Međunarodni monetarni fond je međunarodna kooperativna institucija koju čine 182

zemlje, dobrovoljno učlanjene, jer prednost vide u zajedničkom dogovaranju u okviru

ove institucije, a sve u cilju postizanja što stabilnijeg međunarodnog sistema poslovanja.

Takođe, MMF je institucija koja pozajmljuje novac svojim članovima koji imaju

probleme sa finansijskim obavezama, ali samo pod uslovom da preduzmu mjere za

eliminisanje tih poteškoća. MMF nema nikakav autoritet nad domaćom ekonomskom

politikom svojih članova

Prema odredbama Statuta, osnovni ciljevi Međunarodnog monetarnog fonda su:

1. Razvijanje međunarodne monetarne kooperacije – MMF treba da razvija

međunarodnu monetarnu saradnju putem stalne institucije koja pruža tehničke

mogućnosti za konsultacije i saradnju država na rješavanju međunarodnih

monetarnih problema;

2. Pomaganje ekspanzije međunarodnog privrednog poslovanja i doprinospovećanju nivoa zaposlenosti – MMF treba da pomaže ekspanziju i ravnomjerno

razvijanje međunarodne trgovine i da na taj način doprinese razvoju i održavanju

visokog stepena zaposlenosti, realnog dohotka i razvoju proizvodnih snaga kao

prvenstvenih zadataka ekonomske politike;

3. Podrška stabilnosti međunarodne razmjene – MMF treba da doprinosi stabilnosti

valutnih kurseva, da podržava redovne platne odnose između država članica i da

spriječava konkurenciju pomoću valutnih depresijacija;

4. Pospješivanje multilateralnih odnosa u plaćanjima i slobodnoj trgovini – MMF

treba da pomaže uvođenje i širenje multilateralnog sistema plaćanja po tekućim

transakcijama između država članica i da ukida devizna ograničenja koja

usporavaju razvoj svjetske trgovine;

5. Pomaganje smanjenju nestabilnosti kod plaćanja – MMF treba da pruža pomoć

državama članicama putem raspoloživih sredstava kako bi mogle lakš e da otklone

poremećaje u platnom bilansu, bez upotrebe mjera koje ometaju razvoj svjetske

trgovine;

6. Uravnoteženje platnog bilansa – MMF treba da skrati trajanje i smanji stepen

neravnoteže u platnom bilansu država – članica

Zadatak MMF-a nije samo rješavanje problema pojedinih zemalja, već i funkcionisanje

međunarodnog monetarnog sistema kao cjeline. Njegovi članovi zajedno rade na

uspostavljanju stabilnog svjetskog rasta. MMF radi na pronalaženju načina da

se preduhitre, kontrolišu i rješavaju finansijske krize.

ZAKLJUČAK

Međunarodni monetarni fond je institucija bez koje bi današnja ekonomija izgledala

nezamislivo. MMF postoji da predvidi i riješi sve probleme i poteškoće na koje

međunarodni monetarni sistem nailazi. Sukobljavanja u finansijskom pogledu između

zemalja nikada nisu ništa dobro donijela. Zbog toga su se dogovori, saradnja, konsultacije

i kompromisi unutar jedne organizacije pokazali kao dobro rješenje u savladavanju svih

finansijskih poteškoća.

Dakle, za MMF se može reći da je najvažnija i najveća međunarodna

monetarna institucija i treba joj pridavati najveći značaj. Moglo bi se reći da članstvo neke

zemlje u MMF-u znači da će ta zemlja pomagati drugim članicama, ali i da će njoj biti

pomognuto u slučaju nekih njenih i unutrašnjih i vanjskih finansijskih poteškoća.

Svaka zemlja učestvuje u odlučivanju sa onoliko glasova koliko je sredstava deponovala

u Fondu, tako da je odlučivanje proporcionalno deponovanim sredstvima,

odnosno kvotama koje zemlje članice uplaćuju u Fond. Najveći depodent su Sjedinjene

Države.

Međutim, bitno je napomenuti da stavovi zemalja u razvoju, čijih glasova ima

procentualno manje, nisu marginalizovani jer se mnoge značajne odluke u Fondu donose

kvalifikovanom većinom od 70% ili 85%, pa ako djeluju jedinstveno mogu da utiču na

odluke.

Razvijene svjetske zemlje, a posebno SAD, ako imaju u interesu donošenje neke odluke

koja bi njima odgovarala, mogu lako da privole još neke zemlje (npr. zemlje u razvoju)

čiji su im glasovi neophodni, da bi izglasali takvu odluku. Iako je ovakvo mišljenje

pogrešno, sigurno je da snaga zemalja zasnovana na ekonomskoj moći često nadjačava

snagu argumenata slabije razvijenih zemalja, odnosno brojnijih zemalja članica.

Ono što se ne može osporiti MMF-u je njegova zasluga za uspostavljanje i održavanje

monetarne stabilnosti u svijetu.

Kao i svaka druga institucija, i MMF ima svoju organizaciju na čijem čelu je Upravni

odbor Guvernera ili Board of Governors u kom se nalaze predstavnici vlada različitih

zemalja koji govore u ime svoje zemlje. Ostali organi su Odbor izvršnih direktora i

generalni direktor, a po potrebi se osnivaju i posebni komiteti.

MMF-ova djelatnost je u neprestanim izazovima i kako se okolnosti mijenjaju, mijenja se

i njegova djelatnost, a sve u cilju globalizacije finansijskih tržišta i smanjivanja

finansijskih kriza.

MEĐUNARODNA BANKA ZA OBNOVU I RAZVOJ (IBRD) OSNIVANJE I ČLANSTVO

Međunarodnu banku za obnovu i razvoj osnovale su, kao prvu od institucija Svetske banke

(1944. u Bretton Woods-u, SAD), 44 zemlje, među kojima je bila i Jugoslavija sa cilljem da

pod povoljnijim uslovima od tržišnih finansira obnovu i razvoj u zemljama u razvoju,

usmeravanjem finansijskih sredstava iz razvijenih zemalja. Banci su pristupile, zaključno sa

2002.godinom, 184 zemlje. Članice Međunarodne banke mogu da budu samo one zemlje

koje su članice Međunarodnog monetarnog fonda. Osnovni zadaci Banke su da

olakšavanjem investiranja kapitala u proizvodne svrhe pomaže obnovu i razvoj na

teritorijama zemalja članica; da podstiče privatne investicije u inostranstvu putem garancija ili

učestvovanje i drugim vrstama privatnih investicija; da stavlja na raspolaganje, pod povoljnim

uslovima i za proizvodne svrhe, finansijska sredstva i podsticanjem međunarodnih investicija

pomaže na duži rok ravnomerno razvijanje međunarodne trgovine i održavanje ravnoteže u

bilansima plaćanja. Sedište Banke je u Vašingtonu. KAPITAL BANKE Sredstva IBRD potiču

uglavnom s tržišta privatnog kapitala, a jedan deo od upisanog kapitala zemalja članica. U

strukturi upisanih sredstava 10% je uplaćeni kapital, a 90% predstavljaju sredstva koja se

Banci stavljaju na raspolaganje za potrebe plaćanja obaveza za posuđena sredstva ili za

zajmove koje Banka garantuje. Visina kvote koju svaka zemlja članica upisuje utvrđuje se

sporazumom izumeđu Banke i svake pojedine članice, a na temelju nje određuje se i

glasačka prava zemalja. Na politiku Banke najviše uticaja ima vlada SAD-a, koja

tradicionalno učestvuje u formiranju kapitala Banke sa 1/5. Od ukupnog kapitala Banke

najveći udeo sredstava otpada na SAD, zatim Japan, Velika Britanija i Nemačka. Banka

godišnje odobri 15 do 20 milijardi dolara kredita, mada te sve kredite ne iskoriste u godini na

koju se odnose. Najveći korisnici sredstava su Kina, Indija, Meksiko i Brazil, ali sve više

sredstava koriste i bivše republike SSSR-a.

ORGANI BANKE

Organi Banke su:

1. Savet guvernera,

2. . Izvršni direktori i

3. 3. Predsednik.

IBRD odobrava dve vrste zajmova:

- investicione, kojima se finansiraju konkretni projekti koje potpomaže IBRD (ranije

navedene oblasti); i

- razvojne, koji nisu namenjeni konkretnim projektima, već opštem ekonomskom razvoju

zemlje dužnika. Raniji naziv ovih kredita je kredit za strukturno prilagođavanje, jer je njihov

osnovni cilj menjanje strukture nacionalne ekonomije.

MEĐUNARODNO UDRUŽENJE ZA RAZVOJ (IDA) OSNIVANJE I ČLANSTVO

Međunarodno udruženje za razvoj – IDA (International Development Association), osnovano

je 1960. kao fond kojim upravlja Svetska banka. Stoga u članstvo IDA mogu biti primljene

samo one zemlje koje su učlanjene u Svetsku banku. Krajem 2002. godine u IDA je bilo

učlanjeno 159 država. IDA praktično radi isto što i Svetska banka. Stavlja sredstva u vidu

novca na raspolaganje pomažući time najprioritetnije projekte kojima se unapređuje

ekonomski razvoj najmanje razvijenih zemalja. Razlika se ogleda u tome što IDA odobrava

kredite pod znatno povoljnijim uslovima, naročito u pogledu kamata i roka vraćanja uzetih

kredita. Razlika u uslovima pod kojima se ova sredstva odobravaju proističe iz suštinske

razlike među zemljama koje pomažu Svetska banka i onih kojima pomaže IDA. Krediti IDA

namenjemi su skoro isključivo, veoma siromašnim zemljama u razvoju koje ne bi ni mogle

biti u stanju da uzmu sredstva na zajam pod uslovima pod kojima ih odobrava Svetska

banka.

FINANSIRANJE Tri glavna izvora sredstava IDA su: 1. ulozi članica IDA, 2. doprinosi zemalja

davalaca, 3. transfer iz prihoda Banke. Prvobitni ulog svake članice IDA iznosi

proporcionalno njenom ulogu u kapital Svetske banke. Prema statutu IDA postoje dve

kategorije članstva: Prvi deo obuhvata bogatije zemlje, a drugi deo obuhvata zemlje u

razvoju. Svaka zemlja članica iz prvog dela plaća potpuni ulog u konvertibilnim devizama.

Ova sredstva IDA može koristiti za odobravanje kredita. Članice iz druge kategorije plaćaju

samo 10% svog uloga u konvertibilnim devizama. Preostalih 90% članice plaćaju u

sopstvenoj valuti i to se može koristiti za davanje kredita bez pristanka članica. Neka

sredstva kojima IDA raspolaže stvorena su i sopstvenim operacijama. Među tim sredstvima

su: - neto prihod koji je akumuliralo samo udruženje IDA - prihodi od otplate glavnice, pošto

je za prve odobrene kredite istekao desetogodišnji period poštede (tzv. grace period.). U

početnom upisu kapitala koji je iznosio 1,0 mil. USD I grupa zemalja obezbedila je 763,07

mil.USD (SAD 320,29, V.Britanija 131,14 ,Francuska i Nemačka po 52,96 mil USD, Kanada

37,83 , Japan 33,59 itd.), II grupa zemalja obezbedila je 236,93 mil USD 6 (Indija 40 mil.

USD, Kina 30 mil. USD itd.). Naša zemlja je u prvoj popuni upisala 4,04 mil. USD. Ostali

izvori kapitala za razvoj su bilateralne ili multilateralne agenicje za pomoć, agencije za

kreditiranje izvoza i neke privatne banke. Doprinos drugih agencija često premašuje sam

iznos kredita koji odobrava IDA. Najčešće kofinansijeri projekata IDA su: Agenicja za

međunarodni razvoj SAD, Agenicije za pomoć u Francuskoj, Kanadi, Kuvajtu, Nemačkoj,

Švedskoj i Velikoj Britaniji, Arapska banka za ekonomski razvoj u Africi, Evropski fond za

razvoj u Africi, Evropski fond za razvoj, Afrička banka za razvoj itd.

Međunarodna finansijska korporacija (IFC) je osnovana kao afilijacija IBRD 1956. godine,

sa ciljem da promoviše razvoj i investicije privatnog sektora zemalja u razvoju. Svoj cilj IFC

ostvaruje na tri načina: - finansiranjem privatnih preduzeća i/ili finansiranjem projekata

razvoja privatnog preduzetništva u zemljama u razvoju; - posredovanjem na međunarodnom

finansijskom tržištu (pomaganjem privatnim preduzećima iz zemalja u razvoju da pronađu

investitore iz razvijenih zemalja); i - pružanjem savetodavne pomoći privatnim preduzećima i

vladama zemalja u razvoju. U praksi, pored finansiranja, IFC ponekad i kupuje deo

preduzeća (postaje suvlasnik kupovinom akcija preduzeća) i na taj način pomaže njegovom

razvoju, ali nikada ne kupuje većinski paket i ne učestvuje u odlučivanju. Kao i ostale članice

Grupe Svetske banke, i IFC je organizacija akcionarskog tipa, sa većinskim udelom kapitala

najrazvijenijih zemalja. Organe upravljanja IFC deli sa IBRD. Zanimljivo je da je SFRJ

postala članica IFC tek 1968. godine, tj. onda kada je prihvaćeno objašnjenje da

jugoslovenska preduzeća nisu državna, već društvena. U novijoj istoriji, nakon obnavljanja

članstva u Svetskoj banci, IFC je nastavila sa ulaganjem u srpska preduzeća i banke.

Evropska investiciona banka (EIB) je osnovana 1958. godine, u sklopu osnivanja

Evropske ekonomske zajednice (preteče današnje Evropske unije). Prvi akcionari EIB su

zemlje 4 osnivači Evropske ekonomske zajednice (EEZ): SR Nemačka, Francuska, italija,

Holandija, Belgija i Luksemburg. Kasnije, kako se broj članica EEZ, odnosno EU, povećavao,

rastao je i broj akcionara banke. Osnovni cilj EIB je finansiranje razvoja manje razvijenih

regiona, kako bi se podstakao ujednačeni regionalni razvoj. EIB finansira uglavnom

infrastrukturne projekte, do 50% vrednosti projekta. Po pravilu se odobrava finansiranje

samo onih projekata koji se realizuju na teritorijama zemalja akcionara (članica EEZ,

odnosno EU), ali postoje i izuzeci, ukoliko je projekat u interesu zemalja članica (primer je

finanisranje projekta izgradnje gasovoda od Rusije do zemalja članica EU, ili izgradnja

železnice ili puteva kroz zemlje nečlanice, ali koji povezuju zemlje članice).

SVJETSKA TRGOVINSKA ORGANIZACIJA(WORLD TRADE ORGANIZATION-WTO/ORGANISATION MONDIALE DU COMMERCE-OMC)

Svjetska trgovinska organizacija je međunarodna organizacija koja predstavlja institucionalni

i pravni okvir multilateralnog trgovinskog sistema u oblastima carina i trgovine robama,

uslugama i intelektualnog vlasništva. Osnovana je i službeno počela rad 1. januara 1995., a

okuplja 153 države svijeta. Osnovni cilj Svjetske trgovinske organizacije je postizanje

održivog rasta i razvoja ekonomiije, opće dobrobiti, liberalnog trgovinskog okruženja, te

doprinos postizanju bolje saradnje u vođenju svjetske ekonomske politike. Djelovanje

Svjetske trgovinske organizacije usredotočeno je na stvaranje otvorenog i ravnopravnog

sistema trgovinskih pravila, progresivne liberalizacije i eliminacije carinskih i necarinskih

prepreka trgovini robama i uslugama, uklanjanje svih oblika protekcionističkih mjera i

diskriminatornih tretmana u međunarodnim trgovinskim odnosima, integraciju nerazvijenih i

zemalja u razvoju, te tranzicijskih zemalja u multilateralni sistem i osiguravanje njegove

transparentnosti. Svjetska trgovinska organizacija djeluje na osnovu ugovornih odnosa i njeni

sporazumi sadrže nekoliko osnovnih principa kojima je cilj stvaranje multilateralnog

liberalnog trgovinskog sistema: princip nediskriminacije, princip najpovlaštenije države

(nacije) i princip državnog (nacionalnog) tretmana; princip liberalizacije trgovine, podsticanja

konkurencije i dodatne pomoći nerazvijenim zemljama. Organizacionu strukturu Svjetske

trgovinske organizacije čine: Ministarska konferencije, Glavno vijeće, tijela za rješavanje

sporova i tijela za pregled trgovinskih politika, vijeća, odbori i radne grupe, Sekretarijat i

neformalne grupe. Sjedište Svjetske trgovinske organizacije je u Ženevi, u Švicarskoj.

Karakteristike budžeta EU i principi

Budžet se definiše kao zvanični dokument vlade koji sadrži podatke o državnim

prihodima i rashodima za određeni budući period, a najčešće za jednu kalendarsku

godinu. Budžet ima tri elementarne funkcije - 1) alokativnu, 2) distributivnu i 3)

stabilizujuću. S obzirom da postojanje budžeta podrazumeva naplatu poreza, taksi i

drugih javnih obaveznih doprinosa, budžet direktno utiče na promenu alokacije

resursa, kao i na raspodelu javnih sredstava. Stoga budžet ima i distributivnu

funkciju. Napokon, u periodima stagnacije privrede i depresije, budžet vrši funkciju

stabilizacije sa ciljem premošćavanja privrednih, socijalnih, finansijskih i drugih

problema.

Dakle, osim budžeta EU ima i višegodišnji finansijski okvir ili perspektivu koji

predstavlja približan, planiran i okvirni pregled očekivanih prihoda i rashoda u

narednih nekoliko godina. Višegodišnji finansijski okvir se obično odnosi na period od

šest godina. Višegodišnji finansijski okvir ujedno predstavlja i međuinstitucionalni

sporazum putem kojeg Evropska komisija, Evropski parlament i Savet Evropske unije

postižu dogovor o budžetskim prioritetima i strukturi rashoda za predstojeći

šestogodišnji period

Europska unija (kratica EU) jedinstvena je međuvladina i nadnacionalna zajednica

europskih država, nastala kao rezultat procesa suradnje i integracije koji je

započeo 1951. godine između šest država

(Belgije, Francuske, Njemačke, Italije,Luksemburga i Nizozemske). Europska unija

formalno je uspostavljena 1.novembra 1993. godine stupanjem na snagu Ugovora o

Europskoj uniji (poznatiji kao Ugovor iz Maastrichta).  ima 28 zemalja članica:

1. MMF – međunardni monetarni fond

2. IBRD – međunarodna banka za obnovu i razvoj

3. IDA – međunarodno udruženje za razvoj

4. IFC – međunarodna finansijska korporacija

5. MIGA- multilateralna agencija za garantovanje investicija

6. BIS – banka za međunarodna poravnanja

Za IBRD i IDA se često koristi naziv – Svjetska banka Sve četiri institucije: IBRD, IFC, IDA i MIGA čine Grupu svjetske banke

7. ECB – evropska centralna banka –evro, brine o stabilnosti

8. SDR – Svaka od zemalja članica MMF-a ima određenu kvotu koju uplaćuje u

Fond dok se sama uplata vrši tako što se 25% uplaćuje u specijalnim pravima

vučenja (SDR) ili konvertibilnim valutama a 75% u nacionalnoj valuti

9. EIB – evropska investiciona banka osnovana u Briselu

10. EMS – evropski monerarni sistem

11. EMU – ekonomska i monetarna unija

12. CEFTA 2006 – CEFTA 2006 je regionalni sporazum kojim je zamenjena do tada

važeća mreža od 32 bilateralna sporazuma. Osnovu funkcionisanja CEFTA 2006.

predstavlja Pravilo o dijagonalnoj kumulaciji porekla robe. To praktično znači da

proizvod ili izvesna sirovina iz jedne zemlje CEFTA, dorađen ili obrađen u drugoj

zemlji članici ove integracije, menja svoju zemlju porekla. Dakle, poreklo

proizvoda jeste iz zemlje članice CEFTA u kojoj je proizvod dorađen ili dovršen.

13. NAFTA – Severnoamerički sporazum o slobodnoj trgovini (NAFTA) je

potpisan 1993. godine između SAD, Kanade i Meksika, pri čemu je stupio na

snagu 1. januara 1994. godine. Ovaj Sporazum je rezultirao slobodnom trgovinom

proizvodima i uslugama na teritoriji cele Severne Amerike.

14. STO – svjetska trgovinska organizacija

15. Azijska banka za obnovu i razvoj osnovana u Manili cilj finansiranje azijskih

zemalja

16. Afrička banka za obnovu i razvoj osnovana u Abidžanu cilj finansiranje razvoja

Afrike