Moja firma w Dolnej Saksonii

Moja firmaw Dolnej Saksonii

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu

Dolnej Saksonii

Wydawca: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej SaksoniiFriedrichswall 130159 Hannover

Redakcja: Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w PolscePatrycja Kostawww.niedersachsen.pl

Kancelaria Herfurth & Partner, HanowerThomas Gabriel, adwokatKornelia Katarzyna Winnicka, adwokatwww.herfurth.de

Hanower, Styczeń 2006

3

Szanowny Czytelniku!

Chcąc zachęcić polskich przedsiębiorców do rozpoczęcia działalności gospodarczej i inwestowania w Dolnej SaksoniiDolnosaksońskie Ministerstwo Gospodarki,Pracy i Transportu oddaje w Państwa ręcepierwszą na rynku polskim publikacjępokazującą możliwości otwierające się przed polskimi firmami i objaśniającąformalności związane z założeniem firmy w tym kraju związkowym. Przy wsparciuMinisterstwa kancelaria prawna Herfurth & Partner wspólnie z PrzedstawicielstwemDolnej Saksonii w Polsce opracowałapraktyczny przewodnik zawierający przydatnedla przedsiębiorców informacje i wskazówkioraz omówienie instytucji, które wspierająinicjatywy gospodarcze w Dolnej Saksonii.

Mając na względzie rozszerzenie UniiEuropejskiej w publikacji zostało objaśnione w zarysie: zakładanie firm przez obco-krajowców, prowadzenie działalnościgospodarczej ze szczególnym uwzględnieniemprzepisów i procedur dotyczącychswobodnego przepływu towarów i pracowników, formy prawne obowiązującefirmy działające na terenie Niemiec, prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz uwarunko-wania rynkowe w Dolnej Saksonii. Informacjete mogą być pomocne nie tylko osobomzakładającym nowe firmy, ale również polskimfirmom już działającym na rynku niemieckim.

Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja zachęcipolskich przedsiębiorców, którzy zastanawiająsię nad lokalizacją firmy w Niemczech, do zainwestowania w Dolnej Saksonii. Za taką lokalizacją przemawia wieleargumentów. Jesteśmy dumni ze znanych na całym świecie dolnosaksońskichprzedsiębiorstw jak: Volkswagen, TUI,Continental, Salzgitter. W naszym krajuzwiązkowym mieszczą się również znaneinstytucje kredytowe, firmy ubezpieczenioweoraz tysiące innych wysoce wyspecjali-zowanych małych i średnich przedsiębiorstwdziałających w różnych branżach. Stolicanaszego kraju związkowego, Hanower, w którym co roku odbywają się jedne z najważniejszych imprez targowych naświecie (m.in. CeBIT oraz Targi Hanowerskie)jest pulsującym centrum wielorakich inicjatywgospodarczych, które kraj związkowy DolnaSaksonia stara się na różne sposoby wspierać.

Mamy nadzieję, że decydując o miejsculokalizacji przyszłej firmy wybiorą Państwowłaśnie nasz kraj związkowy. Życzę ciekawejlektury i zapraszam do odwiedzenia DolnejSaksonii.

Walter HircheMinister Gospodarki, Pracy i TransportuDolnej Saksonii

54

Spis treśc i

A. Polska – państwo członkowskie Unii Europejskiej 10

B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne 11

1. Swobodny przepływ towarów 11

2. Swobodny przepływ osób 11a) Wolność zakładania przedsiębiorstw 11b) Swoboda przepływu pracowników 12

3. Swoboda świadczenia usług 13

4. Swoboda przepływu kapitału 13

C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 14

1. Przepisy dotyczące pobytu, kontrole graniczne 14

2. Zatrudnienie w ramach stosunku pracy 14a) Zasady ogólne 14b) Zatrudnienie w ramach umowy o dzieło 16

3. Warunki podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej 17a) Zgłoszenie działalności w urzędzie do spraw gospodarczych 18b) Zezwolenia i koncesje zawodowe 19c) Obowiązkowe członkostwo w izbach 22d) Branżowe spółdzielnie ubezpieczeniowe 22e) Kasa chorych, ubezpieczenia 23f) Pomieszczenia przedsiębiorstwa 23g) Planowanie finansowe i banki - założenie konta 24h) Rachunkowość i jawność rachunkowości 24

aa) Zasady prawidłowej księgowości 24bb) Zasada jawności 26

i) Zatrudnianie pracowników 27aa) Rynek pracy w Dolnej Saksonii 27bb) Umowa o pracę, układy zbiorowe 27cc) Podatki i składki na ubezpieczenie społeczne dla pracowników 28

4. Ograniczony obowiązek podatkowy – podatki ogólnie 30a) Podatki od zysku 30

aa) Podatek dochodowy od osób fizycznych 30bb) Podatek korporacyjny 31cc) Podatek od prowadzenia działalności gospodarczej 32

b) Podatki obrotowe 33aa) Podatek od towarów i usług 33bb) Podatek od nabywania nieruchomości 33

c) Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania 33d) W urzędzie skarbowym 35e) Numer identyfikacyjny podatku VAT 35

D. Formy prawne działalności gospodarczej 36

1. Formy prawne działalności gospodarczej na terenie Niemiec - zarys 36a) Uwagi ogólne 36b) Formy prawne działalności 36

2. Przedstawicielstwo, biuro reprezentacyjne (Repräsentanz) 37

3. Oddział / Zakład (Zweigniederlassung) 37

4. Jednoosobowa firma handlowa (Einzelkaufmännisches Unternehmen, e.K.) 38

5. Spółka cywilna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR) 39

6. Spółka partnerska (Partnerschaftsgesellschaft) 39

7. Spółka cicha (Stille Gesellschaft) 40

8. Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft, OHG) 40

9. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft, KG) 40

76

10. Spółka komandytowa ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jako komplementariuszem (GmbH & Co KG) 41

11. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością(Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH) 41

12. Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG) 42

13. Europejskie zjednoczenie gospodarcze na bazie wspólnych interesów (Europäische Wirtschaftliche Interessenvereinigung, EWIV) 42

14. Societates Europaea (SE) / Europejska spółka akcyjna (ESA) 43

15. Zagraniczne formy prawne 43

E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) 44

1. Warunki powstania spółki 44

2. Odpowiedzialność spółki w organizacji 44

3. Firma (nazwa spółki) 45

4. Przedmiot przedsiębiorstwa 46

5. Wspólnicy i udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością 46a) Wspólnicy 46b) Udziały w spółce 47

6. Organizacja wewnętrzna i reprezentacja 48a) Zgromadzenie wspólników 48b) Reprezentacja 48

7. Kapitał zakładowy 50

8. Rada nadzorcza i rada doradcza 50

9. Podatki 51

10. Wskazówki dotyczące trybu tworzenia spółki 52a) Zgromadzenie założycielskie 52b) Umowa spółki (statut spółki) 52c) Powołanie zarządu 52d) Otwarcie konta i wpłata kapitału zakładowego 52e) Zgłoszenie do rejestru handlowego 53f) Wpis do rejestru handlowego 53g) Odpowiedzialność w stadium tworzenia spółki 53h) Spółki „na zapas” (Vorratsgesellschaften) 54i) Bilans otwarcia 54j) Koszty tworzenia spółki 54

F. Dolna Saksonia - instytucje otoczenia biznesu 55

1. Rząd, ministerstwa i urzędy 56a) Rząd Dolnej Saksonii 56b) Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii 56c) Ministerstwa 57d) Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu 58e) Urzędy 61

2. Finansowanie i wspieranie działalności gospodarczej i inwestycji w Dolnej Saksonii 63a) Instytucje wspierające - NBank 63

aa) Programy i inicjatywy pomocne 64bb) Osoby rozpoczynające działalność

gospodarczą (Existenzgründer) 67b) Inne instytucje wspierające i banki 67

aa) Spółka udziałowa - MB GmbH(Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen) 67

bb) Bank Powierniczy - NBB (Niedersächsische Bürgschaftsbank) 67cc) NORD/LB 68

3. Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii (Investment Promotion Agency Niedersachsen, IPA) 68

98

Załączniki

Formularze związane z zarejestrowaniem firmy oraz dotyczące deklaracji podatkowej w urzędziefinansowym i wszelkie inne niezbędne do podjęcia dzałalności na terenie Niemiec znajdą Państwow odrębnej broszurce Dolnosaksońskiego Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Transportu.

4. Izby przemysłowo-handlowe oraz izby rzemieślnicze 69a) Izby przemysłowo-handlowe (Industrie- und Handelskammern, IHK) 69b) Izby rzemieślnicze (Handwerkskammern) 71c) Agencja ds. Europy Wschodniej (Osteuropa-Agentur)

przy Zrzeszeniu Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii (VHN) 72

5. Związki i zrzeszenia branżowe (Vereinigungen und Branchenverbände) 72

6. Centra technologiczne (Technologiezentren) 73

7. Centra informacyjne (Informationszentren) 73a) Centrum Transferu Nowych Technologii (IRC - Innovation Relay Centre) 73b) Europejskie Info-Centrum w Hanowerze (EIC - Euro Info Centre Hannover) 73c) Stowarzyszenie gospodarcze Pro Hannover Region

oraz Europaregion Hannover 74d) Komunalny System Informacyjny dot. Lokalizacji Przedsiębiorstw

w Dolnej Saksonii (Kommunales Standort-Informations-System Niedersachsen (KomSIS) 75

8. Kształcenie i doskonalenie zawodowe kadr kierowniczych 75a) Międzynarodowe Doskonalenie i Rozwój Zawodowy (InWent) 75b) Niemiecka Akademia Zarządzania w Dolnej Saksonii

(Deutsche Management Akademie Niedersachsen) 76

9. Targi 77a) Messe AG 77b) Przedstawicielstwo Deutsche Messe AG w Polsce 77

10. Polskojęzyczni doradcy podatkowi i prawnicy w Dolnej Saksonii 78

11. Ambasada Rzeczypospolitej Polski 79

12. Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce 80

Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 81

Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 90

Zał. 3 | Centra technologiczne w Dolnej Saksonii 106

Zał. 4 | Banki komercyjne w Dolnej Saksonii (Hanower) 111

Zał. 5 | Przydatne adresy 112

Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 113

Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO) 118

Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO) 120

Zał. 9 | Zakładanie spółki w Niemczech 122

Zał. 10 | Bilans otwarcia (w języku polskim) 128

Zał. 11 | Bilans otwarcia (w języku niemieckim) 130

Zał. 12 | Plan zysków i strat 132

Zał. 13 | Informacje dodatkowe 133

11

Podstawowe narzędzie współpracy gospodarczejpaństw członkowskich Unii Europejskiejstanowią cztery swobody, tj. swoboda przepływutowarów, osób i kapitału oraz świadczeniausług. W nowych krajach członkowskich wyżejwymienione swobody podlegają ograniczeniomokreślonym w regulacjach przejściowych.Republika Federalna Niemiec może w czasieustanowionego na maksymalnie 7 lat okresuprzejściowego stosować ograniczenia w zakresie swobodnego przepływu praco-wników w stosunku do obywateli polskich. W niniejszym rozdziale została ta tematykaszczegółowo omówiona. W rozdziale Cprzedstawiony jest wpływ nowych swobódi ich ograniczeń na działalność gospodarcząPolaków w Dolnej Saksonii.

1. Swobodny przepływ towarów

Przepływ towarów na terenie UE powinienodbywać się bez ograniczeń i barier. W celuosiągnięcia bezbarierowego przepływutowarów na obszarze UE, Traktat UstanawiającyWspólnotę Europejską (TWE) przewidujezakaz stosowania opłat celnych w ramachimportu i eksportu oraz zniesienie ograniczeńilościowych w obrotach między państwamiczłonkowskimi (tzw. „unia celna"). W pojedynczych przypadkach swobodnyprzepływ towarów mogą ograniczaćnarodowe przepisy państw członkowskich.

Ograniczenia te są według prawa unijnegodozwolone tylko w przypadku gdy służąwyższym celom jak np. ochronie zdrowia,konsumenta lub środowiska. Towary mogą zatem we wspólnym rynkuwewnętrznym UE być bez ograniczeńtransportowane. Narodowe przepisy i certyfikaty mogą tylko wyjątkowo ten przewóz ograniczać.

2. Swobodny przepływ osób

Swobodny przepływ osób obejmuje wolnośćzakładania przedsiębiorstw i swobodęprzepływu pracowników.

a) Wolność zakładania przedsiębiorstw

Wolność zakładania przedsiębiorstwoznacza prawo do podejmowaniasamodzielnej działalności gospodarczej,tzn. czasowo nieograniczonej działalnościna własny rachunek, w dowolnym krajuczłonkowskim UE w ramach przepisówdanego kraju. Działalność czasowoograniczona, nie jest zatem obejmowanaprzez wolność zakładania przedsiębiorstw.Czasowo nie ograniczoną integracjęgospodarczą stanowi między innymitworzenie głównej siedziby przedsiębiorstwalub tylko jego oddziału, agencji albo firmy-córki.

10 A. Polska – nowy członek Unii Europejskiej

Polska wraz z dziewięcioma innymipaństwami dnia 1 maja 2004 r. przystąpiła do Wspólnoty Europejskiej, a tym samymPolacy stali się obywatelami Unii Europejskiej(UE) w znaczeniu art. 18 TraktatuUstanawiającego Wspólnotę Europejską(TWE). Przystąpienie Polski do UE sprawiło, że podjęcie działalności gospodarczej w RFN,jak również porządek prawny UE, znalazły sięw centrum zainteresowania przedsiębiorców.Dolna Saksonia ze względu na swe centralnepołożenie oraz silną gospodarkę pretenduje do roli pośrednika między „starą” i „nową”Europą.

Osoby prowadzące działalność gospodarcząna własny rachunek znajdą w Dolnej Saksoniiatrakcyjne warunki dla prowadzenia swojejdziałalności. Transakcje handlowe w Niemczech, podobniejak we wszystkich krajach uprzemysłowionych,podlegają regulacjom prawnym. Zagraniczneprzedsiębiorstwo, które ma zamiar rozpocząćdziałalność na rynku niemieckim, powinno

więc w celu pomyślnego prowadzenia swoichinteresów zapoznać się szczegółowo ze specyfikąrynku, zwyczajami oraz uwarunkowaniamispołecznymi, jak również ramami prawnymidziałalności. Zarówno dla już istniejącychpolskich przedsiębiorstw, które chcą podjąćdziałalność gospodarczą w Dolnej Saksonii, a także dla obywateli polskich, którzy dopierozamierzają działalność w Dolnej Saksoniirozpocząć, znajomość zasad prawnych jestniezbędna do pomyślnego prowadzenia tej działalności.

Celem niniejszej publikacji jest pomoc polskimprzedsiębiorcom przy planowaniu i realizacjiprzedsięwzięć gospodarczych w Dolnej Saksoniimająca na celu ułatwienie im startu na tymrynku. Niniejsza broszura zawiera zarysramowych warunków prawnych i praktycznychwskazówek mogących być pomocnych przypodejmowaniu decyzji o podjęciu działalnościw tym kraju związkowym. Informacje zawartew tej publikacji nie mogą jednak zastąpićszczegółowej, indywidualnej porady prawnej.

A. Polska – państwo członkowskie Unii Europejskiej B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne

B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne

B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne 13

3. Swoboda świadczenia usług

Swoboda świadczenia usług przyznaje prawodo wykonywania samodzielnej działalności,nie mającej charakteru ciągłego, w innympaństwie członkowskim. Usługi te mogą byćwykonywane osobiście lub przez wysyłaniepracowników przez firmę.

Swoboda świadczenia usług uzupełnia zatemswobodę zakładania przedsiębiorstw.

W stosunku do krajów wschodnioeuropejskichw zakresie swobody świadczenia usługobowiązują pewne ograniczenia. Ograniczeniate odnoszą się przede wszystkim do poszczególnych dziedzin gospodarki oraz do personalnego i merytorycznegozakresu stosowania. Ograniczeniomswobody świadczenia usług podlega w Niemczech budownictwo i usługipokrewne oraz niektóre rodzaje działalności,jak np. praca dekoratorów wnętrz,sprzątanie i czyszczenie budynków,inwentarza i środków komunikacji. Restrykcjaodnosi się wyłącznie do przedsiębiorstw z siedzibą w nowym państwie członkowskimUE, które w ramach wykonywania usługwysyłają swoich pracowników do Niemiec.To ograniczenie nie obejmuje, więc np. polskich usługodawców, którzy przekraczajągranicę jako osoby fizyczne, aby usługęwykonywać w Niemczech osobiście.

Polacy mogą zatem od maja 2004 r.wykonywać usługi w Niemczech osobiście i samodzielnie, także w sektorach gospo-darki które podlegają ograniczeniom np. w sektorze budowlanym.

Polscy pracownicy, którzy są delegowani do Niemiec w ramach swobody świadczeniausług na czas określony, nie potrzebują takżezezwolenia na pobyt.

4. Swoboda przepływu kapitału

Czwartą swobodą ustanowioną przezprawodawstwo UE jest swoboda przepływukapitału między państwami członkowskimi, a także zakaz ustanawiania nowychograniczeń w przepływie kapitału (obrociekapitałowym) z państwami trzecimi. Do pojęcia obrotu kapitałowego zalicza sięzarówno rzeczowe dobra gospodarcze(np. obrót nieruchomościami, udziałami w przedsiębiorstwach) jak i kapitał pieniężny(np. papiery wartościowe, kredyty). Zakazanesą, zatem wszelkie ograniczenia, któreregulują obrót kapitałowy w sposóbbezpośredni. Do zakazanych ograniczeńzaliczają się także wszelkie restrykcjedotyczące prawa dewizowego.

TWE gwarantuje obok swobody przepływukapitału także wolny obrót płatniczyoznaczający swobodę dokonywania płatnościw obrocie między państwami członkowskimi(dokonywanie płatności za towary i usługi,wypłata i przekazywanie wynagrodzeń).Wolny obrót płatniczy stanowi niezbędneuzupełnienie ruchu towarowego, ruchuosobowego i wykonywania usług.

12 B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne

Prawo do podjęcia i wykonywania w każdym kraju UE samodzielnej działa-lności gospodarczej - gwarantowane w ramach swobody przedsiębiorczości -nie podlega żadnym ograniczeniom w krajach, które przystąpiły do UE dnia 1 maja 2004 r. Oznacza to, że obywatelez Polski na powyżej określonych warun-kach mogą podejmować samodzielnądziałalność gospodarczą na terenieNiemiec bez (dalszych) ograniczeń.

b) Swoboda przepływu pracowników

Swobodny przepływ pracownikówobejmuje prawo obywateli krajówczłonkowskich Unii Europejskiej do wjazdu,pobytu oraz podjęcia pracy w krajuzatrudnienia (prawo do podejmowaniapracy w krajach członkowskich UE).

W odróżnieniu od swobody świadczeniausług obejmującej tylko czynnościwykonywane przez samodzielnychprzedsiębiorców swobodny przepływpracowników dotyczy tylko pracowników,którzy przez nawiązanie stosunku pracyzobowiązują się do wykonywania pracyna rzecz podmiotu zatrudniającego w innym kraju UE.

Dla pracowników z Polski dostęp do rynku pracy „starych” państw człon-kowskich podlega określonym restrykcjomze względu na możliwość zagrożeniadestabilizacji rynku pracy w tych państwachw wyniku napływu pracowników z „nowych” krajów członkowskich.

W ramach Traktatu Akcesyjnego powstałatak zwana zasada "2+3+2". RepublikaFederalna Niemiec wykluczyła całkowicieswobodny przepływ pracowników z nowych państw UE w okresie pierw-szych 2 lat po akcesji. Przez ten czasprzejściowo obowiązują, jak dotychczas,narodowe i bilateralne regulacjedotyczące dostępu do rynku pracy.Najpóźniej pod koniec drugiego rokuczłonkostwa Polski, Niemcy mają prawozgłoszenia Komisji Europejskiej zamiaruprzedłużenia obowiązywania okresuprzejściowego o kolejne 3 lata. Po upływie tego 5-letniego okresu,Niemcy będą mogły wystąpić do Komisjio utrzymanie regulacji ograniczających o kolejne 2 lata. Republika FederalnaNiemiec może więc w ciągu maksymalnie7-letniego okresu przejściowego stosowaćograniczenia w zakresie swobodnegoprzepływu pracowników w stosunku do obywateli polskich.

Pomijając kilka wyjątków obywatelepolscy mogą podjąć pracę w Niemczechw ramach stosunku pracy tylko za zgodąurzędu pracy. Szczegółowe regulacjeodnośnie zatrudnienia znajdują się w rozdziale C w punkcie 2 niniejszegoopracowania.

C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 1514 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii

1. Przepisy dotyczące pobytu, kontrole graniczne

Prawo do nieograniczonego wjazdu i pobytuwewnątrz Unii obejmuje wszystkich obywateliUE, zatem także obywateli polskich. W stosunkudo pobytu obowiązuje ustawa o powszechnejswobodzie osiedlania się i przemieszczaniaobywateli UE (Freizügigkeitsgesetz /EU – Frei-zügG/EU), która weszła w życie 1 stycznia2005 r. zastępując dotychczasową ustawędot. zezwolenia na pobyt (Aufenthaltsgesetz/EWG). W związku z przepisami wiza wjazdowado RFN nie jest potrzebna. Obywatel Polskiwinien w trakcie wjazdu na teren RFNlegitymować się paszportem lub dowodemosobistym. Polacy nie potrzebują także zezwolenia na pobyt, poświadczenie polskiego obywatel-stwa paszportem lub dowodem osobistymjest wystarczające. Natomiast praca w ramachzatrudnienia wymaga nadal zezwolenia (zob.szczegóły w pkt 2). Rozróżnić tu należyograniczone prawo swobody przepływupracowników od nieograniczonego prawa do pobytu. Dlatego każdy Polak ma prawozamieszkać w Niemczech, dopóki posiadawystarczające środki finansowe i ubezpieczeniezdrowotne, aby nie musiał korzystać z systemówsocjalnych Republiki Federalnej Niemiec.

Po przystąpieniu Polski do Unii 1 maja 2004 r.przy przekraczaniu granicy polsko-niemieckiejobowiązuje nadal kontrola osób prowadzonaprzez niemiecką służbę graniczną. W ramachkontroli należy wylegitymować się dowodem

tożsamości. Kontrola graniczna zostanieutrzymana do czasu, gdy Polska spełniwymagane kryteria, przede wszystkim w zakresie dostępu do systemu informacjiSchengen oraz zapewni skuteczną kontrolęzewnętrznych granic Unii.

Kontrola celna przewożonych towarów zostałazniesiona. Towar jest jednak nadal kontrolowanyw ramach kontroli wyrywkowych przez policjęprzygraniczną. Dalsze informacje dotyczącekontroli osób można otrzymać w MinisterstwieSpraw Wewnętrznych Niemiec: Referat BGS II 2 des Bundesministeriums des Inneren, Alt-Moabit 101, 10559 Berlin, tel.: 0049 1888 6810, fax: 0049 1888 682926,e-mail: [email protected].

Informacje dotyczące kontroli celnej możnauzyskać w Ministerstwie Finansów: Referat E B 4 des Bundesministeriums fürFinanzen, Wilhelmstraße 97, 10117 Berlin,tel.: 0049 1888 6820, fax: 0049 1888 6823260,e-mail: [email protected].

2. Zatrudnienie w ramach stosunku pracy

a) Zasady ogólne

Jak już wyżej zostało wspomniane, swobodaprzepływu pracowników jest w stosunku do obywateli polskich w znacznym stopniuograniczona. Do czasu zniesienia tych

C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii ograniczeń obowiązują w dalszym ciągu dotychczasowe narodowe i bilateralne uregulowania dostępu do rynku pracy. Zatrudnianie polskich pracowników na terenie Niemiec wymaga uzyskania przez nich zezwolenia na pracę. Uzyskaniezezwolenia wiąże się z koniecznością udokumentowania kwalifikacji zawodowych.Zezwolenie na podjęcie pracy tak zwane „zezwolenie unijne” może zostać udzielonew oparciu o przepis art. 284 ust. 1 TrzeciejKsięgi Kodeksu Socjalnego (Drittes Buch Sozialgesetzbuch/SGB III) tylko na czas określony – jedynie w ściśle określonych przypadkach możliwe jest udzielenie bezterminowego zezwolenia na pracę.

Należy jednocześnie podkreślić, że dostępnośćniemieckiego rynku pracy dla obywateli polskich znacznie poprawiła się od momentuprzystąpienia Polski do UE. Od 1 maja 2004 r. obywatele polscy mają pierwszeństwowobec obywateli z krajów trzecich nie będących członkami UE, w uzyskiwaniu pozwoleń na pracę na stanowiskach nie obsadzonych przez obywateli obecnych 15 krajów członkowskich.

Pozwolenie na podjęcie pracy w Niemczechmoże być wydane przede wszystkim w wypadku:

° zamiaru podjęcia zatrudnienia celem kształcenia zawodowego lub dokształcenialub podjęcia pracy w charakterze opiekunkido dzieci (tzw. „au pair") (§ 2 ustawy o regulacji wyjątkowego udzielania pozwoleń na wykonywanie pracy zarobkowej przez cudzoziemców,

Anwerberstoppausnahmeverordnung-ASAV)

° zatrudniania pracowników oddelegowanychdo realizacji umów o dzieło (§ 3 ASAV, por.szczegóły w pkt 2 b)

° podjęcia pracy na czas określony oraz w charakterze pracownika sezonowego w szczególności w następujących branżach: rolnictwo, ogrodnictwo, sadownictwo, leśnictwo, przetwórstwo owoców i warzyw,przeróbka drewna, gastronomia i hotelarstwo(w tym kempingi) ale z wyłączeniem nocnych klubów i lokali rozrywkowych; obsługa objazdowych imprez widowiskowych(Schaustellergehilfen), jak jarmarki, kiermasze, wesołe miasteczka, festyny strzeleckie, strzelnice objazdowe, gastronomiapod namiotem, loterie i gry fantowe, działalność cyrkowa, inne imprezy okolicznościowe (§ 4 ASAV)

° zatrudniania specjalistów z wyszczególnionychdziedzin zawodowych (§ 5 ASAV)

° zatrudniania pracowników w strefach przygranicznych (§ 6 ASAV).

Specjalne regulacje dotyczące wymagań w zakresie uzyskania zezwolenia na pracę dotyczą także zatrudnienia dorywczego. Zatrudnienie dorywcze stanowi zatrudnieniew tzw. małym zakresie, które nie ma istotnego wpływu na rynek pracy. Obywatelenowych państw UE mogą w związku z tym wykonywać czynności o charakterze dorywczym bez zezwolenie na pracę w ramach ogólnej swobody przesiedlania się.


Ponadto obywatele nowego państwa członkowskiego, którzy w dniu 1 maja 2004 r., zatem do chwili akcesji ich kraju do UE byli już legalnie zatrudnieni w Niemczech i dopuszczeni do rynku pracy przez nieprzerwany okres 12 miesięcy lub dłużej, mają w dalszym ciągu prawo do wykonywania pracy zarobkowej w Niemczech. To samo obowiązuje w stosunku do obywateli, którzy pracowali w Niemczechpo przystąpieniu ich kraju do Unii bez przerwy w ciągu 12 miesięcy albo dłużej.

b) Zatrudnienie w ramach umowy o dzieło

W sektorach, w których RepublikaFederalna Niemiec w ramach swobodyświadczenia usług zastosowała regulacjeprzejściowe, zatrudnienie pracownikówpolskich oddelegowanych do Niemiec jestmożliwe z reguły tylko na podstawiebilateralnych umów dotyczących realizacjiumów o dzieło. Liczbę zawieranych umówo dzieło normują tak zwane kontyngenty.W ramach kontyngentów zagraniczneprzedsiębiorstwa mogą wysyłać swójpersonel na czas ograniczony do Niemieccelem realizacji tych umów. W przypadkuPolski taka umowa została podpisana z RFN dnia 31 stycznia 1990 r. i odnosi sięona przede wszystkim do sektorabudowlanego, jak również do niektórychzawodów rzemieślniczych (np. instalatorzy,restauratorzy itd.).

Umowa dotycząca realizacji umów o dzieło,która została zawarta między Polską

i Niemcami ustala, kiedy i na jakichwarunkach polskie przedsiębiorstwa mogą oddelegowywać swoich pracowników do Niemiec celem realizacji umów o dzieło. Najistotniejsze warunki, które muszą zostać spełnione, w przypadku oddelegowywania pracowników do RFN to: Podstawą wysyłania pracowników przezpolskie przedsiębiorstwa może stanowićwyłącznie umowa o dzieło wedługrozumienia niemieckiego kodeksu cywilnego(§§ 631 ff. kodeksu cywilnego – Bürger-liches Gesetzbuch/BGB), względnie umowao dostarczenie dzieła z materiałuprzyjmującego zamówienie (§ 651 BGB).W ramach umowy o dzieło w sektorzebudownictwa zostały wyznaczone limityzatrudnienia, by nie naruszyć interesówpozostałych małych i średnichprzedsiębiorstw. Strona niemiecka stosujekwotowanie w odniesieniu do swoichprzedsiębiorstw, polegające na tym, że ilość cudzoziemców zatrudnionychprzez daną firmę uzależniona jest od wielkości zatrudnienia w niemieckiejfirmie. Ponadto przedsiębiorstwoniemieckie musi należeć do sektorabudowlanego. Weryfikacja zleceniodawcypolega na jego przynależnoścido tzw. dodatkowej kasy zaopatrzenia(Zusatzversorgungskasse – ZVK) sektorabudowlanego. Z umowy wynika także, że muszą być bezwzględnie przestrzeganeniemieckie ustawy i przepisy prawne.Polscy pracownicy oddelegowani w ramachumowy o dzieło potrzebują jak już zostałowspomniane zezwolenie na pracę (tzw. „zezwolenie unijne”), którego udziela

właściwy urząd pracy. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia zwraca się polskipracodawca. We właściwym urzędziepracy można także otrzymać odpowiedniwniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie pracy zarobkowej w ramach umowy o dzieło. „Zezwolenieunijne” jest udzielane z reguły tylkospecjalistom tzn. pracownikomodpowiednio wykwalifikowanym.Osobom niewykwalifikowanym(pomocnikom) zezwolenie na pracę jestudzielane tylko, o ile jest to niezbędne do wykonania dzieła. Zezwolenie na pracędla pracowników realizujących umowę o dzieło wydawane jest zasadniczo na okres trwania umowy.Prawo do przydziału kontyngentówkonkretnym przedsiębiorstwom, którespełniają wymagane prawem warunki,przysługuje polskiemu MinisterstwuGospodarki w Warszawie (Kontingent-vergabestelle).Za sprawdzenie danej umowy o dzieło podwzględem formalnym wraz z weryfikacjąprzedłożonych dokumentów pobieranazostaje opłata (Grundgebühr) w wysokości200 EUR (Neuvertrag). W przypadkusuplementów (Nachtrag) dotyczących zmianytreści umowy np. przedłużenia czasurealizacji umowy, zwiększenia zatrudnieniaoraz przeprowadzenia prac gwarancyjnychta opłata wynosi 100 EUR. Opłaty te pobierane są w momencie złożeniakompletu dokumentów do urzędu pracy.Dodatkowo za każdego pracownikaoddelegowanego do realizacji umowy o dzieło jest pobierana tzw. opłata bieżąca(Laufzeitgebühr) w wysokości 75 EUR

za każdy rozpoczęty miesiąc pracy. Jestona wymagana w momencie wydaniazezwolenia na pracę. Opłaty muszą byćuiszczone na konto właściwego urzędupracy prowadzone w Niemieckim BankuNarodowym (Deutsche Bundesbank).

Dla pracowników oddelegowanych z Polski właściwy jest urząd pracy z siedzibą w Duisburgu. Tam także możnauzyskać dalsze informacje dotyczącewymaganych dokumentów:Agentur für Arbeit Duisburg (Bereich Werkvertragsverfahren)Duissernplatz 15, 47051 Duisburgtel.: 0049 203 302 1735 lub 1438fax: 0049 203 302 1107

3. Warunki podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej

Przedsiębiorcy polscy mogą w DolnejSaksonii założyć przedsiębiorstwo, o ilepodjęcie planowanej działalności niepodlega w okresie przejściowymwspomnianym w rozdziale B ograniczeniomi spełnia wymogi prawa niemieckiegowłącznie z wymogami dotyczącyminiezbędnych kwalifikacji zawodowych.Polacy w Niemczech, zarówno osobyfizyczne jak i prawne, mają jak i wszyscyobywatele Unii wiele możliwości prawnych,aby podjąć w Dolnej Saksonii działalnośćgospodarczą.

Polscy przedsiębiorcy mogą prowadzićswoją działalność w Niemczech za pomocąbiura przedstawicielskiego (Repräsentanz).


Biuro przedstawicielskie stanowi część firmymacierzystej i musi występować pod firmą(nazwą) zarejestrowaną w nowym krajuczłonkowskim UE. Biuro przedstawicielskienie może działać jako samodzielny oddziałprzedsiębiorstwa, tzn. biuroprzedstawicielskie może wykonywać tylkousługi przygotowawcze i pomocnicze.Samodzielny oddział (nazywany równieżfilią) daje zatem większe możliwości niżbiuro przedstawicielskie. Założenie filii,przeważnie w formie spółki z o. o., jestgodne polecenia przede wszystkim przyplanowanej długoterminowej działalnościgospodarczej. Samodzielna działalnośćgospodarcza prowadzona przez zagraniczneprzedsiębiorstwo w formie samodzielnegooddziału uważana jest na niemieckimrynku jako bardziej intensywna formazaangażowania się w działalnośćgospodarczą, co w realiach rynkuniemieckiego może pozwolić na osiągnięciewyższego poziomu akceptacji nowej firmy.Ponadto prawne władanie oddziałem jestłatwiejsze, niż władanie przedstawicielstwemprzedsiębiorstwa.

Polacy mogą zakładać w Niemczechwszystkie rodzaje spółek osobowych i kapitałowych. W ramach inwestycji oraz obrotu kapitałowego nie istniejążadne ograniczenia. Do podjęciadziałalności w ramach spółki nie jestwymagane stałe zamieszkanie lub pobyt.Działalność nie może jedynie naruszaćprzepisów o cudzoziemcach i uregulowańdotyczących działalności gospodarczejcudzoziemców. Formy prawne

oraz przepisy z nimi związane zostałyszczegółowo opisane w rozdziale D.

Obywatel Polski, który ma zamiar podjąćdziałalność samodzielną w Niemczech,musi jednak, o ile swoboda świadczeniausług i swoboda zakładania przedsiębiorstwnie podlega wspomnianym w rozdziale B ograniczeniom, spełnić ściśle określonewymogi. Polski przedsiębiorca jestzobowiązany, tak jak obywatele Niemieci inni przedsiębiorcy z Unii, do przestrze-gania wszelkich przepisów dotyczącychzawodu i prowadzenia działalnościgospodarczej obowiązujących w Niemczech.

a) Zgłoszenie działalności w urzędzie do spraw gospodarczych

Aktywność gospodarcza, podjęta na czasnieokreślony, stanowi działalnośćgospodarczą. Stała działalność gospodarczaz reguły nie wymaga w Niemczechuzyskania szczególnego zezwolenia.Działalność gospodarczą należy jednak w każdym przypadku zgłosić w lokalnymurzędzie administracyjnym (miasto, gmina).Celem tego zgłoszenia jest poinformowaniewłaściwych urzędów o rodzaju i rozmiarzedziałalności gospodarczej, a w razie potrzebyumożliwienie wykonywania nadzoru i kontroli. Zasady zgłoszenia regulujeustawa o prowadzeniu działalnościgospodarczej – Gewerbeordnung (GewO).Podjęcie niektórych działalności podleganie tylko jej zgłoszeniu, ale także związanejest z uzyskaniem stosownego zezwolenia.

b) Zezwolenia i koncesje zawodowe

Uznanie kwalifikacji zawodowych jestpotrzebne w przypadkach, gdy niemieckieprzepisy wymagają do podjęcia i wykony-wania pracy w danym zawodzieudokumentowania kwalifikacji zawodowych.Te zawody stanowią tak zwane zawodyreglamentowane. Podstawą uznaniakwalifikacji zawodowych jest dyrektywaunijna dotycząca uznawania zawodów.Uznanie kwalifikacji następuje na wniosek,który powinien zostać złożony we właściwym urzędzie, najczęściej są towszelkiego rodzaju izby. Wykonywaniewiększości zawodów nie jest uwarunkowaneposiadaniem odpowiedniego potwierdzeniakwalifikacji.

W określonych przypadkach działalnośćgospodarcza może być wykonywana tylkopo uzyskaniu zezwolenia właściwegourzędu administracyjnego. Te przypadkidotyczą przede wszystkim zawodówrzemieślniczych (Handwerk). Zezwoleniado wykonywania zawodu rzemieślniczegoudziela właściwa izba rzemieślnicza (adresyizb rzemieślniczych w Dolnej Saksoniiznajdują się w rozdz. F). Zezwolenie możeuzyskać tylko osoba, która posiada i udokumentuje odpowiednie kwalifikacje.

Wykonywanie zawodu rzemieślnika w Republice Federalnej Niemiec regulująprzepisy ustawy o rzemiośle (Handwerks-ordnung-HwO) wyróżniające rzemiosłowłaściwe wyszczególnione w załączniku„A" do HwO, oraz zawody rzemieślniczenie wymagające dopuszczenia

do wykonywania zawodu rzemieślniczego,a także zawody pokrewne rzemiosłu właściwemu. Wymienione są one w załączniku „B” do HwO. Obie listy„A” i „B” niemieckiej ustawy o rzemioślesą umieszczone w całości w załączniku na końcu tej publikacji.

Lista załącznika „A” do HwO zawiera41 zawody rzemieślnicze. Są to zawody takiejak: murarz, dekarz, malarz, piekarz itd.,w których wymagane jest w zasadzieposiadanie tytułu mistrzowskiego.Niemiecka ustawa o rzemiośle zawierajednakże kilka uregulowań, na podstawiektórych możliwe jest dopuszczenie do wykonywania rzemiosła właściwego z listy „A” bez tytułu mistrzowskiego wwypadku udokumentowania posiadanychodpowiednich kwalifikacji porównywalnychbądź wyższych niż tytuł mistrzowski.

Załącznik „B” do HwO, część pierwsza,obejmuje zawody takie jak: zegarmistrz,złotnik, parkieciarz, krawiec. Natomiastczęść druga załącznika „B” do HwOzawiera miedzy innymi takie zawody jak:krawiec kostiumów teatralnych, hafciarz,garbarz, kosmetyczka itd.

Do prowadzenia działalności rzemieślniczejw przypadku zawodów rzemiosławłaściwego niezbędne jest uzyskanie wpisudo rejestru rzemiosła (Handwerksrolle).Rejestr jest prowadzony przez właściwądla miejsca działalności lub podjęciadziałalności izbę rzemieślniczą (Handwerks-kammer). Po wpisie do rejestrurzemieślnicy wykonujący właściwy zawód


rzemieślniczy określony w załączniku„A” do HwO uzyskują tak zwaną kartęrzemieślniczą (Handwerkskarte). Karta tazawiera imię i nazwisko oraz adresrzemieślnika, określa siedzibę zakładu oraz charakter działalności. W przypadkuzawodów pokrewnych rzemiosłuwłaściwemu w oparciu o załącznik„B” do HwO dokonywany jest jedynie wpisna listę zakładów rzemieślniczych(Verzeichnis der Betriebe), która także jestprowadzona przez miejscowe izbyrzemieślnicze.

Wnioski o wpis rzemiosła właściwegowyszczególnionego w załączniku „A”do HwO do rejestru rzemiosła oraz wnioskio wpis na listę zakładów rzemieślniczychnie wymagających dopuszczenia do rzemiosła, a także zawodów pokrewnychwymienionych w załączniku „B” do HwOsą dostępne we właściwej izbierzemieślniczej i tam też są składane. Dopuszczenie rzemieślników z Polskiokreśla dyrektywa Unii Europejskiej64/427/EWG o uznawaniu kwalifikacjizawodowych w odniesieniu do zawodówrzemieślniczych, która została przełożonana prawodawstwo niemieckie przezrozporządzenie o rzemiośle EU/EWG(EU/EWG-Handwerk-Verordnung).

W ramach dopuszczenia do wykonywaniazawodu rzemieślników z Polski, wystarczyw niektórych wypadkach przedłożyć tylkopotwierdzenie posiadania doświadczeniazawodowego, o ile w Polsce nie są w tymzawodzie wymagane porównywalnekwalifikacje. Polski rzemieślnik, który chce

wykonywać zawód właściwy wymienionyw załączeniu „A” do HwO i w tym celuchce rozpocząć działalność samodzielną naterenie Republiki Federalnej, może wedługrozporządzenia o rzemiośle EU/EWG swojedoświadczenie udowodnić poprzez:

° przez okres nieprzerwanie co najmniej 6 lat prowadzenie własnego zakładu rzemieślniczego lub kierowania zakładem rzemieślniczym na stanowisku kierowniczymw danym rzemiośle lub

° przez okres co najmniej 3 lat prowadzenie działalności gospodarczej w danym rzemioślelub zatrudnienia w zakładzie rzemieślniczymna stanowisku kierownika produkcji oraz udokumentowania przynajmniej 3-letniegowykształcenia zawodowego w danym rzemiośle lub

° przez okres co najmniej 3 lat prowadzenie nieprzerwanej działalności gospodarczej w danym rzemiośle oraz 5 letniego zatrudnienia w danym rzemiośle lub

° co najmniej 5-letniego nieprzerwanego zatrudnienia w zakładzie rzemieślniczym na stanowisku kierowniczym działu produkcyjnego i odpowiedzialnością przynajmniej za jeden wydział w zakładzie pracy oraz ukończenia przynajmniej 3-letniego wykształcenia zawodowego w danym rzemiośle.

W ostatnich trzech przypadkach, jeżeliwnioskodawca posiada wykształcenietrwające krócej niż trzy lata, ale zdobył co najmniej dwuletnie wykształcenie,przesłanki uznane będą za spełnione, jeżelijego doświadczenie zawodowe jakopracujący na własny rachunek, jako

kierownik zakładu lub jako pracownikna kierowniczym stanowisku jestodpowiednio dłuższe – tak, że wyrównujesię różnica w długości okresu wykształcenia.

W przypadku fryzjerów musi być spełnionajedna z trzech pierwszych przesłanek, aby kwalifikacje zawodowe zostały uznaneza wystarczające do wykonywaniazawodu.

Kwalifikacje zawodowe winny byćudokumentowane przez zaświadczenia o charakterze i długości okresu działalnościrzemieślniczej przez właściwy urząd w Polsce, wykształcenie zaś powinnozostać poświadczone przez stosowneświadectwa uznawane za państwowe lub świadectwa instytucji zawodowych. W tym celu przedłożyć należy dokumentyświadczące o posiadanych kwalifikacjachdo wykonywania zawodu rzemieślni-czego – świadectwa, dyplomy orazzaświadczenia o praktyce zawodowej. O spełnieniu przesłanek odpowiedniegowykształcenia i doświadczeniazawodowego decyduje od 1 stycznia 2005 r. izba rzemieślnicza.

Po uznaniu kwalifikacji na podstawieprzedłożonych dokumentów właściwa izbarzemieślnicza wydaje polskiemurzemieślnikowi zezwolenie dla obywateliUE (Ausnahmebewilligung) na dokonaniewpisu do rejestru rzemiosła (Handwerksrolle).

Złożenie wniosku związane jest z wniesieniemopłaty w wysokości 425 EUR w przypadkurzemiosła pełnego (Vollhandwerk), 300 EUR

za rzemiosło częściowe (Teilhandwerk). W przypadku wniosku do wykonywaniazawodu na na czas określony opłata za rzemiosło pełne jak i za rzemiosłoczęściowe wynosi 175 EUR.Negatywne rozpatrzenie wniosku zmniejszakoszty o 2/3, wycofanie wniosku o 3/4.

Inne rodzaje działalności gospodarczejwymagają udokumentowania tzw. rzetelności (Zuverlässigkeit) osobyubiegającej się o zezwolenie, bezkonieczności udokumentowaniadoświadczenia zawodowego. Obowiązujeto np. w przypadku pośrednika w obrocienieruchomościami lub inwestorabudowlanego. Inne rodzaje zawodówwymagają natomiast spełnieniadodatkowych wymagań: prowadzeniedziałalności bankowej oraz ubezpie-czeniowej wymaga uzyskaniaodpowiedniego zezwolenia. Ponadtoubezpieczyciel podlega nadzorowiFederalnego Urzędu Nadzoru UsługFinansowych (Bundesamt für Finanzdienst-leistungsaufsicht). Dalsze zezwolenia wzgl.koncesje obowiązują np. w zakresiedziałalności gastronomicznej, transportowej,spedycyjnej czy też w zakresie przewozuosób.

Wolny zawód od typowej działalnościgospodarczej odróżnia koniecznośćposiadania specjalistycznego wykształceniai kwalifikacji zawodowych potwierdzonychwymaganymi egzaminami np. zawódadwokata, doradcy podatkowego,księgowego, rewidenta (Wirtschaftsprüfer),rzeczoznawcy, lekarza, aptekarza i inne.


W rozumieniu prawa podatkowego w wolnym zawodzie mogą pracować takżedoradcy przedsiębiorstw (bezszczególnego zaświadczeniakwalifikacyjnego). Powyższa klasyfikacjama szczególne znaczenie, ponieważprzedsiębiorcy prowadzący przemysłowądziałalność gospodarczą (Gewerbe)podlegają opodatkowaniu miejscowym(lokalnym) podatkiem od prowadzeniadziałalności gospodarczej, a przedsiębiorcywykonujący wolne zawody są z niegozwolnieni. Aptekarze prowadzą działalnośćprzemysłową (handlową) w rozumieniuprawa podatkowego.W przypadku wymogu uznawania polskichdokumentów, muszą one być tak jakwcześniej najpierw zalegalizowane w Polsce, nim mogą zostać uznane w Niemczech. Dotychczas nie istniejążadne przepisy unijne, które by ten sposóbuznania upraszczały.

c) Obowiązkowe członkostwo w izbach

Założenie przedsiębiorstwa w Niemczechwiąże się z pewnymi obowiązkami za strony przedsiębiorcy. Osoby fizyczne i prawne prowadzące działalnośćgospodarczą są obowiązkowymi członkamiizb przemysłowo-handlowych właściwychdla danego regionu (adresy izbprzemysłowo-handlowych w DolnejSaksonii znajdują się w rozdz. F).Wysokość składki zależy od zysku z prowadzonej działalności i od wpisudo rejestru handlowego. Składka rocznaspółki z ograniczoną odpowiedzialnością

z minimalnym kapitałem zakładowymwynosi obecnie np. w Hanowerze około140 EUR.

Rzemieślnik lub zakład rzemieślniczy jestobowiązkowym członkiem izby rzemieślniczej,która jako stowarzyszenie zawodowereprezentuje pojedyncze zawody i rzemiosła. Jeżeli zakład rzemieślniczyprowadzi równocześnie działalnośćrzemieślniczą i np. handlową (przemysłowo-handlowa działalność gospodarcza)podlega obowiązkowemu członkostwuzarówno w izbie rzemieślniczej i przemysłowo-handlowej.

d) Branżowe spółdzielnie ubezpieczeniowe

W Niemczech obowiązują przepisy dotyczącebezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia,których celem jest ochrona pracowników i mienia oraz zapobieganie nieszczęśliwymwypadkom przy pracy. Zależnie od liczbyzatrudnionych pracowników i zagrożeńzwiązanych z rodzajem działalności każdeprzedsiębiorstwo jest zobowiązane do wyznaczenia osoby przeszkolonej w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochronyzdrowia. Mogą to być lekarze zakładowi,inżynierowie lub inni specjaliści.

Przestrzeganie bezpieczeństwa pracy jestnadzorowane przez branżowe spółdzielnieubezpieczeniowe (www.hvbg.de). Są oneinstytucjami państwowymi, odpowiedzialnymizarówno za nadzór nad bezpieczeństwempracy w zakładach, jak również za wspieraniepracowników, którzy nie mogą (całkowicie

lub częściowo) wykonywać zawodu z powodu wypadku przy pracy lub specyficznych chorób zawodowych.Przedsiębiorstwa poprzez uiszczanie składekmuszą zapewnić na ten cel niezbędne środkifinansowe.

e) Kasa chorych, ubezpieczenia

Przedsiębiorcy pracujący w Niemczechna własny rachunek z zasady nie sązobowiązywani do ubezpieczenia się w ramach ubezpieczenia zdrowotnego lub społecznego. Jednak zawarcie polisyubezpieczenia zdrowotnego orazubezpieczenia emerytalnego i rentowegojest wskazane. Zaleca się także zawarcieubezpieczenia od odpowiedzialnościcywilnej i ubezpieczenia od wypadków.

Ubezpieczenie od odpowiedzialnościcywilnej służy do pokrywania szkód, którezostały wyrządzone osobom trzecim; celemubezpieczenia od wypadków jest zapewnieniepracownikom dalszego wynagrodzenia w czasie choroby lub czasowejniezdolności do pracy. Poza tymiubezpieczeniami niezbędne jest takżeubezpieczenie od pożaru dla używanychlokali i pomieszczeń (biur, halprodukcyjnych, magazynów itd.).

f) Pomieszczenia przedsiębiorstwa

W związku z planowaniem działalnościgospodarczej w Niemczech, pojawia siępytanie dotyczące pomieszczeń, w których

działalność ma być prowadzona. Lokaleużytkowe do prowadzenia działalnościgospodarczej można wynająć np. za pośrednictwem takich związkówjak: Koło Niemieckich PośrednikówNieruchomości (Ring Deutscher Makler,RDM) i Zrzeszenia NiemieckichPośredników Nieruchomości (VerbandDeutscher Makler, VDM). Latem 2004 obaniezależne stowarzyszenia maklerskiepołączyły się tworząc ZwiązekNieruchomości Niemcy (ImmobilienverbandDeutschland, IVD Bund e.V.). Adresy tychinstytucji zawiera załącznik nr 5. Przysporządzaniu i zawieraniu umowy najmunależy dokładnie zbadać jej treść lub zasięgnąć porady prawnej. Jeżeli w początkowej fazie zakładania firmyprzedsiębiorstwo nie chce wynajmowaćwłasnych lokali, istnieje możliwość najmuodpowiednich pomieszczeń biurowych w tzw. „Business-Center”. Business-Centerdysponują często w pełni urządzonymibiurami w reprezentacyjnych lokalizacjach.Oferują one niezbędną infrastrukturębiurową, obejmującą np. sale konferencyjnewraz z nowoczesnymi urządzeniamibiurowymi i telekomunikacyjnymi. Lista z adresami „Business-Center” w DolnejSaksonii jest dostępna na stronieinternetowej Izby Przemysłowo-Handlowejw Hanowerze pod adresemwww.hannover.ihk.de.Przedsiębiorca musi oprócz wynajęciaodpowiedniego biura, o ile w początkowejfazie działalności nie korzysta z oferty„Business-Center", zamówić podłączeniedo sieci telekomunikacyjnej oraz interne-towej. Łącza telefoniczne mogły być


dawniej zgłaszane wyłącznie w urzędziepocztowym (Deutsche Bundespost). Dziśistnieje wiele prywatnych firmtelekomunikacyjnych mających w ofercieróżne systemy taryfowe.

g) Biznesplan

Przed założeniem przedsiębiorstwa,przedsiębiorca powinien sporządzić planfinansowo-operacyjny (biznesplan)przedstawiający planowany rozwójgospodarczy przedsiębiorstwa. Biznesplanpowinien zawierać opis pomysłu na działalność, rodzaj usług i produktów,rynku, konkurencji, inwestycji i personeluoraz szczególnej kwalifikacji przedsiębiorcylub założyciela. Biznesplan powinienobejmować także prognozy dotyczącesprzedaży i obrotu, inwestycji i finansowania,planowanego zatrudnienia, rachunkuzysków i strat oraz bilansu na pierwszetrzy lata operacyjne.

Do prowadzenia działalności gospodarczejw Niemczech niezbędne jest posiadaniekonta bankowego w banku zlokalizowanymna terenie Niemiec. Wszelkie informacjedotyczące banków i wybór adresówznajdują się w załączniku nr 4. Wskazanejest jak najwcześniej zasięgnąć informacjiodnośnie wymaganych przez bankidokumentów, ponieważ warunki założeniakonta różnią się między sobą.

Przy sporządzaniu dokumentów firmowychnależy przestrzegać przepisów dotyczącychdanych o firmie: jednoosobowa działalność

gospodarcza (kupiec) wymaga podaniapełnego imienia i nazwiska lub, jeśli jestzarejestrowana w rejestrze handlowym,także ich zarejestrowanej nazwy oraz numeru wpisu do rejestru. Spółkiosobowe muszą podać wspólnikaodpowiedzialnego osobiście, spółkikapitałowe pełnomocników zarządzającychlub członków zarządu. Podanie wysokościkapitału zakładowego nie jest wymagane.W celu uzyskania szczegółowychinformacji wskazane jest zasięgnięcieodpowiedniej porady.

Jeżeli nowe przedsiębiorstwo prezentujesię w Internecie w formie własnej stronyinternetowej, jest zobowiązane podaćna niej podstawowe informacje o firmie.Są to z zasady te same informacje, któreumieszcza się na papierze firmowym.Dodatkowo podane muszą być międzyinnymi informacje o członkostwie w izbie i ewentualne uregulowania dotyczącewykonywania zawodu.

h) Rachunkowość i jawność rachunkowości

aa) Zasady prawidłowej księgowości

Zgodnie z niemieckim kodeksem handlowym(Handelsgesetzbuch, HGB) przedsiębiorcy,o ile ich działalność gospodarcza ze względuna jej rodzaj i wielkość wymaga organizacjiw sposób kupiecki, zobowiązani są doprowadzenia ksiąg rachunkowych zgodniez zasadami prawidłowej rachunkowości.Zapisy w księgach powinny być kompletne,poprawne, chronologiczne i uporządkowane.

Kompletność księgowości oznacza ujęciewszystkich operacji finansowych. Księgi i dokumenty księgowe muszą byćprzechowywane przez dziesięć lat. Na zakończenie roku obrotowego kupcy w rozumieniu kodeksu handlowego, sązobowiązani do sporządzeniasprawozdania rocznego obejmującegobilans oraz rachunek zysków i strat na dzień bilansowy, ewentualniesprawozdanie z sytuacji przedsiębiorstwa.

Księgowość i bilans roczny muszą byćsporządzone zgodnie przepisami kodeksuhandlowego (HGB) oraz zasadamiprawidłowej księgowości (Grundsätzeordnungsgemäßer Buchführung, GoB),które zostały ukształtowane na podstawieorzecznictwa sądowego i praktyki. Niemieckikodeks handlowy opiera się na zasadzieostrożności w stosunku do oceny wartościmajątku w bilansie; w razie wątpliwościuwzględnia się dlatego najniższą możliwąwartość. Ta zasada jest jedną z naj-ważniejszych różnic w porównaniu z zasadami sporządzania bilansówstosowanymi w innych systemach prawnych,na przykład w systemie US-GAAP (GenerallyAccepted Accounting Standards), IAS(International Accounting Standards) lub IFRS, które stosują zasadę fair and trueview, w wyniku której uzyskuje się raczejwyższą wartość majątku w bilansie.

W wyniku kilku dyrektyw UE wymaganiadotyczące zasad prawidłowej rachunkowościstosowanych w krajach UE zostały do siebie w dużej mierze zbliżone;wymagania te są uzależnione od formy

prawnej (spółki osobowe lub spółkikapitałowe) i od wielkości przedsiębiorstwa.Aktualne różnice w klasyfikacji spółek podwzględem wielkości są przedstawione w poniższej tabeli. Przy tym muszą byćspełnione przynajmniej dwa z trzechkryteriów (§ 267 Kodeksu handlowego -HGB):

Małe spółki kapitałoweObrót w tys. EUR: mniej niż 8030 Bilans w tys. EUR: mniej niż 4015Liczba pracowników (średnioroczna):> 50

Średnie spółki kapitałowe Obrót w tys. EUR: więcej niż 8030 Bilans w tys. EUR: więcej niż 4015 Liczba pracowników (średnioroczna):50 do 250

Obrót w tys. EUR: mniej niż 32120Bilans w tys. EUR: mniej niż 16060

Duże spółki kapitałowe Obrót w tys. EUR: więcej niż 32120Bilans w tys. EUR: więcej niż 16060Liczba pracowników (średnioroczna):> 250

Najbardziej zaostrzone wymagania dotycządużych spółek kapitałowych. Spółkiosobowe, w których żaden z osobiścieodpowiedzialnych wspólników nie jestosobą fizyczną (czyli spółki kapitałowe ze spółką kapitałową jako jedynymodpowiedzialnym wspólnikiem - w szczególności spółka komandytowa, w której komplementariuszem jest spółka


z ograniczoną odpowiedzialnością, GmbH& Co KG), są traktowane pod względemsprawozdawczości finansowej jako spółkikapitałowe. W przypadku, gdy przedsię-biorstwa tworzą koncern, musi byćsporządzany bilans koncernu.

Poza sporządzeniem bilansu handlowegoprzedsiębiorstwa muszą z reguły sporządzićtakże bilans dla celów podatkowych, przyczym pojedyncze pozycje bilansowe powinnybyć sporządzone w myśl zasad wynikającychz przepisów prawa podatkowego, a niewedług zasad wymaganych przez prawohandlowe. Dotyczy to na przykład większychmożliwości do dokonywania odpisówamortyzacyjnych określonych składnikówmajątkowych, które z punktu widzeniaprawa handlowego nie mają znaczenia.Pomimo wzajemnej niezależności oburodzajów bilansów obowiązuje jednakzasada, że jeden bilans nie może się od drugiego arbitralnie różnić (zasadamiarodajności bilansu handlowego dla bilansu podatkowego).

Nadrzędne spółki koncernu bilansującedotychczas zgodnie z kodeksem handlowymmogą od niedawna sporządzać swojebilanse wg zasady IAS. Zasada IAS ułatwiaim możliwość do zaciągnięcia kapitału na rynkach międzynarodowych i nieobciąża podwójną procedurą bilansową.

Wymagania w zakresie rewizji gospodarczejsą dla spółek kapitałowych i spółek typu„spółka kapitałowa ze spółką kapitałowąjako jedynym odpowiedzialnym wspólnikiem”ujednolicone. Bilans roczny średnich i dużych

spółek może być sporządzany tylko przezksięgowego lub rewidenta. Doradcypodatkowi nie posiadają odpowiedniegouprawnienia do tej czynności. Małe spółkikapitałowe nie podlegają obowiązkowirewizji.

bb) Zasada jawności

Spółki kapitałowe są ponadto zobowiązanedo publikowania swoich bilansów rocznych.W roku operacyjnym 2000 dotyczyło to po raz pierwszy także spółekosobowych w formie „spółki kapitałowejze spółką kapitałową jako jedynymodpowiedzialnym wspólnikiem”.

Zakres obowiązku ujawniania danych zależyod wielkości przedsiębiorstwa. Małe spółkikapitałowe muszą przedłożyć w sądzierejestrowym tylko swój bilans, średnie spółkikapitałowe dodatkowo skrócony rachunekzysków i strat oraz sprawozdanie o sytuacjiprzedsiębiorstwa. Duże spółki kapitałowemuszą dołączyć do rejestru pełne zamknięcierachunkowe roku łącznie ze sprawozdaniemo sytuacji przedsiębiorstwa i opublikowaćte dane dodatkowo także w MonitorzeFederalnym (Bundesanzeiger).

i) Zatrudnianie pracowników

aa) Rynek pracy w Dolnej Saksonii

W Dolnej Saksonii działają licznerenomowane uniwersytety i wyższe szkołyzawodowe, co w dużym stopniu ułatwiaznalezienie pracowników z wykształceniemwyższym.

Aby znaleźć odpowiednich pracowników,każdy przedsiębiorca może zwrócić się do państwowego biura pośrednictwapracy Federalnej Agencji Pracywww.arbeitsagentur.de. FederalnaAgencja Pracy (Arbeitsagentur) posiadaniemalże w każdym mieście swojeprzedstawicielstwa, których zadaniem jestm.in. nieodpłatne kojarzenie pracownikówz pracodawcami na regionalnym rynkupracy. Alternatywą jest poszukiwaniepracowników na własny koszt za pomocąogłoszeń, doradców personalnych bądźpośredników.

bb) Umowa o pracę, układy zbiorowe

Zatrudnienie pracowników następujezwykle na podstawie umowy o pracęzawieranej na czas nieokreślony.Dopuszczalne są jednak także umowy o pracę zawierane na czas określony niedłuższy niż 2 lata. Oprócz tego istniejetakże możliwość wypożyczenia personelu z biura pracy czasowej (Zeitarbeitsunter-nehmen) bez zawierania umów o pracę z „wypożyczonym” pracownikiem.

Pracodawca powinien zawierać z pracownikami umowę o pracę w formiepisemnej. Umowa o pracę powinnazawierać wszystkie istotne uzgodnienia:rozpoczęcie stosunku pracy, przewidzianyokres pracy, miejsce pracy, zakresobowiązków, wysokość i zestawieniewynagrodzenia, czas pracy i in. W umowieo pracę należy uwzględnić obok uzgodnieństron także przepisy ustawowe dotyczącedanego stosunku pracy. Istotne uregulowaniadotyczą terminów i obowiązującychwarunków wypowiedzenia oraz tworzeniazakładowych reprezentacji pracowników(rady zakładowe).

Liczne dalsze przepisy wynikają poza tym z układów zbiorowych, które zostałyzawarte między związkami zawodowymi i przedsiębiorstwem (pracodawcami).Układ zbiorowy jest dla pracodawcywiążący tylko w tym wypadku, gdy pracodawca jest stroną układuzbiorowego, czyli członkiemstowarzyszenia (związku) pracodawców,które zawarło dla swoich członków układzbiorowy ze związkiem zawodowym. Rządmoże jednak ustanowić powszechneobowiązywanie układów zbiorowychzawartych dla poszczególnych branż. W tym wypadku układy zbioroweobowiązują wszystkie przedsiębiorstwadanej branży bez względu na ichprzynależność do związku pracodawców.Rejestr wszystkich powszechnieobowiązujących układów zbiorowych jestprowadzony przy Federalnym MinisterstwieGospodarki i Pracy (Bundesministerium fürWirtschaft und Arbeit): www.bmwa.bund.de.

cc) Podatki i składki na ubezpieczeniespołeczne dla pracowników

Przedsiębiorstwa w Niemczech są zobowiązane do comiesięcznegoodprowadzania kwoty podatkudochodowego (Lohnsteuer) od wynagrodzenia swoich pracownikówdo urzędu skarbowego. To potrącaniepodatku od wynagrodzeń u źródłaprzychodu podatnika (Lohnsteuerabzugs-verfahren) jest stosunkowo skomplikowane.Od niedawna dużym ułatwieniem dlaprzedsiębiorstw jest tzw. elektronicznezeznanie podatkowe ElStEr (ElektronischeSteuererklärung www.elster.de)umożliwiające złożenie zeznania drogą

elektroniczną. Mniejsze przedsiębiorstwazlecają z reguły obliczanie wynagrodzeńdoradcom podatkowym. Przy większejliczbie pracowników bardziej opłacalnejest zatrudnianie własnych, odpowiedniowykwalifikowanych specjalistów.

Wszyscy pracownicy w Niemczech sąobjęci systemem ubezpieczeń społecznych.Do tego systemu należą: ustawoweubezpieczenie rentowe, ubezpieczeniezdrowotne i ubezpieczenie od bezrobocia.Pracodawca i pracownik uiszczają na rzeczkażdego z tych ubezpieczeń 50% ustawowejskładki. Wysokość składek jestuzależniona od wysokości wynagrodzenia.


Wysokość składki od 1.1.2005:

Rodzaj składki Wysokość składki Wysokość składki ponoszona przez

pracownika/pracodawcę

Ubezpieczenie chorobowe 14,50% 50% / 50%(przeciętna wysokość

składki w kasie chorych AOK)

Ubezpieczenie pielęgnacyjne + dodatek płacony przez 1,70% 50% / 50%

osoby bezdzietne 0,25% pracownik: 100%

Ubezpieczenie emerytalne 19,50 50% / 50%

Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia 6,50% 50% / 50%

Wynagrodzenie, podatek od wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne.Obliczenie wzorcowe (w EUR)

Pracodawca Pracownik Suma

Dochód z pracy (wynagrodzenie) brutto -2.000,00 2.000,00

po potrąceniu podatku

Podatek od wynagrodzenia, klasa podatkowa 3 0,00 -261,41 -261,41Podatek od wynagrodzenia 0,00 0,00Dodatek solidarnościowy 0,00 -14,37 -14,37Podatek na rzecz kościoła 0,00 0,00 0,00

Podatki ogółem 0,00 -275,78 -275,78

Dochód z pracy netto -2.000,00 1.724,22

po potrąceniu składek na ubezpieczenie społeczne

Ubezpieczenie chorobowe -145,00 -145,00 -290,00Ubezpieczenie pielęgnacyjne -17,00 -22,00 -39,00Ubezpieczenie emerytalne i rentowe -195,00 -195,00 -390,00Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia -65,00 -65,00 -130,00

Ogółem pracodawca -422,00Ogółem pracownik -427,00(Ogółem składki na ubezpieczenie społeczne) -849,00

Obciążenia pracodawcy -2.422,00Wypłata pracownika 1.297,22


4. Ograniczony obowiązek podatkowy podatki ogólnie

Polski przedsiębiorca w Dolnej Saksonii podlegaobowiązkowi podatkowemu w Dolnej Saksonii.Ten obowiązek podatkowy jest jednakograniczony, jeżeli istnieją równocześnieobowiązki podatkowe podmiotugospodarczego w Polsce, jako kraju siedzibyfirmy. Istotne znaczenie mają w tej sytuacjiregulacje umowy o unikaniu podwójnegoopodatkowania pomiędzy Polską a Niemcami.Opodatkowanie jest różne w zależności od rodzaju działalności w Niemczech i w Polsce. Celem poniższych ogólnychinformacji o najważniejszych rodzajachpodatków niemieckich jest ułatwienie ichzrozumienia. Dodatkowe wyjaśnienia dotycząumowy o unikaniu podwójnegoopodatkowania. Szczegóły dotycząceopodatkowania różnych form przedsiębiorstwsą przedstawione poniżej w rozdziale D.

a) Podatki od zysku

Obowiązuje ogólna zasada: wszystkie osobyfizyczne, osoby fizyczne w spółkachosobowych płacą podatek dochodowy.Spółki kapitałowe płacą tzw. podatekkorporacyjny. Osoby prowadząceprzemysłową działalność gospodarczą(Gewerbe) – a więc nie osoby/firmywykonujące wolne zawody (adwokaci,lekarze, architekci itd.) – płacą ponadtolokalny (gmina) podatek od działalnościgospodarczej.

aa) Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych(PDOF) obejmuje dochody spółekosobowych: spółek cywilnych, spółekjawnych i spółek komandytowych. Podatekdochodowy jest podatkiem od zysku. Podatkowi dochodowemu od osóbfizycznych podlegają dochody z:

° działalności zakładu

° pracy samodzielnej

° pracy zależnej

° majątku kapitałowego

° wynajmu i dzierżawy

° rolnictwa i leśnictwa

° inne dochody.

Dochody z rolnictwa i leśnictwa, zakładu(Gewerbebetrieb) lub pracy samodzielnejokreśla się jako zysk (Gewinn). Zysk wynikaz nadwyżki przychodu z działalnościgospodarczej po odliczeniu kosztów(czysty zysk) lub z porównania całościmajątku przedsiębiorstwa. Dochody z pozostałych źródeł dochodu wynikają z przychodów, z odliczeniem wszelkichwydatków przeznaczonych na uzyskanie,zabezpieczenie lub utrzymanie przychodu. Stawka podatku dochodowego z zasadyrównomiernie wzrasta i jest dlategookreślana także jako „liniowo-progresywna”.Dochód podatnika opodatkowywany jestw zależności od jego wysokości według 4 stopniowej skali podatkowej. Z powyższej tabeli wynika, że dochód do wysokości kwoty 7 644 EUR rocznie

jest zwolniony od podatku dochodowegood osób fizycznych. Ta kwota dotyczykażdego rodzaju dochodu, niezależnie odwysokości przychodu rocznego. Dotyczy to każdej klasy podatkowej. Kwotaprzekraczająca 52 151 EUR, jest obłożonaw każdym przypadku maksymalną stawkąpodatkową (Spitzensteuersatz) w wysokości 42%. Różne stawkipodatkowe w ramach poszczególnych klassą uzależnione od łącznego dochodurocznego.

W Niemczech obowiązuje tzw. zasadadochodu światowego (Welteinkommens-prinzip) zgodnie z którym podatnicypodlegający nieograniczonemu obowiązkowipodatkowemu podlegają niemieckiemuopodatkowaniu zarówno odnośnie ichdochodów krajowych jak i zagranicznych.Ta zasada obowiązuje w przypadku dochoduzagranicznego jednak z zastrzeżeniemewentualnie obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania(zob. w tym rozdz. pkt 4 c ). Szczególnym rodzajem podatkudochodowego jest podatekod wynagrodzenia, pobierany w przypadku pracy zależnej i uregulowany

w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych(Einkommensteuergesetz – EStG).

bb) Podatek korporacyjny

Podatek korporacyjny jest szczególnymrodzajem podatku dochodowego od osóbprawnych – dotyczy więc przede wszystkimspółek kapitałowych GmbH (Sp. z o.o.) lub AG (S.A.). Podstawą opodatkowaniajest dochód zrealizowany przezprzedsiębiorstwo (korporację) w ciągujednego roku. Obok ustawy o podatkukorporacyjnym stosuje się także ustawę o PDOF. W przypadku, gdy spółkakapitałowa wygospodaruje zysk, ten zyskjest podstawą opodatkowania spółkikapitałowej podatkiem korporacyjnym. Jeżelizrealizowany zysk spółki będzie wypłacanywspólnikom, wspólnicy musząopodatkować ten zysk jako dochody z udziału w spółce. Jeżeli wspólnik jestspółką kapitałową otrzymane dywidendysą zwolnione od podatku kapitałowego. Zgodnie z tzw. procedurą opodatkowaniapołowy dochodów (Halbeinkünfteverfahren),który obowiązuje od 2002 r., osoby

Przykład

dochód roczny stawka podatkowa w % dot. tej kwoty dochodu< 7644 EUR dochód zwolniony od podatku< 12749 EUR 15 do 23.97< 52151 23.98 do 42> 52151 42


Przykład (uproszczony)

wynik roczny 1000podatek od prowadzenia działalności gospodarczej (Gewerbesteuer) (20%) - 200

przychód roczny 800podatek korporacyjny (25%) - 200dodatek solidarnościowy (1,5%) - 12 wynik/zysk po uiszczeniu podatków 588

fizyczne będące udziałowcami musząopodatkować uzyskane dywidendy tylko w połowie wysokości.Stawka podatku korporacyjnego wynosi25%. Wypłata zysku podlega z zasadypodatkowi od zysku z kapitału w wysokości25% (podatek u źródła dochodu).

Osoby prawne, które nie sprawują funkcjikierowniczych w Niemczech oraz nie mająsiedziby w RFN, podlegają ograniczonemuobowiązkowi podatkowemu (patrz w tymrozdz. punkt 4 c).

cc) Podatek od prowadzenia działalności gospodarczej

Wszystkie podmioty prowadzące tzw. przemysłową działalność gospodarczą(Gewerbe), a więc poza przedstawicielamiwolnych zawodów (adwokat, lekarz,architekt itp.), są zobowiązane do uiszczaniamiejscowego podatku od prowadzeniadziałalności gospodarczej (Gewerbesteuer)niezależnie od formy prawnejprzedsiębiorstwa. Podatek jest obliczanywg stawki podatku od działalnościgospodarczej (Hebesatz), której wysokośćjest różna w zależności od gminy. Stawkapodatku wynosi 10% – 20% od zysku,może być jednak odpisana od podatkudochodowego i korporacyjnego jako kosztuzyskania przychodu firmy – efektywneobciążenie zysku tym podatkiem wynosidlatego ok. 7%.

b) Podatki obrotowe

aa) Podatek od towarów i usług

Fiskus niemiecki pobiera podatek od towarów i usług VAT (Umsatzsteuer,USt.) w wysokości obecnie 16% (2005 r.).Wystawiający fakturę wykazuje w fakturzei dolicza do ceny usługi lub towaru kwotęVAT w wysokości 16%. Kwota podatkuVAT wykazana w fakturze musi byćodprowadzona do urzędu skarbowego,także jeśli klient tej faktury jeszcze niezapłacił. Przedsiębiorca może odliczyćkwotę podatku VAT, który zapłacił swoimdostawcom. W wyniku tego uprawnieniado odliczenia podatku VAT naliczonegoprzez dostawców do faktury (Vorsteuer-abzugsberechtigung) płatnik podatku VATpłaci 16% VAT od kwoty różnicy pomiędzydochodami a wydatkami, o ile podlegająone podatkowi VAT.

bb) Podatek od nabywania nieruchomości

Wszelkie dyspozycje dotyczące nieruchomościpołożonych w Niemczech są obłożonepodatkiem w wysokości 3,5% wartościnieruchomości.

c) Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania

Obywatele Polscy prowadzący działalnośćgospodarczą w Dolnej Saksonii nie podlegająrównocześnie pełnemu podatkowi polskiemui niemieckiemu. Ich opodatkowanie jest uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności oraz formy prawnej przedsiębiorstwa.Firma założona w Niemczech ma tutajswoją siedzibę i podlega z regułypodatkom niemieckim. Aby zapobiecsytuacjom „podwójnego opodatkowania”Polska i Niemcy zawarły umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania(UoUPO – Abkommen zur Vermeidung derDoppelbesteuerung/ Doppelbesteuerungs-abkommen (DBA)). Aktualna, obowiązująca od 1 stycznia2005 r. wersja UoUPO pomiędzy Polską a Niemcami podpisana została 19 grudnia2004 r. Publikacja ustawy w Polsce nastąpiłajednak z niewielkim opóźnieniem w Dzienniku Ustaw 05.12.90 z dn. 20.01.05r., wskutek czego stawia się pytanie, czy polskie organy podatkowe w okresieprzejściowym od 1 stycznia 2005 r. do chwili formalnej publikacji nowejumowy w Polsce będą stosować przepisystarej lub nowej UoUPO. Ustawa o UPO jest z zasady umowąmiędzynarodową pomiędzy dwomapaństwami, regulującą zakres stosowaniaprawa podatkowego odnośnie dochodówuzyskanych na terenie danego państwa.Strony umowy zobowiązują się wzajemniedo wyłączenia dochodów, które w UoUPOsą zastrzeżone w całości lub częściowo


opodatkowaniu w kraju drugiej stronyumowy, od opodatkowania lub do stosowania zniżek. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowaniamają np. zapobiec pełnemuopodatkowaniu dochodów obywatela w obu krajach, który mieszka w jednymkraju, a uzyskuje dochody w drugim.

UoUPO nie ma jednak zastosowania do wszystkich podatków.

Po stronie niemieckiej UoUPO dotyczypodatku dochodowego od osób fizycznych,podatku korporacyjnego i podatku od działalności gospodarczej, a po stroniepolskiej PDOF i PDOP.

Umowa dotyczy osób/firm mających swojąsiedzibę w Niemczech albo w Polsce lub w obu krajach (rezydenci). Osoba/firma jest rezydentem w tym kraju,w którym ma miejsce zamieszkania, stałegopobytu, kierownictwo przedsiębiorstwalub w którym spełnia podobne warunki.Jeżeli przedsiębiorstwo jest rezydentem w tym rozumieniu zarówno w Polsce jak i w Niemczech, w sytuacji konfliktowejistnieje domniemanie, że jest rezydentemtylko w tym kraju, w którym działafaktyczny zarząd firmy. W przypadku osobyfizycznej decydujące znaczenie ma stałemiejsce zamieszkania, a w raziewątpliwości centrum interesów życiowych.Artykuły 6 do 23 polsko-niemieckiej UoUPOregulują kompetencje podatkowe stron. Polsko-niemiecka UoUPO przewiduje takżeszereg wyjątkowych rozwiązań w szczególnych przypadkach, które jednak

w tym miejscu nie mogą być omówione.Tekst niemieckiej wersji UoUPO znajdujesię m.in. na stronie internetowejFederalnego Ministerstwa Finansówwww.bundesfinanzministerium.de.

Obywatel Polski (rezydent w Polsce),wykonujący pracę zależną w Niemczechlub prowadzący w Niemczech samodzielnądziałalność gospodarczą może opodatkowaćswoje dochody w Polsce, jeżeli w rokukalendarzowym przebywał w Niemczechnie dłużej niż 183 dni. Ponadtowynagrodzenie nie może być płaconeprzez obywateli niemieckich lub przedsię-biorstwa (zakłady) niemieckie. Ten wyjątek od reguły opodatkowania w kraju, w którym jest wykonywana praca/działalność gospodarcza, nie dotyczypracowników najemnych. Wynagrodzeniepracowników najemnych podlegaopodatkowaniu w kraju, w którym jestwykonywana praca. Dochody obywatela polskiego zrealizowanew Niemczech w wyniku pracy samodzielnejlub z majątku kapitałowego wzgl. dywidendypodlegają zwyczajnemu niemieckiemuopodatkowaniu. Polska zwalnia te dochody od polskiego opodatkowania.

Jeżeli obywatel polski uzyskuje dochodytakże w Polsce, fiskus polski obciążapodatkiem tylko te dochody; taryfapodatkowa (stawka procentowa) jest jednakokreślana według dochodu z Niemiec i Polski(tzw. zastrzeżenie progresji wg UoUPO).

Dochody obywatela polskiego z tytułuwykonywania funkcji w radzie nadzorczej

w Niemczech podlegają podatkowiniemieckiemu. Polska obciąża te dochodyrównocześnie podatkiem polskim, odliczajednak podatek zapłacony w Niemczech(metoda zaliczenia podatku płaconego w drugim kraju).

d) Zgłoszenie w urzędzie skarbowym

Jednocześnie z założeniem spółki musinastąpić także zgłoszenie we właściwymdla miejsca siedziby urzędzie skarbowym.Urząd skarbowy automatycznie nadajeprzedsiębiorcom numer podatkowy (Steuer-nummer). W przypadkach, gdy założenieprzedsiębiorstwa wymaga formy notarialnej,jak np. założenie spółki z ograniczonąodpowiedzialnością, to notariusz zawiadamiawłaściwy urząd skarbowy. Po notarialnymsporządzeniu aktu założycielskiego i dalszychdokumentów dotyczących założenia spółkinotariusz jest zobowiązywany poinformowaćwłaściwy urząd skarbowy o założeniuspółki i przesyłać odpowiednie dokumentyzałożycielskie.

Urząd skarbowy jednocześnie przesyłaspółce w celu rejestracji podatkowejkwestionariusz „Założenie spółki kapitałowej”(Gründung einer Kapitalgesellschaft). Ten kwestionariusz musi zostać wypełniony i podpisany przez pełnomocnikazarządzającego spółką z ograniczonąodpowiedzialnością i odesłany do urzęduskarbowego.

e) Numer identyfikacji podatkowej dla potrzeb VAT

Gdy przedsiębiorstwo planuje działaćtransgranicznie, musi złożyć dodatkowywniosek do Federalnego Urzędu ds. Finansów o wydanie numeruidentyfikacji podatkowej dla potrzeb VAT(Umsatzsteuer- identifikationsnummer,Umsatz-ID-Nr.).

Na wewnętrznych granicach UE zniesionazostała celna kontrola graniczna. W ramach stosunków handlowych międzyprzedsiębiorstwami z obszaru UE towarywchodzą na teren innego kraju UE bezobciążania ich podatkiem VAT. Obciążeniepodatkiem VAT następuje dopiero w krajuprzeznaczenia. Przedsiębiorcy, którzy biorąudział w handlu wewnątrzunijnym,otrzymują więc w celu opodatkowania –poza numerem podatkowym wydanymprzez miejscowo właściwy urząd skarbowy– dodatkowo własny numer identyfikacyjnypodatku VAT (Umsatz-ID-Nr.). Numeridentyfikacyjny VAT jest wydawanywyłącznie przez Federalny Urząd ds. Finansów(Bundesamt für Finanzen). Wniosek o numer należy kierować w formiepisemnej do filii tego urzędu w Saarlouis.

D. Formy prawne działalności gospodarczej 3736 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii

1. Formy prawne działalności gospodarczej na terenie Niemiec - zarys

a) Uwagi ogólne

Przedsiębiorcy zagraniczni mają prawo do prowadzenia stałej działalnościgospodarczej na terytorium Niemiec.Katalog form prawnych możliwych do zastosowania sięga od prawnieniesamodzielnego oddziału poprzezsamodzielne przedsiębiorstwo-córkę aż do założenia całkiem nowegoprzedsiębiorstwa. Wybierając formę prawnąprzyszłej swojej działalności przedsiębiorcazagraniczny powinien wybrać tę formęprawną, która jest właściwa dla jegospecyficznej sytuacji gospodarczej. Wybórodpowiedniej formy prawnej działalnościuzależniony jest przede wszystkim od kształtu i zakresu planowanejdziałalności, od oczekiwań rynku i od warunków opodatkowania.

b) Formy prawne działalności

Działalność gospodarcza może byćprowadzona na terenie Niemiec w następujących formach:

Firmy jednoosobowe:

° Jednoosobowa firma handlowa (Einzel-kaufmännisches Unternehmen, e. Kfm)

Jednostki niesamodzielne:

° Biuro reprezentacyjne (Repräsentanz)

° Oddział niesamodzielny (Zweigniederlassung)

Osobowe spółki handlowe:

° Spółka cywilna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR)

° Spółka partnerska (Partnerschaftsgesell-schaft)

° Europejskie zjednoczenie gospodarcze na bazie wspólnych interesów (Europäische Wirtschaftliche Interessenvereinigung, EWIV)

° Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft,OHG)

° Spółka komandytowa (Kommanditgesell-schaft KG; GmbH & Co KG)

° Spółka cicha (Stille Gesellschaft)

Kapitałowe spółki handlowe:

° Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH)

° Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG)

° Europejska spółka akcyjna (SE)

° Spółka komandytowo-akcyjna (Komman-ditgesellschaft auf Aktien, KGaA)

Formy prawne działalności różnią się podwzględem samodzielności organizacyjnej.Spółki kapitałowe są osobami prawnymi i mogą jak osoby fizyczne nabywać prawai zaciągać zobowiązania we własnymimieniu. Spółki osobowe są natomiasttylko częściowo zdolne do nabywania praw

D. Formy prawne działalności gospodarczej we własnym imieniu: mogą one wprawdziebyć stroną postępowania sądowego (wnieśćpozew i być pozwane); pod względemopodatkowania dochodów są jednak„przejrzyste”; nie spółka, lecz wspólnicystanowią podmiot opodatkowania.Ze wszystkich możliwych form prawnychnajwiększą popularnością cieszy się w Niemczech spółka z ograniczonąodpowiedzialnością (ok. 850 tys.zarejestrowanych spółek). Forma spółkiakcyjnej w Niemczech jest faworyzowana,w odróżnieniu do innych państweuropejskich, zwłaszcza przez większeprzedsiębiorstwa. Na terenie Niemiecistnieje około 12,5 tys. spółek akcyjnych.W ostatnich latach ich liczba wyraźniewzrosła przede wszystkim z powodu kilkuustawowych ułatwień.

Forma spółki komandytowej, nie cieszy siędużym powodzeniem z powoduniekorzystnej regulacji odpowiedzialnościprawnej; z około 100 tys. zarejestrowanychspółek tylko około 25 tys. funkcjonuje w formie spółki komandytowej. Znaczniewiększą część, bo około 75 tys. stanowiąspółki w formie spółki komandytowej, w której spółka z ograniczonąodpowiedzialnością jest komplementariuszem(GmbH & Co. KG). Ta forma prawnapozwala na pośrednie ograniczenieodpowiedzialności poprzez udział spółkikapitałowej jako wspólnika odpowiedzialnegoosobiście.

2. Przedstawicielstwo, biuro reprezentacyjne (Repräsentanz)

Pierwszym krokiem do własnegoprzedsiębiorstwa w Niemczech jest częstobiuro reprezentacyjne (przedstawicielstwo).Oba pojęcia, które są w praktyce stosowanew związku z zakładaniem przedsiębiorstwa,nie wynikają z niemieckiego prawa działalnościgospodarczej, ani z prawa handlowego.Przedstawicielstwo jest w rzeczywistości z reguły organizacyjnie niesamodzielnąjednostką gospodarczą w kraju docelowymutworzoną przede wszystkim w celupopularyzacji przedsiębiorstwa zagranicznegow kraju docelowym i utrzymywaniakontaktów – przedstawicielstwo nie prowadzi jednak samodzielnej działalnościgospodarczej. Przede wszystkim nie zawierasamodzielnie kontraktów, lecz je co najwyżejprzygotowuje.

3. Oddział/Zakład (Zweigniederlassung)

Następnym krokiem do wejścia na rynekniemiecki może być dla przedsiębiorstwzagranicznych założenie oddziału (Zweig-niederlassung). Oddział samodzielny jest zakładem fizycznie(przestrzennie) oddzielonym od głównegoprzedsiębiorstwa za granicą, posiadającymograniczoną odpowiedzialność. Warunkiemklasyfikacji jako oddziału nie jest jegodziałalność w pełnym zakresie. Ta (ograniczona)samodzielność oddziału może wyrażać się w istnieniu własnego kierownictwa z prawemdo decydowania, wyodrębnionej księgowościi dyspozycji własnymi środkami operacyjnymi.

D. Formy prawne działalności gospodarczej 3938 D. Formy prawne działalności gospodarczej

Oddział nie jest samodzielną osobą prawną,zagraniczne przedsiębiorstwo macierzystepozostaje podmiotem wszystkich praw i zobowiązań.

Cała organizacja niemieckiego oddziałupodlega więc zagranicznemu przedsiębiorstwumacierzystemu i prawu obowiązującemu w danym kraju. Także zagadnienia dotyczącewewnętrznego prawa spółki, na przykładdecyzja, czy podjęcie działalności gospodarczejw Niemczech wymaga zmiany statutuprzedsiębiorstwa macierzystego, podlegają z reguły prawu kraju, w którym mieści sięgłówna siedziba przedsiębiorstwa. To niezmienia jednak faktu, że oddział jako takipodlega przepisom prawa niemieckiego.

Założenie oddziału następuje przez faktycznepodjęcie działalności gospodarczej. Może tonastąpić przez otwarcie lokalu użytkowegolub także już przez samo otwarcie kontabankowego.

Prowadzenie działalności w formie oddziałunie wymaga według niemieckiego prawaminimalnego kapitału. Uwzględnić należyjednak ewentualnie ustawowe wymaganiadotyczące minimalnego wyposażenia oddziałukapitałem, które obowiązują w kraju głównejsiedziby przedsiębiorstwa.

W związku ze swoją samodzielnościąorganizacyjną oddział działający w Niemczechpodlega zgłoszeniu do rejestru handlowego.Wpis do rejestru handlowego ma tylkocharakter dokumentujący (deklaratywny).

Oddział może wnosić pozwy do sądu lub być pozywany, inaczej niż w przypadkuprzedstawicielstwa, w miejscu wpisaniaoddziału do rejestru. Niezależnie od tegoprzedsiębiorstwo musi zgłosić swój oddziałtakże we właściwym urzędzie do sprawgospodarczych (miasto, gmina).

4. Jednoosobowa firma handlowa (Einzelkaufmännisches Unternehmen, e.Kfm.)

Każda osoba, która osobiście i bezpośredniowykonuje działalność gospodarczą (kupiecką)w rozumieniu niemieckiego kodeksuhandlowego, prowadzi tzw. jednoosobowąfirmę handlową. Kodeks handlowy używa w tym wypadku pojęcia „transakcjihandlowej” („Handelsgeschäft”). Właścicieljednoosobowej firmy handlowej prowadzidziałalność osobiście i bezpośrednio. Ponosirównież pełną odpowiedzialność za zobowiązania z tej działalności i nie może tej odpowiedzialności całkowicie ograniczyć.Tylko w pojedynczych przypadkach istniejemożliwość ograniczenia odpowiedzialności na podstawie umowy. Właścicieljednoosobowej firmy handlowej nie musi, ale może zarejestrować swoją działalnośćw rejestrze handlowym. Jeśli właściciel swojądziałalność zarejestrował musi wtedy dodaćdo swojego nazwiska skrót „e. Kfm.”(właściciel jednoosobowej firmy handlowej)lub w przypadku właścicielki „e. Kfr.” alboogólnie „e. K.”, pozatym może występowaćtakże pod inną nazwą (trade name).

Prowadzenie działalności przez cudzoziemcajest możliwe tylko pod warunkiem, żeprzebywa w kraju lub prowadzone przezniego przedsiębiorstwo nie stanowi oddziałuprzedsiębiorstwa zagranicznego.

5. Spółka cywilna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR)

Spółka cywilna (partnership) – zwana takżespółką kodeksu cywilnego (BGB-Gesellschaft)- stanowi w prawie niemieckim podstawowąformę spółki osobowej. Ta forma spółki jesturegulowana w kodeksie cywilnym i stanowizwiązek kilku osób, które zobowiązały się do realizacji wspólnego celu. Pod tymwzględem spółka cywilna różni się od innychwspólnot, które są wspólnym podmiotemwszelkich praw i zobowiązań, ale nie dążą do wspólnego celu (wspólność majątkuspadkowego, wspólnota gruntowa). Na podstawie zmienionego w ostatnim czasieorzecznictwa spółka cywilna posiada zdolnośćpodmiotu prawnego, na przykład może byćwpisana do księgi wieczystej jako właściciel i ma prawo wnieść pozew do sądu, jakrównież być pozywana. Forma spółki cywilnej jest często używanaprzez przedstawicieli wolnych zawodów, np. przez adwokatów, doradcówpodatkowych, biegłych rewidentów (częstostosuje się w tym przypadku określenie„Sozietät” czyli spółka wolnych zawodów),inżynierów (wspólnota inżynierska) lub lekarzy(wspólny gabinet lekarski, zespół gabinetów).Spółka cywilna jest także faworyzowaną i właściwą formą w zakresie działalnościpośredników nieruchomościami (własność,

dysponowanie i zarządzanienieruchomościami), o ile ta działalność nie jestwykonywana w ramach organizacji kupieckiej.Do czasu reformy kodeksu handlowegospółka cywilna była także właściwą formąorganizacyjną do prowadzenia mniejszychspółek osobowych w zakresie usług, które nie wymagały organizacji kupieckiej. Formaspółki cywilnej jest ponadto często stosowanai właściwa w przypadku grup wykonawców(na przykład przy większych projektachbudowlanych lub w ramach innych wspólnychprojektów) oraz konsorcjów (na przykładkonsorcjum finansujące). Wspólnicy nie mogąw ramach spółki cywilnej ograniczyć swojejodpowiedzialności tylko i wyłącznie do kapitału spółki; przedsięwzięta w praktycepróba ograniczenia odpowiedzialności spółkicywilnej poprzez prowadzenie działalnościpod firmą GbR mbH (spółka cywilna z ograniczoną odpowiedzialnością) nie została uznana przez orzecznictwo.

6. Spółka partnerska (Partnerschaftsgesellschaft)

Forma prawna spółki partnerskiej (partnershipcompany) została wprowadzana w 1998 r. i może być stosowana jako formaorganizacyjna spółki tylko przez osobywykonujące wolne zawody (na przykład przezadwokatów). Osoby prowadzące działalnośćgospodarczą w zakresie przemysłu lub handlunie mogą tworzyć spółki partnerskiej. Spółkapartnerska jest ukształtowana podobnie jakspółka jawna (Offene Handelsgesellschaft,OHG), jednak nie jest spółką handlową. Z tego powodu spółka partnerska nie musi


być zgłoszona do rejestru handlowego, lecz do szczególnego rejestru partnerskiego(Partnerschaftsregister). Partnerstwo pozwala na ustalenie pewnych ograniczeń w zakresie obowiązującej odpowiedzialnościwspólników. Forma prawna spółki partnerskiejnie osiągnęła dotychczas większego znaczeniaw praktyce niemieckiego życia gospodarczego.

7. Spółka cicha (Stille Gesellschaft)

Spółka cicha (silent partnership) wzgl. udział cichy stanowi spółkę wewnątrz spółki,zawartą tylko pomiędzy stronami, która w stosunkach prawnych wobec osób trzecichw ogóle nie występuje. Wspólnicy spółkicichej posiadają udziały w przedsiębiorstwiewłaściciela. W przypadku gdy właścicielemjest spółka, na przykład spółka z ograniczonąodpowiedzialnością lub spółka komandytowa,cichy wspólnik prawnie w tej spółce nieuczestniczy.

Właściciel może założyć cichą spółkę tylko z jednym wspólnikiem. W razie zamiaruwspółpracy z większą liczbą wspólnikówwłaściciel spółki występującej jawnie musizałożyć spółkę cichą z każdym wspólnikiemosobno. Istnieje także możliwość założeniaspółki cichej przez wszystkich wspólników,którzy chcą mieć udział cichy - ta spółka cicha jest wtedy wspólnikiem cichym obokwłaściciela spółki działającej jawnie.

8. Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft, OHG)

Spółka jawna (partnership) jest podstawowąformą handlowej spółki osobowej. Każdy zewspólników ponosi osobistą odpowiedzialnośćza zobowiązania spółki do wysokości swojegoprywatnego majątku, bez innych ograniczeń i solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Spółkajawna jest właściwą formą prawną przedewszystkim dla mniejszych przedsiębiorstw z niższym wkładem kapitałowym, w którychwspólnicy świadczą pracę z reguły osobiście. Spółka jawna jako spółka osobowa nie posiadaosobowości prawej, przyznaje się jej prawnąsamodzielność. Spółka jawna ma w tensposób możliwość prowadzenia przedsiębiorstwapod własną firmą, nabywania własności lub występowania przed sądem.

9. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft, KG)

Spółka komandytowa (limited partnership)jest szczególną formą spółki jawnej. Istotnaróżnica polega na tym, że wspólnicy spółkikomandytowej dzielą się na dwie grupy.Podczas gdy przynajmniej jeden wspólnikponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (komplementariusz),pozostali wspólnicy (komandytariusze)ponoszą odpowiedzialność tylko do wysokościsumy komandytowej zadeklarowanej w umowie i faktycznie wpłaconej.

10. Spółka komandytowa ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jako komplementariuszem (GmbH & Co. KG)

Spółka GmbH & Co. KG jest szczególnymtypem spółki komandytowej, a w związku z tym z zasady spółką osobową. Szczególnącechą tego typu spółki jest osobowość prawnawspólnika odpowiedzialnego osobiście(komplementariusza), który nie jest osobąfizyczną jak w przypadku zwyczajnej spółkikomandytowej, lecz spółką z ograniczonąodpowiedzialnością (GmbH / Sp. z o.o.). Ta spółka GmbH jest spółką kapitałową (zob. rozdz. Spółka z ograniczonąodpowiedzialnością), której odpowiedzialnośćwobec wierzycieli jest ograniczona do wysokości kapitału spółki. W wyniku tejkonstrukcji, która przez niemieckie orzecznictwood dawna uznana jest jako dopuszczalna,odpowiedzialność spółki komandytowej jestograniczona w ten sam sposób, jak w przypadkuspółek kapitałowych.

11. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH)

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest mniejszą formą spółek kapitałowych i jest najbardziej popularną formą prawnąspółki w Niemczech. Spółka GmbH jestzwyczajowo stosowaną formą spółki dla małych i średnich przedsiębiorstw. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może byćzawiązana w każdym prawnie dozwolonymcelu (cel zarobkowy, użyteczności publicznejlub polityczny). Ponieważ warunkiem tej formy prawnej nie jest prowadzeniekupieckiej działalności gospodarczej(kaufmännisches Gewerbe) może byćstosowana także przez rzemieślników lub osoby prowadzące drobną działalnośćgospodarczą (Kleingewerbe).

Spółka GmbH różni się od spółki akcyjnejswoją raczej personalnie ukierunkowanąstrukturą. Spółka GmbH nie może wydawaćpapierów wartościowych, w których sązagwarantowane prawa do udziałów w spółce.Zbywalność jest dodatkowo ograniczona przezsurowe wymagania formalne przy przenoszeniuudziałów w spółce. Z drugiej strony spółkaGmbH podlega mniejszej ilości formalnychprzepisów niż spółka akcyjna. Stosunki prawnespółki GmbH reguluje ustawa o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH-Gesetz). Szczególnie stosunki międzywspólnikami oraz stosunek wspólnikówwobec spółki są uregulowane w statucie.Statut spółki musi zawierać obowiązkoweminimalne uregulowania zawarte w ustawie.


Ponadto statut może obejmować dalszeuzgodnione przepisy. W porównaniu ze spółką akcyjną i prawem spółek z ograniczoną odpowiedzialnościąobowiązującym w niektórych innychpaństwach statut spółki może odbiegaćtakże od reguł ustawowych, o ile przepisy te nie obowiązują bezwzględnie.

Spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąpoświęcony jest cały rozdział E niniejszegoopracowania.

12. Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG)

Forma spółki akcyjnej jest stosowana w Republice Federalnej Niemiec z reguły tylkodla dużych przedsiębiorstw. Spółka akcyjnajest jedyną formą spółki posiadającą bezdalszych przeszkód dostęp do publicznychrynków finansowych, co pociąga za sobąrównocześnie obowiązek przestrzeganialicznych przepisów kontrolnych mających na celu ochronę akcjonariuszy.

Od sierpnia 1994 roku istnieje możliwośćzałożenia tzw. małej spółki akcyjnej, która jest przeznaczona dla ograniczonego kręguakcjonariuszy i nie podlega z tego powodu aż tak wielu przepisom formalnym jak „duża” spółka akcyjna.

13. Europejskie Zjednoczenie Gospodarczena bazie wspólnych interesów (Europäische Wirtschaftliche Interessen-vereinigung, EWIV)

Unia Europejska wprowadziła tę formę prawnąw roku 1985 rozporządzeniem wiążącymwszystkie państwa członkowskie UniiEuropejskiej (European Economic InterestGrouping, E.E.I.G); rozporządzenie o EWIVjest w tych krajach częścią ich porządkuprawnego, a w stosunku do EWIV z siedzibąw Niemczech stosuje się z zasady prawodotyczące spółki jawnej.

EWIV nie może osiągać zysków; celprzedsiębiorstwa EWIV jest ograniczony do organizacji wspólnych zadań, jak np.wspólnej działalności badawczo-rozwojowej,wspólnego marketingu itd. Członkami EWIVmogą być tylko osoby (firmy) z siedzibą w jednym z państw Unii Europejskiej, nie z krajów trzecich, także nie z Norwegii lub Szwajcarii.

Forma prawna EWIV nie osiągnęła do tej pory istotnego znaczenia; w Niemczechzarejestrowanych było w 2005 roku tylko ok. 176 stowarzyszeń EWIV.

14. Societas Europaea (SE) /Europejska Spółka Akcyjna (ESA)

W październiku 2004 roku wprowadzono po raz pierwszy jednolitą europejską formęprawną dla spółek kapitałowych w postacieuropejskiej spółki akcyjnej. Przedsiębiorstwamogą ujednolicać w ten sposób swojestruktury poza granice kraju. SE możepowstać przez przekształcenie, łączenie lub przez założenie holdingu lub spółki-córki.Założenie SE jest jednak możliwe tylko wtedy,jeżeli spółki założycielskie mają swoje siedzibyw różnych państwach członkowskich UniiEuropejskiej względnie posiadają spółkę-córkęalbo oddział w innym państwie członkowskim UE. Kapitał zakładowy SE jest rozłożony na akcje i musi wynosić przynajmniej 120 000 EUR.Głównym organem SE jest walne zgromadzenie.Ponieważ spółka SE podlega z reguły przepisomprawa państwa członkowskiego, w którymma swoją siedzibę, kompetencje walnegozgromadzenia zależą od tego właściwegoprawa krajowego. Spółka SE musi uregulowaćw statucie swoją strukturę - możliwe jeststosowanie angielskiego board-system lub systemu dualnego (zarząd / radanadzorcza). Spółki SE z siedzibą w Niemczechmogą więc wybrać angielski board-system.Spółka odpowiada wobec wierzycielimajątkiem spółki, przy czym każdy akcjonariuszodpowiada aż do wysokości swojego kapitałuakcyjnego.

15. Zagraniczne formy prawne

Niemieckie prawo spółek, włącznie z prawemhandlowym dotyczącym strukturprzedsiębiorstwa (np. rachunkowości), jestukształtowane przez dyrektywy i rozporządzeniaunijne, podobne do rozwiązań stosowanychw innych krajach UE. Jednak pomimoprowadzonej harmonizacji prawa w krajachUE w zakresie prawa spółek istnieją nadalliczne różnice w rozwiązaniach i szczególneuregulowania. Niezależnie od tych różnicspółki SE, które zostały założone w innymkraju członkowskim UE zgodnie z przepisamitego kraju, muszą być uznane także w Niemczech. Republika Federalna Niemiecmusi więc uznać osobowość prawną innychspółek europejskich także w przypadku, gdy działalność gospodarcza tych spółek jest wykonywana wyłącznie w Niemczech. W wyniku tego brytyjska spółka typu Limited,założona zgodnie z przepisami brytyjskimi,może prowadzić swoją działalność gospodarcząw całości na terenie Niemiec, bez utratyzdolności procesowej oraz prawnej.

E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 45

w takiej spółce na podstawie zwyczajnejnotarialnej umowy kupna-sprzedaży udziałów.Po zgłoszeniu do rejestru, publikacji oraz pooddaniu wymaganej gwarancji przez nowyzarząd do rejestru handlowego, spółka możepodjąć działalność gospodarczą bez ryzykaponoszenia pełnej osobistej odpowiedzialności.Za nabyciem spółki już istniejącej przemawiaponadto tryb załatwiania formalności.

Przy zakładaniu nowej spółki przezprzedsiębiorstwo zagraniczne wymagane sąprzede wszystkim dokumenty potwierdzającejego istnienie oraz dokumenty potwierdzająceuprawnienia pełnomocników, co najmniejpoświadczony wypis z rejestru handlowegoinwestora. Dokumenty muszą być z regułytakże zalegalizowane przez niemieckąambasadę lub konsulat w formie uproszczonejlub posiadać odpowiednie adnotacje o legalizacji. Ponadto te dokumenty musząbyć przetłumaczone dla sądów niemieckichna język niemiecki przez tłumaczaprzysięgłego. Te przygotowania wymagają zwykle od trzechdo czterech tygodni czasu na opracowania;do tego dochodzą opłaty i koszty konsultacjiklienta z adwokatem. W przypadku przejęcia udziałów spółki jużistniejącej (założonej „na zapas”) te formalnościnie są wymagane. Niemieckie sądy nie żądajążadnych dalszych informacji dotyczącychwspólników spółki, ponieważ spółka istniejejuż jako samodzielna osoba prawna.

3. Firma (nazwa spółki)

Firma spółki GmbH jest jej nazwą, pod którąspółka występuje w obrocie prawno-gospodarczym. Firma może być utworzona z nazwiska właściciela (nazwy podmiotu) lub także odnosić się do produktów lub usługspółki. Dopuszczalne są także firmy całkowiciefantazyjne. Przy wyborze firmy należy jednakwziąć pod uwagę, że firma musi umożliwiaćwyraźnie odróżnianie od innych spółek.Problematyczne są dlatego nazwy pospolitelub często występujące nazwiska jak np. „Müller GmbH”; nazwy tego typu musząbyć w większości przypadków uzupełnione o dodatek indywidualizujący. Oprócz tegofirma musi odróżniać się od innych firmmiejscowych. Z tego powodu należy w raziewątpliwości przed podjęciem ostatecznejdecyzji o przyszłej firmie zasięgnąć informacjiwe właściwej izbie przemysłowo-handlowej(IHK, por. rozdz. F), czy wybrana nazwafirmowa jest prawnie dopuszczalna i wystarczająco odróżnia się od innych firmmiejscowych.

Przy wyborze firmy należy w każdym przypadkudodatkowo sprawdzić, czy firma nie naruszaprawa znaków towarowych. Naruszenie prawaznaków towarowych nie jest sprawdzane aniprzez sąd podczas zgłoszenia spółki do rejestruhandlowego, ani też przez miejscową izbęprzemysłowo-handlową. Zaniedbanie kontroliw zakresie prawa znaków towarowych pociągaza sobą w przypadku naruszenia prawochronnych przysługujących innym podmiotomczęsto znaczne koszty i trudności dla właścicielanowej spółki. Z tego powodu dopuszczalnośćoznaczenia firmowego powinna być sprawdzona

44 E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH

E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością– GmbH

1. Warunki powstania spółki

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąmoże być utworzona przez jedną lub większąliczbę osób. Wspólnikami mogą być zarównoosoby prawne jak i fizyczne. Inaczej niż w regulacjach prawnych innych krajów z pełnego ograniczenia odpowiedzialnościkorzystają także osoby prawne będącejedynym wspólnikiem GmbH. NiemieckaGmbH może być także zawiązana przez inną jednoosobową GmbH.

W przypadku spółki jednoosobowej kapitałzakładowy w wysokości co najmniej 25 000 EUR musi być wniesiony w całości lub zagwarantowany. W spółkach z kilkomawspólnikami musi być wniesione tylko co najmniej 25% wkładów kapitałuzakładowego, ale nie mniej niż 12 500 EUR.

Wspólnicy spółki z ograniczonąodpowiedzialnością muszą być podani do rejestru handlowego imiennie, jednakinaczej niż w przypadku wspólników spółki osobowej, nie podlegają wpisowi i opublikowaniu w rejestrze.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnościąistnieje, tak jak w spółce akcyjnej, możliwośćwniesienia wkładów niepieniężnych (aportu),których wartość musi być wykazana w sprawozdaniu o założeniu spółki w oparciu o aporty.

2. Warunki odpowiedzialności spółki w organizacji

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąpowstaje dopiero w momencie wpisu do rejestru handlowego. W czasie międzysporządzeniem umowy spółki w formie aktunotarialnego a wpisem do rejestru handlowegopowstaje spółka w organizacji, tzw. spółkazałożycielska z ograniczoną odpowiedzialnością(„spółka wstępna” / Vor-GmbH). W tej fazieprzejściowej, która może trwać od sześciutygodni do trzech miesięcy, spółka ma już praworozwijania swojej działalności gospodarczej.Spółka w organizacji podlega co prawda z zasady regułom ustanowionym w statuciespółki i odpowiednio także niektórym przepisomprawa dotyczącym spółki z ograniczonąodpowiedzialnością. Ponieważ jednak taspółka jeszcze nie istnieje, na tym etapie niedziała też ograniczenie odpowiedzialności.Do czasu zarejestrowania spółki, czyli w okresie 6 tygodni do ponad 3 miesięcy,wspólnicy odpowiadają za zobowiązaniabez ograniczeń swoim własnym majątkiem.

Ze względu na tę lukę w ograniczeniuodpowiedzialności do czasu rejestracji właśnieinwestorzy zagraniczni często decydują się nanabycie spółki już wcześniej założonej. Takiespółki założone „na zapas” (Vorratsgesell-schaften) np. przez firmy doradcze są jużzarejestrowane w rejestrze handlowym, nie prowadzą jednak żadnej działalnościgospodarczej. Inwestorzy mogą objąć udziały


b) Udziały w spółce

Ogólna liczba udziałów spółki GmbHzależy od liczby wspólników. Rozłożenieudziałów na wartości abstrakcyjne jestpraktyce spółek GmbH z ograniczonąodpowiedzialnością obce.

Przeniesienie udziałów

Pojedyncze udziały w spółce mogą być z zasady przenoszone bez ograniczeń.Wspólnicy chcąc zapobiec, aby udziałównie pozyskał podmiot obcy, mają możliwośćwprowadzenia odpowiednich zabezpieczeńw statucie spółki. Przepisy statutu mogąprzewidywać, że pozostałym wspólnikomw spółce przysługuje prawo pierwokupu,można także uregulować kwestiezwiązane z dziedziczeniem udziałów.

Przeniesienie udziałów następuje na podstawie umowy notarialnej.Statut spółki może przewidywaćograniczenia w tym zakresie, np. uzależnić transakcję od zgodyzgromadzenia wspólników. W raziekonieczności uzyskania zgodyzgromadzenia należy dokładnie ustalić, jakie rodzaje rozporządzeń udziałami sąuzależnione od tej zgody. Interesomposzczególnych wspólników częstoodpowiada możliwość przenoszeniaudziałów w kręgu własnej rodziny lub grupy przedsiębiorstwa.

W praktyce w statutach uzgadniane sąbardzo zróżnicowane i indywidualne

ograniczenia. Istnieje możliwość zupełnegouzależnienia rozporządzenia udziałami od zgody innych wspólników lub spółki.Statut może przewidywać obowiązekzaproponowania zbycia udziałów w pierwszej kolejności określonymwspólnikom lub spółce albo regulowaćprawo pierwokupu lub przewidzieć obarozwiązania. W określonych przypadkachpoczytuje się, że zgoda została udzielona,jeżeli jedno z tych uprawnień nie zostałowykonane.

Sprzedaż części udziałów może nastąpićtylko za zgodą spółki na podział udziału.

Wycofanie udziałów

Umorzenie udziałów (amortyzacja) jest z reguły możliwe, jednak musi być w umowie spółki wyraźnie dopuszczone.Umorzenie udziałów wbrew woliwłaściciela jest możliwe tylko w wyjątkowym przypadku, uzasadniającymwyłączenie wspólnika ze spółki z ważnychprzyczyn. Warunki umorzenia (przepadku)udziałów wbrew woli wspólnika, któregoumorzenie dotyczy, muszą być dokładnieuregulowane w statucie spółki, z reguły już przed nabyciem udziału przez tegowspólnika.

Wspólnikowi, którego udziały zostałyprzymusowo umorzone przysługujerekompensata. Statut spółki może jednakokreślać, że kwota rekompensaty może byćtakże niższa niż właściwa wartość udziału (czyliproporcjonalna wartość przedsiębiorstwa).


w Niemieckim Urzędzie Patentów i ZnakówTowarowych (Deutsches Patent- und Markenamt)w Monachium (adres w załączniku nr 5).

4. Przedmiot przedsiębiorstwa

Przedmiot przedsiębiorstwa określa zakres i rodzaj działalności spółki z ograniczonąodpowiedzialnością. Przedsiębiorca jestzobowiązany do zgłoszenia określonegoprzedmiotu przedsiębiorstwa do rejestru.Przedmiot przedsiębiorstwa powinienumożliwiać zainteresowanym kręgomgospodarczym rozpoznanie środka ciężkościdziałalności spółki. Dane dotyczące przedmiotudziałalności powinny więc być dla osób trzecichna tyle informacyjne, aby mogły rozpoznaćzakres działań firmy przynajmniej w zarysie.Zupełnie ogólne zwroty, nie zawierającewystarczającej informacji, jak np. „transakcjehandlowe wszelkiego rodzaju” są dlategoniedopuszczalne. Wystarczające jest jednak np. opisowe określenie „działalnośćgastronomiczna” lub „handel materiałamibiurowymi”.

Niektóre rodzaje działalności gospodarczejwymagają w Niemczech zezwolenia lub koncesji. Działalność gospodarczapodlegająca zezwoleniu, może byćpodejmowana dopiero z chwilą jego wydania. W Niemczech nie mogą byćprowadzone bez wymaganego zezwolenianp. lokale gastronomiczne, działalnośćrzemieślnicza wymaga z reguły uprzedniegowpisu do rejestru rzemieślników(Handwerksrolle), także działalnośćgospodarcza w zakresie powierniczego

wykonawstwa budowlanego i nadzorubudowlanego (Bauträgerschaft, Baubetreu-ung), która jest klasyfikowana jako rzemiosło,oraz działalność pośrednictwa w obrocienieruchomościami wymagają uzyskaniazezwolenia. W przypadku, gdy przedmiotprzedsiębiorstwa wymaga zezwolenia, właściwyrejestr handlowy uzależnia wpis do rejestruod uzyskania wymaganego zezwolenia.

5. Wspólnicy i udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

a) Wspólnicy

Wspólnikami spółki z ograniczonąodpowiedzialnością mogą być zarównoosoby fizyczne jak i osoby prawne.Dopuszczalna jest także spółkajednoosobowa (Ein-Personen-Gesellschaft/Einmanngesellschaft). W tym przypadkumuszą być jednak przestrzegane szczególneprzepisy dotyczące kapitału (patrz niżej pkt 7). Każdy wspólnik posiada określonyudział w spółce, którego wartość musiwynosić co najmniej 100 EUR. Wartośćpojedynczych udziałów w spółce może byćokreślona różnie dla każdego wspólnika,musi być jednak podzielna przez pięćdziesiąt.Wysokość pojedynczych udziałów jestwpisana do listy wspólników, złożonej w rejestrze handlowym.


mogą być karani za popełnienie czynówkarnych związanych z upadłością i nie mogątakże podlegać sądowemu lub urzędowemuzakazowi wykonywania zawodu.

Zakres reprezentacji

Jeżeli zarząd spółki z ograniczonąodpowiedzialnością jest wieloosobowy,pełnomocnicy zarządzający są upoważnieniz reguły tylko do reprezentacji łącznej.Statut spółki może jednak uprawnićposzczególnych członków zarządu do reprezentacji samodzielnej. Ustawowy wzorzec reprezentacji łącznejmoże być zmieniony przez przepisystatutu, które mogą regulowaćreprezentację samodzielną także wobecosób trzecich. Ta poszerzona kompetencjadanego pełnomocnika zarządzającegopodlega publikacji w rejestrze handlowym.

W przeciwieństwie do tego, merytoryczneograniczenia uprawnień pełnomocnikówzarządzających wobec osób trzecich z reguły nie mają skutku prawnego, chybaże takie ograniczenia tym osobom byłyznane. Te ograniczenia nie mogą byćopublikowane w rejestrze handlowym.Jednak zaleca się, w stosunku wewnętrznymuregulować kompetencje zarządu w statucie lub w regulaminie zarządu.Zaleta tego rozwiązania polega na tym, że uprawnienia pełnomocnikówzarządzających i postanowienia dotycząceich obowiązków i czynności na rzecz spółkimogą być zmieniane jednostronnie przezspółkę, co w przypadku umowy o pracębyłoby niemożliwe. Pełnomocnik

zarządzający może co prawda ze skutkiemprawnym dla spółki przekraczać zakresswoich uprawnień, w tym wypadku jestjednak odpowiedzialny wobec spółki za szkody.

W mniejszych grupach przedsiębiorstw, w których jedna i ta sama osoba fizycznarealizuje funkcje w kilku spółkach lub wewłasnym interesie, należy zwrócić uwagęna szczególną regulację prawa niemieckiegow zakresie wykonywania czynnościprawnych z samym sobą. Niemiecki kodekscywilny (Bürgerliches Gesetzbuch, BGB)zabrania dokonywania czynności prawnejz samym sobą, czyli być drugą stronączynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy (§ 181 BGB). Ten przepis stanowi regułę, która może i powinna być w ten sposób wykluczona, że zgromadzenie wspólników na podstawiewyraźnej uchwały, czy też zapisu w statucie zwolni pełnomocnikazarządzającego z zakazu dokonywaniaczynności prawnej z samym sobą w powyższym rozumieniu. Narodowośćpełnomocników zarządzających jest bez znaczenia.

Zarząd zagraniczny

Pełnomocnikami zarządzającymi spółkiGmbH mogą być także cudzoziemcy, którzy nie są obywatelami UE. Niektóresądy żądają do wpisania cudzoziemcówspoza UE jako pełnomocnikówzarządzających do rejestru przedłożeniaodpowiedniej wizy Republiki FederalnejNiemiec, co jednak ze względu


Wartość udziału

Godne polecenia jest uregulowanie w statucie warunków dotyczącychrekompensaty, które mogą być stosowanetakże w razie przeniesienia udziałów z powodu obowiązku zaproponowaniaudziałów pozostałym wspólnikom oraz prawa pierwokupu przenoszonychudziałów przysługującego wspólnikom.

Dziedziczenie udziałów

Statut powinien zawierać także uregulowaniadotyczące dziedziczenia udziałów w spółce.Zgodnie z prawem niemieckim nie możnaz góry wykluczyć wstąpienia spadkobiercówspółki na miejsce zmarłego wspólnika, cow niektórych krajach jest możliwe.Spadkobierca wstępuje do spółki z mocyprawa. Jeżeli jest jednak osobą niepożądanąprzez pozostałych wspólników, możnazobowiązać spadkobiercę do zaproponowaniadziedziczonych udziałów pozostałymwspólnikom – co wymaga uprzednichdokładnych uregulowań w statucie. Podobnychregulacji wymagają zagadnienia związane ze zmianą stosunków rodzinnychwspólników, szczególnie na wypadekrozwodu należy np. zapobiec powstaniuzagrożeń dla przedsiębiorstwa wskutekroszczeń wynikających z tytułu prawarodzinnego.

Zakaz konkurencji

O ile spółka z ograniczonąodpowiedzialnością w wysokim stopniu

kształtowana jest przez bezpośrednieczynności wspólników, statut spółkiprzewiduje często odpowiednie klauzuledotyczące fachowej współpracy wspólnikówze spółką i bieżących czynności wspólnikóww interesie spółki. Statut powinien zawieraćtakże szczegółowe uregulowania dotyczącezakazu działalności konkurencyjnej.

6. Organizacja wewnętrzna i reprezentacja

a) Zgromadzenie wspólników

Najwyższym organem spółki jestzgromadzenie wspólników, które odpowiada pod względem funkcjiwalnemu zgromadzeniu spółki akcyjnej, z tą różnicą, że zgromadzenie wspólnikówspółki GmbH nie podlega takszczegółowym przepisom formalnym.Uchwały wspólników są podejmowane w zgromadzeniu, przy czym z reguły na każde 50 EUR udziału przypada jeden głos. Każdy wspólnik może być na zgromadzeniu wspólnikówreprezentowany przez pełnomocnika.

b) Reprezentacja

Spółka jest reprezentowana przez jednegolub większą liczbę pełnomocnikówzarządzających (Geschäftsführer), którzyreprezentują spółkę na zewnątrz i prowadząsprawy spółki. Pełnomocnikamizarządzającymi (zarządem) mogą być tylkoosoby fizyczne. Pełnomocnicy zarządzającypowinni posiadać pełną zdolność do wykonywania czynności prawnych, nie


służyć kontroli i nadzorowi pracy pełnomocnikówzarządzających lub umożliwić wykorzystaniezewnętrznej wiedzy i kompetencji fachowych.W spółkach rodzinnych w miejscu radynadzorczej działa często rada doradcza (Beirat).

9. Podatki

Spółki kapitałowe podlegają obowiązkowipodatkowemu już w chwili zawarcianotarialnego aktu założycielskiego, a nie dopiero z uzyskaniem zdolności do wykonywania czynności prawnych przez wpis do rejestru handlowego.

Nieograniczony obowiązek podatkowy rozciągasię na wszelkie dochody krajowe i zagraniczne,o ile poszczególne dochody nie podlegająodmiennym uregulowaniom, na przykładwedług umowy o unikaniu podwójnegoopodatkowania i przepisów innychmiędzypaństwowych porozumień.

Dochód spółki GmbH jako spółki kapitałowejpodlega podatkowi dochodowemu od osóbprawnych (podatkowi korporacyjnemu –Körperschaftssteuer) w wysokości obecnie25% i podatkowi od prowadzenia działalnościgospodarczej (Gewerbesteuer) w wysokościprzeciętnie od 10% do 20% – niezależnie od tego, czy zysk został zatrzymany, czy wypłacony wspólnikom. Spółka jest ponadtopodatnikiem tzw. dodatku solidarnościowegow wysokości 5,5% od kwoty ustalonegopodatku korporacyjnego.

Opodatkowanie zysków wypłacanychwspólnikom zależy od tego, czy wspólnicy

są podatnikami podatku korporacyjnego czy dochodowego. W przypadkuopodatkowania podatkiem korporacyjnym,gdy wspólnicy są spółkami kapitałowymi,zyski są opodatkowywane ryczałtowo w wysokości 5%. Jeżeli wspólnicy są osobamifizycznymi lub spółkami osobowymi, które podlegają opodatkowaniu podatkiemdochodowym, wtedy połowa wypłaconegozysku podlega opodatkowywaniu aktualnąosobistą stawką podatkową.

W przypadku wypłacenia zysków spółkawypłacająca zatrzymuje podatek od zysku z kapitału w wysokości 20%. Płatnikami tego podatku są wspólnicy. Podatek od zysku z kapitału jest zaliczany na podatekdochodowy wspólników lub ich podatekkorporacyjny, niezależnie od tego, w jakimzakresie i według jakiej stawki podatkowejzyski podlegały opodatkowaniu po stroniewspólników.

Gdy zyski spółki wypłacane są wspólnikom z siedzibą za granicą, wtedy podlegająopodatkowaniu podatkiem od zysku z kapitałujako podatkowi zebranemu u źródła dochoduw Niemczech. W przeciwnym wypadku sąone opodatkowywane w kraju wspólnika. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania,które Niemcy zawarły z wieloma krajami,określają limity potrącenia podatku u źródładochodu (z reguły 10 – 15%). Podatek u źródła dochodu, który jest pobierany przez fiskusa niemieckiego, na wniosekpodlega zwrotowi. W przypadku udziałuzagranicznej spółki kapitałowej w niemieckiejspółce kapitałowej w wysokości 10 – 25%(Schachtelbeteiligung) obowiązują szczególne


na swobodny przypływ osób nie dotyczyobywateli z krajów UE. W niektórychprzypadkach pełnomocnicy zarządzającymuszą więc udokumentować swoje prawowjazdu do Niemiec, by móc wykonywaćfunkcję w spółce.

7. Kapitał zakładowy

Kapitał zakładowy spółki z ograniczonąodpowiedzialnością wynosi co najmniej 25 000 EUR. Dopuszczalne są zarównowkłady pieniężne jak i niepieniężne (aporty). Wspólnicy muszą wnieść wkłady na pokrycieco najmniej połowy minimalnego kapitałuzakładowego. W przypadku spółkijednoosobowej minimalny kapitał zakładowymusi być wpłacony w całości. W przypadku, gdy wspólnicy zamiast wkładupieniężnego wnoszą aport, wartość wkładuniepieniężnego jest sprawdzana przez rejestrhandlowy bardzo dokładnie pod względempodanej wartości. Przed zakończeniem badaniawartości aportu spółka nie może być wpisanado rejestru handlowego, co może prowadzićdo znacznych opóźnień i istotnie powiększyćryzyko odnośnie odpowiedzialności spółki w organizacji.Niemieckie prawo spółek z ograniczonąodpowiedzialnością, które jest jednym z najstarszych na świecie porządkówprawnych w tym zakresie, cechuje sięszeregiem szczególnych uregulowań. Należądo nich np. przepisy dotyczące utrzymaniakapitału zakładowego, a szczególnie pożyczekzastępujących kapitał i podobnych sytuacji.Jeżeli w przypadku trudności finansowychspółki wspólnik udzielił spółce pożyczki,

pomimo że z kupieckiego punktu widzenia do spółki powinien być doprowadzony kapitałwłasny, wspólnik-pożyczkodawca z reguły nie jest uprzywilejowanym wierzycielem spółkiw przypadku jej upadłości. Podobne zasadyobowiązują także w przypadku poręczeniawspólnika dla spółki.

8. Rada nadzorcza i rada doradcza

Inaczej niż w przypadku spółki akcyjnej radanadzorcza nie jest w spółce z ograniczonąodpowiedzialnością bezwzględnie wymaganymorganem, jednak może być ustalonadobrowolnie w statucie spółki (fakultatywnarada nadzorcza). Ze względu na przepisy ustawy o udzialepracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem(Mitbestimmungsgesetz), spółka z ograniczonąodpowiedzialnością zatrudniająca ponad 500 pracowników musi obowiązkowopowołać radę nadzorczą (obowiązkowa radanadzorcza) i do jednej trzeciej rady powołaćprzedstawicieli pracowników (ustawa o udzialejednej trzeciej pracowników w zarządzaniu –Drittelbeteiligungsgesetz). W przedsiębiorstwach zatrudniających ponad2 tys. pracowników połowa rady nadzorczejmusi składać się z przedstawicielipracowników (parytetowa rada nadzorcza). W przypadku równej liczby głosówprzewodniczącemu rady nadzorczejprzysługuje głos podwójny. Prawa i obowiązkirady nadzorczej spółki GmbH wynikają w dużejmierze z przepisów ustawy o spółkach akcyjnych.Utworzenie fakultatywnej rady nadzorczej jest wskazane w większości przypadków tylkow większych spółkach. Rada nadzorcza może


zakładowego, czyli przynajmniej 12 500 EUR.W przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał zakładowy musi zostać wniesionyw całości.

e) Zgłoszenie do rejestru handlowego

Po wpłaceniu wymaganego kapitałuzakładowego zarząd jest zobowiązany do zgłoszenia spółki do rejestruhandlowego.

Treścią zgłoszenia jest założenie spółki i powołanie pełnomocnika zarządzającegooraz określenie jego umocowania.Pełnomocnik zarządzający musi równocześniezłożyć notarialnie poświadczony wzórpodpisu i zapewnić przed notariuszem, że nie był karany za popełnienie czynówkarnych związanych z upadłością, ani niepodlega sądowemu lub urzędowemuzakazowi wykonywania zawodu. Pełnomocnik zarządzający musi ponadtozapewnić, że na każdy wkład kapitałuzakładowego została wpłacona kwota w wysokości co najmniej 1/4, a wpłaconykapitał jest równy co najmniej kwocie 12 500 EUR. Zarząd musi także zapewnić,że wpłacony kapitał znajduje się ostateczniew jego wolnym rozporządzaniu i majątekspółki nie jest jeszcze obciążonyzobowiązaniami. Pełnomocnik zarządzającymusi sporządzić listę wspólników i przedłożyć ją do rejestru handlowego -przy założeniu spółki i przy każdej zmianiewspólników. Wykonane przez pełnomocnikazarządzającego zgłoszenie do rejestru

handlowego musi być sporządzone w formie aktu notarialnego i oddane do rejestru.

f) Wpis do rejestru handlowego

Oddział rejestru handlowego właściwegosądu rejonowego wpisuje nowo założonąspółkę z ograniczoną odpowiedzialnościądo rejestru, jeżeli spełnia wymagania prawa.Przedmiotem wpisu jest firma, siedziba,przedmiot działalności oraz wysokośćkapitału zakładowego określonego w statucie. Wpisywane są również imiona i nazwiska pełnomocników zarządzającychoraz zakres ich umocowania. Inaczej niż w przypadku spółki osobowej wspólnicynie są wpisywani do rejestru. Międzyzgłoszeniem do rejestru handlowego a faktycznym wpisem może minąć od sześciu tygodni aż do trzech miesięcy.

g) Odpowiedzialność w stadium tworzenia spółki

Forma prawna spółki z ograniczonąodpowiedzialnością jest wybierana przedewszystkim w celu uniknięcia nieograniczonejodpowiedzialności osobistej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiadaw obrocie prawno-gospodarczym osobowośćprawną. Obiektem odpowiedzialności jestdlatego z reguły tylko majątek spółki.Ograniczenie odpowiedzialności do majątkuspółki powstaje dopiero w chwilizarejestrowania spółki. Za zobowiązaniaspółki powstałe przed rejestracją sąodpowiedzialni wspólnicy osobiście i bez


regulacje (obniżenie stawki podatku od zyskuz kapitału do wysokości 5 – 10%, przywilejpodatkowy „Schachtelprivileg”). W wynikutego przywileju podatkowego podatek od zysku z kapitału w UE nie jest potrącany.

10. Wskazówki dotyczące trybu tworzenia spółki

a) Zgromadzenie założycielskie

Utworzenie spółki z ograniczonąodpowiedzialnością wymaga zwołaniatzw. zgromadzenia założycielskiego przezprzyszłych wspólników spółki. Zebraniezałożycielskie musi być poświadczonenotarialnie. Powinno ono zawierać co najmniej następujące punkty:wspólnicy uchwalają przyszłą nazwę(firmę) spółki, wysokość kapitałuzakładowego i miejsce siedziby. Oprócztego należy powołać pełnomocnikówzarządzających i uregulować zakres ichpełnomocnictwa. Jednocześnie wspólnicyzawierają umowę spółki z ograniczonąodpowiedzialnością (statut spółki).

b) Umowa spółki (statut spółki)

Treść umowy spółki musi spełniać określoneminimalne wymagania. Są to przepisydotyczące firmy i siedziby spółki, określająceprzedmiot działalności, czas trwania spółki, wysokość kapitału zakładowego oraz liczbę pełnomocników zarządzających.Statut powinien zawierać uregulowaniadotyczące zgromadzeń wspólników

i większości głosów wymaganych do podjęcia określonych uchwał.

Protokół zgromadzenia założycielskiegooraz statut należy sporządzić w formieaktu notarialnego i przedłożyć we właściwym rejestrze handlowym do wpisu.

c) Powołanie zarządu

Zgromadzenie założycielskie powołujeprzyszły zarząd. Wymagania dotyczącecudzoziemców jako pełnomocnikówzarządzających zostały przedstawione w niniejszym rozdziale w pkt 6.

d) Otwarcie konta i wpłata kapitału zakładowego

Po sporządzeniu aktu notarialnego ze zgromadzenia założycielskiegopełnomocnik zarządzający spółki w organizacji zakłada konto bankowe dla spółki w banku na terenie Niemiec(adresy banków w Dolnej Saksoniiznajdują się w załączniku nr 4). Do założenia konta niezbędne jestprzedstawienie w banku notarialniepotwierdzonych dokumentów założycielskich.Po założeniu konta wspólnicy są zobowiązaniwpłacić na nie swoje wkłady na pokryciekapitału zakładowego. W czasie zgłoszeniaspółki do rejestru handlowego wspólnicymuszą wpłacić na każdy wkład w kapitalezakładowym przynajmniej 1/4 jegowartości. W sumie musi być wniesionaprzynajmniej połowa minimalnego kapitału

F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 55

Dolna Saksonia jest drugim co do wielkościkrajem związkowym Republiki FederalnejNiemiec zajmującym obszar 50 tys. km2.Położenie geograficzne Dolnej Saksoniisprawia, że ten region Niemiec jest bardzoatrakcyjny pod względem komunikacyjnym.Hanower jest ważnym międzynarodowymwęzłem kolejowym i posiada międzynarodowyport lotniczy utrzymujący połączenia z całąEuropą. Region przecinają szlaki komunikacyjnełączące Północ z Południem oraz Wschód z Zachodem Niemiec i Europy. W DolnejSaksonii znajduje się ponadto 15 portówmorskich oraz sieć dróg żeglugi śródlądowej.

Dolna Saksonia jest nowoczesnym regionem o silnej gospodarce, w którym swe siedzibylokują firmy o międzynarodowej renomie. W Wolfsburgu mieści się fabryka Volkswagena,która wyprodukowała dotychczas ponad 50 milionów samochodów, w tym niezwyklepopularnego „Garbusa”. Branża samochodowarozwija się niezwykle dynamicznie, pracuje w niej 29% zatrudnionych. W Osnabrückprodukowane są kabriolety firmy KarmannGmbH, w Salzgitter mieści się fabrykaautobusów firmy MAN. W regionie działająrównież licznie firmy obsługujące przemysłsamochodowy, m.in. Varta - producentakumulatorów, Conti - producent ogumienia,Blaupunkt produkujący radia samochodowe i wiele innych. Przemysł regionu nie jest jednakzdominowany wyłącznie przez przemysłsamochodowy. Jedno z największycheuropejskich przedsiębiorstw turystycznychTUI ma swoją siedzibę w Hanowerze. Bank

NORD/LB publikuje każdego roku aktualnąlistę stu największych przedsiębiorstw DolnejSaksonii zawierającą omówienie głównychtrendów gospodarczych (zob. załącznik 6).Oprócz największych światowych koncernóww Dolnej Saksonii prowadzi działalność ponad4 tys. małych i średnich przedsiębiorstw, któresą podstawą zrównoważonego rozwojugospodarczego i odnoszą sukcesy na miaręNiemiec i Europy. Aż trzy dolnosaksońskiefirmy otrzymały w ostatnich latach nagrodędla najbardziej innowacyjnego przedsiębiorstwaniemieckiego. Dwukrotnie otrzymała ją firmaSennheiser Electronic GmbH z siedzibą w Wedemark produkująca systemy akustyczne.Nagrody te świadczą o atrakcyjności DolnejSaksonii jako miejsca lokalizacji inwestycji ze względu na doskonałe położeniekomunikacyjne, wysokie kwalifikacjepracowników oraz przyjazny klimatinwestycyjny stwarzany przez urzędy i instytucje tego kraju związkowego.

Równie stabilną dziedziną gospodarki jakprzemysł samochodowy jest rolnictwo, które daje zatrudnienie ponad 100 tys. osób. Łącznie 2/3 powierzchni Dolnej Saksoniiwykorzystywane jest rolniczo, dużą rolęodgrywają przy tym uprawy ekologiczne. Dolna Saksonia jednak już od dawna nie jestkojarzona wyłącznie z rolnictwem. Hanowerjest miejscem jednych z największych na świecie imprez targowych. Na targachprzemysłowych Hannover Messe prezentowanesą nowe technologie i innowacje, a targi CeBITsą największym światowym forum technologii


ograniczeń. Ta odpowiedzialność trwa takżepo zarejestrowaniu spółki, ponieważ wspólnicysą odpowiedzialni za nienaruszony majątekspółki w chwili rejestracji. W celu uniknięciatej odpowiedzialności wspólnicy-założycielepowinni podjąć istotną działalnośćgospodarczą dopiero z dniem zarejestrowaniaspółki lub przejąć już istniejącą spółkę, którazostała utworzona w tym celu „na zapas”.

h) Spółki „na zapas” (Vorratsgesellschaften)

Spółki „na zapas” są spółkami utworzonymijuż wcześniej np. przez firmy doradcze.Spółki „na zapas" do chwili przejęcia przezwłaściwego wspólnika wzgl. wspólników niepodejmują żadnych czynności. Nabyciespółki „na zapas” jest uzasadnioneszczególnie w przypadku przedsiębiorstwzagranicznych, którzy pragną podjąćdziałalność w bardzo krótkim czasie.Procedura założenia spółki GmbH jest dlaprzedsiębiorstw zagranicznych częstodługotrwała i żmudna. Wszystkie dokumentymuszą być przetłumaczone na językniemiecki przez tłumacza przysięgłego,także wszelkie negocjacje muszą byćprowadzone z pomocą tłumacza. Nabyciejuż istniejącej spółki umożliwia uniknięcietych nakładów i szybsze podjęcie działalności. Przejęcie spółki utworzonej „na zapas"jest dla przyszłych wspólników, którzy chcąw krótkim czasie podjąć działalność, bardzokorzystne. Okres czasu między uchwałą o założeniu spółki (sporządzeniem statutu) a dniem rejestracji jest trudny do przewidzenia. Ta procedura trwa w praktyce niemieckiej od kilku tygodni do (w najgorszym przypadku) kilku miesięcy.

Wspólnicy ponoszą w tym czasie do dnia rejestracji pełną odpowiedzialnośćosobistą. W celu uniknięcia tego wysokiegoryzyka, jeżeli wskazane jest szybkie podjęciedziałalności, wspólnicy powinni rozważyćmożliwość przejęcia już istniejącej spółki. W tym wypadku czas do rozpoczęcia pełnejdziałalności gospodarczej z ograniczonąodpowiedzialnością może być skrócony do kilku dni lub nawet kilku godzin.

i) Bilans otwarcia

Pełnomocnik zarządzający musi po założeniu spółki z ograniczonąodpowiedzialnością sporządzić bilansotwarcia. Jego treść zależy od tego, czy kapitał zakładowy został już całkowiciewpłacony. Wzór bilansu otwarcia na przykładzie spółki z ograniczonąodpowiedzialnością z ustawowymkapitałem zakładowym w wysokości 25 000 EUR zawiera załącznik nr 10.Bilans otwarcia musi być podpisany przez pełnomocnika zarządzającego i przedłożony w urzędzie skarbowym.

j) Koszty utworzenia spółki

Koszty związane ze sporządzeniem aktunotarialnego i opłaty za wpis do rejestruhandlowego wynoszą w przypadku założeniaspółki z ograniczoną odpowiedzialnością z minimalnym kapitałem zakładowym w wysokości 25 000 EUR około 600 EUR.Do tego dochodzą koszty opublikowaniawpisu w wysokości około 350 EUR.

F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu


° Kancelaria Premiera Dolnej SaksoniiNiedersächsische StaatskanzleiPlanckstraße 2, 30169 Hannovertel.: 0049 5111200fax: 0049 511 1206830e-mail: [email protected], www.stk.niedersachsen.de

Europejskie Centrum Informacyjne

Kancelarii Premiera Dolnej Saksonii podlegaEuropejskie Centrum Informacyjne tegolandu (Europäisches Informations-ZentrumNiedersachsen), które utworzono napodstawie porozumienia pomiędzy DolnąSaksonią a Komisją Europejską. Zostałoono uznane za Info Point Europe – oficjalnypunkt informacyjny Unii Europejskiej. EIZprowadzi politykę informacyjną na tematUnii Europejskiej, a do jego głównychzadań należy:

° katalogowanie i archiwizacja dokumentówwydanych przez UE

° wydawanie publikacji dotyczących UE

° współpraca z Komisją Europejską w ramach kampanii informacyjnych UE

° przeprowadzanie dyskusji, seminariów oraz konferencji na tematy europejskie

° Europejskie Centrum Informacyjne Dolnej SaksoniiEuropäisches Informations-ZentrumNiedersachsen (EIZ)Aegidientorplatz 4, 30159 Hannovertel.: 0049 511 1208888fax: 0049 511 1208889e-mail: [email protected],www.eiz-niedersachsen.de

c) Ministerstwa

Zapleczem działań Rządu Dolnej Saksoniijest dziewięć ministerstw. Poniżejzamieszczone zostały adresy wszystkich z nich. W kolejnym punkcie omówionezostanie Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii, które zajmujesię polityką gospodarczą i jest właściwymadresem dla inwestorów i przedsiębiorcówzamierzających rozpocząć działalność w tym rejonie Niemiec.

° Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Sportu Dolnej SaksoniiNiedersächsisches Ministerium für Inneresund SportLavesallee 6, 30169 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1206550www.mi.niedersachsen.de

° Ministerstwo Finansów Dolnej SaksoniiNiedersächsisches FinanzministeriumSchiffgraben 10, 30159 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1208068www.mf.niedersachsen.de

° Ministerstwo ds. Socjalnych, Kobiet, Rodziny i Zdrowia Dolnej SaksoniiNiedersächsisches Ministerium für Soziales,Frauen, Familie und GesundheitHeinrich-W.-Kopf-Platz 2, 30159 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1204298www.ms.niedersachsen.de

56 F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu

informatycznych i telekomunikacyjnych.Ważnym wydarzeniem będącym impulsem dlarozwoju całego regionu była również światowawystawa EXPO, która miała miejsce w 2000 roku w Hanowerze.

Dolna Saksonia efektywnie wykorzystuje swe atuty oferując podmiotom gospodarczymszeroką gamę usług oraz programówwspomagających przedsiębiorczość. W tymrozdziale przedstawione zostaną pokrótcemożliwości otwierające się dla przedsiębiorcówzamierzających rozpocząć działalnośćgospodarczą w Dolnej Saksonii. Wieleprzydatnych informacji dotyczących gospodarki,administracji oraz społeczeństwa DolnejSaksonii można znaleźć na stronachinternetowych tego kraju związkowego podadresem: www.niedersachsen.de. Stronainternetowa banku NORD/LB (NorddeutscheLandesbank) www.standortatlas.de przedstawiaDolną Saksonię pod kątem możliwościinwestycyjnych oraz warunków rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej.

1. Rząd, ministerstwa i urzędy

a) Rząd Dolnej Saksonii

Rząd kraju związkowego Dolnej Saksonii(Landesregierung) sprawuje władzęwykonawczą w ramach wytyczonych przezRząd Federalny RFN oraz prawo UniiEuropejskiej. Rząd kraju związkowegokształtuje politykę Republiki FederalnejNiemiec w ramach federacji poprzez Radę Związkową (Bundesrat), złożoną z przedstawicieli niemieckich krajów

związkowych. Dolna Saksonia dysponujew Bundesracie sześcioma głosami.Premier rządu krajowego (Ministerpräsi-dent) określa kierunki polityki krajuzwiązkowego oraz reprezentuje DolnąSaksonię w kontaktach zagranicznych. Jeston powoływany przez parlament krajowy(Landtag) w tajnym głosowaniu. Premiermianuje członków rządu, którzy sąnastępnie zatwierdzani przez Landtag.Obecnie funkcję Premiera Dolnej Saksoniisprawuje Christian Wulff, kierujący gabinetemzłożonym z dziewięciu ministrów.

° Rząd Kraju Związkowego Dolnej SaksoniiNiedersächsische LandesregierungPlanckstraße 2, 30169 Hannovertel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1206830www.niedersachsen.de

b) Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii

Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii (Niedersächsische Staatskanzlei) wspierapremiera w wykonywaniu obowiązków.Jest odpowiedzialna za przepływ informacjimiędzy premierem a ministrami, koordynujenajważniejsze działania rządu i poszczególnychministrów. Jest odpowiedzialna za utrzymywanie kontaktów z innymikrajami związkowymi, koordynuje politykęzagraniczną landu, prace przedstawicieliDolnej Saksonii w Bundesracie oraz reprezentuje interesy Dolnej Saksonii w Unii Europejskiej. Ponadto zajmuje się polityką informacyjną rządu.


przedsiębiorców największe znaczenie madziałalność Departamentu 1, zajmującegosię polityką gospodarczą oraz inicjującegoprogramy wspierające przedsiębiorczość na rynku Dolnej Saksonii. Poniżejomówiona została działalność tegodepartamentu oraz jego referatów. Więcej informacji o pozostałych trzechdepartamentach znajduje się na stronieinternetowej ministerstwawww.mw.niedersachsen.de.

Departament 1: Polityka Gospodarcza i Polityka Rynku Pracy (Abteilung 1: Wirtschafts- undArbeitsmarktpolitik)

° Referat 10: Planowanie Strategiczne, Rozwój Regionalny(Strategische Ressortplanung, RegionaleWachstumskonzepte)

Projekty dotyczące pobudzania wzrostugospodarczego mają na celu poprawieniekonkurencyjności gospodarek poszczególnychregionów Dolnej Saksonii poprzezprzemyślane i dobrze zlokalizowaneinwestycje. Inicjatywy projektów pochodzązazwyczaj z danego regionu, w którympodmioty gospodarki, zarządzania, politykii nauki ściśle ze sobą współpracują. Projektyte mają na celu:– osiągnięcie wzrostu gospodarczego

w danym regionie– atrakcyjne kształtowanie przestrzeni

gospodarczej i życiowej w regionie– tworzenie nowych miejsc pracy

i utrzymanie już istniejących

Więcej informacji o aktualnieprzeprowadzanych projektach znajduje sięna stronach internetowych:www.projekt-region-braunschweig.deoraz www.suederelbe.info

° Referat 11: Polityka Gospodarcza i PolitykaRynku Pracy (Wirtschafts- und Arbeitsmarktpolitik)

Referat zajmuje się opracowywaniemkonkretnych planów działania sprawdzającychsię w polityce gospodarczej w Dolnej Saksonii,jak również analizą rynku pracy, opracowujeprognozy oraz tworzy odpowiednieinstrumenty ingerencji na tym rynku.

° Referat 12: Prawo Pracy i Układów Zbiorowych (Arbeits- und Tarifsrecht)

Przepisy prawa pracy są przedmiotemustaw federalnych opracowywanych przezBundestag oraz prawo UE. Referat nadzorujewcielanie tych przepisów w życie, starającsię jednocześnie o odbiurokratyzowanieprocedur, tak aby obowiązujące przepisybyły łatwiejsze w zastosowaniu na rykupracy. Ministerstwo Gospodarki dąży do wyeliminowania pracy nielegalnej („na czarno”) i kontroluje wywiązywanie się z układów zbiorowych.


° Ministerstwo Oświaty Dolnej SaksoniiNiedersächsisches KultusministeriumSchiffgraben 12, 30159 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1207450www.mk.niedersachsen.de

° Ministerstwo Nauki i Kultury Dolnej SaksoniiNiedersächsisches Ministerium fürWissenschaft und KulturLeibnizufer 9, 30169 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1202801www.mwk.niedersachsen.de

° Ministerstwo ds. Terenów Wiejskich, Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów Dolnej SaksoniiNiedersächsisches Ministerium für den ländlichen Raum, Ernährung,Landwirtschaft und Verbraucherschutz Calenberger Straße 2, 30169 Hannovertel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1202385www.ml.niedersachsen.de

° Ministerstwo Sprawiedliwości Dolnej SaksoniiNiedersächsisches JustizministeriumAm Waterlooplatz 1, 30169 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1205170www.mj.niedersachsen.de

° Ministerstwo Środowiska Dolnej SaksoniiNiedersächsisches UmweltministeriumArchivstraße 2, 30169 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1203699www.mu1.niedersachsen.de

° Ministerstwo Gospodarki, Pracyi Transportu Dolnej SaksoniiNiedersächsisches Ministerium für Wirtschaft, Arbeit und VerkehrAm Friedrichswall 1, 30159 Hannovertel.: 0049 511 1200fax: 0049 511 1205772www.mw.niedersachsen.de

d) Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu

Głównym zadaniem ministerstwa jestkształtowanie optymalnych warunkówdziałalności przedsiębiorstw w DolnejSaksonii poprzez tworzenie odpowiedniegoklimatu inwestycyjnego, wspieranieprzedsiębiorczości, firm rozpoczynającychdziałalność gospodarczą oraz dbanie o konkurencyjność gospodarki krajuzwiązkowego w Europie i na świecie.

Struktura ministerstwa

Ministerstwo organizacyjnie podzielonejest na departamenty składające się z poszczególnych referatów:

° Departament 1: Polityka Gospodarcza i Rynku Pracy (Wirtschafts- und Arbeitsmarktpolitik)

° Departament 2: Przedsiębiorczość Średniej Wielkości Przedsiębiorstw (Mittelstand)

° Departament 3: Przemysł (Industrie)

° Departament 4: Transport (Verkehr)

Ministerstwu podlega także Urząd BudowyDróg, Urząd Geologii, Górnictwa, Miar i Wag oraz Zarząd Portów i Żeglugi. Dla


° Referat 16: Polityka Zagraniczna, Unia Europejska, Marketing(Außenwirtschaft, EU-Angelegenheiten,Marketing)

Ten referat zajmuje się m.in. politykązagraniczną, w tym także pomocą dlaprzedsiębiorstw działających na rynkachzagranicznych. To wsparcie obejmuje:

– dofinansowywanie uczestnictwa firm w zagranicznych targach i wystawach

– doradztwo w zakresie rynków zagranicznych– organizowanie misji gospodarczych– szkolenie kadry menedżerskiej – wsparcie przedsiębiorstw zagranicą

w ramach istniejących przedstawicielstw Dolnej Saksonii w Polsce (zob. pkt 12) i w Rosji

Misje gospodarczeDolnosaksońskie misje gospodarczeprowadzone przez Ministra Gospodarkilub Premiera Dolnej Saksonii są dla małychi średnich przedsiębiorstw okazją do zawierania kontaktów gospodarczych i gromadzenia informacji o sytuacjigospodarczej odwiedzanego kraju. Dla firm biorących udział w misjachgospodarczych organizowane są giełdykooperacyjne oraz zwiedzanieprzedsiębiorstw zagranicznych. Informacjeo planowanych misjach gospodarczychznaleźć można na portalu internetowymwww.n-export.de, za pośrednictwemktórego można zgłosić także chęć udziałufirmy w danej misji.

Portal www.n-export.deInformacje o możliwościach wsparciadziałań na zagranicznych rynkach małych i średnich przedsiębiorstw zamieszczone są na portalu internetowym MinisterstwaGospodarki www.n-export.de. N-exportjest częścią ogólnoniemieckiego portalugospodarczego iXPOS. Z tą ofertąMinisterstwo Gospodarki, Pracy i TransportuDolnej Saksonii zwraca się do przedsiębiorstw,inwestorów i obywateli. Pod powyższymadresem internetowym znaleźć możnaaktualne informacje o programachwspierających zagraniczną działalność firm z Dolnej Saksonii, ich udział w międzynarodowych targach oraz informacje dotyczące handluzagranicznego. Na stronie znajdują się również informacje o wszystkichpublicznych instytucjach, zajmujących się w Dolnej Saksonii wspieraniemwspółpracy z zagranicą.

e) Urzędy

Rząd Dolnej Saksonii uruchomił portalinternetowy www.service.niedersachsen.de,gdzie można uzyskać dane teleadresowe,ofertę programów przeprowadzanychprzez rząd Dolnej Saksonii, Niemcy i UnięEuropejską oraz formularze urzędowe w wersji elektronicznej.


° Referat 13: Wspieranie Zatrudnienia, Finansowanie Przedsiębiorstw oraz Osób Rozpoczynających Działalność Gospodarczą(Arbeitsförderung, Unternehmens-finanzierung, Existenzgründungen)

Ministerstwo oferuje osobom bezrobotnymprogramy mające na celu umożliwienieponownego podjęcia pracy. Koncentrujeono swoje wysiłki przede wszystkim na zwalczaniu bezrobocia wśród młodzieżystosując dopłaty do wynagrodzenia,tworzeniu miejsc pracy dla absolwentów,wspierając powstawanie nowych miejscpracy w tzw. firmach JugendPlus.

Ministerstwo wychodząc naprzeciw firmom,które mają problemy ze zgromadzeniemkoniecznego kapitału, udziela gwarancji i poręczeń przy niskooprocentowanychkredytach inwestycyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw. Jednym z najważniejszych zadań ministerstwajest również wspieranie osób rozpoczynającychdziałalność gospodarczą, gdyż dzięki temupowstają nowe miejsca pracy. W tym celustworzony został program obejmującyusługi doradcze, kredytowe oraz poręczaniepożyczek. Instytucją koordynującą wszystkiete instrumenty jest Dolnosaksoński BankInwestycyjny NBank, którego działalnośćzostała przedstawiona w punkcie 2.

° Referat 14: Europejska Polityka Gospodarcza, Polityka Rynku Pracy, Doskonalenie Zawodowe (Europäische Wirtschafts- und Arbeits-marktpolitik, Berufliche Qualifizierung)

Referat zajmuje się koordynacją programówi inicjatyw wspólnotowych UE w ramachEuropejskiego Funduszu RozwojuRegionalnego (EFFR) oraz EuropejskiegoFunduszu Społecznego (EFS). EFFR wspierainwestycje tworzące nowe miejsca pracy,inwestycje w infrastrukturę przekładającesię na wzrost gospodarczy oraz rozwójpotencjału regionów. EFS uzupełnia działaniakrajów członkowskich w zakresie rozwojurynku pracy i zasobów ludzkich. Wspieranesą inicjatywy integrujące rynek pracy i zmniejszające bezrobocie. Środki z tegofunduszu wykorzystywane są w ramachprogramów: Cel 2, Cel 3, InicjatywaWspólnotowa Equal.

° Referat 15: Ograniczanie Biurokracji (Bürokratieabbau)

Ponieważ biurokratyczne procedury i związane z nimi koszty prowadzeniadziałalności są ogromnym obciążeniem dlamałych i średnich firm, jednym z głównychcelów rządu Dolnej Saksonii jest uproszczeniepostępowań. Referat 15 zajmuje siękoordynacją i ewaluacją programówdążących do tego celu.


° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w CuxhavenStaatliches Gewerbeaufsichtsamt Cuxhaven Elfenweg 15, 27474 Cuxhaven tel.: 0049 4721 506200fax: 0049 4721 506260 e-mail: [email protected]

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w CelleStaatliches Gewerbeaufsichtsamt Celle Im Werder 9, 29221 Celle tel.: 0049 5141 7550fax: 0049 5141 75588 e-mail: [email protected]

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w HildesheimStaatliches GewerbeaufsichtsamtHildesheim Hindenburgplatz 20, 31134 Hildesheim tel.: 0049 5121 16000fax: 0049 5121 160010 e-mail: [email protected]

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w OsnabrückStaatliches Gewerbeaufsichtsamt OsnabrückJohann-Domann-Str. 2, 49080 Osnabrück tel.: 0049 541 503500fax: 0049 541 503501 e-mail: [email protected]

° Urząd Ochrony Konsumentów i Bezpieczeństwa Żywności Dolnej Saksonii Niedersächsisches Landesamt für Ver-braucherschutz und LebensmittelsicherheitBirkenweg 1, 26127 Oldenburgtel.: 0049 441 570260fax: 0049 441 57026179 e-mail: [email protected]

2. Finansowanie i wspieranie działalnościgospodarczej i inwestycji w Dolnej Saksonii

a) Instytucje wspierające – NBank

Bankiem wspierającym w Dolnej Saksoniijest NBank (Investitions- und FörderbankNiedersachsen GmbH). Do zadań bankunależy uaktywnianie środków finansowychudostępnionych przez fiskusa przedewszystkim na rzecz małych i średnichprzedsiębiorstw w Dolnej Saksonii. Krajzwiązkowy Dolna Saksonia posiada 50%udziałów w kapitale zakładowym spółki.Ponadto NBank został utworzony w celufinansowania inwestycji na terenie DolnejSaksonii. Ważnym elementem jego działalnościjest wspieranie dolnosaksońskichprzedsiębiorstw na rynkach zagranicznych.NBank rozpoczął swoją działalność 1 stycznia2004 r. Główna siedziba banku mieści sięw Hanowerze, oddziały regionalne znajdująsię w Brunszwiku (Braunschweig), Lüneburgui Oldenburgu. Podstawą efektywności działańNBanku jest jego ścisła współpraca z izbamirzemieślniczymi, przemysłowo-handlowymi,związkami branżowymi oraz komunalnymiinstytucjami kredytowymi.


Inspekcja Przemysłowa Dolnej Saksonii(NiedersächsischeGewerbeaufsichtsverwaltung)

Dolnosaksońska Inspekcja Przemysłowazajmuje się zagadnieniami ochronyśrodowiska, bezpieczeństwa pracy i ochrony konsumentów. Państwowe UrzędyInspekcji Przemysłowej przeprowadzająkontrole w zakładach pracy w zakresiewarunków pracy i przestrzegania zasadochrony środowiska oraz zajmują sięochroną praw pracowniczych.

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w BrunszwikuStaatliches GewerbeaufsichtsamtBraunschweigPetzvalstraße 18, 38104 Braunschweigtel.: 0049 531 370060fax: 0049 531 3700680 e-mail: [email protected]: Braunschweig, Salzgitter,Wolfsburg powiaty: Goslar, Wolfenbüttel, Helmstedt,Gifhorn, Peine

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w GetyndzeStaatliches Gewerbeaufsichtsamt GöttingenAlva-Myrdal-Weg 1, 37085 Göttingentel.: 0049 551 507001fax: 0049 551 5070250 e-mail: [email protected]: Göttingen, Northeim, Osterode

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w HanowerzeStaatliches Gewerbeaufsichtsamt HannoverUrząd ds. Bezpieczeństwa Pracy i OchronyŚrodowiska(Behörde für Arbeits- und Umweltschutz)Am Listholze 74, 30177 Hannovertel.: 0049 511 90960fax: 0049 511 9096199 e-mail: [email protected] Hanower oraz powiaty: Diepholz,Nienburg

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w LüneburguStaatliches Gewerbeaufsichtsamt LüneburgAdolph-Kolping-Straße, 14, 21337 Lüneburgtel.: 0049 4131 8545299fax: 0049 4131 8545200 e-mail: [email protected],www.gewerbeaufsichtsamt-lueneburg.depowiaty: Harburg, Lüchow-Dannenberg,Lüneburg, Uelzen

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w OldenburguStaatliches GewerbeaufsichtsamtOldenburg Rosenstraße 13 b, 26122 Oldenburg tel.: 0049 441 92220fax: 0049 441 9222152 e-mail: [email protected]

° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w EmdenStaatliches Gewerbeaufsichtsamt Emden Brückstraße 38, 26725 Emden tel.: 0049 4921 92170fax: 0049 4921 921758 e-mail: [email protected]


Program doradczy: Handel Zagraniczny(Beratung Außenwirtschaft)

Program ma na celu ułatwienie dostępudo informacji poprzez usługi doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw w celu zwiększenia ich konkurencyjności. W roku 2004 w tym programieuczestniczyły 54 firmy z Dolnej Saksonii.Kwota dofinansowania dla jednej firmywynosiła przeciętnie 4 tys. EUR.

Do czego przysługuje dofinansowanie?Firmy mogą otrzymać dofinansowanie do kosztów doradztwa dotyczącegorozpoczęcia lub rozszerzenia działalnościgospodarczej poza granice Niemiec, m.in. w zakresie:

° oceny możliwości zbytu i kosztów działalności na rynkach zagranicznych

° zorganizowania działalności gospodarczej w innym kraju

° budowy sieci dystrybucyjnej

° zawierania umów

° finansowania inwestycji

° procedur celnych i podatkowych

° inwestycji zagranicznych, kwestii licencji i kooperacji z firmami zagranicznymi

Kto może otrzymać dofinansowanie?Program obejmuje przedstawicieli wolnychzawodów oraz małe i średnie przedsiębiorstwamające swoją siedzibę lub zakład w DolnejSaksonii. Dofinansowanie jest bezzwrotnei naliczane za dni obejmujące doradztwo(8 godzin). Przy mniej niż 8 godzinachdofinansowanie przyznawane jestproporcjonalnie do czasu trwania usługi.Dofinansowanie usług doradczych (łącznie

z kosztami podróży i innymi poniesionymiwydatkami) przyznawane jest w wymiarzemaksymalnie 10 dni w wysokości do 50%kosztów doradztwa, jednak nie więcej niż400 EUR dziennie. W uzasadnionychprzypadkach dofinansowanie może zostaćprzyznane na kolejne 5 dni, od 11 do 15dnia wynosi ono 25% kwoty, maksymalnie200 EUR dziennie.

Gdzie można złożyć wniosek?Program jest prowadzony przez NBank(zob. pkt 2), w którego siedzibie lub nastronach internetowych (www.nbank.de,e-mail: [email protected]) można uzyskaćniezbędne informacje oraz formularze.

Program doradczy: WspólnePrzedstawicielstwo Zagraniczne (Beratungs-programm Firmenpoolbeteiligungen)

Do czego przysługuje dofinansowanie?W ramach uzupełnienia pierwszegoprogramu, dofinansowanie otrzymaćmożna również na pokrycie kosztówwspólnego przedstawicielstwaprzedsiębiorstw zagranicą. Firmy pokrywajączęściowo koszty utrzymania biurazagranicznego prowadzonego przez danykraj związkowy lub jedną z niemieckich izbprzemysłowo-handlowych. Biuro to jestwówczas przedstawicielstwem tych firm w danym kraju i wspiera ich działalnośćgospodarczą na danym rynku.

Kto może otrzymać dofinansowanie?Program obejmuje przedstawicieli wolnychzawodów oraz małe i średnie


NBank gromadzi i udostępnia informacjeoraz oferuje usługi doradcze w zakresieprogramów pomocowych i możliwościwspierania przedsiębiorstw przez gminy,kraj związkowy, Republikę Federalną Niemiecoraz Unię Europejską. NBank pomagarównież w dostosowaniu odpowiednichprogramów pomocowych do profiludziałalności firmy oraz w łączeniu różnychmożliwości dofinansowania. Oferuje usługidoradcze w zakresie marketingu i kontrolingudla osób zakładających własne firmy.Prowadzi projekty szkoleniowe wspierającedoskonalenie zawodowe. Oferuje takieprogramy jak Kredyt w Dolnej Saksonii,Program Wspierający Innowacyjność,Rozwój Turystyki, Gospodarka i ŚrodowiskoNaturalne, Targi w Niemczech i TargiZagraniczne, Doradztwo Marketingowedla Firm Rzemieślniczych, Doradztwo dla Osób Rozpoczynających DziałalnośćGospodarczą.

° Investitions- und Förderbank Niedersachsen GmbH - NBankBeratungscenter HannoverGünther-Wagner-Allee 12 – 1430177 Hannovertel.: 0049 511 30031 333fax: 0049 511 30031 11333e-mail: [email protected],www.nbank.de

aa) Programy i inicjatywy pomocowe

Firmy, które wkraczają na rynkimiędzynarodowe, są zainteresowane przedewszystkim programami pomocowymi, którenie wymagają wielu formalności i jednocześnie dają szanse zwiększeniawymiany handlowej z zagranicą. Programyoferowane przez Dolną Saksonię sąprzedstawione poniżej. Często kierowanesą one do małych i średnich firm, które od 1 stycznia 2005 zdefiniowane sązgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej(2003/361/ EWG z dnia 6.05.2003) jakoprzedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 250 osób, z rocznym obrotem nie wyższymniż 50 milionów EUR lub z sumą bilansowąnie przekraczającą 43 milionów EUR.Ponadto 25% kapitału lub akcji dającychprawo głosu w małej lub średniej firmienie może należeć do przedsiębiorstwa,które nie spełnia powyższych kryteriów.Więcej informacji na ten temat możnaznaleźć na stronie internetowej:http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/sme_definition/index_de.htm

Oprócz wspierania przedsiębiorstw środkamifinansowymi Ministerstwo Gospodarki,Pracy i Transportu Dolnej Saksoniiorganizuje wraz z dolnosaksońskimi izbamiprzemysłowo-handlowymi oraz innymiinstytucjami giełdy kooperacyjne, misjezagraniczne, konferencje branżowe oraz wiele innych imprez gospodarczychzarówno w kraju jak i zagranicą. Takieinicjatywy i spotkania są nieocenionymźródłem informacji dla firm rozpoczynającychdziałalność na rynkach zagranicznych.


bb) Osoby rozpoczynające działalnośćgospodarczą (Existenzgründer)

Osoby rozpoczynające działalnośćgospodarczą znajdą w Dolnej Saksoniiwiele programów wspierającychprzedsiębiorstwa w początkowej fazie ichistnienia oraz różnorodną ofertę usługdoradczych. Programy są współorganizowanelub wspierane przez instytucje omawianew tym rozdziale. Kraj związkowy oraz państwo pokrywają częściowo kosztyusług doradczych, a banki przyznająkorzystnie opodatkowane kredyty. NBankwraz z izbami rzemieślniczymi, handlowo-przemysłowymi (zob. pkt 4) oraz z BankiemOdbudowy (Kreditanstalt für Wiederaufbau)wprowadził w największych miastach w Dolnej Saksonii nowy projekt w zakresieusług doradczych. W trakcie nieodpłatnychspotkań osoby rozpoczynające działalnośćgospodarczą oraz przedsiębiorcy sąinformowani o możliwościach wykorzystaniaśrodków pomocy publicznej.

Więcej informacji na ten temat uzyskaćmożna na stronie internetowej NBankuwww.nbank.de/foerderung/beratung_37.php oraz na stronie www.existenzgruender.de.

b) Inne instytucje wspierające i banki

aa) Spółka udziałowa – MB GmbH(Mittelständische BeteiligungsgesellschaftNiedersachsen)

Do instytucji wspierających przedsiębiorstwaw Dolnej Saksonii zaliczyć należy również

spółkę udziałową dla średniejprzedsiębiorczości Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen,która wnosi wkład majątkowy do przedsiębiorstw średniej wielkości oraz do małych firm działających w zakresienowych technologii.

° Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen MB GmbH Schiffgraben 33, 30175 Hannover tel.: 0049 511 337 05 0fax: 0049 511 337 05 55e-mail: [email protected],www.nbb-hannover.de/mbg/vorstellung.htm

bb) Bank Powierniczy – NBB(Niedersächsische Bürgschaftsbank)

Dolnosaksoński Bank Powierniczy NBBNiedersächsische Bürgschaftsbank jestinstytucją wspierającą średnieprzedsiębiorstwa w Dolnej Saksoniipoprzez zapewnienie potrzebnego kapitałuzakładowego lub inwestycyjnego. Więcejinformacji o działalności NBB dostępnychjest na stronie internetowej banku.

° Niedersächsische Bürgschaftsbank NiedersachsenSchiffgraben 33, 30175 Hannover tel.: 0049 511 337 05 0fax: 0049 511 337 05 55e-mail: [email protected],www.nbb-hannover.de/nbb/vorstellung.htm


przedsiębiorstwa mające swoją siedzibęlub zakład w Dolnej Saksonii, działające w sektorach: przemysł, rzemiosło, handel,usługi. Dofinansowanie obejmujemaksymalnie 50% kosztów ponoszonychprzez firmę korzystającą ze wspólnegoprzedstawicielstwa w kraju nie należącymdo Unii Europejskiej, maksymalnie 7 700 EURrocznie. Kwota ta przekazywana jestbezpośrednio firmie biorącej udział w programie.

Gdzie można złożyć wniosek?Program jest prowadzony przez NBank(zob. pkt 2). Niezbędne informacje oraz formularze we wszystkich placówkachbanku lub na stronach internetowych(www.nbank.de, e-mail: [email protected]).

Program: Udział w ImprezachWystawienniczych poza Terytorium RFN(Messeprogramm – Ausland)

Programu ma na celu ułatwienie prezentacjimałych i średnich przedsiębiorstw natargach, wystawach i innych imprezachwystawienniczych.

Do czego przysługuje dofinansowanie?Dofinansowanie można otrzymać napokrycie kosztów firmowego lub wspólnegostoiska na targach, wystawach i podobnychimprezach zagranicą. Firma wystawiającasię na własnym stoisku może otrzymaćdofinansowanie do kosztów organizacjistoiska (takich jak czynsz, budowa,wyposażenie, obsługa stoiska, kosztytransportowe). Dofinansowanie nie

obejmuje kosztów podróży, noclegów i wyżywienia pracowników firmyprzebywających na targach. Firmywystawiające się na wspólnym stoiskuoprócz dofinansowania wyżej wymienionychwydatków, mogą otrzymać dofinansowaniekosztów podróży oraz pozostałychwydatków organizatora wspólnego stoiska.

Kto może otrzymać dofinansowanie?Program obejmuje przedstawicieli wolnychzawodów oraz małe i średnieprzedsiębiorstwa mające swoją siedzibęlub zakład w Dolnej Saksonii, działające w sektorach: przemysł, rzemiosło, handel,usługi. Dofinansowanie jest bezzwrotne i wynosi do 50% kosztów osobnegostoiska firmowego, maksymalnie 3 000 EUR na europejskich i 6 000 EUR na pozaeuropejskich targach. W przypadkuwspólnego stoiska firmy mogą otrzymaćzwrot 80% wydatków, maksymalnie do wysokości 6 000 EUR na europejskich i 9 000 EUR na pozaeuropejskich targach.Wystawca może otrzymać dofinansowanieraz w roku, najwyżej trzykrotnie w ramachudziału w tych samych targach.

Gdzie można złożyć wniosek?Program jest prowadzony przez NBank(zob. pkt 2). Niezbędne informacje oraz formularze można uzyskać wewszystkich placówkach banku lub na stronach internetowych(www.nbank.de, e-mail: [email protected]).


4. Izby przemysłowo-handlowe oraz izbyrzemieślnicze

Ważne miejsce w kwestiach doradztwa,wspierania gospodarki, przedsiębiorstw i osób zakładających firmy w Dolnej Saksoniizajmują izby przemysłowo-handlowe (IHK)oraz izby rzemieślnicze (HWK). Członkostwow izbach przemysłowo-handlowych oraz izbach rzemieślniczych danego regionujest dla wszystkich firm obowiązkowe. Izbysą wspólną organizacją przedsiębiorstwwchodzących w ich skład, na rzecz którychizby świadczą rozmaite usługi. Działalnośćizb obejmuje:

° lobbing gospodarczy i kształtowanie opiniina szczeblu samorządów terytorialnych, landów, Republiki Federalnej oraz Unii Europejskiej

° dążenie do wprowadzenia jasnych, obowiązujących wszystkie podmioty zasadrynkowych

° wspieranie produktów i usług najlepszej jakości

° udzielanie informacji o kształceniu zawodowym i szkoleniach, badaniach naukowych i innowacjach technologicznych,handlu, usługach i przetargach publicznych

° świadczenie usług z zakresu logistyki, prawa, podatków, zakładania firmyi handlu elektronicznego

° udzielanie informacji o handlu zagranicznymi pomoc w nawiązywaniu zagranicznych kontaktów

a) Izby przemysłowo-handlowe (Industrie- und Handelskammern, IHK)

Pod egidą Niemieckiego Zrzeszenia IzbPrzemysłowo Handlowych (DeutscherIndustrie- und Handelskammertag – DIHK)stale poszerzana jest sieć izb zarówno w Niemczech jak i zagranicą, a standardświadczonych usług jest systematyczniepodnoszony. DIHK obejmuje w Niemczechsieć 81 izb.

° Niemieckie Zrzeszenie Izb Przemysłowo-Handlowych z siedzibą w BerlinieDeutscher Industrie- und Handelskammer-tag Berlin (DIHK)Breite Straße 29, 10178 Berlintel.: 0049 30 203080fax: 0049 3020308 1000e-mail: [email protected],www.dihk.de

We współpracy z DIHK izby przemysłowo-handlowe organizują tzw. giełdętechnologii. Izby pośredniczą nieodpłatniew przekazywaniu ofert dotyczącychnowych technologii, a giełda technologiiobejmuje również usługi doradcze oraz organizowanie konferencjibranżowych poświęconych transferowitechnologii. Więcej informacji na tentemat znajduje się na stronie internetowejwww.technologieboerse.ihk.de.

Jedną z najbardziej prężnie działającychizb bilateralnych jest Polsko-NiemieckaIzba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie,zrzeszająca około 900 firm z obu krajów.Izba aktywnie działa na rzecz zrzeszonych


cc) NORD/LB

NORD/LB jest jednym z największych bankóww Niemczech. Jest to bank krajowy DolnejSaksonii, Saksonii-Anhalt i Meklemburgii-Pomorza Przedniego. NORD/LB wspiera tekraje związkowe w finansowaniu inwestycjikomunalnych. NORD/LB koncentruje swojądziałalność w północnych regionach Niemiecoraz Europie Północnej i Środkowo-Wschodniej.

NORD/LB Bank Polska rozpoczął działalnośćwiosną 2002 roku. Jest częścią silnejmiędzynarodowej grupy bankowejNorddeutsche Landesbank Girozentrale,realizujacej strategię budowy wiodącejpozycji na rynkach krajów basenu MorzaBałtyckiego.Od stycznia 2006 bank NORD/LB BankPolska w wyniku przedsięwzięcia jointventure pomiędzy NORD/LB NorddeutscheLandesbank Girozentrale oraz największymbankiem norweskim DnB NOR działa w ramach nowej grupy bankowej podnazwą DnB NORD.

° NORD/LB Norddeutsche Landesbank GirozentraleFriedrichswall 10, 30159 Hannovertel.: 0049 511 361-0fax: 0049 0511 361-2502e-mail: [email protected], www.nordlb.de

° NORD/LB Bank Polskaul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawatel.: 0048 22 525 07 00fax: 0048 22 525 07 10 e-mail: [email protected], www.nordlb.pl

3. Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii (Investment Promotion Agency Niedersachsen, IPA)

Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii(IPA) jest instytucją wspierającą nowopowstałe przedsiębiorstwa w Dolnej Saksonii.Agencja działa na zlecenie MinisterstwaGospodarki Dolnej Saksonii we współpracyz poszczególnymi gminami i miastami,regionalnymi instytucjami wspieraniagospodarki oraz NBankiem. IPA wspierafirmy na każdym etapie ich istnieniawykonując swoje usługi nieodpłatnie.

Agencja Promocji Inwestycji poprzez swedziałania:

° dostarcza informacji rynkowych o Dolnej Saksonii (segmenty rynku, branże, lokalizacje)

° oferuje kompleksowe usługi doradcze w zakresie: strategii wejścia na rynek, poszukiwania najdogodniejszej lokalizacji, finansowania inwestycji, nawiązywania kontaktów oraz poszukiwania partnerówhandlowych

° udziela pomocy przy zakładaniu firmy przez indywidualne doradztwo w wyborze lokalizacji,koordynację procedur uzyskiwaniapozwoleń, pomoc w zatrudnianiu pracowników oraz w razie potrzeby udzielawsparcia także po założeniu firmy.

° Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii Investment Promotion Agency NiedersachsenSchiffgraben 30, 30175 Hannovertel.: 0049 511 34 34 66 fax: 0049 511 36 15 909e-mail: [email protected],www.ipa-niedersachsen.de


° Izba Przemysłowo-Handlowa w Stade dla Regionu Łaby-WezeryIndustrie- und Handelskammer Stade für den Elbe-Weser-RaumAm Schäferstieg 2, 21680 Stadetel.: 0049 4141 5240fax: 0049 4141 524111e-mail: [email protected],www.stade.ihk24.de

b) Izby rzemieślnicze (Handwerkskammern)

Oprócz zarządzania i reprezentowaniainteresów swoich członków izby rzemieślniczeoferują szeroką gamę usług przede wszystkimnajmniejszym firmom. Firmy członkowskiemogą skorzystać z usług doradczychdotyczących m.in. zagadnień prawnychlub ochrony środowiska. Izby są równieżkompetentnym partnerem do rozmów w sprawie rozpoczęcia i prowadzeniadziałalności gospodarczej. Interesy izbrzemieślniczych w Dolnej Saksoniireprezentuje na poziomie federalnym i europejskim Centralne ZrzeszenieNiemieckiego Rzemiosła z siedzibą w Berlinie.

° Cenralne Zrzeszenie Niemieckiego RzemiosłaZentralverband des Deutschen Handwerks Haus des Deutschen HandwerksMohrenstraße 20/21, 10117 Berlintel.: 0049 30 206190e-mail: [email protected], www.zdh.de

° Izba Rzemieślnicza w Brunszwiku Handwerkskammer BraunschweigBurgplatz 2+2a, 38100 Braunschweigtel.: 0049 531 12010fax: 0049 531 1201333e-mail: [email protected], www.hwk-bs.de

° Izba Rzemieślnicza w HanowerzeHandwerkskammer HannoverBerliner Allee 17, 30175 Hannover tel.: 0049 511 348590fax: 0049 511 3485932e-mail: [email protected], www.hwk-hannover.de

° Izba Rzemieślnicza Hildesheim-Południowa Dolna SaksoniaHandwerkskammer Hildesheim-SüdniedersachsenBraunschweiger Str. 53, 31134 Hildesheimtel.: 0049 5121 1620fax: 0049 5121 33836e-mail: [email protected],www.hwk-hildesheim.de

° Izba Rzemieślnicza Lüneburg-StadeHandwerkskammer Lüneburg-StadeFriedenstraße 6, 21335 Lüneburgtel.: 0049 4131 7120fax: 0049 4131 44724e-mail: [email protected],www.hwk-lueneburg-stade.de

° Izba Rzemieślnicza w OldenburguHandwerkskammer OldenburgTheaterwall 32, 26122 Oldenburgtel.: 0049 441 2320fax: 0049 441 232218e-mail: [email protected],www.hwk-oldenburg.de


firm oraz wspiera stosunki gospodarczepomiędzy Polską a Niemcami.

° Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-HandlowaDeutsch-Polnische Industrie- und Handelskammer ul. Miodowa 14, 00-246 Warszawatel.: 0048 22 5310500fax: 0048 22 5310600e-mail: [email protected], www.ihk.pl

Na terenie Dolnej Saksonii działa 7 izbprzemysłowo-handlowych oraz ich liczneprzedstawicielstwa. Izby przemysłowo-handlowe nieomal codziennie organizująlub współorganizują szkolenia i konferencjena różne tematy, jak np. kursy dla młodychprzedsiębiorców w zakresie podstawowychprocedur prawnych, podatkowych oraz organizacji przedsiębiorstwa.

° Izba Przemysłowo-Handlowa w BrunszwikuIndustrie- und Handelskammer BraunschweigBrabandtstraße 1, 38100 Braunschweig tel.: 0049 531 47150fax: 0049 531 4715299 e-mail: [email protected],www.braunschweig.ihk.de

° Izba Przemysłowo-Handlowa w Hanowerze / HildesheimIndustrie- und HandelskammerHannover /HildesheimSchiffgraben 49, 30175 Hannovertel.: 0049 511 31070fax: 0049 511 3107333e-mail: [email protected],www.hannover.ihk.de

° Izba Przemysłowo-Handlowa w Lüneburgu / WolfsburguIndustrie- und Handelskammer Lüneburg / WolfsburgAm Sande 1, 21335 Lüneburgtel.: 0049 4131 742424fax: 0049 4131 742180 e-mail: [email protected],www.ihk24-lueneburg.de

° Izba Przemysłowo-Handlowa w OldenburguOldenburgische Industrie- und HandelskammerMoslestraße 6, 26122 Oldenburgtel.: 0049 441 22200fax: 0049 441 2220111e-mail: [email protected],www.ihk-oldenburg.de

° Izba Przemysłowo-Handlowa w Osnabrück / EmslandIndustrie- und Handelskammer Osnabrück-EmslandNeuer Graben 38, 49074 Osnabrücktel.: 0049 541 3530fax: 0049 541 353122e-mail: [email protected],www.osnabrueck.ihk24.de

° Izba Przemysłowo-Handlowa we Fryzji Wschodniej i PapenburguIndustrie- und Handelskammer für Ostfriesland und PapenburgRingstraße 4, 26721 Emdentel.: 0049 49 2189010 e-mail: [email protected], www.ihk-emden.de


6. Centra technologiczne (Technologiezentren)

Usługi dla przedsiębiorców oferują w DolnejSaksonii również centra technologiczne.Ich zadaniem jest wspomaganie nowychprzedsiębiorstw działających w zakresieinowacyjnych technologii. Oferta centrówtechnologicznych obejmuje pomocpraktyczną, np. wynajem pomieszczeńbiurowych i produkcyjnych, sekretariatuczy sal konferencyjnych. W trakcie pierwszychlat istnienia nowej firmy na rynku centratechnologiczne świadczą usługi w zakresieprofesjonalnego doradztwa. Adresy centrówtechnologicznych w Dolnej Saksonii znajdująsię w załączniku 3.

7. Centra informacyjne (Informationszentren)

a) Centrum Transferu Nowych Technologii (IRC - Innovation Relay Centre)

Centrum Transferu Nowych TechnologiiDolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt wspieraprzedsiębiorstwa oraz instytucje badawczew zakresie transferu technologii i wiedzyw Europie. Centrum należy do sieci 250 organizacji partnerskich założonej w 1995 roku przez Komisję Europejską.W Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt

koordynacją Centrum zajmuje się NBank,Uniwersytet w Hanowerze oraz tti -instytucja wspierająca innowacyjność i transfer technologii w Magdeburgu.

Centrum oferuje swoje usługi małym i średnim przedsiębiorstwom, które chcąwykorzystać innowacyjne produkty lubusługi w rozwoju własnej firmy. IRC pomagarównież instytucjom badawczym i firmomw poszukiwaniu zastosowań dla wynikówbadań oraz innowacyjnych produktów i usług.

Centrum Transferu Nowych Technologii zajmuje się ponadto:

° kojarzeniem firm na terenie Europy

° doradztwem w zakresie finansowania i realizacji projektów innowacyjnych

° doradztwem w zakresie prawa patentowego

° audytem technologicznym

° Centrum Transferu Nowych Technologii IRC Niedersachsen/Sachsen-Anhalt Günther-Wagner-Allee 12 – 1430177 Hannover tel.: 0049 511 30031362fax: 0049 511 3003111362 kontakt: Thomas Brinks e-mail: [email protected], www.irc-innsa.de

b) Europejskie Info-Centrum w Hanowerze (EIC - Euro Info Centre Hannover)

Europejskie Info-Centrum (EIC) z siedzibąw Hanowerze jest oficjalnym ośrodkiemdoradczym Komisji Europejskiej w DolnejSaksonii i częścią europejskiej sieci 340 centrów EIC. Jego celem jestwspieranie przedsiębiorstw z DolnejSaksonii w celu podniesienia ichkonkurencyjności i rozwoju nowychtechnologii w małych i średnich


° Izba Rzemieślnicza Osnabrück-EmslandHandwerkskammer Osnabrück-EmslandBramscher Str. 134-136, 49088 Osnabrücktel.: 0049 541 69290fax: 0049 541 6929290e-mail: [email protected], www.hwk-os-el.de

° Izba Rzemieślnicza we Wschodniej FryzjiHandwerkskammer für OstfrieslandStraße des Handwerks 2, 26603 Aurich tel.: 0049 4941 17970fax: 0049 4941 179740 e-mail: [email protected], www.hwk-aurich.de

c) Agencja ds. Europy Wschodniej Osteuropa-Agentur przy Zrzeszeniu Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii (VHN)

W maju 2002 roku przy Zrzeszeniu IzbRzemieślniczych Dolnej Saksonii utworzonazostała Agencja ds. Europy Wschodniej,której zadaniem jest udzielanie pomocyprzedsiębiorstwom oraz pozyskiwanieinformacji, organizacji, zarządzania i finansowania. Do głównych zadańAgencji ds. Europy Wschodniej należym.in.:

° kontakty z Izbami Rzemieślniczymi Dolnej Saksonii

° usługi informacyjne i doradcze w zakresie współpracy międzynarodowej oraz nawiązywanie kontaktów z potencjalnymi partnerami kooperacyjnymi

° organizowanie konsultacji, misji gospodarczych, giełd współpracy oraz udziału w targach dla firm niemieckich

° organizowanie podróży przedsiębiorców z Dolnej Saksonii do Polski oraz z Polski do Dolnej Saksonii

° wspieranie przedsiębiorstw w rozwijaniu międzynarodowej współpracy gospodarczeji w nawiązywaniu kontaktów handlowych

° Zrzeszenie Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii /Agencja ds. Europy WschodniejVereinigung der HandwerkskammernNiedersachsen / Osteuropa-AgenturFerdinandstraße 3, 30175 Hannoverkontakt: Aneta Holtmann tel.: 0049 511 3808719fax: 0049 511 3808721e-mail: [email protected],www.handwerk-vhn.de

5. Związki i zrzeszenia branżowe (Vereinigungen und Branchenverbände)

Małe i średnie przedsiębiorstwa danejbranży mają możliwość zrzeszania się.Związki branżowe wspierają swoje firmyczłonkowskie oraz reprezentują ich interesyna poziomie samorządów terytorialnych i krajów związkowych. Adresy związków i zrzeszeń branżowych firm dolno-saksońskich znajdują się w załączniku 2.


° Europaregion HannoverHildesheimer Straße 20, 30159 Hannoverkontakt: Petra Schulze-Ganseforthtel.: 0049 511 61623215fax: 0049 511 61623458e-mail: [email protected],www.region-hannover.de

d) Komunalny System Informacyjny dot. Lokalizacji Przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii (Kommunales Standort-Informations- System Niedersachsen (KomSIS)

KomSIS jest wspólną inicjatywą gospodarczą400 powiatów i miast na prawach powiatów.Jest systemem informacyjnym dlaprzedsiębiorstw poszukujących dogodnejlokalizacji dla działalności produkcyjnej lub usługowej w miastach i gminachDolnej Saksonii. Zainteresowane firmymogą uzyskać bezpłatne informacje o istniejących lokalizacjach oraz mająmożliwość prowadzenia bezpośrednichnegocjacji z partnerami handlowymi.Poprzez uzyskiwanie szybkich i aktualnychdanych system stanowi przydatne narzędziedla inwestorów dolnosaksońskich i zagranicznych. Dalsze Informacjeznajdują się pod adresem:www.komsis.de, e-mail: [email protected].

8. Kształcenie i doskonalenie zawodowe kadr kierowniczych

a) Międzynarodowe Doskonalenie i Rozwój Zawodowy (InWEnt)(Internationale Weiterbildung und Weiterentwicklung)

InWEnt jest organizacją użytecznościpublicznej, która zajmuje się rozwojemzawodowym, edukacją i dialogiem na poziomie międzynarodowym. ProgramyInWEnt są skierowane do fachowców oraz kadry kierowniczej z dziedzinygospodarki, polityki i administracji na całym świecie.

Współpraca InWEnt z partnerami w Europie Środkowo-Wschodniej obejmujenastępujące dziedziny:

° integrację ze strukturami Unii Europejskiej

° zagadnienia administracji publicznej i doradztwa politycznego

° wzrostu kompetencji kadry kierowniczej w gospodarce rynkowej

° zarządzanie gospodarką oraz finanse publiczne

° restrukturyzację przedsiębiorstw

° ochronę środowiska i rozwój regionalny

We współpracy z Region Hannover oraz z dolnosaksońskimi izbamiprzemysłowo-handlowymi InWEnt stworzyłprogram współpracy z Polską ”Job-fit forEurope”. Dla dolnosaksońskichprzedsiębiorstw program ten stwarza szansewejścia na polski rynek. Oferuje możliwośćpodnoszenia kwalifikacji zawodowychpracowników w firmach współpracujących


przedsiębiorstwach Unii Europejskiej.EIC dostarcza wszechstronnych informacjio Unii Europejskiej szczególnie w zakresieśrodków pomocowych, wspólnej waluty i wspólnego rynku. Większość tych informacjimożna uzyskać bezpłatnie.

Centrum Euro Info oferuje usługi w zakresie:

° informacji i doradztwa o programach pomocowych, przetargach publicznych, dyrektywach i rozporządzeniach UniiEuropejskiej

° poszukiwania partnerów kooperacyjnych i kontaktów handlowych w Europie

° planowania, wspierania i koordynowania projektów oraz ich finansowania i składaniawniosków w ramach programów pomocowych

° organizowania imprez na temat aktualnychzagadnień (wspieranie badań naukowych, rozszerzenie Unii Europejskiej, społeczeństwoinformacyjne)

° Europejskie Info-CentrumEuro Info Centre Hannover Günther-Wagner-Allee 12–1430177 Hannover tel.: 0049 511 30031374fax: 0049 511 3003111374 e-mail: [email protected], www.eic-hannover.de

c) Stowarzyszenie gospodarcze Pro HannoverRegion oraz Europaregion Hannover

Stowarzyszenie gospodarcze Pro HannoverRegion skupia ponad 300 firm i instytucji

z tego regionu. Celem stowarzyszenia jestdziałanie na rzecz prężnego rozwojugospodarki w regionie Hanoweruoraz tworzenie jej pozytywnego wizerunku na zewnątrz, jak również inicjowaniewspółpracy między firmami.

Region Hannover powołany w 2001 r. na mocy ustawy kraju związkowego jestjednostką polityczną i administracyjnąregionu obejmującą poza Hanowerem,stolicą kraju związkowego, 20 otaczającychgo miast i gmin.

W regionie gospodarczym Hanowerkooperacja między stowarzyszeniemgospodarczym Pro Hannover Region a wydziałem ds. Unii Europejskiej RegionuHanower oferuje polskim interesentom:

° pośrednictwo kontaktów z instytucjami publicznymi wraz z informacjami na tematlokalizacji, warunków osiedlenia i możliwościwsparcia finansowego

° bezpośrednie kontakty z firmami regionu ze wszystkich branż

° współpracę w sieci kooperacyjnej tzw. networking w celu rozwoju kontaktów między firmami oraz firmami a klientami

° Pro Hannover Region Haus der Wirtschaftsförderung, Prinzenstraße 12, 30159 Hannover kontakt: Karl-Wilhelm Veigttel.: 0049 511 61623379fax: 0049 511 61623381e-mail: [email protected], www.p-h-r.de


9. Targi

a) Messe AG

Deutsche Messe AG realizuje obroty rocznew wysokości ok. 250 milionów EUR,zatrudnia ok. 700 pracowników i utrzymujeprzedstawicielstwa w 60 krajach świata.Tym samym zajmuje czołową pozycję w światowym rankingu organizatorówtargów międzynarodowych. Pierwsze targiw Hanowerze (Hannover Messe) odbyły sięw 1947 roku. Dzisiaj są one potęgąświatową. Sama powierzchnia terenutargowego obejmuje 1 mln m2 .W okresieostatnich dziesięciu lat poniesiono nakładyinwestycyjne w wysokości 818 mln EUR,które pozwoliły na budowę nowych lub zmodernizowanie istniejących halwystawowych, udoskonalenia infrastruktury,wybudowania wielokondygnacyjnych garażyparkingowych.

Pięć z dziesięciu największych impreztargowych na świecie odbywa się właśniew Hanowerze, a wśród nich tak znane jakCeBIT (Światowe Targi TechnologiiInformatycznych, Telekomunikacji,Oprogramowania oraz Usług), HANNOVERMESSE (Międzynarodowe Targi Technologii,Innowacji i Automatyki w Przemyśle) czy EMO (Światowe Targi Obróbki Metali).Co dwa lata mają miejsce IAA – ŚwiatoweTargi Pojazdów Użytkowych oraz LIGNA –Światowe Targi Maszyn i Wyposażenia dla Przemysłu Drzewnego i GospodarkiLeśnej.

We wszystkich imprezach organizowanychprzez Deutsche Messe AG uczestniczy co roku ponad 23 tys. wystawców i 1,7 mln zwiedzających. Z Polski w targachw Hanowerze bierze co roku udział ok. 80 firm i przyjeżdża 5 tys.zwiedzających. Deutsche Messe AGorganizuje imprezy targowe zarówno w Hanowerze jak i na wybranych rynkachmiędzynarodowych od ponad 15 lat stalerozszerzając swoją ofertę. W ostatnichlatach znacznie zaktywizowane zostałydziałania zagranicą, a szczególnie w Australii,Chinach, Turcji i USA.

° Przedstawicielstwo w Dolnej Saksoniic/o ICS-International Consulting ServicesGeibelstraße 107, 30173 Hannoverkontakt: Georg Sewig tel.: 0049 511 56379950lub 0049 171 7886969fax: 0049 511 56379960e-mail: [email protected],www.messe.de

b) Przedstawicielstwo Deutsche Messe AG w Polsce

Przedstawiciel w Polsce oferuje wystawcomnastepujące usługi: doradztwo przy wyborzeimprezy targowej, pomoc w organizacjiwystąpienia na targach, informacje o programach promocyjnych, doradztwoprzy wyborze firmy budującej stoiska,biura podróży, spedytora oraz zwiedzającyminformacje o programie danych targów,informacje o ofertach wyjazdowych,informacje o Hanowerze, przedsprzedażbiletów wstępu na targi.


z polskimi partnerami. Program składa się z następujących etapów:

° zdobywanie kompetencji w zakresie handlu zagranicznego (doradcy Izby Przemysłowo-Handlowej w Hanowerze przeprowadzają szkolenia w zakresie handlu zagranicznego, zawierania umów w Polsce, międzynarodowego prawa handlowego oraz procedur dostaw i sprzedaży ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań rynku polskiego)

° zdobywanie kompetencji językowych (kursy języka polskiego oraz business-english)

° zdobywanie kompetencji międzykulturowej(pracownicy zdobywają wiedzę o kulturze biznesowej i stylu życia w Polsce)

° praktyki zagranicą (podczas dwutygodniowychpraktyk w Polsce uczestnicy programu nawiązują kontakty z polskimi firmami oraz wykorzystują zdobytą wiedzę w praktyce)

Uczestnictwo w programie finansowanejest ze środków kraju związkowego DolnejSaksonii oraz z Europejskiego FunduszuSpołecznego EFS.

° Międzynarodowe Kształcenie i Rozwój Zawodowy Internationale Weiterbildung undEntwicklung gGmbH (InWEnt )Theaterstrasse 16, 30159 Hannovertel.: 0049 511 3048015fax: 0049 511 3048099kontakt: Martina Graupner-Kreutzmane-mail: [email protected],www.inwent.org

b) Niemiecka Akademia Zarządzania w DolnejSaksonii (Deutsche Management Akademie Niedersachsen)

Niemiecka Akademia Zarządzania (DMAN)jest instytucją użyteczności publicznej z siedzibą w Celle zajmującą sięszkoleniem kadry kierowniczej. OfertaAkademii skierowana jest do menedżeróworaz przyszłej kadry kierowniczej z firm z Europy Środkowo-Wschodniej oraz zeWspólnoty Niepodległych Państw. W trakciefachowych szkoleń menedżerskich w Celleprzekazywana jest praktyczna wiedza i umiejętności. DMAN oferuje swojeprogramy w ścisłej współpracy z firmami z Dolnej Saksonii, które wspierają pracęAkademii poprzez organizowanie praktykzawodowych, użyczanie trenerów i nawiązywanie kontaktów z przedsiębiorst-wami w Europie Środkowo- Wschodniej i państwach WNP. Akademia przyczynia sięswoją działalnością do rozwoju gospodarekkrajowych partnerów handlowych Niemiecoraz pomaga w nawiązywaniu kontaktówgospodarczych pomiędzy firmami z DolnejSaksonii a partnerami zagranicznymi. DMANma swoje przedstawicielstwo także w Moskwie, przy której zlokalizowane jestjednocześnie Przedstawicielstwo DolnejSaksonii w Federacji Rosyjskiej.

° Niemiecka Akademia Zarządzania w Dolnej SaksoniiDeutsche Management AkademieNiedersachsen GmbHSchloß, Schloßplatz 1, 29221 Celletel.: 0049 5141 9730fax: 0049 5141 973200e-mail: [email protected], www.dman.de


° Kornelia WinnickaAdwokatKancelaria Herfurth & PartnerLuisenstraße 5, 30159 Hannovertel.: 0049 511 3075625fax: 0049 511 3075610e-mail: [email protected],www.herfurth.de

° Jarosław GryczAdwokat i tłumacz przysięgły języka polskiegoRöselerstraße 3, 30159 Hannovertel.: 0049 511 98420680fax: 0049 511 98420681

° Lutz RieckenbergAdwokatGoseriede 5, 30159 Hannover tel.: 0049 511 13934fax: 0049 511 18012

° Adele Maria PassonAdwokatKancelaria Dr. LüdersZum Blauen See 5, 31275 Lehrtetel.: 0049 5132 82680fax: 0049 5132 826897

° Anetka BanasiakAdwokatGudestraße 18 – 20, 29525 Uelzentel.: 0049 581 2102fax: 0049 581 76138

° Thomas KuczynskiAdwokatSchleinitzstaße 14, 38106 Braunschweigtel.: 0049 531 23429151fax: 0049 531 23429155

11. Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej

Najbliższą polską placówką dyplomatycznąPolski jest Konsulat Rzeczpospolitej Polskiejz siedzibą w Hamburgu. AmbasadaRzeczypospolitej Polski znajduje się w Berlinie.

° Konsulat Generalny Rzeczpospolitej PolskiGeneralkonsulat der Republik PolenGründgensstraße 20, 22309 Hamburgtel.: 0049 40 611870fax.: 0049 40 6325030 godziny przyjęć: poniedziałek, wtorek,piątek 9.00-13.00, 14.00-18.00

° Ambasada Rzeczpospolitej Polski w BerlinieBotschaft der Republik Polen Richard-Strauss-Straße 11, 14193 Berlintel.: 0049 30 223130fax: 0049 30 22313212e-mail: [email protected],www.botschaft-polen.de


° Deutsche Messe AG, HannoverPrzedstawiciel w Polsce kontakt: Ewa Samkowskaul. Kochanowskiego 27/2, 01-864 Warszawatel.: 0048 22 6397253 lub 0048 22 8667512fax: 0048 22 8667514e-mail: [email protected], www.hf-poland.com

10. Polskojęzyczni doradcy podatkowi i radcy prawni w Dolnej Saksonii

a) Doradcy podatkowi (wybór)

° Dipl.-Kfm. Klaus-Günther GoldbergDoradca podatkowy i biegły rewidentMarktstraße 45, 30159 Hannovertel.: 0049 511 368650

° Kancelaria Podatkowa Schulz-PrussDipl.-Ök. Wendelin Schulz-PrussDoradca podatkowyPrinz-Albrecht-Ring 10, 30657 Hannover tel.: 0049 511 90880800fax: 0049 511 90880808e-mail: [email protected], www.schulz-pruss.de

° Harald SemmlerDoradca podatkowy i biegły księgowySchiffgraben 27, 30159 Hannovertel.: 0049 511 4860143www.patscheke-steuerkanzlei.de

° Dipl.-Kfm. Peter GarbeDoradca podatkowy Großer Hillen 26, 30559 Hannover, tel.: 0049 511 56359090fax: 0049 511 56359099e-mail: [email protected],www.g-m-steuerberater.de

° Armin ArandDoradca podatkowy Im Born 1, 30455 Hannover tel.: 0049 511 484325fax: 0049 511 484921e-mail: [email protected]

° Volker MaischakDoradca podatkowy Oldenburger Allee 39, 30659 Hannovertel.: 0049 511 515080fax: 0049 511 5150851e-mail: [email protected]

b) Prawnicy (wybór)

° Thomas GabrielAdwokat i tłumacz przysięgły języka polskiegoKancelaria Herfurth & PartnerLuisenstraße 5, 30159 Hannovertel.: 0049 511 307560fax: 0049 511 3075610 www.herfurth.de

Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 8180 F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu

12. Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce

Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polscezostało utworzone w grudniu 2002 r. wWarszawie. Gospodarczy charakterdziałalności Przedstawicielstwa determinujejego umocowanie po stronie niemieckiej w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii. Zgodnie z wytycznymi MinisterstwaPrzedstawicielstwo systematycznierealizuje dolnosaksońską strategię w zakresie współpracy z Polską.Misją Przedstawicielstwa jest intensyfikacjawspółpracy gospodarczej pomiędzy Polskąa Dolną Saksonią, w tym w szczególności:

° pomoc w nawiązywaniu kontaktów handlowych

° udzielanie informacji rynkowych

° doradztwo inwestycyjne

° wspieranie przedsiębiorstw w ich działalnościna polskim i dolnosaksońskim rynku

° poszukiwanie rozwiązań bieżących problemówwe wzajemnym obrocie gospodarczym

° promocja wiedzy na temat obu krajów

Przedstawicielstwo tworzy platformę do wymiany handlowej w ramach giełdkooperacyjnych, rozmów branżowych,udziału w targach, które służą dalszemusystematycznemu pogłębianiu stosunkówgospodarczych. Od czasu swojego powstaniaPrzedstawicielstwo było co rokuwspółorganizatorem stoisk zbiorowych na Międzynarodowych TargachEkologicznych Poleko w Poznaniu, na których każdorazowo prezentowało siędwanaście dolnosaksońskich

przedsiębiorstw. Organizowało liczne misjegospodarcze przedsiębiorców z DolnejSaksonii w ramach polskich imprezwystawienniczych takich jak Polagra Food,Budma, Dni z Doradztwem Rolniczym oraz misje polskich firm na dolno-saksońskie imprezy targowe jak TargiHanowerskie. Przedstawicielstwo jestwspółorganizatorem wielu tematycznychseminariów oraz inicjatorem spotkańkooperacyjnych w branży spożywczej,budowlanej i ochrony środowiska.Towarzyszy ono oficjalnym delegacjomrządowym i parlamentarnym oraz działa na rzecz pogłębiania współpracy DolnejSaksonii z regionami partnerskimi, jakimisą Dolny Śląsk oraz Wielkopolska. Więcejinformacji o działalnościPrzedstawicielstwa Dolnej Saksonii w Polsce można znaleźć na stronieinternetowej pod adresem:www.niedersachsen.plwww.dolna-saksonia.pl

Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii ułatwiaprzedsiębiorcom zainteresowanymrozpoczęciem działalności w Niemczechnawiązanie kontaktów biznesowych z instytucjami i firmami z Dolnej Saksonii.

° Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w PolsceNordic Park kontakt: Patrycja Kostaul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawatel.: 0048 22 3538666fax: 0048 22 3538669e-mail: [email protected] www.dolna-saksonia.pl

Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć

Kategoria skrót niemiecki

Gerichte AG Amtsgericht

sądy LG Landgericht

OLG Oberlandesgericht

BGH Bundesgerichtshof

KG Kammergericht Berlin

BVerfG Bundesverfassungsgericht

BVerwG Bundesverwaltungsgericht

BAG Bundesarbeitsgericht

BSG Bundessozialgericht

BFH Bundesfinanzhof

BPatG Bundespatentgericht

EuGH Europäischer Gerichtshof

OVG Oberverwaltungsgericht

VG Verwaltungsgericht

LAG Landesarbeitsgericht

HR Handelsregister

Behörden FA Finanzamt

urzędy OFD Oberfinanzdirektion

Bez Reg Bezirksregierung ( in Nds. abgeschafft)

Min Ministerium (für …)

BA Bundesagentur für Arbeit (ehem. Arbeitsamt)

BAFin Bundesaufsichtamt für Finanzdienste

BfF Bundesamt für Finanzen

DPMA Deutsches Patent- und Markenamt

polski

Sąd Rejonowy (Grodzki)

Sąd Krajowy (Sąd Okręgowy)

Wyższy Sąd Krajowy (Wyższy Sąd

Okręgowy)

Trybunał Federalny

Wyższy Sąd Krajowy właściwy

dla Berlina

Federalny Trybunał Konstytucyjny

Federalny Sąd Administracyjny

Federalny Sąd Pracy

Federalny Sąd do Spraw Socjalnych

Federalny Trybunał Finansowy

Federalny Sąd Patentowy

Trybunał Europejski

Wyższy Sąd Administracyjny

Sąd Administracyjny

Krajowy Sąd Pracy

sądowy rejestr handlowy

urząd finansowy (urząd skarbowy)

wyższa dyrekcja finansowa (urząd

średniego szczebla)

administracja rejonowa (w Dolnej

Saksonii zniesiona)

Ministerstwo ( d/s...)

Federalny Urząd Pracy

Federalny Urząd d/s Nadzoru

Finansowo-Usługowego

Federalny Urząd Finansowy

Niemiecki Urząd Patentów

i Znaków Towarowych

Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 8382 Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć

Kategoria skrót niemiecki polski

Verbände IHK Industrie- und Handelskammer

związki DIHK Deutscher Industrie und Handelskammertag

AHK Außenhandelskammer

HWK Handwerkskammer

BDI Bundesverband der Deutschen Industrie

BDA Bundesverband der Arbeitgeber

Ver.di Gewerkschaft Dienstleistungen

ASU Verband selbständiger Unternehmer

BJU Verband Junger Unternehmer

AktG AktG Aktiengesetz

Gesetze

ustawy BGB Bürgerliches Gesetzbuch

EGBGB Einführungsgesetz zum BGB

GmbHG GmbH-Gesetz

HGB Handelsgesetzbuch

ProdHaftG Produkthaftungsgesetz

UWG Gesetz gegen den Unlauteren Wettbewerb

StGB Strafgesetzbuch

ZPO Zivilprozessordnung

Steuern MwSt Mehrwertsteuer

podatki USt Umsatzsteuer

KSt Körperschaftsteuer

EKSt Einkommensteuer

LohnSt Lohnsteuer

GrdErwSt Grunderwerbsteuer

KiSt Kirchensteuer

Soli Solidaritätszuschlag (Zur EinkommenSt)

p.a. jährlich (per annum)

izba przemysłowo-handlowa

Federalne Zrzeszenie Niemieckich

Izb Przemysłowo-Handlowych

izba handlu zagranicznego

izba rzemieślnicza

Związek Przemysłu Niemieckiego

Federalny Związek Pracodawców

związki zawodowe w sektorze

usług

Zrzeszenie Przedsiębiorców

Zrzeszenie Młodych

Przedsiębiorców

ustawa o obrocie papierami

wartościowymi

kodeks cywilny

ustawa wprowadzająca do

kodeksu cywilnego

ustawa o spółkach z ograniczoną

odpowiedzialnością

kodeks handlowy

ustawa o odpowiedzialności

cywilnej za szkody powstałe w

związku z wadliwością produktu

ustawa o nieuczciwej konkurencji

kodeks karny

kodeks postępowania cywilnego

podatek od wartości dodanej (VAT)

podatek obrotowy

podatek od osób prawnych

podatek dochodowy

podatek od wynagrodzenia

podatek od nabycia nieruchomości

podatek na rzecz kościoła

dodatek solidarnościowy

(do podatku dochodowego)

rocznie


UStIDNr Umsatzsteueridentifikationsnummer

Gewerbesteuer

Finanzverwaltung

Steuern (allgemein)

Steuererklärung

Steuervorteil

Steuervergünstigung

Diverses EU Europäische Union

różne EUR Euro / Währung

IPR Internationales Privatrecht (Deutschland)

Finanzen Rechnung

finanse Mahnung

Bank Bank

bank Bankkonto

Überweisung

Lastschrift

Abbuchungserlaubnis

electronic cash

Bankguthaben

Kredit

Darlehn

Tilgung

Zinsen

Zinssatz

Kreditsicherheit

Valuta

Bankgebühren

Saldo

numer identyfikacyjny podatku

obrotowego

podatek od prowadzenia

działalności gospodarczej

administracja finansowa

podatki (ogólnie)

kwestionariusz prawnopodatkowy

korzyść podatkowa

ulga podatkowa

Unia Europejska

Euro / waluta

międzynarodowe prawo prywatne

(Niemcy)

rachunek

upomnienie

bank

konto bankowe

przelew

obciążenie konta

zezwolenie na obciążenie konta

elektroniczny obrót płatniczy

pieniądze posiadane na koncie

w banku

kredyt

pożyczka

spłata

odsetki

stopa procentowa

zabezpieczenie kredytu

dewizy, waluta obca

opłaty bankowe

saldo


sprawozdanie roczne

rachunek zysków i strat

bilans

sprawozdanie o sytuacji

przedsiębiorstwa

zastawienie (roczne zestawienie

poniesionych nakładów

i uzyskanych dochodów)

rok operacyjny

inwentaryzacja

dochód

obrót, utarg z obrotu

wydatki, koszty

konto, w pojęciu księgowości

wynik ekonomiczny zakładu

koszty produkcyjne

wydatki nadzwyczajne

dochody nadzwyczajne

wynik

wynik przed podatkiem, wynik

ekonomiczny zakładu

wierzytelność

całość majątku

zysk

inwentarz

nadwyżka roczna

stan kasy

rozliczenie dochodów i kosztów

(międzyokresowe)

majątek obrotowy

wartość księgowa

wartość obiegowa

strata

zapasy

towary na stanie, zapas towarów

odpis amortyzacyjny

zestawienie


Rechnungswesen Jahresabschluss

rachunkowość

G&V Gewinn- und Verlust-Rechnung

Bilanz

Lagebericht

Aufstellung (Jahresabschluss)

Geschäftsjahr

Inventur

Erlöse

Umsatz, Umsatzerlöse

Aufwendungen, Kosten

Konto, buchhalterisch

Betriebsergebnis

Betriebskosten

Außerordentliche Aufwendungen

Außerordentliche Erlöse

Ergebnis

Ergebnis vor Steuern, Betriebsergebnis

Forderung

Gesamtvermögen

Gewinn

Inventar

Jahresüberschuss

Kassenbestand

Rechnungsabgrenzung

Umlaufvermögen

Buchwert

Verkehrswert

Verlust

Vorräte

Warenbestand

Abschreibung

Aufstellung


Wirtschaftsgüter

bewegliche Wirtschaftsgüter

unbewegliche Wirtschaftsgüter

immaterielle Wirtschaftsgüter

Immobilien Eintragung

nieruchomości Erbbaurecht

Grundbuch

Grundstück

Grundschuld

Hypothek

Miete

Beurkundung, notariell

Pacht

Eigentumsübertragung

Eigentumnsumschreibung

Verkauf

Versteigerung

Vormerkung

Auflassungsvormerkung

Zwangsversteigerung

Baugenehmigung

Wohnungseigentum

Bebauungsplan

Personal Abmahnung

kadry Arbeitgeber

Arbeitgeberverband

Arbeitnehmer

Arbeiter

Angestellter

Arbeitslosenversicherung

Arbeitsplatz

Arbeitsrecht

Arbeitsvertrag

Arbeitsverhältnis

Arbeitszeit

dobra gospodarcze

dobra gospodarcze ruchome

dobra gospodarcze nieruchome

dobra gospodarcze niematerialne

rejestracja, wpis

dziedziczne prawo zabudowy

księga wieczysta

nieruchomość gruntowa

dług gruntowy (obciążający

nieruchomość, zbliżony do długu

hipotecznego)

hipoteka

najem, czynsz

poświadczenie (notarialne)

dzierżawa

przeniesienie własności

przepisanie własności

sprzedaż

licytacja, przetarg

zastrzeżenie

zastrzeżenie o zgodzie na przejście

prawa własności na nieruchomości

licytacja przymusowa

zezwolenie na budowę

mieszkanie własnościowe

plan zabudowy

upomnienie

pracodawca

związek pracodawców

pracownik, pracobiorca

robotnik, pracownik

urzędnik, pracownik umysłowy

ubezpieczenie na wypadek bezrobocia

stanowisko pracy, miejsce pracy

prawo pracy

umowa o pracę

stosunek pracy

czas pracy



Beschäftigung

Betriebsrat

Betriebsverfassung

Gewerkschaft

Kündigung

ordentliche Kündigung

außerordentliche Kündigung

Kündigungsschutz

Lohn

Lohnfortzahlung

Nebenbeschäftigung

Personalrat

Provision

Sozialversicherung

Streik

Tarifvertrag

Vergütung

Geistiges Eigentum Marke

własność intelektualna Eingetragene Marke

Gebrauchsmuster

Geschmacksmuster

Patent

Urheberrecht

Geistige und gewerbliche Schutzrechte

Lizenz

zatrudnienie

rada zakładowa

ustrój przedsiębiorstwa

związki zawodowe

wypowiedzenie

wypowiedzenie zwykłe

wypowiedzenie natychmiastowe

z ważnego powodu

ochrona przed wypowiedzeniem

zapłata, wynagrodzenie

dalsza wypłata wynagrodzenia

w razie choroby

zajęcie uboczne

rada przedstawicieli pracowników

służby publicznej

prowizja

obowiązkowe ubezpieczenie

społeczne (ustawowe)

strajk

układ taryfowy

wynagrodzenie

znak towarowy, znak handlowy

znak towarowy na mocy wpisu

do rejestru

wzór użytkowy (dotyczy narzędzi

albo przedmiotów użytkowych

polegający na zmianie ich wyglądu

lub zastosowania)

wzór zdobniczy (wzór o charakterze

estetycznym)

patent

prawo autorskie

umysłowe i przemysłowe prawa

ochronne

licencja, koncesja


Wettbewerb Marketing

konkurencja Werbung

irreführende Werbung

unlauterer Wettbewerb

vergleichende Werbung

Unternehmen Kapitalgesellschaft

przedsiębiorstwo Personengesellschaft

OHG Offene Handelsgesellschaft

KG Kommanditgesellschaft

e.K. eingetragener Kaufmann/ Kauffrau

e.Kfr. eingetragene Kauffrau

e.Kfm. eingetragener Kaufmann

e.G. Genossenschaft

e.V. Verein

Konzern

Tochtergesellschaft

Niederlassung

Vertretungsbüro

Stiftung

AG Aktiengesellschaft

Grundkapital

Aktie

Aktionär

Vorstand

Aufsichtsrat

Hauptversammlung

GmbH Gesellschaft mit beschränkter Haftung

Stammkapital

Geschäftsanteil

Gesellschafter

Beirat

Gesellschafterversammlung

Geschäftsführer

marketing

reklama

reklama wprowadzająca w błąd

nieuczciwa konkurencja

reklama porównawcza

spółka kapitałowa

spółka osobowa

spółka jawna

Spółka komandytowa

kupiec/kupcowa na mocy wpisu

do rejestru handlowego

kupcowa na mocy wpisu do

rejestru handlowego

kupiec na mocy wpisu do rejestru

handlowego

spółdzielnia

stowarzyszenie

koncern

córka-spółka

oddział, filia

przedstawicielstwo,

biuro reprezentacyjne

fundacja

spółka akcyjna

kapitał zakładowy

akcja

akcjonariusz

zarząd

rada nadzorcza

zgromadzenie walne

spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością

kapitał zakładowy

udział w przedsiębiorstwie

wspólnik

rada, organ doradczy/doradca

zgromadzenie wspólników

przedstawiciel i zarządzający



Vertretungsbefugnis

Einzelvertretungsmacht

Gesamtvertretungsmacht

Selbstkontrahierungsverbot

Unternehmensgegenstand

Firma

Beschluss (förmlich)

Bestellung (eines Organs)

Entscheidung

Weisung

Vertrag Auftraggeber

umowa Abtretung

Ausführung

Bedingung

Beendigung

Durchführung

Erwerb

Fälligkeit, fällig

Gewährleistung

Garantie

Bürgschaft

Käufer

Kaufpreis

Kündigung

Kündigungsfrist

Laufzeit

Mangel

Minderung

Mieter

Nutzung

Preis

Rechtsmittel

Rücktritt

Schadensersatz

Überweisung

Verbraucher

Verbraucherschutz

uprawnienie do reprezentowania

przedstawicielstwo pojedyncze

przedstawicielstwo łączne

zakaz dokonywania czynności

prawnej z samym sobą jako

przedstawicielem innej osoby

przedmiot przedsiębiorstwa

firma

postanowienie (formalnie)

ustanowienie (organu)

decyzja

wskazówka, polecenie

zleceniodawca

cesja

wykonanie

warunek

ukończenie, zakończenie

przeprowadzenie

nabycie

wymagalność, wymagalny

gwarancja, rękojmia

gwarancja, poręczenie

poręczenie

kupujący, nabywca

cena kupna

wypowiedzenie, wymówienie

termin wypowiedzenia

termin, okres ważności

wada

zmniejszenie, obniżenie

najemca

użytkowanie

cena

środek prawny

odstąpienie

odszkodowanie

przelew

konsument

ochrona konsumenta


Verkäufer

Vermieter

Verpflichtung

Vertrag

Vertragsabschluss

Vertretung

Vorbehalt

Wert

Widerruf

Zahlung

Zustimmung

Vertrieb Alleinvertriebsrecht

zbyt/sprzedaż Ausgleichsanspruch

Export

Exporteur

Franchising

Handelsvertreter

Import

Importeur

Kommissionär

Provision

Selbständige Tätigkeit

Versandhandel

Vertragshändler

Vertriebsgebiet

sprzedający

wynajmujący

zobowiązanie, obowiązek

umowa

zawarcie umowy

przedstawicielstwo, zastępstwo

zastrzeżenie

wartość, cena

odwołanie

zapłata

zezwolenie, aprobata, zgoda

wyłączne prawo dystrybucji

roszczenie przedstawiciela agenta

handlowego o wyrównanie

(po rozwiązaniu umowy)

eksport

eksporter

franchising

przedstawiciel handlowy

import

importer

komisjoner

prowizja

działalność na własny rachunek,

działalność samodzielna

handel wysyłkowy

autoryzowany dealer

terytorium dystrybucji

Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 9190 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii

Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii

PRZEMYSŁ Związek Przedsiębiorstw Przemysłu Budowlanego Dolnej Saksonii

Verband Baugewerblicher Unternehmer Niedersachsen e.V.

Baumschulenallee 12, 30625 Hannover

tel.: 0049 511 957 570, fax: 0049 511 9575740

e-mail: [email protected], internet: www.bvn.de

Związek Przemysłu Budowlanego Dolna Saksonia-Brema

Bauindustrieverband Niedersachsen-Bremen e.V.

Eichstraße 19, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 348 3414, fax: 0049 511 348 3411

e-mail: [email protected], internet: www.bauindustrie-nord.de

Związek Przemysłu Budowlanego Dolnej Saksonii

Baugewerbe-Verband Niedersachsen

Baumschulenallee 12, 30 625 Hannover

tel.: 0049 511 957 57 0, fax:0049 511 957 57 40


Związek Przemysłu Betonowego i Prefabrykatów, Sekcja Północ

Verband Beton- und Fertigteilindustrie Nord e.V.

Raiffeisenstraße 8, 30938 Burgwedel

tel.: 0049 5139 9994 30, fax: 0049 5139 9994 50

e-mail: [email protected], internet: www.betonverbaende-nord.de

Związek Pracodawców Przemysłu Chemicznego Dolnej Saksonii

Arbeitgeberverband der Chemischen Industrie Niedersachsen e.V.

Güntherstraße 1, 30519 Hannover

tel.: 0049 511 984900, fax: 0049 511 833574

e-mail: [email protected], internet: www.acin.de

Związek Przemysłu Chemicznego, Sekcja Północ

Verband der Chemischen Industrie e.V., Landesverband Nord

Güntherstraße 1, 30519 Hannover

tel.: 0049 511 984900, fax: 0049 511 833574

e-mail: [email protected], internet: www.acin.de

Związek Druk i Media Dolnej Saksonii

Verband Druck und Medien Niedersachsen e.V.

Bödekerstraße 10, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 33806 0, fax: 0049 511 33806 20

e-mail: [email protected], internet: www.vdmn.de

Związek Gospodarczy Przemysłu Wydobywczego Ropy Naftowej i Gazu (WEG)

Wirtschaftsverband Erdöl- und Erdgasgewinnung e.V. - WEG

Brühlstraße 9, 30169 Hannover

tel.: 0049 511 12172 0, fax: 0049 511 12172 10

e-mail: [email protected], internet: www.erdoel-erdgas.de

Związek Przemysłu Spożywczego Dolnej Saksonii/Bremy/Saksonii-Anhalt

Verband der Ernährungswirtschaft Niedersachsen/Bremen/Sachsen-Anhalt

Lortzingstraße 1, 30177 Hannover

tel.: 0049 511 626294 6, fax: 0049 511 626294 70

e-mail: [email protected], internet: www.vdew-online.de

Niemiecki Związek Przemysłu Odlewniczego, Sekcja Północ oraz Dolna Saksonia

Deutscher Gießereiverband Landesverband Nord + Niedersachsen

Sohnstraße 70, 40237 Düsseldorf

tel.: 0049 211 6871 277, fax: 0049 211 6871 264

e-mail: [email protected], internet: www.dgv.de

Związek Przemysłowy Technologii Budowy Domu i Usług Komunalnych

Dolnej Saksonii i Bremy

Industrieverband Haus- und Versorgungstechnik Niedersachsen und Bremen e.V.

Raiffeisenstraße 18, 30938 Großburgwedel

tel.: 0049 5139 8975 0, fax: 0049 5139 8975 40

e-mail: [email protected]

Związek Przemysłu Przetwórstwa Drewna i Tworzyw Sztucznych

Dolnej Saksonii i Bremy

Landesverband Niedersachsen und Bremen der holz- und kunststoff-

verarbeitenden Industrie e.V.

Bahnhofstraße 14, 26122 Oldenburg

tel.: 0049 441 21027 0, fax: 0049 441 21027 98

e-mail: [email protected], internet: www.hknb.de

Ogólnoniemiecki Związek Przemysłu Wapienno-Piaskowego, Sekcja Północ

Bundesverband Kalksandsteinindustrie Nord e.V.

Postfach 21 01 60, 30401 Hannover

tel.: 0049 511 27954 0, fax: 0049 511 27954 54

e-mail: [email protected], internet: www.kalksandstein.de

Związek Pracodawców Niemieckiego Przemysłu Kauczukowego (ADK)

Arbeitgeberverband der Deutschen Kautschukindustrie (ADK) e.V.

Schiffgraben 36, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201

e-mail: [email protected], internet: www.adk-verband.de


Związek Doradców Podatkowych z Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt

Steuerberaterverband Niedersachsen/Sachsen-Anhalt

Zeppelinstraße 8, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 30762 0, fax: 0049 511 30762 12

e-mail: [email protected], internet: www.steuerberater-verband.de

Związek Niemieckiego Przemysłu Budowy Maszyn i Urządzeń (VDMA), Sekcja Północ

Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V. (VDMA), Landesgruppe Nord

Sportallee 79, 22335 Hamburg

tel.: 0049 40 507207 0, fax: 0049 40 507 207 55

e-mail: [email protected], internet: www.vdma.org

Związek Przemysłu Metalowego Dolnej Saksonii

Verband der Metallindustriellen Niedersachsens e.V.


tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201

e-mail: [email protected], internet: www.vmn.de

Związek Metalowy Północ-Zachód

Nord-West-Metall

Virchowstraße 21, 26382 Wilhelmshaven

tel.: 0049 4421 13939-10, fax: 0049 4421 13939-19

e-mail: [email protected], internet: www.nwm-whv.de

Związek Gospodarczy Przemysłu Materiałów Budowlanych-Naturstein

(Dolna Saksonia, Brema, Hamburg, Szlezwik-Holsztyn, Nadrenia-Westfalia)

Wirtschaftsverband Baustoffe-Naturstein e.V.

(Niedersachsen, Bremen, Hamburg, Schleswig-Holstein, Nordrhein-Westfalen)

Annastraße 67 – 71, 50968 Köln

tel.: 0049 221 937710 0, fax: 0049 221 937710 10

e-mail: [email protected], internet: www.wbn.naturstein-netz.de

Związek Fabryk Papieru w Niemczech Północnych

Verband Norddeutscher Papierfabriken e.V.

Bödekerstraße 18, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 348266 3, fax: 0049 511 348266 50

e-mail: [email protected], internet: www.vnp-online.de

Związek Przemysłu Przetwórstwa Papieru, Tektury i Tworzyw Sztucznych

w Niemczech Północnych (VPK Nord)

Verband Papier, Pappe und Kunststoff verarbeitende Industrie Norddeutschlands e.V.


tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201


Związek Gospodarczy Przemysłu Materiałów Budowlanych Północ-Zachód

Wirtschaftsverband der Baustoffindustrie Nord-West e.V.

Eiffestraße 462, 20537 Hamburg

tel.: 0049 40 251729 0, fax: 0049 40 251729 20

e-mail: [email protected], internet: www.verbaende-nord.de

Związek Północno-Zachodniego Niemieckiego Przemysłu Tekstylnego i Odzieżowego,

Oddział w Hanowerze

Verband der Nord-Westdeutschen Textil- und Bekleidungsindustrie e.V.

Landesgeschäftsstelle Hannover

Rumannstraße 10, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 33605 39, fax: 0049 511 33605 40

e-mail: [email protected], internet: www.textil-nord-west.de

Niemieckie Zrzeszenie Przemysłu Torfowego i Humusu

przy Zrzeszeniu Przedsiębiorstw Ogrodniczych

Bundesvereinigung Torf- und Humuswirtschaft in der Industrievereinigung Gartenbedarf e.V.

Hannoversche Straße 16, 30974 Wennigsen

tel.: 0049 5109 5612 52, fax: 0049 5109 5612 55

e-mail: [email protected], internet: www.ivg.org

Niemiecki Związek Przemysłu Torfowego i Humusu

Bundesverband Torf- und Humuswirtschaft e.V.

Kirchwender Straße 17, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 85 38 36 , fax: 0049 2102 94 08 51

e-mail: [email protected], internet: www.ivg.org

Związek Pracodawców Przemysłu Cementowego i Materiałów Budowlanych

Arbeitgeberverband Zement und Baustoffe e.V.

Wilhelmstraße 98, 59269 Beckum

tel.: 0049 2521 9335 0, fax: 0049 2521 9335 20

e-mail: [email protected], internet: www.agvzem.de

Branżowy Związek Przemysłu Ceglanego, Sekcja Północ

Fachverband Ziegelindustrie Nord e.V.

Bahnhofsplatz 2a, 26122 Oldenburg

tel.: 0049 441 21026 0, fax: 0049 441 21026 20

e-mail: [email protected], internet: www.ziegel-industrie.de

Branżowy Związek Przemysłu Ceglanego, Sekcja Północny-Zachód

Fachverband Ziegelindustrie Nordwest e.V.

Am Zehnthof 197-203, 45307 Essen

tel.: 0049 201 59213-06, fax: 0049 201 59213-59

e-mail: [email protected], internet: www.ziegel-zentrum.de


Związek Pracodawców Zakładów Cukrowniczych z Niemiec Północnych

Arbeitgeberverband der Zuckerfabriken Norddeutschlands e.V.


tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201

e-mail [email protected]

Związek Przedsiębiorców Dolnej Saksonii (UVN)

Unternehmerverbände Niedersachsen e.V. (UVN)


tel.: 0049 511 8505 243, fax: 0049 511 8505 268

e-mail: [email protected], internet: www.uvn-online.de

Zrzeszenie Przemysłu Budowlanego (AGI)

Arbeitsgemeinschaft Industriebau e.V. (AGI)


tel.: 0049 511 99 10 340, fax: 0049 511 99 10 342

e-mail:[email protected]

Zrzeszenie Samodzielnych Przedsiębiorców z Dolnej Saksonii (ASU)

ASU Arbeitsgemeinschaft Selbstständiger Unternehmer e.V. Landesbereich Niedersachsen

Luisenstraße 5, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 307 56 70, fax: 0049 511 307 56 71

e-mail: [email protected], internet: www.asu.de

RZEMIOSŁO Związek Firm Rzemieślniczych z Dolnej Saksonii

Unternehmensverbände Handwerk Niedersachsen e.V.

Herschelstraße 28, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 17628, fax: 0049 511 18334

e-mail: [email protected], internet: www.handwerk-uhn.de

Cech Rzemiosła Optyków z Dolnej Saksonii i Bremy

Landesinnungsverband des Augenoptikerhandwerks Niedersachsen und Bremen

Theaterstraße 8, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 3 07 96 0, fax: 0049 511 3 07 96 15

e-mail: [email protected], internet: www.brille-nord.de

Cech Rzemiosła Piekarzy z Dolnej Saksonii/Bremy

Bäckerinnungs-Verband Niedersachsen/Bremen


tel.: 0049 511 12 60 76 50, fax: 0049 511 12 60 76 59

e-mail: [email protected], internet: www.biv-baecker.de

Cech Rzemiosł Budowlanych z Dolnej Saksonii

Baugewerbe-Verband Niedersachsen

Baumschulenallee 12, 30625 Hannover

tel.: 0049 511 9 57 57 0, fax: 0049 511 9 57 57 40


Cech Rusznikarzy z Dolnej Saksonii

Büchsenmacher-Innung für das Land Niedersachsen

Bismarckstraße 7, 31061 Alfeld

tel.: 0049 5181 14 77, fax: 0049 5181 57 93

e-mail: [email protected], internet: www.handwerk-alfeld.de

Cech Rzemiosła Techniki Biurowej z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband Bürotechnik Niedersachsen

Berliner Allee 17, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59


Cech Rzemiosł Krawiectwa Damskiego Dolnej Saksonii

Landesverband des Niedersächsischen Damenschneiderhandwerks e.V.

Beckstraße 21, 49809 Lingen

tel.: 0049 591 9 73 02-0, fax: 0049 591 9 73 02-88

e-mail: [email protected], internet: www.lingener-handwerk.de

Cech Rzemiosła Techniki Elektronicznej i Informatycznej z Dolnej Saksonii/Bremy

Landesinnungsverband für Elektro- und Informationstechnik Niedersachsen/Bremen

Ikarusallee 14, 30179 Hannover

tel.: 0049 511 67 66 96 0, fax: 0049 511 67 66 96 15


internet: www.eh-niedersachsen-bremen.de

Cech Rzemiosł Mechaniki i Blacharstwa Pojazdowego Dolnej Saksonii-Bremy

Landesinnungsverband des Fahrzeug- und Karosseriebau-Handwerks

Niedersachsen-Bremen

Walderseestraße 47, 30177 Hannover

tel.: 0049 511 9 09 85 0, fax: 0049 511 9 09 85 85

e-mail: [email protected], internet: www.zkf.de

Cech Rzeźników z Hanoweru

Freie Fleischer-Innung Hannover

Seligmannallee 3, 30173 Hannover

tel.: 0049 511 81 29 86, fax: 0049 511 28 21 43

e-mail: [email protected], internet: www.fleischerhandwerk.de/fnb


Cech Rzemiosła Fryzjerów z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband des niedersächsischen Friseurhandwerks

Ricklinger Stadtweg 92, 30459 Hannover

tel.: 0049 511 42 72 31, fax: 0049 511 42 25 73


Cech Rzemiosł Firm Sprzątających Bremy i Północno-Zachodniej Dolnej Saksonii

Landesinnung Bremen und Nord-West-Niedersachsen des Gebäudereiniger-Handwerks

Ansgaritorstraße 24, 28195 Bremen

tel.: 0049 421 3 05 00 34, fax: 0049 421 30 27 62


internet: www.gebaeudereiniger-innung-hb-nds.de

Cech Rzemiosł Firm Sprzątających i Porządkowych Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband Niedersachsen des Gebäudereiniger-Handwerks


tel.: 0049 511 32 42 52, fax: 0049 511 3 63 25 45

e-mail: [email protected], internet: www.gebaeudereiniger-nds.de

Cech Rzemiosł Szklarzy Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband des Niedersächsischen Glaserhandwerks

Spielhagenstraße 12, 30173 Hannover,

tel.: 0049 511 85 87 46, fax: 0049 511 85 34 21

e-mail: [email protected], internet: www.glaser-niedersachsen.de

Cech Rzemiosł Złotników i Jubilerów z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband der Goldschmiede, Silberschmiede und Juweliere Niedersachsen

Am Schölerberg 9, 49082 Osnabrück

tel.: 0049 541 96 11 00, fax: 0049 541 6 48 28


internet: www.kreishandwerkerschaft-os.de

Cech Rzemieślników Producentów Urządzeń Chłodniczych Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt

Kälteanlagenbauer-Innung Niedersachsen/Sachsen-Anhalt


tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59


Cech Rzemiosł Branży Motoryzacyjnej z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband Niedersachsen des Kraftfahrzeughandwerks

Vinnhorster Weg 51, 30419 Hannover

tel.: 0049 511 2 78 96 0, fax: 0049 511 2 78 96 20

e-mail: [email protected], internet: www.kfz-nds.de

Cech Cukierników z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband der Konditoren Niedersachsen

Uetzer Weg 19, 29339 Wathlingen

tel.: 0049 5144 970368, fax: 0049 5144 92390


Cech Rzemiosł Mechaników Maszyn Rolniczych z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband Niedersachsen des Landmaschinenmechaniker-Handwerks


tel.: 0049 511 69 36 3, fax: 0049 511 69 79 33


Związek Malarzy z Dolnej Saksonii

Malerverband Niedersachsen

Sodenstraße 2, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 34 91 92 0, fax: 0049 511 3 88 32 43

e-mail: [email protected], internet: www.malerverband-nds.de

Związek Branży Metalowej Dolnej Saksonii/Bremy

Landesverband Metall Niedersachsen/Bremen


tel.: 0094 51 /9 09 85 0, fax: 0049 511 9 09 85 85

e-mail: [email protected], internet: www.lvm.metallhandwerk.de

Cech Rzemiosł Modelarstwa z Dolnej Saksonii

Modellbauer-Innung Niedersachsen


tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59


Związek Młynarzy z Północno-Zachodnich Niemiec

Nordwestdeutscher Müllerbund

Beueler Bahnhofsplatz 18, 53225 Bonn

tel.: 0049 228 9 76 10 15, fax: 0049 228 9 76 10 99

e-mail: [email protected], www.muehlen.org

Cech Rzemiosła Dekoratorów Wnętrz i Tapicerów

Landesinnungsverband Niedersachsen für das Raumausstatter-

und Sattler-Handwerk


tel.: 0049 511 1 76 28, fax: 0049 511 1 83 34

e-mail: [email protected], internet: www.zvr.de


Branżowy Związek Technik Instalacji Sanitarnych, Grzewczych, Klimatyzacyjnych

i Hydraulicznych Dolnej Saksonii

Fachverband Sanitär-, Heizungs-, Klima- und Klempnertechnik Niedersachsen

Birkenstraße 28, 30880 Laatzen

tel.: 0049 511 8 79 73 0, fax: 0049 511 8 79 73 90

e-mail: [email protected], internet: www.fvshk-nds.de

Cech Rzemiosł Kominiarzy z Dolnej Saksonii

Landesinnungsverband für das Schornsteinfegerhandwerk Niedersachsen

Konrad-Adenauer-Straße 7, 30853 Langenhagen

tel.: 0049 511 7 70 36 0 lub 7 70 36 0, fax: 0049 511 7 70 36 99

e-mail: [email protected], internet: www.schornsteinfeger.de

Cech Rzemiosł Szewców z Dolnej Saksonii i Bremy

Landesinnungsverband des Schuhmacherhandwerks Niedersachsen und Bremen

Nenndorfer Straße 50, 30952 Ronnenberg

tel.: 0049 511 2 62 12 35, fax: 0049 511 2 62 12 35

Cech Firm Czyszczenia Chemicznego

Textilreiniger-Innung Hannover


tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59


Branżowy Związek Techniki Zegarmistrzowskiej i Ozdobnej z Dolnej Saksonii

Fachverband für Uhren, Schmuck und Zeitmeßtechnik Niedersachsen

Häuserstraße 6, 37154 Northeim

tel.: 0049 55 51 16 58, fax: 0049 55 51 6 56 69

e-mail: [email protected], internet: www.uhr-macher.de

Cech Rzemiosł Wulkanizacyjnych z Dolnej Saksonii

Innung des Vulkaniseur-Handwerks Niedersachsen


tel.: 0049 51134 41 41, fax: 0049 511 34 41 59


Związek Rzemiosł Stolarzy z Dolnej Saksonii/Bremy

Verband des Tischlerhandwerks Niedersachsen/Bremen


tel.: 0049 511 62 70 75 0, fax: 0049 511 62 70 75 13

e-mail: [email protected], internet: www.vdt-nord.de

Cech Techników Dentystycznych z Dolnej Saksonii

Niedersächsische Zahntechniker-Innung

Bernstraße 10, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 3 48 19 37, fax: 0049 511 33 21 29

e-mail: [email protected], internet: www.nzi.de

Zrzeszenie Powiatowych Cechów Rzemieślniczych z Dolnej Saksonii

Arbeitsgemeinschaft Niedersächsischer Kreishandwerkerschaften

Kieler Straße 74, 26382 Wilhelmshaven

tel.: 0049 44 21 2 13 47, fax: 0049 44 21 99 21 65

e-mail: [email protected], internet: www.niedersachsen-handwerk.de

Związek Właścicielek Firm Rzemieślniczych z Dolnej Saksonii

Landesverband der Unternehmerfrauen im Handwerk Niedersachsen

Sahrener Weg 54, 27777 Ganderkesee

tel.: 0049 42 21 4 23 27, fax: 0049 42 21 4 03 8

e-mail: H. [email protected]

OGRODNICTWO, Zrzeszenie Pracodawców Sektora Rolniczego i Leśniczego z Dolnej Saksonii

ROLNICTWO Land- und forstwirtschaftliche Arbeitgebervereinigung Niedersachsen e.V.

i LEŚNICTWO Warmbüchenstraße 3, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 325063, fax: 0049 511 324627

e-mail: [email protected] / [email protected]

Związek Ogrodnictwa Dolnej Saksonii

Landesverband Gartenbau Niedersachsen e.V.

Johannssenstraße 10, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 363929, fax: 0049 511 328847

e-mail: [email protected], internet: www.lv-gartenbau-nds.de

Związek Ogrodnictwa Niemiec Północno-Zachodnich (NGV)

Nordwestdeutscher Gartenbauverband (NGV) e.V.

Paul-Feller-Straße 25, 28199 Bremen

tel.: 0049 421 536410, fax: 0049 421 552182

e-mail: [email protected], internet: www.gartenbauverbaende.g-net.de/ngv/

.

Związek Ogrodnictwa, Rolnictwa i Budowy Boisk Sportowych Dolnej Saksonii-Bremy

Verband Garten- Landschafts- und Sportplatzbau Niedersachen-Bremen e.V.

Paul-Feller-Straße 25, 28199 Bremen

tel.: 0049 421 530735, fax: 0049 421 530854

e-mail: [email protected], internet: www.galabau-nordwest.de


HANDEL Związek Przedsiębiorców Handlu Detalicznego z Dolnej Saksonii

Unternehmerverband Einzelhandel Niedersachsen e.V.

Hinüberstraße 16, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 33708 26, fax: 0049 511 33708 31

e-mail: [email protected], internet: www.einzelhandel-niedersachsen.de

Północnoniemiecki Związek Spółdzielczego Handlu Hurtowego i Zagranicznego

Landesverband Norddeutschland des genossenschaftlichen Groß- und Außenhandels e.V.

New-York-Ring 6, 22297 Hamburg

tel.: 0049 40 6377 2393, fax: 0049 40 6377 2263


Związek Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Handlu Detalicznym Dolnej Saksonii

Landesverband der Mittel- und Großbetriebe des Einzelhandels im Land Niedersachsen e.V.

Hinüberstraße 16, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 3361176 0, fax: 0049 511 3361176-6


Związek Handlu Hurtowego, Zagranicznego i Usług z Dolnej Saksonii

Verband für Groß-, Außenhandel und Dienstleistungen Niedersachsen e.V.


tel.: 0049 511 270717 0, fax: 0049 511 270717 17

e-mail: [email protected], internet: www.gvn-nds.de

POZOSTAŁE Oświatowy Ośrodek Użyteczności Publicznej Gospodarki Dolnej Saksonii

DZIAŁY Bildungswerk der Niedersächsischen Wirtschaft gemeinnützige GmbH

GOSPODARKI Höfestraße 19, 30163 Hannover

tel.: 0049 511 96167 0, fax: 0049 511 96167 70

e-mail: [email protected], internet: www.bnw.de

Związek Browarnictwa Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt

Brauereiverband von Niedersachsen/Sachsen-Anhalt e.V.

Kapstadtring 10, 22297 Hamburg

tel.: 0049 511 363 28 00 lub 0049 40 54 72690, fax: 0049 40 54 05800


Branżowy Związek Niemieckich Florystów, Oddział Dolna Saksonia

Fachverband Deutscher Floristen Landesverband Niedersachsen e.V.

Sextrostraße 2, 30169 Hannover

tel.: 0049511 801512, fax: 0049 511 887915

e-mail: [email protected], internet: www.FDF-Niedersachsen.de

Związek Spółdzielczości Niemiec Północnych

Genossenschaftsverband Norddeutschland e.V.

Hannoversche Straße 149, 30627 Hannover

tel.: 0049 511 9574 0, fax: 0049 511 9574 348

e-mail: [email protected], internet: www.geno-verband.de

Związek Gospodarczy Pośrednictwa Handlowego i Dystrybucji Dolnej Saksonii/Bremy (CDH)

Wirtschaftsverband für Handelsvermittlung und Vertrieb Niedersachsen/Bremen CDH e.V.

Hinüberstraße 4 A, 30175 Hannover

tel.: 0049 511 342611, fax: 0049 511 332554

e-mail: [email protected], internet: www.niedersachsen-bremen.cdh.de

Dolnosaksoński Związek Hoteli i Restauracji (DEHOGA), Oddział Dolna Saksonia

Niedersächsischer Hotel- und Gaststättenverband DEHOGA e.V. Landesverband Niedersachsen e.V.

Yorckstraße 3, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 33706 0, fax: 0049 511 33706 29

e-mail: [email protected], internet: www.dehoga-info.de

Niemiecki Związek Branży Motoryzacyjnej

Cechów Rzemiosła Techników Pojazdowych z Dolnej Saksonii

Deutsches Kraftfahrzeuggewerbe

Landesinnungsverband Niedersachsen des Kfz-Techniker-Handwerks

Ehlbeek 15, 30938 Großburgwedel

tel.: 0049 51 39 95 78 0, fax: 0049 51 39 95 78 20

e-mail: [email protected], www.kfz-nds.de

Związek Rzemiosła Branży Motoryzacyjnej Dolnej Saksonii-Bremy

Landesverband des Kraftfahrzeuggewerbes Niedersachsen-Bremen e.V.

Vinnhorster Weg 51, 30 419 Hannover

tel.: 0049 511 278 96 0


Związek Firm Chemicznego Czyszczeczenia Tekstyliów

Landesverband Textilreinigung Niedersachsen-Bremen e.V.

Rumannstraße 10, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 33605-39, fax: 0049 511 33605-40

e-mail: [email protected], internet: www.textil-nord-west.de

Związek Przedsiębiorstw Zajmujących się Recyklingiem i Utylizacją Śmieci w Dolnej Saksonii

Verband der Recycling- und Entsorgungsunternehmen in Niedersachsen e.V.

Eichstraße 19, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 348 3411, fax: 0049 511 348 3414



Związek Dolnosaksońskich Instytucji Kredytowych

Gesamtverband Niedersächsischer Kreditinstitute e.V.

Aegidientorplatz 1, 30 159 Hannover

tel.: 0049 511 34 44 32

Związek Niemieckich Laboratoriów Badawczych

Verband Deutscher Untersuchungslaboratorien e.V. (VDU)


tel.: 0049 511 8505 347, fax: 0049 511 8505 348

e-mail: [email protected], internet: www.vdu-online.de

Związek Północnych i Zachodnioniemieckich Wydawnictw Prasowych

Verband Nordwestdeutscher Zeitungsverlage e.V.


tel.: 0049 511 3060 70, fax: 0049 511 3060 72

e-mail: [email protected], internet: www.vnzv.de

Związek Przedsiębiorstw Świadczących Usługi Przewozowe i Spedycyjne (GVN)

Gesamtverband Verkehrsgewerbe Niedersachsen e.V. (GVN)

Lister Kirchweg 5, 30177 Hannover

tel.: 0049 511 9626 200, fax: 0049 511 9626 209

e-mail: [email protected], internet: www.gvn.de

Instytut Gospodarczy Dolnej Saksonii

Institut der Niedersächsischen Wirtschaft e.V.


tel.: 0049 511 8505 252 lub 241, fax: 0049 511 8505 345

e-mail: [email protected], internet: www.inw-online.de

Niemiecki Związek Agentów Ubezpieczeniowych

Bundesverband Deutscher Versicherungskaufleute

Sedanstraße 61, 30161 Hannover

tel.: 0049 511 33 61 79 0

e-mail: [email protected], internet: www.bvk-hannover.de

Stowarzyszenie Inżynierów Zajmujących Się Infrastrukturą Drogową z Dolnej Saksonii

Vereinigung der Straßenbau- und Verkehrsingenieure in Niedersachsen e.V.

Windmühlenstraße 3, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 32 53 60, fax: 0049 511 32 56 53


internet: www.vsvi-niedersachsen.privat.t-online.de

Związek Niemieckich Inżynierów - Oddział Hanower

Verein Deutscher Ingenieure - Hannoverscher Bezirksverein

Am TÜV 1, 30519 Hannover

tel.: 0049 511 98621 20, fax: 0049 511 986 21 21

e-mail: [email protected], internet: www.vdi.de

Centralny Związek Przemysłu Elektrotechnicznego i Elektronicznego

Oddział Dolna Saksonia i Brema (ZVEI)

Zentralverband Elektrotechnik und Elektronikindustrie e.V.

Landesstelle Niedersachsen und Bremen (ZVEI)


tel.: 0049 511 8505 254, fax: 0049 511 8505 345

e-mail: [email protected], internet: www.zvei.org

OKRĘGOWE Zwiazek Pracodawców Regionu Brunszwik

ZRZESZENIA Arbeitgeberverband Region Braunschweig e.V.

PRACODAWCÓW Wilhelmitorwall 32, 38118 Braunschweig

tel.: 0049 531 24210 0, fax: 0049 531 24210 99

e-mail: [email protected], internet: www.agv-bs.de

Zrzeszenie Gospodarcze Hrabstwa Bentheim

Wirtschaftsvereinigung der Grafschaft Bentheim e.V.

Josef-von-Eichendorff-Straße 10, 48527 Nordhorn

tel.: 0049 5921 7801 0, fax: 0049 5921 7801 30

e-mail: [email protected], internet: www.wirtschaft-grafschaft.de

Związek Przedsiębiorstw Trójkąta Łaby-Wezery w Cuxhaven

Unternehmensverband Cuxhaven Elbe-Weser-Dreieck e.V.

Hamburg-Amerika-Straße 5, 27472 Cuxhaven

tel.: 0049 4721 38054, fax: 0049 4721 52629

e-mail: [email protected], internet: www.uvc-online.de

Związek Pracodawców z Wschodniej Fryzji i Papenburga

Arbeitgeberverband für Ostfriesland und Papenburg e.V.

Große Straße 8-12, 26721 Emden

tel.: 0049 4921 3971 0, fax: 0049 4921 24509

e-mail: [email protected], internet: www.agv-ostfriesland.de

Związek Pracodawców z Regionu Harz

Allgemeiner Arbeitgeberverband Harz e.V.

Grauhöfer Straße 26, 38640 Goslar

tel.: 0049 5321 3826 0, fax: 0049 5321 3826 26

e-mail: [email protected], internet: www.agv-harz.de


Związek Pracodawców Środkowych Niemiec

Arbeitgeberverband Mitte e.V.

Hildebrandstraße 10, 37081 Göttingen

tel.: 0049 551 50379 0, fax: 0049 551 50379 20

e-mail: [email protected], internet: www.agv-mitte.de

Związek Pracodawców Przedsiębiorstw w Regionie Środkowej Wezery (AdU)

Arbeitgeberverband der Unternehmen im mittleren Wesergebiet (AdU) e.V.

Erichstraße 4, 31785 Hameln

tel.: 0049 5151 21088 89, fax: 0049 5151 958266

e-mail: [email protected], internet: www.adu.de

Zrzeszenie Pracodawców z Okręgu Hanower

Allgemeine Arbeitgebervereinigung Hannover und Umgebung e.V.


tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201

e-mail: [email protected], internet: www.niedersachsenmetall.de

Związek Pracodawców z Okręgu Hildesheim

Arbeitgeberverband im Bezirk Hildesheim e.V.

Lavesstraße 12, 31137 Hildesheim

tel.: 0049 5121 7632 0, fax: 0049 5121 7632 18

e-mail: [email protected], internet: www.agvhildesheim.de

Związek Pracodawców z Lüneburga i Północno-Wschodniej Dolnej Saksonii

Arbeitgeberverband Lüneburg-Nordostniedersachsen e.V.

Stadtkoppel 12, 21337 Lüneburg

tel.: 0049 4131 87212 0, fax: 0049 4131 43910

e-mail: [email protected], internet: www.av-lueneburg.de

Związek Pracodawców z Oldenburga

Arbeitgeberverband Oldenburg e.V.

Bahnhofstraße 14, 26122 Oldenburg

tel.: 0049 441 21027 0, fax: 0049 441 21027 99

e-mail: [email protected], internet: www.agv-oldenburg.de

Przemysłowy Związek Pracodawców Regionu Osnabrück-Emsland

Industrieller Arbeitgeberverband Osnabrück-Emsland e.V.

Bohmter Straße 11, 49074 Osnabrück

tel.: 0049 541 77068 0, fax: 0049 541 77068 27


Związek Pracodawców Trójkąta Łaba-Wezera w Stade

Arbeitgeberverband Stade Elbe-Weser-Dreieck e.V.

Poststraße 1, 21682 Stade

tel.: 0049 4141 4101 0, fax: 0049 4141 4101 20

e-mail: [email protected], internet: www.agv-stade.de

Związek Przedsiębiorstw z Rotenburga-Verden

Unternehmensverband Rotenburg-Verden e.V.

Max-Planck-Straße 36 - 46, 27283 Verden

tel.: 0049 4231 678-132, fax: 0049 4231 678-235


Ogólny Związek Gospodarczy Przemysłu, Rzemiosła i Handlu w Wilhelmshaven-Fryzji

Allgemeiner Wirtschaftsverband für Industrie, Handwerk, Handel und Gewerbe

Wilhelmshaven-Friesland e.V.


tel.: 0049 4421 13939 10, fax: 0049 4421 13939 19

e-mail: [email protected], internet: www.awv-whv.de

Związek Pracodawców Komunalnych z Dolnej Saksonii

Kommunaler Arbeitgeberverband Niedersachsen e.V.

Ernst-August-Platz 10, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 358 19 0, fax: 0049 511 3581921

e-mail: [email protected], internet: www.kav-nds.de

Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii 107106 Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii

Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii

Park Technologiczny w Brunszwiku

Technologiepark Braunschweig

Rebenring 33, D-38106 Braunschweig

tel.: 0049 531 3804 3841, fax: 0049 531 3804 3941

kontakt: Florence Hahn

e-mail: [email protected], internet: www.technopark-bs.de

Centrum Technologiczne Buxtehude GmbH

Technologie-Zentrum Buxtehude GmbH

Alter Postweg 41, 21614 Buxtehude

tel.: 0049 41 61 745 100, fax: 0049 41 61 745 111

kontakt: Karl-Hermann Gerloff, Christel Hoppe

e-mail: [email protected], internet: www.tzb-buxtehude.de

Centrum Technologii Clausthal

Technologiezentrum Clausthal GmbH

Centrum wspiera osoby zakładające przedsiębiorstwa, głównie w kluczowych dziedzinach

takich jak energetyka i ochrona środowiska.

Burgstätter Straße 6, 38678 Clausthal-Zellerfeld

tel.: 0049 5323 9376 0, fax: 0049 5323 9376 15

kontakt: Manfred Göring

e-mail: [email protected], internet: www.stadtwerke.clausthal.harz.de/tecla/

Centrum Technologii Delmenhorst

Technologiezentrum Delmenhorst

Centrum wspiera osoby zakładające własne firmy w dziedzinie technicznej innowacyjności.

Am Wollelager 8, 27749 Delmenhorst

tel.: 0049 4221 916785, fax: 0049 4221 121981

kontakt: Martin Assmann

e-mail [email protected], internet: www.tz-delmenhorst.de

Centrum Kobiet Zakładających Własne Firmy w Emden

Emder Gründerinnen Zentrum

Centrum wspiera młodych przedsiębiorców oferujących innowacyjne usługi.

Zum Nordkai 16, 26725 Emden

tel.: 0049 4921 87370

kontakt: Bettina Parré

e-mail: [email protected], internet: www.egz.emden.de

Centrum Kompetencji w Rzemiośle Fürstenbau

Handwerks Competence Center Fürstenau

Centrum przeznaczone dla firm usługowych w rzemiośle wspierające gospodarkę w regionie.

Osnabrück-Emsland.

Große Straße 27, 49484 Fürstenau

tel.: 0049 5901 96 10 0, fax: 0049 5901 96 10 10

kontakt: Werner Berning

e-mail: [email protected], internet: www.hccf.de

Centrum Innowacji Georgsmarienhütte

Innovation-Center-Georgsmarienhütte

Centrum wspiera miejscowych przedsiębiorców.

Oeseder Straße 85 , 49124 Georgsmarienhütte

tel.: 0049 5401 850 109, fax: 0049 5401 850 443

kontakt: Elisabeth Kröger

e-mail [email protected], internet: www.georgsmarienhuette.de

Centrum Technologii i Osób Zakładających Firmy

Göttinger Technologie- und Gründerzentrum

Centrum wspiera młode przedsiębiorstwa z branży nowych technologii.

Hannah-Vogt-Straße 1, 37 085 Göttingen

tel.: 0049 551 77782, fax: 0049 551 7706054

kontakt: Kristin Lorenz

e-mail: [email protected], internet: www.goetec.de

Centrum Technologii i Osób Zakładających Własne Firmy Hameln-Pyrmont

Technologie- und Gründerzentrum Hameln-Pyrmont

Centrum wspiera przedsiębiorców zorientowanych na technologie z branży przemysłowej,

usług i rzemiosła.

Hefehof 21, 31785 Hameln

tel.: 0049 5151 80 92 99, fax: 0049 5151 80 92 66

e-mail: [email protected], internet: www.hameln.de/wirtschaft/tgz/

Centrum Technologii Hanower

Technologie Centrum Hannover GmbH

Centrum doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw, które chcą wprowadzić

innowacyjne zmiany w swoich firmach.

Vahrenwalder Straße 7, 30165 Hannover

tel.: 0049 511 93 57 0, fax: 0049 511 93 57 100

kontakt: Gerhard P. Bruhn

e-mail: [email protected], internet: www.tch.de

Centrum Technologii Nordwest

Technologie Centrum Nordwest

Centrum skupia firmy różnych branży.

Olympiastraße 1, 26 419 Schortens

tel.: 0049 44 21 97 84 0, fax: 0049 44 21 97 84 31

kontakt: Holger Ansmann, Jutta Stohwasser

e-mail: [email protected], internet: www.tcn-nordwest.de

Centrum Technologii i Osób Zakładających Własne Firmy Oldenburg

Technologie- und Gründerzentrum Oldenburg

Centrum wspiera zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej.

Marie-Curie-Straße 1, 26129 Oldenburg

tel.: 0049 441 36116 0, fax: 0049 441 36116 109

osoby do kontaktu: pani Veacock, pani Torkzahdeh

e-mail: [email protected], internet: www.tgo-online.de

Centrum Ochrony Środowiska i Technologii Osnabrück

Centrum für Umwelt und Technologie Osnabrück

Centrum wspiera osoby zakładające własne firmy oraz młodych przedsiębiorców.

Westerbreite 7, 49084 Osnabrück

tel.: 0049 541 9778 0, fax: 0049 541 9778 106

kontakt: Fridhelm Gronek, Silke Forthmann,

e-mail: [email protected], internet: www.cut-os.de

NETZ - Centrum Innowacyjnych Technologii Osterholz

NETZ - Zentrum für innovative Technologie Osterholz GmbH

Centrum wspomaga młodych i innowacyjnych przedsiębiorców.

Gewerbe Park A27

Sachsenring 11, 27711 Osterholz-Scharmbeck

tel.: 0049 4795 957 0, fax: 0049 4795 957 4444

kontakt: Jörg Lennardt

e-mail: [email protected], internet: www.netz-ohz.de

Centrum Technologii i Zakładających Własne Firmy Salzgitter

Technologie- und Gründerzentrum Salzgitter

Centrum dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą TGZ Salzgitter-Bad.

Windmühlenbergstr. 20, 38259 Salzgitter

tel.: 0049 53 41 900 99 0, fax: 0049 53 41 900 99 11

e-mail: [email protected], internet: www.tgz-salzgitter.de

Centrum dla Osób Zakładających Własne Firmy w Hanowerze

ExistenzGründungsZentrum Hannover GmbH

Centrum zajmuje się stworzeniem korzystnych warunków dla

przedsiębiorców zakładających własne firmy.

Davenstedter Straße 60, 30453 Hannover

tel.: 0049 511 214 299 60, fax: 0049 511 214 299 70

kontakt: Bettina Mennecke, Claudia Küppers

e-mail: [email protected], internet: www.egz-hannover.de

Centrum Technologii Helmstedt

Technologiezentrum Helmstedt

Juliusplatz 1, 38350 Helmstedt

tel.: 0049 5351 17169, fax: 0049 5351 17168

kontakt: Rainer Metschke

e-mail: [email protected], internet: www.deutsche-technische-akademie.de

internet: www.stadt-helmstedt.de/Wirtschaft/Tech_Zentrum/technologiezentrum.htm

Centrum Technologii Hildesheim

Technologiezentrum Hildesheim GmbH

Centrum zajmuje się doradztwem gospodarczym dla osób zakładających własne firmy.

Richthofenstr. 29, 31137 Hildesheim

tel.: 0049 5121 708 0, fax: 0049 5121 708 244

kontakt: Dirk Descher

e-mail: [email protected], internet: www.tz-hildesheim.de

Park Technologiczny Meppen

Technologiepark Meppen GmbH

Park wspiera innowacyjność i rozwój, głównie w technologiach informatycznych.

Am Lohberg 10, 49716 Meppen

tel.: 0049 5931 15 32 26, fax: 0049 5931 44 32 1

kontakt: Bernhard Ostermann

e-mail: [email protected], internet: www.meppen.de

internet: www.vtn.de/deutsch/centren/meppen.htm

Centrum Technologii Hrabstwa Nordhorn

Grafschafter TechnologieZentrum, Nordhorn

Centrum wspomaga rozwój i transfer technologii.

Enschedestraße 14, 48529 Nordhorn

tel.: 0049 59 21 87 90, fax: 0049 59 21 87 91 50

kontakt: Heike Dorenz

e-mail: [email protected], internet: www.technologie.grafschaft.de

108 Z a ł . 3 | C e n t r a Te c h n o l o g i c z n e w D o l n e j S a k s o n i i Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii 109

110 Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii Zał. 4 | Banki komercyjne w Dolnej Saksonii (Hanower) 111

Centrum Rzemiosła Wilhelmshaven

Gewerbezentrum Wilhelmshaven

Centrum wspiera nowo powstałe przedsiębiorstwa.


tel.: 049 44 21 91 06 23, fax: 0049 44 21 91 06 27

kontakt: Gernot Beutner

e-mail [email protected]

internet: www.wilhelmshaven.de/wirtschaft/

Kampus Innowacyjności Wolfsburg

Innovationscampus der Wolfsburg AG

Centrum jest punktem informacyjnym dla przedsiębiorców zakładających

i prowadzących działalność gospodarczą.

Major-Hirst-Straße 11, 38442 Wolfsburg

tel.: 0049 5361.897 1200, fax: 0049 5361.897 1060


internet: www.wolfsburg-ag.com/02_innovationscampus/

Park Przemysłowy Walsrode

Industriepark Walsrode

Postfach 1515, 29665 Walsrode

tel.: 0049 51 61 44 26 53, fax: 0049 51 61 44 14 34 60

kontakt: Alf Wilkens

e-mail: [email protected], internet: www.industriepark-walsrode.de

Commerzbank

Theaterstaße. 11/12, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 30370, fax: 0049 511 3037246

www.commerzbank.de

Deutsche Bank

Georgsplatz 20, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 3650, fax: 0049 511 3652385

www.deutsche-bank.de

Deutsche Hypo Bank AG

Georgsplatz 8, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 30450, fax: 0049 511 3045459

www.deutschehypo.de,

Dresdner Bank

Rathenaustraße 4, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 36620, fax: 0049 511 36622633

www.dresdnerbank.de

GE Money Bank

Vahrenwalder Straße 315A, 30179 Hannover

tel.: 0049 511 64650, fax: 0049 511 6465233

www.ge-moneybank.de

Hannoversche Volksbank

Kurt Schumacher Straße 19, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 12210, fax: 0049 511 1221446

www.hannoversche-volksbank.de

www.hanvb.de

HVB Hypo Vereinsbank

Rathenaustraße 5-6, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 3664

www.hypovereinsbank.de

www.hvb.de

NORD/LB Norddeutsche Landesbank Girozentrale

Friedrichswall 10, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 3610, fax: 0049 511 3612502

www.nordlb.de

Zał. 4 | Banki komercyjne w Dolnej Saksonii (Hanower)

SEB Bank

Rathenaustraße 3, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 36630, fax: 0049 511 3663143

www.seb.de

Sparda-Bank

Ernst-August-Platz 8, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 30180, fax: 0049 511 3018100

www.sparda-bank.de

www.sparda.de

Sparkasse Hannover

Aegidientorplatz 1, 30159 Hannover

tel.: 0049 511 30000, fax: 0049 511 30009000

www.sparkasse-hannover.de

112 Zał. 5 | Przydatne adresy Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 113

Zał. 5 | Przydatne adresy

1. Urzędy federalne

Bundesamt für Finanzen

Außenstelle Saarlouis,

Ahornweg 1-3, 66740 Saarlouis

tel.: 0049 6831 4560, fax: 0049 6831 456120


Deutsches Patent- und Markenamt

Hauptsitz München

Zweibrückenstraße 12, 80331 München

tel.: 0049 89 21950, fax: 0049 89 21952221


2. Zrzeszenia pośredników nieruchomości

Immobilienverband Deutschland IVD Bund e.V.

Dachverband

Littenstraße 10, 10179 Berlin

tel.: 0049 30 2757260, fax: 0049 30 27572649


RDM

Littenstraße 10, 10179 Berlin

tel.: 0049 30 2757260, fax: 0049 30 27572649


VDM

Riedemannweg 57, 13627 Berlin

tel.: 0049 30 38302528 , fax: 0049 30 38302529


Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii (wg przychodu)

Pozycja Firma Siedziba Przychód Zatrudnienie Branża2003

(mln EUR)

1 Volkswagen AG Wolfsburg 87.153,0 334.873 Przemysł samochodowy

Volkswagen AG Wolfsburg 45.425,0 107.195 Przemysł samochodowy

VW Nutzfahrzeuge Hanower 4.683,8 20.559 Przemysł samochodowy

VW Leasing GmbH Brunszwik 4.266,9 32 Usługi finansowe

VW Transport GmbH & Co. OHG Wolfsburg 1.659,4 1.616 Przemysł samochodowy

2 TUI AG Hanower 19.215,4 64.257 Turystyka

Hapag-Lloyd Flug-GmbH Hanower 1.160,4 2.461 Branża lotnicza

1-2-FLY GmbH Hanower 441,3 182 Turystyka

3 Continental AG Hanower 11.534,4 67.600 Poddostawca przemysłu samochodowego

Continental AG Hanower 2.035,6 7.800 Poddostawca przemysłu samochodowego

ContiTech Holding GmbH Hanower 1.812,0 15.392 Poddostawca przemysłu samochodowego

Benecke-Kaliko AG Hanower 276,4 1.522 Przemysł chemiczny

4 Salzgitter AG Salzgitter 4.841,6 18.154 Produkcja żelaza i stali

Salzgitter Flachstahl GmbH Salzgitter 1.519,0 4.786 Produkcja stali

Peiner Träger GmbH Peine 407,5 1.306 Przemysł metalowy

DEUMU Deutsche Erz- und Metall-Union GmbH Peine 353,5 256 Recycling metali

5 MDL METRO Distributions-Logistik GmbH & Co KG Sarstedt 3.938,5 3.441 Hurtownie i logistyka

C+C Schaper GmbH Hanower 632,0 1.614 Hurtownie (artykuły spożywcze)

6 EWE AG Oldenburg 3.101,2 3.488 Przemysł energetyczny

EWE AG Oldenburg 2.886,8 2.246 Przemysł energetyczny

7 hagebau Handelsgesell-

schaft für Baustoffe mbH Handel detaliczny i hurtowy

& Co. KG Soltau 2.717,9 291 (artykuły budowlane)

8 Avacon AG Helmstedt 2.670,5 3.341 Przemysł energetyczny

Avacon AG Helmstedt 2.513,2 2.663 Przemysł energetyczny

9 NORDMILCH eG Zeven 2.225,5 4.211 Przemysł spożywczy

10 Wilhelm Karmann GmbH Osnabrück 2.192,7 6.737 Poddostawca przemysłu

samochodowego

11 E.ON Kraftwerke GmbH Hanower 2.064,0 5.408 Wytwarzanie energii

12 KM Europa Metal AG Osnabrück 1.941,1 7.525 Przemysł metali nieżelaznych

KM Europa Metal AG Osnabrück 814,9 3.568 Przemysł metali nieżelaznych

Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 115114 Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii


(mln EUR)

13 ZF Lemförder Fahrwerk- Poddostawca przemysłu

technik GmbH & Co. KG Lemförde 1. 926,4 9.615 samochodowego

14 Dow Deutschland GmbH

& Co. OHG Stade 1.887,0 2.650 Przemysł chemiczny

15 DAUN & Cie. AG Rastede 1.786,0 22.359 Poddostawca przemysłu

samochodowego i tekstylnego

16 Solvay Deutschland Hanower 1.664,3 5.127 Przemysł chemiczny

17 Unternehmensgruppe

Hellmann Osnabrück 1.645,0 4.778 Transport

18 RHG Nord AG Hanower 1.608,3 2.520 Handel artykułami spożywczymi

19 Alcan Deutschland GmbH Getynga 1.575,9 2.565 Przemysł metali nieżelaznych

20 E.ON Kernkraft GmbH Hanower 1.420,6 2.491 Przemysł energetyczny

21 Elastogran Gruppe Lemförde 1.362,4 1.784 Przemysł chemiczny

22 Stadtwerke Hannover AG Hanower 1.310,5 2.981 Przemysł energetyczny

23 Konica Minolta Business Produkcja i dystrybucja

Solutions Europe GmbH Langenhagen 1.256,1 4.918 urządzeń dla branży

fotograficznej i filmowej

Konica Minolta Business Produkcja i dystrybucja

Solutions Europe GmbH Langenhagen 794,8 234 urządzeń dla branży

fotograficznej i filmowej

24 Nordzucker AG Brunszwik 1.254,0 3.758 Przemysł spożywczy

25 Faurecia Autositze GmbH Poddostawca przemysłu & Co. KG Stadthagen 1.225,9 4.906 samochodowego

26 Enercon GmbH Aurich 1.219,6 423 Elektrownie wiatrowe

27 Georgsmarienhütte

Holding Gruppe Georgsmarienhütte 1.179,1 7.777 Produkcja żelaza i stali

Georgsmarienhütte GmbH Georgsmarienhütte 304,3 1.033 Produkcja żelaza i stali

28 Symrise Gruppe Holzminden 1.155,0 5.542 Artykuły perfumeryjne

29 PHW Gruppe Visbek/Rechterfeld 1.140,0 3.860 Przemysł spożywczy

Lohmann & Co. AG Visbek/Rechterfeld 626,4 1.722 Przemysł spożywczy

30 J. Bünting Beteiligungs AG Leer 1.100,0 6.100 Handel detaliczny i hurtowy

(artykuły spożywcze)

31 Dirk Rossmann GmbH Burgwedel 1.082,2 8.128 Handel detaliczny i hurtowy

(artykuły drogeryjne)

32 Trinks GmbH Goslar 1.044,9 1.650 Handel hurtowy (napoje)

33 Blaupunkt GmbH Hildesheim 1.023,1 2.650 Elektrotechnika

34 Siemens AG Laatzen 954,1 1.887 Elektrotechnika

35 expert AG Langenhagen 953,4 402 Handel detaliczny i hurtowy

(urządzenie elektryczne

i elektroniczne)


(mln EUR)

36 Toto-Lotto Niedersachsen

GmbH Hanower 946,7 203 Organizator gier liczbowych

37 NEOMAN Bus GmbH Salzgitter 887,5 1. 963 Przemysł samochodowy

38 Nordland Papier GmbH Dörpen/Ems 870,5 1.842 Przemysł papierniczy

39 WABCO Gruppe Poddostawca przemysłu

Hannover Hanower 784,7 2.713 samochodowego

40 Ihr Platz-Gruppe Osnabrück 750,4 3.749 Handel detaliczny

41 CARGILL GmbH Salzgitter-Beddingen 721,8 304 Przemysł spożywczy

42 Felix Schoeller Holding Osnabrück 701,7 2.471 Przemysł papierniczy

43 Nexans Deutschland

Industries GmbH & Co. KG Hanower 696,1 2.992 Produkcja kabli

44 FinanzIT GmbH Hanower 693,6 2.441 Branża informatyczna

45 Robert Bosch

Elektronik GmbH Salzgitter 657,8 1. 866 Elektrotechnika

46 AWD Holding AG Hanower 562,7 1.593 Usługi finansowe

47 riha - Gruppe Rinteln 551,6 1.861 Przemysł spożywczy

48 Laurens Spethmann Handel hurtowy

Holding AG Seevetal 550,0 1.600 (artykuły spożywcze)

49 Krone Gruppe Spelle 541,0 1.500 Produkcja maszyn rolniczych

i pojazdów użytkowych

50 Bahlsen Gruppe Hanower 534,2 3.730 Przemysł spożywczy

Bahlsen GmbH & Co. KG Hanower 381,5 2.552 Przemysł spożywczy

51 EDEKA Handelsgesell. Handel hurtowy

Nordwest mbH Wiefelstede 481,3 528 (artykuły spożywcze)

52 Wilhelm Hoyer Gruppe Visselhövede 467,6 450 Handel hurtowy (oleje mineralne)

53 Karstadt Warenhaus AG Hanower 451,0 2.666 Handel detaliczny

54 Sappi Deutschland

Holding GmbH Alfeld (Leine) 445,0 1.595 Przemysł papierniczy

55 Verlagsgesellschaft

Madsack GmbH & Co. KG Hanower 443,5 3.024 Branża wydawnicza

56 Sartorius AG Getynga 442,3 3.714 Dostawcy branży

biotechnologicznej

57 NT plus AG Osnabrück 438,5 332 Handel hurtowy

58 Otto Bock Firmengruppe Duderstadt 436,6 3.840 Przemysł ortopedyczny

i tworzyw sztucznych

59 MTU Maintenance

Hannover GmbH Langenhagen 434,6 1.328 Silniki samolotowe

60 Lenze Gruppe Aerzen 432,1 2.933 Technologie napędu

61 KWS Saat AG Einbeck 424,3 2.336 Nasiona, biochemia

62 Berentzen Gruppe AG Haselünne 423,7 768 Przemysł spożywczy

Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 117116 Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii


(mln EUR)

63 CEWE Color Holding AG Oldenburg 416,2 3.906 Laboratoria fotograficzne

64 ALSTO M LHB GmbH Salzgitter 412,0 2.448 Przemysł pojazdów szynowych

65 European Vinyls

Corporation GmbH Wilhelmshaven 410,9 444 Przemysł chemiczny

66 Wernsing

Unternehmensgruppe Addrup-Essen 410,0 2.000 Przemysł spożywczy

67 Gausepohl Fleisch GmbH Dissen a.T.W 402,0 814 Przemysł spożywczy

68 CBR Holding Celle 401,0 700 Handel detaliczny i hurtowy

(tekstylia)

69 Piepenbrock

Unternehmensgruppe Osnabrück 390,9 21.563 Usługi, technologie pakowania

70 Wessels+Müller Gruppe Osnabrück 369,2 1. 964 Handel hurtowy

(części samochodowe)

71 Crown Verpackungen

Deutschland HoldingGmbH Seesen 364,9 1.749 Obróbka metali

72 H. C. Starck GmbH Goslar 357,1 1.910 Przemysł chemiczno-

metalurigczny

73 Wolff Walsrode AG Walsrode 352,4 1.661 Przemysł chemiczny

74 D & S Fleisch GmbH Essen/Oldenburg 347,7 698 Przemysł spożywczy

75 esco Gruppe Hanower 334,9 1.366 Produkcja i dystrybucja

wyrobów z soli

76 GLUNZ AG Meppen 332,7 1.483 Wyroby z drewna

77 Kodak Polychrome

Graphics GmbH Osterode am Harz 329,8 798 Druk offsetowy

78 Kamax Gruppe Osterode am Harz 314,6 2.415 Poddostawca przemysłu

samochodowego

79 Stiebel Eltron

GmbH & Co. KG Holzminden 314,4 2.002 Elektrotechnika

80 Köster AG Osnabrück 310,0 1.000 Przemysł budowlany

81 is:energy Information

Services für die Energie- Hanower 305,9 1.670 Usługi dla przemysłu

wirtschaft GmbH energetycznego

82 Firmengruppe R. Stöver Wildeshausen 300,0 1.450 Przemysł spożywczy

83 Braunschweiger

Versorgungs AG Brunszwik 297,6 577 Przemysł energetyczny

84 Emsland Starke Emlichheim 295,4 792 Przemysł spożywczy

85 Panasonic AVC Networks Producent artykułów

Germany GmbH Peine 291,9 321 elektronicznych (rozrywkowych)

86 Sprehe Gruppe CappeIn 290,9 1.272 Przemysł spożywczy


(mln EUR)

87 Sievert AG & Co. KG Osnabrück 288,6 1.430 Przemysł artykułów

budowlanych

88 Dura Automotive Holding Poddostawcy przemysłu

GmbH & Co. KG Einbeck 285,2 1.927 samochodowego

89 Uelzena eG Uelzen 284,1 335 Przemysł spożywczy

90 Komatsu Deutschland

GmbH Hanower 283,3 623 Maszyny budowlane

91 Gebr. Stolle

GmbH & Co. KG Visbek 280,1 496 Przemysł spożywczy

92 HOMANN Feinkost Dissen a. T.W 279,2 1.349 Przemysł spożywczy

93 Unternehmensgruppe Handel hurtowy

Beckmann Osnabrück 278,0 119 (oleje mineralne)

94 Frischli Milchwerke GmbH Rehburg-Loccum 275,0 500 Przemysł spożywczy

95 H. Kemper

GmbH & Co. KG Nortrup 272,2 1.197 Przemysł spożywczy

96 DEVIL Computer Dystrybucja produktów

Vertriebs GmbH Brunszwik 266,1 157 branży informatycznej

97 Premium Fleisch AG Zeven-Aspe 264,2 330 Przemysł spożywczy

98 DE-VAU-GE

Gesundkostwerk GmbH Lüneburg 260,9 761 Przemysł spożywczy

99 Paracelsus-Kliniken-

Deutschland GmbH Osnabrück 260,2 4.878 Służba zdrowia (kliniki)

100 Deutsche Messe AG Hanower 253,9 814 Targi i wystawy

Źródło: „100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii”, NORD/LB, luty 2005

Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle 119118 Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle

Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO)

Rzemiosło właściwe:

wykaz zawodów, dla wykonywania których niezbędne jest posiadanie świadectwa mistrzowskiego:

1. Murarz i betoniarz Maurer und Betonbauer

2. Zdun i monter powietrznej instalacji grzewczej Ofen- und Luftheizungsbauer

3. Cieśla Zimmerer

4. Dekarz Dachdecker

5. Wykonawca dróg Straßenbauer

6. Monter izolacji budowlanej (cieplnej,

chłodniczej, dźwiękoszczelnej) Wärme-, Kälte- und Schallschutzisolierer

7. Studniarz Brunnenbauer

8. Kamieniarz i rzeźbiarz, prace w kamieniu Steinmetze und Steinbildhauer

9. Wykonawca sztukaterii Stuckateure

10. Malarz i lakiernik Maler und Lackierer

11. Wykonawca rusztowań Gerüstbauer

12. Kominiarz Schornsteinfeger

13. Wykonawca części/konstrukcji z metalu Metallbauer

14. Mechanik chirurgiczny Chirurgiemechaniker

15. Blacharz samochodowy i monter karoserii Karosserie- und Fahrzeugbauer

16. Mechanik precyzyjny Feinwerkmechaniker

17. Mechanik rowerowy Zweiradmechaniker

18. Elektrotechnik urządzeń chłodniczych Kälteanlagebauer

19. Technik łączności Informationstechniker

20. Mechanik samochodowy Kraftfahrzeutechniker

21. Mechanik maszyn rolniczych Landmaschinenmechaniker

22. Rusznikarz Büchsenmacher

23. Blacharz Klempner

24. Elektromonter instalacji oraz urządzeń grzewczych Installateure und Heizungsbauer

25. Elektromechanik Elektrotechniker

26. Elektromonter maszyn i urządzeń Elektromaschinenbauer

27. Stolarz Tischler

28. Wykonawca łodzi i statków Boots- und Schiffbauer

29. Powroźnik Seiler

30. Piekarz Bäcker

31. Cukiernik Konditoren

32. Rzeźnik Fleischer

33. Optyk okularowy Augenoptiker

34. Akustyk aparatów słuchowych Hörgeräteakustiker

35. Technik ortopeda Orthopädietechniker

36. Obuwnik ortopedyczny Orthopädieschuhmacher

37. Technik dentystyczny Zahntechniker

38. Fryzjer Friseure

39. Szklarz Glaser

40. Hutnik szkła i wykonawca aparatury ze szkła Glasbläser und Glassapparatebauer

41. Wulkanizator i mechanik opon Vulkaniseure und Reifenmechaniker

31. Technolog czyszczenia tekstyliów Textilreiniger

32. Wykonawca przedmiotów użytkowych

i ozdobnych z wosku Wachszieher

33. Sprzątacz, także czyszczenie budynków

i otoczenia budynków Gebäudereiniger

34. Witrażownik Glasveredler

35. Optyk precyzyjny Feinoptiker

36. Zdobnik szkła i porcelany Glas- und Porzellanmaler

37. Szlifierz i grawer kamieni szlachetnych Edelsteinschleifer und -graveure

38. Fotograf Fotografen

39. Introligator Buchbinder

40. Drukarz książek: zecer i drukarz Buchdrucker: Schriftsetzer; Drucker

41. Drukarz druku sitowego Siebdrucker

42. Fleksograf Flexografen

43. Ceramik Keramiker

44. Organomistrz Orgel- und Harmoniumbauer

45. Monter fortepianów i klawesynów Klavier- und Cembalobauer

46. Wykonawca, także naprawianie, instrumentów

muzycznych z posuwem ręcznym, jak akordeon,

harmonijka ustna Handzugintrumentenbauer

47. Wykonawca skrzypiec Geigenbauer

48. Wykonawca smyczków do skrzypiec Bogenbauer

49. Wykonawca metalowych instrumentów dętych Metallblasinstrumentenmacher

50. Wykonawca drewnianych instrumentów dętych Holzblasinstrumentenbauer

51. Wykonawca instrumentów szarpanych Zupfinstrumentenbauer

52. Złotnik Vergolder

53. Wykonawca szyldów i reklam świetlnych Schilder- und Lichtreklamehersteller

Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle 121

Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO)

Zawody uznane za rzemieślniczo-podobne, a więc wykonywane bez świadectwa mistrzowskiego:

Część pierwsza zawiera następujące zawody:

1. Kafelkarz, glazurnik Fliesen-, Platten- und Mosaikleger

2. Brukarz i kamieniarz Betonstein- und Terrazohersteller

3. Posadzkarz Estrichleger

4. Wykonawca pojemników i aparatów Behälter- und Apparatebauer

5. Zegarmistrz Uhrmacher

6. Grawer Graveure

7. Kowalstwo artystyczne Metallbildner

8. Galwanizer Galvaniseure

9. Modelarz odlewniczy i ludwisarz Metall- und Glockengießer

10. Ślusarz Schneidwerkzeugmechaniker

11. Złotnik, jubiler Gold- und Silberschmiede

12. Parkieciarz Parkettleger

13. Monter rolet i żaluzji Rolladen- und Jalousiebauer

14. Modelarz Modelbauer

15. Tokarz i stolarz (w tym zabawki z drewna), Drechsler, Elfenbeinschnitzer

rzeźbiarz (w tym z kości słoniowej) und Holzspielzeugmacher

16. Rzeźbiarz (w drewnie) Holzbildhauer

17. Bednarz Böttcher

18. Koszykarz – plecionkarz Korbmacher

19. Krawiec damski i męski Damen- und Herrenschneider

20. Hafciarka Sticker

21. Modystka Modisten

22. Tkacz Weber

23. Wykonawca żagli Segelmacher

24. Kuśnierz Kürschner

25. Obuwnik Schuhmacher

26. Rymarz Sattler und Feintäschner

27. Dekorator wnętrz Raumausstatter

28. Młynarz Müller

29. Piwowar Brauer und Mälzer

30. Kiper Weinküfer

120 Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle

3. Siedziba spółki

Gdzie będzie mieściła się siedziba spółki?

Adres

4. Firma (nazwa) spółki

a) Jaka brzmi firma (nazwa) spółki?

b) Czy firma (nazwa) zakładanej spółki została sprawdzona w odpowiedniej bazie danychpod względem uprawnienia do jej nadania?

� tak � nie

5. Przedmiot działalności spółki

Jaki jest przedmiot działalności spółki?

(Za przedmiot działalności spółki uznaje się zakres oraz rodzaj jej działalności. Należy wziąć pod uwagę, że w Niemczech zazwyczaj nie są potrzebne zezwolenia na prowadzenie spółki. Zezwolenia takie wymagane są w takich dziedzinach jak bankowość, ubezpieczenia, rzemiosło, doradztwo prawne, medycyna itp.)

Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech 123

Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech(informacje zawarte w tym załączniku nie zastępują profesjonalnego doradztwa prawnego)

1. Forma prawna

Jaką jest przewidywana forma prawna dla spółki?

a) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. z o.o. (niem. GmbH) �b) Inne: �

2. Formalności związane z założeniem spółki

W jaki sposób zawiązać spółkę?

a) Bezpośrednie zawiązanie spółki �

Wspólnicy oraz członkowie zarządu spotykają się na zgromadzeniu założycielskim u notariusza.Jeśli jednym ze wspólników jest spółka, wymagane są w tym przypadku dodatkowe dokumenty, wyciągi z rejestru i pełnomocnictwa. Firma zakładana jest w imieniu wspólnikóworaz ustalany jest jej statut. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy.

b) Zawiązanie spółki przez pełnomocnika �

Procedura jest identyczna jak w przypadku bezpośredniego zawiązania spółki, z tym wyjątkiem, że wspólnicy nie muszą osobiście uczestniczyć w zgromadzeniu założycielskim. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy.

c) Zawiązanie spółki przez powiernika �

Powiernik zakłada spółkę we własnym imieniu oraz, jeśli jest to możliwe, ustala jej statut. Zaświadczenia ani pełnomocnictwa nie są wymagane. Po wpisaniu spółki do rejestru handlowego przenosi on udziały na nowego wspólnika. Zmieniona zostaje osoba zarządzającaspółką. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy.

d) Przejęcie istniejącej spółki �

Wspólnicy przejmują udziały już istniejącej spółki, zmieniają jej statut oraz ustanawiają nową osobę zarządzającą. Zaświadczenia, pełnomocnictwa oraz obecność wspólników nie są wymagane do przejęcia spółki. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy.

122 Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech

7. Kapitał spółki

(Kapitał zakładowy przy zakładaniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien wynosić minimum 25 000 EUR, a przy spółce akcyjnej co najmniej 50 000 EUR. Kapitał zakładowy wpłacany jest przed wpisem do rejestru handlowego. Jeśli status spółki nie reguluje inaczej tej kwestii, wspólnicy otrzymują prawo głosu w zależności od ilości udziałów.)

Wspólnicy % EUR

a)

b)

c)

d)

e)

Kapitał spółki ogółem 100,0

8. Zarząd spółki

Kto wejdzie w skład zarządu spółki?

Może to być jedna lub więcej osób fizycznych.

Uprawnienie samodzielnego reprezentowania spółki: Ustawa przewiduje łączne reprezentowaniespółki, statut może jednak ustanowić samodzielne reprezentowanie spółki przez osobę zarządzającą. Wspólnicy mogą uprawnić jedną z osób zarządzających do samodzielnego reprezentowania spółki.

Zakaz występowania jako druga strona czynności prawnej: Ustawa przewiduje, że osoba zarządzająca spółką nie może występować w czynnościach prawnych jako druga strona umowylub przedstawiciel drugiej strony umowy. Statut może jednakże dopuścić wobec osoby zarządzającej taką możliwość. Wspólnicy mogą wtedy uprawnić jedną z osób zarządzających do występowania jako druga strona czynności prawnej.


6. Wspólnicy

Kto będzie wspólnikiem w zakładanej spółce?

a) Nazwisko/firma

Adres

b) Nazwisko/firma

Adres

c) Nazwisko/firma

Adres

d) Nazwisko/firma

Adres

e) Nazwisko/firma

Adres


b) Czy pracownicy spółki będą zatrudniani na podstawie umowy o pracę?

� tak � nie

10. Biuro spółki

Czy w początkowej fazie istnienia spółki adresem spółki / biurem będzie adres w centrum biznesowym/kancelarii prawnej?

� tak � nie

Przy organizowaniu biura należy zwrócić uwagę na następujące punkty:

a) Wybór zgodnej z przedmiotem działalności spółki lokalizacji �

b) Telefon, faks, adres mailowy �

c) Profesjonalna obsługa biura (sekretariat) �

11. Domena internetowa

Czy przewidziane jest wykupienie odpowiedniej domeny internetowej?

� de � eu � com � biz � org � info � net � inne:

12. Usługi doradcze

Czy przyszła spółka będzie potrzebowała usług w zakresie:

a) Doradztwa prawnego �

b) Księgowości i rachunkowości �

c) Doradztwa podatkowego �


a) Nazwisko, imię

Adres

Data urodzenia dzień / miesiąc / rok:

Miejsce urodzenia

Narodowość

Numer paszportu

Samodzielne reprezentowanie spółki � tak � nie

Występowanie jako druga strona czynności prawnych � tak � nie

b) Nazwisko, imię

Adres

Data urodzenia dzień / miesiąc / rok:

Miejsce urodzenia

Narodowość

Numer paszportu

Samodzielne reprezentowanie spółki � tak � nie

Występowanie jako druga strona czynności prawnych � tak � nie

9. Stosunek pracy

a) Czy osoby zarządzające spółką będą zatrudnione na podstawie umowy o pracę?

� tak � nie


wzór

XYZ GmbH

(Adres)

Bilans otwarcia na dzień (data)

Wzór przy nie wniesionych wpłatach na kapitał podstawowy

Aktywa EUR Pasywa EUR

Należne wpłaty na kapitał podstawowy 12.000,00 Kapitał podstawowy 25.000,00

Środki pieniężne w banku 13.000,00

Aktywa ogółem 25.000,00 Pasywa ogółem 25.000,00

Zarząd

Zał. 10 | Bilans otwarcia pl 129

Zał. 10 | Bilans otwarcia plPrzykład

XYZ GmbH

(Adres)

Bilans otwarcia na dzień (data)

Wzór przy wniesionych wpłatach na kapitał podstawowy

Aktywa EUR Pasywa EUR

Środki pieniężne w banku 25.000,00 Kapitał podstawowy 25.000,00

Aktywa ogółem 25.000,00 Pasywa ogółem 25.000,00

Zarząd

128 Zał. 10 | Bilans otwarcia pl

Anhang

XYZ GmbH

(Ort, Straße)

Eröffnungsbilanz zum (Datum)

Muster bei noch nicht voll geleisteten Einlagen

Aktiva EUR Passiv EUR

Ausstehende Einlagen 12.000,00 Stammkapital 25.000,00

Bankguthaben 13.000,00

Summe Aktiva 25.000,00 Summe Passiva 25.000,00

Geschäftsführer

Zał. 11 | Bilans otwarcia de 131

Zał. 11 | Bilans otwarcia deMuster

XYZ GmbH

(Ort, Straße)

Eröffnungsbilanz zum (Datum)

Muster bei voll geleisteten Einlagen

Aktiva EUR Passiv EUR

Bankguthaben 25.000,00 Stammkapital 25.000,00

Summe Aktiva 25.000,00 Summe Passiva 25.000,00

Geschäftsführer

130 Zał. 11 | Bilans otwarcia de

Zał. 13 | Informacje dodatkoweWynagrodzenie, podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne

– Przykład – (w EUR)

Pracodawca Pracownik Ogółem

Wynagrodzenie brutto -2.000,00 2.000,00

Podatki

Podatek dochodowy od osób fizycznych,

(III klasa podatkowa) 0,00 -261,41 -261,41

Podatek dochodowy 0,00 0,00

Składka na rzecz

nowych krajów związkowych 0,00 -14,37 -14,37

Podatek kościelny 0,00 0,00 0,00

Podatki ogółem 0,00 -275,78 -275,78

Wynagrodzenie netto -2.000,00 1.724,22

Składki na ubezpieczenie społeczne

Ubezpieczenie chorobowe -145,00 -145,00 -290,00

Ubezpieczenie pielęgnacyjne -17,00 -22,00 -39,00

Ubezpieczenie emerytalne -195,00 -195,00 -390,00

Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia -65,00 -65,00 -130,00

Ogółem pracodawca -422,00

Ogółem pracownik 427,00

(Ogółem składki na ubezpieczenie społeczne) -849,00

Obciążenia pracodawcy -2.422,00

Obciążenia pracownika 1.297,22

Wysokość składek od 1 stycznia 2005 roku:

Rodzaj składki Wysokość składki Koszty ponoszone przez

pracownika/pracodawcę

Ubezpieczenie chorobowe 14,50% 50% / 50%

(przeciętna wysokość składki

w kasie chorych AOK)

Ubezpieczenie pielęgnacyjne 1,70% 50% / 50%

+ składka płacona przez osoby bezdzietne 0,25% pracownik: 100%

Ubezpieczenie emerytalne 19,50% 50% / 50%

Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia 6,50% 50% / 50%

Zał. 13 | Informacje dodatkowe 133

Zał. 12 | P lan zysków i strat(Planowana efektywność (w tys. EUR))

Pozycja rok 01 rok 02 rok 03 rok 04 rok 05

Przychody ze sprzedaży produktów,

towarów i materiałów

./. Wartość produktów, towarów i materiałów

Zysk na sprzedaży

./. Koszty działalności operacyjnej:

Koszty personalne

Koszty wynajmu powierzchni

Koszty komunikacji

Koszty reklamy

Koszty środków transportu

Koszty podróży

Koszty organizacyjne

Usługi obce

Wyniki na działalności gospodarczej

Wyniki na działalności operacyjnej I

./. Straty nadzwyczajne/Koszty finansowe:

Odsetki

Dyskonto

Wyniki finansowe brutto

Wyniki na działalności operacyjnej II

./. Podatek dochodowy

Wynik finansowy netto

./. Amortyzacja planowa

Nadpłynność finansowa /

brak płynności finansowej

132 Zał. 12 | Plan zysków i strat

Notatki

Documents

Moja firma w Dolnej Saksonii