Author
dicky-prasetyo
View
225
Download
0
Embed Size (px)
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
1/26
MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR
METODE ILMIAH SEBAGAI CIRI IPA
KELOMPOK 3
Disusun oleh :
Fauziah Ulfah (201401500333)
Dic! P"ase#!o (201401500404)
O#a$iana %a&iani (2014015003'5)
PROGRAM STUDI BIMBINGAN DAN KONSELING
FALKULTAS ILMU PENDIDIKAN DAN PENGETAHUAN SOSIAL
UNIVERSITAS INDRAPRASTA PGRI
JAKARTA
2015
KATA PENGANTAR
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
2/26
Pui s!uu" e ha&i"a# llah *+, !an- #elah .eli./ahan "ah.a# &an a"unia
!a *halaa# &an sala. selalu #e"cu"ahan e/a&a %asulullah *+ e"a# li./ahan
&an "ah.a#n!a /en!usun .a./u .en!elesaian #u-as .aalah ini -una .e.enuhi #u-as
.a#a uliah l.u Keala.an Dasa"
Dala. /en!usunan #u-as &ala. .a#e"i ini6 /enulis .en!a&a"i aha elanca"an
&ala. /en!usunan .a#e"i ini #i&a lain e"a# an#uan6 &o"on-an &an i.in-an #e.an
#e.an6 sehin--a en&alaen&ala !an- /enulis ha&a/i #e"a#asi Maalah ini &isusun a-a"
/e.aca &a/a# .e./e"luas il.u #en#an- l.u Keala.an Dasa"6 !an- /enulis saian
e"&asa"an su.e"su.e" &a#a !an- /enulis &a/a#
Uca/an #e"i.aasih /enulis sa./aian e/a&a #e.an 7 #e.an &an &osen
/e.i.in- !ai#u u Lusiana +ulansa"i6*PM/& selau &osen .a#a uliah l.u
Keala.an Dasa"
*e.o-a .aalah ini &a/a# .e.e"ian aasan !an- leih luas e/a&a /a"a
Mahasisa Uni$e"si#as n&"a/"as#a P8% Penulis .en!a&a"i aha .aalah ini .asih
an!a eu"an-an Un#u i#u /enulis .en-ha"a/aan "i#i &an sa"an e/a&a /a"a
/e.aca *eian &an #e"i.aasih
9aa"#a6 2 /"il 2015
Penulis
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
3/26
DAFTAR ISI
Kata Penganta!!!"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""#
Da$ta I%#"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""##
BAB I Pen&a'()(an"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""1
La#a" elaan-1
&en#ifiasi Masalah 1
%u.usan Masalah1
,uuan2
*is#e.a#iaa Penulisan3
BAB II Pe*+a'a%an""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""4
Me#o&e l.iah &ia#aan sea-ai &asa" P &an *ia/ l.iah ;;;4
Me#o&e l.iah &an ./le.en#asin!a ;;;;;;;;;;;;<
Pen-e"#ian6Pe.a-ian &an Pe"e.an-an P ;;;;;;;;;13
%ela#i$i#as P ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;; 20
P e"sifa# Dina.is ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;22
BAB III Pen(t(, !!!!!!!!!!!!!!!!!"""2-
*i./ulan ;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;23
DAFTAR PUSTAKA !!!!!!!!!!!!!!!!!!!2.
BAB I
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
4/26
PENDAHULUAN
A" Lata Be)a/ang
l.u /en-e#ahuan ala. a&alah il.u !an- .e./elaa"i #en#an- /en-un-a/an
"ahasia &an -eala ala.6 .eli/u#i asal usul ala. se.es#a &en-an se-ala isin!a6 #e".asu
/"oses6 .eanis.e6 sifa# en&a .au/un /e"is#ia !an- #e"a&i Manusia .e.ili "asa
in-in #ahu #e"ha&a/ ala. hin--a .en!eaan &i/e"olehn!a /en-e#ahuan &a"i ala.
se.es#a ini Pen-e#ahuan &a"i ala. se.es#a inilah !an- nan#in!a aan e"e.an- &an
.ena&i &asa" il.u /en-e#ahuan ala. Den-an /en-e#ahuan #e"seu#6 info".asi aan
#e"us e"#a.ah &an e"e.an- &a"i .asa e .asa6 se"#a e"e.an- sesuai za.ann!a6
sealan &en-an ca"a e"fii" &an ala# an#u !an- a&a /a&a saa# i#u Oleh a"ena i#u6
/en-e#ahuan ala. san-a# /en#in- &ala. ehi&u/an &an /e"e.an-an za.an
*ealan &en-an ca"a e"fii" &an sifa# .anusia !an- #i&a /e"nah /uas &en-an a/a
!an- su&ah &ie#ahuin!a6 .ena&ian il.u /en-e#ahuan .ena&i silus !an- aan #e"us
e"e.an- Munculn!a is#ilah =.e#o&e il.iah> #i&a le/as &a"i hal &i a#as Dala. hal
ini6 .e#o&e il.iah .e"u/aan e.a#an un#u e"e.an-n!a il.u /en-e#ahuan ala.
e#a/a /en#in-n!a il.u /en-e#ahuan ala. &en-an an#uan .e#o&e il.iahn!a .ena&ian
e"a-ai ne-a"a &an ele.enele.en &i &ala.n!a e"lo.a lo.a un#u .ena&i leih
ai la-i Ka"ena e"e&a za.an aan e"e&a /ula /en-e#ahuan !an- &i &a/a# se"#a
e"#a.ah /ula /en-e#ahuan !an- a&a l.u /en-e#ahuan ala. san-a# e"/en-a"uh /a&a
se-ala as/e &an se-ala i&an- Me#o&e il.iah .ena&i sua#u !an- /en#in- !an- &i
&ala.n!a #e"&a/a# lan-ah lan-ah o/e"asional !an- .en&uun- #e"ci/#an!a
/en-e#ahuan
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
5/26
B" I&ent#$#/a%# Ma%a)a'
1 Men-a/a .e#o&e l.iah &ia#aan sea-ai &asa" P &an seu#an *ia/
l.iah ?2 a-ai.ana .e#o&e l.iah &an ./le.en#asin!a?
3 e"ian /enelasan .en-enai /en-e"#ian6/e.a-ian &an /e"e.an-an P?
4 9elaan %ela#i$i#as P?5 Men-a/a P e"sifa# Dina.is?
C" R(*(%an Ma%a)a'
e"&asa"an i&en#ifiasi .asalah &i a#as !an- #elah &i u"aian6 .aa &a/a# &i
"u.usan .e#o&e il.iah sea-ai ci"i P
D" T((an Pen()#%an
1 Men-e#ahui a-ai.ana .e#o&e il.iah &ia#aan sea-ai &asa" P se"#a
sia/ l.iah2 Men-e#ahui a/a saa .e#o&e il.iah &an i./le.en#asin!a
3 Men-e#ahui /enelasan .en-enai /en-e"#ian6/e.a-ian &an
/e"e.an-an P3 Men-e#ahui a-ai.ana "ela#i$i#as P
4 Men-e#ahui #en#an- P e"sifa# Dina.is
E" S#%te*at#/a ,en()#%an
Maalah ini &isusun &en-na sis#e.a#ia /e.ahasan !an- .eli/u#i:
BAB I PENDAHULUAN La#a" elaan- Masalah
&en#ifiasi Masalah
@ %u.usan Masalah
D ,uuan /enulisan
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
6/26
E *is#e.a#i /enulisan
BAB II PEMBAHASAN
Me#o&e l.iah &ia#aan sea-ai &asa" P &an
*ia/ l.iah
Me#o&e l.iah &an ./le.en#asin!a
@ Pen-e"#ian6Pe.a-ian &an Pe"e.an-an P
D %ela#i$i#as P E P e"sifa# Dina.is
BAB III PENUTUP
*i./ulan
BAB II
PEMBAHASAN
A" METODE ILMIAH SEBAGAI DASAR IPA
Manusia .e.ilii ecen&e"un-an un#u .enan--a/i "an-san-an !an- a&a &i
sei#a"n!a6 #e".asu -aala-eala &i ala. se.es#a ini ,an--a/an #e"ha&a/ -eala-eala
&an /e"is#ia/e"is#ia !an- a&a ini &i ala. se.es#a ini aan .ena&i seuah /e-ala.an
!an- aan #e"us e"e.an- a"ena "asa ein-in #ahuan .anusia Pen-ala.an
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
7/26
/en-ala.an inilah !an- nan#in!a .ena&i /en-e#ahuan &an &ia"isan e/a&a -ene"asi
e"iu#n!a
l.u #en#an- ala. .e"u/aan e-ia#an .anusia !an- e"sifa# a#if &an &ina.is
"#in!a6 hasil /e"coaan !an- &ilauan .anusia aan .en-hasilan sua#u onse/ !an-
.en&o"on- &ilauann!a /e"coaan/e"coaan e"iu#n!a6 a"ena il.u ala. e"#uuan
un#u .enca"i eena"an !an- "ela#if &a"i sua#u hal
,i&a se.ua /en-e#ahuan &a/a# &iseu# il.u6 a"ena il.u .e"u/aan
/en-e#ahuan !an- ca"a .en&a/a#ann!a ha"us .e.enuhi s!a"a# #e"#en#u
&a/un s!a"a#s!a"a# sua#u /en-e#ahuan &a/a# &ia#aan sea-ai il.u a&alah
sea-ai e"iu#:a Lo-is
Pen-e#ahuan #e"seu# .asu aal &an sesuai &en-an ai&ahai&ah il.u /en-e#ahuan
Oe#if
Pen-e#ahuan !an- &i&a/a# ha"us sesuai &en-an oen!a &an &i&uun- oleh fa#a
e./i"is
c Me#o&i
Pe-e#ahuan &i/e"oleh &en-an ca"aca"a #e"#en#u !an- #e"a#u"6 &i"ancan-6 &ia.a#i6 &an
&ion#"ol
& *is#e.a#i
Pen-e#ahuan &isusun &ala. sa#u sis#e. !an- salin- e"ai#an &an .enelasan sa#u
sa.a lain sehin--a .ena&i sa#u esa#uan !an- u#uh
e Uni$e"sal
Pen-e#ahuan e"lau un#u sia/a saa &an &i .ana saa !ai#u &en-an ca"a
es/e"i.en#asi !an- sa.a aan &i/e"oleh hasil !an- sa.a a#au onsis#en &i .ana/un
&ilauan ui coa #e"seu#
f Ko.ula#if
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
8/26
e"e.an- &an #en#a#if6 sesuai &en-an hasanah il.u /en-e#ahuan !an- selalu
e"#a.ah &en-an ha&i"n!a il.u /en-e#ahuan !an- a"u l.u /en-e#ahuan !an- #e"u#i
salah ha"us &i-an#i &en-an il.u /en-e#ahuan !an- ena" (#en#a#if)
Un#u .enca/ai eena"an6 !ani /e"sesuaian an#a"a /en-e#ahuan &an oen!a6
#i&alah #e"a&i seca"a ee#ulan6 #e#a/i ha"us .en--unaan /"ose&u" a#au .e#o&e !an-
#e/a#6 !ai#u /"ose&u" a#au .e#o&e il.iah (scien#ific .e#ho&) &a/un Keleihan &an
eu"an-an il.u ala.iah &i#en#uan oleh .e#o&e il.iah6 .aa /e.ecahan se-ala
.asalah !an- #i&a &a/a# &i#e"a/an .e#o&e il.iah6 #i&alah il.iah
1 Pen-e"#ian Me#o&e l.iahMe#o&e il.iah .e"u/aan sua#u ca"a !an- &i-unaan oleh /a"a il.uan un#u
.e.ecahan sua#u /e".asalahan6 se"#a .en--unaan lan-ahlan-ah !an- sis#e.a#is6
#e"a#u"6 &an #e"on#"ol
Me#o&e l.iah6 !ai#u -aun-an an#a"a &ua /en&ea#an "asional(&e&u#if) &an
/en&ea#an e./i"is (in&u#if) Me#o&e l.iah6 .e"u/aan ca"a &ala. .e./e"oleh
/en-e#ahuan seca"a il.iahDesca"#es a&alah /elo/o" &an #ooh "asionalis.e Menu"u#
&ia6 "asio .e"u/aan su.e" &an /an-al &a"i se-ala /en-e"#ian Aan!a "asio saalah
!an- &a/a# .e.aa o"an- /a&a eena"an &an &a/a# .e.e"i /i./inan &ala. se-ala
alan /ii"an
Kau. "asionalis .en--unaan .e#o&e &e&u#if Dasa" /ii"an !an- &i-unaan
&ala. /enala"ann!a &i/e"oleh &a"i i&e !an- .enu"u# an--a/ann!a su&ah elas6 #e-as &an
/as#i6 &ala. /ii"an .anusiaKele.ahan "asionalise !ai#u e"sifa# as#"a6 #i&a &a/a#
&ie$aluasi6 e.un-inan &a/a# &i/e"oleh /en-e#ahuan !an- e"e&a &a"i o!e !an-
sa.a6 cen&e"un- e"sifa# su!e#if &an sol/sis#i6 !ai#u han!a ena" &ala. e"an-a
/e.ii"an #e"#en#u !an- e"e&a &ala. o#a o"an- !an- e"fii" #e"seu#
Kau. e./i"is.e e"/en&a/a# aha /en-e#ahuan .anusia #i&a &i/e"oleh lea#
/enala"an "asional !an- as#"a6 #e#a/i lea# /en-ala.an !an- on"i#6 e"/e-an- /a&a
/"insi/ ese"u/aan6 /a&a &asa"n!a ala. a&alah #e"a#u"6 -eala-eala ala. e"lan-sun-
&en-an /ola/ola #e"#en#u Den-an .en-e#ahui ea&ian .asa lalu a#au sea"an- aan
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
9/26
&a/a# &i"a.alan ea&ian &i .asa &a#an- Kele.ahann!a elu. #en#u sis#i.a#is6 &an
e#e"a#asan ala# !an- &i-unaan (.isal /anca in&e"a)
2 Me#o&e l.iah
Me#o&e il.iah &ilasanaan &en-an #aha/#aha/ e-ia#an sea-ai e"iu#:
a) Perumusan masalah
Masalah a&alah #o/i a#au oe !an- eli#i &en-an a#asan !an- elas se"#a &a/a#
&ii&en#ifiasi fa#o"fa#o" !an-#e"ai#
) Penyusunan hipotesis
Ai/o#esis !ai#u sua#u /e"n!a#aan !an- .enunuan e.un-inan aaan un#u
.e.ecahan .asalah !an- #elah &i#e#a/an Den-an a#a lain6 hi/o#esis .e"u/aan
&u-aan !an- #en#u saa &i&uun- oleh /en-e#ahuan !an- a&a Ai/o#esis &isusun
e"&asa"an /en-e#ahuan a#au #eo"i !an- a&a &an ha"us &i ui eena"ann!a &en-an
ose"e$asi a#au es/e"i.en#asi
c) Pengujian hipotesis
Pen-uian hi/o#esis .e"u/aan usaha /en-u./ulan fa#afa#a !an- "ele$an
&en-an hi/o#esis !an- #elah &iauan un#u &a/a# .e./e"liha#an a/aah #e"&a/a# fa#a
fa#a !an- .en&uun- hi/o#esis #e"seu# a#au #i&a Fa#afa#a ini &a/a# &i/e"oleh
.elalui /en-a.a#an lan-sun- &en-an .a#a a#au #eleso/ a#au &a/a# u-a .elalui ui coa
a#au es/e"i.en#asi6 e.u&ian fa#afa#a &iu./ulan .elalui /en-in&e"aan
&) Penarikan kesimpulan
Pena"ian esi./ulan ini &i&asa"an a#as /enilaian .elalui analisis &a"i fa#a
(&a#a) un#u .eliha# a/aah hi/o#esis !an- &iauan i#u &i#e"i.a a#au #i&a
Ai/o#esis i#u &a/a# &i#e"i.a ila fa#a !an- #e"u./ul i#u .en&uun- /e"n!a#aan
hi/o#esis ila fa#a #i&a .en&uun- .aa hi/o#esis i#u &i#ola Ai/o#esis !an- &i#e"i.a
.e"u/aan sua#u /en-e#ahuan !an- eena"ann!a #elah &iui seca"a il.iah6 &an
.e"u/aan a-ian &a"i il.u /en-e#ahuan
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
10/26
3*ia/ l.iah
*alah sa#u #uuan &ala. .e./elaa"i l.u la.iah a&alah /e.en#uan sia/
il.iah Pene"a/an .e#o&e il.iah &ala. il.u /en-e#ahuan .e.en#u seo"an- il.uan
.e.ilii sia/ il.iah6 !ai#u :
a Me.ilii "asa in-in #ahu a#au u"iosi#as !an- #in--i &an e.a./uan
elaa" !an- esa"
*eseo"an- !an- .e./un!ai sia/ il.iah a/aila .eliha# /e"is#ia -eala
ala. aan #e"an-san- un#u in-in #ahu leih lanu#6 .en-enai a/a6
a-ai.ana6 &an .en-a/a /e"is#ia &an -eala i#u #e"a&i Den-an
/e"#an!aan/e"#an!aan #e"seu# ia aan .enca"i &a"i e"-ai su.e" &an
salah sa#u su.e" a&alah #es uu !an- e"huun-an &en-an .asalah
#e"seu# ,i&a &a/a# .ene"i.a eena"an #an/a u#i
/aila &ala. .as!a"aa# #i.ul sua#u isu a#au e"i#a6 seseo"an- !an-
.e.ilii sia/ il.iah #i&a e-i#u saa .ene"i.a e-i#u saa info".asi
#e"seu# Dala. &isusi il.iah sa#ia/ /en&a/a# ha"us &ise"#ai &a#a &an
ca"a &a#a i#u &i/e"oleh sehin--a &a/a# &i $e"i$iasi
c 9uu"
*eo"an- il.uan #elah &ila#ih un#u .e./e"ha#ian on#"ol in#e"nal &ala.
se#ia/ /eneli#iann!a6 &en-an ini6 fa#o"fa#o" ee#ulan &a/a#
&isin-i"an La/o"an ha"us &iua# &en-an seuu"uu"n!a &an /eneli#ian
.ena&i #e"ua un#u /en-ulan-an
& ,e"ua
*eo"an- il.uan ha"us .e./un!ai /an&an-an luas6 #e"ua6 &an eas
&a"i /"a&u-a a .e!aini aha /"asan-a6 eencian ai /"ia&i
.au/un -olon-anse"#a /e.unuhan san-a#lah ea. *e#ia/ -a-asan a"u
&an .en-uin!a seelu. &i#e"i.a a#au &i#ola6 a&i6 ia #e"uaaan
/en&a/a# o"an- laine ,ole"an
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
11/26
*eseo"an- il.uan #i&a .e"asa aha ia /alin- hea# a ahan e"se&ia
.en-aui aha o"an- lain .un-in leih an!a /en-e#ahuann!a
aha saa /en&a/a#n!a salah6 #e#a/ai ia &a/a# .ene"i.a /en&a/a# !an-
#elah &iui seelu.n!a
f *e/#is*e.ua il.uan aan e"sia/ ha#iha#i6 .e"a-ui a#au se/#is a aan
.en!eli&ii u#iu#i !an- .ela#a"elaan-i sua#u esi./ulan a #i&a
aan .ene"i.a sua#u esi./ulan #an/a u#i- O/#i.is
*eo"an- il.uan selalu e"/en-ha"a/an a #i&a aan .en-a#aan aha
sesua#u i#u #i&a &a/a# &ie"aan #e#a/i aan .en-a#aan =e"ian sa!a
sua#u ese./a#an un#u .e.ii"an &an .encoa .en-e"aan> a
selalu o/#i.ish Pe.e"ani
l.u /en-e#ahuan .e"u/aan hasil usahan!a e"as &an sifa#n!a /"ia&i
l.uan sea-ai /enca"i eena"an aan e"ani .elaan e#i&aena"an6
/eni/uan6 e/ua"a/u"aan6 e.unafian &an ea#ilan !an- aan
.en-ha.a# e.auan
i Ke"a#if &an ino$a#if*elalu in-in .en&a/a#an6 .enci/#aan6.e.$a"iasian sesua#u !an-
a"u #e"u#a.a -una .en&a/a#an nilai #a.ah
B" Met&e I)*#a' &an I*,)e*enta%#n3a
*e-ala eena"an !an- #e"an&un- &ala. l.u la.iah #e"le#a /a&a .e#o&e il.iah
Keleihan &an Keu"an-an il.u ala.iah &i#en#uan oleh .e#o&e il.iah6.aa /e.ecahan se-ala
.asalah !an- #i&a &a/a# &i#e"a/an .e#o&e il.iah6 #i&alah l.iah sea-ai lan-ah /e.ecahan
a#au /"ose&u" il.iah &a/a# &i "inci sea-ai e"iu# :
1 Pen-in&"aan
Pen-in&"aan .e"u/aan lan-ah /e"#a.a &a"i .e#o&e il.iah &anse-ala sesua#u
!an- #i&a &a/a# &iin&"a6 .aa #i&a &a/a# &iseli&ii oleh il.u ala.iah 6 alau/un
/en-in&"aan #i&a selalu lan-sun- Misaln!a6.en-enai .a-ne#is. &an in#i a#o. !an-
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
12/26
#i&a &a/a# i#a in&"a seca"a lan-sun-6#e#a/i efeefen!a &a/a# &i#unuan .elalui ala#
ala# *e/e"#i haln!a /ii"an6 #i&a &a/a# i#a in&e"a seca"a lan-sun- 6 #e#a/i efen!a &a/a#
&i#uuan &ala. en#u #in-ah lau-a" /en-in&"aan #e/a# &an ena"6 .a /e"lu /en-ulan-an6 &an /en-ulan-an i#u
&a/a# &ilauan u-a oleh o"an- lain Pen-in&e"aan !an- #e/a# a&alah suli#6 .e.e"luan
a#u !an- la.a6 &an se#elah &icoa e"aliali se"in- .en-ala.i e-a-alan *e#ia/
o"an- &a/a# .elauan /en-in&e"aan .elalui eli.a in&e"an!a6 #e#a/i /en-in&e"aan !an-
#e/a# suu" &ilauan a"ena se"in- a&an!a /"asan-a !an- .elea# /a&a /en-in&e"a i#u
*eo"an- ahli huu. leih #aa. /en-in&e"aann!a #e"ha&a/ sasi &a"i/a&a o"an- u.u.6
&e.iian /ula ahli .usic !an- in&e"a /en&e-a"ann!a &en-an la#ihan &an .en-unaan
ala#ala# !an- #elah &i#e"a
Un#u .e.ini.alan sue#i$i#as /en-in&e"aan6 se"in-ali /en-a.a#an
.en--unaan ins#"u.en s#an&a" @on#ohn!a6 un#u .en-e#ahui suhu ai"6 #i&a cuu/
&en-an uli#B#an-an6 #e#a/i /e"l &ian#u &en-an #he".o.e#e"
2 Masalah a#au /"ole.
*e#elah /en-in&e"aan &an /e"enun-an &ilauan6 lan-ah e&ua a&alah
.ene.uan .asalah Den-an a#a lain6 .e.ua# /e"#an!aan: /aah !an- &i#e.uan
.elalui /en-in&e"aan i#u? Men-a/a e-i#u? a-ai.ana hal i#u #e"a&i? Dan se#e"usn!a
Pen-in&e"aan !an- &ilauan oleh o"an- u.u. &an il.uan elas e"e&a a"ena
il.uan .enunuan u"iosi#as !an- #in--i Pe"#an!aan/e"#an!aan se/e"#i #e"seu# &i
a#as hen&an!a "ele$an &an &a/a# &iui Pen-uiann!a elas .e.e"luan #eni !an-
au"a#*eca"a u.u.6 un#u .ene.uan .asalah &i-unaan /e"#a!aan =a-ai.ana?>
a#au>/a?> Pe"#a!aan =Men-a/a ?> .eni.ulan esua"an6 &an se"in- &i-an#i
=a-ai.ana?> a#au =/a?> Pe"#an!aan =Men-a/a la .ini a&a?> #e".asu a#a-o"i
!an- #i&a &a/a# &iui sehin--a hal i#u #i&a #e".asu i&an-
3 Ai/o#esis
Pe"#an!aan !an- #e/a# aan .elahi"an sua#u aaan &an aaan i#u e"sifa#
se.en#a"a !an- .e"u/aan sua#u &u-aan Dala. &ua-an se.en#a"a i#u &iseu#
hi/o#esis Un#u .e.u#ian a/aah &u-aan i#u ena" a#au #i&a6 &i/e"luan fa#a a#au
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
13/26
&a#a fa#a i#u &a/a# &i/e"luan .elalui su"$e! a#au es/e"i.en ila &a# #i&a
.en&uun- hi/o#esis6 ha"us &isusun hi/o#esis a"u
Ai/o#esis6 ecuali &i&uun- oleh &a#a6 a-a" .u&a &iu#ian ha"us e"sifa#
se&e"hana &an .e.ilii an-auan !an- auh Dala. .e.ua# hi/o#esis6 #i&a asal aa6
alau/un &ala. sea"ah /e"na #e"a&i6 !ai#u e#ia Keule6 seo"an- ahli i.ia an-sa
9e".an .e.ua# hi/o#esis #en#an- s#"u#u" za# i.ia enzene Pa&a sua#u .ala.6 se#elah
.en-ha&i"i /es#a !an- an!a .en-hi&an-an alcohol6 Keule e".i./i a&an!a ena.
eo" e"a !an- .en!usun &i"i salin- .en--i-i# eo" sehin--a #e"en#u onfi-u"asi
lin-a"an se-i ena. %u.us enzene !an- &isusun e"&asa"an hi/o#esis Keule i#u /a&a
saa# ini .e"u/aan "u.us !an- &a/a# .en-hasilan 400 enis sen!aa !an- an!a
&i/"o&usi &ala. in&us#"i i.ia
Kea&aan !an- i&eal un#u .e.u#ian eena"an sua#u hi/o#esis a&alah .elalui
/en-uian &en-an es/e"i.en
4 Es/e"i.en
Es/e"i.en a#au /e"coaan .e"u/aan lan-ah il.iah ee./a# Pa&a #i#i ini6
&an non &a/a# &i/isaan seca"a se./u"na
*ea-ian essa" o"an- .en-a&aan /en-in&e"aan6 .en!usun /e"#an!aan6 &an
.en&u-a aaann!a a.un o"an- iasa aan e"hen#i sa./ai &i si#u saa *ealin!a6
seo"an- il.uan #i&a e"hen#i sa./ai &i si#u saa *ealin!a6 seo"an- il.uan #i&a
aan e"hen#i sa./ai &i si#u6 #e#a/i aan .ene"usan /e"#an!aan6 = Mana u#in!a?>
Dala. sea"ah6 ca"a &e.iian .e"u/aan sua#u ca"a un#u .en-hilan-an /en&a/a#
u.u. !an- e.osional6 #i&a &i&uun- oleh u#i Pen&a/a# a#au aaan a#as .asalah
!an- #i&a &i&uun- oleh u#i .e"u/aan ilusi &an #i&a iasana Es/e"i.en &a/a#
.enunuan u#i6 sehin--a aaan !an- e"sifa# &u-aan i#u .ena&i aaan !an-
ena" a#au ala.iah sehin--a se.ua fa#o" &a/a# &ien&alian &an hi/o#esis &a/a# &iui
eena"ann!a
*ea-ai ulasan6 aan &ie.uaan hal e"iu# Pa&a /e".ulaan .usi. huan6i#a .eliha# -ealah aha ee"a/a enis la./u6 .issal la./u /ia"6 neon a#au ,L6 &an
.e"u"i /a&a .ala. ha"i &ie"u.uni e"a-ai enis se"an--a 8ealah ini
.e.an-i#an sua#u hi/o#esis aha se"an--a #e"#a"i /a&a sina" #e"#en#u6 #e#a/i #i&a
#e"#a"i /a&a sian" !an- lain
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
14/26
Un#u .e.u#ian hi/o#esis #e"seu#6 &i"ancan- sua#u es/e"i.en &i
lao"a#o"iu. &en-an .en--unaan e"a-ai enis se"an--a6 .isaln!a : la"on6lala# "u.ah6
lala# uah6 n!a.u6 elalan- &an sea-ain!a6 se&an-an un#u sina"n!a &i/aai e"a-ai
sina"6 .isaln!a: .e"ah6 i"u6 hiau6 unin-6 &an sea-ain!a Da"i hasil /e"coaan #e"!a#a
se"an--a #e"#a"i /a&a sina" i"u &an #i&a #e"#a"i /a&a sina" lain
5 ,eo"i
u#i es/e"i.en .e"u/aan &asa" lan-a il.iah e"iu#n!a6 !ai#u #eo"i /aila
sua#u hi/o#ensi #elah &i&uun- oleh u#i a#au &a#a !an- .e!ainan &an u#i i#u
&i/e"oleh &a"i e"a-ai es/e"i.en !an- &ilauan oleh e"a-ai /eneli#i &an u#iu#i
.enunuan hal !an- &a/a# &i/e"ca!a &an $ali&6 alau/un &en-an e#e"a#asan #e"#en#u6
.aa &i susun #eo"i
@on#oh se"an--a !an- #elah &ie.uaan .enunuan u#i eena"an
hi/o#esis &an &isoon- oleh u#i &a"i e"a-ai /en-ui6 lalu &isusunlah sua#u #eo"i:
=*e"an--a #e"#a"i /a&a sina" !an- .e.ilii /anan- -elo.an- #e"#en#u6 #e#a/i #i&a
#e"#a"i /a&a sina" !an- .e.ilii /anan- -elo.an- #e"#en#u6 #e#a/i #i&a #e"#a"i /a&a
sina" !an- .e.ili /anan- -elo.an- #e"#en#u lainn!a ha"us sa.a ila #eo"i #e"seu#
.e.ilii "a.alan a#au /"e&isi #in--i6 e.un-inan e"laun!a .ena&i leih luas
ee"a/a #eo"i .enunuan $ali&i#as !an- u.u. sehin--a .e.ilii "an-u.an
!an- #in--i6 .aa #eo"i i#u .ena&i huu. ala. Auu. -"a$i#asi u-a &i#e.uan &a"i /en-in&e"aan se.aca. i#u6 !ani &a"i /e"is#ia a#uhn!a uah a/el e aah oleh
e#on e"&asa"an huu. -"a$i#asi i#ulah .anusia &a/a# .enin--alan u.i &en-an
"oe# .enuu e en&aen&a an-asa lain!a
Da"i #eo"i huun-an sina" &en-an se"an--a &i a#as &ie.an-an #eo"i#eo"i a"u
a#au .e.anfaa#an #eo"i i#u un#u i&an- /e"#anian6 &an eseha#an6 .isaln!a
&ie.an-an la./u /en-usi" se"an--a !an- &i/asan- &i sei#a" -u&an- iiiian
( /a&i6-an&u.6a-un-)6 la./u /e"an-a/ n!a.u6 &an sea-ain!a
Da"i u"ain &ia a#as6 #e"&i"i &a"i #i-a o./onen6 !ai#u /"o&u6 /"oses6&an
sia/ @on#oh /"o&u a&alah onse/6 #eo"i6 &an huu. P"oses .e"u/aan e#e"a./ilan
un#u .ene.uan /"o&u se/e"#i e#e"a./ilan /en-a.a#an6 es/e"i.en *e.en#a"a
con#oh sia/ a&alah #eli#i6 &an uu"
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
15/26
C" Penget#an4 Pe*+ag#an &an Pe/e*+angan
I)*(Pengeta'(anA)a*IPA6
Pen-e"#ian PP .e"u/aan il.u !an- sis#e.a#is &an &i"u.usan6 !an- e"huun-an
&en-an -ealah-ealah een&aan &an &i&asa"an #e"u#a.a a#as /en-a.a#an &an
in&usi (A+ Fole" e#al6 1
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
16/26
e"&asa"an halhal !an- su&ah &ian--a/ ena" &ia.il sua#u esi./ulan &en-an
.en--unaan halhal !an- su&ah &ian--a/ ena"
Ca#n &an S(n& (1
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
17/26
Pen&i&ian6 /"oses la#ihan !an- #e"a"ah &an sis#e.a#is .enuu e sua#u #uuan
c n#"o/olo-i6 .e./elaa"i asal usul &an /e"e.an-an as.ani6 sosial6 eu&a!aan &an
#in-ah lau sosial
& E#nolo-i6 caan- &a"i s#u&i an#"o/olo-i !an- &iliha# &a"i as/e sis#e. sosioeono.i &an
/ea"isan eu&a!aan #e"u#a.a easlian u&a!a
e *ea"ah6 /enca#a#an /e"is#ia/e"is#ia !an- #elah #e"a&i /a&a sua#u an-sa6 ne-a"a
a#au in&i$i&u
f Eono.i6 !an- e"huun-an &en-an /"o&usi6 #ua" .enua" a"an- /"o&usi6
/en-olahan &ala. lin-u/ "u.ah #an--a6 ne-a"a a#au /e"usahaan
- *osiolo-i6 s#u&i #en#an- #in-ah lau sosial6 #e"u#a.a #en#an- asal usul o"-anisasi6 ins#i#usi6 /e"e.an-an .as!a"aa#
2 l.u Pen-e#ahuan la.
l.u Pen-e#ahuan la. !an- .e.ahas #en#an- ala. se.es#a &en-an se.ua
isin!a &an selanu#n!a #e"a-i a#as:
o Fisia6 .e./elaa"i en&a #a hi&u/ &a"i as/e uu& &en-an /e"uahan !an- e"sifa#
se.en#a"a *e/e"#i : un!i caha!a6 -elo.an- .a-ne#6 #eni elis#"ian6 #eni nuli"
o Ki.ia6 .e./elaa"i en&a hi&u/ &an #a hi&u/ &a"i as/e sususan .a#e"i &an /e"uahan
!an- e"sifa# #e#a/ Ki.ia seca"a -a"is esa" &ia-i i.ia o"-ani (/"o#ein6 le.a) &an
i.ia ano"-ani ([email protected])6 hasil &a"i il.u ini &a/a# &ici/#aan se/e"#i /las#i6 ahan
/ele&a
o iolo-i6 !an- .e./elaa"i .ahlu hi&u/ &an -eala-ealan!a
o o#ani6 il.u !an- .e./elaa"i #en#an- #u.uh#u.uhan
o oolo-i il.u !an- .e./ela"ai #en#an- hean
o Mo"folo-i il.u !an- .e./elaa"i #en#an- s#"u#u" lua" .ahlu hi&u/
o na#o.i sua#u s#u&i #en#an- s#"u#u" &ala. a#au en#u &ala. .ahhlu hi&u/
o Fisiolo-i s#u&i #en#an- fun-si a#au faalBo"-an a-ian #uuh .ahlu hi&u/
o *i#olo-i il.u !an- .e./elaa"i #en#an- sel seca"a .en&ala.
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
18/26
o Ais#olo-i s#u&i #en#an- a"in-an #uuh a#au o"-an .ahlu hi&u/ !an- .e"u/aan
se"en#e#an sel seenis
o Palaen#olo-i s#u&i #en#an- .ahlu hi&u/ .asa lalu
3 l.u Pen-e#ahuan u.i &an n#a"isa
P(Earth Science and Space) *#u&i #en#an- u.i sea-ai salah sa#u an--o#a
#a#asu"!a6 &an "uan- an-asa &en-an en&a an-asa lainn!a
8eolo-i6 !an- .e.ahas #en#an- s#"u#u" u.i (!an- ahasann!a .eli/u#i
&a"i il.u i.ia &an fisia) con#oh &a"i il.u ini /e#"olo-i (a#ua#uan)6
$uanolo-i (-e./a u.i)6 .ine"alo-i (ahanahan .ine"al) s#"ono.i6 .e.ahas en&aen&a "uan- an-asa &ala. ala. se.es#a !an-
.eli/u#i in#an-6 /lane#6 sa#eli# &a lainlainn!a Manfaa#n!a &a/a# &i-unaan
&ala. na$i-asi6 alen&a" &an a#u 8eo-"afi6 sua#u il.u /en-e#ahuan #en#an- .ua u.i &an /"o&u eono.i
sehuun-an &en-an .ahlu hi&u/6#e"u#a.a .anusia
Pe"e.an-an l.u Pen-e#ahuan la.
1 *a./ai aa& 156 e"lan-sun- la.a#
Manusia .e./un!ai "asa in-in #eahu #e"ha&a/ "ahasia ala. &en-an
.en--unaan /en-a.a#an &an /en--unaan /en-ala.a6 #e#a/i se"in- #i&a .en&a/a#
aaan !an- .e.uasan Pa&a .anusia uno6 .e"a .encoa .enaa "asa in-in
#ahu .e"ea &en-an .e.ua# aaan sen&i"i !an- iasa &iseu# .i#os Mi#os a&alah
/en-e#ahuan a"u !an- .e"u/aan o.inasi an#a"a /en-ala.an/en-ala.an &an
e/e"ca!aan
Punca /e.ii"an .i#os a&alah /a&a a.an ailonia !ai#u i"ai"a 00'00 *M
O"an- ailoniae"/en&a/a# aha aa. se.es#a i#u sea-ai "uan- se#en-ah ola
&en-an u.i !an- &a#a" sea-ai an#ain!a &an lani# &en-an in#an-in#an- sea-ai
a#a/n!a Pen-e#ahuan &an aa"an an-sa aionia ini s#en-ahn!a .e"u/aan &u-aan6
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
19/26
i.ainasi6 e/e"ca!aan a#au .i#os Pen-e#ahuan &an aa"an se.aca. i#u &a/a# &iseu#
Pseudo science (sains /alsu)6 a"#in!a .i"i/ sains #e#a/i uan sains seena"n!a
2 a& 151'
icolas @o/e"nicus (1431543) seo"an- as#"ono.6 ahi .a#e.a#ia &an ahli
/en-oa#an ,ulisann!a !an- #e"enal &an .e"oa /an&an-an as#"ono. a.an !unani
e"u&ul De Revolutionibus Orbium Calaestium (peredaran alam semesta). uu #e"su#
&i#ulis /a&a #ahun 150 M6 #e#a/i #i&a se-e"a &i/uliasian a"ena /"insei/
helosen#"is.e e"#en#an-an &en-an e/e"ca!aan /en-uasa &an -e"ea /a&a saa# i#u
Poo aa"an !an- &i/aa/"an oleh @o/e"nicus an#a"a lain:• Ma#aha"i a&alah Pusa# &a"i si#e. sola"
• ulan e"e&a" .en-elilin-i u.i se"#a u.i e"sa.aan .en-elilin-i .a#aha"i
• u.i e"/u#a" /a&a /o"osn!a &a"i a"a# e #i.u" !an- .en-aia!an a&an!a sian-
&an .ala. &an /e"-e"aan in#an- in#an-
Pen-iu# @o/e"nicus6 "uno -lo"&ano (154G1'00 M) .e./e"oleh esi./ulan leih
auh6 !ai#u:
• 9a-a# "a!a ini #i&a a&a a#asn!a• in#an- in#an- #e"sea" &iselu"uh a-a# "a!a
Pe"e.an-an saa# i#u leih /esa# la-i e#ia seo"an- i#alia !ai#u 8alileo 8alilei
(15'41'42 M)6 e"ani .en-un-a/an #eleso/n!a !an- e"#en#an-an &en-an
/an&an-an /a"a /en-uasa a .e.ena"an #eo"i @o/e"nicus #en#an- helosen#"ies !an-
e"#en#an-an &en-an -e"ea !an- ho.osen#"ies a#au -eosen#"ies *ia/ !an- &i#unuan
oleh 8alileo6 @o/e"nicus6 .ena&i /e"an-san- a#au .o#i$asi lahi"n!a sia/ il.iah
&i#en-ah /a"a /eneli#i lainn!a
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
20/26
3 al aa& 20
Pa&a a#u ini6 /e"e.an-an il.u /en-e#ahuan e"lan-sun- cuu/ ce/a#6 &e-an
a&an!a "e$olusi in&us#"!6 #e"a&i /e"e.an-an /e.anfaa##an P &ala. /ene"a/an
#enolo-i seca"a n!a#a
4 a& 20
Pe"e.an-an P san-a# /esa# se#elah &ienalann!a onse/ fisia uan#u. &an
"ela#i$i#as /a&a aa& 20 Konse/ !an- .o&e"n ini .e./en-a"uhi onse/ P seca"a
eselu"uhan &an .en!eaan a&an!a "e$isi se"#a /en!esuaian/en!esuaian onse/ e
a"ah !an- .o&e"nDen-an &e.iian6 #e"&a/a# &ua onse/ P !an- e"e.an-6 !ani P Klasi &an
P Mo&e"n
• P lasi
.e"u/aan sua#u /"oses P &i .ana #eo"i &an es/e"i.en .e.ilii /e"an salin-
.elen-a/i &an .e./e"ua# P lasi .e.ilii aian !an- e"sifa# .a"oso/i6
!ani .en-acu /a&a halhal !an- e"sala esa" &an ai&ah /en-aiann!a .en--unaan
ca"a #"a&isional Di sa./in- aian !an- e"sifa# .a"oo/is6 ci"i lain P lasi a&alah
leih .en&ahuluan es/e"i.en &a"i /a&a #eo"i
• P .o&e"n
a&alah sua#u /"oses P &i .ana /eneanan #e"ha&a/ #eo"i leih an!a &a"i /a&a
/"a#e P .o&e"n .e.ilii #elaahan !an- e"sifa# .i"oso/i6 !ani sesua#u !an-
e"sifa# &e#ail &an e"sala ecil *elain i#u6 P .o&e"n .ene"a/an #eo"i es/e"i.en6 &i
.ana ia .en--unaan #eo"i !an- #elah a&a un#u es/e"i.en selanu#n!a
e"&asa"an /en-e"#ian P Klasi &an P Mo&e"n !an- &i/a/a"an &i a#as6
&a/a# &ie#ahui aha /en--olon-an P .ena&i P Klasi &an P Mo&e"n
&i&asa"an /a&a onse/si6 !an- .eli/u#i ca"a e"fii"6 ca"a .e.an&an-6 &an ca"a
.en-analisis sua#u -eala ala.
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
21/26
*eca"a u.u.6 lan-ahlan-ah /ene"a/an .e#o&e il.iah /a&a P Klasi &an
P Mo&e"n a&alah sa.a6 !ani ha"us .elalui /en-in&e"aan6 /e"u.usan .asalah6
/en-auan hi/o#esis6 es/e"i.en6 &an /ena"ian esi./ulan (#eo"i) ai P Klasi
.au/un P Mo&e"n e&uan!a .e.ilii #uuan ahi" !an- sa.a6 !ani ein-in#ahuan
a.un /a&a P Klasi6 sua#u /en-e#ahuan &i&a/a#an &a"i aal6 !ani &i&asa"an &a"i
hasil es/e"i.en !an- &ilauan &an aian /a&a P Klasi leih &an-al a"ena
#e"a#as /a&a .e&ia a#au ala# an#u /eneli#ian *e&an-an /a&a P Mo&e"n6 sua#u
/en-e#ahuan &i/e"oleh .elalui es/e"i.en !an- &ilauan &en-an e"ila# /a&a #eo"i
!an- #elah a&a &an &en-an an#uan #enolo-i !an- leih can--ih &an .au6 .aa aian
&a"i P Mo&e"n leih .en&e#ail *ehin--a &i/e"oleh /en-e#ahuan !an- leih .en&ala..en-enai sua#u feno.ena ala. Den-an a#a lain6 &a/a# &isi./ulan aha P Mo&e"n
.e"u/aan /en-e.an-an &a"i P Klasi
1 a& 21
Pa&a aa& e 21 &i#an&ai oleh /esa#n!a /e"e.an-an P &an #enolo-i
&ala. e"a-ai i&an- ehi&u/an &i .as!a"aa#6 #e"u#a.a #enolo-i info".asi
&an o.uniasi Oleh a"ena i#u6 &i/e"luan ca"a /e.elaa"an !an- &a/a#
.en!ia/an /ese"#a &i&i un#u .ele aan P &an #enolo-i6 .a./u e"/ii"
lo-is6 "i#is6 "ea#if6 se"#a &a/a# e"a"-u.en#asi seca"a ena" Dala. en!a#aan6
.e.an- #i&a an!a /ese"#a &i&i !an- .en!uai i&an- aian P6 a"ena
&ian--a/ sua"6 e#e"a#asan e.a./uan /ese"#a &i&i6 a#au a"ena .e"ea #a
e".ina# .ena&i il.uan a#au ahli #enolo-i a.un &e.iian6 .e"ea #e#a/
e"ha"a/ a-a" /e.elaa"an P &i seolah &a/a# &isaian seca"a .ena"i6
efisien6 &an efe#if
D" Re)at#7#ta% IPA
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
22/26
Fa#a seena"n!a .en&is"i/sianB.e.e"ian feno.enafeno.ena (-ealah)
a.un a&an-a&an- fono.ena !an- sa.a &a/a# &ie"ian &en-an ca"aca"a !an-
e"e&a6 #e"-an#un- &a"i su&u# /an&an-an si/e"u.us fa#a i#u *ea-ai con#oh feno.ena
#e"i# &a"i #e"ena.n!a .a#aha"i &a/a# &ie"ian
1 Ma#aha"i #e"i# &a"i #e"ena. .a#aha"i &iseelah #i.u"6 lalu #en--ela. &iseelah a"a#2 u.i e"/u#a" ea"ah #i.u"6 .aa .a#aha"i seolaholah e"-e"a ea"a#
%ela#i$i#as ini #i.ul #e"u#a.a a/aila si/en-a.a# se&ii# an!a #e"lia# &ala.
feno.ena i#u a#au alau si/en-a.a# han!a &a/a# .en-a.a#i sea-ian saa &a"i feno.ena
i#u @on#oh lain : Pen-a.a# !an- e"a&a &i&ala. e"e#a a#au is !an- se&an- e"alan
(ce/a#) aan .eliha# #ian-#ian- lis#"i a#au/un /ohon/ohon seolaholah e"-e"a ea"ah
!an- e"laanan
Keena"an !an- &i#e.uan oleh .anusia /a&a sua#u saa# .un-in &isan-al a#au
&iuah &en-an eena"an !an- a"u ,eo"i !an- #i&a coco la-i &en-an hasilsasil
/en-a.a#an a#u6&i-an#i &en-an #eo"i !an- leih .e.enuhi e/e"luan /a"a il.uan
Misaln!a6 #eo"i -eosen#"is &ala. #a#a su"!a /a&a aa& /e"#en-ahan &i-an#i oleh #eo"i
heliosen#"is De.iian u-a &ala. i.ia ,eo"i flo-is#on !an- .e.e"ian e#e"an-an
!an- e"e&a &en-an #eo"i osi&asi a#uh &an &i#in--alan oleh o"an- !an-
e"eci./un-an &ala. il.u i.ia Un#u sina" &ala. fisia6 #eo"i /a"#iel &an #eo"i
-elo.an- .asih &a/a# e"alan e"sa.a ,eo"i -ene"a#io s/on#anae un#u .ahlu
hi&u/ !an- saa# ini &ala. iolo-i &i-an#i oleh #eo"i omne vivo ex ovo,omne ovo ex vivo.
Pa"a il.uan .en!a&a"i aha eena"an !an- &i#e.ua. .anusia #i&a /e"nah
.e"u/aan eena"an .u#la Pa"a il.uan sea-ai /enca"i eena"an #i&a
.en-ha"a/aan e/as#ian #e"ahi" Pe"uahan .e"u/aan sifa# !an- &o.inan &ala. ala.
se.es#a ini *e#ia/ /ene.uan aan &isususl &en-an sa#u a#as #e.o .asalah
e#i&a#ahuan a"u ila #e.o i#u &a/a# &ia#asi6 /a"a il.uan aan .ene.uan #e.o
e#i&a#ahuan !an- a"u !an- leih la-i6 &an se#e"usn!a Penca"ian eena"an an
e"lanu# 6 #i&a aan e"ahi" &an #i&a a&a .aslah !an- &a/a# &iselesaian seca"a
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
23/26
#un#as Oleh a"ena i#u6#in&aan !an- /alin- ai a&alah .en&a/a#an esi./ulan
se.en#a"a !an- e"sifs# #en#a#if !an- &i&asa"an /a&a se.ua &a#a !an- a&a
De.iianlah eena"an &ala. sians6 #i&a /e"nah .u#la &an #i&a /e"nah
len-a/ sea-ai .anusia *ea-ian .anusia 6/a"a il.uan #e#a/ e"sia/ "en&ah &i"i6
a"ena .e"ea !ain .asih se&ii# !an- .e"ea e#ahui Pa&a sua#u ha"i D"6+al#e"
*#ea"#6seo"an- eono.6e"&i"i &i .ua /in#u u&o"o"iu. &i P"ince#on Uni$e"si#!
.en-a.a#i seelo./o .ahasisa Faul#as *ains &an .a#e.a#ia !sn- elua" &a"i
se.ina" Me"ea i#u "iuh6a#if6ce"&as6 &an cea#an a .en-hen#ian .ahasisa !an-
e"alanalan #e"-esah &an e"#an!a Baaimana sminarn!a " mere#a men$a%ab &ebat
,seala sesuatu !an #ami #etahui minu lalu tentan sains tida# benar lai saat ini.
*eo"an- il.uan .ula .ula e"/e-an- /a&a onse/B#eo"i (1) &a"i onse/B#eo"i
.e"u.usan hi/o#esis (aaan se.en#a"a #e"ha&a/ .asalah !an- &iu./ain!a)6 (2)
e"&asa"an /a&a hi/o#esisn!a6 il.uan .e"ancan- ca"a /en-uian hi/o#esisn!a (3) hasil
/e-uiann!a .e"u/aan onse/B#eo"i a"u a#au /e.a"uan oce/ (4) silus inilah !an-
&iseu# &e&u#ohi/o#e#io$e"ifia#if !a.- .e"u/aan silus /en-e.an-an il.u
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
24/26
E" IPA Be%#$at D#na*#%
P e"aal &a"i /en-a.a#an &an /enca#a# ai #e"ha&a/ -ealah-ealah ala.
/a&a u.u.n!a .au/un &ala. /e"coaan/e"coaan !an- &ilauan &ala. lao"a#o"iu.
Da"i hasil /en-a.a#an a#au ose"$asi ini .anusia e"usaha un#u .e"u.usan onsef
onsef6 /e"insif6 huu. &an #eo"i
Da"i #eo"i !an- #elah a&a &iua e.un-inan un#u .elauan es/e"i.en !an-
a"u Ke.u&ian &a"i &a#a !an- a"u !an- &i/e"oleh .un-in .asih .en&uun-
e"laun!a #eo"i !an- la.a6 #e#a/i u-a a&a e.un-inan #i&a la-i coco sehin--a /e"lu
&isusun #eo"i !an- a"u
De.iianlah /"oses P e"lan-sun- #e"us sehin--a selalu #e"&a/a# .eanis.eon#"ol6 esifa# #e"ua un#u selalu &iui e.ali &an e"sifa# o.ula#if 9a&i /"oses P
!an- &ina.is ini a"ena .en--unaan .e#o&e eil.uan6 &i.ana /"an #eo"i &an
es/e"i.en salin- o./le.e#e" &an salin- .e./e"ua# *ea-ai con#oh : &en-an
.en--unaan #eo"i o/#i .e.un-inan &iua#n!a ala#ala# o/#i !an- /"esisi !an-
#in--i &an e.a./uan !an- leih esa" *elanu#n!a &en-an ala#ala# !an-
e"e.a./uan esa" ini .e.un-inan &i/e"aha"uin!a #eo"i !an- #elah a&a
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
25/26
BAB III
PENUTUP
A" Ke%#*,()an
P e"e.an- &en-an san-a# /esa#n!a sealan &en-an sifa# .anusia !an-
.e./un!ai "asa in-in #ahu !an- u-a selalu e"e.an- (&ina.is)
Den-an sifa# ini6 &ala. ena .anusia selalu e"#an!a a"ena ein-in#ahuann!a: a/a
sesun--uhn!a (ha#)6 a-ai.ana sesua#u #e"a&i (ho)6 &an .en-a/a &e.iian (h!)
l.u la.iah Dasa" .e"u/aan u./ulan /en-e#ahuan #en#an- onse/onse/ &asa"
&ala. i&an- il.u /en-e#ahuan ala. &an #enolo-i Dan6 .anusia sea-ai sue /oon!a !an-
&ala. hal ini .e"u/aan .ahlu hi&u/ !an- /alin- #in--i e&u&uann!a
&an!a e.a./uan e"/ii" /a&a .anusia #e"seu# !an- .en!eaan #e"us
e"e.an-n!a "asa in-in #ahu #en#an- se-ala !an- a&a &i ala. se.es#a Pen-e#ahuan
!an- &i/e"oleh &a"i ala. se.es#a ini selanu#n!a .e"u/aan &asa" /e"e.an-an l.u
Pen-e#ahuan la. (P)
l.u ini #e"us e"e.an-6 e"#a.ah luas &an .en&ala. sesuai &en-an hasil
hasil /ene.uan &an /en!eli&ian a"u6 .en!eaan #i.uln!a caan-caan- il.u
!an- &ienal sea-ai: Fisia6 Ki.ia6 iolo-i6 &an l.u Pen-e#ahuan u.i &an n#a"isa
(P)
l.u /en-e#ahuan &i/e"oleh .elalui /"ose&u" !an- #elah &i#en#uan6 !ai#u .elalui
ca"a !an- &iseu# .e#o&e il.iah Me#o&e il.iah .e"u/aan ci"i has P6&en-an .asu&
.enca"i /en-e#ahuan &i &asa"an /a&a ai&ah eil.uan !an- lan-ahlan-ahn!a #e"a#u"6#e"ui
&an #e"on#"ol
8/16/2019 MAKALAH ILMU ALAMIAH DASAR 3.docx
26/26
DAFTAR PUSTAKA
Abdul Aly, dkk. 2011. Ilmu Alamiah Dasar , Jakarta : PT Bumi Aksara.
Jasin Maskoeri. 1987. Ilmu Alamiah Dasar , Jakarta : PT a!a"ra#indo
Persada.
*oean&i6 Aa"iia!a &an Es#u *in&unin-"u. 2011 'lmu ealaman
Dasar. 9aa"#a: 8halia n&onesia