Məlihə ƏsədovaTədrisdə İnteqrativlik prinsipinin rolu

Pedaqoji mətbuat və metodiki vəsaitlər inteqrasiyanı təhsilin məzmun komponentlərinin bir-biri ilə və həyatla sistemli şəkildə əlaqələndirilməsi kimi açıqlayır. Bu proses bir neçə istiqaməti

özündə cəmləşdirir:

İnteqrasiya nədir?

İnteqrativ təlim mühüm pedaqoji problem kimi

müasir dünyagörüşlü, fəal, yaradıcı, problemlərin həlli

və müstəqil qərarlar qəbul etmək üçün zəruri təhsil

səviyyəsinə və bacarıqlara malik şəxsiyyət

formalaşdırılması vəzifəsinin ön plana çıxdığı hazırkı

dövrdə xüsusi aktuallıq kəsb edir. Bu problemin

tədqiqi və həlli təkcə fənlərin tədrisinin elmi, nəzəri

əsaslarının ikişafı üçün deyil, müəllimlərin praktik

fəaliyyəti üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir.

İnteqrativ tədrisdə əldə olunan bacarıqlar

Burada şagird:

Nail olur

9

Müasir t hsild bu ə əMüasir t hsild bu ə ə prinsipin h miyy ti n d dir?ə ə ə ə ə prinsipin h miyy ti n d dir?ə ə ə ə ə

Təhsilin komponentləri arasındakı fərq kəskin surətdə

dəyişsə də, inteqrasiyanın müasir təhsildəki ifadəsi və yeri

dəyişmir. Sadəcə olaraq ənənəvi təhsildə fəndaxili və

fənlərarası əlaqənin məqsədyönlü və sistemli xarakter

daşımaması müasir təhsildə isə inteqrativliyin əsas prinsip

kimi qəbul olunması onun əhəmiyyətinin masştabını təyin

edir.

Ana dili Tarix

informatikaRiyaziyyat

Fizika

İnteqrativ dərslərin mənzərəsi

musiqi

Müasir təlimdə inteqrasiya Müasir təlimdə inteqrasiya dedikdə nə başa düşülür?dedikdə nə başa düşülür?

Əvvəllər şagirdlərdən əzbərləmək tələb olunurdu.

Nəticədə isə şagirdlər həyatda onlara lazım olmayan

məlumatları öyrənməli olurdular. Bu səbəbdən onlar

cəmiyyətdə və məişətdə baş verən proseslərlərdən baş

çıxara bilmirdilər. İnteqrativ təhsil isə fənn sahələrinin

kombinasiyasını özündə əks etdirməklə şagirdi obyektə

deyil, subyektə çevirir.

Müasir təlimdə inteqrasiya dedikdə Müasir təlimdə inteqrasiya dedikdə nə başa düşülür?nə başa düşülür?

Bu yanaşmaya görə şagird məktəbdə tədris olunan fənlər vasitəsi ilə müxtəlif sahələr üzrə seçilmiş məzmunu öyrənməli və tətbiq etməyi bacarmalıdır. İnteqrativ təhsil aşağıdakı səciyyəvi xüsusiyyətlərə malikdir:

-təlimin fəal cəlbedici və əyləncəli olması;

-çoxlu hissələrə bölünməməsi;

-məzmunun sadə, əhatəli və anlaşıqlı olması;

-fənlərinin sayının çox olmaması (iki, üç və s.);

-eyni konsepsiyanın iki müxtəlif fəndə öyrənilməsi;

-təlimin müxtəlif mərhələlərinin əlaqələndirilməsi.

•Təqdimatlar hazırlayır

Müzakirələr aparır

Fikir mübadiləsi

aparır

Problemin həllini tapır

Burada təhsilin məqsədinə faktları öyrənmək və

bilmək deyil, həm də əldə olunmuş bilik, bacarıqlardan

müxtəlif situasiyalarda istifadə etmək, araşdırmaları

təkmilləşdirmək daxildir.

Ənənəvi dərsdə inteqrativlik

Müasir dərsdə inteqrativlik

Hər bir dərs yalnız öz predmeti çərçivəsində tədris olunur, fənlərarası əlaqəyə az diqqət yeirilirdi

Müasir üsullur fənlərarası əlaqənin təşkilinə, bir neçə ixtisas müəlliminin bir mövzunu birlikdə tədris etməsinə imkan verir.

Mətni musiqili Şəkildə ifa edir

Filmlərə tamaşa edib müzakirə

edir

Vizual əyanilikdən istifadə edir

Internetdə axtarışlar edir

Kiçikhəcmli mətnlər qurur

Açar sözlərdən istifadə edərək mətni

asanlaşdırır

Mətnin məzmunu şərh edir

Mətni şəkillər üzrə təsvir edir

Konteksə uyğun ünsiyyət qurur

Mətni rəsmlər üzrə qurur

İnteqrativ dərslər işləyən müəllim İnteqrativ dərslər işləyən müəllim aşağıdakıları bacarmalıdır:aşağıdakıları bacarmalıdır:

O həm elmdə təsdiqini tapmış ideyaları, həm də bu və ya digər məsələlər üzrə mübahisəli mövqeləri, eləcə də bu mövqelərin sübuta yetirilmə sistemlərini;

O tədris etdiyi fənnin metodikasını, tədris etdiyi fənnin metodikasını, özünəməxsusluğunu, digər fənlərlə bağlılığını;özünəməxsusluğunu, digər fənlərlə bağlılığını;

O şagird qarşısında problemi ustalıqla qoymağı, şagird qarşısında problemi ustalıqla qoymağı, O şagirdin idrak və tədqiqat fəaliyyətinə şagirdin idrak və tədqiqat fəaliyyətinə

istiqamət verməyi;istiqamət verməyi;

O məktəblinin daxili aləmini görməyi, şagirdinin qarşılaşdığı vəziyyətin problemliliyini dərindən hiss etməyi;

O təlim prosesində təşkilatçı, əlaqələndirici və ən əsası tərəfdaş funksiyalarını yerinə yetirməyi;

O öz məxsusi həll yollarını axtararkən uşaqların buraxdıqları səhvlərə qarşı dözümlü olmağı;

O tədqiqata meyilli olmağı bacarmalıdır.

İnteqrativ dərslər işləyən müəllim İnteqrativ dərslər işləyən müəllim aşağıdakıları bacarmalıdır:aşağıdakıları bacarmalıdır:

İnteqrativ dərslər cəmiyyət üçün aşağıdakı bacarıqlara uyğun gənclər hazırlayır:

Sosial

Mənəvi

Mədəni

KommunikativIntellektual

Dünyəvi

İKT savadlı

Nəzərə almaq lazımdır ki, tədris olunan fənlər

məzmun etibarilə yüksək dərəcədə inteqrativdir. Çünki

növbəti mövzu müəyyən dərəcədə əvvəlki ilə bağlıdır.

Tədris olunan mövzular öz mahiyyyəti, təbiəti etibarilə

inteqrativ səciyyə daşıyır. Bu inteqrativlik yalnız fənnin

məzmun komponentləri arasında gözlənilməməlidir.

Fənlər həm də həyatla inteqrasiya olunmuş şəkildə tədris

olunmalıdır. Şagird elmi bilikləri sistemli, əlaqəli şəkildə

mənimsəməli, onun şüurunda həyatın tam, dolğun

mənzərəsi yaradılmalıdır.

M.Müşfiqin “Yağış yağark n” şeiriə İNTEQRASİYA

BİOLOGİYAHƏYAT BİLGİSİ

1. Şairin Təbrizə böyük məhəbbəti hansı misralarda daha qabarıq əks olunub?2. Əsərdə Təbrizin gözəlliyi necə

təsvir edilib?

Bakı

Qaydalar əzbərlənmədiyindən hafizəyönümlü təhsil sıradan çıxır

ana dil imizə sevgi, məhəbbət artır

Vətəndaşlıq ideyaları təbliğ olunur

Şagirdlərdə qavrama mükəmməlləşir

Dərslər maraqlı keçdiyindən davamiyyət artır

Müəllimlər bunun üçün bəzi tövsiyələrə əməl etməlidirlər

mili-mənəvi dəyərlərimiz mənimsənil ir

Peşəkar müəllim bir dərsdə bənzər komponentlərə

malik olan bir neçə fənnin standartlarını, mövzularını

əlaqələndirə bilər. Bu müəllimə vaxta qənaət etməyə, az

vaxt ərzində çox material mənimsətməyə imkan yaradır.

Dərslərinizi inteqrativ qurun, vaxta qənaət edin.

Müəllimlərə tövsiyə

41

Diqqətinizə görəminnətdaram!