Lënda: Lidershipi në Biznesin Internacional

1

Literatura:

Libri “Lidershipi-teori, koncepte dhe praktika”, deri më tani është botuar dy herë

2011 dhe 2012,

Literatura ndihmese:

Prof. Dr. Vasilika Kume ” Shembuj Studimor nga Bizneset Shqiptare”

John Maxwell “Laws of Leadership”

Bartes i lendes: Dr. Enver Krasniqi

Assistente: MSc. Yllka Azemi

2014

2

3

Ky botim i dedikohet studentëve: • Të shkencave ekonomike, • Të menaxhmentit, • Shkencave teknike dhe shkencave sociale, • Shkencave agrobiznesore dhe • Të gjithë profesionistëve nga të gjitha fushat e biznesit vendor dhe ndërkombëtar.

SISTEMI I VLERËSIMIT

4

1. Aktiviteti në ligjerata 0 - 15 pikë

2. Pikët e fituara në dy teste (kollokviume) 0 - 50 pikë

3. Punim seminari-Forma tjera 0 - 10 pikë

4. Provim final – përfundimtar 0 - 25 pikë

VEREJTJE: Piket e fituara gjate semestrit vlejne deri sa te perfundoj studenti provimin !!!.

5

SYLLABUS I LËNDËS LIDERSHIPI NË BIZNESIN INTERNACIONAL

1. PREZANTIMI I LËNDËS - KUPTIMI I LIDERSHIPIT, LIDERSHIPI

DHE MENAXHIMI, LIDERSHIPI DHE QEVERISJA,

2. PËRKUFIZIMI DHE RËNDËSIA E LIDERSHIPIT, LIDERSHIPI

DHE AUTORITETI - DIJA SI AUTORITET

3. ZHVILLIMI I PERSONALITETIT SI FAKTOR PËR LIDERSHIPIN,

KARAKTERISTIKAT CILËSORE DHE STILET E LIDERSHIPIT,

4. TEORITË E LIDERSHIPIT TË SHEKULLIT XX

5. LIDERËT “EXTROVERT” , “INTROVERT” DHE “AMBIVERT”

6. A ËSHTË ETIKA NJË DIMENSION MORAL PËR LIDERSHIP

7. LIDERSHIPI SI ASPEKT I KOMUNIKIMIT

8. LIDERSHIPI ME VIZION

9. PUNA NË EKIP SI BAZË PËR LIDERSHIPIN

10. LIDERSHIPI EKIPOR

11. EKIPET, KREATIVITETI DHE KOEFICIENTI I VITALITETIT,

12. ROLI I DREJTUESIT TË EKIPIT

6

I. KUPTIMI I LIDERSHIPIT, LIDERSHIPI DHE MENAXHIMI,

LIDERSHIPI DHE QEVERISJA

Përmbajtja e kapitullit të parë

1. Përkufizimi i Lidershipit

2.Ku qëndron ndryshimi në mes Lidershipit dhe Menaxhimit

3.Definimi i Roleve në Menaxhim dhe Lidership

4. Korniza kualitative e Lidershipit

5. Kompetencat e Liderëve

6.Praktikat që ndikojnë në Lidershipin e mirë

7. Lloje tjera të Lidershipit

8. Lidershipi dhe Qeverisja

Ky kapitull është në libër nga faqe 9-21

7

Kuptimi I Lidershipit • Lidersdhipi mund të definohet si aftësi e individit për të ndikuar te njerëzit tjerë,

ashtu që ata të bashkëpunojnë dhe të kontribuojnë për përpjekjet e orientuara në realizimin e qëllimeve të Organizatës.

• Për të kuptuar lidershipin si proces, duhet njohur idetë mbi autoritetin, sjelljet dhe motivet që ndikojnë në njeriun dhe tërësinë komplekse të tij.

• Menaxhmenti-Lidershipi;

• Për të kuptuar lidershipin si proces, duhet njohur idetë mbi autoritetin, sjelljet dhe motivet që ndikojnë në njeriun dhe tërësinë komplekse të tij.

8

Lidershipi dhe Menaxhmenti – a ka ndonjë ndryshim?

• Në realitet nuk ekziston një demarkacion i madh ne mes menaxherëve dhe liderëve – dallimi është në nivele dhe fokusim. edhe Lider.

• Menaxhmenti-Lidershipi; Derisa Lidershipi është I kufizuar vetëm në aktivitetin e njerëzve, menaxhmenti paraqet aktivitet më të gjërë, pra nuk përfshinë vetëm aktivitetin njerëzor por edhe procesin e vendosjes, çështjet financiare, lëndën e parë, tregun, teknologjinë dhe proceset informative.

• Së pari , Lidershipi nuk eshte i rezervuar për askend (për elitë-femer apo mashkull).

• Së dyti, liderët krijojnë agjendën e tyre që pastaj atë ta percjellin tek të tjerët.

9

Menaxhmenti

• Planifikimi dhe Buxheti

• Organizimi dhe Personelii

• Udhëheqja dhe zgjidhja e problemeve

• Rezultatet

Lidershipi

• Formimi i udhëheqjes

• Grupimi- Radhitja njerëzve

• Motivimi dhe

Inspirimi

• Rezultatet - Ndryshimet e dobishme.

10

Menaxhmenti dhe Lidershipi – definimi i roleve

Manaxherët dhe Liderët

•Menaxherët administrojnë ; liderët përtrijnë apo janë inovator, •Menaxherët pysin si dhe ku, liderët çka dhe pse, •Menaxherët fokusohen në sisteme; liderët fokusohen në popull, •Menaxherët mirëmbajnë; liderët zhvillojnë, •Menaxherët mbështeten në kontroll; liderët insiprojnë besimin, •Menaxherët kanë perspektivë afatshkurte; liderët e kanë ate afatgjate, •Menaxherët e pranojnë status quon; liderët e sfidojnë atë, •Menaxherët kanë syrin tek vija bazë; liderët kanë një sy nga horizonti, •Menaxherët imitojnë; liderët krijojnë, •Menaxherët janë ushtar të mirë klasik; lideret kanë personalitet të tyre, •Menaxherët janë një kopje; liderët janë më origjinal

11

12

Lideri-Lidershipi

• Komandë & Kontrollë – me kalimin e kohës Lideri në kontinuietet kalon në fushën ku don gjithçka të kontrolloi dhe të komandojë

• Shërbyes/Servant Leadership-çdo Lider në fillim të rrugëtimit fillon si shërbyes I zgjedhësve apo atyre që do t`i shkojnë prapa

13

Kualitetet personale të Lidershipit

Sistemi i të menduarit të Individit/Liderit

• Vetëdijësimi i eksponuar dhe intelegjenca emocionale janë

karakteristika të Lidershipi elastik dhe lidershipit të adaptuar që është I

ndërlidhur me Supozimet dhe sjelljet e caktuara të Individit, pra ka të bëj

me Sistemin e të menduarit të tij apo artikulimi i qartë i kornizës vetiake

apo se si ai e përkufizon vetëveten si individ.

• Sfidimi i procesit - modelimi i principeve dhe sjellja etike. Pra sfidimi I

procesit është karakteristikë e rëndësishme për Lidershipin.

• Modelimi (lideri model për të tjerët) - Identifikimi me saktësi i

fuqisë/anëve të forta dhe fushave apo mundësive për zhvillim, duke joshur

aksionet e orientuara kah vetëpasqyrimi.

Supozimet Sjelljet

14

Tiparet e lidershipit:

Intelegjenca emocionale. - Është çështje qendrore për lidership e cila

frymëzon besimin, pastaj besimi është ai që i lejon liderët të mobilizojnë

zgjedhësit e vet.

Perfeksionimi. - Nuk është vetëm me rëndësi një punë të kryhet, por

është me rëndësi që që ajo punë të kryhet në mënyrë të përsosur.

Tiparet e mësuara nga eksperienca jetësore dhe aftësia për pasqyrim

kritik te këtyre përvojave

15

Korniza kualitative e lidershipit

Lideret mësojnë nga eksperienca e kaluar si dhe përpiqen për të mësuar nga ngjarjet

e kaluara/ndodhitë negative-për t‘u mos përsëritur të njejtat!

Inteligjenca emocionale e

Lidershipit

16

Korniza e Integjencës emocionale

Menaxhimi i vetëvetes:

• Vetëdijësimi apo vetë informimi

• Vetëkontrolli dhe vetëbesimi

• Motivimi

Menaxhimi i marrdhëneve tona:

• Vetëdijësimi social (shoqëror), vetëdijësimi organizativ,

orientimi kah shërbimet, aftësia për të lexuar aktualitetin politik

dhe social të grupit.

• Aftësitë sociale (shoqërore). Aftësia për inspirim dhe

mobilizim të tjerëve rreth hartimit të vizionit, shtyrja në

diskutime të hapura, ndërtimi i aleancave strategjike,

promovimi i bashkëpunimit.

17

Korniza kualitative e Lidershipit

• Vizioni – Krijimi I ardhmërisë

• Vizioni ka të bëj me parashikimi i një synimi të qartë apo me Promovimin e një

rendi të ardhshëm organizativ,

• Identifikimi i shablloneve/stereotipeve kulturore si dhe pengesave tjera

organizative për ndryshime

• Inkurajimi dhe përkrahja e të tjerëve për ndërmarrje pozitive ndaj rreziqeve që

ka të bëjë me Shpërblimin e inovacioneve.

Vizioni I Liderit

Nuk ka rëndësi si e definoni lidershipin, gjithmonë ekziston një element I përfshirë I vizionit.

• Bëhu i thjeshtë, ndonjëherë prekës, imagjino në mendje një lider.

• Përshkruaj një gjendje të ardhshme që është më e besueshme dhe më e preferuar se gjendja e tanishme.

• Shërbe si urë lidhëse në mes gjendjes së tanishme dhe gjendjes së ardhshme më të favorshme.

• Të shihesh si mjaft i dëshiruar për ti aktivizuar energjitë e pasuesëve/ithtarëve tuaj.

• Të jesh i aftë për t’ iu folur pasuesëve/ithtarëve në mënyrë shpirtërore dhe emocionale.

18

19

Korniza kualitative e Lidershipit

2. Menaxhimi i kompleksitetit (Ndërlikueshmërisë)

Lideri i vërtetë është ai që sfidohet nga situata të ndërlikuara dhe shumë

komplekse dhe që ka aftësi ti menaxhojë ato..

3. Ndërtimi i njohurive dhe kapitalit human

Zhvillimi i talentit dhe qasja kah përsosja e lartë në gjitha nivelet organizative,

demonstrimi i trajnimit efektiv,

Zhvillimi efektiv i ekipeve të ndërlidhura dhe shumë të motivuara,

Krijimi i një ambienti që promovon ndërlidhje globale, këmbimi i njohurive dhe

mësimi organizativ.

•

20

Kompetencat e liderëve përfshijnë-Liderët duhet të posedojnë:

Aftësi strategjike, analitike dhe njohëse,

Aftësia për të marrë vendime të zëshme në një mjedis të caktuar,

Aftësitë bindëse, Influencimi (ndikimi),

Aftësia për të menagjuar një mjedis diverziv (shumëllojshëm),

Aftësia për të zhvilluar talente në të gjitha nivelet,

Përshtatshmëria (adaptimi) personale dhe Elasticiteti.

Gjithashtu zhvillimi i liderëve të ardhshëm përfshinë:

Vlerësimi individual i fokusuar në talentat me potencial të lartë,

Planifikimin e suksesshëm,

Përcaktimin në mësimin eksperimental,

Trajnimi në Menaxhim dhe Lidership,

Punëtoritë/ workshopet - trajnimet, mentorimi

Veprimi prapavajtës gjithëpërfshirës (Comprehensive feedback),

21

Cilat probleme Liderët duan t’i zgjedhin?

Tek pyetja se cilat probleme liderët duan t’i zgjedhin arrijmë te tri rezultate

të dëshiruara:

Ndërtimi i lidershipit dhe kapaciteteve organizative të agjentëve kyç për

ndryshime,

Përshpejtimi (nxitimi) i njohurive tona për ndryshime organizative dhe

kulturore,

Rritja e anëtarësimit, motivimi dhe ruajtja e liderëve të organizatës

përkatëse.

22

Praktikat që ndikojnë në lidershipin “e mirë”

Sfidimi i procesit.

- Liderët janë të gatshëm të marrin rreziqe, inovacioni dhe eksperimentimi

me qëllimi të gjetjes së rrugëve të reja dhe më të mira për realizimin e

çështjeve.

Inspirimi në shpërndarje të Vizionit

- Personi pa një bazë nuk është Lider. Liderët futen në shërbim të

përkrahjes me komunikim në aspirimin e tyre - Vizioni dhe Vlerat.

- Liderët e kanë kuptuar se njerëzit nuk do ta përcjellin/pasojnë liderin

përderisa nuk kanë një vizion të pranuar si të tyre.

- Pra Lidershipi është dialog e jo monolog.

23

Praktikat që ndikojnë në Lidershipin “e mirë”-vazhdim

Dhënia e mundësisë të tjerëve për veprim,

- Liderët kujdesen për bashkëpunim dhe besim si dhe ndërtojnë një

mjedis të përshtatshëm për të gjithë që janë të ndikuar nga

rezultatet dhe që mund të bëjnë një punë të mirë.

Modelimi (Gjetja) i rrugës (mënyrës)

- Sjelljet e Liderit fitojnë një respekt për një model të pritur të

Liderit. Te modelimi efektiv, liderët duhet të jenë të qartë lidhur me

vlerat që i japin formë një vendi të punës.

Inkurajimi nëpërmes mirënjohjes dhe shpërblimit,

- Lideret inkurajojnë zgjedhësit e vet me marrjen e mirënjohjeve

dhe kontributeve të çmueshme.

Studimet për Liderët sugjerojnë kualitete të cilat shpesh janë të shoqëruara me Lidership. Ato përfshin:

• Talenti dhe aftësitë teknike/ aftësitë specifike për të kryer detyra. • Inisiativa dhe Energjia ndërmarrëse. • Inspirimi karizmatik – Të jesh i pëlqyer nga të tjerët dhe të kesh aftësinë për sistem vlerash

dhe kjo motivon të tjerët për respekt. • Shqetësimi për rolin e tyre - dedikimi që përmbush një pjesë të jetës- përkushtimi ndaj

situatës. • Një kuptim i qartë i detyrës; synim i qartë – Përqëndrim dhe angazhim • Rezultat i orientuar- çdo veprim është drejtuar varësisht nga situata, kështu që për kohën e

shpenzuar, rezultatet arrihen më mirë • Optimizmi- shumë pak njerëz pesimist janë Lider. • Mospranim i determinimeve- besimi në aftësinë e tyre për të bërë ndryshime. • Aftësia për të inkurajuar dhe edukuar atë që raportohet te ata - të orjentoi në atë mënyrë që

njerëzit të edukohen dhe inkurajohen. • Njeri shembullor - një person që e përvetëson Misionin– drejton me anë të shembullit.

24

Llojet e tjera të Lidershipit

• Fjala "leadership" nënkupton një grup kolektiv të liderëve, ose mund të nënkuptohet si diçka e veçantë ndonëse jo me karakteristika mistike të famës si krahasim me me një Lider që ka karakteristika “të heroit”.

• Përderisa përdorimi tjetër ka lidershipin I cili nuk udhëheq, por I cili thjesht shfaqet si respekt (krahaso me kurtoazi titullin përkulje).

• Përdorimi më i zakonshëm i fjalës "leadership" mund të dizajnohet si “vrapues që udhëheq në garë/current front-runners": dikush mundet për një kohë të udhëheq garën, ose p.sh. në korporatë ose në një produkt mund t’a mbaj pozitën e lidershipit të tregut.

• Grupi duhet të kontrollohet si partitë politike, elita sunduese ose ndërmarrjet e bazuara në besim si ato religjioze opo të biznesit,

• Idea e lidershipit mund të bëhet si ajo e Gralit të shejtë dhe populli mund të vijë deri te ajo që të presë ndryshime transformuese që burojnë nga liderët; si ato që i inkurajojnë pasuesit e tyre të besojnë në lidership kulti (adhurimi). Pasuesit/Ithtarët në këso situata mund të bëhen të dëgjueshëm pa ndonjë vlerë të caktuar.

25

Llojet e tjera të Lidershipit-vazhdim

• Alternativat e kultit të leadershipit përfshin ndërmarrjet co-operative, kolegjiale, konsensuale,

• Mendimtarët e Aristokracisë kanë kërkuar lidershipin i cili varet nga gjenet e gjakut. Në drejtim të kundërt, teoritë më shumë demokratike janë të prirura nga shembujte e liderëve të meritokracisë, siç ishin marshalët e formës Napoleoniane që fituan nga kariera e hapur drejt talentit. Në shembujt e ngjashëm, traditionalistët e theksojnë rolin e lidershipit qysh nga Romakët apo pater familiarizmi; kundër të cilit feministët i mendojnë pozitat emocionalisht të udhëheqjes së harmonizuar gjegjëse si dhe të asaj të ndjeshme konsensuale.

• Shumë organizata kanë për qëllim të identifikojnë, kujdesin dhe promovimin e lidershipit potencial apo të zgjuarësisë. Shih për shembull lëvizjen Scouting/zbuluese/bojskauting.

• Për më shumë të mirremi me lidershipin në politikë, duke krahasuar me konceptin burrështetas.

Leadershipi. Me qëllim të studimit, lidershipi është definuar si art I personave që dëshirojnë të bëjnë diçka në të mirë të shërbimit apo në ndonjë mision të institucionit

• Ky definicion përfshin konceptet esenciale të lidershipit si një art, sikurse roli i liderëve që motivojnë dhe artikulojnë vizionin. Megjthatë, çelsi i kuptimit është sepse janë shumë lider në shumicën e institucioneve, dhe ata operojnë në shumë nivele dhe në mes shumë zonave zgjedhore.

Qeverisja definohet në këtë mënyrë: Qeverisja përfshin një proces insititucional për vendim-marrje dhe komunikimi që ka të bëj

me këtë. Vendim marrja, me mijëra akte diskrete nga individët dhe grupet, përshkojnë gjitha aktivitetet institucionale.

Si janë bërë Vendimet; kush i ka bërë ato; kohën; vendin; dhe si ato komunikojnë në esencë dhe përcaktojnë si institucionet në mënyrë efektive arrijnë misionin e tyre.

• Qeverisja krijon struktura organizative dhe procesin në të cilin Vendim-marrja ndodh dhe

Vendimet ndërlidhen. • Tri karakteristika të Qeverisjes së mirë janë: Qartësia, Sinqeriteti dhe Pa anësia. • Gjthashtu janë dy atribute të Qeverisjes së mirë: Kompetenca dhe Stabiliteti.

27

Karakteristikat e një Qeverisje të mirë

• Qartësia – I referohet një njohurie të gjërë dhe të shpërndarë në mes pjesëmarrësve organizativ të çfardo strukture dhe procesi vendimmarrës janë.

• Sinqeriteti – nënkupton një perceptim në pjesët organizative të cilat kanë akces në procesin e Vendim marrjes si dhe që informatat e disponueshme për ta për përdorim në këto procese përbëjnë të vertetën, gjthë të vërtetën dhe asgjë tjetër përveç të vertetës. Sinqeriteti kërkon ndershmëri në informim.

• Pa anësia – ndjenja e ndarë se pa anësia karakterizon Vendim marrjen, që don të thotë se njerëzit në cilën do nivel të organizimit i ndien nevojat e tyre dhe pikëpamjet e tyre dhe se janë dëgjuar, dëgjohen dhe janë duke u marrur parasysh.

• Kompetencat – liderët shembullor mund të jenë të gjatë apo të shkurtë,mund të kenë pamje fizike atraktive ose jo atraktive, të qetë apo fjalëshumë, urban apo rural, por ata janë krejtësisht kompetent, ekspert në punën që e bëjnë. Një institucion nuk mund të realizoj misionet e tij në mënyrë të saktë me një bord të pa aftë të një administratori të besuar ose një përgjegjësi ekzekutiv, ose me shërbime jokompetente në secilin prej roleve kyqe të lidershipit të tyre në fakultet, administratë ose në personelin e përkrahjes.

28

Karakteristikat e një Qeverisje të mirë-vazhdim

• Stabiliteti – është I barabartë me një element të domosdoshëm. Kur fakulteti, administratorët, dhe stafi me zotërim të gjatë në institucione sheh persona që arrijnë majën pastaj ikin. Ata arrijnë në konkludim se liderët e tyre janë thjesht kalues. Të supozojmë se në rrugën e tyre drejtë gjërave të mëdha dhe më të mira, humbasin besimin që e kanë se intitucionet janë gjërat që I kanë më së shumti për zemër.

Të gjtha këto kualitete janë të krijuara nga besimi, përkushtimi personal, mirësjellja, dashamirësia, puna e zellshme dhe koha e mirë. Këto terme më vonë e formojnë bërthamën qendrore të Qeverisjes së mirë institucionale.

Besimi – ndjenja e besimit të përbashkët është plotësisht element I domosdoshëm për një qeverisje të mirë.

29

Të gjitha palët duhet të ndihen sikur të tjerët po thonë të vërtetën, se ata nuk po manipulojnë ose nuk motivohen nga agjenda të fshehta dhe mund të varen nga dhënia e fjalës së tyre - që partitë janë, me një fjalë, të ndershme.

• Përkushtimet personale – Institucionet më të mira janë karakterizuar me një numër të madh të njerëzve të cilët shfaqin një shkallë të lartë të angazhimeve personale për misionin e ndërmarrjes. Këta persona e kuptojnë misionin e institucionit, e pranojnë dhe e vlerësojnë atë, së paku kanë kuptimin e fshehur të organizimit për të realizuar misionin, dhe nuk dëshirojnë të realizojnë vetëm minimumin e kërkuar të punës që ata dëshirojnë, ata duan të bëjnë më shumë se minimumi I kërkuar.

• Mirësjellja – në shumë organizime të zakonshme – mirësjellja nuk është e zakonshme. Bashkëveprimi (interakcioni) në mes palëve në këto vende përfshinë thirrjen e emrave d.m.th - sulme personale me plot vrull. Njerëzit hapur ekspozojnë pamjaftueshmëri respekti për njëri-tjetrin. Ata duken që nuk e pëlqejnë njëri tjetrin. Në disa situata të këqia argumentet vulgare, të ashpra, publike (ose private) zënë vend të qëlluar tek individët më shpesh sesa tek çështjet. Të tilla kushte të paprituara zbrazin energjitë emocionale të nevojshme të oraganizimeve intelektuale për të arritur maksimumin. Fjalët shkaktojnë lëndime që mund të shërohen, por mbresa mbetet përgjithmonë. Në institucionet më të mira, normat kulturore përforcojnë mirësjelljen si kualitet dominues në marrëdhëniet ndërpersonale.

30

• Dashamirësia- Dashamirësia ështe e lidhur me angazhimet dhe mirësjelljen si çështje dhe si efekt. Karakteristika dominuese e përkushtimit është intelektuale. Kualitetet dominuese të dashamirësisë janë emocionale, por emocionet dhe intelekti janë të ndërthurura së bashku.Studimet tregojnë se një numër i madh I personave të cilët ishin thellësisht të interesuar në institucionet e tyre, të cilët ishin të shqetësuar për funksionin dhe mirëqenien e tyre, e cila thellë kujdeset lidhur me kolegët e tyre.

• Puna e zellshme (Hard work) - të jesh i dashur është element i domosdoshëm por ka edhe kushte të tjera të cilat karakterizojnë një qeverisje të mirë: puna e zellshme në çdo vend, në çdo nivel, nga shumë persona. Në institucionet më të mira, koha dhe energjia e pamasë ipen nga shumë persona. Të jesh i dashur dhe i përkushtuar pasqyron ndjenjen e krenarisë dhe kënaqjen e njerëzve dhe vullnetin për të procesuar për vendim-marrje dhe komunikimi efektiv, që i shërben qëllimit të institucionit.

• Kohët e mira- Më në fund, në proceset e qeverisjes së mirë, njerëzit kalojnë mirë. Një ndjenjë kënaqësie dhe atmosfere miqësore del jashtë 10 kualiteteve; humori i mirë mbush ngjarjet dhe marrëdhëniet, njerëzit nuk marrin asgjë shumë seriozisht, këtu ka shumë njerëz të disponuar për humor, pjesëmarrësit kënaqen, duke shikuar anën e ndritshme edhe pse gjërat janë më të rëndësishme dhe më serioze. Kësi kualiteti ndërmjet lojtarëve krijon perceptim më të qartë se roli i tyre në dramën institucionale është të kënaqesh duke luajtur.

31

Prezantimi i punuar duke shfrytëzuar materialet nga:

“Leadership and Governance”

CARE International Academy (Të drejtë ekskluzive për të përdorur këtë literaturë kishin të punësuarit në CARE International-sidomos departamenti i trajnimeve).

Kjo pjesë në libër është në kapitullin e I-rë

32