Chng 1. CC NGUYN TC DY HC V NH HNG

QU TRNH DY HC MN TON TRNG PH THNG

1.1 Mc tiu chung ca mn ton

a. Cung cp cho hc sinh nhng kin thc, k nng, phng php ton hc ph

thng c bn, thit thc.

Mn Ton cn trang b cho hc sinh mt h thng vng chc nhng tri thc, k

nng, phng php ton hc ph thng, c bn, hin i, st thc tin Vit Nam,

theo tinh thn gio dc k thut tng hp. ng thi bi dng cho h kh nng

vn dng nhng hiu bit ton hc vo vic hc tp cc mn hc khc, vo i

sng lao ng sn xut v to tim lc tip thu khoa hc k thut.

Vic thc hin mc tiu ny c c th ho nh sau:

- Th nht, cn to iu kin cho hc sinh kin to nhng dng tri thc khc

nhau. Ngi ta thng phn bit 4 dng tri thc:

+ Tri thc s vt.

+ Tri thc phng php.

+ Tri thc chun.

+ Tri thc gi tr.

- Th hai, do s tru tng ho trong ton hc din ra trn nhiu cp , cn

rn luyn cho hc sinh nhng k nng trn nhng bnh din khc nhau:

+ K nng vn dng tri thc trong ni b mn Ton: l mt s th hin mc

thng hiu tri thc ton hc.

+ K nng vn dng tri thc ton hc vo cc mn hc khc nhau: th hin vai

tr cng c ca ton hc i vi nhng mn hc khc, iu ny cng th hin mi

lin h lin mn gia cc mn hc trong nh trng v i hi ngi gio vin dy

Ton cn c quan im tch hp trong vic dy hc b mn.

+ K nng vn dng ton hc vo i sng: l mt mc tiu quan trng ca mn

Ton. N cng cho hc sinh thy r mi lin h gia ton hc v i sng.

- Th ba, cn c thc hc sinh phi hp gia chim lnh tri thc v rn

luyn k nng th hin 6 chc nng tr tu t thp ln cao:

+ Bit: ghi nh v ti hin thng tin.

+ Thng hiu: giao tip s dng cc thng tin c.

+ Vn dng: p dng cc thng tin vo tnh hung mi m khng cn s gi .

+ Phn tch: chia thng tin thnh cc b phn v thit lp s ph thuc ln nhau

gia chng.

+ Tng hp: ci t cc thng tin t cc ngun khc nhau, trn c s to nn

mu mi.

+ nh gi: phn on v gi tr ca mt t tng, phng php, ti liu no

.

- Th t, cn lm ni bt nhng mch tri thc, k nng xuyn sut chng trnh.

b. Gp phn quan trng vo vic pht trin nng lc tr tu, hnh thnh kh nng

suy lun c trng ca ton hc cn thit cho cuc sng.

Mn Ton c kh nng to ln gp phn pht trin nng lc tr tu cho hc sinh.

Mc tiu ny cn c thc hin mt cch c thc, c h thng, c k hoch ch

khng phi l t pht. Mun vy, ngi thy gio cn c thc y v cc mt

sau y:

- Th nht l rn luyn t duy lgic v ngn ng chnh xc. Vic pht trin t

duy lgic v ngn ng chnh xc hc sinh qua mn Ton gm cc vic sau:

+ Lm cho hc sinh hiu ng ngha ca cc t, cc k hiu ton hc trong cc

tin , nh ngha, cng thc

+ Pht trin kh nng nh ngha v lm vic vi nhng nh ngha.

+ Pht trin kh nng hiu chng minh, trnh by li chng minh v c lp tin

hnh chng minh.

+ To ra nhng c hi buc phi c nhng s giao lu tri thc trong ngn

ng ton hc l phng tin khng th thiu c v tn dng tc dng ngc li

ca ngn ng i vi t duy.

+ Nu r yu cu trnh by li gii bi ton phi tht ngn gn, trong sng

rn ngn ng vit. Khuyn khch nhng pht biu gy gn, chnh xc rn luyn

ngn ng ni.

+ To c hi cho hc sinh tp phin dch ngn ng m t tnh hung thc tin

sang ngn ng ton hc v t ngn ng ton hc sang ngn ng ca thc tin.

- Th hai l pht trin kh nng suy on v tng tng. Mun khai thc kh

nng ny, ngi thy gio cn lu :

+ Lm cho hc sinh quen v c thc s dng nhng quy tc suy on nh xt

tng t, khi qut ho, quy l v quen,...

Nhng suy on c th rt to bo, nhng phi c cn c, da trn nhng quy

tc, kinh nghim nht nh ch khng phi l on m, cng khng phi l ngh

liu.

+ Tp luyn cho hc sinh kh nng hnh dung c nhng i tng, quan h

khng gian v lm vic vi chng da trn nhng d liu bng li hay nhng hnh

phng, t nhng biu tng ca nhng i tng bit c th hnh thnh, sng

to ra hnh nh ca nhng i tng cha bit hoc khng c trong i sng.

- Th ba l rn luyn nhng hot ng tr tu c bn.

+ Phn tch.

+ Tng hp.

Phn tch v tng hp l hai hot ng tr tu tri ngc nhau nhng li l hai

mt ca mt qu trnh thng nht. Chng l hai hot ng tr tu c bn ca qu

trnh t duy. Nhng hot ng tr tu khc u din ra trn nn tng phn tch v

tng hp.

+ Tru tng ho.

+ Khi qut ho.

Cng vi phn tch, tng hp, tru tng ho, khi qut ha, trong mn Ton,

hc sinh cn thng phi thc hin cc php tng t ha, so snh,... do c

iu kin rn luyn nhng hot ng tr tu ny.

- Th t l hnh thnh nhng phm cht tr tu. C th nu ln mt s phm

cht tr tu quan trng:

+ Tnh linh hot: Tnh linh hot ca t duy th hin cc mt chnh

Kh nng thay i phng hng gii quyt vn ph hp.

Kh nng xc lp s ph thuc gia cc kin thc theo trt t ngc

vi cch bit.

Kh nng nhn 1 vn , 1 hin tng theo nhng quan im khc

nhau.

+ Tnh c lp: Tnh c lp ca t duy th hin kh nng t mnh pht hin

vn , t mnh xc nh phng hng, tm ra cch gii quyt, t mnh kim tra

v hon thin kt qu t c.

Tnh c lp lin h mt thit vi tnh ph phn ca t duy. Tnh cht sau th

hin kh nng nh gi nghim tc nhng ngh v t tng ca ngi khc v

ca bn thn mnh, c tinh thn hoi nghi khoa hc, bit t nhng cu hi ti

sao? nh th no?... ng ch, ng lc.

+ Tnh sng to: Tnh sng to ca t duy th hin r nt kh nng to ra ci

mi: pht hin vn mi, tm ra hng i mi, to ra kt qu mi.

c. Gp phn hnh thnh v pht trin cc phm cht, phong cch lao ng khoa

hc, bit hp tc lao ng, c ch v thi quen t hc thng xuyn.

thc hin mc tiu ny, mn Ton cn c khai thc nhm gp phn bi

dng cho hc sinh th gii quan duy vt bin chng, rn luyn cho h nhng

phm cht v phong cch lao ng khoa hc ca ngi lao ng mi trong hc tp

v sn xut nh lm vic c mc ch, c k hoch, c phng php, c kim tra,

tnh cn thn, chnh xc, k lut, tit kim, sng to, dm ngh dm lm, bit hp tc

lao ng, c ch v thi quen t hc, c c thm m, c sc khe, dng cm bo

v chn l, xy dng v bo v t quc.

Cng nh cc b mn khc, qu trnh dy hc mn Ton phi l mt qu trnh

thng nht gia dy ch v dy ngi. lm c vic ny, ngi thy gio

Ton mt mt phi thc hin phn nhim v chung ging nh gio vin cc b mn

khc: pht huy tc dng gng mu, tn dng nh hng ca tp th hc sinh,

phi hp vi gio vin ch nhim,... nhng mt khc cn cn khai thc tim nng

ca ni dung mn Ton ng gp phn ring ca b mn vo vic thc hin

mc tiu ny. Gio trnh phng php dy hc b mn ch cp kha cnh th

hai .

Nhn chung, cn chng hai khuynh hng:

- Khuynh hng th nht ph nhn nhim v gio dc t tng chnh tr ca

mn Ton, hay nh hn mt cht l ch hn ch tc dng gio dc ca mn ny

ch ra mt s bi tp ng dng.

- Khuynh hng th hai mun m m thc hin tt c cc nhim v gio dc

ton din ca nh trng m khng cn c vo c im b mn.

Vn t ra l phi khai thc tim nng c th ca ni dung mn Ton vi t

cch l mt thnh phn trong tt c cc mn hc, gp phn gio dc chnh tr t

tng, phm cht o c, phong cch lao ng khoa hc v c thm m.

- Th nht, cn gio dc lng yu nc, yu ch ngha x hi. Trong phm vi

mn Ton, c th thc hin mc tiu ny theo cc cch sau:

+ a nhng s liu v cng cuc xy dng v bo v t quc vo nhng

ton trong nhng trng hp c th c.

+ Khai thc mt s s kin v lch s ton hc lin quan ti truyn thng dn

tc. Chng hn vic tnh gn ng s theo quy tc: Qun bt, pht tam, tn ng,

qun nh.

+ Gio dc lng t ho v tim nng ton hc ca dn tc ta.

- Th hai, cn bi dng cho hc sinh th gii quan duy vt bin chng. Mn

Ton c nhiu tim nng c th khai thc thc hin mc tiu ny, iu c

c th ha nh sau:

+ Lm cho hc sinh thy r mi lin h gia ton hc v thc tin.

+ Lm cho hc sinh thc c nhng yu t ca php bin chng.

Cn ch l ta thc hin nhng iu ny thng qua vic dy hc Ton ch

khng phi l dy mn trit hc trong mn Ton.

- Th ba, cn rn luyn phm cht o c, phong cch lao ng khoa hc cho

hc sinh. Mn Ton c tim nng rt ln i vi vic bi dng cho hc sinh nhng

phm cht o c v phong cch lao ng khoa hc ca con ngi mi. Nhng

phm cht v phong cch ny th hin tnh cn thn, chnh xc, tnh k hoch, k

lut, tnh kin tr, vt kh, ch tin cng, tinh thn trch nhim, kh nng hp tc

lao ng, ch v thi quen hc hi, rt kinh nghim, thi ph phn, thi quen t

kim tra...

- Th t l vic gio dc thm m qua mn Ton. Mn Ton cng c th ng

gp phn mnh vo gio dc thm m cho hc sinh v mt s phng din nh sau:

+ Ci p trong lp lun lgic cht ch, trong cch trnh by r rng, mch lc,

trong ngn ng k hiu ngn gn, chnh xc, trong nhng li gii bt ng, c o,

trong nhng ng dng phong ph a dng,... ca ton hc v i sng.

+ Ci p ca nhng hnh cn i, hi ha m nhiu khi c ngi ta s

dng trong kin trc v trong ngh thut to hnh...

S dng cc loi hnh t gic, hnh trn trang tr.

tng t cc ng parabol

Cu Golden Gate, M

Cng trng i hc Bch khoa H Ni

Vic yu cu hc sinh gi v sch, vit ch p, v hnh r rng, sng sa, v

th vi ng nt trn tru, trnh by nhng php tnh ngn gn, cht ch, chnh

xc,... s gp phn gio dc h bit th hin v sng to ci p.

d. To c s hc sinh tip tc hc i hc, cao ng, trung hc chuyn

nghip, hc ngh hoc i vo cuc sng lao ng theo nh hng phn ban: ban

Khoa hc t nhin v ban Khoa hc x hi v nhn vn.

t c mc tiu ny, cc yu t nhn cch nu trong cc mc ch thnh

phn phi c hnh thnh v cng c to nn tim lc ngi hc c th thch

ng vi nhng con ng s nghip khc nhau, vi nhng hon cnh khc nhau,

v c th thc hin gio dc sut i da trn bn tr ct:

+ Hc bit.

+ Hc lm.

+ Hc cng chung sng.

+ Hc lm ngi.

e. Lin quan gia cc mc tiu.

Cc mc tiu thnh phn khng tch ri nhau m tri li, chng quan h mt

thit vi nhau, h tr v b sung cho nhau nhm hnh thnh ngi hc sinh th

gii quan v nhn sinh quan cch mng, nng lc nhn thc v hnh ng, ng

c ng n v lng say m hc tp, lao ng, xy dng v bo v T quc. iu

th hin s thng nht gia dy ch v dy ngi, gia dy hc v pht trin.

S lin quan ny cn c th hin nhng kha cnh sau:

- Th nht l tnh ton din ca cc mc tiu. Cc mc tiu thnh phn l nhng

phng din khc nhau ca mt th thng nht, th hin tnh ton din ca mc

tiu mn Ton. Ni ti tnh ton din l ngi thy gio quan tm ti cc phng

din ca mc tiu, trnh khuynh hng n thun dy tri thc hoc ch cho hc

sinh thc hnh mt cch thc dng, khng ch pht trin nng lc tr tu v gio

dc phm cht o c. Trong iu kin kinh t x hi ca nc ta hin nay, tnh

ton din khng nn hiu l yu cu qu cao v tt c cc mt mt cch thot li

thc t.

Mt khc, khi ni ti mc tiu ton din l ni i vi ton b chng trnh. Cn

tng bi c th th khng nn hiu mc tiu ton din mt cch khin cng,

khng nn yu cu mt s ton din dn tri m tri li, cn tp trung vo mt s

trng tm, trng im.

- Th hai l vai tr c s ca tri thc. Tri thc l c s rn luyn k nng v

thc hin cc mc tiu thnh phn khc. C s khng nn hiu l quan trng hn

cc mc tiu khc m ch c ngha l nu khng dy tri thc th khng th thc hin

cc mc tiu khc. T , phi trnh tnh trng hc sinh nhm mt lm ngay bi tp

khi cha hc l thuyt. Tuy nhin, cng khng c dn ti mt xu hng sai lm

theo chiu ngc li l gia tng khi lng tri thc qu nhiu, nhi nht tri thc cho

hc sinh. Trong tnh hnh hin ny, s tinh gin tri thc mt cch c cn nhc cn

c th lm thun li cho vic gio dc ton din.

- Th ba l v tr ca k nng v hot ng. Cng vi vai tr c s ca tri thc,

cn thy r tm quan trng ca k nng. S nhn mnh ny c bit cn thit i

vi mn Ton, v mn ny c coi l mt mn hc cng c do c im v v tr

ca n trong vic thc hin nhim v pht trin nhn cch hc sinh trong nh trng

ph thng, v vy cn hng mnh vo vic vn dng tri thc v rn luyn k nng.

S khng nh v tr quan trng ca k nng tt yu dn ti nhn mnh vai tr ca

hot ng ca hc sinh, bi v k nng ch c th c hnh thnh v pht trin

trong hot ng.

Mt s mc tiu dy hc c th c hot ng ha, tc l c th dng nhng

hot ng c trng cho vic thc hin cc mc tiu .

- Th t l s thng nht ca cc mc tiu trong hot ng. Cn hng vo

hot ng ca hc sinh trong khi thc hin cc mc tiu dy hc. Vic dy mt tri

thc, rn luyn mt k nng, k xo, pht trin mt nng lc, hnh thnh mt phm

cht cng l nhm gip hc sinh thc hin mt hot ng no trong hc tp cng

nh trong i sng. Nh , cc mc tiu v cc mt khc nhau c thng nht

trong hot ng, iu ny th hin mi lin h hu c gia cc mc tiu . Tri

thc, k nng k xo, nng lc tr tu v thi mt mt l iu kin v mt khc l

i tng bin i ca hot ng. Hng vo hot ng mt cch ng n khng

h lm phin din mc tiu dy hc, m tri li, cn m bo tnh ton din ca

mc tiu .

1.2 Nguyn l gio dc thc hin trong mn ton

a. Lm r mi quan h gia Ton hc v thc tin

Thng qua ci v tru tng ca ton hc, phi lm cho hc sinh thy r mi

lin h gia ton hc v thc tin, c th l:

- Lm r ngun gc thc tin ca ton hc.

- Lm r s phn nh thc tin ca ton hc.

- Lm r nhng ng dng thc tin ca ton hc.

Ngi thy gio cn trnh t tng my mc trong vic lin h ton hc vi

thc tin, phi thy r mi lin h ny c c th so vi cc mn hc khc, l

tnh ph dng, tnh ton b v tnh nhiu tng.

b. Dy cho hc sinh kin to tri thc, rn luyn k nng theo tinh thn sn sng

ng dng

Cn dy theo cch sao cho hc sinh c th nm vng tri thc, k nng v sn

sng vn dng vo thc tin. Mun vy, cn t chc cho hc sinh hc Ton trong

hot ng v bng hot ng t gic, tch cc, ch ng v sng to, c thc

hin c lp hay trong giao lu.

Dy Ton trong hot ng v bng hot ng ca hc sinh gp phn thc hin

nguyn l Hc i i vi hnh, gio dc kt hp vi lao ng sn xut, nh trng

gn lin vi x hi.

Cch dy hc nh trn xut pht t quan im cho rng con ngi pht trin

trong hot ng v hc tp din ra trong hot ng.

c. Tng cng vn dng v thc hnh ton hc

Trong ni b mn Ton, cn cho hc sinh lm ton c ni dung thc tin.

Cn cho hc sinh vn dng nhng tri thc v phng php ton hc vo nhng

mn hc trong nh trng.

T chc nhng hot ng thc hnh ton hc trong nh trng v ngoi nh

trng nh nh my, ng rung,... k c nhng hot ng c tnh cht tp dt

nghin cu bao gm c cc khu t bi ton, xy dng m hnh, thu thp d liu,

x l m hnh tm li gii, i chiu li gii vi thc t kim tra v iu chnh.

1.3 Cc nguyn tc dy hc vn dng vo mn ton

Nguyn tc m bo s thng nht gia tnh khoa hc v tnh gio dc.

Nguyn tc m bo s thng nht gia l lun v thc tin.

Nguyn tc m bo s thng nht gia tnh vng chc ca tri thc, k nng, k

xo v tnh mm do ca t duy.

Nguyn tc m bo s thng nht gia tnh va sc chung v tnh va sc

ring trong dy hc.

Nguyn tc m bo s thng nht gia tp th v c nhn trong dy hc.

Nguyn tc m bo s thng nht gia vai tr ch o ca thy v vai tr t

gic, tch cc, c lp ca tr.

a. m bo s thng nht gia tnh khoa hc, tnh t tng v tnh thc tin

Trong bn thn khoa hc ton hc cng nh trong mn Ton nh trng

c s thng nht ca tnh khoa hc, tnh t tng v tnh thc tin. Tht vy, tnh

khoa hc va yu cu s chnh xc v mt ton hc, va yu cu s chnh xc v

mt trit hc.

Trang b cho hc sinh nhng tri thc ton hc chnh xc cng l bi dng cho

h c tnh chnh xc, mt phm cht khng th thiu ca ngi lao ng.

Hnh thnh hc sinh nhng phng php suy ngh v lm vic ca khoa hc

ton hc.

S chnh xc v trit hc cng i hi lm r mi lin h gia ton hc vi thc

tin, iu ny cng th hin s thng nht ca tnh khoa hc, tnh t tng v tnh

thc tin.

Tuy nhin s thng nht gia tnh khoa hc ton hc vi tnh khoa hc trit hc

khng c ngha l ln lp mt gio trnh trit hc trong ni b mn Ton. Cch lm

ng n l thng qua vic dy hc Ton m hnh thnh cho hc sinh nhng quan

nim, nhng phng thc t duy v hot ng ng n, ph hp vi php bin

chng duy vt, chng hn coi thc tin l ngun gc ca nhn thc, l tiu chun

ca chn l, xem xt s vt trong trng thi vn ng v trong s tc ng qua li

ln nhau, thy r mi lin h gia ci ring v ci chung, gia c th v tru tng...

Cng khng nn cho hc sinh hiu mi lin h gia ton hc v thc tin mt

cch my mc m phi lm cho h thy nhng c th ca mi lin h ny th hin

tnh ph dng, tnh ton b v tnh nhiu tng.

b. m bo s thng nht gia c th v tru tng

Bn thn cc tri thc khoa hc ni chung v tri thc ton hc ni ring l mt s

thng nht gia ci c th v ci tru tng. Mun cho vic dy hc t hiu qu

tt th cn khuyn khch v to iu kin cho hc sinh thng xuyn tin hnh hai

qu trnh thun nghch nhng lin h mt thit vi nhau, l tru tng ha v

c th ha.

Vic chim lnh mt ni dung tru tng cn km theo s minh ha n bi

nhng ci c th, nu khng c s c th ha th ci tru tng s tr thnh hnh

thc, trng rng.

Mt khc, khi lm vic vi nhng ci c th cn hng v nhng ci tru tng,

c nh vy mi gt b c nhng du hiu khng bn cht nm ci bn cht,

mi gt b c nhng ci c bit nm c quy lut.

Vn dng vo vic s dng phng tin trc quan, s thng nht gia ci c

th v ci tru tng i hi phi thc hin cc yu cu sau:

- Khng dng phng tin trc quan mt cch trn lan, khng lm dng chng.

- Khi s dng phng tin trc quan, vn hng dn hc sinh suy ngh v ci

tru tng.

- Khi s dng phng tin trc quan h tr hc sinh lm vic vi mt tri thc

tru tng, ngi thy gio cn c k hoch s t ti lc tr c th hot ng

vi tri thc ngay c khi mt i ch da trc quan.

- S dng phng tin trc quan trong mn Ton cn ch mt nt c th:

trc quan l ch da d on, khm ph ch khng phi l phng tin

chng minh nhng mnh ton hc.

c. m bo s thng nht gia ng lot v phn ha

Tnh ng lot v tnh phn ha trong dy hc cng l hai mt tng chng mu

thun nhng thc ra thng nht vi nhau. Mt mt, phn ha to iu kin thun

li cho dy hc ng lot. Mt khc, trong dy hc ng lot bao gi cng c nhng

yu t phn ha.

Mt kha cnh quan trng ca vic bo m s thng nht gia ng lot v

phn ha l bo m cht lng ph cp, ng thi pht hin v bi dng nng

khiu v ton.

m bo s thng nht gia ng lot v phn ha ni chung, kt hp

gia ph cp vi cao, gia i tr v mi nhn ni ring, mt mt c th thc

hin dy hc phn ha theo hai con ng:

- Phn ha trong (hay phn ha ni ti) bao gm nhng bin php ch o c

bit hoc tin hnh nhng pha phn ha trong dy hc ng lot.

- Phn ha ngoi (hay phn ha v t chc) c thc hin bng cch gip

tch ring nhng nhm hc sinh yu km, bi dng tch ring nhng nhm hc

sinh gii, m nhng chuyn t chn, nhng lp chuyn trnh thch hp,

phn ban...

c th thc hin dy hc phn ha ni ti c hiu qu, gio vin cn nm

chc tnh hnh hc tp ca hc sinh, tin hnh phn loi hc sinh theo cc mc :

kh gii, trung bnh, yu km ngay t u nm hc v din bin thay i trong sut

nm hc. ng thi, trong mi gi hc gio vin cn nghin cu k ni dung, phi

hp tt cc phng php dy hc v c cc bin php thch hp tc ng ti c

3 loi i tng hc sinh. Mt khc, khi thc hin nhng bin php phn ha, cn

c thc lm cho mi hc sinh u t c nhng yu cu c bn, to tin

cho dy hc ng lot.

d. m bo s thng nht gia tnh va sc v yu cu pht trin

Vic dy hc mt mt yu cu m bo va sc hc sinh c th chim lnh

c tri thc, rn luyn c k nng, k xo, nhng mt khc li i hi khng

ngng nng cao yu cu thc y s pht trin ca hc sinh. Hai mt ny tng

chng mu thun nhau nhng thc ra li rt thng nht. Khng ngng nng cao

yu cu chnh l m bo s va sc trong iu kin trnh , nng lc ca hc

sinh ngy mt nng cao trong qu trnh hc tp.

e. m bo s thng nht gia hot ng iu khin ca thy v hot ng hc

tp ca tr.

Cn m bo s thng nht gia vai tr ch o ca thy v tnh t gic, tch

cc, ch ng ca tr theo cch sau:

- Mt mt, vai tr ch o ca thy phi pht huy c tnh t gic, tch cc,

ch ng ca ngi hc.

- Mt khc, tnh t gic, tch cc, ch ng ca tr phi c th hin trong hot

ng v giao lu c thit k, c gi ng c v hng ch, c nh hng

mt cch t nh bi v bin php s phm ca ngi thy, c gi iu

chnh, chuyn hng khi cn thit, c thc v phng php tin hnh, c tri

nghim thnh cng, nhm chim lnh c v bit vn dng nhng tri thc cn thit

trong kho tng vn ho ca loi ngi.

Chng 2. NI DUNG MN TON

TRNG TRUNG HC C S

2.1 Ni dung gio dc ton hc

Ni dung gio dc phi m bo tnh c bn, ton din, thit thc, hin i v

c h thng; coi trng gio dc t tng v thc cng dn; bo tn v pht huy

truyn thng tt p, bn sc vn ho dn tc, tip thu tinh hoa vn ho nhn loi;

ph hp vi s pht trin v tm sinh l la tui ca hc tr. (Lut Gio dc,

Chng I, iu 5).

Ni dung gio dc ph thng phi bo m tnh ph thng, c bn, ton din,

hng nghip v c h thng; gn vi thc tin cuc sng, ph hp vi tm sinh

l la tui ca hc sinh, p ng mc tiu gio dc mi cp hc.

Gio dc trung hc c s phi cng c, pht trin nhng ni dung hc tiu

hc, bo m cho hc sinh c nhng hiu bit ph thng c bn v ting Vit, ton,

lch s dn tc; kin thc khc v khoa hc x hi, khoa hc t nhin, php lut, tin

hc, ngoi ng; c nhng hiu bit cn thit ti thiu v k thut v hng nghip.

(Lut gio dc, chng II, mc 2, iu 28).

Ni dung gio dc ton hc bao gm:

+ Nhng khi nim, mnh (c bit l nh ngha, nh l) vi t cch l nhng

yu t ca nhng l thuyt ca khoa hc ton hc.

+ Nhng phng php (c bit l nhng quy tc c tnh cht thut gii hay suy

on cng vi nhng k hiu thch hp) th hin phng php lun ca khoa hc

ton hc cng vi nhng k thut hot ng tr tu v hot ng thc tin.

+ Nhng tng v th gii quan, chnh tr v o c trc tip lin h vi khoa

hc ton hc hoc trc tip suy ra t khoa hc ny.

2.2 Chng trnh ton trung hc c s

(Sinh vin t son)

2.3 Nhng nguyn tc c bn

Ni dung chng trnh c xy dng theo cc nguyn tc:

- m bo tnh khoa hc, h thng v hin i. m bo tnh thng nht tip ni

t lp 6 n lp 9 trong tng phn mn v gia cc phn mn Ton vi nhau, t

tiu hc n lp 6.

- m bo tnh c bn, tinh gin, vng chc, thit thc theo tinh thn gio dc

k thut tng hp.

- m bo tnh va sc, va sc hc sinh, va vi qu thi gian cho php v

thch hp vi hon cnh, iu kin ca nh trng v x hi Vit Nam hin nay.

Phng php dy hc c th hin trong sch gio khoa theo cc nguyn tc

sau:

- Kt hp mt thit gia n c v ging mi.

- Kt hp mt thit gia hc, luyn v n tp h thng ha kin thc tng bc

mt.

- Kt hp nhun nhuyn, linh hot, hp l gia trc quan m t v khi qut tru

tng, gia quy np v suy din, gia phn tch tng hp, ph hp vi nng lc

nhn thc ca la tui.

- C thc ch dn hc sinh t hc. C dng gio dc hc sinh rn luyn cc

thao tc ca t duy khoa hc v c thm m.

Chng 3. PHNG PHP DY HC MN TON

3.1 Khi nim phng php dy hc. Tng th

3.1.1 Khi nim phng php dy hc

Thut ng phng php thng c hiu l con ng, cch thc thc

hin mt kiu nhim v no , nhm t ti kt qu ng vi mc ch vch ra.

Dy hc l khi nim ch hot ng chung ca ngi dy v ngi hc nhm

mc ch lm cho ngi hc lnh hi c kin thc v k nng, pht trin nng lc

tr tu v phm cht o c, thm m Hot ng dy hc bao hm trong n hot

ng dy v hot ng hc.

Phng php dy hc l cch thc thc hin kiu nhim v dy hc ca thy

tr nhm t c mc ch dy hc xc nh.

Khi nim phng php dy hc nh trn mang cc c im sau y:

- c im th nht l vai tr ca hot ng ca thy v ca tr.

- c im th hai l tnh khi qut ca phng php.

- c im th ba l chc nng phng tin t tng ca phng php.

3.1.2 Phn loi tng th cc phng php dy hc

Hin nay c nhiu h thng phn loi cc phng php dy hc nhng chng

cha hon chnh v cha t c s thng nht trn phm vi quc t. S d nh

vy l do tnh nhiu chiu ca phng php dy hc.

C th trnh by cc phng php dy hc thnh mt tng th theo cc phng

din sau y:

1. Nhng chc nng iu hnh qu trnh dy hc

2. Nhng con ng nhn thc

3. Nhng hnh thc hot ng bn ngoi ca thy v tr

4. Nhng mc tm ti khm ph

5. Nhng hnh thc t chc dy hc

Mt khc, tu theo qu trnh dy hc c khc nhau i vi tng loi i tng

hc sinh hay khng, ngi ta phn bit dy hc ng lot vi dy hc phn ha.

6. Nhng phng tin dy hc

7. Nhng tnh hung dy hc in hnh.

8. Nhng hnh thc t hc

3.2 Nhng phng php dy hc truyn thng vn dng vo qu trnh dy

hc mn Ton

3.2.1 Cc phng php dng li

a) Phng php thuyt trnh: c p dng trung hc c s di hnh thc

ging gii hoc k chuyn (ging thut).

c im ca phng php thuyt trnh?

u, nhc im.

Khi s dng phng php thuyt trnh cn ch nhng yu cu g?

b) Phng php m thoi.

c im ca phng php m thoi?

u, nhc im.

Khi s dng phng php m thoi cn ch nhng yu cu g?

C nhn xt g chung cho phng php dng li?

3.2.2 Cc phng php trc quan

c im ca phng php trc quan?

u, nhc im.

Khi s dng phng php trc quan cn ch nhng yu cu g?

3.2.3 Cc phng php thc hnh

a) Phng php luyn tp.

c im ca phng php luyn tp?

u, nhc im.

Khi s dng phng php luyn tp cn ch nhng yu cu g?

b) Phng php n tp.

c im ca phng php n tp?

u, nhc im.

Khi s dng phng php n tp cn ch nhng yu cu g?

C nhn xt g chung cho phng php dng li?

3.3 Nhng thnh t c s ca phng php dy hc

Ta gi cc thnh t c s ca phng php dy hc l:

Hot ng v hot ng thnh phn.

ng c hot ng.

Tri thc trong hot ng.

Phn bc hot ng.

Chng c coi l nhng thnh t c s ca phng php dy hc bi v trc

ht bn thn chng l nhng thnh t ca phng php dy hc m da vo ,

ta c th t chc cho ch th (hc sinh) hot ng mt cch t gic, tch cc, ch

ng v sng to, m bo s pht trin ni chung v kt qu hc tp ni ring.

Chng c coi l nhng thnh t c s ca phng php dy hc v mi

phng php dy hc u hng vo chng.

3.3.1 Hot ng v hot ng thnh phn

Ni dung ca t tng ch o ny l: Cho hc sinh thc hin v tp luyn

nhng hot ng v hot ng thnh phn tng thch vi ni dung v mc tiu

dy hc.

a. Pht hin nhng hot ng tng thch vi ni dung.

b. Phn tch hot ng thnh nhng thnh phn.

c. La chn hot ng da vo mc tiu.

d. Tp trung vo nhng hot ng ton hc.

3.3.2 ng c hot ng

Gi ng c l lm cho hc sinh c thc v ngha ca nhng hot ng v

ca i tng hot ng. Gi ng c nhm lm cho nhng mc tiu s phm bin

thnh nhng mc tiu ca c nhn hc sinh, ch khng phi ch l s vo bi, t

vn mt cch hnh thc.

a. C th gi ng c m u xut pht t thc t hoc t ni b ton hc.

b. Gi ng c trung gian.

c. Gi ng c kt thc.

d. Phi hp nhiu cch gi ng c tp trung vo nhng trng im.

3.3.3 Tri thc trong hot ng

Ni dung ca t tng ch o ny l: Dn dt hc sinh kin to tri thc, c

bit l tri thc phng php, nh phng tin v kt qu ca hot ng.

Nhng tri thc phng php thng gp l:

+ Nhng tri thc v phng php thc hin nhng hot ng tng ng vi

nhng ni dung ton hc c th.

+ Nhng tri thc v phng php thc hin nhng hot ng ton hc phc

hp.

+ Nhng tri thc v phng php thc hin nhng hot ng tr tu ph bin

trong mn Ton.

+ Nhng tri thc v phng php thc hin nhng hot ng tr tu chung.

+ Nhng tri thc v phng php thc hin nhng hot ng ngn ng lgic.

Nhng tri thc phng php th hin hai loi phng php khc nhau v bn

cht v u c ngha to ln trong gio dc ton hc, l nhng phng php

c tnh cht thut gii v nhng phng php c tnh cht tm on.

Nhn chung, lin quan n nhng tri thc phng php c nhiu vn cn cn

nhc gii quyt, chng hn:

+ Xc nh tp hp ti thiu nhng tri thc phng php cn dy.

+ Xc nh yu cu v mc hon chnh ca nhng tri thc phng php cn

dy, c bit l i vi nhng phng php c tnh cht tm on. Nhng tri thc

phng php qu chung chung s t tc dng ch dn, iu khin hot ng. Mt

khc, nhng tri thc phng php rm rp li c th lm cho hc sinh lm vo trnh

trng ri ren.

+ Xc nh yu cu v mc tng minh ca nhng tri thc phng php cn

dy.

+ Xc nh yu cu v mc cht ch ca qu trnh hnh thnh tri thc phng

php.

ng trc mt ni dung dy hc, ngi thy gio cn nm c tt c cc tri

thc phng php c th c trong ni dung . Nm c nh vy khng phi l

dy tt c cho hc sinh mt cch tng minh m cn phi cn c vo mc tiu

v tnh hnh c th la chn cch thc, cp lm vic thch hp, t cp dy

hc tng minh tri thc phng php c pht biu tng qut, ti cp thc

hnh n khp vi tri thc phng php.

Cc cp s c gii thch v minh ha di y:

+ Dy hc tng mnh tri thc phng php c pht biu mt cch tng qut:

cp ny, ngi thy phi rn luyn cho tr nhng hot ng da trn tri thc

phng php c pht biu mt cch tng qut, khng ch dng mc thc

hnh theo mu n khp vi tri thc phng php ny. Tng bc hnh ng, phi

lm cho hc sinh hiu c ngn ng din t bc v tp cho h bit hnh ng

da trn phng tin ngn ng .

Dy hc tng minh tri thc nhng php c pht biu mt cch tng qut

l mt trong nhng cch lm i vi nhng tri thc c quy nh tng minh trong

chng trnh. Mc hon chnh ca tri thc phng php cn dy v mc

cht ch ca qu trnh hnh thnh nhng tri thc phng php c quy nh

trong chng trnh v sch gio khoa hoc cng c khi c gio vin quyt nh

cn c vo iu kin c th ca lp hc.

+ Thng bo tri thc phng php trong qu trnh hot ng:

i vi mt s tri thc phng php cha c quy nh trong chng trnh, ta

vn c th suy ngh kh nng thng bo chng trong qu trnh hc sinh hot ng

nu nhng tiu chun sau y c tho mn:

Nhng tri thc phng php ny gip hc sinh d dng thc hin mt s hot

ng quan trng no c quy nh trong chng trnh.

Vic thng bo nhng tri thc ny d hiu v tn t thi gian.

+ Tp luyn nhng hoat ng n khp vi nhng tri thc phng php

Cch lm ny ty theo yu cu c th c s dng c trong hai trng hp:

tri thc c quy nh hoc khng c quy nh trong chng trnh.

trnh thp, ngay i vi mt s quy tc, phng php c quy nh trong

chng trnh, nhiu khi ngi ta khng yu cu dy cho hc sinh pht biu tng

qut m ch cn h bit cch thc hnh quy tc, phng php nh mt qu trnh

lm vic theo mu. Hc sinh tiu hc khi hc cc php tnh s hc trn s t nhin

l mt trng hp nh vy.

i vi nhng tri thc phng php khng quy nh trong chng trnh m ch

tha mn tiu chun th nht ch khng tha mn tiu chun th hai nu trn,

ta c th cp mc thp nht: ch tp luyn nhng hot ng n khp vi

nhng tri thc phng php . Nhng tri thc nh th cn c thy gio vn

dng mt cch c thc trong vic ra bi tp, trong vic hng dn v bnh lun

hot ng ca hc sinh. Nh hc sinh c lm quen vi nhng phng php

ny.

3.3.4 Phn bc hot ng

Ni dung t tng ch o ny l: Phn bc hot ng lm mt cn c cho vic

iu khin qu trnh dy hc.

Mt iu quan trng trong dy hc l phi xc nh c nhng mc yu cu

th hin nhng hot ng m hc sinh phi t c hoc c th t vo lc cui

cng hay nhng thi im trung gian, y, thut ng mc , v do c

thut ng phn bc, c th c hiu va theo ngha v m va theo ngha vi

m. Theo ngha v m, ta ni ti nhng mc ca mt hot ng trong nhng

giai on khc nhau ca ton b thi gian hc trng ph thng, ca mt lp hay

mt cp hc no . Theo ngha vi m, nhng mc hot ng c hiu l

nhng mc kh khn hay mc yu cu trong mt khong thi gian ngn,

trong mt tit hc.

a. Nhng cn c phn bc hot ng:

Vic phn bc hot ng c th da vo nhng cn c sau:

+ S phc tp ca i tng hot ng

+ S tru tng, khi qut ca i tng

+ Ni dung ca hot ng

+ S phc hp ca hot ng

+ Cht lng ca hot ng

+ Phi hp nhiu phng din lm cn c phn bc hot ng

b. iu khin qu trnh hc tp da vo s phn bc hot ng

Ngi thy gio cn bit li dng s phn bc hot ng iu khin qu trnh

hc tp, ch yu l theo nhng hng sau:

+ Chnh xc ha mc tiu

+ Tun t nng cao yu cu

+ Tm thi h thp yu cu khi cn thit

+ Dy hc phn ha

S phn bc hot ng c th c li dng thc hin dy hc phn ha

ni ti theo cch cho nhng hc sinh thuc nhng loi trnh khc nhau ng thi

thc hin nhng hot ng c cng ni dung nhng tri qua hoc nhng mc

yu cu khc nhau.

3.4 Nhng khu c bn ca qu trnh dy hc

m bo trnh xut pht, hng ch v gi ng c, lm vic vi ni dung

mi, cng c, kim tra v nh gi, hng dn cng vic v nh.

3.4.1 m bo trnh xut pht

Trnh xut pht y mun ni ti trnh , ti nhng iu kin ngi hc

sinh ti thi im xut pht ca mt qu trnh dy hc. Nhng iu kin ny rt a

dng, chng khng phi ch bao gm tri thc, k nng, k xo m cn c thi ,

hnh vi, thi quen, nim tin cng nhng c im nhn cch khc na.

Trong vic dy hc, ngi thy gio cn cn c vo nhng iu kin c sn

to c trnh xut pht cn thit ca ngi hc nhm t c nhng mc tiu

t ra. Nhng suy ngh v mt ny cn hng ti ton b mt ni dung no , c

khi l mt lnh vc rng ln ch khng phi ch hn ch tng tit hc ring l.

C th tp hp nhng tin v trnh xut pht thnh ba nhm:

- Nhng tin chung.

- Nhng tin v trnh hc Ton.

- Nhng tin c th.

ng nhin, trong dy hc ta phi bo m nhng iu kin thuc c ba nhm

ni trn, nhng khi ni ti bo m trnh xut pht vi t cch l mt chc nng

iu hnh qu trnh dy hc, ta ch i su vo nhm th ba.

Vic m bo trnh xut pht thng c tin hnh theo quy trnh sau:

- Trc ht, gio vin phi nm ni dung v khi lng tri thc, k nng cn thit

nh nhng tin xut pht. Mun vy, iu quan trng l cn phi nghin cu

vn bn gii thch chng trnh, sch gio khoa v sch gio vin.

- Th hai, gio vin cn bit nhng tri thc v k nng cn thit c sn hc

sinh ti mc no. iu ny c th c thc hin nh qu trnh theo di t

trc hoc bng bin php kim tra.

- Th ba, cho ti hin nhng tri thc v ti to k nng cn thit. Vic ti hin

hoc ti to c th c thc hin theo hai cch:

+ Ti hin hoc ti to tng minh.

+ Ti hin hoc ti to n tng.

Ti hin hoc ti to tng minh c dng nhiu i tng hc sinh yu

km v nhng lp di, cn ti hin hoc ti to n tng hay c s dng

hc sinh kh, gii v nhng lp trn. Tuy nhin, nhn chung ta nn phi hp c

hai cch tng minh v n tng.

Tm li, m bo trnh xut pht l mt trong nhng iu kin quyt nh

thnh cng ca vic dy hc Ton. Bng cch ti hin hoc ti to thch hp, ngi

thy gio cn ch thit lp nhng tin chung, nhng tin ton hc ln tri

thc, k nng c th cho ch cn dy.

3.4.2 Hng ch v gi ng c

- Th nht, thy gio cn bao qut c mc tiu ton b ln mc tiu b phn, c

mc tiu lu di ln mc tiu c th trc mt. Mc tiu ton b, lu di nh hng

cho mc tiu b phn, trc mt. Mc tiu b phn, trc mt phi phc tng v

c th ho mc tiu ton b, lu di.

- Th hai, thy gio cn trnh mt s sai lm ca ch ngha hnh thc trong khi

hng ch. Hai trng hp sau y ng c lu :

+ Vic s dng thut ng m hc sinh cha hiu trong khi hng ch s khng

em li hiu qu mong mun.

+ Vic hng ch s t hiu qu nu nh khng lm cho hc sinh thy c

m lin h gia mc tiu t ra vi tri thc m h c.

- Th ba, thy gio cn ch khng phi ch gi ng c cho nhng hot ng

hoc ch c th m cn cho c nhng hot ng, nhng phng thc lm vic

c tc dng lu i nh khi qut ha, quy l v quen...

- Th t, ng thi vi vic gi ng c xut pht t nhng yu cu c th trong

hot ng hc tp cn c nhng kh nng gi ng c xut pht t yu cu ca

x hi, t ngha v ca mi ngi i vi T quc. Nhng kh nng ni sau ny

cng ngy cng pht trin theo la tui, theo cp hc.

3.4.3 Lm vic vi ni dung mi

Chc nng iu hnh ny c gi l lm vic vi ni dung mi ch khng

gi l ging bi mi trnh mt s hiu lm nghim trng l ch c thy ni, tr

nghe.

Vic thc hin chc nng ny nn din ra nh sau:

- Thy gio to nhng tnh hung gi ra nhng hot ng tng thch vi ni

ung v mc tiu dy hc.

- Hc tr hot ng t gic, tch cc, ch ng v sng to, c s giao lu gia

nhng thnh vin trong tp th, gia thy v tr.

- Thy gio c tc ng iu chnh, chng hn gip hc sinh vt qua nhng

kh khn bng cch phn tch mt hot ng thnh nhng phn n gin hn,

hoc cung cp cho hc sinh mt s tri thc phng php v ni chung l iu chnh

mc kh khn ca nhim v da vo s phn bc hot ng.

- Thy gio gip hc tr xc nhn nhng kin thc t c trong qu trnh

hot ng, a ra nhng bnh lun cn thit hc tr hiu kin thc mt cch

su sc hn, y hn.

3.4.4 Cng c

Vic cng c tri thc, k nng mt cch c nh hng v c h thng c mt

ngha to ln trong dy hc ton. iu trc ht l do cu to ca nhng gio

trnh ton trng ph thng theo cch l mi lnh vc ni dung mi u da vo

nhng lnh vc ni dung c hc trc kia. Cng c cn c thc hin i

vi tt c cc thnh phn ca nhn cch c pht biu thnh mc tiu trong

chng trnh, tc l khng phi ch i vi tri thc m cn i vi c k nng, k

xo, thi quen v thi . Tuy nhin, vic cng c ch c th c thc hin da

vo nhng ni dung c th, v vy di y ch xt ch yu l vic cng c tri thc

v k nng ton hc.

Trong mn Ton, cng c din ra di cc hnh thc luyn tp, o su, ng

dng, h thng ha v n. Trong thc t dy hc, t khi xy ra trng hp ch xut

hin mt hnh thc cng c. Hn na mt bin php nng cao hiu qu cng c l

thy gio bit la chn v phi hp nhiu hnh thc cng c ng thi. Tuy nhin,

d trnh by, sau y ta i vo tng hnh thc cng c ni trn.

a. Luyn tp

Luyn tp trc ht nhm mc tiu rn luyn k nng, k xo.

Sau y l mt s ch dn thc hin chc nng luyn tp c ch nhng thnh

t c s ca phng php dy hc:

- V hot ng v hot ng thnh phn, cn ch tp luyn cho hc sinh khng

phi ch nhng hot ng ton hc m c nhng hot ng khc na: nhng hot

ng tr tu ph bin trong ton hc; nhng hot ng tr tu chung; nhng hot

ng ngn ng.

- V mt ng c, trc ht, thy gio cn gi ng c luyn tp ni chung.

Mun vy, phi lm cho hc sinh thc c rng hc ton thc cht l hc lm

ton, do hc l thuyt cn kt hp vi luyn tp thng xuyn, tc l va hc,

va luyn tp l mt c im ca b mn ny.

Khi i vo cc dng bi tp trong mt lnh vc ni dung, cn cho hc sinh thy

vai tr ca tng dng bi tp trong vic hc tp lnh vc ni dung ny, trong mn

Ton cng nh trong nhng mn hc khc v c bit l trong khoa hc - cng

ngh v trong i sng thc t.

- V mt tri thc phng php, trc ht thy gio cn cung cp cho hc sinh

phng php chung gii bi ton bao gm 4 bc, l:

+ Tm hiu ni dung bi.

+ Tm cch gii.

+ Trnh by li gii.

+ Nghin cu su li gii.

Cn dy cho hc sinh dn dn hiu v vn dng c nhng gi c tnh cht

tm on thc hin cc bc ny, vi t cch l nhng tri thc phng php,

bng cch cho h tp luyn nhng hot ng n khp vi nhng tri thc phng

php.

Cng vi nhng phng php c tnh cht thut gii, cn quan tm c tri thc

v nhng phng php c tnh cht tm on. Tuy nhin, cn lm cho hc sinh hiu

rng mc tiu quan trng nht khng phi l ch nm vng cch gii tng bi tp,

thm ch tng dng bi tp, m l rn luyn kh nng gii bi tp ni chung c

th ng ph vi nhng tnh hung mi m, khng l thuc vo nhng khun mu

c sn.

- V phn bc hot ng, thy gio cn tn dng v xy dng nhng mch bi

tp phn bc iu khin qu trnh dy hc theo ba hng ty hon cnh c th:

tun t nng cao yu cu, tm thi h thp yu cu khi cn thit v dy hc phn

ha.

Vic ngi hc t mnh gii c mt s bi tp l rt c ngha v mt tm l.

Ngc li, vic tht bi ngay t bi tp u tin d lm cho hc sinh mt nhu kh,

mt tin tng bn thn mnh, d gy tm trng bt li cho qu trnh luyn tp tip

sau. V vy, cn cn nhc la chn bi tp u tin va trnh hc sinh to

cho h nim lc quan bc vo luyn tp. S tri nghim thnh cng ny lm cho

h thm t tin, to iu kin t kt qu cao hn nhng bc tip theo.

b. Cc hnh thc khc ca cng c

- o su: o su trc ht nhm vo vic pht hin v gii quyt nhng vn

lin quan n nhng phng din khc nhau, nhng kha cnh khc nhau ca

tri thc, b sung, m rng v hon chnh tri thc.

- ng dng: ng dng c hiu l vn dng nhng tri thc v k nng lnh

hi vo vic gii quyt nhng vn mi trong ni b mn Ton cng nh trong

thc tin.

Mt mt rt quan trng l nhng ng dng thc t ca ton hc. Trong trng

hp ny, cn lm ni bt v dn dn khc su cch tip cn v gii quyt vn

nh sau:

+ Bc 1: Ton hc ha tnh hung thc t.

+ Bc 2: Dng cng c ton hc gii quyt bi ton trong m hnh ton hc.

+ Bc 3: Chuyn kt qu trong m hnh ton hc sang li gii ca bi ton

thc t.

Vic lm ny cho hc sinh thy r mi lin h gia ton hc vi thc tin, gp

phn gio dc th gii quan.

- H thng ha: h thng ha nhm vo vic so snh, i chiu nhng tri thc

t c, nghin cu nhng im ging nhau v khc nhau, lm r nhng mi

quan h gia chng. Nh , ngi hc t c khng phi ch l nhng tri thc

ring l m l mt h thng tri thc.

- n: n tc l nhc li tri thc, luyn li k nng c. Nh vy l thut ng

ny c hiu theo ngha hp, bi v nu hiu theo ngha rng th n hu nh

ng ngha vi cng c.

n gi mt v tr c bit so vi bn hnh thc cn li ca cng c, bi v n

thng c thc hin kt hp vi cc hnh thc , thm ch an kt, ha nhp

vo cc hnh thc . Ngi ta n li khng phi ch nhng g lnh hi c trong

bi l thuyt m khi cn thit c th nhc li c tri thc t c trong luyn tp,

o su, ng dng v h thng ha.

Trong vic n, thy gio nn coi trng c hai mt: nh ngha v nh my mc,

hng dn hc sinh phi hp c hai cch nh ny. Nu ch nh my mc th tri

thc s c hiu mt cch hnh thc v khi t nhin qun i ton b hay mt chi

tit th khng c cch g khi phc li c. Nhng nu ch nh ngha th tri thc

khng thng trc trong c, khi cn thit li phi mt thi gian ti to li n dn n

vn dng chm, khng thnh tho.

3.4.5 Kim tra v nh gi

a. Kim tra

i vi gio vin v hc sinh, kim tra nhm cung cp cho thy v tr nhng

thng tin v kt qu dy hc, trc ht l v tri thc v k nng ca hc sinh, nhng

cng lu c v mt nng lc, thi v phm cht ca h cng vi s din bin

ca qu trnh dy hc. Hiu theo ngha rng nh vy th kim tra bao gm khng

phi ch nhng bi kim tra cui chng, cui hc k m cn c nhng vic lm

n gin hn nhiu: nhng cu hi hc sinh trong qu trnh dy hc bng vn p,

vic xem v chun b bi tp nh... Nh vy, kim tra l mt chc nng c

thc hin rt thng xuyn v thng c ha nhp vo ton b qu trnh dy

hc.

Kim tra c mc tiu kp: mc tiu i vi thy v mc tiu i vi tr.

- Mt mt, kim tra cung cp cho thy nhng thng tin v tnh hnh hc tp ca

hc sinh. N c th nhm hai mc tiu: tc khc v lu di.

- Mt khc, kt qu kim tra cng lm cho hc sinh thc c h t c

mc tiu n mc no, cn nhng ch yu no cn phi n lc khc phc.

Yu cu kim tra l nhng mc tiu c quy nh trong chng trnh v mt

tri thc, k nng, nng lc tr tu v phm cht. Cng khng c b qua vic kim

tra nhng mc tiu v mt gio dc nh hc sinh c v hnh sch p trong v hay

khng, c thc hin yu cu ca thy v mt chun b y dng c hc tp hay

khng...

Trong dy hc, ngi ta thng phn bit cc cp kim tra sau y:

- Kim tra thng xuyn.

- Kim tra nh k.

- Kim tra tng kt.

Tu yu cu v hon cnh, thy gio thng dng nhng hnh thc kim tra

khc nhau:

Kim tra vn p tng ngi.

Kim tra vit ngn (thng t 10 n 20 pht).

Kim tra vit di (t 1 tit tr ln).

Hnh thc kim tra vit v nguyn tc c th c dng tt c cc cp :

kim tra thng xuyn, kim tra nh k v kim tra tng kt, c bit l hai cp

va nu sau cng.

Sau y l mt s yu cu s phm i vi kim tra vit:

- Bi kim tra vit va nhm nh gi trnh , kt qu hc tp chung ca lp

hc va phi nh gi kt qu v trnh ca mi hc sinh trong lp. V vy, cn

coi trng vic gio dc cho hc sinh tinh thn nghim tc, trung thc, t tin.

- kim tra vit i hi gio vin c s cn nhc k cng, va phi nm chc

yu cu, va phi ch va sc hc sinh, tnh n thc t dy hc phn chng

trnh c kim tra v c thi gian quy nh lm bi.

- Ni dung kim tra phi bao qut nhng thnh phn tri thc khc nhau ca mn

hc, nhng phng din khc nhau ca mc tiu dy hc: ch c tri thc, k nng

chuyn mn, nng lc tr tu ln ngn ng din t, ch c yu cu ti hin ln

kh nng tng hp v t duy sng to.

- Chm bi kim tra khng phi ch nhm cho im m cn phi gip hc sinh

pht hin sai lm, phn tch nguyn nhn, tm cch khc phc, nh gi u khuyt

im, khuyn khch khi hc sinh tin b v nhc nh khi hc sinh sa st.

b. nh gi

Hiu qu kim tra cng bc l r nu c km theo s nh gi ng mc v

cng bng ca thy gio v tp th hc sinh. y thut ng nh gi c hiu

theo ngha rng bao gm tt c cc kiu xc nhn, ng tnh hay khng ng tnh,

k t ci gt u ng n s nh gi bng li cho ti vic cho im.

C s quan trng nh gi l nhng bi kim tra, nhng ngoi ra cn phi

cn c vo c qu trnh theo di hc sinh. Hai hc sinh cng t mt im s nh

nhau c th c thy nh gi khc nhau.

Mc tiu kim tra v nh gi khng phi ch ch cho hc sinh mt im s.

iu quan trng l qua phi phn tch kt qu, cho hc sinh thy ch mnh v

ch yu ca mnh, ch no nm vng, ch no cn l hng hoc sai st, v nu

c th th vch r nguyn nhn sai lm thy cn c vo m c nhng phng

hng, bin php gip tr khc phc.

Cng vi nhng cch thc truyn thng kim tra nh gi, gn y ngi ta

tng cng s dng nhng bi tp trc nghim.

3.4.6 Hng dn cng vic nh

Hng dn cng vic nh bao gm:

Hng dn hc l thuyt.

Hng dn bi tp nh.

Chun b cho bi sau v mt tri thc, dng c...

Ni dung ch yu l hng dn bi tp nh. Vic gii bi tp nh l mt

dng hot ng c lp ca hc sinh, nhng y hc sinh phi lm vic khng

c s gip trc tip v ti ch ca thy gio. Cng nh ton b vic dy hc,

vic gii bi tp nh cng l mt b phn ca qu trnh dy hc v do cng

nhm vo mc tiu nht nh. Cc chc nng ca loi bi tp ny l:

Cng c tri thc.

Rn luyn k nng, k xo v pht trin nng lc.

m bo trnh xut pht cho gi hc sau.

Lm t liu v phng tin dy ni dung ca tit sau.

Trong vic hng dn bi tp nh, cn lu mt s im sau y:

- Th nht, cn hn ch s lng bi tp mc hp l, trnh gy nn tnh trng

hc sinh khng c thi gian hc cc mn khc v tham gia cc hot ng khc.

- Th hai, c th la chn thi im thch hp hng dn bi tp, cn c

vo mi lin quan v mt ni dung vi nhng tri thc hc c trn lp v nhng

bi tp lm trn lp ch khng nht thit phi i n cui tit hc mi hng

dn tt c cc bi tp cng mt lc.

- Th ba, ni dung bi tp v nh cn c cn nhc cn thn i chiu vi

mc tiu, yu cu, hon cnh lp hc v phi c thy gio a vo k hoch

dy tit hc mt cch ch ng. Khng c coi vic ra bi tp v nh l mt gii

php cho trng hp c nhng phn ni ung m thy cha kp dy, nhng phn

tit hc m thy cha kp tin hnh do l b ng thiu thi gian.

Cn la chn, sp xp bi tp v nh ph hp vi trnh hc sinh, c gng

to c s lc quan, gy c nim tin cho ngi hc. Nhng bi tp u tin

m qu kh thng hn ch tc dng ny. V vy, cn c bit coi trng vic s

dng nhng mch bi tp phn bc v c th ra nhng b phn bi tp phn ha

cho tng loi i tng hc sinh.

SEMINAR

Ch 1: Nhu cu v nh hng i mi phng php dy hc

S pht trin x hi v i mi t nc, xy dng x hi cng nghip ho, hin

i ho ang i hi cp bch phi nng cao cht lng gio dc v o to. Nn

kinh t nc ta ang chuyn i t c ch k hoch ha tp trung sang c ch th

trng c s qun l ca nh nc theo nh hng x hi ch ngha. Cng cuc

i mi ny ra nhng yu cu mi i vi h thng gio dc, iu i hi

chng ta, cng vi nhng thay i v ni dung, cn c nhng i mi cn bn v

phng php dy hc.

Trc nhu cu , ng tic l trong tnh hnh hin nay, phng php dy hc

nc ta cn c nhng nhc im ph bin:

- Thy thuyt trnh trn lan.

- Kin thc c truyn th di dng c sn, t yu t tm ti, pht hin.

- Thy p t, tr th ng.

- Thin v dy, yu v hc, thiu hot ng t gic, tch cc v sng to ca

ngi hc.

- Khng kim sot c vic hc.

Mu thun gia yu cu o to con ngi xy dng x hi cng nghip ho,

hin i ho vi thc trng lc hu ca phng php dy hc lm ny sinh v

thc y mt cuc vn ng i mi phng php dy hc tt c cc cp trong

ngnh Gio dc v o to t mt s nm nay vi nhng t tng ch o nh

Pht huy tnh tch cc, Phng php dy hc (hoc gio dc) tch cc, tch cc

ho hot ng hc tp, hot ng ha ngi hc... Tuy cc cch pht biu c

khc nhau v hnh thc, nhng u ng i hi phi lm cho hc sinh m bo

vai tr ch th, tch cc hot ng trong qu trnh hc tp.

nh hng cho vic i mi phng php dy hc nc ta hin nay, c th

gi tt l nh hng hot ng c tinh thn c bn l:

- Phng php dy hc cn to c hi cho ngi hc hc tp trong hot ng

v bng hot ng t gic, tch cc, ch ng v sng to.

- Mi ni dung dy hc u lin h vi nhng hot ng nht nh.

c trng cho phng php dy hc hin i l:

1.1 Ngi hc l ch th hot ng hc tp c lp hoc hp tc

Th nht, ngi hc l ch th hot ng hc tp t gic, tch cc, ch ng

v sng to.

Th hai, ngi hc c khuyn khch hot ng hc tp c lp hoc hp

tc.

1.2 Tri thc c ci t trong nhng tnh hung c dng s phm

Theo thuyt kin to trong tm l hc, hc tp l mt qu trnh trong ngi

hc xy dng kin thc cho mnh bng cch thch nghi vi mi trng sinh ra nhng

mu thun, nhng kh khn v nhng s mt cn bng. Tuy nhin, nh nhiu nh

l lun dy hc ca Php khng nh, mt mi trng khng c dng s phm

l khng ch th (hc sinh) kin to c tri thc theo ng yu cu m x

hi mong mun. V vy, iu quan trng l thit lp nhng tnh hung c dng s

phm ngi hc hc tp trong hot ng, hc tp bng thch nghi.

1.3 Dy vic hc, dy t hc thng qua ton b qu trnh dy hc

Th nht, mc tiu dy hc khng phi ch nhng kt qu c th ca qu

trnh hc tp, tri thc v k nng b mn, m iu quan trng hn l bn thn

vic hc, cch hc, kh nng m nhim, t chc v thc hin nhng qu trnh

hc tp mt cch hiu qu.

Th hai, mt mt c bit quan trng ca dy vic hc l dy t hc. Kho tng

vn ha ca nhn loi l cc ln. c th sng v hot ng sut i th phi hc

sut i. hc c sut i th phi c kh nng t hc. Kh nng ny cn

c rn luyn ngay trong khi cn l hc sinh ngi trn gh nh trng. V vy qu

trnh dy hc phi bao hm c dy t hc.

Th ba, vic nhn mnh vai tr ca t hc v dy t hc khng c ngha l ph

nhn bn cht x hi ca vic hc tp.

Th t, dy vic hc, dy t hc khng th tch ri dy nh gi v t nh

gi. Bit nh gi v t nh gi l mt tin quan trng hc tt. Gio vin cn

hng dn hc sinh t nh gi t iu chnh cch hc, to iu kin thun

li hc sinh c tham gia nh gi ln nhau, bi v t nh gi ng v iu

chnh hot ng kp thi l mt nng lc rt cn cho cho qu trnh dy hc, gio

dc ca nh trng v cho s thnh t trong cuc sng m nh trng phi trang

b cho hc sinh.

1.4 T to v khai thc nhng phng tin dy hc tip ni v gia tng sc

mnh ca con ngi

Phng tin dy hc, t ti liu in n v nhng dng dy hc n gin ti

nhng phng tin k thut tinh vi nh thit b nghe nhn, cng ngh thng tin v

truyn thng... gip thit lp nhng tnh hung c dng s phm, t chc nhng

hot ng v giao lu ca thy v tr.

1.5 To nim lc quan hc tp da trn lao ng v thnh qu ca bn thn

ngi hc

Nu dy hc khng st trnh , lun lun ra bi qu kh trn sc hc sinh,

hc sinh tht bi lin tip trong qu trnh gii bi tp th s git cht nim lc quan

hc tp ca h. Cho nn t chc cho hc sinh hc tp t gic, tch cc, ch ng

v sng to gn lin vi vic to nim lc quan hc tp da trn lao ng v thnh

qu ca bn thn ngi hc.

1.6 Xc nh vai tr mi ca ngi thy vi t cch ngi thit k, y thc, iu

khin v th thc ha.

i vi hc sinh din ph cp, khng c vai tr ngi thy th ngi hc khng

th m nhim v tr ch th, khng th hot ng t gic, tch cc, ch ng v

sng to trong trong qu trnh hc tp.

Nhng vai tr ca thy c thay i l: thy khng phi l ngun pht tin duy

nht, thy khng phi l ngi ra lnh mt cch khin cng, thy khng phi l

ngi hot ng ch yu hin trng. Vai tr, trch nhim ca thy by gi l

ch khc, quan trng hn, nng n hn, nhng t nh hn, c th l:

Thit k l lp k hoch, chun b qu trnh d hc v mt mc tiu, ni

dung, phng php, phng tin v hnh thc t chc.

y thc l bin dy ca thy thnh nhim v hc tp t nguyn t gic

ca tr, l chuyn giao cho tr khng phi nhng tri thc di dng c sn m l

nhng tnh hung tr hot ng v thch nghi.

iu khin, k c iu khin v mt tm l, bao gm s ng vin, hng

dn tr gip v nh gi.

Th thc ha l xc nhn nhng kin thc mi pht hin, thng nht

nhng kin thc ring l mang mu sc c th, ph thuc hon cnh v thi gian

ca tng hc sinh thnh tri thc khoa hc ca x hi, chun ha theo chng

trnh v v th, mc yu cu v cch thc din t tri thc mi trong h thng

tri thc c, hng dn vn dng v ghi nh hoc gii phng khi tr nh nu

khng cn thit.

Ch 2: Nhng xu hng dy hc khng truyn thng

2.1 Dy hc pht hin v gii quyt vn

2.1.1 Nhng khi nim c bn

a. Vn

Thut ng bi ton c hiu l tt c nhng cu hi cn gii p v mt

kt qu cha bit cn tm bt u t mt s d kin, hoc v phng php cn

khm ph, m theo phng php ny s t c kt qu bit.

Xt bi ton T v mt ch th X (ngi) c thc v T v tip nhn T gii

quyt. Khi c hai kh nng xy ra:

- Ch th X c th gii quyt c bi ton T ch nh vo vic p dng n

thun h thng kin thc c ca mnh m khng c kh khn g.

- X khng th gii quyt c T nu ch da vo h thng kin thc c, hoc

ch gii quyt c T sau mt qu trnh tch cc suy ngh ng ha i tng

nhn thc vo m hnh kin thc c ca mnh, hoc iu chnh li kin thc hay

phng thc hnh ng c (ngha l kin to kin thc mi).

Ni cch khc bi ton T t ra trc ch th X nhng kh khn nhn thc,

nhng mu thun gia ci bit v ci cha bit, c ch th thc mt cch

r rng hay m h, nhng cha c mt phng php c tnh thut ton no gii

quyt. Khi ta ni, bi ton T l mt vn i vi ch th X.

b. Tnh hung c vn v tnh hung gi vn

Tnh hung c vn l tnh hung trong tn ti mt vn (theo ngha nh

trn).

Tnh hung gi vn l hnh hung tha mn cc iu kin sau:

- Tn ti mt vn .

- Gi nhu cu nhn thc.

- Gy nim tin kh nng.

- Kin thc cn dy phi xut hin nh l li gii ti u cho tnh hung.

Tm li, tnh hung gi vn l tnh hung gi ra cho hc sinh nhng kh khn

v l lun hay thc tin m h thy cn thit v c kh vt qua, nhng khng phi

ngay tc th nh vo mt quy tc c tnh thut ton, m phi tri qua mt qu trnh

tch cc suy ngh, hot ng ng ha n hay iu chnh h thng kin thc sn

c nhm thch nghi vi iu kin hnh ng mi.

2.1.2 Mt s cch to ra tnh hung c vn

a. Quan st thc nghim hnh thnh d on

b. Lt ngc vn

c. Tng t ha

d. Khi qut ha

e. Pht hin sai lm v nu nguyn nhn ca sai lm

2.1.3 Dy hc pht hin v gii quyt vn

Cc bc dy hc pht hin v gii quyt vn :

- To tnh hung gi vn .

- Trnh by vn v t mc ch gii quyt vn .

- Gii quyt vn : khm ph cc phng php gii, chn phng php gii

thch hp, trnh by li gii.

- Kim tra nh gi li gii, kt qu v c cch thc tm kim li gii.

- Th ch ha kin thc cn lnh hi (hnh ng bin mt kin thc c tnh c

nhn thnh mt kin thc c tnh x hi hay mt tri thc).

2.1.4 Cc hnh thc dy hc pht hin v gii quyt vn

a. T nghin cu gii quyt vn (cp cao nht)

Gio vin: (cng hc sinh) to ra tnh hung gi vn . Sau khi vn c

gii quyt, gio vin th ch ha, nh gi vai tr v ngha ca kt qu t c,

chuyn kin thc c tnh c nhn thnh tri thc chung v nhn mnh phng php

c th rt ra t qu trnh nghin cu.

Hc sinh: c lp tm cch gii quyt vn , trnh by li gii, thc hin pha

kim tra v nh gi.

Tri thc: khng c cho sn, m xut hin trong qu trnh hnh thnh v gii

quyt vn , c khm ph bi chnh hc sinh.

b. Vn p pht hin v gii quyt vn

Gio vin: xy dng 1 h thng cu hi gi , dn dt hc sinh thc hin tt

c cc pha ca dy hc pht hin v gii quyt vn tr pha th ch ha.

Hc sinh: theo di qu trnh nghin cu v gii quyt vn bi gio vin c

cm xc, thi nh 1 hc sinh ang thc s tham gia qu trnh nghin cu nhng

khng trc tip gii quyt vn .

Tri thc: khng c khm ph bi chnh hc sinh nhng cng khng c cho

sn, m xut hin trong qu trnh t v gii quyt vn ca gio vin.

c. Thuyt trnh pht hin v gii quyt vn (l cp thp nht)

Gio vin: thc hin tt c cc khu ca hnh thc dy hc ny. Ni cch khc

gio vin phi ng vai tr mt hc sinh ang tm cch pht hin v gii quyt vn

.

Hc sinh: theo di qu trnh nghin cu pht hin v gii quyt vn c

trnh by bi gio vin. Trong qu trnh ny, h cng tri qua nhng thi im,

nghng cm xc v thi khc nhau nh mt hc sinh ang thc s tham gia qu

trnh nghin cu, nhng khng trc tip gii quyt vn .

Tri thc: khng c khm ph bi hc sinh, nhng cng khng c truyn

th di dng c sn v trc tip, m ny sinh trong qu trnh pht hin v gii

quyt vn ca gio vin.

2.1.5 Yu cu v dy hc pht hin v gii quyt vn trong ton b qu trnh

dy hc

Khng th yu cu hc sinh khm ph li tt c cc tri thc quy nh trong

chng trnh m thc hin nh sau:

+ Cho hc sinh pht hin v gii quyt vn i vi mt b phn ni dung hc

tp, c th c s gip ca thy gio vi mc nhiu t khc nhau.

+ Hc sinh hc c khng ch kt qu m iu quan trng hn l c qu trnh

pht hin v gii quyt vn .

+ Hc sinh chnh n li, cu trc li cch nhn i vi b phn tri thc cn li

m h lnh hi khng phi bng con ng t pht hin v gii quyt vn ,

thm ch c th cng khng phi bng cch c nghe gio vin thuyt trnh pht

hin v gii quyt vn .

2.2 L thuyt tnh hung

2.2.1 H thng dy hc

- H thng dy hc c in: Gio vin, hc sinh, kin thc.

- H thng dy hc hin i:

a. Tri thc

Chia lm 3 cp :

- Tri thc khoa hc (tri thc bc hc).

- Tri thc chng trnh.

- Tri thc dy hc.

S chuyn ha s phm bao gm hai khu: chuyn tri thc khoa hc thnh tri

thc chng trnh v chuyn tri thc chng trnh thnh tri thc dy hc. Trong ,

ngi thy thc hin ch yu l khu th 2.

Hc tr Thy gio

Mi trng

Tri thc

Nh nghin cu Mt vn , mt cu hi

Kin thc Li gii,

cu tr li

Tri thc

khoa hc

Phi c nhn ha

Phi hon cnh ha

Phi thi gian ha

b. Hc tr v mi trng

c. Thy gio

Theo l thuyt tnh hung, trong qu trnh dy hc, tr phi hot ng tch cc,

ch ng v sng to, nhng vai tr ca thy vn rt quan trng th hin c bit

hai chc nng: y thc v th ch ha.

2.2.2 Tnh hung dy hc v tnh hung c s

a. Tnh hung c s - ngha ca tri thc

1 tnh hung c s ca 1 kin thc l 1 m hnh ha ca h tnh hung ngoi

dy hc c th cho tri thc cn t c.

b. Tnh hung dy hc l tng

Tnh hung dy hc l tng l tnh hung m thy gio xut sao cho hc tr

t gic m ng trch nhim kin to tri thc, t h hnh thnh hoc iu chnh

nhng kin thc ca h p ng nhng nhu cu ca mi trng ch khng phi

do thch ca ngi dy. Trong tnh hung , kin thc hon ton c gi ra v

hnh thnh do lgic ni ti ca tnh hung m thy gio ng bn ngoi.

Cm nhn

Ch th

Kin thc Mi

trng

Tc ng phn hi

Hnh ng

Thng tin

C 3 kiu tnh hung l tng: tnh hung hnh ng, tnh hung din t v tnh

hung hp thc.

2.3 Dy hc chng trnh ha

Dy hc chng trnh ha l mt thut ng ch cch dy hc c iu khin

bi chng trnh tng t nh nhng chng trnh my tnh. Ngi ta thng

chng trnh ha nhng b phn, nhng cng on ca qu trnh dy hc hn l

chng trnh ha ton b mt qu trnh dy hc.

y l mt phng php dy hc nhm iu khin tt hn vic hc tp c nhn

ca tng hc sinh, bo m vic t kim tra thng xuyn trong qu tnh dy hc.

Phng php ny c cc c im sau:

- Ni dung hc tp c chia ra thnh tng n v nh (gi l mt liu kin thc).

- Sau mi liu hc sinh phi tr li mt cu hi kim tra.

- Sau khi tr li, hc sinh bit ngay mnh tr li sai hay ng, sau mi chuyn

liu tip theo (m bo lin h ngc bn trong).

- Vic hc tp mang tnh cht c nhn, tu theo nng lc ca ngi hc (ta gi

l tnh cht thch ng ca dy hc).

Ngoi ra, cn c c im quan trng (nhng khng phi iu kin cn ca dy

hc chng trnh ha) l liu kin thc tip theo ph thuc vo kt qu tr li cu

hi trong liu trc (bo m lin h ngc bn ngoi).

2.3.1 Cu trc ca dy hc chng trnh ha

a. Yu t c bn v liu ca chng trnh

- Thng bo hoc tri thc.

- Cu hi hoc bi tp kim tra.

- Quyt nh (chuyn sang bc tip theo hoc kt thc).

- p n hoc kt qu x l cu tr li ca ngi hc.

Thng th cc yu t , , , lin tip c coi l to thnh mt liu, tuy

nhin mi liu khng nht thit phi c bn yu t va nu. Trong cc ti liu in

n chng trnh ha, mi liu c vit thnh mt phiu.

S di y cho ta v d v mt cch sp xp nhng yu t to thnh

nhng liu lin tip:

Liu Liu Liu

mi liu, cui cng u c quyt nh v liu tip theo. Nu trong phiu khng

nu quyt nh g c bit th c ngha l cng vic c tin hnh theo trnh t t

nhin: ht phiu trc th chuyn sang phip tip lin sau.

b. Chng trnh

Chng trnh l mt dy nhng liu sao cho ngi hc sau mi liu u xc

nh c liu tip theo mt cch duy nht.

C hai loi chng trnh:

Chng trnh ng thng: l chng trnh n gin nht. N c xy dng

da theo quan nim vn c bn ca dy hc l cng c nhng nhn thc ng

v hn ch ti a nhng sai lm. Mi ngi u hc theo cng mt chng trnh,

u phi tri qua tt c cc bc nh nhau, ch c nhanh chm khc nhau ty theo

nng lc ca tng ngi. Ngi hc phi t xy dng cu tr li cho cc cu hi

kim tra.

S

u im:

- D xy dng, bi v khi thit k xong mi liu khng phi suy ngh phn chia

ra cc trng hp dn dt hc sinh i theo nhng con ng khc nhau ty

theo kt qu hc tp liu .

- D ci t v d thc hin, nhiu khi khn cn nhng thit b c bit.

- D t chc cho hc sinh gip ln nhau v mi ngi u tri qua cc liu

nh nhau.

Nhc im:

- t pht trin c nng lc sng to (ni dung thng bo v kim tra trong tng

liu thng l d).

- C th gy nhm chn i vi hc sinh kh, gii.

Chng trnh phn nhnh ch n nhng con ng khc nhau dn ti mc

ch d nh, ph hp vi nng lc khc nhau ca tng hc sinh.

Khi hc theo chng trnh phn nhnh, mi ln kim tra, hc sinh thng phi

t mnh chn ly mt cu tr li trong cc cu tr li cho sn. Liu tip theo ph

thuc vo cu tr li va chn l ng hay sai, sai kiu ny hay sai kiu khc: s

phn nhnh l ch . Nu hc sinh tr li ng th c chuyn ngay sang liu

chnh tip theo, trong khng nh s ng n ca cu tr li m hc sinh va

chn v tip tc c thng bo ni dung mi hoc bi tp rn luyn k nng. Nu tr

li sai, hc sinh phi chuyn sang mt liu ph, trong gii thch r ni dung v

nguyn nhn ca sai lm v sau hc sinh hoc phi quay li liu trc chn

p s khc hoc phi chuyn sang mt liu ph th hai na khc phc sai lm

mc.

S

Nh vy, chng trnh phn nhnh c cc u im di y:

- To iu kin c bit ha vic dy hc: ngi hc lm vic vi nhp nhanh,

chm khc nhau, i theo nhng con ng khc nhau tu thuc kh nng, trnh

ca tng ngi.

- To iu kin pht trin nng lc sng to ca hc sinh.

Nhc im ca loi chng trnh ny l:

- Kh xy dng v phi nghin cu phn loi sai lm.

- Chng trnh cng knh, nu c th hin thnh ti liu in n th tn nhiu

giy v d gy tm l ngi c v sch dy.

c. Vn hnh ca chng trnh dy hc

Chng trnh vn hnh theo s

Ni cch khc, y cng l s minh ha qu trnh dy hc chng trnh ha.

S ny cho thy vic hc tp chng trnh ha din bin nh sau:

+ Hc sinh hc tp theo tng liu.

+ mi liu, hc sinh phi tr li mt cu hi kim tra.

+ Sau khi tr li, hc sinh bit c ng hay sai nh mt c ch phn hi no

khi bt u liu tip theo.

d. u, nhc im v kh nng p dng dy hc chng trnh ha

Ngoi cc u im k trn, n cn gp gp phn khc phc mt s nhc im

ch yu ca qu trnh dy hc truyn thng m n nay vn cn tn ti ph bin,

l:

+ Ch dy hn l hc.

+ Dy cho tp th hn l dy cho c nhn.

+ Thiu ch n kt qu qu trnh dy hc bc trc khi chuyn sang thc

hin qu trnh dy hc tip theo.

+ Thiu nhng tiu chun quan st c v lng ha c m bo rng

ngi hc t c trnh i hi v kin thc, k nng, k xo,...

+ Cha s dng c nhiu thnh tu ca k thut hin i nng cao hiu

qu dy hc.

Tuy nhin, dy hc chng trnh ha cng c nhng nhc im v hn ch,

chng hn:

+ S pht trin kh nng ngn ng b hn ch.

+ Kh kim sot qu trnh suy ngh ca hc sinh.

+ Thiu nhng hot ng tp th, thiu nhng c hi giao lu.

+ Dy bng sch th cng knh, dy bng my th i hi chi ph ln, chng hn

trang b phn cng v phn mm my tnh.

Cc nhc im va nu, nht l nhc im nu sau cng, l mt trong nhng

nguyn nhn lm cho dy hc chng trnh ha cha c p dng rng ri.

Tht ra, nu khc phc c t tng quy m th c th p dng cch dy hc

ny trong nhng iu kin rt khc nhau, khng nht thit phi dng my hoc i

hi bin son nhng cun sch cng knh chuyn dng cho dy hc chng trnh

ha m c khi ch cn mt s phiu hc tp hoc thm ch c th dng mt s

chng trnh ng thng khng i hi mt phng tin c bit no.

Ngy nay, trong iu kin my vi tnh c a vo nh trng ph thng, cn

nghin cu khai thc kh nng ca my vo vic dy hc chng trnh ha, pht

huy ti a ch mnh ca cch dy hc ny. ng thi cn vn dng dy hc chng

trnh ha phi hp vi nhng phng php, phng tin dy hc khc, ly u im

ca nhng phng php, phng tin khc b p cho ch yu ca dy hc

chng trnh ha nhm pht hu sc mnh tng hp ca ton b h thng cc

phng php v phng tin dy hc nng cao hiu qu dy hc.

2.3.2 Xy dng chng trnh dy hc

xy dng mt chng trnh dy hc cn lm tt cc khu sau y:

Th nht, hnh thnh mt chin lc dy hc cho chng trnh.

Th hai, hnh thnh mt quy trnh dy hc lm ct li cho chng trnh.

Th ba, d kin v phn loi nhng sai lm m hc sinh c th mc phi. Xc

nh c nhng biu hin v nguyn nhn ca tng loi sai lm cn l cn c

thit lp c ch phn hi.

Th t, phn chia qu trnh dy hc thnh nhng liu nh, hnh thnh cu trc

chng trnh v lin kt cc liu theo cu trc . Chia nh qu trnh dy hc l mt

trong nhng c im ca dy hc chng trnh ha m ta bit. Mi bc trong

quy trnh dy hc d kin trong khu th hai trn cng c th cn c chia nh

ra thnh mt s liu.

Vn t ra l qu trnh dy hc cn c chia nh n mc no? Khng

c cch nh lng chnh xc xc nh mc nh , nhng c th cn c vo

tiu chun sau: qu trnh dy hc cn c chia nh, ni dung dy hc cn c

phn thnh liu nh n mc c th d on c suy ngh ca hc sinh din ra

liu cn c vo kt qu tr li ca hc sinh.

Mt nhc im c bn ca dy hc chng trnh ha l qu trnh suy ngh ca

hc sinh mi liu l mt hp en. Thng qua nhng cu tr li ca hc sinh sau

khi hc mi liu, v nguyn tc, ta khng bit c qu trnh suy ngh dn ti nhng

cu tr li . Tuy nhin, nu chia nh qu trnh dy hc n mc cn thit th cn

c vo kt qu tr li c th d on c qu trnh suy ngh.

2.3.3 S dng chng trnh dy hc

a. m bo vai tr ca ngi thy

My dy hc, ti liu chng trnh ha,.., d l nhng cng c c hiu lc, vn

khng h th tiu vai tr ca ngi thy. Tuy nhin, vai tr ca thy gio khng

ging nh trong dy hc truyn thng.

Thy gio cn cn nhc u, nhc im ca dy hc chng trnh ha, t dy

hc chng trnh ha trong ton b qu trnh dy hc, pht huy u im ca cch

dy hc ny v khc phc nhc im ca n bng cch phi hp s dng nhng

phng php v phng tin dy hc khc.

Thy gio cn phi lp k hoch cho nhng hot ng ca mnh trc, trong v

sau khi thc hin nhng pha dy hc chng trnh ha. Chng hn trong khi dy

hc chng trnh ha, do c gii phng khi vic dy hc ng lot cho c lp,

thy c th v cn phi i su gip c bit (c bit yu, c bit gii,...) trong

nhng khong thi gian di hn nhiu so vi dy hc truyn thng.

2.4 Dy hc phn ha

Dy hc phn ha xut pht t s bin chng ca thng nht v phn ha, t

yu cu m bo thc hin tt cc mc tiu dy hc vi tt c mi hc sinh,

ng thi khuyn khch pht trin ti a v ti u nhng kh nng ca c nhn.

2.4.1 T tng ch o

Vic kt hp gia gio dc din i tr vi gio dc din mi nhn, gia ph

cp vi nng cao trong dy hc ton hc trng ph thng cn c tin hnh

theo cc t tng ch o sau:

+ Ly trnh pht trin chung ca hc sinh trong lp lm nn tng: Vic dy

hc ton phi ly trnh pht trin chung v iu kin chung ca hc sinh trong

lp lm nn tng, phi hng vo nhng yu cu tht c bn. Ni dung v phng

php dy hc trc ht cn phi ph hp vi trnh v iu kin chung ny.

+ S dng nhng bin php phn ha a din hc sinh yu km ln trnh

chung.

+ C nhng ni dung b sung v bin php phn ha gip hc sinh kh, gii t

c nhng yu cu nng cao trn c s t c nhng yu cu c bn: dy

hc phn ha c th c thc hin theo hai hng:

Phn ha ni ti (cn gi l phn ha trong).

Phn ha v t chc (cn gi l phn ha ngoi).

2.4.2 Dy hc phn ha ni ti

a. Quan im xut pht

Vic dy hc phn ha ni ti xut pht t nhng quan im sau:

+ Yu cu x hi i vi hc sinh va c s ging nhau v nhng c im c

bn ca ngi lao ng trong cng mt x hi, va c s khc nhau v trnh

pht trin, v khuynh hng, ti nng.

+ Hc sinh mt lp hc va c s ging nhau, va c s khc nhau v trnh

pht trin nhn cch, trong s ging nhau l c bn. Chnh v s ging nhau, ta

mi c th dy hc trong mt lp hc thng nht.

+ Nhng im khc nhau gia cc hc sinh c th c tc ng khc nhau i

vi qu trnh dy hc: mt s c tc ng tch cc, mt s c tc ng ngn tr v

mt s hu nh khng nh hng g ti qu trnh dy hc.

+ S ging nhau v khc nhau v yu cu x hi v v trnh pht trin nhn

cch tng ngi i hi mt qu trnh dy hc thng nht cng vi nhng bin

php phn ha ni ti.

+ S hiu bit ca thy gio v tng hc sinh l mt iu kin thit yu bo m

hiu qu dy hc phn ha.

+ Dy hc phn ha cn c xy dng thnh mt k hoch lu di, c h

thng, c mc tiu.

b. Nhng bin php dy hc phn ha

i x c bit ngay trong nhng pha dy hc ng lot

Theo t tng ch o, trong dy hc cn ly trnh pht trin chung ca hc

sinh trong lp lm nn tng, do nhng pha c bn l nhng pha dy hc ng

lot. Tuy nhin, ngay trong nhng pha ny, thng qua quan st, vn p v kim

tra, ngi thy gio cn pht hin nhng s sai khc gia cc hc sinh v tnh

trng lnh hi v trnh pht trin, t c nhng bin php phn ha nh, chng

hn nh:

+ Li cun ng o hc sinh c trnh khc nhau vo qu trnh dy hc bng

cch giao nhim v ph hp vi tng loi i tng, khuyn khch hc sinh yu

km khi h t mun tr li cu hi, tn dng nhng tri thc v k nng ring bit

ca tng hc sinh...

+ Phn ha vic gip , kim tra v nh gi hc sinh.

T chc nhng pha phn ha trn lp

+ Ra bi tp phn ha

C th phn ha v yu cu bng cch s dng nhng bi tp phn bc.

Cng c th phn ha v mt s lng.

+ iu khin phn ha ca thy gio

+ Tc ng qua li gia nhng ngi hc

Trong khi ch o hc tp theo cp hoc nhm, ngi thy gio cn lu :

Th nht, cn tp dt cho hc sinh cch thc lm vic tp th c giao lu

kin, c phn cng phn nhim, c ngi iu khin, chu trch nhim; cn gi

ng c cho hc sinh i vi cch lm vic ny bng cch cho h thy r y cng

l cch thc lm vic thng din ra trong thc t.

Th hai, cn thay i vai tr ngi thc hin v ngi kim tra, thay i phn

cng phn nhim tp cho mt ngi c th thc hin nhiu chc nng khc

nhau, c th hon thnh nhiu nhim v khc nhau.

Th ba, cn to cho mi thnh vin trong cp hoc nhm c thc v thi quen

t kim tra v rt kinh nghim trong hot ng.

+ Phn ha bi tp v nh

Cng nh trn lp, nhng bi tp v nh cng c nhiu kh nng phn ha.

Trong vic lm ny ngi thy gio cn lu :

Phn ha v s lng bi tp cng loi ph hp vi tng loi i tng cng

t mt yu cu.

Phn ha v ni dung bi tp trnh i hi qu cao i vi hc sinh yu km

v qu thp i vi hc sinh gii.

Phn ha yu cu v mt tnh c lp: bi tp cho din yu km cha nhiu yu

t dn dt hn l bi tp cho din kh gii.

Ra ring nhng bi tp nhm m bo trnh xut pht cho nhng hc sinh

yu km chun b cho bi hc sau.

Ra ring nhng bi tp nng cao cho hc sinh gii.

2.4.3 Hot ng ngoi kha

nng cao cht lng dy hc mn Ton, cng vi hot ng ni kha, thy

gio cn cn bit t chc tt nhng hot ng ngoi kha. Hot ng ngoi kha

l nhng hot ng gio dc a dng nm ngoi k hoch v chng trnh ni

kha.

a. Mc tiu hot ng ngoi kha

Mc tiu bao trm ca cc hot ng ngoi kha l nhm h tr vic dy hc

ni kha. S h tr ny th hin cc mt sau y:

+ Gy hng th cho qu trnh hc tp mn Ton.

+ B sung, o su v m rng kin thc ni kha

+ To iu kin gn lin nh trng vi i sng, l lun lin h vi thc tin,

hc i i vi hnh

+ Rn luyn cch thc lm vic tp th

+ To iu kin pht hin v bi dng nng khiu.

b. Ni dung v t chc hot ng ngoi kha

Trong vic t chc nhng hot ng ngoi kha, cn phi lu mt s c im

v ni dung v cch thc tin hnh so vi vic ging dy, hc tp ni kha.

Ni dung

Ni dung hot ng ngoi kha l mt s b sung ni kha, nhng khng b hn

ch ngt ngho bi chng trnh. N da vo chng trnh ni kha, m rng, o

su chng trnh ny vi mc cao hp l.

Mt khc, ni dung hot ng ngoi kha thng gn lin vi hon cch a

phng v mang tnh cht thi s. Nh vy hot ng ngoi kha gp phn thc

hin tt nguyn l gio dc: Hc i i vi hnh, gio dc kt hp vi lao ng sn

xut, nh trng gn lin vi x hi.

T chc

V t chc, hot ng ngoi kha c tnh cht t nguyn. Trong nh trng nn

c nhng hot ng ngoi kha thuc nhng b mn khc nhau. Hc sinh c tham

gia hot ng ngoi kha hay khng, tham gia ngoi kha v b mn ny hay b

mn khc l do t nguyn. Thy gio c th c li khuyn i vi hc sinh nhng

khng p buc. Ngc li, thy c th khc t khng mt s hc sinh tham gia

mt s hot ng ngoi kha trong trng hp nhng hc sinh ny cha lm trn

nhim v hc tp ni kha.

Phng php tin hnh

Phng php tin hnh cn c nhiu hnh thc sinh ng, hp dn.

Vic kim tra hot ng ngoi kha nn c tnh qun chng hc sinh thy r

vai tr, trch nhim ca mnh i vi tp th. Khuyn khch nhng hnh thc kim

tra, nhn xt cng khai kt qu hot ng trc ton lp, ton khi hoc ton

trng.

c. Nhng hnh thc hot ng ngoi kha

Hot ng ngoi kha mn Ton c nhiu th loi m ch yu l:

Hot ng qun chng rng ri.

Hot ng ca nhm hc sinh gii.

Ni chuyn ngoi kha

Tham quan

Mt bui tham quan thng c cc phn:

Ni chuyn m u

Tin hnh tham quan

Cng tc thc hnh

Tng kt.

bui tham quan t cht lng tt, thy gio cn gii thiu cho hc sinh r

mc ch, yu cu cch thc tin hnh, i hi chun b y dng c cn thit

v theo di qun l cht ch cc bc thc hin.

Hi ton Cu lc b Ton

Bo ton

Bo ton c th bao gm nhng ni dung ch yu nh sau:

Gii thiu nhng hot ng ton hc trong nh trng: k hoch ngoi kha,

a bn tham quan, ni dung v yu cu ca cu lc b ton...

Gii thiu Ton hc: mt s yu t ca Tonas hc hin i, ca lch s Ton,

ca ng dng Ton hc,...

Gii thiu nhng ton hay v li gii ca thy gio hoc ca bn c.

Gii thiu sch bo ton, c bit l bo Ton hc v tui tr.

Gii thiu nhng in hnh hc ton v kinh nghim hc ton.

Th ca, h, v v ton...

2.4.4 Bi dng hc sinh gii

Vic bi dng hc sinh gii cn c thc hin ngay c trong nhng tit hc

ng lot, bng nhng bin php phn ha ni ti thch hp.

a. Nhm hc sinh gii ton

Nhm hc sinh gii ton gm nhng hc sinh cng mt lp hoc cng mt khi

lp, c kh nng v ton, yu thch mn Ton v t nguyn xin bi dng nng

cao v mn ny. m bo hc sinh khng hc lch, nhm khng nn nhn

nhng hc sinh km mn khc, d rng thnh tch v mn Ton c th cao.

Mc ch bi dng nhm hc sinh gii ton l:

Nng cao hng th hc tp mn Ton.

o su v m rng tri thc trong gio trnh.

Lm cho hc sinh thy r hn vai tr ca Ton hc trong i sng.

Bi dng cho hc sinh tc phong, phng php nghin cu v thi quen t

c sch.

Ni dung bi dng nhm hc sinh gii ton bao gm:

+ Nghe thuyt trnh nhng tri thc ton hc b sung cho ni kha.

+ Gii nhng bi tp cao

Nhng bi tp cao nhm o su v m rng tri thc ni kha. Chng thng

mang nhng c im sau:

Bi tp tng hp i hi vn dng phi hp nhiu tri thc.

Bi tp nghin cu yu cu hc sinh c lp cao trong cc khu pht hin,

gii quyt vn , trnh by v bo v kt qu.

Bi tp nghin cu yu cu hc sinh vn dng tri thc ton hc gii quvt

mt vn trong thc tin, c th mang tnh cht a phng v thi s.

Bi tp ton vui.

+ Hc chuyn

+ Tham quan, thc hnh v ng dng ton hc

+ Lm nng ci cho nhng sinh hot ngoi kha v ton

b. Lp ph thng chuyn ton

Hin nay nc ta, nhng hc sinh gii ton trng trung hc ph thng

thng c tp hp thnh nhng lp c bit, giao cho mt s trng i hc

hoc tuyn chn nhng gio vin gii ton trng ph thng ph trch. l

nhng lp ph thng chuyn ton.

Mc tiu ca nhng lp ny l pht hin nhng hc sinh c nng lc ton hc,

bi dng cc em pht trin tt v mt ny trn c s gio dc ton din, gp phn

o to i ng cn b khoa hc k thut gii, trong s mt s c th tr thnh

nhn ti ca t nc.

Chng trnh hc tp cc lp ph thng chuyn ton l chng trnh ph

thng c thm mt s gi ton v ngoi ng.

Ni dung mn Ton cc lp ph thng chuyn ton v c bn vn l ni dung

mn ny nh trng ph thng nhng c b sung mt s yu t theo 4 phng

hng sau:

+ M rng, o su, h thng ha kin thc c bn trong sch gio khoa

+ Tng cng mt s yu t ca lgic hc

+ B sung mt s yu t ca Ton hc hin i

V mt phng php dy hc cc lp ph thng chuyn ton cn c bit

ch :

Th nht, cn coi trng vic gio dc cho hc sinh lng ham thch say m mn

Ton (nhng khng hc lch v coi nh cc mn khc).

Th hai, cn pht huy cao s c lp suy ngh ca hc sinh.

c. Gip hc sinh yu km

Hc sinh yu km v ton l nhng hc sinh c kt qu hc ton thng xuyn

di trung bnh. Vic lnh hi tri thc, rn luyn k nng cn thit nhng hc sinh

ny thng i hi nhiu cng sc v thi gian so vi nhng hc sinh khc. S

yu km ton c nhng biu hin nhiu hnh nhiu v, nhng nhn chung din hc

sinh ny thng c ba c im sau y:

Nhiu l hng v tri thc, k nng.

Tip thu chm.

Phng php hc tp ton cha tt.

Ngi thy gio cn nm vng ba c im ny c th gip hc sinh yu

km mt cch c hiu qu.

Mc tiu vic gip tch ring nhm hc sinh yu km ton l lm cho din

ny theo kp yu cu chung ca nhng tit hc trn lp v c th ho nhp vo vic

dy hc ng lot.

Ni dung gip hc sinh yu km nn nhm vo nhng phng hng sau

y:

+ m bo trnh xut pht

+ Lp l hng v kin thc, k nng

+ Luyn tp va sc hc sinh yu km

d. Gip hc sinh v phng php hc

Nh ni trn yu v phng php hc l mt trong nhng biu hin ca

hc sinh yu km, mt tnh hnh ph bin ca hc sinh yu km. Hn na, c th

ni rng l nguyn nhn ca tnh trng yu km i vi mt b phn trong nhng

hc sinh din ny. V vy, mt trong nhng bin php khc phc tnh trng hc sinh

yu km l gip cc em v phng php hc tp.

Dy hc c th c hiu l dy vic hc, dy cch hc. V vy vic dy phng

php hc cn c thc hin trong sut qu trnh dy hc, trong vic dy khng

th tch ri vic hc.

Chng hn, khi thc hin cc khu c bn ca qu trnh dy hc, ngi gio

vin c th ng thi dy vic hc trong qu trnh ny. C th l khi thc hin khu

m bo trnh xut pht, gio vin c th dy cho hc sinh c thc v bit cch

ti hin nhng kin thc, k nng cn thit, lm tin cho vic hc ni dung mi.

Khi hng ch v gi ng c, gio vin cn lm cho hc sinh thy rng mnh

khng ch th ng lm theo lnh ca gio vin i n kt qu cui cng m bn

thn cn thc c l ang nhm mc tiu g v v sao li mun t mc tiu .

Khi lm vic vi ni dung mi, gio vin cn rn luyn cho hc sinh hot ng ch

ng, t gic, tch cc trong qu trnh tm ti khm ph ch khng ch i kt qu

cui cng nh mt kt qu c sn. Khi cng c kt qu hc tp, ngi gio vin

dy cho hc sinh c thc v bit cch ti hin, o su, luyn tp, ng dng v

h thng ha kin thc. Khi hng dn cng vic nh, gio vin lm cho hc sinh

c thc v thi quen lm vic vi sch gio khoa chun b tt cho vic hc bi

mi. Khi kim tra, nh gi, gio vin cn dy cho hc sinh khng ch quan tm ti

im s m iu quan trng l thy c ch mnh, ch yu ca mnh, rt ra c

kinh nghim hc tp v hc c cch t nh gi, mt yu t khng th thiu ca

phng php hc tp, c bit l kh nng t hc.

Khi dy mt nh ngha, gio vin cn dy cho hc sinh bit xt xem mt i

tng c tho mn nh ngha hay khng, ng thi li bit cch t mnh a

ra v d v nhng i tng tho mn v nhng i tng khng tho mn nh

ngha , iu ny rt cn thit cho qu trnh hc tp ni chung v t hc ni ring.

Khi s dng cng ngh thng tin v truyn thng trong qu trnh dy hc, gio

vin c th nhn dy cho hc sinh bit cch tra cu, tm ti thng tin trn Internet,

s dng nhng t in Online.

Chng 4. NHNG TNH HUNG IN HNH

TRONG DY HC MN TON

4.1 Dy hc khi nim ton hc

Khi nim: l mt t tng tng qut v tru tng, c gn cho mt lp cc

i tng v dng t chc cc kin thc (theo Alain Rieunier).

nh ngha khi nim: l mt phng tin trnh by t tng ny.

Dy hc khi nim: dy hc ngha ca t hay cm t ch khi nim y.

4.1.1 Cc yu cu ca vic dy hc cc khi nim

Trong vic dy hc ton, cng nh dy hc bt c mt khoa hc no trng

ph thng, iu quan trng bc nht l hnh thnh mt cch vng chc cho hc sinh

mt h thng khi nim. l c s ca ton b kin thc ton hc ca hc sinh,

l tin quan trng xy dng cho hc sinh kh nng vn dng cc kin thc

hc. Qu trnh hnh thnh cc khi nim c tc dng ln n vic pht trin tr

tu, ng thi cng gp phn gio dc th gii quan cho hc sinh (qua vic nhn

thc ng n qu trnh pht sinh v pht trin ca cc khi nim ton hc).

Vic dy hc cc khi nim ton hc trng trung hc c s phi nhm tng

bc lm cho hc sinh:

- Nm c bn cht ca khi nim.

- Pht biu c r rng, chnh xc, ngn gn nh ngha ca khi nim.

- Nm c mi lin h ca khi nim vi cc khi nim khc nm trong h

thng cc khi nim.

- Vn dng c khi nim vo cc vn c th, vo vic gii quyt cc bi

ton, vo thc tin.

Cc yu cu trn y c quan h cht ch vi nhau v c mc khc nhau

i vi tng lp.

4.1.2 Ni hm v ngoi din ca khi nim

a. Thuc tnh bn cht v thuc tnh c trng ca khi nim

Thuc tnh bn cht ca mt i tng l thuc tnh gn lin vi i tng.

Thuc tnh bn cht ca mt khi nim l thuc tnh bn cht chung ca mi i

tng c phn nh trong khi nim.

Thuc tnh c trng ca mt khi nim l thuc tnh m ch c nhng i tng

c phn nh trong khi nim mi c.

Nh vy, c th xem thuc tnh c trng ca khi nim l t hp mt s thuc

tnh bn cht ca n.

b. Ni hm v ngoi din ca khi nim

Ni hm ca khi nim l tp hp tt c cc thuc tnh bn cht ca khi

nim, ngha l tp hp tt c nhng thuc tnh chung, bn cht ca tt c cc i

tng c phn nh trong khi nim.

Ngoi din (hay phm vi) ca mt khi nim l tp hp tt c cc i tng

c nhng thuc tnh bn cht chung c phn nh trong khi nim.

Tuy nhin, tp tt c cc thuc tnh bn cht chung ny thng rt s. Do

vy, ta c th hiu ngoi din ca mt khi nim l tp hp tt c cc i tng c

t nht mt thuc tnh c trng ca khi nim .

Quan h gia ni hm v ngoi din

Ni hm cng rng th ngoi din cng hp, ni hm cng hp th ngoi din

cng rng.

c. Khi nim loi v khi nim chng

Xt khi nim a c ngoi din l tp hp A v khi nim b c ngoi din l tp

hp B.

Nu th ta ni a l khi nim loi ca khi nim b, b c gi l khi nim

chng ca khi nim a.

4.1.3 nh ngha khi nim

nh ngha mt khi nim l mt thao tc logic nhm phn bit lp cc i tng

xc nh khi nim ny vi cc i tng khc, thng l bng cch vch ra thuc

tnh c trng ca khi nim .

a. Mt s hnh thc nh ngha khi nim

Khi nim c nh ngha (khi nim mi) = khi nim loi (khi nim bit)

+ thuc tnh c trng ca chng (din t khc bit v chng).

b. Khi nim c bn (khi nim nguyn thy)

nh ngha mt khi nim i hi phi s dng mt s khi nim bit trc

. C tip tc nh th, t phi i n cc khi nim xut pht ban u khng c

nh ngha. Ta gi l cc khi nim c bn (khi nim nguyn thy).

Ch : Ni cc khi nim c bn khng c nh ngha theo ngha l khng

c nh ngha tng minh. V tht ra cc khi nim ny u c th c mt nh

ngha khng tng minh thng qua m t.

4.1.4 Cc tin trnh khc nhau v dy hc khi nim

a. Tin trnh i tng cng c

Con ng quy np

- Cc giai on ch yu ca con ng ny:

+ Bc 1: Nghin cu mt s trng hp n l v phc tho nh ngha. Mc

ch chnh ca bc ny l:

Hnh thnh (hay iu chnh) biu tng v khi nim.

Pht hin mt s thuc tnh bn cht ca khi nim.

Phc tho nh ngha khi nim.

+ Bc 2: Trnh by nh ngha chnh thc.

+ Bc 3: Cng c v vn dng khi nim.

S ha tin trnh

Cng c

Vn dng

Nghin cu cc trng hp n l :

- Pht hin mt s thuc tnh bn cht ca

khi nim.

- Hnh thnh (hay iu chnh) biu tng

v khi nim.

- Phc tho nh ngha khi nim.

Khi nim c c

ch i tng

Khi nim c c

ch cng c

Trnh by nh ngha chnh thc ca khi

nim

Nghin cu biu tng ban u: thng thng trc khi hc 1 khi nim

no , ngi hc c nhng biu tng ban u v i tng c phn nh

trong khi nim ny. Cc biu tng ny c hnh thnh qua tip xc vi nhng

tnh hung trong thc t cuc sng, hay hc tp nh trng, trong khi nim

hin din mt cch ngm n. Chng cng c th c hnh thnh qua cc bi hc

chnh thc v khi nim.

c c nhng biu tng ban u ny, chng ta c th:

- Tham kho cc cng trnh nghin cu c lin quan n khi nim.

- Hoc t mnh thc hin cc nghin cu.

- Hoc n gin ch lm mt vi th nghim trc khi tin hnh dy hc khi

nim, thng qua vic ngh hc sinh gii mt s bi tp, tr li mt s cu hi

Con ng quy np c u im l thun li cho vic huy ng hot ng tch

cc ca hc sinh, gp phn pht trin nng lc tr tu chung v to iu kin cho

h nng cao tnh c lp trong vic a ra nh ngha.

Tuy nhin, con ng ny i hi tn km thi gian, v vy khng phi lc no

cng c iu kin thc hin.

Con ng quy np thng c s dng trong iu kin sau:

- Cha pht hin c khi nim loi no lm im xut pht cho con ng

suy din.

- nh hnh c mt s i tng ngoi din ca khi nim cn hnh thnh,

do c vt liu thc hin php quy np.

V d: Dy hc khi nim hai gc i nh (hai gc i nh l hai gc m mi

cnh ca gc ny l tia i ca mt cnh gc kia). (Ton 7, tp 1, trang 81)

- Bc 1 (lm vic theo nhm)

Pha 1: gio vin thng bo cc cp gc c nh s sau y l cc gc i

nh. Hy nghin cu v xut 1 nh ngha: th no l hai gc i nh?

Pha 2: gio vin tng hp, phn tch cu tr li ca cc nhm v cho bi ton

mi.

Bi ton: Trong cc cp gc nh du sau y, c cc cp gc l cc gc i

nh, nhng cng c cc cp gc khng phi l gc i nh. Da vo nh ngha

m cc em va cho, hy gch b nhng cp gc khng phi l cc gc i nh.

Nu cc em thy nh ngha c khng chnh xc th c th cho nh ngha mi,

v dng nh ngha mi lm cng vic trn.

Pha 3: gio vin thu li cc cu tr li ca hc sinh v cho phiu thng bo kt

qu ca bi tp cho trong pha 2 (nhng khng gii thch v sao).

Pha 4: hc sinh xem xt nh ngha ca chng iu chnh nu thy cha

chnh xc.

Pha 5: hc sinh tranh lun v thng nht mt nh ngha.

Nu l nh ngha mong i th gio vin chp nhn.

Ngc li, gio vin tm cch tc ng (bng cch a vo v d hay phn v d

mi) iu chnh v i n nh ngha mong i.

- Bc 2: Nu nh ngha chnh thc ca khi nim.

- Bc 3: cho v d cng c luyn tp, nghin cu tnh cht khc, vn dng.

Chng hn hai bi tp sau:

Bi tp 1: V gc , nh , c s o bng 60. V gc i nh ca gc .

t tn cho gc . Hi gc ny c s o bng bao nhiu ?

Bi tp 2: Trong hnh sau, hy ch ra tt c cc cp gc i nh:

Con ng suy din

Bc 1: Pht biu nh ngha khi nim.

Bc 2: Cng c v vn dng khi nim.

S ha tin trnh

Ch : Trong c hai con ng nu trn ca tin trnh i tng cng c,

khi nim xut hin trc ht nh i tng nghin cu, sau n mi c s

dng nh l cng c gii quyt cc vn (ton hc hoc khng).

Tuy nhin, trong thc t dy hc hin nay, thng thng chng ta ch dng li

cp i tng, ngha l ch i nghin cu v cng c nhng thuc tnh ca

chnh i tng, m khng cho n hot ng nh cng c. l mt nhc im

ca cch dy hc truyn thng, v xa hn l nhc im ca quan im mun tch

ri Ton hc thun ty v Ton hc ng dng.

Con ng suy din c u im l tit kim thi gian v thun li cho vic tp

dt cho hc sinh t hc nhng khi nim Ton hc thng qua sch bo v ti liu,

hoc nghe nhng bi bo co khoa hc trn lnh vc Ton hc. Gio vin lm ch

tin trnh dy hc.

Tuy nhin con ng ny li b hn ch v mt khuyn khch hc sinh pht trin

nhng nng lc tr tu chung nh phn tch, so snh, tru tng ha, khi qut

ha. Ngoi ra, khi nim c trnh by theo con ng suy din ch mang ngha

hnh thc. Hc sinh khng thy c ngun gc ny sinh v hnh thnh khi nim.

Kh hiu i vi hc sinh trung bnh v yu.

Pht biu nh

ngha khi nim

Cng c

Vn dng

Khi nim c c

ch i tng

Khi nim c c

ch cng c

Con ng ny thng c s dng khi c th gi cho hc sinh quan tm ti

mt khi nim lm im xut pht v mt c im c th b sung vo ni hm ca

khi nim nh ngha mt khi nim khc hp hn.

b. Tin trnh cng c i tng cng c

Cc giai on ch yu ca tin trnh cng c i tng cng c

- Giai on cng c ngm n: Gii cc bi ton.

Khi nim s xut hin mt cch ngm n trong giai on ny nh l cng c

gii cc bi ton. Ni cch khc n thng xut hin nh mt khi nim tin ton

hc.

- Giai on i tng:

Nu tn v nh ngha khi nim, nghin cu cc thuc tnh v cc tnh cht c

bn ca khi nim, hot ng cng c bc u khi nim.

Trong giai on ny, ta c mt khi nim ton hc (c tn, c nh ngha), n c

c ch i tng.

- Giai on cng c tng minh:

S dng khi nim nh l cng c gii quyt cc bi ton khc nhau. Nhng

khc vi giai on 1, by gi, n hot ng nh mt cng c r rng.

S ha tin trnh

u im: hc sinh thy c con ng v l do ny sinh ca khi nim. Do

h c hng th hn trong hc tp v d dng nm c ngha ca khi nim.

Hiu su hn bn cht ca khi nim. C nhiu kh nng pht trin nng lc v

Cng c

Vn dng

Gii cc bi ton

Khi nim c c

ch i tng

Khi nim c c ch cng

c tng minh

Trnh by nh ngha

khi nim

Khi nim c c ch

cng c ngm n

phm cht t duy (tch cc, c lp, sng to). Ph hp vi mi i tng hc

sinh. c bit, nu cc bi ton, cc tnh hung c chn v t chc dy hc m

phng c phn no lch s, ngha l phn nh c phn no con ng ny

sinh v pht trin ca khi nim trong lch s, th iu ny to thun li cho vic

hnh thnh th gii quan duy vt bin chng ngi hc.

Khuyt im: Tn nhiu thi gian v cng sc ca thy v tr.

Lu : Trong thc t dy hc, cn kt hp cc tin trnh vi nhau 1 cch hp l

da vo cc iu kin nh: trnh hc sinh, iu kin thi gian, c trng khi

nim

4.1.5 Hot ng cng c khi nim

a. Hot ng nhn dng v th hin khi nim

Nhn dng v th hin khi nim l hai dng hot ng theo chiu hng tri

ngc nhau, c tc dng cng c khi nim, to tin cho vic vn dng khi

nim.

Nhn dng mt khi nim l kim tra xem mt i tng cho c thuc tnh

c trng ca khi nim khng?

Th hin mt khi nim l to ra cc i tng c thuc tnh c trng c

phn nh trong khi nim.

Khi tp dt cho hc sinh nhn dng v th hin mt khi nim, cn lu :

Th nht, cn s dng c nhng i tng thuc ngoi din ln nhng i

tng khng thuc ngoi din khi nim (phn v d).

Th hai, i vi nhng i tng thuc ngoi din ca khi nim ang xem xt

th cn a ra c nhng trng hp c bit ca khi nim . Vic a ra nhng

trng hp c bit, trong mt i tng mang nhng thuc tnh ni bt nhng

khng phi l thuc tnh bn cht i vi khi nim ang xt va gip hc sinh hi