia, Natural and Socio-Economic Effects of Erosion Control in Mountainous Regions, 10th – 13th December, Faculty of Forestry, Belgrade. Str. 475-483. (R54)Ukazuje se na značaj razgraničenja poljoprivrednog i šumskog zemljišta i optimalno korišćenje prostora u brdsko-planinskom području jugozapadne Srbije. Rad je poslužio za donošenje jednog od zaključaka konferencije.

Rakonjac, Lj., Matović, M., Ratknić, M., Čokeša, V. (2002): Neke zajednice žbunaste vegetacije na području jugozapadne Srbije, Zbornik radova 46-47, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 13-22 (R62)U radu su prikazani rezultati istraživanja nekih zajednica žbunaste vegetacije na području jugozapadne Srbije, za koje se može reći da su najzastupljenije. Žbunaste zajednice nalaze se na staništima nekadašnjih lišćarskih i lišćarsko četinarskih šuma. Istraživanja su obuhvatila položaj, rasprostranjenost, karakteristike staništa, na kojima se žbunaste zajednice javljaju, kao i njihov floristički sastav, strukturu i stanje. Detaljno je obrađena zajednica leske, Coryletum avellanae, sobzirom da je najviše rasprostranjena na području istraživanja. Tereni na kojima su zastupljene ove zajednice zahtevaju određene mere rekultivacije, ukoliko se želi sprečiti dalja degradacija tih staništa. Žbunasta vegetacija na području jgozapadne Srbije je veoma zastupljena, kao posledica vekovne degradacije šumske vegetacije. Ova oblast se vekovima održavala kao pašnjačka zona za stočare, koji su na različite načine uništavali šumu. Od žbunastih formacija najveći značaj imaju: 1. šikare

29

domaće leske – ass. Coryletum avellanae Fuk. 1958; 2. zajednica kleke tipa Juniperetum communis s. l.; zajednica borovnice ass. Vaccinetum myrtilli (Z. Pavlović) Mišić 1960; zajednica trnjine i gloga ass. Crataego-Prunetum spinosae Beus 1971.; zajednica kleke i brukentalije Bruckenthalio-Juniperetum Horvat. Staništa na kojima se nalaze ove žbunaste formacije su tipična šumska staništa koja treba meliorativnim merama i pošumljavanjem prevesti šumi. Teže privođenje šumskim formacijama je na jako degradiranim staništima u formacijama kleke, na strmim terenima i u uslovima gde se formiraju žbunjaci kleke i brukentalije.

Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2002): Plodovi, začini i lekovito bilje šumskih područja Srbije i njihova prerada, Zbornik radova 46-47, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 111-116 (R62)Šumski ekosistemi su malo istražani i nedovoljno znamo o njihovom značaju u domenu proizvodnje visokovredne i zdravstveno ispravne hrasne kao i brojnih proizvoda koji se mogu koristitin u prevenciji i lećenju oboljenja. U istraživanjima posebna pažnja je posvećena šumskim voćkaricama koji su zahvaljujući povoljnim stanišnim uslovima u šumama Srbije zastupljene u velikom broju. Istraživanje šumskog lekovitog bilja ukazala su na ogromno bogatstvo i raznovrsnost ovih resursa. Uporedo sa ovim istraživanjima rađeno je na konstrukcionim i tehnološkim rešenjima novog univerzalnog aparata za preradu šumskih proizvoda koji obezbeđuju očuvanje svih hranljivih, zaštitnih, lekovitih i drugih svojstava životnih namirnica.

Matović, M., Ratknić, M., Vlatković, S. (2002): Šumski resurski hrane – plodovi, začini, lekovito bilje, (Forest food resources – Fruits, spices, medical plants), Hrana za 21. Vek (Food in the 21st century), Ministarstvo nauke i tehnološkog razvoja, Novembar 2001, Subotica. Str. 337-338. (R72)Kod nas se koriste samo 57 droga i 21 biljni preparat (Ph. Jug. IV) dok je u Nemačkoj registrovano 60.000 proizvoda izrađenih na bazi lekovitog bilja. Uporedo sa ovim istraživanjima rađeno je i na konstrukcionim i tehnološkim rešenjima novog univerzalnog aparata za preradu šumskih proizvoda koji obezbeđuju očuvanje svih hranljivih, šaštitnih, lekovitih i drugih svojstava životnih namirnica.

Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2002): Endemic plant species in southwest Serbia, 7. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih područja, Dimitrovgrad. Str. 37-38. (R73)Endemične biljne vrste ističu specifičnost flore Srbije. Endemične biljke u Srbiji najčešće imaju disjunktivan areal i uglavnom su zastupljene na krečnjačkoj, dolomitnoj i serpentinskoj podlozi, u pukotinama stena, na kamenjarima ili siparima. Kao neponovljivi deo genofonda Srbije obezbećuju specifično obeležje našoj vegetaciji u kojoj ima veliki broj endemičnih zajednica i viših vegetacijskih jedinica koje su odraz veoma raznovrsnih klimatskih, petrografsko-edafskih i orografskih uslova. Bogatstvo i raznovrsnost endemičnih biljaka u našoj flori ukazuje na kontinuitet povoljnih životnih uslova na našim prostorima. One se izuzetno značajan objekt za naučna istraživanja, a istovremeno su i važan dokumenat za istoriju vegetacijskog pokrivača Srbije. Mnoge endemične biljke čovek ugrožava. Hitno bi trebalo preduzeti mere da se one zaštite i prošire na svoja prvobitna staništa, radi očuvanja raznovrsnosti i lepote naše flore. Ovaj problem je od nacionalnog interesa i može se rešiti radom na obrazovanju školske dece i odraslih.

Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2002): Plodovi, začini i lekovito bilje šumskih područja Srbije i njihova prerada, 7. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih područja, Dimitrovgrad. Str. 74. (R73)U radu se konstatuje neistraženost šumskih ekosistema u pogledu njihovog značaja u domenu proizvodnje visokovredne i zdravstveno ispravne hrane kao i brojnih proizvoda koji se mogu koristiti u prevenciji i lečenju oboljenja. Posebna pažnja je posvećena šumskim voćkaricama koje su u šumama Srbije zastupljene u velikom broju. Istraživanja šumskog lekovitog bilja ukazala su na ogromno bogatstvo i raznovrsnost ovih resursa. Potrebno je veće angažovanje stručnjaka za jestivo, začinsko i lekovito bilje. Rad na šumskim plodovima, začinskom i lekovitom bilju je veoma složen i zahteva trajnu saradnju naučnih, stručnih i privrednih organizacija. Raznovrsne aktivnosti na poslovima prikupljanja šumskih plodova, začinskog bilja, primarne i finalne prerade, uključujući i primenu proizvedenih

30

namirnica i fitopreparata, moraju biti u funkciji boljeg korišćenja ovih prirodnih sirovina, jer su proizvodi iz ove oblasti profitabilni na domaaćem i stranom tržištu.

Rakonjac, M., Matović, M., Ratknić, M., (2002): Neke zajednice žbunaste vegetacije na području jugozapadne Srbije, 7. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih područja, Dimitrovgrad. Str. 48. (R73)U radu su prikazani rezultati istraživanja nekih zajednica žbunaste vegetacije na području jugozapadne Srbije. Žbunaste zajednice se nalaze na staništima nekadašnjih lišćarskih i lišćarsko četinarskih šuma. Istraživanja su obuhvatila položaj, rasprostranjenost, karakteristike staništa, kao i floristički sastav, strukturu i stanje. Detaljno je obrađena zajednica leske, Coryletum avellanae, sobzirom da je najviše rasprostranjena na području istraživanja. Tereni na kojima su zastupljene ove zajednice zahtevaju određene mere rekultivacije, ukoliko se želi sprečiti dalja degradacija tih staništa.

Radovi štampani 2003. godine

Ratknić, M., Vučković, M. (2003): Some problems of Austrian pine plantation management in Serbia, 75 godini Instituta za gorata, Sofia, BULGARIA, Str. 139-142. (R54)Crni bor je najviše korišćena vrsta pri pošumljavanju, na svojim staništima, na erodiranim zemljištima, ali i na staništima koja prema svojim ekološko-proizvodnim karakteristikama daleko premašuju potrebe vrte. Crni bor je korišćen pri pošumljavanju niziskih, brdskih, planinkih i visokoplaninskih staništa (čak i iznad 1450 mnv). Zbog velikih razlika u stanišnim uslovima na kojima su podizane, kao i zbog velikih razlika u tretmanu kultura crnog bora (koje su uzgojno veoma zapuštene) postavljaju se različiti zadaci pred buduće gazdovanje od kojih su najvažniji: bonitiranje staništa, proizvodnos kutlura i naseljavanjem primarne vegetacije i trajanje dužine ophodnje. Na osnovu istraživanja u kulturama crnog bora u Srbiji konstatovano je: da postojeći sistemi bonitiranja staništa daju podatke koji značajno odstupaju od razvojnih karakteristika crnog bora zbog čega su konstruisani stanišni indeksi prilagođeni razvojnim karakteristikama srednje dominantih stabala; kod kultura crnog bora podignutih na tuđim staništima potrebno je obrazovati posebnu uzgojnu grupu. Za nju propisivati prelazno gazdovanje: proizvodni cilj, konverziono razdoblje, usklađenu tehniku negovanja i unošenja vrsta veće vrednost; Ophodnja maksimalne produkcije zapremine na boljim staništima ne bi smela da bude ispod 80 godina. Na borovim i sličnim staništima treba da bude najmanje 120 godina.

Ratknić, M., Vučković, M. (2003): Models of beech height growth in different ecological conditions, 75 godini Instituta za gorata, Sofia, BULGARIA. Str. 143-147. (R54)Bukva u Srbiji zauzima najveći deo površine pod šumom, a samo čiste šume bukve zauzimaju preko 30% površine. Brojne asocijacije, subasocijacije i facijesi ukazuju na široku amplitudu bukve što ima za posledicu različite proizvodne mogućnosti bukve, ali i potrebu planiranja različitih uzgojnih i gazdinskih mera. Modeli visinskog rasta dominantnih stabala predstavljaju snažnu uporište za bonitiranje staništa, projekciju uzgojnih i gazdinskih mera, ocenu aktuelnog i prognozu budućeg stanja. Istraživanja su pokazala da su razvojne i proizvodne osobine stabala i sastojina pod snažnim delovanjem stanišnih faktora. razvoj gornjih visina (stanišni indeksi) predstavljaju pogodan parametar za definisanje ovih uticaja. Grupisanje ekoloških jedinica po stanišnim indeksima omogućavaju objetivnije i lakše određivanje prema njihovim proizvodnim mogućnostima kao i potrebama za različitim uzgojnim i gazdinskim merama.

Matović, M., Rakonjac, Lj., Ratknić, M., Đorđević, D., (2003): Ecological and phitocenological characteristics of Acer heldraichii Orph. in soutwest Serbia, 75 godini Instituta za gorata, Sofia, BULGARIA. Str. 147-151. (R54)Planinski javor (Acer heldreichii Oprh) kao endemična vrsta Balkanskog poluostrva zastupljen je u flori jugozapadne Srbije. Pojedinačna stabla i manje sastojine na više lokaliteta opisao je Tošić (T o š i ć, M., 1977). Veće šumske komplekse opisao je Matović 1993 g. (M a t o v i c, M. 1993) na planini Ozren. Na degradiranim šumskim staništima planiski javor ima ulogu pionirske vrste jer lako obrasta terene sa kojih su šume potisnute bilo požarima, bilo sečom ili pašom. Floristički sastav zajednice sa planinskim javorom pokazuje da se radi o progradacionoj fazi koja se odvija na staništu jele, bukve i smrče. Planinski javor koji je bio zastupljen u predhodnoj zajednici u uslovima smanjene konkurencije i

31

za njega povoljnih ekoloških uslova proširio se i zauzeo ulogu edifikatora sastojina u ovoj fazi sukcesivnih promena u procesu obnavljanja vegetacije.

Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Rundić, Lj. (2003): Project methodology for sustainable utilisation of natural resources, II Congress of ecologist of the Republic of Macedonia with International participation, Abstract book, Ohrid 25-29. 10. 2003, Macedonia. Str. 21. (R71)U radu je prikazana metodologija održivog korišćenja prirodnih resursa kroz multidisciplinarnu analizu koja obuhvata ekološke, socio-demografske, ekonomske, očuvanje biodiverziteta, prioritetna zaštita i konzervacija staništa i vrsta, identifikacija šumskih, vodnih i mineralnih resursa.

Matović, M., Ratknić, M. (2003): Endemic plant species in sothwest Serbia, Third International Balkan Botanical Congres, Plant resources in creation of the new values, 117-123, Sarajevo, Bosnia and Hercegovina. Str. 30. (R72)Endemične biljne vrste ističu specifičnost flore Srbije i njene veze sa udaljenim delovima sveta. Tako, npr. stenoedemit Picea omorika koja pripada sekciji Omorika, ima bliskih rođaka tek u istočnoj Aziji i Severnoj Americi. Endemična prokletijsko-alpska vrsta Wulfenia carinthiaca, koja se nalazi na metohijskim stranama Prokletija, ima bliskih rođaka (ako se izuizme W. baldacci, stenoendemit severne Albanije) u Siriji, Avganistanu, severnoj Indiji, istočnoj Aziji i Severnoj Americi. Forsytia europea, koja se nalazi u planinskom području Metohije, ima bliskih rođaka, vrsta istog roda, jedino u Aziji. Obe vrste roda Ramonda (R. nathailiae i R. serbica) imaju jednog bliskog rođaka u Pirinejima, a druge bliske vrste i rodove nalazimo tek u Kini. Slične veze sa svetom imaju i sve druge endemične biljke Srbije. Endemične biljke u Srbiji najčešće imaju disjunktivan areal i uglavnom su zastupljene na krečnjačkoj, dolomitnoj i serpentinskoj podlozi, u pukotinama stena, na kamenjarima ili siparima. Kao neponovljivi deo genofonda Srbije i Sveta endemične biljke zaslužuju izuzetnu pažnju. One obezbećuju specifično obeležje našoj vegetaciji u kojoj ima veliki broj endemičnih zajednica i viših vegetacijskih jedinica koje su odraz veoma raznovrsnih klimatskih, petrografsko-edafskih i orografskih uslova. Bogatstvo i raznovrsnost endemičnih biljaka u našoj flori ukazuje na kontinuitet povoljnih životnih uslova na našim prostorima. One se izuzetno značajan objekt za naučna istraživanja, a istovremeno su i važan dokumenat za istoriju vegetacijskog pokrivača Srbije. Mnoge endemične biljke savremeni čovek ugrožava. Hitno bi trebalo preduzeti mere da se one zaštite i prošire na svoja prvobitna staništa, radi očuvanja raznovrsnosti i lepote naše flore. Ovaj problem je od nacionalnog interesa i on se može rešiti istrajnim radom na obrazovanju školske dece i odraslih, a tim ciljevima, pored ostalog, je i posvećen ovaj rad.

Matović, M., Ratknić, M. (2003): Chemical, ecological and morphological characteristics of Dictamnus albus L. in Serbia, Third Internacional Balkan Botanical Congres, Plant resources in creation of the new values, 312-318, Sarajevo, Bosnia and Hercegovina. Str. 274. (R72)Vrsta Dictamus albus L. pripada familiji Rutaceae, zajedno sa drugim vrstama (limunom. pomorandžom i dr.). Ekološka varijabilnost je definisana ekološkim indeksima za vlažnost (1), pH u zemljištu (4), sadržaj azota u zemljištu (1), svetkost (3) i temperature (4). Morfološka istraživanja (biomasa definisana merenjem visine, brojem i veličinom listova) obavljeno je na prorodnim staništima Sićevačke klisure. Na ovim uzorcima su istraživane i hemijske karakteristike vrste. Hromatogram etarskog ulja ukazuje na prisustvo više hemijskih komponenti ( (nerolidol, germakron, citronelol, α-terpineol i drugo).

Ratknić, M., Vučković, M. (2003): Growth beech characteristics on priority habitats types on base criteria project NATURA 2000, 2nd Congres of Ecological of the Republic of Macedonia, Abstract book, Ohrid 25-29. 10. 2003, Macedonia. Str. 23. (R72)Objekt istraživanja su bukove sastojine na području jugozapadne Srbije. Sastojine bukve se nalaze u različitim stanišnim uslovima (orografskim, geološkim, pedološkim, klimatskim) što je uslovilo formiranje različitih tipova biljnih zajednica. Staništa istraživanih zajenica bukve su označena kao prioritetna po stepenu zaštite na osnovu Projekta Emeral/Natura 2000. Istraživanje je obavljeno u zrelim, dobro obraslim bukovim sastojinama u okviru 13 ekoloških jedinica na ukupno 65 oglednih površina. Konstatovane su razlike u rastu bukve u zavisnosti od ekoloških karakteristika staništa i definisane su preko stanišnih indeksa koji se nalaze u rasponu od 12 do 40. Stanišni indeksi

32

predstavljaju modele visinskog rasta dominantnih stabala za definisanu starost od 150 godina. Grupisanje ekoloških jedinica prema stanišnim indeksima omogućuje kvantificiranje delovanja stanišnih faktora na rast bukve u konceptu održivog korišćenja prirodnih resursa.

Matović, M., Ratknić, M., Rakonjac, Lj. (2003): Endemic plants species in Serbia Areas of special conservation interest, 2nd Congres of Ecological of the Republic of Macedonia, Abstract book, Ohrid 25-29. 10. 2003, Macedonia. Str. 140-141. (R72)Bogati šumski ekosistemi i šumska područja imaju izuzetno veliki značaj u očuvanju floristiške raznovrsnosti (diverziteta) Srbije. Sa 217 endemičnih i reliktnih vrsta Srbija je u samom vrhu među balkanskim zemljama po florističkim retkostima. Njihovim otkrićem problemi istorije, horologije i florogenetskih veza flore Srbije, i uopšte Balkana, sagledani su kompleksnije i potpunije.

Ratknić, M., Mihov, I., Acevski J., Vučković, M. (2003): Sustainable utilisation of forest resources in the Balkan: problems and possibilities, Natural Forests in the Temperate Zone of Europe-Values and Utilisation, Birmensdorf-Rakhliv, 13-17. October, 2003., Transcarpathia (Ukraine). Str. 238-239. (R72)Stepen biološke raznovsrnosti Balkana, ekosistemski i specijski je izrazoto visok i predstavlja jedan od centara biodiverziteta Evrope. Ova raznosvrsnost uslovljena geološko-morfološkim i klimatskim odlikama, posebno refugijalnim karakterom balkanskog poluostrva. Ovaj prostor je stoga nasenjen brojnim šumskim zajednicama. Za područje Srbije, Bugarske i Makedonije karakterističan je veliki broj endemo-reliktnh flornih elemenata iz raznih geoloških perioda. Održivo korišćenje šumskih resursa analizirano je na bazi šumskih resursa (wood and non-wood resources) i potreba za privrednim razvojem regiona.

Radovi štampani 2004. godine

Ratknić, M., Vučković, M., (2004): Growth and increment of silver fir in artificially setup stands, Silva Balcanica, 4 (1), Bulgarian Academy of Science, Sofia, Bulgaria, Str. 49-55. (R61)U radu je opisan rast i prirast prečnika i visina dominantnih stabala u mladim sastojinama jele. Sastojine su podignute na staništima bukve (Fagetum montanum i Fagetum submontanum). Elementi rasta jele su komparirani sa elementima rasta nekih drugih četinarskih vrsta u veštački podignutim sastojinama na identičnom ili sličnom staništu. Utvrđeno je da analizirane vrste imaju različit ritam rasta i takođe da jela raste znatno brže nego u prirodnim sastojinama i da u veštački podignutim sastojinama ima maksimum visinskog i debljinskog prirasta samo nekoliko godina kasnije od vrsta brzog rasta (heliofita).

Stevic, D., Joksic, D., Ratknic, M. (2004): Data extraction from the landsat7 satellite images for making COLOR COMPOSITE maps, First mediterranean conference on earth observation (Remote sensing), Belgrade, Serbia and Montenegro. Str. 107-113. (R54)Pojavom satelitske detekcije omogućen nov prilaz u kartiranju, praćenju i upravljanju prirodnim resursima. Primenom ove tehnologije u oblasti prirodnih nauka, omogućeno je brzo, kvalitetno i precizano izvršavanje zadataka iz ove oblasti. Numerička priroda satelitskih snimaka omogućava inkorporiranje detektovanih podataka sa konvencionalnim kartografskim materijalima (topografske karte, karte nagiba i ekspozicije, hidrografske, pedološke, litološke, geološke i dr.) u izgradnji jedinstvenog geografskog informacionog sistem (GIS). Na ovaj način moguće je izvršiti multidisciplinarnu integraciju koja pruža odgovore na najkompleksnija pitanja iz oblasti prirodnih nauka i upravljanja prostorom. Satelitska detekcija ne znači kraj konvencionalnim terenskim istraživanjima nego predstavlja moćno oružje u rukama savremenih istraživanja prostora. U ovom radu je prikazana mogućnost korišćenja multispektralnih kanala LANDSAT 7 satelita u oblasti ekstrakcije prostornih podataka.

Ratknic, M., Stevic, D., Ninkov, T., Brusin, S. (2004): Utilization of high resolution satellite images in data acquisition for ptivate-owned forests in Serbia, First mediterranean

33

conference on earth observation (Remote sensing), Belgrade, Serbia and Montenegro. Str. 343-348. (R54)Uređivanje privatnih šuma u Srbiji zaostaje u odnosu na uređivanje državnih šuma. U dosadašnjem radu na uređivanju privatnih šuma primenjeni su metodi koji nisu bili jedinstveni ni standardizovani. Često je uređivanje privatnih šuma obavljano formalistički, pšrimenjujući metodi četode čiji su rezultati nisu imali dovoljnu upotrebnu vrednost, a po najmanje su koristili vlasnicima šuma. Za uređivanje privatnih šuma nema dovoljno praktičnih iskustava, a specifičnosti privatnih šuma su takve da većina iskustava iz uređivanja državnih šuma se bez kritičke pšrovere ne mogu primeniti. Samo za nekoliko opština, sa učešćem od oko 10% od ukupne površine privatnih šuma izrađene su šumske osnove, dok ostale površine pod šumom nikada nije uređivan pa je njihovo stanje potpuno nepoznato. Metod izrade osnova mora da omogući svakom vlasniku da unapređuje svoje šume, što zahteva i odgovarajuću tačnost podataka o stanju šuma , na osnovu kojih se izražuju planovi gazdovanja, a na osnovu njih vrsta i obim radova na svakoj katastarskoj parceli. Najveći problem pri uređivanju privatnih šuma je ogroman broj parcela sa prosečnom veličina parcela ispod 50 ari. Iz ovoga je jasno da se susrećemo sa masovnom obradom podataka. Izraženi su i problemi kod obrade i klasifikacije šuma po raznim kategorijama (gazdinske klase, ekonomske kategorije, poreklo šume i dr.). Metod koji će biti prikazan u ovom radu je “od malog ka velikom“ koncipiran tako da омогућава minimum skupih terenskih radova na prikupljnju podataka a istovtremeno omogućava dobijanje dovoljno tačnih praktično upotrebljivih podataka. Opština je osnovna teritorijalna jedinica za koju se izrađuje osnova (njene granice izjednačavaju se sa Gazdinskom jedinicom). Na osnovu satelitskih snimaka sa unetim katastarskim parcelama identifikuju se homogene celine na kojima se može eventualno vrše dopunska merenja. Predložena metodologija prikupljanja prostornih podataka za privatne šume obezbeđuje dovoljnu tačnost za sagledavanje stanje šuma na svakoj parceli i to po zapremini, vrsti drveća, debljinskoj strukturi i dr. što višestruko smanjujei troškove izrade i obezbeđuje veliku primenljivost u uređivanju privatnih šuma.

Ratknić, M., Bilibajkić, M. (2004): Environmental protection and promotion of headwater resources by afforestation in rugged mountains in Serbia, BALWOIS, Ohrid, Macedonia, CD – izdanje (R54)Analiziran je značaj pošumljavanja goleti i melioracije degradiranih šuma za konzervaciju i razvoj potencijala voda u Srbiji. Istaknut je značaj istraživanog problema, prikazano stanje šuma i šumskih zemljišta, kao i projekcija optimalne šumovitosti za celu Srbiju i po regionima (Centralna Srbija, Kosovo i Vojvodina). Prikazano je i stanje voda i potrebe za vodom u Srbiji. Izneti su i podaci o eroziji zemljišta i podaci o izvršenim i planiranim pošumljavanjima. Rad je uspešna sinteza brojnih rezultata istraživanja o uticaju šuma na režim i količinu voda.

Nikolić, B., Ratknić, M., Rakonjac, Lj., Bilibajkić, S. (2004): Rasprostranjenje i selekcija šumskih voćnih vrsta u oblasti Vranja i Bujanovca, Zbornik radova 50-51, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 93-101 (R62)Izdvojeno je i digitalizovano oko 40 objekata raznih voćkarica (brekinja, glog, divlja jabuka, divlja kruška, divlja trešnja, dren, jarebika, leska, mečija leska, orah, oskoruša, pitomi kesten i džanarika). Na istraživanim lokalitetima prikupljeni su podaci od značaja za izdvajanje ekotipova ili autohtonih sorti kao i sa aspekta očuvanja biodiverziteta voćkarica in situ i ex situ, oplemenjivanje i ekonomsko korišćanje.

Ratknić, M., Nikolić, B., Rakonjac, Lj., Bilibajkić, S. (2004): Prirodno rasprostranjenje i selekcija voćkarica na području Pirota, Babušnice i Dimitrovgrada, Zbornik radova 50-51, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 102-111 (R62)Izdvojeno je i digitalizovano oko 50 objekata raznih voćkarica (glog, divlja jabuka, divlja kruška, divlja ruža, divlja trešnja, dren, leska, mečija leska, mukinja, orah, pitomi kesten, tisa i džanarika). Prioritet je dat vrstama uskog areala, ugroženim i/ili ekonomski važnijim. Prikupljnei su podaci od značaja za izdvajanje autohtonih sorti (fenologija, bujnost, cvetanje, rodnost, veličina ploda, boja ploda, otpornost, itd.) Utvrđena varijabilnost prema biološkim, pomološkim, cenološkim i ekološkim karakteristikama značajna je sa aspekta očuvanja diverziteta i za potrebe selekcije ekotipova i sorti.

34

Radovi štampani 2005. godineRakonjac, Lj., Ratknić, M., Matović, M., Lavadinović, V. (2005): Floristic and fitocenological characteristics of pyramidaleuropean silver fir (Abies alba var pyramidalis Carr.) in Southwest Serbia, XVII International Botanical Congress, Vienna, Austria, Abstracts, P 2418, Str. 619. (R72)Na lokalitetu Ogorijevac Na Pešterskoj visoravni nalazi se sastojina piramidalne jele. Po svojim florističkim i fitocenološkim karakteristikama sastojine i morfološkim, anatomskim i drugim osobinama piramidalne jele ovaj fragment reliktne zajednice je jedinstven u Evropi. Fragmenti reliktne zajednice sa piramidalnom jelom je još jedan dokument koji rasvetljava istoriju vegetacijskog pokrivača Pešterske visoravni i ukazuje na njene potencijalne vrednosti za obnavljanje prethodnih šuma i podizanje novih. Kod piramidalne jele Abies alba var. piramidalis Carr., izbojci grana imaju oštar ugao rasta u odnosu na rast stabla, a sa starošću ugao insercije grana se povećava i sa takvih primarnih grana kreću izbojci koje karakteriše negativna geotropija. Broj iglica na izbojcima piramidalne jele je veći nego kod obične jele. Iglice piramidalne jele uglavnom zadržavaju prostorni raspored oko grana, a kod obične jele se raspoređuju u jednoj ravni sa strana grane. U sastojini piramidalne jele zastupljene su sledeće vrste: Abies alba, Fagus moesiaca, Betula verucosa, populus tremula, Corilus avelana, Vaccinium myrtilis, Sorbus aucuparia, Rosa pendulina, Lonicera nigra, Venotrium nigrum, Aiga reptans, Fragaria vesca, Oxalis acetosela i druge. Izrađeni su i ekološki indeksi za sastojinu piramidalne jele i poređeni sa ekološkim indeksima sastojina u kojima ova forma jele nije zastupljena.

Matović, M., Rakonjac, Lj., Ratknić, M. (2005): Lekovite biljke i šumske voćkarice (naučni, narodni, tehnološki i tržišni pojmovi), Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 1-267 (R13)U monografiji koja je nastala kao izazov dominacije ekološke krize koja ugrožava našu planetu, sistematizovani su naučni, narodni, tehnološki i tržišni pojmovi lekovitih biljaka i šumskih plodova. Pored navedenog, monografija sadrži uputstvo za sakupljanje, sušenje, pakovanje i čuvanje lekovitog bilja, njegovu primarnu pripremu i upotrebu, zatim podelu biljaka prema lekovitim sastojcima, lekovitim biljnim komponentama za tržište (koji deo biljke se koristi), kao i stanje i ugroženost vrsta lekovitog bilja. Ovo je prva monografija ovakve vrste na našim prostorima i pobudila je veliko interesovanje naučne i stručne javnosti, kao i neposrednih sakupljača lekovitog bilja.

Rakonjac, Lj., Ratknić, M., Matović, M., Lavadinović, V. (2005): Fitocenološke karakteristike planinske šume bukve na Pešterskoj visoravni Ass. Fagetum moesiacae montanum B.Jov.53., Šumarstvo 4, Beograd. Str. 93-109. (R62)U radu pikazane su karakteristike zajednice planinske šume bukve (Ass. Fagetum moeisiacae montanum Jovanović 1953) na Pešterskoj visoravni. Na ovom podrčju bukva je zastupljena na ograncima okolnih planina koje duboko prodiru i visoravan dok je centralni deo područja obešumljen. Sastojine ove zajednice zastupljene su u veoma različitim uslovima geološke podloge, zemljišta, oro-grafskih karakteristika i dr. U vezi sa tim, ova zajednica zastupljena je u različitim subasocijacijama.

Rakonjac, Lj., Matović, M., Ratknić, M. (2005): Ugrožene retke vrste i taksoni šumskog drveća na području jugozapadne Srbije, Zbornik radova 52-53, Institut za šumarstvo, Beograd. Str. 135-151. (R62)Veći deo Evrope je u periodu glacijacije pretrpeo redukciju znatnog broja šumskog drveća. Smanjujući svoj areal u opštem procesu selekcije, adaptacije i borbe za opstanak, došlo je do osiromašenja, segregacije i diferancijacije vegetacije, kako u horizontalnom, tako i u vertikalnom pravcu. U tom kontekstu jugozapadna Srbija je imala drugačiju sudbinu. U njenim dobro zaštićenim refugijalnim prostorima veliki broj tercijarnih vrsta je preživeo i zadržao svoje prediluvijalne, kasno pliocenske karakteristike. U dendroflorističkom smislu područje jugozapadne Srbije nije dovoljno istraženo.

35

Specifičnosti reljefa ovog područja su klisure i kanjoni, relativno visoke planine i doline u kojima se nalaze raznovrsni šumski kompleksi. U refugijalnim staništima našle su pribežište mnoge tercijerne i reliktne vrste drveća. Naravno, i spoljašnji faktori, pre svega klima i geološka podloga, u mnogome su doprineli da brojne vrste drveća čine integralni deo recentne flore jugozapadne Srbije. U poslednjim decenijama izražena je tendencija degradacije i potpunog uništavanja nekih staništa što je uslovilo

smanjenje i potpun nestanak nekih retkih vrsta drveća. Tako na primer, već je nestalo jedno od dva nalazišta zlatnog bora (Pinus silvestris var. zlatiborica Oman), izuzetna prirodna retkost (Tošić, 2000). Nestanak preti i Mišićevoj smrči (Picea abies var. misicii Matović et Pavlović). Ugrožene su od nestajanja i populacije piramidalne jele (Abies alba var. pyramidalis Carr.), Pančićeve omorike (Picea omorika var. vukomanii Pavlović et Matović), kao i većeg broja retkih i endemoreliktnih vrsta drveća jugozapadne Srbije.

Matović, M., Ratknić, M., Veselinović, M., Golubović-Ćurguz, V., Nikolić, B., Đelić, G. (2005): Naše najčešće šumske vrste koje žive u simbiozi sa tartufima, 8. Simpozijum o flori jugoistočne Srbije i susednih regiona, 20-24. 06. Apstrakti, Niš. Str. 105. (R72) Tkiva korenova viših biljaka i hife gljiva zajedno formiraju definisan kompleks koji je poznat pod nazivom mikoriza. Traftufi pripadaju grupi endomikoriza. U ovom radu su prikazani rezultati istraživanja na našim šumskim vrstama drveća i žbunja čiji korenovi mogu biti u simbiozi sa podzemnim gljivama – tartufima.

Ratknić, M. (2006): Održivo korišćenje obnovljivih biljnih resursa Pešterske visoravni, Doktorska disertacija, PMF, Kragujevac (R81)Pešterska visoravan je područje koje je okruženo visokim planinama, sa izmenjenim makroklimatskim uslovima koji se ogledaju u vidu snižene temperature i male ukupne količine padavina. U flornogeografskom pogledu područje je izloženo različitim uticajima. Sa juga je prisutan uticaj mediterana (munika), sa severoistoka fregorifilnih četinarskih šuma (smrče), dok potencijalno najveće površine pripadaju planinskoj ilirsko-mezijskoj zoni unutrašnjih dinarida (bukva-jela-smrča). U pogledu geološke podloge područje je izgrađeno od ultramafitskih, kiselih silikatnih i krečnjačkih stena. U svakom kompleksu geoloških podloga procesi degradacije vegetacije odvijali su se na različit način. Zemljišta su očuvana, najčešće tipa smeđih, ređe rankera, osim na krečnjacima gde su procesima erozije stvorene goleti. Biljni resursi su izraženi u vidu očivane recentne vegetacije koje su male, daleko od većih naselja i na teže pristupačnim mestima, zbog vekovnih zooantropogenih uticaja. Preostale šume su proređene, sa velikim učešćem livadskih i korovskih vrsta. Male površine zauzimaju šume zonalne i azonalne vegetacije, dok su daleko više zastupljeni degradirani stadijumi pionirskih vrsta (beli bor, jasika, breza, leska, klen). Zbog smanja broja seoskog stanovništva i smanjenog intenziteta pašarenja, mnogi pašnjaci i ratarske površine ostaju napuštene, tako da na njima pionirske zajednice započinju progresivnu sukcesiju. S obzirom na vekovna uništenja šuma kao biljnog resursa, sadašnja, degradirana šumaska vegetacija ne pokazuje ni minimalnu potencijalnu produktivnost staništa naročito na krečnjačkom kompleksu na kome su procesi degradacije ireverzibilni jer je uništen zemljišni pokrivač. Na ostalom delu Pešterske visoravni na kome su očuvani uslovi staništa a posebno zemljišni pokrivač, može da se unapredi stanje biljnih resursa pošumljavanjem, merama nege, melioracijom vodeći računa o potencijalnoj vegetaciji staništa. Degradacija staništa i vegetacije na ovom području nije dostigla stepen uništenja vaskularne flore i vegetacije. Na Pešterskoj visoravni je konstatovano 1009 taksona zastupljenih u 330 rodiova, 85 familija i 5 klasa. Ovo ukazuje da ovo područje predstavlja pravi centar biodiverziteta koji treba očuvati i unaprediti. Registrovana su 24 endemita i 3 subendemita i veliki broj tercijernih relikta. Prema IUCN kategorizaciji ugroženosti konstatovano je 76 vrsta. Bogatstvo i diverzitet flore iskazani kvantitativno preko odnosa flore i površine teritorije na kojoj su konstatovane iznosi 0.993 što je znatno iznad vrednosti za Srbiji i okolne zemlje. U pogledu bogatstva biljnih zajednica Pešterske visoravni može se konstatovati da je ovo područje ekosistemski veoma bogato. Od ukupno 41 biljne zajednice, 19 su šumske, 6 su žbunaste i 16 travne. Očuvane šume su se zadržale u jugozapadnom delu područja, prema Crnoj Gori i na ograncima okolnih planina koje se spuštaju od periferije prema centralnom delu područja. To su ogranci Golije, Javora, Zlatara, Jadovnika, Ozrena, Giljeve i drugih planina koje su znatno šumovitije od Pešterske visoravni. Centralni deo područja i periferni delovi same visoravni prema okolnim planinama prekriveni su travnim i žbunastim formacijama. Prostorni raspored zajednica ukazuje na potrebu obnove šuma prvenstveno u centralnim delovima na velikim površinama, jer su sada mnoge do sada poljoprivredne površine prepuštene spontanoj prirodnoj obnovi. Pravilnim gazdovanjem i izborom vrsta se mogu ranije prevesti u stabilne šumske ekosisteme jer su to

36

potencijalno šumska staništa. Ostaci šuma munike, piramidalne jele, tise, šume crne jove iz postglacijalnog perioda predstavljaju ekosistemsku vrednost za proučavanje istorije vegetacije ali i mogućnost za proširenje šumskog fonda. Zaštita biodiverziteta i održivo korišćenje biljnih resursa treba i dalje da se vrši preko zaštićenih prirodnih dobara kojih za sada na ovom području ima malo (4),

a s obzirom na značaj i potrebe treba izdvojiti i nova zaštićena prirodna dobra još mnoge površine na kojima se sada nalaze mnoge značajne i ugrožene vrste biljaka, šumaskih sastojina i predela. Osim postojećih zaštićenih prirodnih dobara proučavanja biljnih resursa treba da budu osnov za izdvajanje novih zaštićenih prirodnih dobara (lokaliteti munike, tise, piramidalne jele, crne jove u oroklimatogenom pojasu bukve, jele i smrče i dr.). Ova proučavanja su osnov za optimalno korišćenje prostora Pešterske visoravni. Izdvojene površine po klasama pogodnosti za određenu proizvodnju predstavlja osnov za donošenje planova i programa razvoja ovog područja na principima održivog razvoja.

4.0 CITIRANOST

4.1 U univerzitetskim udžbenicima:

4.1.1 U zemlji:

Ranković, N. (1996): Ekonomika šumarstva, Univerzitetski udžbenik, Šumarski fakultet, Beograd.

Vučićević, S. (1999) Šuma i životna sredina, Univerzitetski udžbenik, Šumarski fakultet, Beograd.

Stojanović, Lj., Krstić, M. (2000): Gajenje šuma III, Univerzitetski udžbenik, Šumarski fakultet, Beograd.

4.1.2 U inostranstvu:

Kolevska, D. (1996): Vlijanie na sadniot materijal i počvenite uslovi vrz razvojot na korenoviot sistem od crn bor (Pinus nigra Arnold) vo uslovite na Makedonija, Univerzitet »Sv.Kiril i Metodij«, Šumarski fakulet, Skopje, R.Makedonija.

Ivanovski C. (1999): Rastež i prirast na šumite, Univerzitetski udžbenik, Šumarski fakultet, Skopje, R. Makedonija.

Đorović, M., Isajev, V., Kadović, R. (2003): Sistemi antierozionog pošumljavanja i zatravljivanja, Šumarski fakultet, Banja Luka

4.2 U monografijama:

Jović, N., Tomić, Z., Burlica, Č., Jovanović, B., Jović, D., Grbić, P., Jović, P., Jovković, R. (1998): Ekološke osnove za pošumljavanje neobraslih šumskih površina Središnje Srbije, Monografija, Centar za multidisciplinarne studije, Šumarski fakultet, Beograd.

Krstić, M. (2003): Kitnjakove šume Đerdapskog područja – stanje i uzgojne mere, Monografija, Akademska misao, Beograd.

Koprivica, M., Tabaković-Tošić, M., Topalović, M., Rakonjac, Lj., Čokeša, V., Marković, N. (2002): Ekološko-proizvodne i zdravstvene karakteristike veštački podignutih sastojina četinara na području Raške, Monografija, Javno preduzeće za gazdovanje šumama Srbijašume – Institut za šumarstvo, Beograd.

Krstić, M. (2005): Izdanačke nukove šume severoistočne Srbije, Monografija, Šumarski fakultet, Inatitut za šumarstvo, Beograd.

Stojanović, Lj. et all. (2005): Bukva (Fagetum moesiacae (Domin, mally/Czeczott.) u Srbiji, Monografija, Udruženje šumarskih inžinjera i tehničara Srbije i Šumarski fakultet, beograd.

37

Dražić, D. (2002): Multifunkcionalna valorizacija predela i ekosistema stvorenih rekultivacijom odlagališta površinskih kopova Kolubarskog basena, Monografija, Savezni sekretarijat za rad, zdravstvo i socijalno staranje – Sektor za životnu sredinu, Beograd.

Rakonjac, Lj., Koprivica, M., Tabaković-Tošić, M., Miletić, Z., Čokeša, V., Marković, N. (2003): Šumska staništa i kulture četinara na Pešterskoj visoravni, Monografija Javno preduzeće za gazdovanje šumama Srbijašume – Institut za šumarstvo, Beograd.

4.3 U radovima objavljenim u inoistranstvu:

Krstić M., Stojanović, Lj. (1996): Improvent of coppice and degraded forests in Serbia, Proučuvanje, opzvane i ispolzvane na gorskite resursi, VLTI Drvesnica, Sofija, Bulgarija.

Šmit, S., Miletić, Z. (1998): The perspective of further works on recultivation by aforestation, Procedings I, Scientific paper, 70-th Anniversary of Forest Research Institute, 6-7 October 1998, Sofia, Bulgaria.

Golubović-Ćurguz, V., Maravić, M. (1998): Health condition of artificially established forest plantation on the recultivated lad of REIK Kolubara, Procedings II, Scientific paper, 70-th Anniversary of Forest Research Institute, 6-7 October 1998, Sofia, Bulgaria.

Krstić, M., Koprivica, M., Lavadinović, V. (1999): The dependence of beech and fir regeneration on the characteristics of stands conopy and light regime, Empirical and process-based models for forest tree and stand growth simulation, 21-27 September, Oeiras, Portugal.

Koprivica, M., Čokeša, V., Marković, N. (2003): Productivity characteristics of artificially established austrian pine stands on serpentine-peridotite rankers in central Serbia, 75 godini vise lesotehnicesko obrazovanie v Blgaria, Sofia, Bulgaria.

Tabaković-Tošić, M. (2003): Health condition of Austrian pine (Pinus nigra Arn.) antropogenic stands on serpentinite-peridotite rankers in central Serbia, 75 godini vise lesotehnicesko obrazovanie v Blgaria, Sofia, Bulgaria.

Tabaković-Tošić, M. (2003):The larch cesebearer (Coleophora laricella Hubner) outbreak and results of its control in the Kolubara basin, 75 godini vise lesotehnicesko obrazovanie v Blgaria, Sofia, Bulgaria.

Matović, M., Koprivica, M., Marković, N. (2003): Elements of beech coppice forest structure in east Serbia and protectio of forest management measures, Proceedings of scientific papers, 75 godini Instituta za gorata, Sofia Bulgaria.

Ranković, N., Nonić, D. (2003): Serbia – Forest resources, Privatisation in forestry, Proceedings of the international conference, Faculty of forestry, Institute fur Forstokonomie Albert-Ludvigs-Universitat Fraiburg, Germany.

Vučković, M., Stamenković, V., Stajić, B. (2003): Karakteristike rasta sitkanske smrče (Picea sitchensis (Bong.) Carr.) na staništu Fagetum submontanum u Istočnoj Srbiji, Zbornik radova, Naučni skup sa međunarodnim učešćem pektive razvoja šumarstva, 23-24. oktobar 2003, Banja Luka.

Krstić, M., Stajić, S. (2003): Kvalitet i zdravstveno stanje stabala kao kriterijum za doznaku pri meliorativnim sečama u degradiranim šumama, Zbornik radova, Naučni skup sa međunarodnim učešćem pektive razvoja šumarstva, 23-24. oktobar 2003, Banja Luka.

Krstić, M. (2003): Program za stimulaciju uzgojnih radova (SiMS), Zbornik radova, Naučni skup sa međunarodnim učešćem pektive razvoja šumarstva, 23-24. oktobar 2003, Banja Luka.

Koprivica, M., Matović, M., Marković, N. (2003): Elementi rasta i prorede veštački podrignutih sastojina crnog i belog bora na Pešterskoj visoravni, Zbornik radova, Naučni skup sa međunarodnim učešćem pektive razvoja šumarstva, 23-24. oktobar 2003, Banja Luka.

38

4.4 U radovima objavljenim u zemlji:

Dražić M. (1990): Masovno pošumljavanje i problem sušenja šumskih kultura u Srbiji, Pošumljavanje goleti i unapredjenje šumarstva Srbije u periodu 1972 – 1989, Posebno izdanje, Institut za šumarstvo, Beograd.

Stefanović, P., Vukičević, E., Stamenković, V., Didić, V. (1990): Izučavanje uticaja uspora na šume u forlandima, Simpozijum o rečnim tokovima, Kladovo.

Vučković, M. Stamenković, V. (1990): Ekonomičnost korišćenja prostora za rastenje kao osnova za utvrdjivanje modela otpimalne izgradjenosti sastojina, Pošumljavanje goleti i unapredjenje šumarstva Srbije u periodu 1972:1989, Posebno izdanje, Institut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd

Dražić, M. (1990): Melioracija degradiranih šuma, jedan od prioritetnih zadataka unapredjenja šuma S.R.Srbije, Pošumljavanje goleti i unapredjenje šumarstva Srbije u periodu 1972-1989, Posebno izdanje, Instiut za šumarstvo i drvnu industriju, Beograd

Vučković, M., Stamenković, V., Stojanović, Lj., Krstić, M. (1990): Razvojno proizvodne karakteristike i predlog mera nege veštački podignutih sastojina molike, crnog bora i smrče na staništu planinske bukve (Fagetum montanum silicicolum), Zbornik radova Unapredjenje šuma i šumarstva regiona Titovo U-ice, Knjiga 2, Šumarski fakultet, Beograd.

Rakonjac, Lj. (1993): Uticaj tehnoloških postupaka pošumljavanja na prijem i razvoj šumskih kultura crnog i belog bora na Pešterskoj visoravni, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

Zlatić, M. (1994): Vrednovanje protiverozionih radova sa aspekta tehničke i ekonomske opravdanosti na ugorženom području Beograda, Doktorska disertacija, Šumarski fakultet, Beograd.

15. Dražić, M. (1994): Uzgojno biološki i ekonomski značaj proreda u šumskim kulturama, Zbornik radova »Uzgojno:biološki i ekonomski značaj proreda u šumskim kulturama i mladim šumama, JP za gazdovanje šumama »Srbijašume«, Beograd.

Ostojić, D. (1995): Istra-ivanje najpovoljnijeg načina nege bukoih šuma na području Crnog Vrha – Bor. Magistarki rad, Šumarski fakultet, Beograd.

Rakonjac, Lj. (1995): Prijem šumskih kultura crnog bora na Pešterskoj visoravni u zavisnosti od tehnoloških postupaka pošumljavanja i stanišnih uslova, Zbornik radova br. 36-37, Institut za šumarstvo, Beograd.

Šmit, S., Marković, D. (1995): Proizvodnja šumskih i ukrasnih sadnica u rasadnicima Instituta, Prijem šumskih kultura crnog bora na Pešterskoj visoravni u zavisnosti od tehnoloških postupaka pošumljavanja i stanišnih uslova, Zbornik radova br. 36-37, Institut za šumarstvo, Beograd.

Miletić, Z. (1995): Promene ssvojstava zemljišta kao posledica čiste seče šume kitnjaka i graba i šume sladuna i cera na Iverku, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

Krstić M. (1996): Mogućnot planiranja prorednih zahvata (seča) korišćenjem lokalnog stanišnog indeksa modela razvoja stabala, Šumarstvo br.3, Beograd.

Stojanović, Lj., Aleksić, P., Krstić, M., Tomović, Z. (1996): Unapređenje stanja postojećih šuma, Šume Srbije – Stanje, projekcije razvoja do 2050. godine i očekivani efekti, Javno preduzeće za gazdovanje šumama Srbijašume, Beograd.

Rakonjac, Lj. (1996): Prijem šumskih kultura belog bora na Pešterskoj visoravni u zavisnosti od tehnoloških postupaka pošumljavanja i stanišnih uslova, Zbornik radova br. 40-41, Institut za šumarstvo, Beograd.

Šmit S., Miletić, Z., Marković N., Pižurica R. (1996): Uticaj različitih supstrata na ožiljavanje reznica nekih vrsta drveća i žbunja, Zbornik radova Br. 40-41, Institut za šumarstvo, Beograd.

Stojanović, Lj., Aleksić, P., Krstić, M., Tomović, Z. (1996): Unapredjivanje stanja postojećih šuma, Šume Srbije Stanje projekcije razvoja do 2050. godine i očekivani efekti, JP gazdovanje šumama »Srbijašume«, Beograd.

Braunović S. (1996): Proučavanje erozione snage kiše i otpornosti zemljišta na eroziju na području Beograda, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

Krstić, M., Stajić, S., Čokeša, V., Matović, B. (2002): Prilog poznavanju kvaliteta izdanačkih bukovih sastojina Istočne Srbije, Zbornik radova 46-47, Institut za šumarstvo, Beograd.

39

Miletić, Z., Koprivica, M., Marković, N. (2002): Zavisnost proizvodnosti kultura crnog i belog bora od nekih svojstava zemljišta na Pešterskoj visoravni, Zbornik radova 46-47, Institut za šumarstvo, Beograd.

Govedar, Z., Ballian, D., Mikić, T., Pintarić, K. (2003): Uspijevanje različitih provenijencija zelene duglazije (Pseudotsuga menziesii Mirb. Franco.) u okviru IUFRO programa na oglednoj površini Crna Lokva kod Gradiške, Šumarstvo 3-4, Beograd.

Krstić, M., Stojanović, Lj. (2003): Melioracija degradiranih šuma u cilju unapređenja stanja, Šumarstvo 1-2, Gazdovanje bukovim šumama, Beograd.

Vučković, M., Stajić, B. (2003): karakteristike debljinskog prirasta u sastojinama bukve na području Brezovice, Melioracija degradiranih šuma u cilju unapređenja stanja, Šumarstvo 1-2, Gazdovanje bukovim šumama, Beograd.

Mitrović, D., Matović, B. (2003): Projekcija tehnologije korišćenja drevta u veštački podignutim sastojinama crnog i belog bora na Pešterskoj visoravni, Zbornik radova 48-49, Institut za šumarstvo, Beograd.

Krstić, M., Stojanović, Lj. (2004): Osnovni problemi melioracije degradiranih (izdanačkih) bukovih šuma, Šumarstvo 3, Beograd.

Krstić, M. (2004): Uticaj lokalne toplote na rasprostranjenost bukovih šuma u severoistočnoj Srbiji, Šumarstvo 1-2, Beograd.

Bobinac, M. (2004): Efekti selektivne prorede u veštački podignutoj sastojini smrče, Glasnik šumarskog fakulteta br. 89, Šumarski fakultet, Beograd.

Bobinac, M. (2004): Efekti selektivne prorede na prirast stabala i sastojina bukve na južnom kučaju, Glasnik šumarskog fakulteta br. 90, Šumarski fakultet, Beograd.

Vučković, M., Stajić, B., Radaković, N. (2005): Značaj monitoringa debljinskog prirasta sa aspekta bioindikacije vitalnosti stabala i sastojina, Šumarstvo 1-2, Beograd. Šumarstvo 1-2, Beograd.

Nonić, D. (2005): Odnos državne uprave šuma i privatnih šumovlasnika, Šumarstvo 1-2, Beograd.

5.0 ANGAŽOVANOST U RUKOVOĐENJU NAUČNIM RADOM

Pojava sušenja hrasta u S.R.Srbiji (zadatak u okviru Projekta)

Potencijalni i funkcija i šumskih područja S.R.Srbije (zadatak u okviru Projekta)

Utvrdjivanje potreba, mogućnosti i optimalnih mera za unapredjenje šumarstva regiona T.Užice (zadatak u okviru Projekta)

Istraživanje biološke i mehaničke stabilnosti šumskih kultura i mera nege u zavisnosti od zatečenog stanja i postavljenih ciljeva gazdovanja (zadatak u okviru Projekta)

Istraživanje uslova i mera za povećanje kvalitativne i kvantitativne produkcije šuma i šumskih staništa i njihovo korišćenje u regionu T.Užica. (zadatak u okviru Projekta)

Istraživanje potencijala staništa priobalja sliva Save i Drine za intenzivnu proizvodnju brzorastućih lišćara sa strukturom vlasništva (zadatak u okviru Projekta)

Istraživanje Kolubarskog regiona u cilju potpunijeg korišćenja potencijala šumskih staništa. (zadatak u okviru Projekta)

Israživanja u cilju utvrdjivanja kriterijuma za odredjivanje stepena degradiranosti sastojina i staništa na kojima treba sprovoditi radikalne mere rekonstrukcije sa zamenom vrsta (zadatak u okviru Projekta)

Istraživanje optimalnih metoda melioracije izdanačkih i degradiranih šuma zavisno od stepena degradiranosti sastojina i zemljišta i potreba prevodjenja izdanačkih šuma u viši uzgojni oblik (zadatak u okviru Projekta)

Rezultati komparativnih istraživanja obnavljanja degradiranih borovih sastojina na serpentinima kompleksa Maljen, Studija Instituta za šumarstvo. (zadatak u okviru studije)

40

Unapredjenje metoda melioracije degradiranih šuma i šumskih zemljišta na području regiona Niš. (zadatak u okviru studije).

Rukovodilac Projekta (1996-1997): Ustanovljavanje stanišnih indeksa za kulture crnog i belog bora na području Srbije. Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Projekta (1997-1998): Istraživanje degradiranih šuma zavisno od primenjenog metoda i stanišnih uslova. Fond za šume, Institut za šumarstvo,Beograd

Rukovodilac Projekta (1997-1998): Uticaj tehnologije pošumljavanja na preživljavanje i razvoj kultura belog i crnog bora, Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd

Rukovodilac Studije (1998-1999): Rezultati komparativnih istraivanja obnavljanja degradiranih borovih sastojina na serpentinima kompleksa Maljen, Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Studije (1995-1997): Ekološko proizvodno diferenciranje bukovih šuma na području Srbije, Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Studije (1996-1997): Analiza uspešnosti izvršenih radova na podizanju kultura u Srbiji. Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Studije (1996):Identifikacija i kartiranje goleti za pošumljvanje i njihovo razgraničenje od površina namenjenih za poljoprivrednu proizvodnju za područja Opština Tutin, Sjenica, N.Pazar i Raška. Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Studije (1997):Identifikcija i kartiranje goleti za pošumljavanje i njihovo razgraničenje od površina namenjenih za poljoprivrednu proizvodnju za područja Opština Leposavić, Z.Potok, Zvečan i Brus. Fond za šume, Institut za šumarstvo, Beograd.

Projekat Osnovnih istraživanja (1995-2000): Istraživanje ugroženih i degradiranih šumskih ekosistema u dva prodprojekta (Ministarstvo nauke i tehnologije):

Rukovodilac Podprojekta: Iiznalaženje najpovoljnijih biološko-uzgojnih mera za unapeđenje stanja šuma i šumskih staništa,

Rukovodilac Podprojekta : Iznalaženje metoda za izradu prostorno-ekoloških modela visokourbanih i ruralnih područja, mogućnosti njihovog poređenja i izrada kriterijuma optimalnog korišćenja.

Inovacioni projekat : Izradu metoda za preventivnu zaštitu i gašenje šumskih požara, podprojekat: Rukovodilac Podprojekta: Procena ugroženosti šumskih ekosistema. Ministarstvo nauke i tehnologije.

Strateški projekat S.4.29.51.0125 (1998-2000): »Primena i razvoj novih tehnologija u šumarstvu i preradi drveta«. Rukovodilac Podprojekta: Procena proizvodne i upotrebne vrednosti prostora brdsko – planinskog područja. Ministarstvo nauke i tehnologije.

Rukovodilac Inovacionog Projekta I.4.1824 - Istraživanje nalazišta podzemnih gljiva – Tartufa i mogućnosti njihove eksplatacije u Srbiji. Ministarstvo nauke i tehnologije.

Rukovodilac Projekta broj 401-00-295/3/03-06 finansiran od Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Uprava za šume (2003-2004): Melioracija izdanačkih i degradiranih šuma i definisanje kriterijuma za prevođenje u viši uzgojni oblik. Institut za šumarstvo, Beograd.

41

Rukovodilac Projekta broj 401-00-295/4/03-06 finansiran od Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Uprava za šume (2003-2004): Tehnika i tehnologija pošumljavanja ekstremno nepovoljnih staništa brdsko-planinskih područja Srbije, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Projekta broj 401-00-1243/1/2004-10 finansiran od Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Uprava za šume (2004-2005): Očuvanje, unapređenje i održivo korišćenje genofonda samoniklih šumskih voćkarica na području Srbije, Institut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Projekta broj 401-00-913/2/2005-10 finansiran od Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Uprava za šume (2005-2006): Osnivanje živog arhiva šumskih voćnih vrsta sa područja Srbije, Instuitut za šumarstvo, Beograd.

Rukovodilac Projekta finansiran od strane Ministarstva nauke i životne sredine – Uprava za životnu sredinu (2005-2007): Procena mogućnosti sakupljanja, korišćenja i prometa lekovitog bilja, gljiva i šumskih plodova, Institut za šumarstvo, Beograd

RUKOVOĐENJE MEĐUNARODNIM PROJEKTIMA

Dr Mihailo Ratknić (2002): FORESTRY IN YUGOSLAVIA, Ministry for foreign affairs of Finland, Finland, Studija

Projekat ReREP 4.3.23. (2003): ”PROTECTION AND SUSTAINABLE USE OF NATURAL RESOURCES ON THE TERRITORY OF WEST STARA PLANINA” - SUSTAINABLE UTILIZATION OF FOREST RESOURCES. (Tim lider – dr Mihailo Ratknić), Studija.

Projekat “ BOTANIC GARDEN TJENTISTE – National Park Sutjeska” (2003), RegioneLombardia and ERSAF, (Tim lider – dr Mihailo Ratknić). Studija.

Projekat “PERUCICA LAND OF MAGIC – STUDY OF BIODIVERSITY” (2003-2004), RegioneLombardia and ERSAF, (Tim lider – dr Mihailo Ratknić). Studija

Projekat : “The Environment Millennium Development Goal (NDG) in Euriope and Central Asia – Forestry/Biodiversity indicators for Serbia” (2004) – The World Bank (dr Mihailo Ratknić), Studija Projekat: NEAP (2004-2005), Evropska agencija za rekonstrukciju, DHW, Oblast Zaštita životne sredine, biodiverzitet i šume. (Oblast Zaštita životne sredine, biodiverzitet i šume - dr Mihailo Ratknić i Zuzana Guziova), Akcioni plan

Projekat: LEAP (2004-2005) za opštine Bujanovac, Valjevo, Čačak, Majdanpek, Negotin, Kladovo, Bor i Vrbas, Evropska agencija za rekonstrukciju, DHW, Oblast Zaštita životne sredine, biodiverzitet i šume. (Koordinator za zaštitu prirode, biodiverzitet i šume - dr Mihailo Ratknić), Akcioni plan

Projekat ReREP (2005): GIS IN SUSTAINABLE UTILIZATION OF NATURAL RESOURCES ON THE TERRITORY OF WEST STARA PLANINA, (Rukovodilac Projekta – dr Mihailo Ratknić), Studija ODA Projekat finansiran do strane slovačke Vlade: DEVELOPING CAPACITIES OF THE PRIVATE SECTOR FOR SUSTAINABLE MANAGEMENT OF FORESTS IN THE REPUBLIC OF SERBIA, SLOVAKIA, (rukovodilac Projekta – dr Mihailo Ratknić)

6.0 MEĐUNARODNA SARADNJA

42

Macolay Land Use Research Institute, Aberdeen, Skotland

Šumarski fakultet u Skoplju, R. Makedonija

Biološki fakultet u Skoplju, Makedonija

Šumarski fakultet u Banja Luci, Republika Srpska

Šumarski fakultet u Sofiji, Bugarska

Ukrainian State University of forestry and wood tehnology, Lviv, Ukrain

State Forest Research faculty, Zvolen Slovačka

EFI – Finska

7.0 OBRAZOVANJE KADROVA1. Rakonjac, Lj. (1993): Uticaj tehnoloških postupaka pošumljavanja na prijem i razvoj šumskih kultura crnog i belog bora na Pešterskoj visoravni, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

2. Miletić, Z. (1995): Promene sastava zemljišta kao posledica čiste seče šume kitnjaka i graba i šume sladuna i cera na Iverku, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd

3. Braunović S. (1996): Proučavanje erozione snage kiše i otpornosti zemljišta na eroziju na području Beograda, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

4. Lavadinović, V. (1995): Promenljivost 29 provenijencija duglazije (Pseudotsuga taxifilia Britt.) u test kulturama Srbije u cilju unapređenja introdukcije ove vrste, Magistarski rad, Šumarski fakultet, Beograd.

5. Rakonjac, Lj. (2002): Šumska vegetacija i njana staništa na Pešterskoj visoravni kao osnova za uspešno pošumljavanje, Doktorska disertacija, Šumarski fakultet, Beograd.

8.0 OCENA KOMISIJE

Na bazi napred izloženog Komisija konstatuje da je dr Mihailo Ratknić do sada:

doktorirao iz oblasti šumarstva doktorirao iz oblasti biologije objavio jednu monografiju međunarodnog značaja objavio osam monografije nacionalnog značaja ima dva bitno poboljšana postojeća proizvoda, ima jedno novo rešenje mikroekonomskog problema na nacionalnom nivou, objavio 34 naučna rada na skupovima međunarodnog značaja, objavio 3 naučna rada u vodećem inostranom časopisu nacionalnog značaja, objavio 1 naučni rad u vodećem domaćem časopisu nacionalnog značaja objavio 11 naučna rada u časipisima nacionalnog značaja, ima 2 uvodna predavanja na skupu nacionalnog značaja štampano u celini, ima 4 naučnih radova saopštenih na skupu nacionalnog značaja štampanih u celini, ima 1 predavanje na skupu međunarodnog značaja, štampano u izvodu, ima 18 radova saopštenih na skupu međunarodnog značaja štampanih u izvodu, ima 2 rada saopštenih na skupu nacionalnog značaja štampanih u izvodu, citiran je u 56 radova od toga:

o u 3 univerzitetska udžbenika u zemljio u 3 univerzitetska udžbenika u inostranstvu,

43

o u 7 monografijao u 13 radova objavljenih u inostranstvu,o u 30 radova objavljenih u zemlji.

učestvovao je u 9 istraživačkih projekata kao koautor

učestvovao je u 2 studije kao koautor učestvovao je u 13 istraživačkih projekata kao rukovodilac, učestvovao je u 5 studija kao rukovodilac učestvovao je u 9 međunarodnih projekata kao rukovodilac, iz projekata kojim je rukovodio odbranjene su četiri magistarske teze i jedna doktorska

disertacija.

Na bazi navedenih činjenica i na osnovu Zakona o naučno-istraživačkom radu i Kriterijuma za sticanje naučnih zvanja, priložene dokumentacije, naučnih i stručnih radova i drugih aktivnosti, komisija smatra da je kandidat dr Mihailo B. Ratknić stekao sve uslove da bude izabran u zvanje naučni saradnika, za užu oblast Biologija, u Institutu za šumarstvo u Beogradu.

Na osnovu svega predlažemo i Komisiji Ministarstva nauke i zaštite životne sredine da kandidat dr Mihailo B. Ratknić bude izabran u zvanje naučni saradnik za užu oblast Biologija

KOMISIJA

Prof. dr Aca Marković, vanredni profesor PMF u Kragujevcu– predsednik Komisije, (naučna oblast – ekologija i geografija biljaka)

Prof. dr Milić Matović, redovni profesor PMF u Nišu, naučna oblast - zaštita životne sredine)

Dr Slobodan Šmit, viši naučni saradnik, Instituta za šumarstvo (naučna oblast - zaštita životne sredine)

44