tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 15

အစရငခစာ အႏစခပ

ျမနမာႏငငအတြငး ထးေကာက၊ ေရႊ၊ ခမျဖ သတတြငးလပငနးမား၏ သကေရာကမႈမားအား က႑အလက ေလလာဆနးစစျခငး (SWIA) တြင သဘာဝပတဝနးကင၊ ေဒသခ ရပရြာအသငးအဝငး ႏင အလပသမားမားအေပၚ ကေရာကသညသကေရာကမႈမားအား ပငးျခားစတျဖာ သးသပထားပါသည။ ၎တြင က႑အဆင သကေရာကမႈ မား၊ ဆကစပသကေရာကမႈမားႏင စမကနးအဆင သကေရာကမႈမားက တရားဝငႏင တရားမဝင သတတြငး လပငနးႏစရပလးက ေလလာဆနးစစထားပါသည။ အႀကျပခကမားက ျမနမာအစးရ၊ စးပြားေရးလပငနးမား၊ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၊ အရပဘက အဖြ႔အစညးမားႏင တျခားေသာ ပါတသက ဆကႏြယ သမားသ႔ သတတြငးက႑ရ ဆးကးသကေရာကမႈမားက မညသ႔ ေရာငရားႏငမည၊ ေျဖရငး ေဆာငရြကႏငမညႏင ေကာငးကးသကေရာကမႈမားက မညသ႔ တးျမငလပေဆာငႏငမညဆသည အႀကျပအခကမား ထညသြငးထား ပါသည။ ကယကယျပန႔ျပန႔ ကြငးဆငးေလလာဆနးစစခကမားမ ရရသည အဓကေတြ႔ရခကမားကေဖာျပကာ ခငမာသည အႀကျပခကမားေၾကာင ျမနမာသတတြငးလပငနးက႑၏ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရး က႑အတြက ပေဖာေပးႏငမည စကားဝငးေနရာတစခက ေဖာေဆာငေပးႏငရန ရည႐ြယပါသည။

ျမနမာႏငင နယနမတအတြငး မားစြာေသာ ဓာတသတမားကြယဝစြာတညရေနၿပး စကမႈတြငးထြကကနၾကမး ပစၥညးမားႏင ေကာကမား၊ သတမား၊ ေကာကစမးႏင ေကာကမက ရတနာမား၊ ေကာကမးေသြးႏင ယေရနယ ကသ႔ေသာ စြမးအငအရငးအျမစမား ပါဝငပါသည။ ဓာတသတမားက ျမနမာႏငငအတြငးမ ကာလရညၾကာစြာ ထတယခၿပးျဖစေသာလညး ႏငင၏ ဘမအေနအထားမားက မသရရေသးပါ။ လပငနးက႑၏ ဝေသသမာ ေခတမ နညးပညာႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား အကန႔အသတရေနျခငးျဖစၿပး ထရငးႏးျမႇပႏမႈ အမားစမာ ျမနမာကမၸဏမား၏လပငနးမားျဖစၿပး အခ႕မာ နယစပျဖတေကာရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ပးေပါငး ေဆာင႐ြက၍ အမားစမာ တရားမဝငေသာ သ႔မဟတ လငစငမရေသာ လပငနးမားျဖစၾကပါသည။

ေယဘယအားျဖင က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး၏ ေတြ႕ရခကအခ႕မာ သတတး ေဖာထတလပေရး လပငနးက႑အတြငး သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈေရးဆငရာႏင လ႔အခြငအေရးမားက ကာကြယမႈအနညးငယကသာ ေတြ႕ရရၿပး အမားစမာ ညဖငးသည အေလအထမားသာ ကငသးေနသညက ေတြ႔ ရခရပါသည။ အႀကးစားသတတြငး လပငနးမား၌ပငလင ထကသ႔ ညဖငးသည အေလအထမားကငသးလကရၿပး ေကာငးမြနသညအေလအထမာ အနညးငယသာရသညက ေတြ႔ရရပါသည။ ႏငငတစဝမးရ ဓာတသတတး ေဖာထတလပေရး လပငနးအသးသးမ သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႔အခြငအေရးအေပၚ ကေရာကသည ကယျပန႔ ေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားက မတတမးျပခပါသည။ ဤလကေတြ႔အေျခအေနက ျမနမာသတတြငး လပငနး အေပၚ ျပညသလထ၏ ႐ႈျမငပမားက ဆးဝါးသြားေစခပါသည။ ဆလသညမာ အကယ၍ ျမနမာသတတြငးလပငနး သည ႏငငေတာဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အျပသေဘာပပးေပးမည လပငနးအျဖစသ႔ ေျပာငးလတးတကလာေစရန အစးရ၊ စးပြားေရးလပငနးမားႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမား၊ အရပဘက အဖြ႔အစညးမားအေန ျဖင အေရးပါသညအဆငမားေဆာင႐ြကရန လအပၿပး လကရဆးကး သကေရာကမႈမားက ေျဖရငးေပးရန၊ ေကာငးမြနေသာ အေလအထမား ကငသးလာေရး ေဆာင႐ြကရန လအပမညျဖစပါသည။ ကငတြယေျဖရငးရမည အဓကစနေခၚမႈငါးရပက ေအာကတြင ေဖာထတထားပါသည။

က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးက ဓာတသတထတလပမႈ ကြငးဆကအတြငး ထး ေကာက၊ ေ႐ႊႏင ခမျဖ စမးသပတငးတာျခငးႏင ထတလပျခငး အဆငမားက အဓကေလလာထားပါသည။ ဤ သတအမးအစားမားက ေရြးခယရျခငးမာ ျမနမာဓာတသတ တးေဖာထတလပေရးလပငနး၏ ဝငေငြမာ အဓက အားျဖင ေကာကစမးႏင ေကာကမကထတယျခငးမရရေနသညအျပင အျခားေသာ ဓာတသတ တးေဖာထတလပ

16 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

ျခငးမားမာလညး ဖြ႔ၿဖးလာေနေသာေၾကာငျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ေကာကစမးႏင ေကာကမကတးေဖာထတလပ ေရးလပငနးအတြငး သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႔အခြငအေရးမားအေပၚ သကေရာကမႈမားအား ျပညတြငးႏင ႏငငတကာကပါ သသသာသာ အာ႐စကမႈက ခလာရပါသည။ သ႔ေသာ အျခားေသာ ဓာတသတအမးအစားမား တးေဖာထတလပေရးလပငနးရ သကေရာကမႈမားကမ တညသည စစေဆးေလလာမႈမား မရေသးပါ။

၎ဓာတသတ သးမးအတြက က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးတြင တရားဝငလပငနး မား (တရားဝငခြငျပထားသည အႀကးစားႏင အေသးစား သတတြငး လပငနးမား) က ထညသြငးစဥးစားထားသကသ႔ တရားမဝင (လကလပလကစား ဓာတသတတးေဖာထတလပေရး) လပငနးမားႏင အဆပါႏစမးလးႏင ဆက ႏြယသည က႑မား၏ ဆကစပသည သကေရာကမႈမားကလညး ထညသြငးစဥးစားပါသည။ တရားဝငမဟတေသာ လပငနးက႑မားမ ယၾကညေလာကေသာ ခငမာသညအခကအလကမား မရရႏငေသာလညး MCRB ၏ ကြငးဆငးသေတသနျပလပျခငးႏင အျခားရငးျမစမားအရ အထကပါ ဓာတသတ သးမးအတြက တရားဝငမဟတေသာ လပငနးက႑မား၏ အစတအပငးက ႀကးမားသညက ၫႊနျပေနပါသည။ တရားဝငမဟတေသာလပငနးမား၏ အခနးက႑ႏင တးျမငလာေသာ ၎၏ တရားဝငျဖစမႈအလားအလာမားက က႑အလက သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးအတြငး အေရးႀကးေသာ ေဆြးေႏြးခကမားအျဖစ ရေနၿပး ျမနမာဓာတသတတြငး လပငနး က႑အတြက ေရ႕ဆက စကားဝငးမားႏင လပငနမားျပလပရန အခကမားအေနျဖင ပါဝငေနပါသည။

က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးက စမကနးအဆငသကေရာကမႈက အေသးစတ အက ျဖတေလလာဆနးစစျခငးထကပလြန၍ စမကနးအဆင၊ ဆကစပသကေရာကမႈအဆငႏင လပငနးက႑ အဆင ဆၿပး အဆငသးဆငက ေလလာဆနးစစထားပါသည။ ဆလသညမာ သတတြငးလပငနးက႑၏ သကေရာကမႈ မားအား ေလလာဆနးစစျခငးက သတတးေဖာေရးလပငနးမား၊ သတတြငးလပသားမားႏင လမႈအသငးအဝငး အေပၚ သကေရာကသညလပေဆာငခကမားက ေဖာထတသကသ႔ က႑တစခလး၏ သကေရာကမႈမားႏင လ႔အခြငအေရး အေျခအေနမားကလညး အကျဖတ ေဖာထတ ထားပါသည။ ပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ ထခကမႈဆနးစစေလလာခက (ESIA)၏ လပေဆာငပအဆငဆငအတငး အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရးႏင အလပသမားဆငရာ စခနစႏႈနးမားႏင ကလသမဂၢ၏ စးပြားေရးႏင လ႔အခြငအေရး ဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမား ကသ႔ အဓက ႏငငတကာ မေဘာငမားႏငအည ေရးဆြျပလပထားပါသည။ က႑အလက သကေရာကမႈမားအား ဆနးစစေလလာျခငး၏ သေတသနလပငနးမားက သတငးအခကအလက၊ စာ႐ြကစာတမးႏင မတတမးမားအား ေလလာျခငးႏင ကြငးဆငးေလလာျခငးမားအေပၚ အေျခခ၍ ၁၂ လေကာၾကာကာလအတြငး ေဒသ ၈-ခရ ဓာတ သတ တးေဖာထတလပေရးလပငနး ၄၁ ခ ႏင ပါတသကဆကႏြယသ ၁၃၇၈ ဥးတ႔က ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား ျပလပျခငးႏင ရနကနတြင အမားျပညသႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြႏစႀကမျပလပျခငးတ႔ျဖင ေဆာင႐ြကခပါသည။ ကြငးဆငးသေတသနတြင အစးရ၊ စးပြားေရးလပငနး၊ အလပသမားမား၊ ကပနးလပသားမား၊ ေဒသခလထမား၊ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားႏင အျခားေသာ ပါတသက ဆကႏြယသမားက ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငးမားပါဝငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင တာဝနယမႈရေသာ သတတးေဖာေရးလပငနးမား ျဖစလာရနအတြက အဓက စနေခၚမႈ ငါးရပမာ-

၁။ သတတြငးလပငနးႏငဆကႏြယသည မဝါဒမား၊ ဥပေဒမား၊ စညးမဥးစညးကမးမားမာ ရငးလငးမႈမရျခငး ႏငတာဝနယမႈရေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈျဖစလာေစရန အဟန႔အတားမား ရေနျခငး။

လကရ ဥပေဒဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမားျပငဆငသညလပငနးစဥမားတြင ဥပေဒဆငရာ အခငးအကငးမာ အလငအျမနေျပာငးလလကရၿပး သတတြငးလပငနးက႑အတြကလညး အလားတေျပာငးလမႈမား ရပါသည။ ၎အေျခအေနက ဆကစပသည မေသခာမႈမားကဖနတးေပးသည။ အသစေရးဆြထားေသာဥပေဒမား၊ စညးမဥး စညးကမးမားမာ လကေလာ ညေထြကကညမႈမရေပ။ ဥပေဒတစခႏငတစခၾကား ကကညမႈမား အားနညးျခငးႏင

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 17

တစခါတစရတြင ေတာငးဆမႈမားသည ဆန႔ကငလကရေနျခငး သ႔မဟတ ကြလြမႈမားရေနျခငးမားပင ျဖစေန တတပါသည။

ဥပမာအားျဖင ဓာတသတလပငနးမားႏင ေရထြကရသည အရငးအျမစမားအၾကား ခြငျပေပးႏငမည အကြာအေဝး အတြက ၂ဝ၁၂-ခႏစပတဝနးကငထနးသမေရးဥပေဒတြင ေဖာျပထားေသာ ျပညေထာငစအဆင လအပခကမား ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငက ခြငျပေပးေနမႈတ႔အၾကား ကြျပားေနသညက ကြငးဆငးသေတသနျပရာ၌ ေတြ႔ရခပါသည။ သတတြငးနညးဥပေဒမားႏင ပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငးဆငရာ လပထးလပနညးတ႔ အၾကားတြငလညး ကြလြခကမား ရေနပါသည။

ထ႔အျပင ဓာတသတစမကနးမားအေပၚ ႀကးၾကပစစေဆးရမညတာဝနမားမာ လကရဥပေဒမားႏင ျပဌာနးခက မားအရ ရငးလငးမႈမရပါ။ ဥပမာအားျဖင ဓာတသတတးေဖာထတလပသည စမကနးမားတြင သဘာဝပတဝနးကင၊ ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရယကငးရငးေရးႏင လပငနးခြငအေျခအေနမားအေပၚ ႀကးၾကပစစေဆးရနအတြက မညသည အစးရအာဏာပငက တာဝနရသညဆသညအေပၚ ရငးလငးမႈမရပါ။ ထသ႔လစဟာမႈမားႏင ကြလြမႈမားက ႀကး ၾကပရမည အစးရဌာနမားအတြက ျပနာတစရပျဖစသလ ျပဌာနးခကတစရပက ခမတေပးထားသည သတ မတခကမားအတငး ဥပေဒႏငအည လပငနးေဆာင႐ြကမည စးပြားေရးလပငနးမားအတြကလညး ျပနာ တစရပ ျဖစပါသည။

ဓာတသတတးေဖာထတလပသမားက မညသညက အတအကလကနာရမညဆသညႏင ပတသက၍ သယ ဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန (MoNREC) ထမ လမးၫႊနခကမား အားနညးေနသည ကလညး ကြငးဆငးသေတသနအရ ေတြ႕ရခပါသည။ ရငးလငးသညလမးၫႊနခက မရေသာေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင၊ ၿမ႕နယအဆငအပခပသမား၊ ကမၸဏမားအတြက ဓာတသတလပငနးမားတြင ကငသးရ မညစႏႈနးမားႏင ပတသက၍ ေသခာေသာ အေျခအေနတစခရရရန ခကခပါသည။ ျပညေထာငစအဆငဥပေဒ သ႔မဟတ စညးမဥးစညးကမးမားက အေျခခထားျခငးမရသညအျပင လအပသညဟ မထငရေသာလညး ဓာတသတလပငနး ကမၺဏမားမ (အထးသျဖင စမးသပတငးတာျခငး ကာလအတြက) ၿမ႕နယအဆငတြင လကနာရမညအခကမားစြာ ရေနသညက ကြငးဆငးသေတသနအရ ေတြ႔ရခရပါသည။ အခ႕ျပညနယႏင တငး ေဒသႀကးမားတြင အဆငျမငအရာရႀကးမားက တရားဝငအခြငအာဏာရမေနဘ သ႔မဟတ ရငးလငးေသာ အေၾကာငးျပခကရမေနပ ခြငျပခကက တားျမစျခငးမား ရေနပါသည။ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင အတတကျဖစ ရပမားေၾကာင ဓာတသတလပငနးမား ေဆာင႐ြကခြငျပရနေၾကာက႐ြ႕ျခငး သ႔မဟတ ခြငျပခကေပးျခငးအေပၚ တာဝနယရနေၾကာက႐ြ႕ျခငးမား ျဖစလာေစပါသည။

ဤအစရငခစာတြငမတတမးျပထားသည ျမနမာသတလပငနး၏ ကယျပန႔ေသာအႏႈတသေဘာ သကေရာကမႈ မားက နားလညသေဘာေပါကႏငသကသ႔ လပငနးေဆာင႐ြကသမားအတြက မေသခာမႈမားကလညး ျဖစေပၚေစ ပါသည။ ၎တ႔တြင ယခငကျမနမာႏငငက ေရာငၾကဥခသည ႏငငျခားကမၸဏမားပါဝငၿပး လပငနးက႑အတြငးသ႔ အေလအထေကာငးမား ယေဆာငလာရန၊ လပငနးက႑အတြက စသတမတခကမား ျမႇငတငေပးရန လအပေန ပါသည။ လပငနးမားေဆာင႐ြကရာတြင ပတဝနးကင၊ လမႈေရးအေျခအေနမားႏင လကေလာညေထြစြာျဖင ေငြေၾကးအရ သငတငေလာကပတမႈရေသာ လပငနးမားေဆာင႐ြကႏငရန ဓါတသတ လပငနး ကမၸဏမားအတြက ရငးလငးေသာ၊ ေသခာေသာ ဥပေဒျပဌာနးခကမားႏင သတမတခကမား လအပပါသည။ အစးရမဝါဒႏင အတညျပမႈဆငရာ လပထးလပနညးမားက ရငးရငးလငးလငးမရသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသး သးႏင ၿမ႕နယမားအၾကား ကြလြမႈအဆငျမငမားေနေစၿပး စမအပခပမႈ စရတႏင အကငပကခစားႏငသည အႏရာယလညး ျမငမားလကရပါသည။ ကမၸဏမားအတြက ခြငျပခကေပးသညလပငနးစဥမားက စစဥေရးဆြႏင ျခငးမရသလ ျပညေထာငစအဆငရ သတတြငးလပငနးအား စမအပခပသမားက ထေရာကစြာ ေျခရာခလကႏင ျခငးလညး မရေသးပါ။

18 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

မေသခာ၊ မေရရာေသာ ဥပေဒေရးရာႏင စညးမဥးစညးကမးမားက တာဝနယမႈရေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ေရရည တညတေသာ ဓာတသတလပငနးအေလအထမားျဖစလာရန ေႏာငေႏးေစမႈမား သသသာသာ ျဖစလကရပါ သည။ ျမနမာႏငငအေနႏင တာဝနယမႈရေသာ ဓာတသတလပငနးရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ဆြေဆာငလပါက၊ အတတျပနာမားက ေျဖရငးေဆာင႐ြကလပါက ၂ဝ၁၅-ခႏစ ဥပေဒတြငပါရသည အေျခခအားနညးခကမားက ၾကည႐ႈေလလာၿပး အမးသားအဆင ဓာတသတသယဇာတမဝါဒတစခ လအပသညဟေတြးစၿပး၊ စတင အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရနလအပပါမည။ ၎ကလပေဆာငရာတြင ၁၉၉၄-ခႏစႏင ၂ဝ၁၅-ခႏစ သတတြငးဥပေဒမားကသ႔ မဟတဘ ဆနးသစေသာ သတတြငးဥပေဒက ရႏငၿပးသား ေခတစနစႏငညသည ဥပေဒပစမားအတငး မၾကမးေရးဆြရန လအပပါသည။

တစခနတညးမာပင အစးရအေနႏင ဓာတသတလပငနးမားအတြက ဆေလာသညဥပေဒမားႏင ျပဌာနးခက မားကကကညရန ခနညႇေပးျခငးက အလငအျမနေဆာင႐ြကေပးရန လအပသကသ႔ လအပခကမားက ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးႏင ၿမ႕နယအဆငအာဏာပငမား၊ ဓာတသတလပငနး ေဆာင႐ြကသမားႏင အလားအလာရသည ရငးႏးျမႇပႏသမားထသ႔ ရငးလငးစြာ ဆကသြယအသေပးရနလညး လအပေနပါသည။

၂။ သတတြငးလပငနးမ သဘာဝပတဝနးကင၊လမႈေရးႏင လ႔အခြငအေရးမားဆငရာ သကေရာကမႈမားအား ေစာငၾကညျခငးႏင ကငတြယေျဖရငးရန တာဝနရသညအစးရႏင စးပြားေရးလပငနးမား၏ စြမးေဆာင ရညမာ အကန႔အသတရေနျခငး။

အစးရႏငကမၸဏ ႏစဥးႏစဖကလးတြင သတတြငးစမကနးမားႏင လပငနးမား၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ထေရာကစြာ ေစာငၾကညႀကးၾကပ၊ ကငတြယေျဖရငးႏငမည နညးပညာ စြမးေဆာငရညႏင လ႔စြမးအားအရငး အျမစ အားနညးမႈမားရေနေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ၎တြင ေအာကပါ အခကမားပါဝငသည -

• အကးဆကမားက ေစာငၾကညႀကးၾကပျခငးႏင ကငတြယေျဖရငးရန တာဝနရသည အစးရဝနထမးႏင ကမၸဏဝနထမးမားတြင နညးနာအတတပညာႏငဆငသည စြမးေဆာငရည ပငးကြာဟခကမား၊

• အဆပါလပငနးမားအတြက ဝနထမးလေလာကမႈမရျခငး၊

• ထေရာကေသာ ေစာငၾကညေလလာမႈျပလပႏငရန လအပသညကရယာမားမရျခငးႏင

• သတငးအခကအလကမတတမးယရန၊ သတငးေျခရာခရနႏင ျပနလညတ႔ျပနရနအတြက ထေရာက ေသာ စမခန႔ခြမႈစနစမားမရျခငး။

ဥပမာအားျဖင က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး ကြငးဆငးသေတသနအတြက ေရာကရ ခသည ကမၸဏမားအနကမညသ႔တြငမ လထဆကဆေရးလပငနးအတြက လပေဆာငခကမား၊ ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးေရးဆငရာ ျဖစရပမားအား အစရငချခငးအတြက စနစကေသာ စမခန႔ခြမႈစနစမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငေစာငၾကညေရးမဟာဗဟာႏင အေလအထမားရ မေနၾကပါ။ အစးရပငးတြင သတတြငးလပငနးမား ႏင အကးဆကမားက ေစာငၾကညႀကးၾကပႏငမည စြမးေဆာငရညမာ အကန႔အသတရေနၿပး သးျခားကစၥရပမား အေပၚ (ဆလသညမာ ပတဝနးကငဆငရာ၊ ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးဆငရာ၊ အလပသမား ဆငရာစႏႈနးမား) ေစာငၾကညႀကးၾကပရနအတြက တာဝနဝတရားမားရငးလငးမႈမရျခငးက ပမဆးရြားေစပါသည။ တရားမဝင သတလပငနးက႑မားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မား (EAOs) ထနးခပထားသည ေဒသ မားရ လပငနးမား၊ သတတြငးလပငနးေနရာမားတြင ထေရာကေသာ ေစာငၾကညႀကးၾကပမႈ လးဝမရျခငးမာ ပမ ဆးရြားေနျခငးျဖစပါသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔မားက သတလပငနးမားတြင ထတလပမႈဆငရာ၊ ဘ႑ာေရး စစဥထားရမႈဆငရာ ကစၥမားတြငမားစြာ ပါဝငထနးခပထားေသာလညး ၎လပငနးမားအတြက ပတဝနးကငဆငရာ၊ လမႈေရးဆငရာႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ စႏႈနးမားသတမတေပးျခငး၊ ၎စႏႈနးမားအတငး ေဆာင႐ြကျခငးႏင အကးဆကမားက ေစာငၾကညေလလာျခငးမာ အနညးငယပင ေတြ႔ရရပါသည။

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 19

ESIA လပငနးစဥႏင ESIA လပငနးပပးသမား၏ စြမးေဆာငရညအကန႔အသတမားကလညး အေရးႀကး ကစၥရပ အျဖစ သတမတေဖာထတခပါသည။ က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး၏ အစတအပငး အျဖစ ESIA အစရငခစာမားက ျပနလညဆနးစစျခငးႏင အဆပါအစရငခစာမား ေရးသားသညလပငနးစဥမား အေပၚ ကြငးဆငးသေတသနျပလပျခငးအျဖစ ဆနးစစျခငးႏစခလးအရ ေဒသခ ESIA အတငပငခပဂၢလမား၏ သသာသည အားနညးခကမားက ေတြ႔ရခပါသည။ အထးသျဖင ၂ဝ၁၅-ခႏစ EIA လပထးလပနညးတြင ရငးလငး ေသာ လမႈေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားလအပေၾကာငး ထညသြငးထားေသာလညး ESIA မားရ “လမႈေရးဆငရာ” ႐ႈေထာငမားက လႊမးၿခမႈက “ပတဝနးကငဆငရာ” ႐ႈေထာငမားႏင ႏႈငးဆပါက မားစြာအားနညးေနပါသည။ ယေန႔ထေဆာင႐ြကေနေသာ ESIA မား၏ အစတအပငးျဖစသည ေဆြးေႏြးၫႏႈငးမႈမားႏင ခတဆကေဆာင႐ြကမႈလပငနးစဥမားတြင အကန႔အသတမားစြာရေနသညက သကေသျပေနပါသည။ ဥပမာ ပပးေသာသတငးအခက အလကက ပါဝငတကေရာကသမားနားလညႏငရန ပညာရပဆနလြနးျခငးႏင/ သ႔မဟတ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးပြမား က ေဒသဘာသာစကား(မား)ျဖင ေဆာင႐ြကမႈ မျပျခငး။

ESIA မားႏင ဆကႏြယသည စမခန႔ခြမႈအစအစဥမားက သတတြငးလပငနးမားရ ဆးကးသကေရာကမႈအေပၚ အဓပၸာယျပညဝစြာ ကငတြယေျဖရငးႏငမည အေထာကအကမားက ေဆာငရြကမညဆပါက ESIA မား၏ လကရ အားနညးခကမားက အထးသျဖင ေဒသခဝနေဆာငမႈ ပပးေပးသမားက ဥးတညေျဖရငးေပးရမညျဖစသည။ ေဒသခ ESIA ပပး ေပးသမား၏ စြမးေဆာငရညျမႇငတငျခငး၊ ESIA မားႏင ဆကႏြယသည စမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား က ဆနးစစရနတာဝနရသည အစးရဌာနဆငရာပဂၢလမား၏ စြမးေဆာငရည ျမႇငတငျခငးလပငနးမားက ဖြ႔ၿဖး ေရးလပငနးမားလပေဆာငေနသည မတဖကအဖြ႔မားက ကညေထာကပရနမာ ဥးစားေပးက႑ျဖစပါသည။

၃။ ဓာတသတလပငနးေၾကာင႕ ျဖစေပၚလာေသာ သဘာဝပတဝနးကင၊ လမႈေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ထခကမမား ေဒသခမားအပၚ သကေရာကျခငး။

ဓာတသတလပငနးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ေရာငလြလ႔မရႏငသည သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားက ေလာခႏငေရးအတြက လပေဆာငရာတြင ကနကမႈမားလညး ရပါသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငရ ထေကာက၊ ေရႊႏငခမျဖတေဖာေရး တရာဝငတးေဖာေရးက႑ပငလင ထလပငနးေၾကာင ျဖစ ေပၚလာေသာ ေဘးထြကဆးကးသကေရာကမႈမားက ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးေဆာငရြကသမားက ခစား ကခရျခငးမရဘ ယငးေဒသရေဒသခႏင သဘာဝပတဝနးကငကသာ သကေရာကခစားေနရပါသည။ မညသပင ျဖစေစ ျမနမာႏငငအတြငး တရားဝငဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးမားသည အထးသျဖင ဓာတသတေစးႏႈနး မားကသညအေခၚမးတြင အျမတအစြနးရရမႈ နညးပါးပါသည။ အျခားေသာ ကနကစရတမားျဖစသည လငစင ေၾကး၊ အခြနမား၊ တးေဖာေရးေျမေနရာ ငာရမးစရတႏင အျခားဌာနဆငရာအဆငဆငလပေဆာငရၿပး မခန႔မနး ႏငေသာ လငစငခြငျပခကရရေရးအတြက သးစြရေသာ စမခန႔ခြဆငရာ ကနကစရတစေသာ ကနက စရတမား သည ႀကးမားပါသည။ ယငးကနကစ႐တမားအျပင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕မားထနးခပထားေသာ ေနရာမား၌ အစးရလၿခေရးအဖြ႕မားမားသ႔ ေပးရျခငး၊ သ႔မဟတ လကနကကငအဖြ႕တစဖြ႕အားေပးရျခငး စသညမနးဆရခကခေသာအေျခအေနမားႏင ေဒသရသကဆငရာဌာနမားက တရားမဝငးေပးေခရျခငးႏင ယငးတ႔ထမ ေတာငးဆမႈမားေၾကာင သတတြငးတးေဖာေရး ကနကစရတမာ ပမမားျပားေနျခငးျဖစပါသည။

အကယ၍ ျမနမာအစးရအေနျဖင ဓာတသတလပငနးက႑ထမမဖြ႕ၿဖးလာေစရန ရညရြယပါက ဓာတသတ တး ေဖာေရးလပေဆာငရာတြငျဖစေပၚလာမည အကးအျပစမားက မညသ႔မညပ ရငးႏးျမႇပႏသတ႔က တာဝနယ ကခေစမညဆသညက ျပနလည ဆနးစစသငပါသည။ ဤဓာတသတတးေဖာေရးလပငနး လပကငေရးဆငရာ သကေရာကမႈအကးအျပစမားက ျပနလညဆနးစစၿပးလပငနးအေနျဖင ျပနလညထနးညေပးရန လအပေနပါ သည။ ဤသ႔ လပေဆာငျခငးအားျဖင သတတြငးလပငနးေဆာငရြကသမားက သတတးေဖာေရးလပငနးမား

20 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

လပကငရာတြင ေကာငးမြနၿပး ေရရညတညတတ သဘာဝပတဝနကငဆငရာႏင လမႈေရးဆငရာ သကေရာကမႈ မားကပါ ထညသြငးအေလးထားလပေဆာငမည တာဝနယမရေသာ ရငးႏးျမပႏမႈအေလအကငမားက ကငသး ေစႏငမာျဖစပါသည။ ထသ႔လပေဆာငႏငရနအတြက သတတြငးလပငနးဆငရာ စႏႈနးမားက သတမတျပဌာနး၍၊ ယငးသတတြငးလပငနးဆငရာ လငစငေၾကး၊ အခြနႏင အျခားအဖးအခမားေပးေခရမည စနစမားက သငေတာ သလေျပာငးလၿပးဆြေဆာငမႈရေသာ သတတြငးတးေဖာေရး က႑ရငးႏးျမပႏမႈ အေျခအေနေကာငးတစခ ဖနတး သငပါသည။ ဤသ႔ခညးကပမႈသည လကရသတတြငးလပငနးအေနျဖင သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားအတြက ဥပေဒမားအတငး စညးစနစကက တာဝနယလကနာလပေဆာငရမညဆပါက စးပြား ေရးအရ တြကေခကေတာမည မဟတသညက သရနားလညထားရမည ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင လကလပလကစား သတတြငးလပငနးမား ေရရညတညတႏငမႈႏင ထလပငနးမားက တရာဝငလပကငႏငေရး အေၾကာငးအရာမားက ေမးခြနးထတ စဥးစားေစမညျဖစသည (ေနာကပငးတြင ထပမေဖာျပထားပါသည)။ အကးအျမတခြေဝျခငး ပါဝင သည သတသယဇာတဆငရာ မဝါဒ ေရးဆြျခငးသည အဆပါ အေၾကာငးရာမားက ျပနလည ဆနးစစေစသညအျပင ကယျပန႔၍ ေရရတညတေသာ သတတြငးလပငနးက႑ဖြ႕ၿဖးလာေစလက ယငးသတတြငးလပငနးေၾကာင ျဖစ ေပၚလာေသာ အကးအျပစမားက ျပနလညထနးညႇ မေဝသကေရာကေစမာ ျဖစပါသည။

၄။ ပဋပကၡျဖစပြားရာေဒသမားရ သတလပငနးဆငရာ အပခပမႈစနစမာ လြနစြာျပနာ ရေနျခငး။

တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား (EAOs) ထနးခပထားသည ေဒသမား၊ သ႔မဟတ ခငမာေသာ EAO ရေနသညေဒသမားရ ဓာတသတလပငနးမားႏင လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားက ညဖငးစြာ စမအပခပလကရသည (အပငး ၅.၆။ ပဋပကၡႏငလၿခေရး အခနး-၆ တြင ထပမၾကည႐ႈပါ)။ အထကတြငေဖာျပခသညအတငး ဤေဒသ မားရ လပငနးလညပတမႈမားက တရားဝငႏင တရားမဝငေပးေခရမႈမား၊ လာဘေပးလာဘယမႈမားျဖင ႐ႈပေထြး ယကႏြယလကရေနပါသည။ ယယြငးေနေသာ ပတဝနးကငဆငရာႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အေလအထမားမာ ျဖစ႐းျဖစစဥပင (ဥပမာ-လကလပလကစား ေ႐ႊကငျခငးတြင ေဘးကငးေရးက ထညသြငးစဥးစားျခငးမရဘ ျပဒါးက အသးျပျခငး)။ ဤေဒသမားရလပငနးလညပတမႈအေပၚ EAO ၏ စမအပခပမႈက သတထတလပေရးႏင ဘ႑ာေရးစစဥေဆာင႐ြကမႈအေပၚသာ အဓကအာ႐စကၿပး ပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာ ေဘးအႏရာယကငး ရငးေရးအေပၚ အနညးငယသာအာ႐စကပါသည။ ထအခကမာ တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာ တစာခပ(NCA) တြင EAO မားက ၎တ႔၏သကဆငရာ ေဒသမားရ ပတဝနးကငႏင လမႈေရးကာကြယေစာင ေရာကမႈအတြက တာဝနရသညဆသညအေပၚ ရငးလငးစြာလကခသညႏင ကြျပားသညအေျခအေန ျဖစေနပါ သည။

ၿငမးခမးေရးစကားဝငးအတြငး EAO မားႏငအျခားသမားက တငသြငးေဆြးေႏြးေသာလညး ေျပလညမႈ မရရေသး သညကစၥတစရပမာ ဘ႑ာေငြခြေဝေရးျဖစသည။ ဓာတသတစမကနးမား၊ လပငနးမားႏင ဆကစပသည အကး ဆကအမားစက ၎လပငနးတညရရာေဒသ၌သာ ႀကေတြ႔ရသညအတြက ရရသညအကးအျမတမားက ေဒသခ မားထ ပမေရာကရရမညျဖစသည။ ႏငငတကာ အေတြ႔အႀကမားအရ ေဒသခမားအတြက အမနတကယ အကး ေကးဇးမား ခြေဝေပးျခငးအျပင အစးရ၏ စြမးေဆာငရညအကန႔အသတရေနသည အေျခအေနမား၌ ေဒသတြငး အကးအျမတခြေဝျခငးမ ရလဒအမးမးရေနေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ အနာဂတဖကဒရယႏငင၏ အစတအပငး အျဖစ ဘ႑ာေငြခြေဝေရး စစဥထားရမႈမားအေပၚ အထးဂ႐ျပရန လအပသကသ႔ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ သ႔မ ဟတ ျပျပငေျပာငးလလာေသာ ဥပေဒစညးမဥးစညးကမးမားတြင ေဖာျပေတာငးဆထားျခငး မရေသးေသာလညး အကးအျမတေဝမျခငးႏင အကးအျမတ ခြေဝအသးချခငး၊ လမႈအသငးအဝငးဖြ႔ၿဖးေရး သေဘာတညမႈမား (CDAs)ႏင အေျခခအေဆာကအအမားအား ေဝမျခငး သ႔မဟတ ေဒသအေျခအေနႏငကကညသည အလပခန႔ ထားေရးဆငရာ လအပခကမားမာလညး တျခားေသာအခြငအလမးမားျဖစပါသည။ ၎တ႔က လပသမားမားႏင

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 21

ေဒသခလထမား အတြက ဓာတသတလပငနးမားမ အကးေကးဇးမားက ရရေစႏငသည အလငျမနဆး လပငနး မားလညး ျဖစႏငပါသည။

၅။ သတတြငးလပငနးက႑တြင တရားမဝငတးေဖာမႈမား ကယကယျပန႔ျပန႔ လပေဆာငေန ျခငးအား ကငတြယေျဖရငးရန လအပေနျခငး။

ျမနမာသတတြငးလပငနးက႑ရ လပငနးအမားစသည တရားမဝငလပငနးက႑အျဖစ လပကငလကရေၾကာငး MCRB ၏ ကြငးဆငးသေတသနက အတညျပခပါသည။ တရားမဝင လပငနးက႑တြင လကလပလကစား ဓာတသတလပငနးအမားစပါဝငသကသ႔ EAO မားက တစစတတစပငးအားျဖင သ႔မဟတ လးဝထနးခပထားသည ေနရာမားရ အႀကးစားသတတြငးလပငနးမားလညးပါဝငပါသည။ လကလပလကစားသတလပငနးသည ျမနမာ ႏငငတဝမးရ မားစြာေသာ လမႈအသငးအဝငးမားအတြက အလပအကငႏင အသကေမြးမႈဆငရာ ရငးျမစတစခ ျဖစပါသည။ သ႔ေသာလညး လကလပလကစားဓာတသတလပငနးက လပသားမား၊ လထမားႏင ပတဝနးကင အေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမားစြာျဖင ဆကႏြယေနၿပး ပဋပကၡျဖစမႈ၊ တရားမဝငေပးေခမႈတ႔ႏငလညး ခတဆက လကရပါသည (အပငး ၅ တြငၾကညပါ)။ တရားမဝငလပငနးက႑ျဖစမႈသည ျမနမာစပြားေရးအေပၚတြင ႐က ခတမႈမားရၿပး ဘ႑ာေငြရရမႈက ႁမငတငႏငစြမးမရျခငး၊ ခငမာေသာ အလပအကငအခြငအလမးမား ဖနတးေပး ႏငမႈ မရျခငးႏင ပမကယျပန႔ေသာ စမအပခပမႈမားမလပေဆာငႏငျခငးကသ႔ အကးသကေရာကမႈမား ရေန ပါသည။ ဥပမာ - ႀကးၾကပမႈ အားနညးျခငး၊ လာဘေပးလာဘယ မႈမားရျခငး၊ ပဋပကၡျဖစပြားျခငး။

သတတြငးလပငနးက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အလားအလာကရရႏငရန လကလပလကစား ဓာတသတလပငနးက ႏငငစးပြားေရးအတြငး ေပါငးစပျခငးႏင အႏရာယရေသာအေလအထမား ေလာခေရးတ႔အတြက ႀကးစားအား ထတမႈမားက အလြနအေရးႀကးပါသည။ ၂ဝ၁၅-ခႏစက ျပငဆငေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒႏင အဆျပထား ေသာ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ျမနမာသတတြငး နညးဥပေဒတြငေဖာျပထားေသာ ပမာဏေလလာခကမားအရ လကလပ လကစား ဓာတသတလပငနးက သးျခားလပငနးအမးအစားအျဖစ အသအမတျပထားပါသည။ နညးဥပေဒ မၾကမးက ကနဥးေလလာခကအရ လကရ လကနာေဆာင႐ြကရနမာ ဝနထပဝနပး ျဖစေနပါသည။ ဥပမာ- လကလပလကစားသတလပငနးေဆာင႐ြကသမားက ကနဥးပတဝနးကငထခကမႈဆနးစစျခငး (IEE) ေဆာင႐ြကရန လအပခကတစရပျဖစၿပး ၎ကေဆာင႐ြကရနအတြက လကလပလကစား သတလပငနးေဆာင႐ြကသမား အေနျဖင ျပလပရပါက စးပြားေရးအရ တြကေျခကကမညမဟတပါ။ ထ႔ေၾကာင လကလပလကစား ဓာတသတ လပငနးမားအတြက သးျခားနညးဥပေဒတစခက ျပလပရန အၾကျပလပါသည။

ျမနမာႏငငအတြငး လကလပလကစားက႑အတြက ရညရြယခကတစခ၊ မဝါဒတစခ၊ နညးဥပေဒတစခက ဖနတးေရးဆြရာ၌ ႏငငေတာအဆင၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင အစးရအာဏာပငမား၊ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕မား၊ ဓာတသတလပငနးကမၸဏမားႏင အေရးအႀကးဆးျဖစသည အလပသမားမား/ ရပရြာ အသငးအဝငးမားအပါအဝင မားစြာေသာ ပါဝငပတသတသမား အတတကြေဆာငရြကလပကငရန လအပပါ သည။ ဥပေဒေၾကာငးအရ တရားဝငျဖစေသာ လကလပလကစားသတလပငနးမားတြင လပငနး ေဆာငရြကသမား အတြက ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး၊ လၿခေရးႏင ပတဝနးကငဆငရာ စြမးေဆာငရညမား တးျမင လာေစျခငးႏင ပမေကာငးမြနေသာ အစးရပငး၏ႀကးၾကပမႈႏင အခြနေကာကချခငးတ႔ကသ႔ေသာ အလားအလာ မား ရေနပါသည။ သ႔ေသာ အဆပါလပငနးမား တရားဝငျဖစလာရနမာ စးပြားေရးအရမကလးမားလအပပါသည။ လကလပလကစား ဓာတသတလပငနးအေပၚ ကန႔သတျခငး သ႔မဟတ စးပြားေရးအရ အလြနခကခေစရန ျပ လပျခငး သ႔မဟတ လကလပလကစား သတလပငနးေဆာင႐ြကသမားက တရားဝငက႑အတြငးသ႔ ေပါငးစညး လာေစရန စမအပခပမႈအရ အလြနခကခေစျခငးမားျပလပပါက ၎က႑ကဆကလက၍ တရားမဝငျဖစေနေစရန တြနးအားေပးေနျခငးျဖစၿပး ထခကလြယသမားကသာ ဆကလကထခကေနေစမညျဖစသည။

22 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

က႑အလက သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးအစရငခစာအႏစခပႏင အဓကေတြ႕ရခကမား

ဤအစရငခစာက ျမနမာႏငငအတြငး သတတြငးလပငနးက႑၏ အေထြေထြအႏစခပ (အပငး ၂) ႏင လကရ လပငနး က႑အအေျခအေနႏငကကညေသာ ဥပေဒေရးရာ၊ မဝါဒေရးရာမေဘာင (အပငး ၃) တ႔ျဖင အစျပထား ပါသည။ ဆနးစစခသည ဥပေဒျပေရးဆငရာအဓကဖြ႔ၿဖးမႈမားတြင ၂ဝ၁၅-ခႏစ ျမနမာ သတတြငးဥပေဒက ျပင ဆငျခငးမားႏင ၂ဝ၁၈-ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အဆျပထားေသာ သတတြငး နညးဥပေဒမားအတြက ျပငဆင ခကမား ပါဝငပါသည။ ပတဝနးကငကာကြယေစာငေရာကေရး (EIA လပထးလပနညး ေနာကဆကတြအျဖစ)၊ ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးမားအတြက သတတြငးလပငနး သးသန႔ ဥပေဒျပေရးဆငရာမား တးတကလာေစရန လအပေနေၾကာငးကလညး ေဆြးေႏြးထားပါသည။ ႏငငတြငး စမအပခပမႈဆငရာဖြ႔စညးပမား လငျမနစြာ ေျပာငးလလကရသည အေျခအေနအတြငး မၾကာေသးမက တာဝနယထားသည MoNREC ၏ အခနးက႑ႏငတကြ ျပညေထာငစအဆင၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမ သကဆငရာအစးရ အဖြ႔မား၏ အခနးက႑မားကလညး ရငးလငးေဖာျပထားရပါမည။

ဘ႑ေငြမား၊ အလပအကင၊ ပဋပကၡစသညတ႔ကသ႔ က႑အဆငသကေရာကမႈမားက အပငး (၄) တြင သးသပ ထားပါသည။ ထအပငးတြင က႑အဆငစးပြားေရး သကေရာကမႈမားပါဝငၿပး ဓါတသတလပငနးက႑အတြငးမ အခြနေကာကချခငးႏင အခြနဘ႑ာရရမႈမား၊ ထတလပမႈခြေဝေရး စစဥမႈမား၊ ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမားအၾကား အကးအျမတခြေဝေရး၊ အလပအကင၊ စးပြားေရးအခြငအလမးမားႏင တရား မဝင သတလပငနးက႑ျမငမားမႈမား ပါဝငေနပါသည။ ဓာတသတလပငနးအေနႏင အခြနေကာကခမႈ၊ ဘ႑ာ ေငြရရမႈတ႔ႏငခတဆကလက စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈကပပးေပးရာ၌ အစးရ၏ စြမးေဆာငရည၊ ပဋပကၡႏင တရားမဝင ကနသြယမႈကသ႔ေသာ အခကမားက သသာေသာ အဟန႔အတားမားျဖစေနေၾကာငး က႑အလကသကေရာကမႈ ဆနးစစျခငက မးေမာငးထးျပထားပါသည။ ဓါတသတလပငနးက႑အတြငး ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ သေဘာတည ခကမား အသးျပျခငးႏင/သ႔မဟတ လငစငထတေပးသညလပငနးစဥႏင အေထြေထြ ဥပေဒအေပၚ ပမအားကး ျခငးတ႔ႏငမတညစြာပင ထတလပမႈအေပၚခြေဝစာခပမား (PSCs) သးစြျခငးႏင ဆကႏြယသည အကန႔အသတ မားက ေဆြးေႏြးထားပါသည။ တရားဝငမဟတေသာ လပငနးက႑မားျမငမားလာမႈက လကလပလကစား ဓာတ သတလပငနး၏ စးပြားေရးအလားအလာက ေႏာငေႏးေနေစပါသည။ ေခတမေသာသတတြငး Cadaster မရ ျခငးေၾကာင ျပနာမားရေနသညက မးေမာငးထးျပေနပါသည။

ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညနယ/တငေဒသႀကးအဆငတ႔အၾကား အကးအျမတခြေဝေရးျဖစသည ႐ႈပေထြးသည အေၾကာငးအရာက ဤအခနးတြငထညသြငးထားပါသည။ ေဒသခလထမားက ဓာတသတလပငနးမားထမ အကးအျမတမားရရေနသည ဥပမာအနညးငယက က႑အလက သကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငး၏ ကြငးဆငးသေတသနတြင ေတြ႕ရခၿပး ၎တ႔မာ ေဒသခမား၏ အလပအကငအခြငအလမးမားႏင ထတလပမႈ ကြငးဆကဖြ႕ၿဖးေရး(ေဒသအေျခအေနအတြငး)သ႔မဟတ လမႈအသငးအဝငးဖြ႔ၿဖးေရး သေဘာတညခက (CDAs) မားအျဖစပပးသည တရားဝင အကးအျမတခြေဝေရးမားျဖစသည။ အခ႕ေဒသမားတြင ေတြ႕ခရသည “စးပြားေရး လပငနးမား၏ လမႈေရးတာဝန (CSR)” အတြက သးစြျခငးဟသည မရငးလငးေသာ လအပခကမားအတြက သင သလခဥးကပမႈမးထက ေဒသခလပသားမားႏင လမႈအသငးအဝငးမား၏ အလပအကငအခြငအလမး၊ အေျခခ အေဆာကအအ၊ ဝနေဆာငမႈေပးျခငးဆငရာ လအပခကမားက ဥးတညေဆာင႐ြကေပးရန လအပပါသည။ စးပြားေရးလပငနးမား၏ လမႈေရးတာဝန (CSR) အတြက သးစြျခငးက တစခါတစရတြင စမအပခပမႈ ျပနာမား က ထပမျဖစေပၚေစပါသည။ ၎အစား ျမနမာႏငငအေနႏငကမၸဏမားက ေဒသအေျခအေနအတြငးႏင အကး အျမတခြေဝေရးတ႔မတစဆင “အကးအျမတခြေဝျခငး”တ႔ကေဆာငရြကရန တကတြနးအားေပးသငပါသည။ ထမ သာ ကမၻာလးဆငရာသတလပငနးမား၏ ေဆာငရြကမႈမားႏငအည လကပါႏငမည ျဖစသည။

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 23

ေဖာထတသတမတထားသည က႑အဆင စမအပခပမႈဆငရာအကးသကေရာကမႈမားတြင လငစငထတေပး ျခငးဆငရာ သတမတခကမား၊ စစတပ/ႏငငပငလပငနးမား (SOEs) ျဖစသည ဓာတသတလပငနးမား၏ စမအပခပမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈမားႏငဆကႏြယသည စနေခၚမႈမား ပါဝငသည။ မၾကာေသးမက ဥပေဒျပမႈမား၊ စညးမဥးစညးကမးခမတမႈမားတြင တးတကမႈအခ႕ ရခေသာလညး MCRB ၏ သေတသနအရ လပငနးမားအား ခြငျပခကေပးရာ၌ ရငးလငးမႈအားနညးေနေသးေၾကာငး၊ လကလပလကစားဓာတသတလပငနးေဆာင႐ြကသ မားက သတမတခကမားအတြငး အျပညအဝ ထညသြငးစဥးစားထားျခငးမရသည သးျခားစနေခၚမႈမားရေန ေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ မၾကာေသးမက ျမနမာႏငငတြငးထြကသယဇာတတးေဖာ ထတလပသညလပငနးမား ပြငလငးျမငသာမႈ ေဖာေဆာငေရး (MEITI) က ႀကးစားအား ထတမႈမားရေသာလညး ဓာတသတလပငနးအတြငးရ SOE မား၏အခနးက႑မာ ပြငလငးျမငသာမႈအားနညးေနဆျဖစၿပး သတတြငးလပငနးက႑ႏင စးပြားေရးအတြက ၎လပငနးဌာနမား၏ အခနးက႑မာ အလြနအေရးပါေနေသာေၾကာင လကရျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥ တြင ဥးတညေျဖရငးရမည စနေခၚမႈတစရပျဖစေနပါသည။

ဥပေဒႏငအညေဆာင႐ြကေစျခငး၊ သတတြငးလပငနးမားအား စစေဆးျခငးမားမ ကြာဟခကမားကလညး ဤ အခနးတြင ေဆြးေႏြးထားပါသည။ က႑အလကသကေရာကမႈမားအား ေလလာဆနးစစျခငးတြင ေဆြးေႏြးထား သညကစၥရပမားစြာတြင ဓာတသတလပငနးေဆာင႐ြကျခငးေၾကာငျဖစေပၚသည ပတဝနးကငဆငရာ၊ လမႈေရး ဆငရာႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ အကးဆကမားအေပၚ ထေရာကေသာ ေစာငၾကညေလလာမႈမား ပကကြက ေနျခငးက အေရးအပါဆးခ႕ယြငးခကမားမ တစချဖစပါသည။ ထေရာကေသာ ေစာငၾကညေလလာမႈ အားနညး ေနျခငး၏ အေၾကာငးရငးမားစြာ ရေနၿပး ေအာကပါတ႔ပါဝငပါသည -

• သးျခားကစၥရပမား ေစာငၾကပေလလာရနအတြက တာဝနဝတရားမားရငးလငးမႈအားနညးျခငး (ဥပမာ - သဘာဝပတဝနးကငႏင အလပသမားစႏႈနးမား)

• ဓာတသတလပငနးအာဏာပငမားႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရး တာဝနရသမားအၾကား ညႇႏႈငးမႈအားနညးျခငး။

• အစးရ၏ စြမးေဆာငရညႏင ဘတဂကအကန႔အသတရေနျခငး။

• လအပခကအသစမားႏငပတသက၍ ကမၸဏမားဘကမ အသပညာအားနညးေနျခငး (ဥပမာ - ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥမားႏင သတတြငးပတသမးမႈ အစအစဥမားအတြက လအပခကမား) ႏင

• အစးရ၏ ေစာငၾကညႀကးၾကပမႈ တာဝနဝတရားအသစမားကစတငရန ေႏာငေႏးေနျခငး (ဥပမာ - ပတဝနးကငစမခန႔ခြမႈအစအစဥမားက ေစာငၾကညႀကးၾကပရန တာဝနေပးအပခထားရသည အစးရ ေကာမတမား)။

ဓာတသတလပငနးမား၏ ဆးကးသကေရာကမႈကေရာငရားလပါက ထေရာကစြာကငတြယေျဖရငးလပါက အစးရ၊ ကမၺဏမား၊ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားအပါအဝင ပါတသကဆကႏြယသအားလးက ဤစနေခၚမႈမားက ဥးတည ေျဖရငးရနမာ ပထမဥးစားေပးျဖစရမညျဖစသည။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားထနးခပထားသညေဒသမားရ ဓာတသတလပငနးမားႏင ဆကႏြယသည စမအပခပမႈဆငရာ သးျခားစနေခၚမႈမားက ထညသြငးစဥးစား ေပးျခငးျဖင ဤအခနးက နဂးခပထားပါသည။

ေနာကဆးအေနျဖင ဤအခနးတြင က႑အဆင ပတဝနးကင၊ လမႈေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈ မားက ခြျခမးစတျဖာသးသပထားပါသည။ ၎တြင ပတဝနးကင၊ လမႈေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ သကေရာကမႈ မား၊ လမႈအသငးအဝငးဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ အကးအျမတခြေဝအသးချခငးႏင လပငနးခြငကနးမာေရးႏင ေဘး အႏရာယကငးရငးေရး (OHS) မား ပါဝငပါသည။

24 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

ၿခငၾကညလင ကြငးဆငးသေတသနက လကရအေျခအေန၌ ကမၸဏမား၏ပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားက စနစတက စမခန႔ခြႏငမညစနစမားမာ အကန႔အသတရေနသည သ႔မဟတ ျပညစလ ေလာကမႈမရသညက ေတြ႕ရခရပါသည။ သကေရာကမႈအား ေလလာဆနးစစျခငးမားက ပမတးျမႇင၍ ေဆာင ႐ြကလာၾကေသာလညး တစခါတစရ အထးသျဖင ရပရြာအသငးအဝငးႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား၊ ခတဆက ေဆာင႐ြကမႈမားတြင ေမာမနးစႏႈနးမားအတငး ျပညမေလမရပါ။ ေဘးအႏရာယေလာခေရးနညးလမးမားက ဆကလက အေကာငအထညေဖာမႈမားက စနစတကမရဘ ထထေရာကေရာက မတတမးျပထားျခငး၊ ေစာင ၾကညႀကးၾကပျခငး၊ ေနာကဆကတြ ႀကးၾကပျခငးမား မရပါ။ အလားတပင ကမၸဏမားက သးစြေနသည လထဖြ႔ၿဖး ေရးအတြကအသးျပမႈမားက သငသလေဆာင႐ြကေနျခငးျဖစသည။ ဥးစားေပးကစၥရပမားက ေရရညတညတေရး အတြက ေသခာေစမည ႏငငဖြ႕ၿဖးေရးႏင ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးအတြကလအပခကမား၊ ဥးစားေပးရနအခကမားႏင အည သတမတျခငးထက ရပရြာအသငးအဝငးမ ကမၸဏႏငအဆငေျပေသာ ေရြးခယထားသမားက ဆးျဖတေပး ၾကသည။ လပငနးခြငကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး ဥပေဒမားႏင စညးမဥးမားက ၿပးျပညစၿပး အစအစဥတက ကကညစြာရေနေစရန အေစာတလင လအပလကရပါသည။ ေနာကဆးတြင ေျမယာႏင ေရ၊ ျပဒါးသးစြမႈေလာခေရး၊ လပကြက ျပနလညထေထာငေရးႏင သတတြငးပတသမးမႈ အစအစဥမားႏင ဆကႏြယ သညကစၥရပမားက ေဆြးေႏြးထားၿပး အဆပါကစၥရပမားက က႑အဆငတြင ကငတြယေျဖရငးမႈမား၊ အစျပ လႈပရားမႈမား ထပမျပလပရန လအပေၾကာငးက မတခကျပထားပါသည။

က႑အဆင သကေရာကမႈမားက ေဆြးေႏြးၿပးေနာကတြင ဆကစပသကေရာကမႈႏင စမကနးအဆင သက ေရာကမႈမား (အပငး ၅) က ေခါငးစဥခြ ၇-ခေအာကတြင ဥးတည ေဆြးေႏြးထားပါသည - (၅.၁) အမားျပညသႏင ခတဆကပးေပါငး ေဆာငရြကျခငးႏင မေကလညမႈမား၊ နစနာမႈမားက တငးၾကားႏငသည လပငနးစဥ ၊ (၅.၂) ရပရြာအသငးအဝငးအေပၚ သကေရာကမႈမားႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ၊ (၅.၃) ေျမယာ၊ (၅.၄) အလပသမား၊ (၅.၅) အမး သမးမားႏင ကေလးသငယမား၊ (၅.၆) ပဋပကၡႏငလၿခေရး၊ (၅.၇) ပတဝနးကငႏင ေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမား။ ဤေခါငးစဥတစခစအတြက အဓကကစၥရပမားအတြက အႏစခပ၊ ဥပေဒႏင စညးမဥးစညးကမးမားက ေဖာျပ ထားၿပး ကြငးဆငးသေတသနမေတြ႔ရခကမားက အေသးစတေဆြးေႏြးေပးထားပါသည။ ေခါငးစဥတစခခငးစ အတြက ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား၊ လမးၫႊနခကမားႏင အစျပလႈပရားမႈမားက ေဖာျပထားျခငးျဖင အခနးတစခစက အဆးသတထားပါသည။

ရပရြာအသငးအဝငးႏငခတဆကေဆာင႐ြကျခငးႏင နစနာမႈေျဖရငးေရးစနစမား (၅.၁)။ ကမၸဏမားက လကရ တြင စနစကေသာ ပါတသကဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးျခငး၊ ခတဆကေဆာင႐ြကမႈ အစအစဥမား၊ အေလအထမားမရေၾကာငး ကြငးဆငးသေတသနအရ ေတြ႕ရရပါသည။ ESIA လပငနးစဥ၏ တစစတတစေဒသ အျဖစ ေဆာင႐ြကသည ေဆြးေႏြးၫႇႏႈငးမႈမား၊ ခတဆကေဆာင႐ြကမႈမားတြင တစခါတစရ၌ လ႔အခြငအေရး ႐ႈေထာငအရ သသာေသာခ႕ယြငးမႈမား ပါဝငေနပါသည (ဥပမာ - ပပးေပးေသာ အခကအလကက လအမား နားလညႏငရနအတြက ပညာရပဆနလြနးေနျခငး၊ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားက ဆေလာသည ေဒသဘာသာစကားျဖင မျပလပျခငး)၊ သကေရာကမႈမားအား စမခန႔ခြရနအတြကေရးဆြမႈတြင အျခားေ႐ြးခယႏငမည နညးလမးမားက စဥးစားျခငးအပါအဝင စမကနးအစအစဥေရးဆြသညအခါ လထအျမငမားက ထညသြငးစဥးစားသည ပစမာ ရငးလငးမႈမရပါ။

ESIA အလြန ေဆြးေႏြးၫႏႈငးျခငးႏင ခတဆကေဆာင႐ြကျခငးမားအတြကအလဥး သငသလ ေဆာင႐ြကေနသည ကေတြ႔ရရၿပး ရပရြာအသငးအဝငးမ ကမၸဏႏငအဆငေျပသမားႏင ကမၸဏမားအၾကား ရညၫႊနးကစၥရပမား အေပၚ၌သာ အဓကေဆာင႐ြကၾကသညက ေတြ႕ရရပါသည။ အမးသမးမားႏင ထခကလြယေသာ ပါတသက ဆကႏြယသမားျဖစၾကသည ကေလးငယမား၊ လငယမား၊ သကႀကး႐ြယႀကးမား၊ မသနစြမးမား၊ တငးရငးသား မးႏြယစမားက လပငနးစဥအတြငးမ ဖယထတထားပါသည။

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 25

ေလလာမႈျပလပခသည ကမၸဏမားအၾကား မညသညကမၸဏတြငမ လပငနးေဆာင႐ြကမႈအဆငတြင နစနာမႈ ေျဖရငးေရးစနစ ရမေနၾကပါ။ ကမၸဏႏငရပရြာအသငးအဝငးမ ပါတသကဆကႏြယသမားသည ၎တ႔၏အခနး က႑ႏင နစနာမႈေျဖရငးေရး စနစမားအေၾကာငးက နားလညမႈမာ အကန႔အသတမားျဖင ရေနပါသည။

လကရ သတတြငးစမကနးမားႏငဆကႏြယလက သသာထငရားေသာနစနာမႈမားရေနေၾကာငး ကြငးဆငးသေတ သနက ေဖာထတခနတြင ၎နားလညမႈအကန႔အသတရျခငးက ပမဆးရြားေစပါသည။ ၎တ႔က ပတဝနးကင ဆငရာ သကေရာကမႈမား (သးႏမား၊ ေမြးျမေရးလပငနးမားအေပၚ သကေရာကသကသ႔ သကေမြးမႈမားအေပၚ သကေရာကသည လမႈစးပြားသကေရာကမႈမား)၊ ေရ အရငးအျမစအေပၚသကေရာကမႈမား၊ ေရြ႔ေျပာငး ဝငေရာက လာျခငး၊ ေ႐ြ႕ေျပာငးလပသားမား၊ ေျမယာႏငဆကႏြယသည သကေရာကမႈမားႏင ဆကစပလကရပါသည။ ေျမယာႏငဆကႏြယသည နစနာမႈမားမာ အျဖစအမားဆး ရပါသည။

ရပရြာအသငးအဝငးအေပၚသကေရာကမႈမားႏင ဖြ႔ၿဖးေရး (၅.၂) အခနးတြင လထကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရး၊ ဖြ႔ၿဖးေရးႏင အလပအကငအခြငအလမးမား၊ မရမျဖစလအပေသာ ဝနေဆာငမႈမား၊ ယဥေကးမႈဆငရာအေမြအႏစမားက ဥးတညေဆြးေႏြးထားပါသည။ ကြငးဆငးေလလာေရးတြင ေရာကရခသည ရပရြာအသငး အဝငးအားလးနးပါးက ဆးရြားေသာပတဝနးကငဆငရာ သကေရာကမႈမားက ဓာတသတလပငနးေဆာင႐ြကမႈ၏ ရလဒမားအျဖစ ႀကေတြ႔ၾကရပါသည။ ၎တ႔တြင ေနာကဆကတြ ကနးမာေရးအကးဆကမားလညးရေနၿပး ဥပမာအားျဖင ေျမဆႏငေရ ညစညမးျခငး၊ ဓာတသတဆငတကျပျပငသည လပကြကမားထမ ဆညသမား၊ အန႔မား၊ အခးအေငြ႕မား၊ ဖနမႈန႔မားပါဝငသည။ မေတာတဆျဖစပြားမႈမား (အခ႕တြင ကေလးသငယမား ပါဝငလက) က တငျပၾကၿပး အထးသျဖင ယာဥ/လမး မေတာတဆ ျဖစမႈမား သ႔မဟတ ႀကတငေၾကညာျခငးမျပ ေသာ မငးေဖာကခြမႈႏင ဆကႏြယသည မေတာတဆမႈမားျဖစသည။ ၎က ကမၸဏမားဘကမ အခကအလက မေဝျခငး၌ အကန႔အသတရေနေၾကာငး ထပမေဖာျပထားသကသ႔ အကးသကေရာကမႈမားက ေဖာထတျခငး၊ ေလာချခငးမားကလညး လေလာကမႈ မရေၾကာငးကလညး မးေမာငးထးျပထားပါသည။ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမား ႏင လထဝနေဆာငမႈမားကလညး မတညသည နညးလမးမားျဖင သကေရာကပါသည။ အခ႕ေသာ အေျခအေန မားတြင ကမၸဏမားက အျပသေဘာပပးမႈမားျပလပေၾကာငး ျမငရပါသည။ ဥပမာအားျဖင လမးေဖာကလပျခငး သ႔မဟတ လပစစမး/ေရရရမႈတ႔ႏငပတသကသည အေျခခအေဆာကအအ တညေဆာကျခငး။

သ႔ေသာလညး ထသ႔ေသာေဆာင႐ြကမႈမားက ေသခာေလလာၾကညပါက တစခါတစရတြင ကမၸဏ၏ ပထမဆး ေနရာ၌ ဝနေဆာငမႈမားက အလြနအမငးသးစြျခငးရလဒတစချဖစၿပး ေဒသလထမားႏင ထေရာကေသာ ေဆြးေႏြး ညႇႏႈငးမႈမားမျပဘ ေဆာင႐ြကျခငးျဖစေနပါသည။ သတမတေနရာမားတြင သတမတထားသညဝနေဆာငမႈမားပပးျခငးအတြက ကမၸဏမားႏင ေဒသအစးရအၾကားေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားက ရဖနရခါတြင အစအစဥမက ျဖစ တတပါသည။ ပါတသကဆကႏြယသမားအေနႏင ဝနေဆာငမႈေပးရနအတြက မညသ႔တြငတာဝနရသည သ႔မဟတ မညသညက ေစာငၾကညႀကးၾကပရမညဆသညအေပၚ ရငးလငးမႈမရေနပါ။ သျမငႏငသည ယဥေကးမႈ အေမြအႏစမားအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈအနညးငယက ေဖာထတထားပါသည။ ကမၸဏမားက ဘာသာေရး ဆငရာေနရာမားက အထးဂ႐ျပလာၾကၿပး ေဒသခဘာသာေရးအဖြ႔အစညးမားက ေထာကကပပးလာၾကသညက တေျဖးေျဖးခငး ေတြ႔ရလာရပါသည။

ဓာတသတလပငနးက ေကးလကေဒသမားတြင ေဆာင႐ြကလကရၿပး အမေထာငစအမားစကစကပးေရး လပငနးက အဓကဝငေငြရလပငနးအျဖစ မခေနၾကသညေနရာမားျဖစသည။ ဓာတသတလပငနးေဆာင႐ြကမႈမားေၾကာငျဖစေပၚလာသည ေျမယာအေပၚသကေရာကမႈမား (၅.၃) က အေရးႀကးကစၥရပတစခအျဖစ ေတြ႕ရရ ပါသည။ ကနဥးျပျပငေျပာငးလေရးမားရေသာလညး ေျမယာကစၥရပမားအတြက ဥပေဒႏငမဝါဒမေဘာငမားမာ အပငးပငးျဖစေနဆ၊ ကြလြေနဆ၊ ျပညစမႈမရဘ ျဖစေနေသးသည။

26 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

၎၏အဓပၸာယမာ ဓာတသတလပငနးေဆာင႐ြကမႈမားအတြငး လအမားတြင ၎တ႔ ေနထငေသာ၊ လယယာ လပငနးေဆာင႐ြကေသာ သ႔မဟတ သတတြငးလပငနးေဆာင႐ြကေသာ ေျမေနရာက ဥပေဒအရ အကန႔အသတ ျဖငသာပငဆငမႈရျခငး သ႔မဟတ ေျမယာအသးျပရန အခြငအေရးမား အကန႔အသတရေနျခငးျဖစၿပး ေျမယာ လြေျပာငးေပးမႈမား၊ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားႏငပတသက၍ ရငဆငေျဖရငးႏငစြမး နညးပါးပါသည။ ၂ဝ၁၆-ခႏစ အမးသားေျမယာအသးခေရးမဝါဒက မေရရာမႈမား၊ ရငးလငးေသာ ေျမယာစမအပခပမႈႏင စမခန႔ခြမႈမား အားနညးျခငးတ႔က ဥးတညေျဖရငးေပးမည အေရးႀကးေသာအဆငတစဆင ျဖစေသာလညး ႏငငသားမား၏ ေျမယာႏင ပငဆငမႈအခြငအေရးမားက ကာကြယေပးႏငသည ဥပေဒအျဖစ အျပညအဝ အေကာငအထညေဖာရန လအပေနပါေသးသည။

ျပနလညေနရာခထားျခငးအပငးက ေဆာငရြကရာတြငလညး လြနစြာအားနညးေနေၾကာငး ေတြ႕ရခရပါသည။ ရဖနရခါ၌ လအမားက အခနအနညးငယအတြငးသာ ႀကတငအသေပးၿပး သငေတာမႈမရေသာ ေနရာမားကျပနလညေနရာခထားေပးသည။ ဥပမာ- အလားတ ေနထငမႈအတြက သ႔မဟတ ပမေကာငးမြနေသာေနထငမႈ အတြက သငေတာသညေျမေနရာ မဟတျခငး၊ သးႏစကပးရန သငေတာသညေျမယာမဟတျခငး သ႔မဟတ မရမျဖစလအပေသာ ဝနေဆာငမႈေနရာမားႏင အလြနေဝးကြာျခငး။ အလငးသငသလေပးအပသည ေလာေၾကး ႏႈနးထားမားက အမနတကယ ကနကစရတမားက မကာမျခငး။ ကြငးဆငးသေတသနက ေတြ႕ရခသညမာ ျဖစရပအေတာမားမားတြင အတငးအၾကပေျပာငးေရႊ႕ခငးသည ခငမာေသာအေထာကအထားမား ရရခပါသည။ ေျမယာႏငဆကႏြယသည သကေမြးမႈအေပၚ သကေရာကမႈမားစြာကလညး ေတြ႔ရခရသည။ ဥပမာအားျဖင စကပးေရးလပငနးအတြက မရမျဖစလအပသည ေျမယာ၊ သးႏႏင ေရအရငးအျမစမား ပကစးျခငးက ကြငးဆငး ေရာကရခသည ေနရာမားအမားတြင တငျပေျပဆမႈမားရပါသည။ အခ႕ေသာ ျဖစရပမားတြင လအမားက ၎တ႔၏ အဓကသကေမြးမႈျဖစသည စကပးေရးလပငနးအတြက ေျမယာဆး႐ႈးရျခငးေၾကာင သတတြငး ေန႔စား လပသားအျဖစ တြနးပ႔ခၾကရၿပး/သ႔မဟတ သတတြငး ေန႔စားလပသားမား ျဖစလာၾကသည။ တရားဝငမဟတ ေသာ လကလပလကစားသတလပငနး ေဆာင႐ြကသမားက ရဖနရခါတြင ေဒသတြငး ေ႐ြ႕ေျပာငးေနထငၾကသမားျဖစၿပး ေျမယာႏငဆကစပသည သကေရာကမႈမား ႏငဆကႏြယသည အႏရာယမားရေနပါသည။ ၎တ႔ ေနထငသည၊ သတတြငးလပငနးလပကငသည ေနရာအတြက ၎တ႔တြင ေျမယာတရားဝင ပငဆငခြင သ႔မဟတ အသးျပခြင ရမေနေသာေၾကာငျဖစသည။

သြားေရာကေလလာခသညလပကြကအမားစတြင အလပသမားမား၏ လပသား (၅.၄) အေျခအေနမားသည ႏငငတကာ လပသားစႏႈနးမား၊ ႏငငတြငးလပသားဥပေဒမားႏငအည မဟတေၾကာငး ေတြ႕ရခရပါသည။ တရား ဝငႏင တရားမဝငဓာတသတလပငနး က႑ႏစခလးတြင ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးတ႔ႏင ပတ သကသည သသာထငရားေသာ ကစၥရပမားေတြ႕ရခပါသည။ ဥပမာအားျဖင ကမၸဏအမားစတြင ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးဆငရာ လပထးလပနညးမား၊ အေလအထမားရမေနပါ သ႔မဟတ စႏႈနးမားနမပါး လကရေနၿပး ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယရငးကငးေရး ျဖစရပမား၊ အခကအလကမားက အစရငခတငျပႏငမည သ႔မဟတ ေျခရာေကာကႏငမည တရားဝငစနစမားမရပါ။ တကယေရကာကြယေရးပစၥညးမား (PPE) က ပပး ေပးမထားျခငး သ႔မဟတ အသးမျပၾကပါ (သ႔မဟတ) ရငဆငရႏငသည ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး အႏရာယမားအတြက သငေတာမႈမရပါ။ ထ႔အျပင ကနးမာေရးႏင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး သငတနးမား၊ သတတြငးမားအတြငး ကနးမာေရး၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးေရး စႏႈနးမားအေပၚ အစးရ၏ေစာငၾကညႀကးၾကပမႈမားက အားနညးလကရသညက ေတြ႔ရပါသည။ တရားဝငသတတြငးလပကြကမားမ ဝနထမးမားစြာတြင ၎တ႔ ၏ အလပစာခပမတမား ရမေနၾကပါ။ ထ႔အျပင ျပငပလပငနးက႑ရ အလပလပကငရမည အေျခအေနေဖာျပ ခကမားက တစဆငခကနထ႐က သတတြငးပငရငမားႏင အလပသမားအၾကား ႏႈတျဖင သေဘာတညမႈေပၚ အေျခခ၍သာ ေဆာင႐ြကေလရသည။ သြားေရာကေလလာခသည လပကြကမားမ တစခတြငသာ သမဂၢ

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 27

ကယစားျပမႈက ေတြ႔ရခရၿပး လပကြကမားစြာတြင အလပသမားကယစားျပမႈအတြက သ႔မဟတ နစနာမႈေျဖရငး ေပးေရးစနစမား မေတြ႔ရရပါ။ တရားဝင ဓာတသတလပငနးက႑ရ လပသားထအတြငး ခြျခားဆကဆမႈႏင ေႏာကယကမႈႏင ဆကစပသည အမးသမးကယစားျပမႈမာ သသသာသာအားနညးၿပး (ကမၻာတစဝမးရ ဓာတ သတလပငနးအတြငး ထးျခားေသာျဖစရပမဟတေသာလညး စနစအားျဖငခြျခားျခငးက ရညၫႊနးေနပါသည) အမးသမးမားက လပခလစာနညးပါးေသာ အလပမားတြငသာ အမားအားျဖင လပကငၾကရပါသည။ တရားမဝင ဓာတသတ လပငနးေနရာအမားစတြင ကေလးလပသားမားက ေတြ႔ရခရၿပး တရားဝငသတတြငး လပကြက အခ႕တြငလညး ကေလးလပသားမားရေနေၾကာငး တငျပထားပါသည။

အမးသမးမားႏင ကေလးသငယမား (၅.၅) က ဓာတသတလပငနးမားႏငဆကစပသည သးျခားဆးကးသက ေရာကမႈမား ေတြ႕ႀကခစားရသကသ႔ အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင ဆးကးသကေရာကမႈက မမတစြာ ပမခစားရ သညက ေတြ႔ရရပါသည။ အထကတြငေဖာျပခသညအတငး အမးသမးမားႏင အမးသားမားက ဓာတသတ လပငနးအမးမးတြင မတညေသာ လပခလစာမားျဖင ပါဝငလပေဆာငေနၾကသညက ကြငးဆငးသေတသန အရ ေတြ႔ရခပါသည။ ေယဘယအားျဖင အမးသမးမားက သတတြငးဆငတကျပလပျခငးႏင ေထာကက ပပးမႈအခနးက႑တြင မားစြာပါဝငေဆာင႐ြကေနၾကၿပး ၎အလပမာ အမးသားမားလပကင ေဆာင႐ြကေနၾက ေသာ သတ႐ငးတးေဖာျခငးအလပထက လပခလစာ နညးပါးပါသည။ တရားမဝငေသာသတလပငနး က႑ အတြငး အမးသမးကယစားျပမႈ လြနကေနၿပး/ သ႔မဟတ သတတြငးမားအတြငး အၿမတမးလပသားအျဖစ လပ ကငျခငးထက ေန႔စားလပသားမားအျဖစသာ အလပ လပကငၾကပါသည။

လပငနးက႑၏ ဤသ႔ေသာ အစတအပငးမားတြင လပကငေနသညႏငဆကႏြယ၍ ျဖစေပၚလာေသာ မလၿခမႈ မားအျပင ဤအလပသမားမားက ျပဒါးႏငထေတြ႔မႈ၊ အျခားေသာ ဆငတကျပလပသည ဓာတပစၥညးမားႏင ထေတြ႕မႈ ပမမားျပားသညက ကြငးဆငးသေတသနအရ ေတြ႔ရခရပါသည။ လပကြကတစခတြင ေရႊကငျခငးႏင ျပဒါးသးစြျခငးက “အမးသမးအလပ” အျဖစ သတမတေဖာျပၾကၿပး ျပဒါးက အမတြငးမာပင အသးျပေလရပါသည။ အထကတြငေဖာျပခသညအတငး လကလပလကစား ဓာတသတလပငနးအတြငး ကေလးလပသားက အေရးႀကး ကစၥရပျဖစေနၿပး ကေလးမားတြင တစခါတစရ အသက ၆-ႏစ၊ ၇-ႏစအ႐ြယကေလးမားပငပါဝငသည။ ထ႔အျပင ကေလးမားက သတတြငးလပကြကမား၊ ၎ႏင အနးတစဝက မေတာတဆျဖစမႈမားအတြက အထးအႏရာယ ကေရာကလြယသမား အျဖစေတြ႔ရရသည (ဥပမာ- အေပၚယေျမဆလႊာ ဖယရားထားသည ကနအတြငး ေရကး ေနေသာ ကေလးတစဥး ေရနစခေၾကာငး သရရပါသည)။ ဓာတသတလပငနးမား ေဆာင႐ြကျခငးေၾကာင ပညာ ေရးအေပၚနညးအမးမးျဖင သကေရာကေစပါသည။ ဥပမာအားျဖင ဓာတသတလပငနးေၾကာင ေျပာငးေ႐ြ႕ေနရာ ခထားျခငး၏ရလဒအျဖစ ပညာသငယႏငရန ႐ပပငးဆငရာ အကန႔အသတမားရလာျခငး သ႔မဟတ ေကာငးခန အတြငး ဆညသမား၊ ဖနမႈန႔မားေၾကာင အေႏာငအယကျဖစေစျခငး။ လကလပလကစားသတလပငနး ေဆာင ႐ြကသညေနရာမား၌လညး အခ႕မဘမားက ကေလးမားက သတလပငနးအတြငး ၎တ႔ႏငအတ ဝငေရာကလပ ကငေစရနအတြက ေကာငးထားေပးျခငးက ဥးစားမေပးေတာေၾကာငး သရရပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔၏ကေလးမားအတြက အျခားေ႐ြးခယႏငသည အနာဂတအခြငအလမးမရဟ ယဆၾကေသာေၾကာင ျဖစ သည။

သတတြငးလပကြကမားအနးရ ရပရြာလထမလၿခမႈက ပဋပကၡႏငလၿခေရး (၅.၆) ေခါငးစဥေအာကမ ဆနးစစ ခသည ႐ႈေထာငတစရပျဖစသည။ MCRB ကြငးဆငးသေတသနအရ သြားေရာကေလလာခသည လပကြကမား၏ ထကဝကေကာက တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား (EAOs) က တစစတတစပငးအားျဖင သ႔မဟတ အျပညအဝ ထနးခပထားပါသည/သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယသည ကမၸဏမားတြင စစတပက ထနးခပ ထားပါသည။ ၎အေျခအေနက ေဒသခလထမားအၾကား ေၾကာက႐ြ႕ထတလန႔မႈကျဖစေပၚေစၿပး ခငမာေသာ ကမၸဏ-စစတပ ေပါငးစညးဆကဆမႈပစေၾကာင ျပနလညတ႔ျပနမညက ေၾကာက႐ြ႕သညအတြက ေဒသခမားက

28 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

ဆန႔ကငေျပာဆရနဝနေလးၾကပါသည။ MCRB ကြငးဆငးသေတသနတြင မးယစေဆးသးစြမႈျမငမားေနေသာ ေဒသမားစြာသ႔ (လကလပလကစားဓာတသတလပငနး အမားဆးရသည ေနရာမား) သြားေရာက ေလလာျခငး လညးပါဝငၿပး အဆပါေဒသမားတြင မလၿခမႈအေျခအေနမား၊ ရာဇဝတမႈမားျမငမားေနေၾကာငး ေဒသခမားက ဆကစပ၍ေျပာဆၾကပါသည။ လကလပလကစား သတလပငနးေနရာမားက လၿခေရး၊ ပဋပကၡျဖစပြားမႈမားႏငဆကႏြယသည သးျခား ကစၥရပမားက ရငဆငၾကရပါသည။ ဥပမာအားျဖင လကလပလကစား သတလပငနး ေဆာင႐ြကသမားက တရားမဝငအခြနမားက အစးရကယစားလယမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ ကယစားလယ မားထ ေပးအပရန ေတာငးခရျခငး၊ ပစၥညးမား သမးယခရျခငးမားက ႀကေတြ႔ရပါသည။ လကလပ လကစား သတလပငနးေဆာင႐ြကသမားႏင တရားဝငလပငနးလညပတသမားအၾကား ပဋပကၡ ဥပမာမားက လညး သရခရပါသည။ လကလပလကစားသတလပငနးေဆာငရြကသမားက လပကြကႀကးမားတြင ထတလပ ႏငရန “ခြငျပခက” အတြက ေဆာငရြကရေသာထတလပမႈေဝမေရး စမေဆာငရြကမႈမားႏင ပတသတ၍ လကလပလကစား သတလပငနးေဆာငရြကသမားႏင တရားဝငလပငနးလညပတသမားအၾကား ရဖနရခါ ပဋ ပကၡမား ျဖစပြားေလရပါသည။ အစအစဥေရးဆြမႈဆငရာ အကန႔အသတႏင တရားဝင၊ ပမႀကးမားေသာ ကမၸဏ မား၏ လၿခေရး လပငနးအရညအေသြး အကန႔အသတတ႔က တစသမတတညး ေတြ႔ရရပါသည။ ၎အကန႔ အသတႏစခလးမာ သတတြငးလပကြကမား၏ လၿခေရးဝနေဆာငမႈအတြက ပဂၢလကလၿခေရး အေစာငမားႏင ခတဆကေဆာင႐ြကမႈ၊ ကမၸဏမားႏင ျပညသ႔လၿခေရး တပဖြ႔မားအၾကား စစဥထားရမႈတ႔ႏင ဆကႏြယပါသည။

ပတဝနးကငႏငေဂဟစနစဝနေဆာငမႈမား (၅.၇) ႏင ပတသက၍ဆေလာမႈမရေသာ ေရႏငစြန႔ပစပစၥညး စမ ခန႔ခြမႈ၊ ေျမဆမားပကစးျခငးႏင လပကြကျပနလညထေထာငမႈ နားနညးျခငး၊ သတတြငးပတသမးမႈဆငရာ မဝါဒ မားေရးဆြျခငးတ႔အတြက လပေဆာငရနမာ အေရးႀကးသညကစၥရပမားအျဖစ ကြငးဆငးသေတသနမတစဆင ေဖာထတခပါသည။ မားစြာေသာ လပကြကမားတြင ဓာတပစၥညးစြန႔ပစမႈႏင လပငနးသးစြန႔ပစပစၥညးမားက သန႔စငျခငးမျပလပဘ ျမစေခာငးမားအတြငး စြန႔ထတလကၿပး ျမစေခာငးမား၊ ေျမေအာကေရမား၊ ေရေနသတဝါ မားက ပကစးေစပါသည။ ခြငျပခကရထားသည သတလပငနးမားႏင တရားဝငမဟတေသာ သတလပငနး ႏစခလးမာ ျမစေခာငးမား၊ ျမစဝမးမားႏင ျမစမားအတြငး/အနးအနားတြင ေဆာင႐ြကလပကငေနသညက ေတြ႔ရၿပး အခ႕မာ ဥပေဒအရ ျပဌာနးထားေသာ အကြာအေဝးသတမတခကမားက အတအလငး ခးေဖာကလက ရသည။ လကလပလကစား သတလပငနးေဆာင႐ြကမႈမားကလညး ေခာငးငယမား၊ ေရထြကေပါကမားႏင တက႐ကထစပလပကငေနသညက ေတြ႔ရရပါသည။ သတအကြငးအကနမားအပါအဝင စြန႔ပစပစၥညး စမခန႔ခြမႈ က လပကြကမားစြာ၌ ကစၥရပတစချဖစေနၿပး သတအကြငးကနမား သေလာငသညေနရာ ပကစးမႈေၾကာင မေတာတဆမႈမားရေနပါသည။ ေျမဆလႊာတကစားျခငးႏင ညစညမးျခငးက ကယျပန႔စြာျဖစေပၚေနၿပး လယယာ ေျမမားအေပၚ သကေရာကကာ ၎မတစဆင ေမြးျမေရးမား၊ လမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမားအေပၚ ထခက လကရပါသည။ အေပၚယေျမဆလႊာ စမခန႔ခြမႈအေလအထမားရမေနပါ။ ကမၸဏအမားစက အေပၚယ ေျမဆလႊာက ကတဖၿပး ထနးသမးထားမႈမျပလပျခငးႏင ေျမယာျပနလည ထေထာငေရးအတြက မညသည လပငနးမ ေဆာင႐ြကျခငးမရပါ။ ကမၸဏမား ပမေကာငးမြနေသာ အေလအထမား အေကာငအထညေဖာရန အတြက ေဒသအစးရကယစား လႈ႕ေဆာမႈအခ႕ ရေနေၾကာငးသရရေသာလညး ကမၸဏမားအေနႏင လပကြကမား ျပနလညထေထာငေပးေရးသည ၎တ႔တာဝနဝတရားအတြငး ရမေနေၾကာငးယဆလကရပါသည။ သြားေရာက ေလလာခသညေနရာမားမ မညသညလပကြကတြငမ သတတြငးပတသမးမႈအတြက လေလာကေသာ ျပနလည ထေထာငေရး အစအစဥမားရမေနပါ - ၎သည ဥပေဒအရ လအပခကအသစတစခေနျဖငသာ ရေနသည။

ေနာကဆးအခနး(အပငး ၆) က ျမနမာႏငငအတြငး သမငးေၾကာငးအေမြ၊ လကရပဋပကၡမားႏင ႏငငေတာ တညေဆာကေရးတ႔က ေဆြးေႏြးထားၿပး သဘာဝသယဇာတမားက ပဋပကၡသ႔ ေမာငးႏငသအျဖစ အေလးေပးထား ပါသည။ ဤအခနးတြင ဓာတသတတးေဖာေရးအတြငး လကနကကငအဖြ႔မား၏ ပါဝငမႈအေပၚ ေဆြးေႏြးထားျခငး

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 29

ျဖစသည။ ကခငျပညနယ၊ “ဝ” ကယပငအပခပခြငရေဒသ၊ ရမးျပညနယမ ပအဝးကယပငအပခပခြငရေဒသ တ႔က ဥးတညထားၿပး ပဋပကၡအေ႐ြ႕မားႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ (ကယား၊ ကရင၊ မြန၊ တနသၤာရတ႔မ) ဓာတသတလပငနးက႑တြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမား ပါဝငမႈက ဥးတညေဆြးေႏြး ထားပါ သည။ MCRB ကြငးဆငးသေတသနက ၂ဝ၁၆-ခႏစ ပထမႏစဝကအတြငး ေဆာင႐ြကခၿပး မြနျပညနယႏင “ဝ” ကယပငအပခပခြငရေဒသတ႔မလြ၍ အဆပါပဋပကၡျဖစပြားရာ ေဒသအားလးသ႔ သြားေရာကေလလာခပါသည။ တငးေဒသ အလကစမအပခပမႈႏင ပဋပကၡသးသပခကက ပမကယျပန႔ေသာ သမငးေၾကာငး႐ႈေထာင၊ ႏငငေရး ႐ႈေထာငမားအတြငး တညရေနသည ပဋပကၡမား၊ မလၿခမႈမားႏင ဆကႏြယသည သးျခားကြငးဆငးေတြ႔ရခကမားက ေလလာႏငရနရည႐ြယပါသည။

အစရငခစာက အစးရ၊ စးပြားေရးလပငနးမား၊ လကနကကငအဖြ႕အစညးမား၊ အရပဘကအဖြ႕မားႏင တျခားေသာ ႏငငတကာမ ေဆာင႐ြကသမားအတြက ေထာကခအႀကျပခကမားျဖင နဂးခပထားပါသည (အပငး၇)။ ေနာက စာမကႏာတြင အကဥးခပမားက ေဖာျပထားပါသည။

30 tpD&ifcHpm tESpfcsKyf

ျမနမာႏငင၏ အစးရသ႔ အႀကျပခကမား

၁။ အမးသားအဆင ဓာတသတသယဇာတမဝါဒက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရနႏင ၎က သတ တြငးဆငရာ စညးမဥးဥပေဒအသစအတြက အေျခခအျဖစအသးျပရန၊ ျမနမာဓာတသတသယဇာတမ ေဒသခမားအတြက အကးရေစရနႏင ပဋပကၡသ႔တြနးအားေပးမႈမား ဆကလကမျဖစပြားေစေရး ေသခာ ေစရန။

၂။ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ၊ ေဘးအႏရာယဆငရာ၊ ရငးႏးျမႇ ပႏမႈဆငရာႏင သတတြငးဆငရာ ပါမစမားက ထတေပးရာတြင ႐းရငးမႈႏင ဆကစပကကညမႈရရန လအပၿပးဥပေဒမားမာလညး ၎တ႔အား အေထာက အပျဖစေစရန။

၃။ သတတြငးလပငနး၌ ပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာကာကြယမႈမား လပေဆာငရနအတြက ကကညမႈမရ သညမားႏင လစဟာမႈမားက ေျဖရငးရန။

၄။ ဥပေဒမားႏင ပါမစႏငသကဆငေသာ တာဝန၊ ဝတရားမားအား လကနာမႈတးတကလာေစေရး တြနးအား ေပးရန။

၅။ တရားစရငေရးႏင ျပငပတရားစရငေရးစနစမားႏငဆငေသာ ကစားသည လပငနးစဥမား အားေကာငးလာ ေစရန။

၆။ အမားျပညသ ပးေပါငးပါဝငျခငးႏင ပြငလငးျမငသာမႈမား တးတကလာေစရန။

၇။ လကလပလကစား သတလပငနးမား တရာဝငျဖစလာေစေရး တးျမႇငလပေဆာငရနႏင အႏရာယ ျဖစေစ ႏငသည အေလအကငမားက ေလာခရန။

သတတြငးက႑ာရ ကမၸဏမားသ႔ အႀကျပခကမား

၁။ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ ျပမႈလပေဆာငမႈမားအတငး ႏငငတကာစႏႈနးမားႏငအည ကငသးလပေဆာငရန။

၂။ ျဖစႏငေျခရသည သကေရာကမႈမားအား ႀကတငသျမငရန စစေဆးျခငးႏင ထခကေစႏငသည သက ေရာကမႈမားအား ႀကတငတားဆးျခငးလပငနး (due diligence) မားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင ရြကရန။

၃။ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ရာေဖြေဖာထတရနႏင ေလာခမႈမား ျပလပရန။

၄။ ပဋပကၡျဖစပြားရာ ေနရာမားတြင due diligence က အရနျမႇင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန။

၅။ သတတြငးလပငနးတစခခငးစတြင မေကလညမႈမားႏင နစနာမႈမားက လပငနးခြငအဆငတြင တငၾကား ႏငသညစနစ တစခတညေထာငရန။

၆။ ပါတသကဆကႏြယသမား အထးသျဖင ေဒသခမားႏင အလပသမားမားစသညတ႔ႏင ညႇႏႈငးခတဆက ေဆာငရြကရန။

၇။ ေဒသခမား၏ စြမးေဆာငရညမား၊ ထတလပမႈကြငးဆကႏင ေဒသ၏အေၾကာငးကစၥမား တးတကလာေစ ေရး လပေဆာငရန။

၈။ တရားဝငမဟတေသာ လကလပလကစား သတလပငနးမားက တရားဝငလပငနးမား ျဖစလာေစေရး ေထာကပကညမႈမား ျပလပရန။

၉။ တာဝနယမႈရေသာ သတတြငးလပငနးမား၏ အေလအကငမား တးတကလာေစေရး စေပါငးေဆာငရြကမႈ ျဖင လပေဆာငရန။

tpD&ifcHpm tESpfcsKyf 31

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသ႔ အႀကျပခကမား

၁။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင သတတြငးဆငရာ မဝါဒႏငခြငျပမန႔မား တးတက လာေစရနအတြက ခဥးကပေဆာငရြကရန။

၂။ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင သတလပငနးမား လပေဆာငရနအတြက ပါမစ ထတေပးျခငးဆငရာ စခနစႏႈနးမားႏင ေကာငးမြနေသာ အပခပမႈစနစမား တးတကလာေစရန။

၃။ သတတြငးလပငနးမားေၾကာင သကေရာကမႈမားခၾကရေသာ ေဒသခမား၏ အခြငအေရးမားက ကာကြယ ရန။

အရပဖကအဖြ႕အစညးမားသ႔ အႀကျပခကမား

၁။ သတတြငးလပငနးမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈမားခၾကရေသာ ေဒသခမားအတြက ႀကတင ကာကြယ ေပးျခငး၊ ေလာချခငးႏငကစားျခငးမား ရရေစေရး အေထာကအပေပးရန။

၂။ ဆကစပေသာ ဥပေဒေရးရာႏငမဝါဒမားအား ျပနလညျပျပငျခငးမား ေဆာငရြကရနအတြက တကတြနး အားေပးရန။

၃။ ပါတသကဆကႏြယသအားလး ပါဝငေသာ ကနဥးေဆာငရြကလႈပရားမႈမားတြင ပါဝငျခငးႏင ၎တ႔၏ အခကအလကမားက အသးျပရနႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားအတြက ကမးလမးသည အခြငအေရးမားတြင ပါဝငရန။

အျခားေသာ အစးရမားသ႔ အႀကျပခကမား

၁။ သတတြငးလပငနးရ သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာကာကြယမႈမား အားေကာငးလာေစေရး နညးပညာအကအညမား ေထာကပေပးရန။

၂။ လကလပလကစား သတလပငနးမား တရားဝငျဖစလာေစေရး နညးပညာအကအညမား ပပးေပးရန။

၃။ ပဋပကၡျဖစပြားရာေနရာမားရ ေရရညတညတမႈမရေသာ သတလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ သကေရာကမႈမားအား ေျဖရငးရန တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားအား ေထာကပေပးရန။

၄။ ျမနမာႏငငတြင တာဝနယမႈရစြာျဖင ရငးႏးျမႇပႏႏငရန ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားအား တကတြနး အားေပး ရန။