ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၏ ခခအားကဆငးမႈေရာဂါ အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး (၂၀၁၆-၂၀၂၀)သညႏငငေတာအဆင၊ ျပညနယအဆငႏငေဒသတြငးအဆငတ႔တြငႏငငေတာ၏HIVဆငရာတ႔ျပနမႈအတြကမဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနတစရပပငျဖစသည။မေဘာငသညHIVေရာဂါပး၏လကရေျပာငးလမႈမားကေဖာျပထားျပး၂၀၃၀ခႏစတြငHIVေရာဂါျဖစပြားမႈက ျပညသ႔ကနးမာေရးကၿခမးေျခာကေနေသာကပေရာဂါတစရပအျဖစမအဆးသတရနရညရြယ၍လငျမနေသာနညးလမးမားျဖငအေကာငးဆးေသာရငးႏးျမပႏမႈမားကျဖစေပၚလာေစမည မဟာဗဟာတစခက ပေဖာထားပါသည။ ျမနမာႏငင၏ တတယအႀကမေျမာကအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနးမHIVစမးသပမႈတြင ျပညမရနကြာဟခကအား အဆးသတရန၊ ႏငငသားအားလး၏ ကနးမာေရးက႑တြငႀကတငကာကြယေရးႏင ကသေရးရညမနးခကျဖစသည ၉၀-၉၀-၉၀ က ရရရနအတြကမတဖကအဖြ႔အစညးမားအားလးအားပးေပါငးပါ၀ငျမပႏေဆာငရြကမႈမားျပလပရနတကတြနးနးေဆာထားသည။

ဤမဟာဗဟာသည ျမနမာႏငင၏ႏငငေရးကတဂဝတႏင ယခငကခမတခသညအမးသားမဟာဗဟာစမကနး (၂)၏ေအာငျမငမႈမားအေပၚအေျခခေရးဆြထားျခငးျဖစၿပး၎သည“သးတစအေျခခမ”(ThreeOnesprinciples)ႏငခတဆကလကရသည။ ထ႔ျပင အကးသကေရာကမႈ အႀကးမားဆးရရေစရနအတြကပထဝဝင/ေဒသဆငရာလဥးေရႏင ဥးစားေပးေဆာငရြကခကမားသတမတ၍ ဥးတညေဆာငရြကနငရနလညးလမးညႊနျပသထားပါသည။မဟာဗဟာသညHIVေရာဂါပးကးစကခထားရသမား၊ မးယစေဆးထးသြငးသးစြသမား၊အမးသားအခငးခငးလငဆကဆၾကသမား၊လငအလပသမားမားႏငသတ႔ႏငလငဆကဆဖကမားအပါအဝင ဥးတညအပစမားႏင ေရာဂါပး၏ဆကႏြယထခကမႈက ခစားေနရသညသမား၏လ႔အခြငအေရးႏငကား၊မတနးတညမမႈကကာကြယရနႏငျမငတငေပးရနရညရြယပါသည။မဟာဗဟာ၏အျခားရညရြယခကတစခမာ ျပစတငကရျခငး၊ခြျခားဆကဆျခငးတ႔ကအဆးသတရနႏင အေရးပါသည HIV ဆငရာဝနေဆာငမႈမားႏင လမႈကာကြယေစာငေရာကမႈတ႔က အမနတကယရရၾကေစရနျဖစသည။

သသာထငရားေသာတးတကမႈမားရေသာလညးစနေခၚမႈမားရေနဆပငျဖစသည။ျမနမာႏငငတြင HIV ပးရသအမားအျပားသညသတ႔၏ HIVဆငရာအေျခအေနကမသရၾကေပ။ထ႔အတပငျပစတငကရခရျခငး၊ခြျခားဆကဆခရျခငးႏငHIVစစေဆးမႈေနာကကျခငးတ႔သညကနးမာေရးရလဒမားတးတကေကာငးမြနလာေအာငလပေဆာငရာတြင ႀကးမားသညအဟန႔အတားမားပငျဖစသည။ထ႔ျပင ခန႔မနးေျခအရHIVပးကးစကခထားရသတ႔ထမတစဝကခန႔သညအသကကထနးထားႏငသညေအအာတကထးကမရရၾကေသးေပ။

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)သညပထဝဝငအေနအထားကြျပားျခားနားမႈအရ အမနတကယလအပခကရေနၾကသညသမားႏင HIV ေရာဂါပး၏ကးစကမႈအႏရာယႀကနငသညသမားက ေသခာစြာေလလာသးသပခက၍၄ငးက အေျခခေရးဆြထားေသာ ၿမ႕နယမားအေပၚ ဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာရန ျပလပထားသညပစတစရပက ေဖာညႊနးသည။ ၿမ႕နယအမးအစား (၃)မးကေရာဂါ၏သကေရာကမႈ၀နထပ၀နပးႏင ေရာဂါအသစျဖစပြားမႈ ေလာခႏငသညအခြငအေရးမားအေပၚမတည၍ေဆာငကဥးေပးႏငသညဝနေဆာငမႈမားျဖငေဖာျပသတမတထားပါသည။ အမးသား အဆငမဟာဗဟာစမကနး (၃) သည တတကကဥးတညေဆာငရြကမညကနကစရတသကသာေစသညမဟာဗဟာတစရပျဖစကာ မနကနသည အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကမႈမားက မနကနသညေနရာမားတြငမနကနသညသမားအတြကလပေဆာငသြားရနရညရြယထားသည။

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)သညအႀကးမားဆးေသာသကေရာကမႈႀကးကျဖစေပၚေစရနအတြကရငးျမစမားဖြ႔ၿဖးတးတကလာေရးႏငရငးျမစမားခြေဝေပးမႈတ႔အေပၚ ပပးကညေပးမညျဖစသည။ ဤမဟာဗဟာသည ျပညသ႔ေရးရာ၊လထအဖြ႔အစညးႏင ပဂၢလကက႑တ႔ၾကားတြင ေရရညတညတခငၿမသည မတဖကသေဘာတရားက ျဖစေပၚေစၿပးအဓကဥးတညအပစမားအမားဆးပါဝငလာႏင ၾကေစကာHIVဆငရာ ႀကတငကာကြယေရး၊ေစာငေရာကေရးႏငကသမႈတ႔ကပ၍မားျပားစြာရရလာေစရနျဖစသည။

အႏစခပ

အႏစခပ3

ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)2

ဆကႏြယထခကခရသညလမႈအသငးအ၀ငးမားႏင အတပးေပါငးေဆာငရြကရာတြငသာမက၊NGOs၊လထအဖြ႔အစညးႏင ပဂၢလကက႑တ႔ႏငမတဖကအျဖစေပါငးစပေဆာငရြကရာတြငလညးအစးရ၏ေခါငးေဆာငမႈက႑ကျမငတငရနအေရးပါသညေျပာငးလမႈႀကးတစရပကစစဥထားရၿပးျဖစသည။ရေနသညရငးျမစမားအရတထြငဆနးသစမႈမားက ျပလပမသာလင ကနကစရတကသကသာေစ၍အကးထေရာကမႈကျဖစေပၚေစမညျဖစသည။ အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး (၃)သညျမနမာႏငငအား၎သြားလသညေရရညတညတခငၿမသညဖြ႔ၿဖးေရးပနးတငမားကရရေစရနပပးကညပါလမမည။ထ႔ျပငေဒသတြငးရေရာဂါကးစကမႈေျပာငးလမႈမားအေပၚအေျခခ၍သတငးအခကအလကမားမေျပာေသာ၊ရလဒကအေျချပသည နညးလမးမားမတဆင ကနးမားေရးေစာငေရာကမႈ လတငးလကလမးမလႊမးၿခေရးကလညး ပပးေပးမညျဖစသည။ယငးမာ ၂၀၃၀ ခႏစတြင HIV ေရာဂါျဖစပြားမႈကျပညသ႔ကနးမာေရးကၿခမးေျခာကေနေသာကပေရာဂါတစရပအျဖစမအဆးသတရနရညရြယခကထားရၿပးသာယာဝေျပာ၍ႏငငသားအားလးအတြကပမေကာငးမြနသညအရညအေသြးကေပးႏငရနျဖစသညျမနမာႏငင၏စးပြားေရးႏငဖ႔ြၿဖးတးတကေရးရညမနးခကတ႔ျဖငလညးခတဆကလကရသည။

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)တြငမညသညအရာမားအသစထပမထညသြငးထားပါသနညး။

• ပထဝဝင/ေဒသဆငရာဥးစားေပးသတမတျခငးအားေရာဂါ၏သကေရာကမႈ၀နထပ၀နပးႏငေရာဂါအသစျဖစပြားမႈေလာခႏငသညအခြငအေရးမားအေပၚမတညလကၿမ႕နယမားခြျခားသတမတျခငးျဖငျပလပျခငး။

• ၾကးမားေသာအကးသကေရာကမႈ၊ ဥးစားေပး ထားရသညဥးတညအပစမားထေရာကရမႈႏင ၎တ႔မ ဝနေဆာငမႈတ႔က ျမနျမနဆနဆန ရရရနဝနေဆာငမႈျပလပျခငးကခြျခားသတမတျခငး-

• ျပညသ႔ေရးရာက႑၊အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား၊လထအဖြ႔အစညးမားႏင ပဂၢလကက႑တ႔ၾကား မတဖကေဆာငရြကမႈတ႔အပါအဝင HIVေရာဂါကာကြယေရး၊စမးသပေရး၊ေစာငေရာကေရးႏငကသေရးဝနေဆာငမႈမားဆကလကရရေရး

• ေရာဂါသကေရာကမႈ၀နထပ၀နပးမားသညေဒသမားတြငဝနေဆာငမႈမားေပါငးစပျခငးအားဥးစားေပးအျဖစေဆာငရြကျခငး။

• ျပညသ႔ေရးရာစမခန႔ခြမႈက႑ (အထးသျဖင ART ႏငစပလဥး၍) ျမငမားလာရနျပျပငေျပာငးလျခငး။

• ကနကစရတသကသာေစရနႏင အကးသကေရာကမႈရရေစရနအတြကစမကနးကနကစရတမားကျပနလညသးသပျခငး။

54အႏစခပခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

ႏငငတကာမ

အေျခအေနေျပာငးလလာမႈမားႏင

ျမနမာႏငငအေပၚဂယက႐ကခတမႈမား

ႏငငတကာမအေျခအေနေျပာငးလလာမႈမားႏင

ျမနမာႏငငအေပၚဂယက႐ကခတမႈမား

Lancetေကာမရင

ကမာၻ႔ေနရာအႏ႔အျပားမHIV၊ကနးမာေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာကၽြမးကငပညာရငတစစသညေရရညဖြ႕ျဖးတးတကမႈေခတသစတြငAIDSေရာဂါအေပၚတ႔ျပနႏငမႈကစစမးစစေဆးရနအလ႔ငာ၂၀၁၅ခႏစဇြနလတြငေတြ႔ဆျဖစခၾကၿပးကမာၻလးဆငရာကနးမာေရး တးတကေစျခငးႏင စပလဥး၍ေရးသားထားသည “AIDS ကတကဖကျခငး” Lancet ေဆာငးပါးတစပဒျဖင အကဥးခပေရးသားေဖာျပခၾကသည။ဤေဆာငးပါးတြငေအာကပါအၾကျပခကမားကေရးသားေဖာျပထားပါသည။

(၁)AIDSေရာဂါတကဖကေရးအတြကႀကးပမးေဆာငရြကမႈမားကအေရးတႀကး အရနျမငတငရန၊ HIV ကာကြယေရးႏငစပလဥး၍ အေလးဂ႐ျပၾကရနႏငကသမႈရရေစေရးအတြကဆကလက၍ကယကယျပန႔ျပန႔ေဆာငရြကၾကရန။

(၂)ရငးျမစမား ပမျဖန႔ေဝေပးရန၊ အကးရရအသးခရနႏင ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအေပၚအာ႐စကထားရန။

(၃)ခငမာသညတာဝနယမႈ၊ပြငလငးျမငသာမႈႏငပမေကာငးမြနသညအခကအလက(data)ကေတာငးဆရန။

(၄)လ႔အခြငအေရးတညတနရနအတြကလမးေၾကာငးအသစမားရာေဖြအႀကျပရနႏငျပစဒဏေပးမႈမား၊ျပစတငက႔ရျခငးႏငခြျခားဆကဆမႈတ႔ကေဖာထတရန။

(၅)HIVပးကးစကခထားရသညသမားႏငေပါငးစညးေဆာငရြကမႈကအားေပးရနႏငေခါငးေဆာငမႈကအသစျပနလညျပစပးေထာငရန။

(၆)AIDSေရာဂါအေပၚတန႔ျပနႏငမႈဆငရာ႐ႈေထာငအားလးအတြကဆနးသစတထြငျခငးႏငသေတသနျပျခငးတ႔တြငရငးႏးျမပႏရန။

(၇)AIDSေရာဂါႏငကနးမာေရးက႑အတြကပမ၍အမားပးေပါငးပါဝငသည၊လကေလာညေထြသည၊တာဝနယမႈ၊တာဝနခမႈရသညအပခပေရးစနစတစရပအားျမငတငအားေပးရန။

ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမား

၂၀၁၅ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငကမာၻ႔ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခသည“ကမာၻႀကးအား ျပျပငေျပာငးလျခငး -ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၂၀၃၀အစအစဥ”ဟေခၚတြငသညဆးျဖတခက (၇၀/၁)ကခမတခသည။ေထာငစႏစရညမနးခကမားအေပၚမတည တညေဆာကထားသည ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပနးတငမားသညကမာၻတစလႊားမအစးရမားက၂၀၃၀ျပညႏစအစအစဥမားျဖစသညဆငးရႏြမးပါးမႈကအဆးသတရန၊ မညမမႈမားကတကဖကရန၊ လ႔အခြငအေရးႏင ကားမတနးတညမမႈကကာကြယရနအျပငကမာၻေျမႀကးအား ၾကာရညစြာကာကြယမႈျပၾကရနအာမခထားၿပးျဖစသည။

ေရရညဖြ႔ၿဖး တးတကေရးပနးတငမားက လအပသည လကေတြ႕လပေဆာငခကကချပကာေထာငစႏစရညမနးခကတစချဖစသညHIVပးကးစကျခငးကရပတန႔ေစျခငးမေနာကျပနလညေစမည၂၀၃၀ျပညနစတြငဤေရာဂါပေပာကသြားေစေရးဆသညရညမနးခကကထးျခားစြာပပးေထာကကေပးပါသည။

UNAIDS–OntheFast-TracktoEndAIDS

၂၀၁၅ခႏစ၊ေအာကတဘာလတြငUNAIDSမ၂၀၁၆-၂၀၂၁ခႏစအတြက၎၏မဟာဗဟာျဖစသည“OntheFast-TracktoEndAIDS”က၂၀၃၀ခႏစတြင”AIDSေရာဂါအသစျဖစပြားမႈသည၊ခြျခားဆကဆမႈသည၊AIDSေရာဂါႏငေသဆးမႈသည။”ဟေသာ ေဆာငပဒႏငတကြ ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအား အဆးသတရနဟသညရညရြယခကျဖငျဖန႔ေဝခသည။UNAIDSအေနျဖငျမနမာႏငငအားေရာဂါျဖစပြားမႈျပငးထနသညအတြက လငျမနေသာလမးေၾကာငးျဖင လပကငရနလသည ႏငငတစခအေနျဖငလညးေကာငး၊ ရနကနၿမ႕ေတာအား အာရပစဖတေဒသအတြငး၌အဓကၿမ႕ေတာတစခအျဖစလညးေကာငးသတမတထားၿပးျဖစသည။

UNAIDS၏လငျမနေသာလမးေၾကာငးမဟာဗဟာသညAIDSေရာဂါဆငရာလႈပရားမႈတစရပျဖစ၍HIVပးရသမားႏငHIVႏငဆကႏြယထခကခစားေနရသညသမားမဥးေဆာငထားၾကပါသည။ရညရြယခကမာကမာၻလးဆငရာကနးမာေရးႏငလမႈဆငရာေျပာငးလမႈတ႔တြငလသားကဗဟျပ၍လ႔အခြငအေရးတ႔ကအေျခခထား

98ႏငငတကာမအေျခအေနေျပာငးလလာမႈမားႏငျမနမာႏငငအေပၚဂယကရကခတမႈမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

သညနညးလမးပစတစခက ေပးလျခငးျဖစသည။မဟာဗဟာသညအေကာငးဆးရငးႏးျမပႏမႈတ႔က ဖတေခၚ၍ ေရာဂါစမးသပမႈျပညမရနကြာဟခကက ၿပးဆးသြားေစရနႏင အားလးအတြကကနးမာေရးက ကာကြယေပးမည ၉၀-၉၀-၉၀ကသမႈရညမနးခကမားကရရေစရနရညရြယပါသည။

• လငအလပသမားမား၊အမးသားအခငးခငးလငဆကဆၾကသမား၊မးယစေဆးဝါးထးသြငးသးစြၾကသမား၊ဆန႕ကငဘကလငကသ႕ ၀တစားဆငယငျပမေနထငသမား(Transgender)၊ေထာငသြငးအကဥးခခထားရသမားႏငေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားအပါအဝင ၉၀% ေသာ ဥးစားေပးအပစတ႔အေနျဖင HIVဆငရာေပါငးစပကာကြယေရးဝနေဆာငမႈမားကရရပငခြငရပါသည။

• HIVေရာဂါပးရသ၏၉၀%သည၎တ႔၏အေျခအေနကသၾကပါသည။• ၎တ႔၏အေျခအေနကသရၾကသည HIV ေရာဂါပးရသ၏ ၉၀%သည ေဆး

ကသမႈကခယၾကရပါသည။• ထသ႔ေဆးကသမႈခယထားၾကသည ၉၀%သည ဗငးရပစပးက ဖႏပထနးခပ

ထားၿပးျဖစသည။• HIV ေရာဂါပးရသ၊ ေရာဂါပးႏင ဆကႏြယထခကမႈခစားေနရသမား၏ ၉၀%

သည အထးသျဖင ကနးမာေရးက႑၊ ပညာေရးက႑ႏင လပငနးခြငတ႔တြငခြျခားဆကဆမႈမခၾကရေစရနျဖစသည။

ကမာၻလးဆငရာအေနအထားအရ၂၀၂၀ျပညႏစတြငHIVေရာဂါအသစျဖစပြားမႈ(၅၀၀၀၀၀) ေအာက ပမနညးပါးေစလသည၊ AIDS ေရာဂါႏငစပလဥး၍ ေသဆးမႈ(၅၀၀၀၀၀)ေအာကနညးပါးေစလသည၊HIVေရာဂါပးႏငစပလဥးၿပးခြျခားဆကဆမႈက အဆးသတသြားေစလသည မဟာဗဟာေျမာကသမငးမတတငက ရရေစရနအတြကလအပခကတစခအေနျဖငရညမနးခက(၁၀)ရပကသတမတထားခၿပးျဖစပါသည။

ကမာၻ႔ကနးမာေရးအဖြ႔အစညး(WHO)–ARTကစတငအသးျပရမညအခနႏငHIVအတြကPrEPဆငရာလမးညႊနမႈမား

၂၀၁၅ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငကမာၻ႔ကနးမာေရးအဖြ႔သညအဓကအႀကျပခကႏစရပပါဝငသညကသမႈဆငရာလမးညႊနခကတ႔ကေစာ၍ထတေဝခပါသည။

• ART ေဆးအား မညသည CD4 ဆလအေရအတြက၌မဆ၊ HIV ေရာဂါပးရသတငးကစတငကသေပးသငပါသည။

• ေန႔စဥေသာကေဆးအျဖစ PrEP အသးျပမႈက HIV ေရာဂါပးကးစကခရႏငမႈအလားအလာရသညသမားအတြကႀကတငကာကြယေပးသညနညးလမးတစခအေနျဖငေပါငးစပကာကြယျခငးဆငရာနညးလမးတ႔၏အစတအပငးတစရပအျဖစအႀကျပေထာကခထားပါသည။

၂၀၁၃ ခႏစက ထတျပနထားသည ေလလာေတ႔ြရခကမားႏင ေဆးပညာရပဆငရာ စမးသပစစေဆးမႈမားမရရလာသည သကေသအေထာကအထားမားအရARTကေစာစးစြာအသးျပျခငးသညHIVေရာဂါပးရသတ႔အတြကေနာကကမကသမႈခယရသညသတ႔ႏငႏႈငးယဥပါကပမေကာငးမြနသညေဆးကသမႈဆငရာရလဒကထြကေပၚေစသည။ ဤမဝါဒက ျမနမာႏငင၌သာ အျပညအဝအသးခခြငရရခမညဆလင လနာေပါငး (၁၀၀၀၀၀) ခန႔ပမ၍ ARV ကသမႈကခယႏငလမမညျဖစသည။လကရအခနတြငHIVေရာဂါပးရသ(၅၀%)ဝနးကငသညသာကသမႈခယရလကရသည။

ျမနမာႏငင၏ ခခအားကဆငးမႈေရာဂါ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနးသည ေနာကဆးခမတလကသည ကမာၻလးဆငရာမဟာဗဟာမား၏ အေၾကာငးအခကမားတြငအေျခခ၍ေရးဆြထားျခငးျဖစၿပး၂၀၃၀ခႏစတြငHIVေရာဂါျဖစပြားမႈကျပညသ႔ကနးမာေရးကၿခမးေျခာကေနေသာကပေရာဂါတစရပအျဖစမအဆးသတရနရညရြယပါသည။ ရညမနးခကႀကးမားသည မနေသာလညး တစကမာၻလး အႏ႔အျပားမ ႏငငမားသညလညး ဤတညေသာ ရညမနးခကကပင ရရရနႀကးပမးလကရသည။ ထ႔ျပင ျမနႏငသမျမနျမနျဖစေပၚလာမည ပ၍မားျပားသည ရငးႏးျမပႏမႈတ႔သညလညး ဤမဟာဗဟာ၏ ရညမနးခကမားက ရရေစရနအတြက လအပသညစစေပါငး ကနကစရတက ကညေလာခေပးႏငလမမညမာ အျငငးပြားစရာမရပါ။ အစးရ၏ ထညဝငေငြမာ ျမငမားလာေနသည အျပငဆကလက၍ထညဝငလာသည ႏငငရပျခားမ ေငြေၾကးအကအညတ႔လညးလအပပါသည။အေၾကာငးရငးမာ ျမနမာႏငငအေနျဖငလငျမနေသာလမးေၾကာငးေပၚမရညမနးခကတ႔ကရရရနေဆာငရြကရာတြငလအပသညကနကစရတသကသာ၍အကးရသည ေရာဂါကာကြယေရးႏင ကသမႈခယႏငေရးတ႔က ပမရရလာၾကေစျခငးအလ႔ငာရငးႏးျမပႏႏငေစရနျဖစသည။

1110ႏငငတကာမအေျခအေနေျပာငးလလာမႈမားႏငျမနမာႏငငအေပၚဂယကရကခတမႈမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

ျမနမာႏငငအတြငး

လပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေန

ျမနမာႏငငအတြငးလပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေန

ပ၁: ျမနမာႏငင၏ကနးမားေရးေစာငေရာကမႈလတငးလကလမးမလႊမးၿခေရး ေမာမနးခက

၂၀၁၄ခႏစ၌ ျပလပခသညသနးေခါငစာရငးေကာကခမႈမတစဆငသရသညမာ ျမနမာႏငငတြင လဥးေရ (၅၁) သနးေကာရၿပး လဥးေရ၏သးပႏစပမာ ၿမ႕ျပေဒသျပငပတြငေနထငၾကသည။ခန႔မနးခကမားအရအနညးဆးလဥးေရ(၂၅%)သည ဆငးရမြေတမႈမဥး၏ေအာကတြငရေနၿပး ဆငးရႏြမးပါးေသာသ (၈၅%) နးပါးမာလညးေကးလကေဒသတြငေနထငၾကသည။ အလးစၿခငမေသာ အေျခခကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ စနစတစရပ၏ အတျမစတ႔ကတညေဆာကထားသညမာလြနခေသာႏစေပါငး(၅၀)ေကာကတညးကပငျဖစသည။ႏငငေရးႏငစးပြားေရးအရအထးကနခရသညႏစေပါငး(၂၀)ကာလေၾကာငလညး ႏငင၏ကနးမာေရးအေျခခအေဆာကအဥးက ခညန႔ေစခၿပးျဖစ၍အထးသျဖငပဋပကၡျဖစပြားေနသညနယေျမေဒသမားႏငေတာငေပၚေဒသမားတြငျဖစသည။ကနးမာေရးက႑တြငရငးႏးျမပႏမႈနညးပါးျခငးေၾကာငတြကခကၾကညပါက ကနးမာေရးအသးစရတစစေပါငး၏ ၇၀% က အမေထာငစမားက မမတ႔၏အတေထာငထမထတ၍ ကသစရတေပးကခေနရျပး အလြနျမငမားသည အသးစရတတ႔ေၾကာငေကးလကေဒသတြငသာမကၿမ႕ျပေဒသတ႔တြငလညးဆငးရႏြမးပါးမႈက ပမဆးရြားစြာျဖစေပၚလာေစသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငသညလကရအခနတြငပမ၍အမားပးေပါငးပါဝငသညစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈႏငဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးအတြကႀကးပမးအားထတလကရသည။

ကနးမာေရးျပျပငေျပာငးလမႈအစအစဥႏငကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလတငးလကလမးမလႊမးၿခေရး ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန၏ အမးသားကနးမာေရးမဝါဒသည အားလးအတြက ကနးမာေရးဟေသာေဆာငပဒက အဓကရညမနးခကအေနျဖငခမတထား၍ကနးမားေရးေစာငေရာကမႈလတငးလကလမးမလႊမးၿခေရး (UHC) က ရရရန လမးျပေျမပတစရပက ကယစားျပပါသည။ ေကးလကေဒသမဆငးရေသာသမားအတြကကနးမာေရးဖြ႔ၿဖးတးတကျခငးႏငဆငးရႏြမးပါးမႈေလာခေရးကအဓကဥးစားေပးအခကတစခအေနျဖငသတမတထားၿပးျဖစသည။

အျခားေသာအခကမား

အျခားေသာအခကမား

လတငးသတ႔လအပသညကနးမာေရးဝနေဆာငမႈမားရရသည။

ဘ႑ာေရးဆငရာအခကအခမခစားရဘ။

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလတငးလကလမးမလႊမးၿခေရး

အဓကအရညအေသြးဝနေဆာငမႈမားႏငၾကားဝငစြကဖကေရးတ႔ကထေရာကစြာႏင

မတစြာရရၾကေစရန

ကနးမာေရးျပျပငျပာငးလမႈအစအစဥ၏ဗဟဆခက။

ကနးမာေရးဆငရာျမငမား၍ခၽြတၿခကေစသည

အတေထာငထမထတ၍သးစြမႈတ႔ကေလာခရန။(manifestovi.15)

မခငႏငေမြးကငး

စကေလးေသဆးမႈေလာခရန။(manif.vi.2)

အခ႕ေသာNCDs

ျဖစရပတ႔ကေလာခရန။(manif.vi.2)

ဆငးရမြေတမႈကေလာခရန။

ႏ႔စ႔ကေလး၊မခငႏငေမြးကငးစ

ကေလးေသဆးမႈေလာခရန။(manif.vi.2)

အာဟာရခ႕တျခငးကကာကြယရန။(manif.vi.2)

CDs(3D+)ျဖစရပတ႔ကေလာခရန။(manif.vi.2)

1514ျမနမာႏငငအတြငးလပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေနခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

ကနးမာေရးျပျပငေျပာငးလမႈအစအစဥတ႔ကအေထာကအပျဖစေစရနႏငျပညသ႔ကနးမာေရးဆငရာ ၿခမးေျခာကမႈတစရပျဖစသည HIV ေရာဂါကအဆးသတေစရနႀကးပမးအားထတမႈမားသညဟနခကညၾကရမညျဖစသည။ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး၏မဟာဗဟာမားသညကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဆငရာ မညမမႈက ျပနညေပးမည အစးရ၏ႀကးပမးအားထတမႈကပပးေပး၍အရညအေသြး၊အကးထေရာကမႈ၊တာဝနခႏငမႈ၊အမားပးေပါငးပါဝငမႈႏငေရရညတညတမႈတ႔ကျမငတကလာေစပါသည။ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (၃) သည ျမနမာႏငငတြင အားလးကလႊမးျခသညကနးမားေရးႏငအေျခခကသညကနးမာေရးဝနေဆာငမႈ စစညးပပးမႈမားအတြငးသ႔ကနကစရတသကသာေစသညHIVေရာဂါပးကာကြယေရးႏငကသမႈခယေရးဝနေဆာငမႈမားကေပါငးစပႏငရနရညမနးထားပါသည။ အမးသားအဆငေငြေၾကးေထာကပမႈ၊အစစပလပငနးမားႏငအလရငဆငရာအေျခအေန

ျမနမာႏငင၏ ဖြ႔ၿဖးေရးအေျခအေနသည ႐ႈပေထြးသည။အစးရအေနျဖင ေစးကြကစးပြားေရးႏင တးတကသညအသကေမြးဝမးေၾကာငးမႈ အေျခအေနမား ျဖစေပၚေစေရးအတြက တညေဆာကေနရာတြင ခးကးထကသည တးတကမႈမားျပလပထားၿပးျဖစေသာလညး အေရးပါသညစနေခၚမႈမားလညး ကနရေနပါေသးသည။အစးရ၏ကနးမာေရးအသးစရတသည၂၀၀၅ခႏစမစ၍၂၀၁၁ခႏစအထပမနပင တးျမငလာလကရေနပါသည။ သ႔ရာတြင ျမနမာႏငငအတြငးရ ကနးမာေရးအသးစရတစစေပါငး(၂၀၀၁ခႏစမ၂၀၁၁ခႏစအၾကားတြငအသားတငျပညတြငးထတကန(GDP)၏၂.၀%မ၂.၄%ၾကား)သညကမာၻ႔ကနးမာေရးအဖြ႔အစညး၏တငးတာခကအရအေရ႕ေတာငအာရႏငပစဖတအေနာကပငးေဒသတ႔တြငသးစြမႈစရတအနညးဆးျဖစေနပါသည။မညမမႈကအဓကျဖစေစသညအခကမာကနးမာေရးစရတအတြကအမေထာငစတ႔မအတေထာငထမစကထတအသးျပေနရျခငးျဖစသည။ ကမာၻကနးမာေရးအဖြ႕အေနျဖင ရညမနးထားသညမာ အတေထာငထမစကထတအသးျပေနရျခငးက ကနးမာေရးကနကစရတ စစ ေပါငး ၏ ၃၀% ႏင၄၀%ထကမေကာလြနေစရနျဖစေသာလညးျမနမာႏငငတြငလကရအေျခအေန၌၈၀%ေကာအထျဖစေနၿပးေဒသတြငး၌ ပဂၢလကႏငအစးရတ႔အၾကားကနးမာေရးအသးစရတေရာယကမႈအျမငမားဆးႏငငတစႏငငအျဖစကယစားျပလကရသည။

အစးရအေနျဖငကနးမာေရးက႑တြငျပညသ႔ေရးရာရငးႏးျမပႏမႈကျမငတငထားၿပးျဖစသည။အဓကဥးတညထားသညနယပယမာေဆးဝါးမားကလြယလငတကရရႏငေရးအတြကျဖစၿပး ယငးက႑မာ အတေထာငထမ စကထတအသးျပေနရျခငးအတြကအႀကးမားဆးအစတအပငးတစခပငျဖစသည။ျပဌာနးဥပေဒအရသတမတထားသညေငြေၾကးစနစသညလမႈလၿခေရးအစအစဥတြငပါဝငသညလဥးေရ၁%အတြကသာၿခငမသညအတြကအလြနနညးပါးလြနးလပါသည။

HIVေရာဂါပးႏငစပလဥး၍အစးရ၏ခငမာသညကတကဝတ

ျမနမာႏငငအေနျဖငအမးသားကနးမာေရးစမကနး(၂၀၁၁-၂၀၁၆)တြငအဓကဥးစားေပးတကဖကရမည ေရာဂါတစရပအေနျဖင HIV ေရာဂါပးက ထညသြငးထားျခငးကၾကညျခငးျဖငခငမာသညႏငငေရးဆငရာကတဂဝတကလစဟျပထားေၾကာငးေတြ႔ရသည။၂၀၁၆ခႏစတြငARVsႏငအျခားေသာေဆးပစၥညးမားအပါအဝငHIVပးကးစကခရမႈကကသရနအတြကအေမရကနေဒၚလာ(၁၅)သနးႏငမကသဒနးစေဆာငးရနအတြကအေမရကနေဒၚလာ(၁)သနးသးစြရနကတျပထားၿပးျဖစသည။ျမနမာႏငငျမနမာကနးမာေရးက႑ေပါငးစပမႈေကာမတ(M-HSCC)သည ေနျပညေတာသေဘာတညခက၏ တစစတတစေဒသအေနျဖင ၂၀၁၃ ခႏစတြင ဖြ႔စညးခပါသည။ ယငးေကာမတတြင ျပညသ႔ေရးရာကနးမာေရးက႑မ ျဖစရပအားလးအတြက ညႏႈငးေဆြးေႏြးေရးေကာမတတစရပအေနျဖင ကယျပန႔သညလပပငခြငရသည။ ျမနမာႏငင ျမနမာကနးမာေရးက႑ ေပါငးစပမႈေကာမတ(M-HSCC) ၏ ဥကဌမာ ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးျဖစၿပး ယငးေကာမတအေနျဖင အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနးဆငရာ အေကာငအထညေဖာမႈတ႔ကႀကးၾကပကြပကသည။ထ႔ျပငအျခားေသာဝနႀကးဌာနမား၊ကမာၻ႔ကလသမဂၢအဖြ႔အစညးမား၊အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား၊ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာမတဖကအဖြ႔အစညးမားႏငလထေရးရာအဖြ႔အစညးမားႏငအတတကြပးေပါငးပါဝငေဆာငရြကလကရသည။HIVဆငရာနညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕(HIVTechnicalStrategicGroup)ကညႊနၾကားေရးမး (ေရာဂါနမႏငးေရး) ႏငအမးသားခခအားကဆငးမႈေရာဂါတကဖကေရးစမကနးမနေနဂာတ႔မဥးစးဥးေဆာငျပၿပးယငးအဖြ႔အေနျဖငအမးသားမဟာဗဟာကအေကာငအထညေဖာရနတာဝနရပါသည။ထအဖြ႔တြငႏငငတကာ၊ေဒသတြငး၊ပဂၢလကက႑မပဂၢလမားအျပငHIVေရာဂါပးရသမားႏငအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနးက ေထာကခအားေပးသညလထေရးရာမတဖကအဖြ႔အစညးမားပါဝငပါသည။

1716ျမနမာႏငငအတြငးလပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေနခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

HIVဆငရာရငးျမစမားႏင သးစြမႈ၂၀၁၂-၂၀၁၃အမးသားခခအားကဆငးမႈေရာဂါဆငရာ သးစြမႈစစစအကျဖတမႈ (NASA)၏ရာေဖြေတြ႔ရခကမားမ ေထာကျပထားသညမာယငးစမကနးမားအတြကအလရင (၂၀)ဥးထကမကဘအကအညမားေပးေနသညဟ၍ ျဖစသည။ဤကစၥရပတြငအလရငမားရေနပါေသာလညးHIVအတြကရနပေငြအစလကအၿပလကကမအနညးငယကသာကညေထာကပလကရသည။ေအအငဒအကစ၊တဘႏငငကဖားပးတကဖကေရးအတြက(ကမာၻလးဆငရာရနပေငြအဖြ႔)(GlobalFundtoFightAIDS)ကပငလကရတြငအလေငြ၏ ထကဝကခန႔က ပပးေပးလကရသည။ စမခန႔ခြေရးႏင အခြငအလမးဆငရာကနကစရတေလာခေရး၊ ပမေကာငးမြနသည အကးသကေရာကမားရရေရးႏငႏငငက ဥးေဆာငလပရားမႈတ႔က ကညအားေပးေရးတ႔အတြက လေလာကသညဆကသြယေရးႏင ညႏႈငးေဆာငရြကေရးတ႔သညအေရးပါလပါသည။တစခနတညးမာပင HIV အလရငမားက ေဖာျပထားသည ရနပေငြဆငရာ ကတကဝတမားအေျပာငးအလရပါကအခ႕ေသာအလရငအနညးငယႏငျပနလညေျပာဆေဆြးေႏြးညႏႈငးရမည အေျခအေနက သတျပေစလပါသည။ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ခႏစအတြကNASA ၏ ရလဒမားမ ေထာကျပထားသညမာ ရနပေငြစစေပါငးအေနျဖင ၂၀၁၂ခႏစတြင အေမရကနေဒၚလာ သနး ၄၀ မ ၂၀၁၅ ခႏစတြင အေမရကနေဒၚလာသနး၈၄.၂အထသ႔တးတကလာေၾကာငးေတြ႔ရသည။ျပညတြငးႏငႏငငတကာမအလရငတ႔၏ရနပေငြမားျမငတကလာျခငးျဖစသည။အစးရ၏ရနပေငြသညလညးသးဆခန႔တးလာၿပး ၂၀၁၂ခႏစမစ၍၁၂%သ႔မဟတအေမရကနေဒၚလာ၁၀.၄သနးမ ၂၀၁၅ ခႏစတြငအေမရကနေဒၚလာ ၉သနးသ႔တးလာသည။ယငးရနပေငြတ႔မာHIVေရာဂါပးရသတ႔ႏင ဥးတညအပစတ႔အတြကကသမႈႏင မကသဒနးေဆးမားျဖန႔ေဝေပးရာတြငခြေဝအသးျပထားသည။သ႔ရာတြငျမနမာႏငငအေနျဖငHIV ေရာဂါပးရေနသည လတစဥးခငးစအတြက အသးျပမႈသည အာရပစဖတေဒသတြငးရအျခားႏငငမားႏငႏႈငးယဥပါကအနညးဆးပငျဖစသည။

ႏငငတကာေငြေၾကးစနစမ ေငြေၾကးအေထာကအပအမားစျဖစသည ၈၅%ကေပးေနျခငးျဖစ၍GlobalFundအေနျဖငHIVေရာဂါပးကတန႔ျပနျခငးဆငရာလပငနးမားအတြက အလးစရနပေငြထမ ၅၀% (သ႔) အေမရကနေဒၚလာ ၄၂.၃သနးက ေပးလကရသည။ ၂၀၁၅ ခႏစအတြငး ရရသညရနပေငြမားအနကMSF-Holland အဖြ႔အစညးမ ၁၇% ဝနးကင (သ႔) အေမရကနေဒၚလာ ၁၄.၅သနးကပပးကညေပးခပါသည။(ဇယား-၁)

ဇယား-၁။။IVေရာဂါတန႔ျပနျခငးဆငရာလပငနးမားအတြကအေသးစတဘ႑ာေရးရငးျမစမား(၂၀၁၄-၂၀၁၅ခႏစေဒတာ)

၂၀၁၄ ၂၀၁၅

ဘ႑ာေရးရငးျမစမား အေမရကနေဒၚလာ % အေမရကနေဒၚလာ %

အစးရ ၃၆၁၄၆၇၈ ၅% ၁၀၃၅၂၉၈၅ ၁၂%

ပဂၢလက ၂၅၁၉၉၆၆ ၄% ၁၈၆၁၃၃၉ ၂%

ႏစႏငငကယစားျပႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား ၁၁၁၆၀၂၀၇ ၁၆% ၁၀၂၆၁၀၀၀ ၁၂%

ႏငငစကယစားျပႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား(GlobalFund)

၃၅၂၈၁၇၈၃ ၅၁% ၄၂၃၄၃၀၂၉ ၅၀%

ႏငငစကယစားျပႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား(UN) ၂၉၀၄၃၈၂ ၄% ၂၂၃၈၁၅၄ ၃%

ႏငငစကယစားျပႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား(ADB,EC)

၃၅၅၃၆၉ ၁% ၁၆၃၅၇၂၁ ၂%

အစးရမဟတသညႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား ၁၃၀၆၂၈၃၇ ၁၉% ၁၅၃၆၃၉၁၈ ၁၈%

စစေပါငး ၆၈၈၉၉၂၂၁ ၁၀၀% ၈၄၀၅၆၁၄၇ ၁၀၀%

ၾသစေတးလအစးရ၊ဒနးမတအစးရ၊ဖနလနႏငငအစးရ၊ဂပနအစးရ၊နယသာလနအစးရ၊ဆြဒငအစးရ၊ဆြစဇာလနအစးရ၊

ယေကအစးရႏငအေမရကနႏငငအစးရ(ေထာငစႏစရညမနးခက၃ရပအပါအဝင)။

UNAIDS,UNDP,UNFPA,UNICEF,WFP,WHO

အစးရကးေျပာငးမႈ - ရငးျမစမားတးပြားလာျခငးအထးသျဖငအစးရဘကမတးျမငလာသည အလားအလာမာ အေရးႀကးလပါသည။ သ႔ရာတြင ၿပးခသညအမးသားမဟာဗဟာစမကနးတြငလညး ရညမနးခကမားျပညမေစရနအတြက ရငးျမစမားလလေလာကေလာကမရရခပါ။ ထ႔ေၾကာင ယခအမးသားမဟာဗဟာစမကနး(၃)အတြကလညးေငြေၾကးအၾကပအတညး၊ေငြေၾကးလအပခကမားရလမမညဟခန႔မနးထားခၿပးျဖစသည။သမငးေၾကာငးအရျမနမာႏငငတြငပဂၢလကက႑မအစးရမဟတသညႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ျပညတြငးအဖြ႔အစညးမားႏငပးေပါငး၍HIV ေရာဂါကသေရးအတြက ဝနေဆာငမႈေပးရာတြငအဓကအခနးက႑မ ပါဝငခၾကသည။ သ႔ရာတြင ၿပးခသညႏစမားကစ၍ အစးရသည HIV ေရာဂါကသေရးအတြကဝနေဆာငမႈေပးရာတြင ပမထည၀ငလာခ၍ ပမလညးအားေကာငးလာခၿပျဖစသည။ ၂၀၁၅ ခႏစတြင အေမရကနေဒၚလာ ၂၂ သနးထကပ၍ (သ႔) ၂၇%ခန႔က စမခန႔ခြခသည။အဓကေျပာငးလမႈက ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး (၃)ထတြငထညသြငးအစအစဥခထား၍အေကာင

1918ျမနမာႏငငအတြငးလပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေနခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

အထညေဖာျခငးႏင စမခန႔ခြမႈတ႔အတြက အစးရမ ပမႀကးမားသည ေခါငးေဆာငမႈအခနးက႑မပါဝငလကရသည။အစးရအေနျဖငARTသးစြေနရသညသမားႏငစပလဥး၍စမခန႔ခြမႈေပးရမည၎၏အခနးက႑ကတးျမငရနစစဥထားၿပးျပညသ႔ေရးရာက႑မတစဆင ART ဆငရာစမခန႔ခြမႈက ေကာငးမြနစြာေဆာငရြကႏငရနပပးကညေပးလသည ရညရြယခကရပါသည။ ထ႔အတြက ျပညသ႔ေရးရာက႑အတြငး စြမးေဆာငရညတးျမငမႈမားျပလပရနလအပၿပး ႏငငအတြငး ဝနထတဝနပးႀကးမားစြာျဖစေပၚေနသည ေဒသမားက အဓကဥးတညထားပါသည။ ေျပာငးလမႈစမကနးတစရပကလညးလာမညႏစတြငပမေကာငးမြနေအာငစစဥေဆာငရြကမညျဖစသည။

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)(၂၀၁၆-၂၀၂၀)ကေရးဆြျခငး

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၂)ကစစစအကျဖတျခငး

NSPIII(၂၀၁၆-၂၀၂၀)ကေရးဆြျခငးသည၂၀၁၅ခႏစၾသဂတလတြငNSPII က စစစအကျဖတျခငးမအစျပသည။HIVဆငရာ နညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕၏ေခါငးေဆာငမႈေအာကတြငအေၾကာငးအရာအလက(၅)ဖြ႔ကဖြ႔စညးခၿပး နညးပညာနညးပယအမးမးတြငအမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (၂)အေကာငအထညေဖာေနမႈ၏ တးတကမႈအသးသးက အကျဖတခၾကသည။ အေၾကာငးအရာအလကအဖြ႔ (၁)ဖြ႔ခငးစသည၎တ႔အားတာဝနေပးအပထားသညနညးပညာဆငရာနယပယအလကစစညး၍စာတမးမားကေရးသားေပးရၿပးတးတကေျပာငးလလာမႈမားကမတတမးတငျခငးႏငအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)အတြကအႀကျပခကမားကေရးသားျခငးတ႔ျပလပရမညျဖစသည။တးခထားသည HIVဆငရာ နညးပညာမဟာဗဟာ ပပးသညအဖြ႕(Expanded TechnicalStrategicGroup)ႏငကၽြမးကငပညာရငမားပါဝငသညအဖြ႔တ႔သည၂၀၁၅ခႏစ၊စကတငဘာလတြငေတြ႔ရခကမားကအတညျပခၾကသည။တးခထားသညHIVဆငရာ နညးပညာမဟာဗဟာ ပပးသညအဖြ႕တြင အစးရဝနႀကးဌာနအသးသး၊လထအဖြ႔အစညးမား၊ HIV ေရာဂါပးကးစကခထားရသမားႏင ဥးတညအပစမား၏ကြနယကမား၊ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား၊ ပဂၢလကက႑၊ဘကေပါငးစမပါဝငသညအလရငမား၊ႏစဥးႏစဖကႏငသကဆငသညအလရငမားကကယစားျပသညသမားပါဝငပါသည။

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)မၾကမးကေရးဆြျခငး

၂၀၁၅ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြငHIVဆငရာနညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕(NAP,UNAIDS,WHO,USPEPFAR/CDCႏငICAP)သညအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)မၾကမးကေရးဆြျခငးျဖစစဥကသေဘာတညခၾကၿပး တးခထားသည HIV ဆငရာ နညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕က ထတေဖာတငျပခၾကသည။ အႀကျပေဆြး ေႏြးပြမားစြာလညးကငးပခ၍ ရညမနးခက၊လမးညႊနခကႏင မဟာဗဟာေျမာကဥးတညခကတ႔အတြကအႀကဥာဏေကာငးမား ရရရနႏင တကေရာကလာသညလ (၇၀) ေကာက ဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈ(priorityintervention)လပေဆာငႏငရနရညရြယကငးပျခငးျဖစသည။ ထတကေရာကလာသညလမားတြင HIV ပးကးစကခေနရသမား၊အဓကလဥးေရကြနယကမား၊လထအဖြ႔အစညးမား၊အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား၊အစးရမဟတသညႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊အစးရဝနႀကးဌာနမားႏငႏငငတကာအလရငမားပါဝငသည။

တ႔ျပန႔မႈကဥးတညထားႏငရနအလ႔ငာပထဝဝင/ေဒသအလကလအပခကမားႏငအႏရာယမားအားျဖနကကရေနမႈကစစစခၾကသည။ဥးစားေပးအဆငသတမတျခငးကNAP၊WHO၊UNAIDS၊US-CDC၊ICAP၊GlobalFundPrincipalRecipient၊3MDG Fund ႏင အျခားေသာ အဓကအေကာငအထညေဖာမႈ မတဖကအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငလကရသည။အဓကကနးဂဏနးမားကသတမတခၾကၿပးဥးစားေပးအဆငၿမ႕နယ(၂)ခ၌အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားေဆာငရြကခသည။အခကအလကခငလေၾကာငးသကေသျပျခငး၊ ခြျခမးစတျဖာမႈႏငအခကအလကမနမား စစထတျခငးတ႔က ေဆာငရြကခၾကသည။ ၿမ႕နယ (၃၃၀)လးက အဆငသတမတခြျခားေပးခသည။ရရလာသညအမးအစားသတမတခကသညအတည

2120ျမနမာႏငငအတြငးလပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေနခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

မဟတေသးဘ အခနကာလအလကျပနလည၍ သးသပမညျဖစသည။ အခကအလကမား ထပမေကာကယရသညအခါ၊ တငးရငးသားကနးမာေရးအဖြ႔အစညးမားႏငပးေပါငးေဆာငရြကရမညအခြငအလမးမားျဖစေပၚလာသညအခါႏငအခကအလကမရရႏငသညေဒသမားတ႔တြင ျပငဆငခကမားကအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနးသကတမးတစေလာကေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

၂၀၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင အမးသမးလငအလပသမားမားႏင အမးသားအခငးခငးလငဆကဆၾကသမားႏငစပလဥး၍ျပလပထားသညIBBSေလလာခကမားကျပနလညစစစ၍ျဖန႔ခခၾကသည။AEMအလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစရပကလညးအမားသေဘာတ၍ေနာကဆးရရထားသညအခကအလကမားကအသးျပ၍ေဆာငရြကခၾကသည။ IBBS ေလလာခကမားႏင AEM အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတ႔မရလဒတ႔က ဥးစားေပးအဆငသတမတျခငး၊ကနဥးျဖစႏငေျခစမကနးႏငကနကစရတတြကခကျခငးတ႔အတြက သတငးပ႔ခၾကသည။ အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး(၃)၏မၾကမးစာတမးအျပညအစကဒဇငဘာလ၊၂၂ရကေန႔တြငတးခ႕ထားသညHIVဆငရာနညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕ကေပးပ႔ျပးအတညျပခကႏငအႀကျပခကမားေတာငးခခသည။

အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (၃)အားအတညျပျခငး၊ ျပနလညျပငဆငျခငးႏငအသငေတာဆးႏငထေရာကမႈအေကာငးဆးျပေဆာငျခငး

၂၀၁၆ ခႏစအေစာပငးတြင အမးမးေသာ သးသပခကမားႏင ဆနးစစခကမားက အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနးက အတညျပေရးႏင ျပနလညျပငဆငေရး၊ အမနတကယလကေတြ႔ အသးခႏငေရးႏင Global Fund အတခပအယအဆတငျပခက(ConceptNote)ကေရးဆြရနတ႔အတြကျပလပခၾကသည။၄ငးတြင ျမနမာႏငငအတြငးတဘ-ခခအားကဆငးမႈေရာဂါဆငရာေဆာငရြကခကမားအေပၚညႏႈငးသးသပခက၊ျမနမာႏငင၏HIVဆငရာဝနေဆာငမႈေပးျခငးနညးလမးမားႏငစပလဥး၍ညႏႈငးသးသပခက၊ဥးတညအပစတ႔အတြကHIVကာကြယေရးအစအစဥမားျပလပရာတြငအမားပးေပါငးပါဝငသညသးသပခကႏငARTစမခန႔ခြမႈကအစးရသ႕ေျပာငးလေပးအပမႈတစရပကအမားသေဘာညစြာျဖငျပလပရနအတြကကနးမာေရးႏငအားကစား၀နၾကးဌာန၏ျပညနယ/တငးအဆငအလပ႐ေဆြးေႏြးပြတ႔အပါအဝငျဖစသည။

၂၀၁၆ခႏစ၊ဧၿပလႏငေမလတြငထေရာကမႈအေကာငးဆးရေစရနယနစအလကကနကစရတမားအတြက သးသပခကတစရပက စစစပစပေဆာငရြကႏငခသည။ထ႔ျပင AEMအလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစရပကလညးလကလမးမလႊမးၿခေရး၊ရညမနးခကမားႏင ကနကစရတဆငရာမဝါဒျဖစနငေျခမားက စစစသးသပရန၊ ရနပေငြအသးျပမႈကအမားဆႏၵႏငအညအသငေလာဆးျဖစေစရနႏငေရာဂါကာကြယေရး၊ကသေရးရလဒတ႔အတြက ရညမနးခကမားႏင စပလဥးသည ရငးျမစလအပခကမားကေဖာထတရနရညရြယ၍ကငးပခသည။

အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)တြငအသစအေနျဖငမညသညတ႔ပါဝငသနညး။

ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)သညမဟာဗဟာေျမာကအမားသေဘာတညခကတစရပကကယစားျပ၍ေလးနကစြာအာ႐စကမႈရၿပး ကနကစရတထေရာကသကသာသည အမးသားမဟာဗဟာ စမကနးတစရပျဖစေပၚေစရနျဖစသည။HIVေရာဂါျဖစပြားမႈကျပညသ႔ကနးမာေရးကၿခမးေျခာကေနေသာကပေရာဂါတစရပအျဖစမအဆးသတရနရညရြယ၍မနကနသညေနရာတြငမနကနေသာသမားအတြကမနမနကနကနေဆာငရြကေပးမႈပငျဖစသည။ယငးကေအာကပါအခကမားကပပးကညေပးပါသည။

• ပထဝဝင/ေဒသအေနအထားအရဥးစားေပးအဆငသတမတခကကေရာဂါ၀နထတ၀နပးႏငကးစကမႈအသစျဖစႏငေျခတ႔အေပၚမတည၍ၿမ႕နယမားခြျခားသတမတျခငးျဖစသည။

• ဝနေဆာငမႈျပလပျခငးကခြျခားသတမတျခငး -အကးသကေရာကမႈႀကးမား၍ဥးစားေပး သတမတထားသညအပစတ႔ထေရာကရမႈႏင ၎တ႔မ ဝနေဆာငမႈတ႔ကျမနျမနဆနဆနရရႏငမညနညးလမးမား။

• HIVေရာဂါကာကြယေရး၊စမးသပေရး၊ေစာငေရာကေရးႏငကသေရးဝနေဆာငမႈမားဆကလကရရေရး-ျပညသ႔ေရးရာက႑၊အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား၊လထအဖြ႔အစညးမားႏငပဂၢလကက႑တ႔ၾကားမတဖကေဆာငရြကမႈတ႔အပါအဝင။

• ဝနထပဝနပးမားစြာရသညေဒသမားတြင ဝနေဆာငမႈမားေပါငးစပျခငးအား ဥးစားေပးအျဖစေဆာငရြကျခငး။

• ျပညသ႔ေရးရာစမခန႔ခြမႈက႑(အထးသျဖငARTႏငစပလဥး၍)ျမငမားလာရနျပျပငေျပာငးလျခငး။

• ကနကစရတသကသာေစရနႏင အကးသကေရာကမႈရရေစရနအတြက စမကနးကနကစရတမားကျပနလညသးသပျခငး။

2322ျမနမာႏငငအတြငးလပငနးေဆာငရြကမႈအေျခအေနခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

အမးသားမဟာဗဟာစမကနး-၃

(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြက

မဟာဗဟာေျမာကမေဘာင

အမးသားမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြက

မဟာဗဟာေျမာကမေဘာင

ေအာကပါ မဟာဗဟာေျမာကမေဘာငတြင အမးသားမဟာဗဟာစမကနး(၃)(၂၀၁၆-၂၀၂၀)၏ရညမနးခက၊လမးညႊနးစညးမဥးမားႏငရညရြယခကတ႔ကေဖာျပထားပါသည။

(၁)ရညမနးခက

၂၀၃၀ ခႏစတြင ျမနမာႏငင၌ အားလးအတြက လ႔အခြငအေရးက ကာကြယျမငတငေပးမညခတဆကထားသညအရညအေသြးျမငဝနေဆာငမႈမားဆကလကရရေစမညအျပင လငျမနသညလမးေၾကာငးမတစဆင HIV ေရာဂါျဖစပြားမႈကျပညသ႔ကနးမာေရးက ၿခမးေျခာကေနေသာကပေရာဂါတစရပအျဖစမအဆးသတသြားေစေရး။

ဤရညမနးခကသည ေရရညတညတသည ဖြ႔ၿဖးေရးရညမနးခကမား ရရရနႏင ေထာငစႏစရညမနး ခကတ႔အေပၚမတညေရးဆြထားသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလတငးလကလမးမလႊမးၿခေရးကရရရနအတြကျမနမာႏငငအားပပးကညေပးမညျဖစၿပးအမးသား၊ ေဒသတြငးႏင ေဒသႏရေခါငးေဆာငမႈတ႔က ခငမာအားေကာငးေအာငျပေဆာင၍အဆငအားလး၌အစးရ၊ပဂၢလကႏငလထအဖြ႔အစညးတ႔ၾကားဆကဆေရးကတးျမငလာေစျခငးႏငေရရညတညတသညရနပေငြတစရပရရေရးတ႔အတြကကညေဆာငရြကေပးမညျဖစသည။

(၂)လမးညႊနစညးမဥးမား

(၃)ရညရြယခက

“သးတစ”-အမးသားစမကနး၊အမးသားေရးရာပးေပါငးညႏႈငးမႈ၊

ႀကးၾကပကြပကျခငးႏငအကျဖတျခငးအစအစဥ

HIVေရာဂါပးကးစကခရျခငး၊HIVႏငဆကစပ၍ေရာဂါျဖစပြားျခငး၊ေသဆးျခငး၊မသနစြမးျဖစျခငးအျပငလမႈေရးႏငစးပြားေရးဆငရာထခကခရမႈတ႔ကေလာခရန။

SDGsကရရေစရနအလ႔ငာကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင

ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈကလတငးလကလမးမေရး။

သတငးအခက

အလကမားမ

ေျပာေသာရလဒ

အေပၚမတညေသာ

ဆနးသစေသာ

ေဆာငရြကမႈမား၊

ယငးတ႔က

ကနကစရတက

သကသာေစျပး

အရငးအျမစ၏

အကးသကေရာကမႈ

အမားဆးရေစမည

ဥးစားေပး

ေဆာငရြကခကမား

ျဖစျပးအမနတကယ

လအပေနသည

သမားက

အရညအေသြးမ

ကနးမာေရး

ဝနေဆာငမႈမား

ရရလာေစရန

ဥးတညခက

ထားသည။

အစးရ၊

ပဂၢလကက႑ႏင

လထအဖြ႔အစညး

မားအပါအဝင

ေရရညတညတ

ခငၿမသည

မတဖကျဖစမႈမား-

လကလမးမရန၊

အျမငမားဆး

လႊမးျခမႈ၊

တာဝနခမႈ

ျဖစေပၚေစေရး

အတြက

ဝနေဆာငမႈမားႏင

အစအစဥမားက

အတတကြ

ဒဇငးေရးဆြရန၊

ေဆာငကဥးရန၊

ႀကးၾကပကြပက၍

အကျဖတေပးရန။

လ႔အခြငအေရး၊

ကား၊မတနးတ

ညမေရးႏင

သငေလာညညြတ

သညမဝါဒႏင

ဥပေဒမားက

ကာကြယေရးႏင

ျမငတငေရး-

ျပစတငကရျခငး၊

ခြျခားဆကဆျခငးႏင

အၾကမးဖကမႈမားက

အဆးသတေစရန

အျပငHIV

ဝနေဆာငမႈမားႏင

လမႈကာကြယ

ေစာငေရာကေရးတ႔က

ရရၾကေစရန

အဟန႔အတား

မားက

ဖယထတေရး။

လငျမနသည

လမးေၾကာငးေပၚတြင

ရ၍လပပငခြင

ခြေဝေပးထားသည

အျပင

ေပါငးစပထားသည

အရညအေသြးျမင

ဝနေဆာငမႈမား၊

ကနးမာေရးႏင

ခငမာအားေကာငး

သည

လထအဖြ႔အစညး

စနစမား-

ျဖစေပၚေနသည

ခ႕ယြငးအားနညးခက

မားကထေရာကစြာ

ေဖာထတရနႏင

ဆကလကရရေအာင

ပပးကညရန။

2726အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

(၄)ရညမနးခကမားႏငမဟာဗဟာေျမာကသမငးမတတငမား

ဤရညရြယခကကရရရန ရညမနးခက (၃) ရပႏင ဗဟာဗဟာေျမာကသမငးမတတင(၅)ခကကသတမတထားခၿပးျဖစသည။

ဥးစားေပး

သတမတထားသည

ဥးတညအပစမားႏင

၎တ႔၏လငဆကဆ

ဖကမားအၾကား

ေရာဂါျဖစပြားမႈက

ေလာခရန။

PLHIV

ေဝဒနာရငအားလး

အတြကဗငးရပစပးက

ထနးခပႏငေရး

အဆငေျပေခာေမြ႔ေစရန

ေဆာငရြကေပးျခငး။

ေရာဂါတ႔ျပနမႈက

လပေဆာငရာတြင

အေထာကအပ

ျဖစေစရနေကာငးမြနေသာ

ပတဝနးကငျဖစေပၚ

လာေစေရး

ျမငတငေဆာငရြကရန။

(၅)မဟာဗဟာေျမာကသမငးမတတငမား

• လငအလပသမားမား၊ အမးသားအခငးခငး လငဆကဆၾကသမား၊မးယစေဆးဝါးသးစြၾကသမား၊ဆန႕ကငဘကလငကသ႕၀တစားဆငယငျပမေနထငသမား(Transgender)၊ေထာငသြငးအကဥးခခထားရသမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား၏ ၉၀%သည HIVဆငရာေပါငးစပကာကြယေရးဝနေဆာငမႈမားကရရပငခြငရပါသည။

• HIVေရာဂါပးရသ၏၉၀%သည၎တ႔၏အေျခအေနကသၾကပါသည။ • ၎တ႔၏အေျခအေနကသရၾကသည HIV ေရာဂါပးရသ၏ ၉၀%သည

ေဆးကသမႈကခယၾကရပါသည။ • ထသ႔ေဆးကသမႈခယထားၾကသည၉၀%သညဗငးရပစပးကဖႏပထနး

ခပထားၿပးျဖစသည။ • HIVေရာဂါပးရသ၊ေရာဂါပးႏငဆကႏြယထခကမႈခစားေနရသမား၏၉၀%

သည အထးသျဖင ကနးမာေရးက႑၊ ပညာေရးက႑ႏင လပငနးခြငတ႔တြငခြျခားဆကဆမႈမခၾကရေစရနျဖစသည။

မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမား

ဤရညမနးခကမားအျပင ဆကစပသမငးမတတငမားက ရရေစရန မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခက(၅)ရပကအလားတအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရမညဥးစားေပးနယပယမားကလညး(ဇယား-၄)သတမတထားခၿပးျဖစသည။ဤမဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားသည တစခႏင တစခဆကစပလကရသညအဓကကေသာအခကမားကသာရငးလငးေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ယငးနယပယတ႔မလေလာကသညဘ႑ာေရး၊နညးပညာႏငစမကနးေရးရာေထာကပမႈတ႔ကလအပလကရသည။သကေရာကမႈျမငမားစြာရရရနလညးရညရြယပါသည။

မဟာဗဟာေျမာက

လမးညႊနခက(၁)-

HIVကးစကမႈအသစမားက

မျဖစေပၚေစရနေလာချခငး။

မဟာဗဟာေျမာက

လမးညႊနခက(၄)–

ဝနေဆာငမႈေပးျခငး၊

စမခန႔ခြျခငးႏငမဝါဒေရးရာ

တ႔ကလမးညႊနျပသႏငရန

သတငးအခကအလကႏင

သေတသနတ႔အား

မဟာဗဟာေျမာကခငမာ

အားေကာငးလာေစျခငး။

မဟာဗဟာေျမာက

လမးညႊနခက(၅)-

ရလဒမားသယေဆာငလာ

ျခငးႏငေရရညတညတသည

ေရာဂါတန႔ျပနမႈအတြက

ဘ႑ာေငြျဖညတငးေပးရာ၌

တာဝနယမႈရသည

ေခါငးေဆာငမႈတစရပက

ေဖာထတျခငး။

မဟာဗဟာေျမာက

လမးညႊနခက(၂)–

HIVေရာဂါပးရသ

အားလးအတြက

ကနးမာေရးရလဒမားက

ျမငတငေပးျခငး။

မဟာဗဟာေျမာက

လမးညႊနခက(၃)–

လထအဖြ႔အစညးႏငကနးမာ

ေရးစနစတ႔၏အခတအဆက

မားခငမာအားေကာငးလာ

ေစျခငးႏငလ႔အခြငအေရး

အေျခခသညခဥးကပမႈက

အမားသေစရန

ေဆာငရြကျခငး။

2928အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခက(၅)-ရလဒမားသယေဆာငလာျခငးႏငေရရညတညတသည ေရာဂါတန႔ျပနမႈအတြကဘ႑ာေငြျဖညတငးေပးရာ၌ တာဝနယမႈရသညေခါငးေဆာငမႈတစရပကေဖာထတျခငး။

မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမား

ဥးစားေပး၍ဝငေရာကေဆာငရြကရမညနယပယမား

၁။HIVကးစကမႈအသစမားကမျဖစေပၚေစရနေလာချခငး။

-ဥးစားေပးသတမတထားသညအပစတ႔အတြကေပါငးစပကာကြယ၍အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးအတငးအတာကျမငတငပါ။-HIVေရာဂါပးစစေဆးျခငးကျမငတငျခငး၊ဥးစားေပးသတမတထားသညအပစတ႔အၾကားARTကထးႏငမတဆကေပးပါ။-ဝနေဆာငမႈေပးရာတြငအကးသကေရာကမႈကျမငတငျခငးႏငMNCH၊SRHႏငအျခားေသာအဖြ႔အစညးမားႏငပးေပါငး၍အခြငအလမးမားကတးျမငပါ။-မခငမကေလးသ႔HIVပးကးစကျခငးကတားဆးရနေဆာငရြကပါ။-PrEPပစ။

၂။HIVေရာဂါပးရသအားလးအတြကကနးမာေရးရလဒမားကျမငတငေပးျခငး။

-ARTကထးလငျမနစြာရရေရး၊ခတဆကမႈႏငARTကထးကသမႈခယေနသညသမားကထနးထားႏငျခငး(Retention)တ႔ကျမငတငျခငးႏငေရာဂါပးအေရအတြက(ViralLoad)ကထနးသမးထားပါ။-ေစာငေရာကကသမႈႏငARTကထးရရလႊမးၿခႏငေရး၊အရညအေသြးႏငအကးသကေရာကမႈျမငတကလာေရးေဆာငရြကပါ။-တဘႏငအပခအငဗြ၀နေဆာငမႈမားကညႏႈငးပးေပါငးေဆာငရြကပါ။(စမးသပျခငး၊ေရာဂါရာေဖြျခငးႏငေရာဂါကသျခငး။)-ဗငးရပစပးကထနးႏငေရးအတြကေစာငၾကညစစေဆးျခငး။-အေပါငးလကၡဏာေဆာငသညႀကတငကာကြယမႈမားျမငတကလာေစေရးေဆာငရြကပါ။

၃။လထအဖြ႔အစညးႏငကနးမာေရးစနစတ႔၏အခတအဆကမားခငမာအားေကာငးလာေစျခငးႏငလ႔အခြငအေရးအေျခခသညခဥးကပမႈကအမားသေစရနေဆာငရြကျခငး။

-ဆကလကရရေရးႏငအရညအေသြးေကာငးကျဖစေပၚေစမညHIVဆငရာဝနေဆာငမႈေဆာငကဥးေပးသညပစမားကခငမာအားေကာငးေအာငျပလပ၍တးခ႕ေဆာငရြကပါ။-ကနးမာေရးအတြကေတာငတငးခငမာသညစနစမားကတညေဆာကရနႏငရငးႏးျမပႏပါ။(ကနးမာေရးအတြကလသားအရငးအျမစ၊ဝယယမႈဆငရာစမခန႔ခြေရးစနစ၊ViralLoadအပါအဝငျဖစသညဓါတခြခနး)-ျပစတငကရျခငးႏငခြျခားဆကဆမႈတ႔ကေလာချခငးအပါအဝငဝနေဆာငမႈေပးရာတြငလထအဖြ႔အစညးမားပါဝငလာေစေရးေဆာငရြကပါ။-HIVႏငဆကစပဝနေဆာငမႈမားကတးျမငေပးျခငးႏငကာကြယျခငးတ႔အတြကနငငေတာအဆငႏငေဒသဆငရာအဆငတတြငတရားေရးရာႏငမဝါဒေရးရာပတဝနးကငကဖြ႔ၿဖးတးတကလာေအာငေဆာငရြကပါ။-ဥးစားေပးသတမတထားသညအပစတ႔ႏငမဘမကေလးမား၊ခခႏငစြမးမရသညကေလးသငယမားအတြကေရးဆြထားသညလမႈေရးဆငရာကာကြယေရးအစအစဥမားႏငကနးမားေရးေစာငေရာကမႈလတငးလကလမးမလႊမးၿခေရး(UHC)တ႔တြငHIVေရာဂါပးကထညသြငးပါ။-HIVကသမႈဆငရာဝနေဆာငမႈဆကလကရရေရးမအျခားေသာက႑ရပမားတြငပးေပါငးလာမႈႏငလပငနးခြငအစအစဥမားကအေကာငအထညေဖာပါ။

၄။ဝနေဆာငမႈေပးျခငး၊စမခန႔ခြျခငးႏငမဝါဒေရးရာတ႔ကလမးညႊနျပသႏငရနသတငးအခကအလကႏငသေတသနတ႔အားမဟာဗဟာေျမာကခငမာအားေကာငးလာေစျခငး။

-ဝနေဆာငမႈေပးျခငး၊လပငနးအစအစဥတ႔ကစမခန႔ခြမႈ၊မဝါဒႏငဘ႑ာေငြတ႔ႏငစပလဥးၿပးလမးညႊနေပးရနမဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကတ႔ကအသးျပပါ။ထတေဖာပါ။-အရညအေသြးမအခကအလကမားႏငထေရာကသညလမးေၾကာငးျဖငအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနးအမးသားကေဆာငကဥးေပးႏငရနထနးသမးကြပကျခငးႏငအစရငခတငျပျခငးတ႔ကတးတကလာေအာငေဆာငရြကပါ။အဆငအားလး၌လပေဆာငခကမားတးတကလာေအာငေဆာငရြကပါ။

3130အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

-မဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကမားအတြကညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏငလသားအရငးအျမစမားကခငမာအားေကာငးေအာငေဆာငရြကပါ။-သေတသနျပ၍စမကနးဆငရာတးတကျဖစထြနးမႈႏငမဝါဒအေျပာငးအလတ႔အတြကရာေဖြေတြ႔ရခကမားကအသးျပပါ။

၅။ရလဒမားသယေဆာငလာျခငးႏငေရရညတညတသညေရာဂါတန႔ျပနမႈအတြကေငြေၾကးျဖညတငးေပးရာ၌တာဝနယမႈရသညေခါငးေဆာငမႈတစရပကေဖာထတျခငး။

-အမးသားအဆင၊ၿမ႕ေတာအဆငႏငၿမ႕နယအဆငတြငျမငမားသညႏငငေရးဆငရာကတကဝတျပမႈကခငမာအားေကာငးေအာငေဆာငရြကပါ။ေရရညတညတ၍အကးျဖစထြနးေအာငေဆာငရြကပါ။-ရငးျမစမားကစစညး၍ေရရညတညတခငၿမမႈရေအာငေဆာငရြကပါ။-ရလဒမားေဆာငကဥးေပးရနအတြကဘကစမတဖကအဖြ႔အစညးမား၏တာဝနခႏငမႈႏငအပခပေရးစနစတ႔ကခငမာအားေကာငးေအာငေဆာငရြကပါ။-ေရာဂါကတ႔ျပနမႈအားေကာငးေစရနအမးသားအဆင၊ၿမ႕ေတာအဆငႏငၿမ႕နယအဆငရHIVဆငရာညႏႈငးေဆာငရြကေရးအဖြ႔အစညးမားကခငမာအားေကာငးေအာငေဆာငရြကပါ။-ေဒသတြငးညႏႈငးေဆာငရြကမႈ(ဆလသညမာအာဆယ)တြငျမနမာႏငငပါဝငလာေရးပပးကညပါ။(အထးသျဖငနယနမတခငးထစပေနသညႏငငမားႏငျဖစသည။)

(၆)၂၀၂၀ခႏစျမနမာႏငင-HIVႀကတငကာကြယေရး၊ေစာငေရာကေရးႏင ကသေရးဆကလကရရေရးပစ

၂၀၂၀ ခႏစ ျမနမာႏငင - HIV ႀကတငကာကြယေရး၊ ေစာငေရာကေရးႏငကသေရး ဆကလကရရေရးပစသည အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနး (၃)တြငHIVေရာဂါပးႏငပတသက၍မဟာဗဟာေျမာကခဥးကပနညးပစမညကသ႔ေျပာငးလလကၿပျဖစေၾကာငးက ျပသႏငရနအတြက ေရးဆြထားျခငးျဖစသည။ဤပစကHIV ေရာဂါပးကတ႔ျပနမႈတြင ပါဝငသည မဟာဗဟာ၏အစတအပငးမားၾကား ဆကစပမႈမားက ေဖာျပထားပါသည။ မဟာဗဟာေျမာက သတငးအခက

အလကမားႏငအတ အစးရ၏ ေခါငးေဆာငမႈသည မဟာဗဟာက အေကာငအထညေဖာေရးေအာငျမငမႈ၏ေနာကခအေၾကာငးတရားပငျဖစသည။ခငမာအားေကာငးသည ကနးမာေရးစနစမား၊ ပဂၢလကက႑မ ေပါငးစပပါဝငလာမႈႏငလထအဖြ႔အစညးတ႔၏ စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈမားသည HIV ဝနေဆာငမႈ စဥဆကမျပတေရး၊အရညအေသြးေကာငးမြနလာေရးႏင ယငးဝနေဆာငမႈတ႔က ရရေရးတ႔အတြကအေရးပါသညအေၾကာငးရငးမားျဖစသည။HIVေရာဂါပးကးစကခေနရသညသမားအေနျဖင ကသမႈက အေစာဆးရရပါကကသမႈရလဒမား ျမငမားလာမညသာမကထေရာကသည ႀကတငကာကြယေရး မဟာဗဟာတစရပအျဖစျဖစေပၚလာမညလညးျဖစသည။ ဝနေဆာငမႈအားလးက ေပါငးစပညႏႈငး၍ဆကလကသးစြျခငးကမဟာဗဟာက ေအာငျမငစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈအား ျမငတကလာေစမညျဖစသည။၂၀၂၀ခႏစျမနမာႏငင-HIVႀကတငကာကြယေရး၊ေစာငေရာကေရးႏငကသေရး စဥဆကမျပတေရးပစအေနျဖင လ႔အခြငအေရး၊ ကားမတနးတညမမႈမေဘာငတ႔ကအေျခခသညအျပင HIV ေရာဂါပးရေနသညသမားႏင ေရာဂါပး၏ဆကႏြယထခကမႈက ခစားေနရသညသမားအားကရျပစတငျခငး၊ ခြျခားဆကဆျခငးႏငအၾကမးဖကျခငးတ႔အတြကလးဝလကမခပဥပေဒႏငအညေဆာငရြကေပးရနလအပပါသည။

ပ၁၇-၂၀၂၀ခႏစျမနမာႏငင-HIVႀကတငကာကြယေရး၊ေစာငေရာကေရးႏငကသေရးစဥဆကမျပတေရးပစ

26

Figure 17.

3332အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

(၇)ဥးစားေပးအပစမား

HIVကာကြယေရးစမခကမားသညလမႈေရး၊လငႏငလမႈယဥေကးမႈမားတြငအဝငခြငကျဖစေနေသာလညး HIV ျဖစပြားမႈပမာဏအမားဆးႏင HIV ေရာဂါကးစကမႈမားျပားေသာအေရအတြကရသည။ အသကအပငးအျခားတ႔တြင အမားဆးအကးသကေရာကမႈရသည။ စမခကမားသည ပမနကးစကေရာဂါဆငရာႏငလမႈလဥးေရဆငရာ အခကအလကမားအေပၚ ေလလာျခငးက အေျခခၿပး မညသညအပစမားတြငအေရအတြကမညမႏငပ၍ထခကမႈရသညကဆးျဖတရနဥးစားေပးအပစမားသတမတထားပါသည။

၎သညအျမငဆးအားစကထညရမညလမအဖြ႔အစညးကမးလငေထာကကျခငးႏင ေတာငးဆမႈျပမညမးဆကက HIV ပ႕ႏ႔မႈအျမငဆးရေနသည ဥးစားေပးအပစမားအၾကား၊ဥးစားေပးအပစမားႏငHIVေရာဂါကးစကခသမားအျဖစစစေဆးသရထားသမားအတြကလအပသည။

ျမနမာႏငငအေျခအေနတြင ေအာကပါအပစမားက ဥးစားေပးအပစမားအျဖစသတမတထားသည။

• HIVပးရေသာသမား(PLHIV) သတ႔၏အေျခအေနကသသညျဖစေစ၊မသသညျဖစေစ။၂၀၁၅တြငHIV

ပးကးစကခထားရသညသမားစစေပါငးအေရအတြကသညအ႐ြယေရာကသ၂၁၅၃၁၂ဥးေရ (ကား၆၄%ႏင မ၃၆%)ႏငကေလး၉၄၈၂ဥးေရ၊စစေပါငး၂၂၄၇၉၄ဥးရသည။

• မးယစေဆးထးသြငးသးစြသမား(PWID) ၎သညဘနး၊စတကြေဆးမား၊ကကနး၊စတၿငမေဆးႏငစတေျခာကျခား

ေစေသာေဆးမား အပါအဝငႏငအျပင စတက ႏးကြေစေသာ၊ မးယစေစေသာေဆးမားကထးသြငးေသာလမားကကယစားျပသည။ ျမနမာႏငငတြင ဘနးျဖသည ေယဘယအားျဖင အမားဆးအသးျပေသာ မးယစေဆးဝါးျဖစသည။ ေဆးထးရာတြင အေၾကာအတြငး သ႕မဟတ ကြကသားအတြငး သ႕မဟတ အေရျပားေအာက သ႔မဟတ အျခားနညးလမး

မားႏငလညးထးႏငသည။၂၀၁၄ခႏစတြငတြကခကထားေသာမးယစေဆးဝါးထးသြငးသးစြသညလဥးေရမာ၈၃၀၀၀ရသည။

• အမသားခငးလငဆကဆသမား(MSM) အမးသားမားအေနျဖငအမးသမးမားႏငလငဆကဆသညျဖစေစ၊မဆက

ဆသညျဖစေစ၊ သ႔တညးမဟတ ကယပငသတမတခကအရေသာလညးေကာငး၊ လမႈေရးဆငရာသတမတခကအရေသာလညးေကာငး၊ လငတအမးသားခငးစတ၀ငစားသျဖစေစ၊လငတလငကြႏစမးစလးကစတ၀ငစားသျဖစေစ၊အမးသားခငးလငဆကဆသမားအားလးကေဖာညႊနးသည။ဤအဓပၸါယဖြငဆခကအရ မမကယက ဆန႔ကငဘကလငက စတ၀ငစားသမားျဖစသညဟ ေဖာျပလငကစား အျခားအမးသားမားႏင လငဆကဆေလ႔ရေသာအမးသားမားပါအကး၀ငေသာေၾကာငဤေတြးေခၚသတမတခကမာအမးသားခငးလငဆကဆသအားလးအတြကအသးျပနငေသာသတမတခကျဖစပါသည။

o အပြငဆသညမာ ဇ၀ဆငရာတြင အမးသားမားျဖစျပး ၎တ႔၏အမားတကာႏငကယပငကားမေရးရာသတမတခကတြငေဖာျပခကသည ေယဘယအားျဖင မနးမဆနသည။ သ႔ေသာသတ႔သညအမးသားမားအတငးဝတဆငၾကသညသ႔မဟတမနးမမားအတငးဝတဆငျပမၾကသည။ အပြငမားသည ေယဘယအားျဖငပ၍ပြငလငးေသာအမးသားခငးဆကဆသမား (MSM)ဟေခၚၿပးတစခ႕ကဆန႕ကငဘကလငကသ႕၀တစားဆငယငျပမေနထငသမား (transgender) ဟလညး ယဆႏငသည။ သ႔ေသာ ၎အသးအႏႈနးကျမနမာႏငငတြငကယျပန႔စြာမသးစြၾကေပ။

o အပးမားသည ဇဝဆငရာတြင အမးသားမားျဖစၿပး ၎တ႕၏ကားမေရးရာေဖာျပခကမာ ေယာကာၤးဆနသည သ႔မဟတ မနးမဆနၾကၿပး သတ႔ကယတငသညလညး မနးမဆနမႈက ေဖာျပခငမလညးေဖာျပသည။

o သငယဆသညမာဇဝေဗဒအားျဖငအမးသားမားျဖစၿပးသတ႔၏ကားမေရးရာေဖာျပခကသည မနးမမားအတြကႏင အပြငႏငအပးတ႔အတြက လငဆကဆမႈလလားခကအရေယာကာၤးဆနၾကသည။သ႔ေသာလညးသတ႔သညတစခါတစရဖးကြယထားေသာေသာအမး

3534အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

သားခငး(MSM)ဆကဆျဖစသည။ o ျမနမာႏငငတြငမဖြငဟထားေသာအမးသားခငး(MSM)ဆကဆမႈ

မားစြာရသည။သတ႔၏အႏရာယရႏငေခ(risk)ႏငဝနေဆာငမႈအတြကလအပခကမားကပ၍နားလညႏငရနသေတသနျပလပရနလအပသည။

၂၀၁၅ခႏစ ျမနမာႏင၏အမးသားခငးလငဆကဆမႈရေသာလဥးေရအေရအတြကမာ၂၅၃၂၁၀ဥးေရရၿပးတစဝကနးပါးျဖစေသာ၁၂၆၀၀၀ဥးမာအပြင၊အပးႏငသငယႏင အျခားေသာမဖြငဟေသာ အမးသာအခငးခငးလငဆကဆျခငးတ႔ ျဖစသည။

• ဆန႕ကငဘကလငကသ႕ ၀တစားဆငယငျပမေနထငသမား (TG) ဆသညမာလင၀ေသသခယမႈႏငေဖာျပခကတ႔မာေမြးရာပါလငႏငဆကစပေနသညထးထမးအစဥအလာမား၊ အယအဆသတမတခကတ႔ႏင ကကညမႈမရေသာသမားအား ေဖာညႊနးရာတြင ျခငအသးျပေသာ စကားရပတစချဖစသည။ ဆန႔ကငဘကလငကသ႔ ၀တစားဆငယငေနထငသမားတြင လငပငးဆငရာ ခြစတျပျပငေျပာငးလထားသမား၊ ထသ႔ခြစတထားျခငးမဟတဘ ေဆး၀ါးမား အသးျပထားသမား၊ ထသ႔ ခြစတထားျခငးမဟတဘေဆး၀ါးမားအသးျပထားသမား (ဥပမာ - ေဟာမနးကထး)ႏငမမကယက လင၀ေသသသတမတခကမရ (သ႔မဟတ) သတမတခကတစခထကပသည(သ႔မဟတ)အျခားေသာလငျဖစသညဟသတမတခယသမားပါ၀ငသည။

• လငလပသားဆသညမာလငပငးဆငရာဝနေဆာငမႈမားအတြကေငြေၾကး(သ႔မဟတ) လကေဆာငပစၥညးတစစတစရာက ပမနျဖစေစ၊ ရဖနရခါျဖစေစ၊ အဓက၀ငေငြအျဖစရပတညမႈ ျပလပသညျဖစေစ၊ မျပလပသညျဖစေစ လကခရယျပး ကယပငဆးျဖတခကခနငသည အရြယေရာကျပးေသာအသက(၁၈)အထကအမးသမးမား၊အမးသားမားႏငဆန႔ကငဘကလငကသ႔ ေျပာငးလခယေနထငသမား ပါ၀ငသည။ ျမနမာႏငငတြငမနးခေလးလငလပသားမားအေပၚHIVကာကြယေရးကဥးစားေပးအာ႐စကထားသည။အမးသားမားႏငဆန႕ကငဘကလငကသ႕၀တစားဆင

ယငျပမေနထငသမား၏ အခကအလကမာ အနညးအကငးသာရသည။၂၀၁၅ ခႏစ မနးခေလးလငလပသားမား၏အေရအတြကသည (၁၅ ႏစမ၄၉ႏစအတြငး)၆၆၀၅၆ဥးျဖစၿပးအမးသားေဖာကသညမား၏အေရအတြကသည၁၁၁၅၀၀၀ဥးျဖစသည။

• အကဥးကခႏငအျခားေသာအလပတေနရာမားတြငရသမား-ေထာငႏငအျခားေသာအလပတေနရာမားဆသညမာ အမႈရငဆငေနရေသာလမား၊ျပစဒဏခမတခထားရေသာလမား သ႔မဟတ လၿခေရးအရ ပတေလာငထားေသာ လမားရေသာေနရာက ဆလသည။ ျမနမာႏငငတြင အကဥးေထာင ၄၅ ခႏင အကဥးစခနး ၄၈ ခ ရၿပး အကဥးသား ၆၅၀၀၀ မ၇၀၀၀၀ အထရသည။ ၎အလပတေနရာမားသည အခ႕ေသာ တရားစရငပငခြငတ႔တြင ကြျပားႏငၿပး ေထာင၊ ျပစမႈကးလြနသမားက ေခတထနးသမးရာစခနးႏငအကဥးေထာငတ႔ပါဝငသည။ထ႔ျပငအမႈမရငဆငမၾကတငထနးသမးခရသ လဥးေရမာ ၄၀၀၀၀ အထရသည။ ၎လဥးေရအစတြင အျခားေသာ ဥးစားေပးလဥးေရအပစမားမ အကဥးခခရေသာလဥးေရမား ျမငမားစြာပါ၀ငေနျပး HIV ဆငရာဝနေဆာငမႈမား အလအေလာကမရျခငးႏင တးပြားလာေသာ အႏရာယရႏငေခ အေလအထမားရေနသည။

• ျမနမာႏငငရ (IOM) ၏ ဖြငဆသတမတခကအရ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားဆသညမာတစနယတစေကးမ၃လထကပ၍လာေရာကလပကငသကဆလသည။ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားတစေယာကသည ျမနမာႏငငအတြငးရမားစြာေသာ ေနရာေဒသမားက ပမနေ႐ႊ႕ေျပာငးေနၿပး အခနတအတြငးလပကငေနသျဖစသည။(ဥပမာကနသညမား၊ကားဒ႐ငဘာ၊တငါသည၊မးရထားဝနထမး) သ႔ေသာလညး HIV သည အႏရာယရႏငေခ အေလအထဆကႏြယမႈရၿပးဝနေဆာငမႈရရရနအခြငအလမးမားအနညးအကငးသာရမႈႏငဆကႏြယေနပါသည။

• ၂၀၁၄ သနးေခါငစာရငးအရ ျမနမာႏငငရ ျပညတြငးျပညပ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားမားမာ ၁၁ သနး ေကာရေၾကာငးညႊနျပထားသည။ ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားမားႏင ေ႐ြ႕လားလဥးေရမားအေပၚ HIV ပ႕ႏ႔မႈႏင ပါတသတ၍

3736အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

ျပညစေသာ သတငးအခကအလကမား မရရႏငေသာလညး စမကနးအခကအလကမားမHIVသညေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားမားအၾကားတြငႀကးမားေသာအႏရာယရႏငေခအေလအထျဖစေၾကာငးအႀကျပထားသည။ေ႐ႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးသညHIVပးကးစကျခငးအတြကစြန႔စားျခငးမဟတေပ။

ဥးစားေပးလဥးေရမားအတြကမတခက

ေဖာျပထားေသာ ဥးစားေပးအပစမားအတြငးလငယမားသည အေရးပါေသာအပစတစစျဖစၿပးအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)အတြငးဥးစားေပးအပစမားအတြကအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရာတြငလပေဆာငသြားရမညျဖစသည။ထ႔ျပငအႏရာယရႏငေခအေလအထမားတညေနေသာဥးတညအပစမားနင၄ငးတ႔၏လငဆကဆဖကမား၊အထးသျဖငHIVကးစကခထားရသညသမားအတြကလပေဆာငရာတြငအထးသျဖငလငဆကဆဖကကအသေပးျခငးႏငလငဆကဆဖကအား သရေအာငရာေဖြျခငးကသ႔ကနဥး လပေဆာငမႈမားက ေဆာငရြကရမည။

• ဥးစားေပးအပစမားႏငHIVကးစကခရသမား၏လငဆကဆဖကမား ဥးစားေပးအပစမား၏လငဆကဆဖကမားသညအႏရာယရႏငေခ အမ

အကငအေျခခေၾကာငအေျခခထားေသာ HIV ႏင လငမတဆင ကးစကေသာေရာဂါျဖစႏငေခမားစြာရသည။၎တြငလငလပသားမား၏ေဖာကသညမားႏငပမနလငဆကဆဖကမား၊မးယစေဆးဝါးထးသြငးသးစြေသာသမား၏လငဆကဆဖကမားႏင အမးသားခငး လငဆကဆသမားႏငအကဥးသားမားႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏လငဆကဆဖကမားပါဝငသည။ ဝနေဆာငမႈမားသည ကယတင သ႔မဟတ ႏစေယာကစလးအားေရာဂါ ပးမဝငေစရနႏင HIV ရေသာသမားက သငေလာေသာ ကသမႈ၊ျပစေစာငေရာကမႈတ႔ႏငခတဆကနငေစရနဥးစားေပးအပစမား၏လငဆကဆဖကမားထ ေရာကရေစရမညျဖစသည။ လငဆကဆဖကမား၏အႏရာယရႏငေခမားကႏစသမေဆြးေႏြးရာတြင၊လလခငးဆကဆမႈဆငရာဆကသြယျခငး၊လငဆကဆဖကမားအားသတေပးရာတြငေဆြးေႏြးနငျပး အျပနအလနဖြငဟျခငးရပါက ေသြးစစရန တကတြနးျခငးႏင အေထာကအပေပးျခငးလပပါ။

ထ႔ျပငဥးစားေပးအပစမား၏လငဆကဆဖကမားထသ႔အမးသားကနမားေရးအတြကသးသန႕ေဆးခနး၊ကနးမာေရးေဆးခနးမား ေပါငးစညးထားေသာကနးမားေရးဝနေဆာငမႈမား၊PMTCTႏငလထအေျချပအဖြ႔အစညးမတဆငေရာကရေစမညျဖစသည။

လငယဥးစားေပးအပစမား

ဥးစားေပးအပစမား၏လငယအဖြ႔ဝငမား(၂၅ႏစႏငေအာက)တ႔ကအမးသားခငးလငဆကဆျခငး၊ဆန႕ကငဘကလငကသ႕၀တစားဆငယငျပမေနထငသမား၊မးယစေဆးဝါးထးသြငးသးစြသႏငလငလပသားအပစမားအတြငးရသည။သ႔ေသာလညးလငယမားသညျမနဆနေသာ႐ပပငးဆငရာစတခစားခကႏငစတပငးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးမႈ၊ ႐ႈပေထြးေသာစတပငးဆငရာ လမႈေရးႏင လမႈစးပြားေရးအခကမားမားေၾကာင အထးသျဖင ၁၈ ႏစေအာကမားအတြက ဝနေဆာငမႈ အခြငအလမးနညးပါးျခငးတ႔ေၾကာင အထးအာ႐စကမႈလအပသည။ ေရ႕တြငေဖာျပထားသကသ႔လငယဥးစားေပးလဥးေရၾကားတြင HIV ေရာဂါကးစကမႈႏႈနးသညသသာထငရားစြာရေနသညအထးသျဖင ဝနထတ၀နပးျမငမားေသာ ေဒသမားတြင ယငးတ႔ႏငဆကစပေနသည၀နေဆာငမႈမား(tailorservice)ေရာကရေစရနစမေပးေသာဝနေဆာငမားရရမည။

ဧၿပ၂၀၁၆ခႏစတြငHIVရေသာလငယဥးေရသည၀-၁၄ႏစအ႐ြယ၉၄၈၃ေယာကႏင ၁၀-၁၉ႏစအ႐ြယ ၁၁၂၆၈ ေယာကရေၾကာငး AEM အရ တြကခကရသည။

လငယမားအေနျဖငပမပါ၀ငလာေစရနႏငဝနေဆာငမႈမားပမရယလာႏငေစရနတကၿပးပ၍ ဖနတးႏငစြမးရေသာ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈ မဟာဗဟာမား လအပပါသည။လကမထပခငလငဆကဆမႈႏင ပါတသတ၍ဘာသာေရးအရယၾကညမႈမားအပါအဝငလမႈယဥေကးမႈအခကမားႏငမညသညအသကအရြယတြငလငယမားသည မဘ၊အပထနးသခြငျပခကမရပ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရရႏငမႈစသျဖင ရငးလငးမႈမရျခငးတ႔သည ဝနေဆာငမႈအတြက အခြငအလမးကၾကန႔ၾကာေစႏငသည။

3938အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-၃(၂၀၁၆-၂၀၂၀)အတြကမဟာဗဟာေျမာကမေဘာငခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

လငယမားကတကေသာHIVသတငးအခကအလကမားႏငHIVကာကြယတားဆးေရးဗဟာမားေပးရနလငယမားလကခနငသညပစျဖငကာကြယတားဆးေရး၊အႏရာယတားဆးေရး၊မးဆကပြားေရးကနးမာေရးႏငHIVေစာငေရာကမႈႏငကသမႈဝနေဆာငမႈမားလကလမးမရနအေရးပါေသာကစၥျဖစသည။

• အႏရာယရႏငေခမား၊TBႏငHIVကးစကျခငးႏငအရကေသစာ ေသာကစားျခငး ျမနမာႏငငရTBေရာဂါျဖစပြားမႈမားတြင ျမငမားေသာHIVကးဆကမႈက

ေတြ႔ရျခငးသညအထးဂ႐ျပရမညအခကျဖစသည။ဥးစားေပးအပစမားမအခ႕လမားသည တစခထကပေသာ အႏရာယမားက စမးသပထေတြ႔လကရသည။ (ဥပမာ- မးယစေဆးဝါးထးသြငးသးစြျခငးႏငလငလပသားသ႔မဟတ မးယစေဆးဝါး ထးသြငးသးစြေသာ အမးသားႏငအတ အမးသားခငးလငဆကဆျခငး)အရကႏငအျခားေသာမးယစေဆးဝါးသးစြမႈႏငဆကႏြယေနေသာအႏရာယရေသာအေလအထမားသညဥးစားေပးအပစမား၏အဓကကစၥတစချဖစႏငသည။

မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးမႈမသညေဆးထးအပျဖငမးယစေဆး၀ါးထးသသးစြမႈသ႔ေျပာငးလသးစြရာတြငၾကေတြ႕ရမညအႏရာယရႏငေခကေျဖရငးရာတြင ဥးစားေပးလဥးေရအပစမားနညးတမးယစေဆးဝါးသးစြသမားၾကားတြငလပေဆာငရမညျဖစသည။

မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏင

ဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာ

ေဆာငရြကျခငးမား

40ခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခက၁

HIVပးကးစကမႈမားအသစေလာချခငး

အသေပးျခငးႏငစမးသပျခငး

ဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမားအႏစခပ

၁. ဥးစားေပးအပစမားအတြက ကာကြယတားဆးျခငး ေပါငးစပေဆာငရြကမႈအတငးအတာတးတကလာေစျခငး

၂. HIVစမးသပျခငးႏငဥးစားေပးအပစမားအၾကားARTသ႔ခတဆကေပးျခငးတ႔တးတကလာေစျခငး

၃. ဝနေဆာငမႈပ႔ခရာတြငအကးသကေရာကမႈရျခငးႏငMNCH,SRH,ႏငအျခားတ႔ႏငအတေပါငးစညးျခငးအခြငအလမးတ႔တးျမငျခငး

၄. မခငမကေလးငယသ႔HIVေရာဂါမကးစကေစရနေ႐း႐ႈ၍လပေဆာငျခငး၅. PrEPႀကတငကာကြယေဆးဝါးမားေဖာထတျခငး

ဆကစပအေျခအေန

ကာကြယတားဆးေရးလပငနးမားတြင ယခငေအာငျမငမႈမား ရခေသာလညးအေရးႀကးေသာ လအပခကမားျပညမရနႏင စနေခၚမႈမား ကနရေနေသးသည။အဓကအားျဖင ဥးစားေပးအပစမားသ ဥးတညေဆာငရြကသည စမခကအသးသးသညအကးသကေရာကမႈလႊမးျခမႈအတငးအတာတခထျမငတကမလာခပါ။အမးသားအဆင မဟာဗဟာစမကနးသည HIVကးစကခထားရသညသမားက ဆကလကမကးစကေစရနႏငHIVကးစကခထားရသညသမားကခကခငးအားျဖငကသေရးဝနေဆာငမႈတ႔ကခတဆကနငရနေသြးစစေဆးျခငးအပါအဝငထေရာကေသာကာကြယတားဆးေရး၀နေဆာငမႈမားအသးခမႈကျမငတကလာေစရနရည႐ြယပါသည။

မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏငဥးစားေပး

အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမား

အဓကရလဒမား

• ဥးစားေပးအပစ၏၉၀%(PWID,SW,MSM,အကဥးသားမား၊ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားမားႏင PLHIV) ထသ႔ HIV ကာကြယတားဆးေရးစမခကမားေရာကရရရန

• ဥးစားေပးအပစမား၏၉၀%သညေနာကဆးအၾကမလငဆကဆစဥကြနဒးသးစြရန

• ေဆးထးအပႏငေဆးထးႁပြတသနး၃၀ကPWIDသ႔ ျဖန႔ေဝသည။(PWID တစဥးအတြက တစႏစလင သန႔ရငးေသာေဆးထးအပအနညးဆး၃၆၀ေထာကပမည)

• မးယစေဆး၀ါးထးသြငးသးစြသ ၃၂၀၀၀ ေယာကသည မကသတနးႏငဘနးအစားထးကထး(OST)ရရရန

• မးယစေဆး၀ါးထးသြငးသးစြသ ၈၅% သည မကသတနးႏင ဘနးအစားထးကထးေျခာကလထရရန

• ကာကြယတားဆးေရးစမခကမားျဖင အသပညာေပးထားသ ၉၀%သညေသြးစစေဆးၿပးသတ႔၏အေျခအေနကသရမည။

• ဥးစားေပးအပစမားမလဥးေရ၉၀%သညလြနခေသာ၁၂လအတြငးေသြးစစေဆးမႈတစချပလပၿပးသတ႔၏ရလဒကသရသည။

• PLHIVအားလး၏၉၀%သညေသြးစစေဆးၿပးသတ႔၏HIVအေျခအေနကသရသည။(ကေလးသငယႏငလငယမားပါဝငသည)

• HIVကးစကမႈအသစက၇၅%ထေလာချခငး(၂၀၁၀တြငသးထားေသာေမာဒယပစကအေျခခထားသည)

4342မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏငဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

မဟာဗဟာညႊနၾကားခက ၂ : HIV ႏင အသကရငေနထငေနၾကသမားအားလးအတြကကနးမာေရးရလဒျမငတငျခငး

ကသခြငလကချခငး၊ကသျခငး၊ဆကလကထနးသမးထားျခငးႏငပးေကာငေရ(ေသြးတြငးရHIVပးပမာဏ)ကထနးခပျခငး

အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမားအကဥးခပ

၁။ လကငငးကခခြငလကခမႈ၊ေအအာတသးစြေနသမားအားဆကလကထနးထားမႈႏငပးေကာငေရေစာငၾကညထနးသမးမႈတ႕အားအျမငဆးျမငတငရန

၂။ ေစာငေရာကမႈႏင ေအအာတကထး အရညအေသြး၊ ထေရာကမႈႏင လႊမးျခသကေရာကႏငမႈအားျမငတငရန

၃။ တဘႏငခခအားကဆငးမႈေရာဂါပးဆငရာ၀နေဆာငမႈမား(ေသြးစစေဆးျခငး၊ေရာဂါရာေဖြျခငးႏငကသျခငး)အားေပါငးစညးေဆာငရြကရန

၄။ ပးေကာငေရထနးခပမႈအားေစာငၾကညျမငတငရန၅။ HIVပးႏငအသကရငေနထငသမားအတြကကာကြယတားဆးေရးကျမငတင

ရန

မဟာဗဟာညႊနၾကားခက ၃:လမႈအဖြ႕အစညးႏင ကနးမာေရးစနစမား၏ေပါငးစညးမႈက ခငမာေစျခငးႏင လ႕အခြငအေရးမားအေျချပ ခဥးကပေဆာငရြကမႈနညးလမးအားျမငတငျခငး

ဤမဟာဗဟာညႊနၾကားခက၏ရညရြယခကသညစနစမား၊ စမခန႕ခြမႈ၊လ႕အခြငအေရးမား၊ဆနးသစေသာပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားႏငလထအေျချပအဖြ႕အစညးမား ပါ၀ငေဆာငရြကမႈအားထပမျမငတငကာယငးတ႕ကHIVကာကြယေရး၊ ေစာငေရာကေရးႏင ကသေရး၀နေဆာငမႈမား၏ အရညေသြးႏင ၎တ႕ကရရႏငမႈတ႕အား ျမငတငရနႏင အဆပါ၀နေဆာငမႈမားက ေပးစြမးေဆာငရြကႏငေသာပတ၀နးကငကျမငတငရနျဖစသည။

အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမားအကဥးခပ

၁။ ဆကလကရရ၍အရညအေသြးေကာငးသည HIVဆငရာ၀နေဆာငမႈ ေပးပ႕ေဆာငရြကျခငးပစမား၏ထေရာကမႈကပမေကာငးမြနေစရနႏငအားေကာငးခငမာေစရန

၂။ ကနးမာေရးအတြက အားေကာငးေသာစနစမား တညေဆာကျခငးႏင ရငးႏးျမပႏျခငး၊ (ကနးမာေရးအတြက လသားအရငးအျမစမား၊ ၀ယယျခငးႏငေထာကပပစၥညးစမခန႕ခြေရးစနစ၊ ပးေကာငေရ စစေဆးမႈပါေဆာငရြကေသာဓာတခြခနး)

၃။ ျပစတငကရျခငးႏင ခြျခားဆကဆမႈအား ေလာချခငးအပါအ၀င ၀နေဆာငမႈေပးပ႕ေဆာငရြကျခငးတြင ရပရြာလထအဖြ႕အစညးအား ပါ၀ငေဆာငရြကမႈခငမာေစရန

၄။ HIVဆငရာ၀နေဆာငမႈမားအားကာကြယျခငးႏငျမငတငျခငးအတြကႏငငအ

အဓကရလဒမား

♦ HIV ႏင အသကရငေနထငၾကသမား၏ ၉၀%သည ARTလကခရရျခငး

♦ အရြယေရာကျပးသမားႏငကေလးငယမား၏၉၀%သညေအအာတစတငျပးေနာကေအအာတက၁၂လစာဆကလကရရျခငး

♦ HIVပးရသညတဘေရာဂါ ျဖစကာစႏငတဘေရာဂါေဟာငးျပနကေသာလနာမား၏ကသေနစဥအတြငး၉၀%သညေအအာတရရျခငး

♦ HIVပးရထားေသာကေလးငယမား၏၉၀%အေပၚARVprophylaxis(ARVကာကြယေရးလပငနးစဥမား)စတငေဆာငရြကျခငး

♦ HIVပးေတြ႕ရထားေသာကေလးငယမား၏၁၀၀%အားအသက၁၂လမစတငကာARTစတငေဆာငရြကေပးျခငး

♦ HIV ႏင အသကရငေနထငေနကာ ေအအာတ ရရသမား၏ ၉၀%သညပးေကာငေရစစေဆးမႈကလြနခေသာ၁၂လကခယချခငး

♦ ART ရရထားေသာ HIV ႏင အသကရငေနထငေနသမား၏ ၉၀%သညပးေကာငေရထနးခပမႈကေအာငျမငရရေစရန

4544မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏငဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

၀မးႏငေဒသတြငးရဥပေဒႏငမ၀ါဒပတ၀နးကငအားျမငတငရန၅။ ဥးစားေပးအပစမားႏင မဘမမားႏင ထခကနစနာလြယေသာကေလးငယမား

(OVC) အတြက HIV က ကနးမားေရးေစာငေရာကမႈ လတငးလကလမးမလႊမးၿခေရး (UHC) တြငပါရရန၊ႏင လမႈကာကြယေစာငေရာကေရးအစအစဥမားေပါငးစပေဆာငရြကရန

၆။ HIVဆငရာ ၀နေဆာငမႈမား ဆကလကရရရနတြင အျခားက႑မား ပမပါ၀ငလာရနႏငလပငနးခြငဆငရာစမခကမားကပပးရန

မဟာဗဟာညႊနၾကားခက ၄: ၀နေဆာငမႈေပးျခငး၊ စမခန႕ခြမႈႏင မ၀ါဒတ႕တြငအသးျပရနမဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကႏငသေတသနတ႕ကပမအားေကာငးေစရနျမငတငျခငး

အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမားအကဥးခပ

၁။ ၀နေဆာငမႈေပးျခငး၊စမခန႕ခြမႈ၊မ၀ါဒႏငေငြေၾကးေထာကပမႈတ႕ကလမးညႊနျပသရနမဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကကျဖစေပၚေစရနႏငအသးျပရန

၂။ အရညအေသြးျမငအခကအလကမားေပးစြမးႏငရန၊အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)ကထေရာကစြာမတတမးတငႏငရနႏငအဆငအားလးတြငစြမးေဆာငရညတးတကလာေစရနေစာငၾကညျခငးႏငအစရငချခငးတ႕ကျမငတငရန

၃။ မဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကအတြကညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏငလသားအရငးအျမစမားအားေကာငးလာေစရနျမငတငရန

၄။ အစအစဥတကျဖစေပၚလာေသာ တးတကမႈႏင မ၀ါဒအေျပာငးအလအတြကသေတသနမားျပလပရနႏငေတြ႕ရခကမားကအသးခရန

ဆကစပအေျခအေန

ဤမဟာဗဟာညႊနၾကားခက၏ရညရြယခကသညအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး (၃) ေအာကတြင HIV ေစာငၾကညမႈ၊တာ၀နခမႈႏင ေငြေၾကးေထာကပမႈဆငရာ အစအစဥေရးဆြမႈတ႕အတြက လပေဆာငႏငစြမးက ျမငတငရနျဖစသည။မဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကမားသညHIVဆကလကရရေရး၊အရညအေသြးႏငထေရာကမႈက ျမငတငျခငးအတြကအေျခခအေထာကအထားမားအားေပးစြမးမညျဖစကာယငးသညလမႈေရးရာညညြတမတမႈမရျခငးကေျပလညေျဖရငးေပးႏငရနအခကအလကမားေပးစြမးမညျဖစျပးေငြေၾကးတညျငမမႈအတြကမညသ႕အေကာငးဆးစမရမညကလညးသရနားလညေစမညျဖစသည။အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)တြငမဟာဗဟာေျမာကသတငးအခကအလကမားဆငရာအားထတၾကးပမးမႈမားကဥးစားေပးေဆာငရြကရနႏင၊HIVကးစကမႈႏငHIVကးစကခရမႈအေျခအေန၊ HIV ဆကလကေဆာငရြကေနစဥ ေရာဂါျဖစပြားျခငး၊ ေသဆး ျခငးႏငမသနစြမးမႈ ျဖစေပၚျခငးအားေလာခရနရညမနးခကကအႏရာယျဖစႏငေျခအမားဆးရေသာ အပစမားႏင ဥးစားေပး နယေျမေဒသမားတြင အဓကအေလးေပးေဆာငရြကရနလအပသည။

အဓကရလဒမား

♦ HIV ဆကလကရရမႈ၀နေဆာငမႈမား၏ လႊမးျခမႈျမငတကျခငးကတငးတာရန - HIV ဆငရာ၀နေဆာငမႈမား ေပးအပလကရေသာေဆးရမား၏တးတကမႈရာခငနနး

♦ အစးရေဆးရမားကကသေပးေသာ ေအအာတရရေသာလနာမားရာခငႏႈနးျမငတကလာျခငး

♦ ၁၀၀% ေသာ ART ဌာနမားအား အရညအေသြးတးျမငေဆာငရြကထားမႈ

♦ ေအအာတကသမႈခယလကရေသာPLHIV၏၉၀%သညအစရငချခငးကာလအတြငးပးေကာငေရတငးတာစစေဆးမႈကရရျခငး

♦ ကနးမာေရးျပစေစာငေရာကမႈတြငHIVႏငဆကစပေနေသာျပစတငကရ႔ျခငးႏငခြျခားဆကဆမႈက၂၀၂၀ခႏစတြငပေပာကေအာင ျပလပရန

4746မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏငဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

မဟာဗဟာညႊနၾကားခက ၅: မတဖကအဖြ႕အားလးက ရလဒမားအားေပးပ႕ျခငးအတြကတာ၀နခမႈရေသာဥးေဆာငမႈက ျမငတငျခငးႏငတ႕ျပနေဆာငရြကခကအတြကေငြေၾကးပပးေပးျခငး

1. အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမားအကဥးခပ2. ႏငငေတာအဆင၊ျမ႕အဆငႏငျမ႕နယအဆငမားရအဆငျမငႏငငေရးဆငရာ

ကတက၀တျပမႈကခငမာေစရနႏငေရရညညညြတေစရန3. အဖြ႕အစညးအတြက အမးမးေသာပပးမႈမားရရေစရန ရငးျမစမားပမရရနငမႈ

(resource mobilization) ေဆာငရြကရနႏင ေရရညတညတမႈရေၾကာငးေသခာေစရန

4. ရလဒမားေပးပ႕ျခငးအတြက အပခပမႈႏင အမးမးေသာ မတဖကမား၏တာ၀နခမႈကျမငတငအားေကာငးေစရန

5. တ႕ျပနမႈအား ျမငတငရနႏငငအ၀မး၊ ျမ႕တြငးႏင ျမ႕နယတြငးရHIVဆငရာညႏႈငးေဆာငရြကမႈယႏရားမားကျမငတငအားေကာငးေစရန

6. အထးသျဖင နယစပခငးထေတြ႔ေနေသာ ႏငငမားႏငေဒသဆငရာ ညႏႈငးေဆာငရြကမႈ(ဥပမာအာဆယ)တြငျမနမာႏငင၏ပါ၀ငေဆာငရြကမႈကပပးရန

အဓကရလဒမား

♦ တစႏငငလးအတငးအတာႏင တစကမၻာလးအတငးအတာတ႕ျဖငသတမတထားေသာHIVအားတ႕ျပနေဆာငရြကေသာကနးမာေရးက႑၏ညႊနးကနးမားဆငရာအခကအလကကရရႏငျခငး

♦ ကနးမာေရးအခကအလကစနစမားအတြက၀ကဘဆဒအေျချပအခမႏငလတငးသးဆြရယႏငသညapplicationျဖစေသာ"ခရငအဆငကနးမာေရးအခကအလကစနစ ၂ (District Health InformationSystem2)"ႏငေပါငးစပထားသာျဖစပြားမႈအေပၚအေျခခ၍အစရငချခငးစနစအားစတငေရးဆြျခငး၊ထြကရျခငးႏငအသးျပမႈ

♦ အဓကဥးစားေပးမႈျမငမားေသာျမ႕နယမားတြငေရာဂါကးစကျပန႕ပြားမႈဆငရာအခကအလကမားရရႏငျခငး

♦ အဓကဥးစားေပးမႈျမငမားေသာျမ႕နယမားတြငအစအစဥငယမားျဖငလပေဆာငႏငျခငး

♦ အမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး(၃)၏ႏစ၀ကစစစသးသပခကက မဟာဗဟာေျမာကအခကအလကအသစမားျဖင အၾကျပထညသြငးထားျခငး

♦ ႏငငအဆငေစာငၾကညေလလာစစေဆးမႈအစအစဥေရးဆြျပးျခငးႏငအေကာငအထညေဖာျခငး

♦ အမးသားသေတသနအခကအလကေပါငးခပ(NationalResearchDatabase)ကတညေထာငကာအဓကသေတသနေမးခြနးမားေျဖၾကားေပးျခငး

အဓကရလဒမား

♦ HIVအား တ႕ျပနမႈလပငနးမား၏အနညးဆး ၂၀%အား ျပညတြငးရနပေငြျဖငေထာကပျခငး

♦ အလႊာတငးရက႑အမးမးေသာHIVအားတ႕ျပနရာတြငေကာငးမြနေသာ အပခပမႈ အေလအကငမားႏင တာ၀နခမႈရေသာ ဥးေဆာငမႈကျမငတငအားေကာငးေစျခငး

♦ ထေရာကမႈရကာေကာငးမြနစြာလညပတေနေသာပါ၀ငညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင တာ၀နခမႈယႏရားတ႕သည ေနရာတကရျခငးႏင ႏငငအဆငႏငျမ႕နယအဆငမားတြငျပည၀စြာလညပတေဆာငရြကလကရျခငး

♦ ေကာငးမြနေသာေပၚလစ(enablingpolicy)၊ဥပေဒႏငစညးမဥးဆငရာ မေဘာငတ႕က ျမငတငအားေကာငးေစျခငးႏင HIV အား ႏငငေတာဥပေဒတြငအဓကဥးစားေပးအျဖစအသအမတျပျခငး

4948မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏငဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)

ဆကစပအေျခအေန

ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာအစးရသည ကနးမာေရးႏင အားကစား၀နၾကးဌာန(MOHS)၏NationalAIDSProgrammeမတဆငႏငငေတာအဆငHIVဆငရာတ႕ျပနမႈက ဥးေဆာငလကရသည။ ျမနမာကနးမာေရးက႑ ေပါငးစပမႈေကာမတ(M-HSCC)သည မ၀ါဒလမးညႊနမႈႏင သငေလာေသာ ျပငပပပးမႈအား ေဖာထတသတမတျခငးတ႕ကေဆာငရြကေပးကာNSP၏အေကာငအထညေဖာမႈကၾကးၾကပျခငးအပါအ၀င လထကနးမာေရးက႑ျပနာမား အားလးအတြက အမးသားအဆငညႏႈငးေဆာငရြကေရးအဖြ႕အစညးအျဖစဆကလကေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

HIV ဆငရာ နညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕ (TSG) သည UNAIDS ၊UNFPA၊UNICEF၊UNODC၊WHO၊ႏစႏငငဆကစပေနေသာအလရငမားႏငမတဖကအဖြ႔အစညးမားအၾကားရ နညးပညာကြမးကင ပညာရငမားက ဆကလကေရြးထတမညျဖစသည။ပါ၀ငေဆာငရြကသအဖြ႕၀ငမားတြငHIVႏငအသကရငေနထငေနသမား၊ လထအေျချပရပရြာအဖြ႕အစညးမား၊ ပညာရငအသငးအဖြ႕မား၊ HIVဆငရာစမခကမား စမေဆာငရြကမႈက ပပးေသာ ႏငငတကာႏင ႏငငဆငရာ NGO မား ပါ၀ငသည။ HIV ႏငအသကရငေနထငေနသမားႏင အဓကဥးစားေပးအပစမားသည စမကနးမား အေကာငအထညေဖာမႈက အဆပါအပစမား၏ လအပခကမားႏင ကကညမႈရေၾကာငး ေသခာေစရာတြင အလြနအေရးပါေသာ ပါ၀ငေဆာငရြကသမား ျဖစသည။ ျမနမာကနးမာေရးက႑ ေပါငးစပမႈေကာမတ (M-HSCC) ထ အစရငခေသာ HIV ဆငရာ နညးပညာမဟာဗဟာပပး သညအဖြ႕ (TSG) သည အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈဆငရာ အဖြ႔အစညးမား၏ညႏႈငးေဆာငရြကမႈႏင၎တ႕၏လႈပရားေဆာငရြကမႈမား၊နညးပညာျပနာမားအေပၚလမးညႊနမႈေပးျခငး၊လပငနးလညပတမႈစမကနးကစတငေဆာငရြကျခငး၊NSPႏငဆန႕ကငေသာရလဒတးတကမႈကေစာငၾကညျခငးႏငHIVႏငဆကစပမ၀ါဒဆငရာျပနာမားႏင ပတသက၍ ျမနမာကနးမာေရးက႑ ေပါငးစပမႈေကာမတ(M-HSCC)ကအၾကျပျခငးတ႕အတြကတာ၀နရသည။HIVဆငရာနညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕(HIVTSG)လကေအာကတြငအထးျပသတမတထားေသာနညးပညာဧရယာမား(ဥပမာPMTCT၊ထခကနစနာမႈေလာခေရး၊M&E၊ လငပငးဆငရာမ ကးစကျပန႕ပြားျခငး၊ ျပစေစာငေရာကေရးႏင ကသေရး၊

လ႕အခြငအေရးမားႏငကားမေရးရာ၊စသည)အေပၚအဓကထားေဆာငရြကသညနညးပညာဆငရာက ေဆာငရြကေသာ အဖြ႕ငယမားစြာရသည။ ၎တ႕က NSPအသစ၏ဆကစပအေၾကာငးအရာမားတြငျပနလညသးသပရနလအပပါမည။

တးတကမႈအခြငအလမးမား

အလႊာအဆငဆငတြင တးတကမႈ၊ အဆငေျပေခာေမြ႕ေကာငးမြနေသာ အစရငခမႈႏငညႏႈငးေဆာငရြကမႈ

HIV ဆငရာ တ႕ျပနမႈအတြက (ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ) ရနပေငြက လျခေစျခငး

ျမနမာကနးမာေရးက႑ ေပါငးစပမႈေကာမတ (M-HSCC) ႏင HIV ဆငရာနညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕ (HIVTSG)ႏင TBဆငရာနညးပညာမဟာဗဟာပပးသညအဖြ႕ (TB TSG)အၾကားညႏႈငးေဆာငရြကမႈတ႕က ၾကးၾကပမႈႏငယငးတ႕ထအစရငချခငးတ႕အားျမငတငအားေကာငးေစျခငး

5150မဟာဗဟာေျမာကလမးညႊနခကမားႏငဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမားခခအားကဆငးမႈေရာဂါအမးသားအဆငမဟာဗဟာစမကနး-ျမနမာ(၂၀၁၆-၂၀၂၀)