Upload
franciscus-bakker
View
220
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
Ophthalmologica Belgica
November 2004
WAT IS LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE ?
• « Veroudering » van de macula
Macula = gele vlek = centrale deel van de retina :
hier is een verhoogde concentratie en kwaliteit van visuele
cellen (fotoreceptoren) die het scherptezicht mogelijk maken
optic nerve
macula
vessels
WEERSLAG VAN DE LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
• In ernstige vorm :
- vermindering van de scherptevisus,
detailwaarneming
- handicap voor het lezen, naaien,
detailwaarneming, gelaatsherkenning in
de straat, tv kijken
VOORKOMEN VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
• Eerste oorzaak van ernstige slechtziendheid in de ontwikkelde landen
• Vaak na leeftijd van 50 jaar, meestal na 60 jaar
• Tast beide ogen achtereenvolgens aan met een relatief kort interval tussen beide
FREQUENTIE VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
• Frequente aandoening
prevalentie :
- 2% tussen 55 en 65 jaar
- tot 25-30% na 75 jaar
In Frankrijk zijn er 2.000.000 patienten ouder dan 65 jaar die een leeftijdsgebonden macula degeneratie hebben.
WORD JE BLIND VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE ?
• Neen !
• Enkel het centrale deel van het netvlies
is aangetast
- de scherptevisus is verminderd
- een visus van ≤ 1/10 = legale blindheid
MAAR :
WORD JE BLIND VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE ?
• De perifere retina is normaal
- het gezichtsveld blijft dus bewaard
- men behoudt een relatieve autonomie voor het eten, om zich te kleden, om zich te verplaatsen
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : WELKE ZIJN DE EERSTE SYMPTOMEN ?
• Geen functionele weerslag in beginstadium (enkel oogfundus kan leeftijdsgebonden macula degeneratie detecteren)
• Latere stadia :
- verminderd zicht (leesproblemen)
- slechte detailwaarneming
- vervormde beelden (metamorphopsia)
- zwarte vlek in centraal zicht = scotoom
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : WELKE KLACHTEN ?
• Geen klachten in het beginstadium
- Enkel in oogfundus waar te
nemen:
wit-gele vlekken in de retina = drusen
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : WELKE KLACHTEN ?
• In latere stadia :
– vervormde beelden (metamorphopsia)– centrale zwarte vlek (scotoom)
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : verband symptomen en oogfundusletsels in vergevorderd
stadium
. 2 vormen :
- droge vorm
- centraal scotoom
- langzame progressieve evolutie
- natte vorm
- metamorphopsia
- snelle progressie
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : verband symptomen en oogfundusletsels in
vergevorderd stadium
. Droge vorm
progressieve atrofische letsels ter hoogte van de macula met verlies van visuele cellen (fotoreceptoren)
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : verband symptomen en oogfundusletsels in vergevorderd
stadium
. Natte vorm
nieuwvaatvorming met
- risico op bloeding
- oedeem in de retina
- vernietiging van de
centrale retina (macula)
WAT ZIJN DE OORZAKEN VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE ?
• Precieze oorzaak nog niet gekend
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : oorzaken
• Eerste risicofactor : leeftijd
• Erfelijkheid ? – bepaalde families meer aangetast
• Tabak ?– bewezen risicofactor
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : oorzaken
• Overdadig lezen of TV kijken « ver-
sleten »• Geneesmiddelen aan basis van
leeftijdsgebonden macula degeneratie
NEEN
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : behandeling
• Meteen oogarts raadplegen
• Oogonderzoek :- meten van de visus ver en dichtbij
met optimale correctie en eventuele
beeldvervorming opsporen met
rooster (Amsler)
- oogfundusonderzoek met gedilateerde pupil
- paraklinische technische onderzoeken
ONDERZOEK BIJ DE OOGARTS
. Oogfundus . Angiografiefluoresceïne – indocyanine groen
biomicroscoop gedigitaliseerde camera
ONDERZOEK BIJ DE OOGARTS. Oogfundus . Angiografie
oedemateuse en fluo : zichtbare nieuwvatenhemorragische leef-tijdsgebonden maculadegeneratie
BEHANDELING VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
• Geen preventie mogelijk
• Rol van vitamines ?
• Optische correctie
BEHANDELING VAN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
• Geneesmiddelen : geen bewezen effect
• Vitamines of oligo-elementen :
- AREDS-studie : eventueel positief effect bij inname van anti-oxydantia (C,E,betacaroteen) en zink
- Carotenoïdes (luteïne en zeaxanthine) ?
• Optische correctie : - Klassieke brilglazen neen
- Wel low vision loupes
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : ROL VAN DE OOGARTS IN DE BEHANDELING
• Droge vorm :– geen behandeling, opvolgen en raad geven
• Natte vorm : – in bepaalde gevallen :
- laser
- dynamische fototherapie
- heelkunde
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : behandeling
• Wat is een laserbehandeling ?
- de laser coaguleert met licht vernietigt nieuwvaatvorming
litteken op het netvlies.
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : BEHANDELING
• Indicatie voor laserbehandeling- natte vorm van leeftijdsgebonden
macula degeneratie
- enkel als nieuwvaatvorming buiten het fixatiepunt ligt
• Doel van de laserbehandeling :- stoppen van groei van nieuwvaten
- stabiliseren of partieel herstellen van het scherptezicht
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : BEHANDELING
• De « nieuwe » behandeling :
PDT of dynamische fototherapie
• Wat is er specifiek aan deze behandeling?
- vernietigt selectief de choroidale neovascularisatie - de retinacellen worden niet verbrand
- deze eigenschappen laten behandeling van centrale
letsels toe
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE – BEHANDELING
• PDT – principe :- men gebruikt Visudyne, een kleurstof die zich bij voorkeur in de nieuwvaatvorming opstapelt
- deze kleurstof wordt geactiveerd door een IR diode laser gedurende 83 seconden
- een chemische reactie maakt vrije radicalen vrij die een thrombose van de neovascularisatie geven met afsluiten van deze vaten
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE – BEHANDELING
• Indicaties voor PDT- Natte leeftijdsgebonden macula degeneratie- Centrale neovascularisatie- Snel progressieve – actieve vorm
• Voorzorgen in geval PDT behandeling- Zon en fel licht vermijden de eerste 48 uren
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE - BEHANDELING
• Resultaat van PDT behandeling- vertraagt de evolutie van leeftijdsgebonden macula
degeneratie
- geeft eerder een stabilisatie dan een verbetering
- sommige gevallen antwoorden niet op Visudyne
- vaak zijn verschillende behandelingen nodig
- Visudyne is zeer duur
- wordt terugbetaald onder bepaalde specifieke medische
voorwaarden
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE - BEHANDELING
• Na laser of PDT :
oogheelkundige opvolging is nodig
- recidief van neovascularisatie is
mogelijk.
- bij de oogarts, angiografie
- soms herbehandeling nodig
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE - HEELKUNDE
• Doelstelling
- Neovascularisatie wegnemen
- Verplaatsen van gezonde retina
naar zone weg van neovascularisatie
Beperkte indicaties !
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE – TOEKOMSTIGE BEHANDELINGEN ?
• Intravitreale injectie van inhibitoren van de angiogenese : beloftevol
• Retina transplantatie of greffe : neen tot nu toe
• Gentherapie : neen tot nu toe
• Implantatie van een microprocessor op de retina : nog experimenteel
LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE : BEHANDELING ?
• Naast medische en heelkundige behandeling is
visuele revalidatie
de belangrijkste hulp voor patienten
VISUELE REVALIDATIE
• Laat toe om de rest visus optimaal te gebruiken.
• Wordt gedaan in gespecialiseerde centra
VERGROTENDE HULPMIDDELEN
• Loupes- vaak goede hulp bij het lezen
- eenvoudig gebruik
• Telescopische systemen- vermoeiend
- iets ingewikkelder
- soms grote hulp
VERGROTENDE HULPMIDDELEN
• TV camera- TV loupe
- Camera verbonden aan TV
Laat toe om de tekst tot 50 x te vergroten
BESLUITEN LEEFTIJDSGEBONDEN MACULA DEGENERATIE
• Herkennen• Vroegtijdig ! • Aangepaste behandeling• Regelmatige follow-up
De basisaandoening blijft bestaan en
recidieven zijn frequent• Visuele revalidatie