24

Zprzymrużeniemoka:-)

ParafiaEwangelicko-AugsburskaWniebowstąpieniaPańskiegoul.Puławska2a,02-566Warszawa,tel.228497705godzinypracykancelarii:pn.,pt.:10:00–13:00;wt.,śr.,czw.:15:00–18:00;niedz.:11:30–12:30http://www.pulawska.luteranie.pl/email:pulawska@luteranie.plnrkonta:51-1020-1068-0000-1802-0000-0315

©NaszaParafia–InformatorRadyParafialnejPE-AWniebowstąpieniaPańskiegowWarszawieKoordynatornumeru:ŁucjaCholewik.składnumeru:DagmaraMaciuszko.

Naparafialnejstronieinternetowejhttp://www.pulawska.luteranie.pl/istniejemożliwośćpobraniainformatora„NaszaParafia”.BędziemyPaństwuwdzięcznizaprzekazywaniewszelkichuwag

ipropozycjidotyczącychpismanaadresmailowyparafii:pulawska@luteranie.pl

1

NaszaParafia

InformatorEwangelicko–Augsburskiej

ParafiiWniebowstąpieniaPańskiego

wWarszawie

Nr9(192)–grudzień2017roku

Hasłomiesiąca:PrzezwielkiezmiłowanieBoganaszego(…)nawiedzinasświatłośćzwysokości,byobjawićsiętym,którzysąwciemnościisiedzą

wmrokachśmierci,abyskierowaćnoginaszenadrogępokoju.(Łk1,78-79)

Mgrteol.MartaZachraj

CentrumBożegoNarodzenia

Ktoprzychodzizgóry,jestponadwszystkimi,ktozziemipochodzi,należydoziemi

imówirzeczyziemskie;ktoprzychodziznieba,jestponadwszystkimi,świadczy

otym,cowidziałisłyszał,leczniktnieprzyjmujejegoświadectwa.Ktoprzyjąłjego

świadectwo,tenpotwierdził,żeBógmówiprawdę.AlbowiemTen,któregoposłał

Bóg,głosiSłowaBoże;gdyżBógudzielaDuchabezmiary.OjciecmiłujeSyna

iwszystkooddałwjegoręce.KtowierzywSyna,mażywotwieczny,ktozaśnie

słuchaSyna,nieujrzyżywota,leczgniewBożyciążynanim.(J3,31-36)

SiostryiBraciawChrystusie!

Otozbliżasiętenradosnyświątecznydzień,doktóregoprzygotowywaliśmysięprzez całyAdwent.Ale słowonaszego rozmyślanianienawiązuje zabardzodohistoriiNarodzenia.Niemawtymtekściewzmiankiozwierzętachzestajenki,niemanicoMariiiJózefie,nicodzieckupołożonymwżłobie.Totakienieświąteczne.Przyjrzyjmy się raz jeszcze tym słowom, którymi Jan Chrzciciel torował drogęChrystusowi.Brakujewnichdetaliijasnegoprzekazu.Alewłaśnietentekstmożenasnaprowadzićnato,conaprawdęstanowiistotęświąt.

Właśnie–costanowiistotęświątNarodzeniaPańskiego?

2

Ktoś opowiadał mi o szczególnym witrażu, jaki można oglądać we FrancjiwkatedrzewLeMans.Witrażtenprzedstawiascenębożonarodzeniowątak,jakpowinnosięjąprzedstawiać:jeststajenka,sąrodzicewpatrzeniwżłobek,możnapowiedzieć,żetotakipocztówkowyobrazek.Z jednąróżnicą.Żłobekjestpusty.NiemawnimDzieciątka.Toburzycałyporządektejsceny.Niemalżekłujewoczy.Izmuszadozastanowienia,dlaczegożłóbjestpusty.

Można pomyśleć, żewitrażystawykonujący tenwitraż po prostu nie zdążył godokończyć.Małoprawdopodobne,aleprzecieżmożliwe.Możecelowo„zapomniał”umieścićDzieckoJezus,żebyzobaczyć,czyktośtenbrakzauważy?Niemożliwe?

Tłojestwykonanejaknależy,całareligijnasceneriajesttaka,jakiejoczekujemy.Jednakbrakujecentralnegopunktu.Środekjestpusty.TojakbyBożeNarodzeniejako święta radości i serdeczności, jako czas troski i skupienia się – ale bezChrystusa.

W całym przemyśle świątecznym, który nas atakuje już od listopada, w tychwszystkich przygotowaniach i wysiłku włożonym w organizację, Chrystus jużstracił na znaczeniu. Pusty żłobek zmusza do zastanowienia: co dla mnie stoiw centrum? Co jest punktem ciężkości Świąt? Czy moje religijne życie nieprzypominadomostwabezżyjącegownimlokatora?Topytanieskierowanedokażdegoczłowieka,któryobchodziŚwięta.

Jest jeszcze jednowytłumaczenie,dlaczegowitrażystapozostawił żłobekpusty.Możetonienadzieckowżłobiepowinienbyćskierowanynaszwzrok?Wieluludziświętuje narodzenie Dzieciątka, małego, pulchniutkiego aniołka z kręconymiwłosami,Jezuska,słodkiegoiłagodnego.Jakodzieckobudziwnasciepłeuczucia,aleniemanicwspólnegoznaszymżyciem.WDzieciątkumożemyzłożyćwszystkienasze pragnienia, ale przede wszystkim sami musimy się zmienić.JezusChrystus,któregoprzedstawiaEwangelia,Ten,doktóregowołamy„Chrystezmiłuj się!”, Ten, o którym śpiewamy „Chwała Bogu Ojcu i Synowi i DuchowiŚwiętemu”,Ten,któryumarłnakrzyżuizmartwychwstał–otonaszPan!Dlategoteżpowinniśmypamiętać,żenajważniejszympunktemŚwiątBożegoNarodzeniajestChrystus,PaniZbawiciel,któryprzybliżyłKrólestwoBoże.

Kiedy koleje naszego życia się zmieniają, w szczególności, kiedy odczuwamyprzemijanie, kiedy zbliżamy się do kresu naszych dni, do śmierci, wtedy niemyślimy o Jezusku ze żłóbka. Wtedy myślimy o „dorosłym” Chrystusie. TegoChrystusamusimymiećprzedoczymai,ktowie,możewłaśniedlategonawitrażuwLeMansniemaDzieciątka?

23

Opr.MałgorzataWeigle

KalendariumWybranedatyzhistoriiReformacjiiżyciaKościoła–grudzień

∗ 08.12.1968r.(49lattemu)wWarszawiezmarłks.KarolKotula–biskupKościoławlatach1951–1959;

∗ 10.12.1520 r. (497 lata temu) ks. Marcin Luter spalił na stosie bullępapieską;

∗ 17.12.1874 r. (143 lata temu) urodził sięks. EdwardWende – polskiduchownyewangelicki(dziadekEdwardaWendego–senatoraIIIRP);

∗ 22.12.1984 r. (33 lata temu) zmarł ks. Woldemar Gastpary, rektorChrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w latach 1965-1981;

∗ 25.12. 1990 r. (27 lat temu) zmarł ks. prof. Jan Niemczyk, rektorChrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w latach 1980-1987;

∗ 31.12.1384 r. (633 lata temu) zmarł JohnWycliff – prekursor ruchówreformacyjnych.

NaszedrogieJubilatkiPaniHalinaSzkudlarz–5grudnia,

PaniZofiaTworzyńska–9grudnia,PaniMariaWeinberg-Wójtowicz–10grudnia,

PaniAlicjaSadomska–18grudnia,

PaniLilianaSzmit–24grudnia,

PaniHannaWyszomirska–25grudnia

Panpokojuniechwamdapokójzawszeiwszędzie.Panniechaj

będziezwamiwszystkimi.(2Tes3,16)

22

Miastoposiada siećwielupodziemnychkorytarzy i sklepień, którepowstały zaczasów Lutra w celu składowania i schładzania piwa. Dziś udostępniane sąturystom

***

CZYWIECIE,ŻE…?

*„Zapijaczonyniemieckimnich”–takmiałpowiedziećoLutrzepapieżLeonX.Ale

ojciec Reformacji nie był zwykłymmnichem.W 1515 r. został prowincjonałem,

a pod jego władzą znajdowało się aż jedenaście klasztorów! Znany

zwyjątkowejerudycjiiniezliczonychdysput,niezwyklepopularnydoktorteologii

iwykładowcateologiikorespondowałzprofesorami innychuczelni.Byłrównież

cenionym przez wiernych kaznodzieją, co wcale nie było częstym zjawiskiem

wtamtychczasach…

*KiedywybuchłaReformacja,Europabyłaspołeczeństwemchłopskim,awiększość

chłopów nie przejawiała zainteresowania uczestnictwem w życiu Kościoła –

owszem, uczestniczyli w mszach, ale rozmawianie podczas czytań i kazań,

wchodzenie iwychodzeniezkościoławtrakciemszynikogoniedziwiło.Nocóż,

95%mieszkańcówEuropyZachodniejnieumiałoczytaćanipisać,niemówiącjuż

o rozumieniu łaciny. Lud cenił za to pielgrzymki, kult lokalnych świętych i ich

relikwii.Wszystkietepraktykiniewymagałybowiemobecnościksiędza,zktórym

chłopiczęstomielinapieńku.Kościółsłużył imzaźródłousługreligijnych–

ślubów,chrztówipogrzebów.Czyżtoniebrzmiznajomo?

*W1525r.MarcinLuterpoślubiłbyłązakonnicę,26-letniąKatarzynęvonBora

(sam miał wtedy 42 lata). Kobieta uciekła z klasztoru pod wpływem nowin

reformacyjnych i wraz z innymi uciekinierkami przybyła do Wittenbergi, by

poszukać schronienia u samego Lutra.Małżeństwo to było zawarte z rozsądku

ipodyktowaneraczejdobremKatarzyny(zazrzuceniehabitugroziłajejśmierć).

Luter początkowo nie myślał o żadnym małżeństwie, próbował wyswatać

Katarzynęzmajętnymijegomościami.Taciągleodmawiałaiwkońcuprzekonała

reformatoradoswojejosoby.Poślubieparaautentyczniesiępokochałaistworzyła

szczęśliwydom.PonieważLuter,delikatniemówiąc,niebyłzbytprzedsiębiorczy

(zajmowałsięprzecieżreformowaniemKościoła),zautrzymanierodzinywdużej

mierzeodpowiadałaKatarzyna.Opróczzajmowaniasięfinansami,żonamiałana

swojejgłowietakże11dzieci(częśćznichbyłaadoptowana).

Źródła:

JohnM.Todd,MarcinLuter,Warszawa1998.KennethG.Appold,Reformacja.Krótkahistoria,Warszawa2013.

3

SłowozEwangeliiJanajestpodobnedotegowitrażu.TeżniemawnimDzieciątkaJezus.Przestrzeganasprzedtym,bywigilijnegonabożeństwanietraktować jakwizytynaoddzialepołożniczymjakiegośszpitalaizachwycaćsię:„jakionśliczny!”.NaświatprzyszedłżyjącyPan,prawdziwyBóg.PrzyszedłTen,któryjestwiększyimocniejszyodwszystkichludzi.Przyszedłznieba,byobjawićludziomłaskę,bydać nam szansę na spojrzenie w przyszłość bez strachu. Początkiem tego sąnarodzinywstajenceipierwszegodzinywżłobku,aleChrystustowięcej,todużowięcejniżnarodzinywBetlejem.

Niektórzy ludzie mówią, że Jezus to był po prostu dobry człowiek, który swądobrociąsprawiał,żeinnichcielizaNimpodążać.Żebyłtowyjątkowy,alejednakczłowiek.

Siostry i Bracia, to nawet nie jest półprawda. Bo Chrystus to Bóg i człowiekjednocześnie,aletoJegoboskośćjesttym,codajenamnadzieję!Naniejopierasięnaszawiara.WłaśnieotymczytamywEwangeliiJana: Ktoprzychodzizgóry,jestponad wszystkimi, kto z ziemi pochodzi, należy do ziemi i mówi rzeczy

ziemskie; kto przychodzi z nieba, jest ponad wszystkimi. Te słowa niepozostawiająmiejscananiedomówienia.Jezus,gdybybyłjedynieczłowiekiem,niemógłby nieść ze sobąKrólestwaBożego, odnowy, którawykracza poza ludzkiezrozumienie.Onpochodzi z góry, ale przecież autorEwangelii niemanamyślidosłownienieba.Raczejwtensposóbdajedozrozumienia,żeChrystusprzychodzispozaświata,spozatego,comożemypoznaćzmysłami.Niktniemożepowiedzieć,żeobjąłBogarozumem,dlategoChrystus,jakczytamy: świadczyotym,cowidziałi słyszał, lecz nikt nie przyjmuje jego świadectwa. Właśnie tak. On jest tymoczekiwanymprzezŻydów,zapowiadanymprzezproroków,alegdyjużprzyszedł,tonieokazałsiętaki,jakiegooczekiwali.Niejestkrólem,którywyzwoliichkrajodnajeźdźców.BoOnniejestdzieckiemtegoświata.Itojestwspaniałe!

Chrystus jest żyjącym pomostem pomiędzy ziemią, czyli światem, na jakim sięobjawił, a niebem, miejscem, z którego przyszedł. On poszerza nasz horyzont,otwieranato,cobezNiegobyłobypozanaszymzasięgiem.KtowierzywSyna,mażywotwieczny,ktozaśniesłuchaSyna,nieujrzyżywota,leczgniewBożyciąży

nanim.Bez przyjścia na świat Chrystusa bylibyśmy skazani na oddzielenie odBoga,aledziękitemu,cosięwydarzyłowBożeNarodzeniemożemyżyć–wNim.Możemybyćtegopewni,boonpołączyłziemięiniebo,dziękiNiemuotrzymujemymiłośćidobroćBożą,nietylkookazyjnie,odprzypadkudoprzypadku,alejużnazawsze, gdyż Bóg udziela Ducha bez miary. Jego dary nie są odmierzone,przeciwnie,razemzNarodzeniemPańskimotrzymujemytakwiele,żemożemysiępodzielićztymi,którzysąwokółnas.

4

Wraz z Narodzinami Boga na ziemi wszystko uległo zmianie. To nie przyjściemałegodziecka, ale otwarcie się przednamibramwieczności. Bo: „KtowierzywSyna,mażywotwieczny”.Amen.

SamPandawamznak:OtopannapocznieiporodziSyna,

inazwieGoimieniemEmmanuel(Iz7,14)

SiostryiBraciawJezusieChrystusie,

przygotowujemysięnadniświąteczne,wczasiektórychprzypominamysobie,żewodległymzakątku świata,w trudnychokolicznościach, pośród zimowejnocy,dalekoodciepłychzajazdówiprzytulnychludzkichsiedzibnarodziłsięTen,któryprzyniósłludziomRadosnąNowinę.

W ten niezwykły sposób Bóg odpowiedział nawołanie człowieka o zbawienie,owolność, o pokój i nadzieję. Odpowiedział samym Sobą, ponieważ to On jestodpowiedziąnanaszepragnieniewolności,pokojuinadziei,nanaszepragnienieżycia,itożyciawykraczającegopozahoryzontdoczesności.

Logikawcieleniajestparadoksalna–otodziewicazostajeMatką,nowonarodzoneDziecko okazuje się wszechmocne, ludzie otrzymują wielką mądrość,anajdrobniejsze sprawy i czyny stają siębardzoważne, jeżeli są tymi, poprzezktórepowierzamysiebieBogu.

On,którydającnamSiebie,obdarzyłnaswszystkim,chce,byśmydaliMuto,comamy oraz to, kim jesteśmy, choćbyśmy nosili w sobie plątaninę problemów,

21

nagrobnychpochodzinawetz1076r.

Marcin Luter niemiał jednak zbytwielumiłychwspomnień związanych z tymmiastem.W1521r.przyjechałtuwramachSejmuRzeszy,wezwanyprzezcesarzaKarolaVdowyrzeczeniasięswoichpoglądówizaprzestanianauk.Kiedyodmówił,uznanogozaheretyka iskazanonabanicję, tymsamympozbawiającwszelkichpraw. Ochronił go książę Fryderyk Mądry, elektor Saksonii, ukrywając Lutraw Wartburgu jako Junker Jörga. W miejscu ówczesnego pałacu cesarskiegoznajdujesiędzisiajpark.

Napółnocodkatedry,naśrodkuzielonegoplacuprzyLutherring(gdzieniegdyśznajdowałsiędziedziniecbiskupstwa,wktórymodbywałsięsłynnySejmRzeszy)znajduje się obecnie najokazalszy na świecie pomnik Marcina Lutra i jegozwolenników.

Dodatkowo widocznym znakami reformacji luterańskiej w Wormacji jestbiblioteka Lutra zawierająca ponad 600 jego dzieł oraz kościół jego imieniawzniesionyw1912r.

Wormacja stała się tłem wydarzeń opowiedzianych w Pieśni Nibelungów,świadkiemczynówsłynnegoZygfryda.Alenadreńskiemiastotonietylkozabytkii historia, to też wspaniałe muzea np. multimedialne Muzeum Nibelungów,wktórymożywająbohaterowieznanizestronPieśniNibelungów.

Po maratonie przez zabytki i muzea wskazane jest udanie się na nadreńskąpromenadę z pięknym zespołem parkowym i barokowym zamkiem. Nie tylkozachwycaonswoimwyglądem,jestteżjednychzulubionychmiejscwWormacji,gdzieodbywająsięśluby.

ZEITZ

MiastokatedralneirezydencjaZeitzsączęściąSzlakuRomańskiego.Zwiedzającmiasto nie można pominąć katedry św. Piotra i Pawła. Pierwotnie była toromańska budowla sakralna, przebudowana później w stylu gotyckim. To tuw 1542 r. Luter mianował Mikołaja von Amsdorf pierwszym ewangelickimbiskupem. Obecnie katedra jest częścią barokowego zespołu zamkowegoMoritzburg.

Niewątpliwie Zeitz jest miastem potomków Lutra (działali tu jego męscypotomkowie). JohannErnstLuter,wnuk reformatora,wziął ślubwkościele św.MichaławZeitz.Zeswojążoną,Martą,mieliośmiorodzieci,dającpoczątekliniiLutrówzZeitz.Jegonagrobekjestwbudowanywścianękrużgankuwkatedrześw.PiotraiPawła.PotomkowieMarcinaLutradodzisiajżyjąwZeitz.

PodkoniecXIXw.wbibliotecekościołaśw.Michałaodkrytowydruktezz1517r.ZaliczasięondowyjątkowocennychirzadkichokazówwśródoryginalnychźródełzczasówReformacji.

20

Dającinnymwiarępoprzezsiebie,przekazujemynajważniejszypodarunek–Dar,jakimjestsamJezus.

DarBożegoNarodzenia–byćczłowiekiem,przezktóregoJezusznówprzychodzinaświat.

*Zezbioru„Nocszczęśliwegorozwiązania”

JolantaJanowska

Zcyklu„MiastaLutra”

DrodzyCzytelnicy,

wmajubr. odbyła sięwycieczka „ŚladamiReformatoraks.MarcinaLutra”, która

objęłazwiedzanietakichmiast,jak:Erfurt,Eisenach,Wartburg,Eisleben,Torgawa,

WittenbergaiLipsk.ZReformacjąwNiemczechzwiązanychjestjednakaż36miast,

które staraliśmy się przybliżyć w kolejnych numerach naszego biuletynu. Dzisiaj

kończymy ten cykl. Mamy nadzieję, że krótkie informacje były dla Was, Drodzy

Czytelnicy,motywacjądoodświeżeniaipogłębieniawiedzyoReformacji,którawtak

znaczący sposób zmieniła historię świata. A może zachęciliśmy do wycieczek

(przynajmniejwirtualnych)śladaminaszegoReformatora?

WORMACJA(WORMS)

TojednoznajstarszychniemieckichmiastwzachodnichNiemczech,położonenadrzeką Ren, otoczonewinnicami i słynące z dobrego, białegowina. Już z dalekawidaćdwieparyogromnychwieżXII-wiecznejromańskiejkatedryśw.Piotra.Tojedna z trzech romańskich katedr w Niemczech, należąca do najwspanialszychdzieł sztuki budownictwa sakralnego. Jej krypta kryje kilka kamiennychsarkofagów,zktórychnajstarszypochodziz955roku.

Zaledwiekilkakrokównazachódodkatedry,przyrondzieWillyBrandta,znajdujesię najstarszy w Europie cmentarz żydowski, miejsce pielgrzymek Żydówz całego świata. Powstał prawdopodobnie równocześnie zewzniesieniemkatedry, kiedy powstała bardzo aktywna gmina żydowska. W północnejczęści miasta do dziś istnieje odrestaurowana dzielnica żydowska,przytulonadoówczesnychmurówmiasta.Nacmentarzupochowanowielużydowskichrabinówiuczonych–naprzykładrabinaMeirzRothenburga(1293r.) czy Aleksandra ben SalomonaWimpfen (1307 r.). Aż trudno uwierzyć, żenagrobki przetrwały czasy nazistowskie! Jedna z zachowanych tablic

5

rozczarowań, frustracji iwątpliwości.On,którydajenamSiebie,oczekuje,żezeswojejstronyzrobimytosamoikonsekwentnie–odpoczątkudokońca.

Pamiętajmy,żeOnniejestgdzieśdalekoodnas–to jestEmmanuel,awięcBógz nami! Jako taki jestDaremBoga dla nas!Mówmyo tymnieustannie! Iw tensposóbumacniajmysięnawzajem!

WimieniupracownikówiwolontariuszynaszejParafiiżyczymyWamspokojnegowejściawŚwiętaBożegoNarodzeniaorazbłogosławionegoNowego2018Roku!

ks.drDariuszChwastek PawełNiemczyk

proboszcz prezesRadyParafialnej

Warszawa,BożeNarodzenieA.D.2017

POSŁANI Jak miły jest trzepot

Zbliżających się kroków

I głosy tych,

Którzy pędzą ku nam z radosna nowiną,

Przyświecając sobie pochodniami

W ten szczęśliwy,

niepowtarzalny wieczór!

– Maria Wójtowicz

6

PaulinaPacholak

PrzygotujcienapustynidrogęPańską.OtoWszechmocny,

Panprzychodziwmocy.(Iz40,3.10)

Wgrudniudnisącorazkrótsze,anocsięwydłuża.Oszesnastej jest jużciemnoiprzeztozupełnieinaczejodczuwamyupływającyczas…Wychodzimydopracykiedy jeszcze ciemno i wracamy kiedy już ciemno. A przygotowań do Świątmnóstwoimożnamiećwrażenie,żeczaszaszybkoumyka.

Adwentw tymrokukrótki,22dni, i jużbędziemysiadaćprzywigilijnymstole,dzieląc się z najbliższymi opłatkiem. Ale zanim to nastąpi, przed nami tyle dozrobienia:odlistyzakupów,rozesłaniaświątecznychkartek,pozakupprezentówi pieczenie ciasteczek. A w kościele słyszymy, żeby się wyciszyć i odnaleźćprawdziwąwartośćŚwiąt.Ciężkosięztymzaleceniemniezgodzić,aleniezawszemamyczas,bysięgłębiejnadnimzastanowić,tymbardziej,żetrzebapolowaćnachoinkęiwybieraćozdobyświąteczneztegoogromu,któryoferująsupermarkety.Zadużomamydozrobienia,bymyślećoduchowymwymiarzeŚwiąt.

Byćmożesąwśródnastacy,którzymoglibystwierdzić,żeznajdująsięnapustyniw relacji z Bogiem. Zabiegani, nie mamy czasu na chwile wyciszenia, naskierowanie myśli ku Bogu. Jest jałowo. A może nie? Może nasza pustynia tozupełnie coś innego?Może to nasze relacje z innymi ludźmi,może czujemy sięwypalenizawodowoiżyciowo,nanicniemamysiły,popadamywzniechęcenieinajbardziejbyśmychcieli,byteŚwiętabyłyjużzanami?

Na jakiejkolwiek się znajdujemy pustyni naszego życia, prorok do nas apeluje:„Przygotujcie drogę Pańską”! A to oznacza, by zmierzyć się ze wszystkimidręczącyminasniepokojami,bystawićczołasytuacjom,przedktórymiuciekamy,bynaprostowaćswojeżycie,bybyćgotowymnaprzyjścieChrystusanaświat,napowtórneprzyjście.

To nie jest coś, co można wykonać w 5 minut, pomiędzy kupowaniem karpiaaoglądaniemświątecznychiluminacji.Toraczejjestdosyćżmudnyidługiproces,wymagający od nas sporego zaangażowania i wysiłku, dużo poświęcenia. Czyjesteśmynatogotowi?Byćmożenie.Byćmożeczujemy,żesaminiedamyrady,żenie sprostamy temuwyzwaniu,więc chcemysięwycofać.Kto lubipodejmowaćduży wysiłek, by potem ponieść ogromną porażkę?… Jest tylko jedna ważnakwestia,októrejniepowinniśmyzapominać:„OtoWszechmocny,Panprzychodziwmocy”.Wtychsłowachzawartajestpięknawiadomość,którąmożemyodczytaćjako Bożą obietnicę względem nas: Bóg nas nie zostawi samych z naszymiproblemami i bolączkami. Panprzychodziwmocy,w sile, z którejmymożemyczerpać.„ZBogiem,zBogiemkażdasprawa”jakmówijednaznaszychpieśni,itak

19

dekad nie spełniły się i wydaje się, że raczej się nie spełnią, gdyż różnicedoktrynalne istniejącemiędzyKościołamisądośćznaczące inieprędkonastąpizjednoczeniepodzielonegochrześcijaństwa–międzyinnymizewzględunaróżnemodelejednościeklezjalnej.Comożnazrobićwtejsytuacji?Myślę,żepowinniśmywzajemniesięodsiebieuczyćioddawaćcześćMatceBożejpoprzeznaśladowaniejejżycia,będącegonieustannymzawierzeniemsięBogu,poprzezjejwzórpokory,atakżedocenienieobecnościibliskościBogaorazłaskiBożejwżyciuczłowiekawierzącego.

* Michał Koper (ur. 1991), absolwent germanistyki na UWr; student III roku teologiiewangelickiej wyznania prawosławnego; pasjonat Ojców Pustyni i Ojców Kościoła oraz

językoznawstwa

Bibliografia

A.Kniazeff,MatkaBożawKościelePrawosławnym,Warszawa1996.

K.Ware,KościółPrawosławny,Białystok2011.

E.Adamiak,Mariologia,Poznań2003.

Ks.JanTwardowski

Dar*

Święta Bożego Narodzenia są wielkim darem dla nas. Bógstałsięczłowiekiem,zapłakałludzkimiłzami,otworzyłprzednamiswojeludzkieserce.Nietylkochoinkiiprezenty,alesamJezusJestPodarunkiemdlanas.Itenpodarunekmabyćrozdawany.

Jezus,Bóg-Człowiekprzyszedłnapoczątkunaszejery,alewciążprzychodzidonaspoprzez ludzi, biednych, głodnych, oczekujących naszej dobroci, życzliwości,spragnionychnaszejpoprawy,czystościżycia.

Przychodziteżpodpostaciąludzi,którzynamsamymwieledają.

Czymyślimyotym,ileotrzymaliśmyodnaszychrodziców,nauczycieli,przyjaciół,odkażdego,ktosięnadnamipochylił?

AczyprzezemnieJezusprzychodzinaświat?

Czydajęludziomciepło,światłoiwiarę?

Nieotrzymaliśmywiarytylkodlasiebie.Mamyjąprzekazywaćinnym.

18

wybraną przez Boga, nauczycielką chrześcijan i pokorną służebnicą, którąposłużył sięBóg– jakmawiałLuter.Podkreślmy jednak, żeMarianie jest i niemoże być pośredniczkąw relacji z Bogiem, ponieważ obowiązuje zasada solusChristus.DlaluteranTheotokosjestMatkąChrystusa,atakżeprzykładempokory,wiary, zawierzenia Bogu – i nikim więcej. Centralne miejsce w teologiiluterańskiej zajmuje Chrystus oraz wyjednane przez Niego zbawienie, któreoferujeosobiścieczłowiekowidziękiofierzeGolgoty,darmozłaskiprzezwiarę,niepotrzebującprzytympośredników.

Mariologicznydialogkatolicko-luterański

Dzięki otwartości ekumenicznej II Soboru Watykańskiego stała się możliwadyskusjadotyczącaosobyMatkiChrystusa,coprzełożyłosięm.in.napracęluterani katolików w USA (1975-1978) oraz wspólnej komisji złożonej z biblistówluterańskich, katolickich, anglikańskich i reformowanych. Komisja poprzeprowadzonychbadaniachstwierdziła,żenadalistniejąróżnicewrozumieniumaryjnych fragmentów biblijnych, ale nie wynikają one bezpośrednioz prowadzonej egzegezy biblijnej, lecz z późniejszych tradycji i uwrażliwieńwyznaniowych. Kolejnym z dokumentów, który powstał dzięki wspólnej pracyluterańsko-katolickiej,jestdokumentz1991r.„JedynyPośrednik,święciiMaryja”,który mówi o Marii, że powinna być czczona jako Matka Boga, czysta, świętainadzwyczajbłogosławionaDziewica.Dokumenttenstwierdzaponadto,bykultświętych i Maryi nie zaciemniał jedynego pośrednictwa Chrystusa. Trzy formyświętych–awięciMaryi–wspólnieuznanozapoprawne;dziękczynienieBoguzaświętych, umacnianie swojej wiary przez wpatrywanie się w świętychinaśladowanieświętych.

Z perspektywy luterańskiej kwestią dzielącą nadal pozostaje wzywanie Mariiiświętych,ponieważniemakutemupodstawbiblijnych.Kolejnymzdokumentówjest dokument z Dombes, w którym strona protestancka zdecydowanieprzeciwstawiasięm.in.kwestiitrwałegodziewictwaMarii(wtejkwestiizgodnesą Kościoły rzymskokatolicki i prawosławny), a także nazywaniem MariiWspółodkupicielką i Pośredniczką. Dla luteran nie do przyjęcia są równieżdogmatyoNiepokalanymPoczęciuiWniebowzięciuNajświętszejMarii.

Podsumowującstwierdzićtrzeba,żewdialoguekumenicznymmiędzyluteranamiikatolikamiwykonanowielepracy,uzgodnionorównieższeregspornychkwestii,to jednak nie udało osiągnąć się całkowitego kompromisu na płaszczyźniemariologii.Podkreślmy,żestanowiskaobustrondialoguzbliżyłysięznaczącowewzajemnympoznawaniusię.

Zakończenie–perspektywydalszegodialoguekumenicznego

Podsumowującpowyższerozważania,wartowrócićdozacytowanychjużsłówo.Sergiusza Bułgakowa z roku 1927: każde zbliżenie podzielonych KościołówpowinienpoprzedzićwspólnykultBogurodzicy.Słowatenaprzestrzeniostatnich

7

powinnobyć:nazakrętachinapustyninaszegożycianiebójmysięczerpaćzBoga,niebójmysięprosićGoopomoc,OnjestbliskoiOnnamnieodmówipomocy.

TrwaAdwent, czasoczekiwania.Postarajmy się, bynaszeoczekiwanieniebyłotylkooczekiwaniemnawymarzoneprezenty,nawspólnekolędowanie,aleprzedewszystkim, by miało wymiar chrześcijański: byśmy oczekiwali na Chrystusa,byśmywyprostowaliswojeścieżkiimoglisięcieszyćtymczasem.

POWITANIE Nie wstrzymujcie się w radosnym pędzie

Nie zwalniajmy kroku, gdy cel blisko!

Czemu głosić: „Pan tu wkrótce będzie”,

Gdy już jest? Spójrz na Niego, to wszystko! – Maria Wójtowicz

MariaWójtowicz

Srebrzystazimowadroga

Wiedzienasonaprzezczterypierwszetygodniekażdejzimy–czasempośniegu,nieraz po lodzie, a niekiedy iw deszczu.Można by tę drogę nazwać ZimowymTraktemKuGwiazdce.

8

Biegamywówczas(mamnamyśli,oczywiście,dorosłychalboprawiedorosłych,władających sprawnie kończynami, tak górnymi, jak i dolnymi) niczym kotzpęcherzem,agłowymamynabitesetkąniełatwychproblemów:Kogozaprosić?Co komu kupić? Co ugotować, względnie upiec? Lepiej już nie wspomnęosprzątaniu…Noi,oczywiście:wcosięubraćodświęta?

Taki różnobarwny, zawrotny kołowrót domowo-świąteczny panuje co rokuw grudniu (wwiększym lubmniejszym stopniu)w każdymdomu.No i bardzodobrze!|

…TylkoczytrzebakonieczniewchodzićwskóręsiostryŁazarza,Marty,tegowzorugospodynidomowej?Trzebaprzyznać,żetopozytywnapostać,dbającaowszelkiepotrzebydomownikówigości,aleczyowaMartamusizeszczętemprzesłaniaćnaminną,uroczą,biblijnąpostać–rodzonąsiostręowejMarty–Marię?Możeniebyła tak zapobiegliwa, ale za to bardziej zainteresowana dyskusją na ważkietematy,jak–naprzykład–istotaiwymowaobchodzonychwłaśnieświąt?

Bożonarodzeniowe choinki i wieczerza wigilijna to ważne, ma się rozumieć,elementytegozimowegoświęta,alechybaniepowinnyprzesłaniaćprawdziwegoznaczeniategopięknegoiradosnegowieczora,przepełnionegowiarąinadzieją,inastępującychponimdni.Akroplaśnieżysto-srebrnejzadumymatakżeswojąwymowęipotrafiporuszyćserca.

ZcałegozatemmojegosercażyczęwszystkimradosnychdnioczekiwaniaiŚwiątnie tylko „przejedzonych” czy „przegadanych”, tylko naprawdę pełnychmiłościiwiary.Obywkażdymdomu–nietylkowWarszawieczywPolsce,alenacałymświecie – panowały radość, pokój i wzajemna życzliwość. Ot, taka zwyczajnamiłośćbliźniego.

Wesołych,radosnych,błogosławionychŚwiąt!

HAFT ADWENTOWY Na zwiewnym szalu

Wytęsknionego spotkania

Znacz krzyżykami barwny ślad

Codziennej bliskości!

– Maria Wójtowicz

17

przede wszystkim Soboru Efeskiego (431 r.) to Boża rodzicielka, matkaWcielonegoSłowa–JezusaChrystusa.

Mariologiawtradycjiluterańskiej

Wtradycjiluterańskiej,którapoczątekwzięławwittenberskiejReformacji(1517r.)mariologianiebyłaczęstopodejmowanymtematemaniprzedmiotemsporów.Podstawowymipytaniami,zjakimimusiałazmierzyćsięReformacja,byłykwestiesoteriologiczne,czylidotyczącezbawieniaorazwalkaznadużyciamizwiązanymze sprzedażą odpustów i wypaczeniami natury czysto eklezjalnej w obrębieKościoła Zachodniego. Dopiero z czasemwraz z kształtowaniem się programureformyipostawieniemwjejcentrumChrystusa(solusChristus)stałosięjasne,żekultświętychikultmaryjnyniesądopogodzeniazwyżejwspomnianązasadą– jedynego pośrednictwa Chrystusa. Reformacja przybliżyła człowiekowiChrystusa,któryprzestałbyćwodbiorzewiernychkarzącymsędzią,osądzającymgrzesznychludzi,przenikniętychśredniowiecznąpobożnością.Chrystusastałsiętym, który zbawia człowieka darmo z łaski przez wiarę bez żadnych zasługczłowieka(solagratiaetsolafide).Dziękitakiemumyśleniukultmaryjnyzacząłstopniowozanikać.Jakjużwspomnieliśmy,takiepodejściewynikałozsoteriologiireprezentowanejprzezks.MarcinaLutra.WkwestiimaryjnejLuterwypowiedziałsięwKomentarzudo„Magnificat”,wktórymnapisał:Stądmożemyuczyćsię,jakapowinnabyćwłaściwacześć,którąoddajesięMaryi,ijakpowinnosięJejsłużyć.(…)Niemożeszmyśleć,żeOnaniechętniesłucha,gdynazywasięJąniegodnątakiejłaski. Bez wątpienia nie kłamała przecież, kiedy wyznawała swą niegodnośći marność, na którą Bóg wejrzał zupełnie nie ze względu na Jej zasługi, leczzpowodunajczystszejłaski.Onaniechętniesłuchaniepotrzebnychgaduł,którzywielekazańgłosząipisząoJejzasługach.Onichcąprzeztodowieśćswejwielkiejwiedzy i niedostrzegają, jakosłabiająMagnificat, dowodzą, jakobyMatkaBogakłamała,iumniejszałałaskęBoga.OilebowiemdokładasięJejgodnościizasług,otyleczynisięujmęłascebożejiumniejszaprawdęMagnificat.AniołpozdrawiaJą także tylko z łaski Boga [i mówi], że Pan jest z Nią, przez którego jestbłogosławionamiędzywszystkiminiewiastami.Dlategowszyscy,którzynarzucająjejtakwielechwałyiczciorazchcątowszystkoprzypisaćtylkoJej,sąniedalekoodtego,byuczynićzNiejbożka,zupełniejakbyJejnatymzależało,żebyJączcićispodziewaćodNiejdóbr.AOnaprzecieżodsuwatoodsiebieichce,bywNiejchwalić Boga i zaufać Jego łasce! Jak z tego wynika, teologia Marcina LutrakoncentrowałasięnaroliłaskiBożejwzględemczłowieka,odrzucałazasługiirolęczłowiekawprocesie zbawczym.W tymkontekście zadajmy sobie pytanie, czyLuterbył „maryjny”?Tak jakzaznaczyliśmynawstępie, teologiaReformacjianisam Luter nie byli skoncentrowani na mariologii. Jak zauważa o. CelestynNapiórkowski,Ojciec reformacjinieprzestał jednakokazywaćMatcePana swejgłębokiejczciiuważaćzapięknywzórżyciachrześcijańskiego.

Podsumowującmariologięluterańską,możemypowiedzieć,żeMariadlaluteran,anawetzdecydowanieszerzej–wszystkichchrześcijan–jestprzedewszystkim

16

Maria pojawia się na kartach Nowego Testamentu: jest obecna we wszystkichczterechEwangeliach,anastępniewDziejachApostolskichorazwApokalipsieśw.Jana.Istniejąteżpewneprzesłanki,któremogłybywskazywaćnato,żejestmowaojejosobienakartachStaregoTestamentu,oczywiściedziejesiętopośrednio,jaknaprzykładwKsiędzeIzajasza(Iz7,14),wKsiędzeMicheasza(Mi5,1-2)iKsiędzeRodzaju(1Mż3,15).

Perspektywy tradycji i orzeczeń soborów Kościoła niepodzie-lonego pytaniaoMarięzawszewiązałysięzjejodniesieniemdoJezusa.BezwątpienianaosobęMariiprzeniosłysięwpóźniejszymczasiesporytoczącesięoto,kimjestChrystusoraz ile ma natur. Wątpliwości zostały rozwiązane dzięki soborowi Efeskiemu(431r.),któryuznałMarięzaBożąrodzicielkę(gr.Theotokos),jakożeChrystusjestprawdziwymBogiemzOjcazrodzonym,któryciałoprzyjąłzMariiDziewicyi stał się człowiekiem. Sobór ten następująco wypowiedział się na ten temat:Wierzymy więc, że Pan nasz Jezus Chrystus, Jednorodzony Syn Boży, jestdoskonałymBogiemidoskonałymczłowiekiem,złożonymzrozumnejduszyorazciała,zrodzonyzOjcaprzedwiekamicodoBóstwa,a>>wostatecznychczasach<<(Hbr1,2)dlanasidlanaszegozbawieniazMaryiDziewicycodoczłowieczeństwa;współistotny Ojcu co do Bóstwa i współistotny nam co do człowieczeństwa.Nastąpiło bowiem zjednoczenie dwóch natur. Dlatego wyznajemy jednegoChrystusa, jednego Syna, jednego Pana. Z racji zjednoczenia bez pomieszaniawierzymy,żeświętaDziewicajestBogurodzicą(gr.Theothokos),ponieważSłowoBożesięwcieliło,stałosięczłowiekiemiodchwiliswegopoczęciazjednoczyłosięzeświątynią,którązNiejwzięło(…).

W553r.odbyłsięwKonstantynopoluVSobórPowszechny,którycodookreśleńMariiwłączyłdokanonu2i6przymiot„zawszeDziewica”(gr.Aeiparthenos,łac.Semper Virginie), co oznacza, że Maria jest Dziewicą przed zrodzeniem,wzrodzeniuipozrodzeniuChrystusa(łac.ante,inpartumipostpartum).Zostałotopotwierdzoneprzez3kanonzwołanegow649r.SoboruLaterańskiego,którywypowiedziałsięnastępująco:JeżeliktośzgodniezeświętymiOjcaminiewyznaje,że Maryja święta, zawsze Dziewica i niepokalana, jest w sensie właściwymiprawdziwąMatkąBoga,jakożewczasachostatecznychbeznasienialudzkiegopoczęłaszczególnieiprawdziwiezDuchaŚwiętegosamoSłowoBoga,zrodzonez Ojca przed wszystkimi wiekami, i zrodziła Je bez zepsucia, a Jej dziewictwopozostałonienaruszonepozrodzeniu,niechbędziepotępiony.

Osobę Bogurodzicy dowartościował także VII (787 r.) Sobór Powszechnyzajmujący się przede wszystkim kwestią sporów ikonoklastycznych. Ze źródełpozabiblijnych izwiązanychz tradycjąKościołamożemyoMariidowiedziećsięmiędzy innymi z apokryficznejprotoewangelii Jakuba, któraopisujemłode latażyciaspędzoneprzezniąwświątyni,atakżefaktnarodzinSynaBożego.

Podsumowującdotychczasnakreślonyobraz,kimjestMariazNazaretu,możemypowiedzieć, że dla większości chrześcijanMaria wmyśl orzeczeń soborowych,

9

PaulinaPacholak

CzasAdwentu

Adwent to czas, który kojarzy się nam współcześnie z robieniem wieńcaadwentowego, nabożeństwami tygodniowymi, śpiewaniem „Córki Syjońskiej”podczas niedzielnych nabożeństw… Ale również z zabieganiem, zatroskaniem,planowaniemświąt,szukaniemprezentów,gotowaniemsmakołykównawigilijnystół, debatami jak się ubrać naWigilię…W radiu słyszymy kolędy, otwarte sąjarmarki adwentowe, można się napić grzanego wina i pooglądać świąteczneiluminacje.Jestklimatycznie,choćkomercyjnie.Pewnerzeczykojarząsięnamtakmocnozadwentem,żesięzastanawiamy,czyonebyłyodzawsze,czytocałkiemnowewynalazki.Historięwieńcaadwentowegoznająjużwszyscy,acozresztą?JakkiedyśnaziemiachpolskichobchodzonoAdwent?

ObecnieAdwenttrwaod22do28dni,aleniezawszetakbyło.WstaropolszczyźniefunkcjonujepojęcieCzterdziestnica,którenawiązujedo40dniAdwentu.Adwentmiał się zaczynać już 11 listopada (w tradycji jest to dzień św.Marcina). InnanazwatoPrzedgodzie.

ZAdwentemwiązałysiępewnezakazy,którychzwyczajwywodziłsięodczasówpogańskich, najbardziej znany z nich to zakaz pracy w polu, a konsekwencjązłamaniategozakazumiałabyć„niepłodnośćziemi”.„Ktoziemięwadwentpruje,tamutrzylatachoruje”,„wadwentaspoczywaziemiaświęta”i„Adwencezemiajechorôigbúrniedarwòjirëszacaniwnirobic”(„wAdwencieziemiajestchorainiewolno jej ruszać, aninaniejpracować”). Spędzanowięcczaswzabudowaniachgospodarczych,gdziemieszkańcywsisięgromadziliirazemszyli,przędlilen,darlipierzeczyłuskalifasole.Takimspotkaniomtowarzyszyłowielerozmów,wymianainformacji na temat sąsiadów, no iwspólnie śpiewanie zarówno świeckich, jakibardziejreligijnychpieśniipiosenek.Bardzoważnymelementemtakichspotkańbyło swatanie młodych. Czasem któryś z młodych mężczyzn przebierał się zabociana:nakładałodwróconynadrugąstronękożuchibrałdorękipachołek,którymiałimitowaćdziób–todziałaniemiałonacelurozśmieszyćtowarzystwo.

Z tym okresem wiąże się też kolędowanie. Na Kaszubach kolędnicy, zwaniGwiôzdkami, oznajmiali, że zbliża się Boże Narodzenie.W orszaku kolędnikówznajdowali się: Gwiôzda w ubraniu ze słomy i Gwiżdża, który gwizdał głośno,Śmierć, Koza (czyli uosobienie szkodnictwa), Niedźwiedź (powaga), Bocian(urodzaj), Strażnik (porządek) i Diabeł (zło). Na Warmii w takim orszakuznajdował się biały lub siwy koń tzw. szeme (zwierzę mające połączenie zeświatemzmarłych),grajekorazkominiarz(szczęście).NaMazowszuwtymczasiesłychaćbyłodźwiękiligawek(todrewnianyinstrumentwkształcierogu,wygiętyłukowato, o długości ponad jednegometra, by ułatwić sobie granie instrumentopieranoostudnie).Tenzwyczajnazywałsię„otrembywaniemadwentu”.Głośny

10

dźwiękligawekmiałludziomprzywodzićnamyślkoniecświata,kiedy„ArchaniołzatrombinaSądPański”,alboprzypominaćmomentnarodzeniaChrystusa,kiedy„pastuskigraliiteranapamiontkegrajo”.

WAdwencieśledzonouważniepogodę,boonabyłazwiastunemprzyszłegoroku:każdytydzieńadwentuodpowiadałkwartałowiroku.

Adwenttraktowanojakoczaswyciszenia:nieurządzanozabaw,nieodbywałysięwesela, nie tańczono, głównie śpiewano. Dzieci wtedy miały za zadaniewykonywać zabawki na choinkę: różne jeże, łańcuchy, kule i gwiazdki, którepowstawały z papieru, krepiny czy słomy. Zdobiono też choinkę orzechami,ciastkamiimałymijabłkami.

Jak widać, dawniej adwent obchodzono bardzo społecznie, w szerokim gronierodzinyiznajomych.Byłtoczasodpoczynkuioczekiwania,przygotowywaniasięnaświętaBożegoNarodzenia.Myślę,żedodzisiajsiętoniezmieniło,świętujemytylkotenczaswniecoinnej,bardziejwspółczesnejformie.

Bibliografia:

Dworakowski Stanisław, Kultura społeczna ludu wiejskiego na Mazowszu nad Narwią,

Białystok1964.

Hochleitner Janusz, Kultura ludowa Mazowsza w dorocznej obrzędowości Warmiaków,

ZeszytyNaukoweOstrołęckiegoTowarzystwaNaukowego28(2014).

Hochleitner Janusz, Zwyczaje adwentowe w XVI-XVIII wieku w dorocznym kalendarzu

chłopówWarmiipołudniowej,EchaPrzeszłości6(2005).

WożniakAndrzej,Przedmiejskiegry izabawy.OczasiewolnymiświętowaniunaGocławiu

wDwudziestoleciumiędzywojennym,„EtnografiaPolska",t.XLVIII:2004,z.1-2.

http://www.kaszubi.pl/o/gdynia/artykulmenu?id=572

15

OLŚNIENIE Jak zaczerpnięta dłonią źródlana woda,

Co w pierwszej chwili mrozi, potem koi,

Było to nagłe odkrycie: Nie jestem sam,

I nigdy już nie będę samotny!

Zdumiewające – można słyszeć o tym setki razy,

I nagle, całkiem nagle, poczuć to pod palcami.

Ujrzeć w zasięgu ręki! – Maria Wójtowicz

MichałKoper*

Mariologia–naukaoMatceJezusazNazaretu

Mariologiajestjednymzdziałówteologiichrześcijańskiej,bezwątpieniawswejistociezwiązanychmocnozchrystologią–naukąoJezusieChrystusie.MariologiajakoczęśćteologiidogmatycznejstawiapytaniaorolęMatkiJezusa–Chrystusa–WcielonegoSłowa.Przedewszystkimwdziele zbawczegoodkupienia, naktórezłożyło się to, że stała się Matką Jezusa z Nazaretu, jej udział i akceptacjęwZwiastowaniuorazjejrolęwżyciuKościoła.

Wponiższejprezentacjistaramysięzgłębić,kimzperspektywybiblijnejitradycjiKościołabyłaMatkaJedynegoZbawicielaludzi–JezusaChrystusa?Zastanawiamysię,jakKościołychrześcijańskierozumiejąjejrolęwżyciureligijnym?Staramysiętakże spojrzeć na osobę Marii w perspektywie dialogu ekumenicznegoi zastanawiamy się, czy rację może miał o. Sergiusz Bułgakow (teologprawosławny), który podczas jednej z konferencji teologicznych w 1927 r.stwierdził, „że każde zbliżenie podzielonych Kościołów powinien poprzedzićwspólnykultBogurodzicy”.

Podstawymariologiiwtradycjichrześcijańskiej

NajważniejszymźródłemmariologiijestbezwątpieniaPismoŚwięte,awdalszejkolejności są to Sobory Powszechne niepodzielonego Kościoła pierwszegotysiąclecia.

14

Dlatego czasemw pokoju rodziny Lutra pokazana jest choinka. Tooznacza,żeniektóreobrazynieodzwierciedlająrzeczywistości.

CzyMarcinLuterdostawałprezentyodMikołaja?

Oczywiściewczasieświątdziecidostawałymałeupominki.Najczęściej były to jabłka, orzechy lub małe zabawkidrewniane. Prawdopodobnie jednak w domu LutrówprezentybyłydarowanezokazjiurodzeniamałegoJezusa,aby podkreślić powagę tego wyjątkowego i radosnegowydarzenia.

JakświętowanoBożeNarodzeniew początkachReformacji?

Napewnonajważniejszebyłoświątecznenabożeństwo.Wczasachpóźniejszychważnebyłośpiewaniepieśniwjęzykuzrozumiałym dla wszystkich ludzi, czyli w księstwieSaksonii–poniemiecku.MarcinLuterumiałgraćnalutniibardzolubiłmuzykować.

11

Dodatekdziecięcydo

biuletynu„NaszaParafia”

rokIVnr9/2017Ewangelicko–AugsburskaParafiaWniebowstąpienia

PańskiegowWarszawie

Zbliżasiękoniecbardzowyjątkowegoroku2017.WciąguostatnichmiesięcypoznawaliśmyhistorięReformacji.Dwunastymiesiąctegoroku–grudzień,toczasprzygotowańdoświątBożegoNarodzenia.Na zakończenie cyklu, w którym poznawaliśmy postać naszegoreformatora,zastanówmysię jakwyglądałyświętawczasie,kiedyżyłMarcinLuter.

CzyzaczasówMarcinaLutrawysyłałosię

kartkiświąteczne?

Nie!Pięćset lattemuniebyłotakiegozwyczaju,ponieważniewieleosóbumiałoczytaćiniebyłotakiejpocztyjakta,któradziaładziś. Abydostarczyć list, trzebabyłowysłaćkonnoposłańca.Ztegocowiadomo,MarcinLuterwokresieświątecznymwysłał list do Księcia, który był smutny.Wliście pisanym gęsim piórem i atramentem starał siępocieszyćwładcę.

Czy500lattemubyłzwyczajubieraniachoinki?

Pierwszewzmiankioświątecznejchoincepochodzązokoło60 lat po śmierciMarcina Lutra. Nie był towięc zwyczajznanyzażycianaszegoreformatora.Naróżnychrysunkach,którepowstały300latpóźniejartyściprzedstawialisposóbświętowaniawdomuRodzinyLutrów.Ciekawejest to,żerysownicyprzedstawialiczęstozwyczaje,którepanowałypóźniej,zaichżycia.

12

13