Kvalitet zivota bolesnika na dijalizi - 10 godina posleKvalitet zivota bolesnika na dijalizi - 10 godina posle S.Simic Ogrizovic Nefroloska klinika KCS Beograd Medicinski fakultet

Kvalitet zivota

bolesnika na dijalizi -

10 godina posle

S.Simic Ogrizovic

Nefroloska klinika KCS Beograd

Medicinski fakultet Beograd

Evans RW, Mannien DL, Garrison PD. The quality

of life of patients with end stage renal disease.

N. Engl J Med 1985; 312: 553-559.

WHO definicija HRQoL

• Kvalitet zivota uslovljen zdravljem se

definise kao individualna procena

bolesnika koliko bolest i terapija te

bolesti uticu na njegov fizicki, socijalni

ili emocionalni osecaj “dobrog” (well

being).

FO Finkelstein et al.: HRQOL and the CKD patient, Kidney Int 2009; 76: 946-952

Psiholoska komponenta

Emocionalno i

interpersonalno

funkcionisanje

Fizicka komponenta

Status zdravlja

Sveopste zdravlje

Terpijska komponenta

Uticaj terapije na

sveopsti status

Zadovoljstvo negom

Socijalna komponenta

Socijano funkcionisanje

Sveopsti

kvalitet

zivota

FO Finkelstein et al.: HRQOL and the CKD patient, Kidney Int 2009; 76: 946-952

PROCENA,

INTERPRETACIJA,

KORISCENJE INFORMACIJA

I POBOLJSANJE HRQoL

http://gim.med.ucla.edu/kdqol/page8.htlm

KDQOL-SF verzija 1.3 (80 pitanja)

b. KDTQ

(spec.za bubrezne bolesti)

43 pitanja u 11 domena

a. 36-SF (opste jezgro)36 pitanja u 8 domena

19 domena

4 dimenzije (Beckwell):1. Telesno zdravlje (PH)

2. Mentalno zdravlje (MH)

3. Pitanja vezana za bubreznu

bolest (KDTI) 4. Zadovoljstvo bolesnika(PS)

DOPPS studija1. Fisical component score PCS

2. Menthal component score MCS

3. Kidney disease component

score KDCS

+

ILI

UKLJUCIVANJE:

1. Psihologa

2. Psihijatara

3. Med.sestara

4. Dijeteticara

5. Fizijatra

6. Socijalnog radnika

7. Porodice

Strategije za

poboljsanje HRQOLIZABRATI INSTRUMENT

ZA PROCENU HRQOL

Postignut

cilj

Smanjenje

morbiditeta

i mortaliteta

TBI bolesnika

*

2500 instrumenata do 1995

http://gim.med.ucla.edu/kdqol/page8.htlm

1. fizicke funkcije (physical function-PF) /10 pitanja/

2. uloga fizičkih funkcija (role-physician RF) /4 pitanja/

3. bol (pain-P) /2 pitanja/

4. percepcija opšteg zdravlja (general health perceptions-GHP) /5 pitanja/

5. emocionalno stanje (emotional well –being- EWB) /5 pitanja/

6. uloga emocija (role emotional – RE) /3 pitanja/

7. socijalna funkcija (social function- SOF) /2 pitanja/

8. (energy/fatugue –E/F) /4 pitanja/

a.36-SF (opste jezgro) 8 domena

KDQOL SF

Hays D, et al Kidney Disease Quality of life-Short Form (KDQOL-SF TM) Version 1.3:

A Manual for use and scoring 1995; Santa Monica, CA, USA, RAND (P-7994).

1, simptomi/problemi (symptoms/problems-SP) /12 pitanja/

2. efekti bubrežne bolesti (effects of kidney disease – EKD) /8 pitanja/

3. opterećenost bubrežnom bolešću (burden of kidney disease- BKD) /4

pitanja/

4. radna sposobnost (work status- WS) /2 pitanja/

5. kognitivna funkcija (cognitive function- CF) /3 pitanja/

6. kvalitet socijalnih interakcija (quality of social interactions- QSI) /3 pitanja/

7. seksualna funkcija (sexual function-SF) /2 pitanja/

8. spavanje (sleep–S) /4 pitanja/

9. socijalna podrška (social support –SS) /2 pitanja/

10. ohrabrenje osoblja na dijalizi (dialysis staff encouragement DSE)/2 pitanja

11. satisfakcija bolesnika (patienst satisfaction –PS) /1 pitanje/

b. KDTQ (spec.za bubrezne bolesti) 11 domena

KDQOL SF

Hays D, et al Kidney Disease Quality of life-Short Form (KDQOL-SF TM) Version 1.3:

A Manual for use and scoring 1995; Santa Monica, CA, USA, RAND (P-7994).

3. Pitanja vezana za bubreznu bolest (KDTI)

1. Kognitivna funkcija CF

2. Simptomi/problemi SP

3. Efekti bubrežne bolesti EKD

4. Seksualana funkcija SF

5. Spavanje S

1. Telesno zdravlje (PH):

1. Fizicke funkcije PF

2. Radni status WS,

3. Uloga fizičkih funkcija RF

4. Percepcija opsteg zdravlja GHP

5. Bol P

6. Energija/umor EF

7. Socijalno funkcionisanje SF

2. Mentalno zdravlje (MH):

1. Emocionalno stanje EWB

2. Kvalitet socijalnih interakcija QSI

3. Opterećenost bubrežnom bolešću BKD

4. Socijalna podrska SS

5. Uloga emocija RE

4 dimenzije HRQOL

4. Zadovoljstvo bolesnika (PS)

1. Satisfakcija bolesnika PS

2. Ohrabrenje osoblja na dijalizi DSE

Bakewell B et al. Quality of life in peritoneal dialysis patients:

Decline over time and association with clinical outcomes. Kidney Int 2002; 61: 239-48.

Povezanost HRQOL i

mortaliteta bolesnika u

TBI

HRQOL as predictor of mortality and

hospitalization: DOPPS

Dialysis

Outcomes

Practices

Patterns

Study

USA

148 facilities

European countries101 facilities

Japan

65 facilities

17 236 ptsKDQOL SF-tm

Mapes D, Lopes A, Satayathum S, McCullough P, Goodkin A,

Locatelli F, Fukahara S, Young W, Kurokawa K, Saito A, Bommer J,

Wolfe R, Held, Port F. Health-related quality of life as a

predictor of mortality and hospitalization:

The Dialysis and Practice Study (DOPPS). Kidney Int 2003; 64: 339-49.

3. Kidney diseas component score (KDCS)

1. Simptomi/problemi SP

2. Kognitivna funkcija CF

3. Efekti bubrežne bolesti EKD

4. Seksualana funkcija SF

5. Spavanje S

6. Opterećenost bubrežnom bolešću BKD

7. kvalitet socijalnih interakcija QSI

8.Radni status WS,

9. Socijalna podrska SS

10. Satisfakcija bolesnika PS

11. Ohrabrenje osoblja na dijalizi DSE

1.Phisical component score

(PCS):

1. Fizicke funkcije PF

2. Uloga fizičkih funkcija RF

3. Percepcija opsteg zdravlja GHP

4. Bol P

2. Menthal component score (MCS):

1. Emocionalno stanje EWB

2. Uloga emocija RE

3. Kvalitet socijalnih interakcija QSI

4. energija/zamor EF

DOPPS

0

0,5

1

1,5

2

2,5

<25 26-32 33-38 39-46 >46

Adju

stet

relative

risk

Daeth First hospitalization

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

<34 35-41 42-49 50-56 >56

Adju

sted r

elative

risk


Relative risk of death and first hospitalization

by quintile of scores for PCS, MCS, KDCS

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

<52 53-60 61-67 68-75 >75

Adju

sted r

elative

risk


PCS MCS

KDCS

CONCLUSION:Lower score for the 3 major

components of HRQOL were strongly

associated with higher risk of death and

hospitalization in HD pts, independent of

demographic

and coomorbid factors.

Mapes D et al Health-related quality of life as a

predictor of mortality and hospitalization:

The Dialysis and Practice Study (DOPPS). Kidney Int 2003; 64: 339-49.

Comparison of BDI score, PCS, MCS, KDCS between survivals and

death patients 2004-2006 god HD, Clinic of Nephrology CCS (78 pts)

S,Simic Ogrizovic, 3rd World Congress of HRQOL,

Thessalonici 2006

Povezanost HRQOL sa depresijom

(78 HD bolesnika, 40 meseci pracenja)

4 dimenzije HRQOL kod depresivnih i

nedepresivnih bolesnika

0

20

40

60

80

100

120

PH (p<0.01) MH (p<0.01) KDI (p<0.01) PS (n.s.)

gr upa A

gr upa B

PH - Telesno zdravlje; MH - Mentalno zdravlje;

KDI - uticaj bubrezne bolesti; PS - Zadovoljstvo zivotom

depresivni

nedepresivni

Depresivnost - parametri selektovani za

multivarijantnu analizu (binary logistic regression)

1.1611.0411.0990.0010.0280.095Uticaj bubrezne

bolesti (KDCS)

1.1081.0331.0700.0000.0180.067Mentalno zdravlje

(MH)

1.0961.0311.0630.0000.0160.061Telesno zdravlje

(PH)

0.9500.6680.7970.0110.090-0.228IL 6

0.9070.1390.3560.0310.478-1.034IPI

0.9780.3270.5660.0420.279-0.569ICED

IPIPExp(B)pSE(B)B

NS Dr M.Stanojevic Stosovic

Doktorska disertacija, 2009

Kriva prezivljavanja po grupama- depresivni i

nedepresivni bolesnici

Vr eme (meseci )

50403020100

Pre

`iv

qav

awe

bol

esni

ka (

%)

1.0

.9

.8

.7

.6

.5

.4

.3

.2

.1

0.0

Gr upa

B - umr l i

B - ` i v i

A - umr l i .

A - ` i v i

Nedepresivni (87,6% prezivljavanje)

Depresivni (78,8% prezivljavanje)

P>0.05

Kaplan-Meier estimate of survival in dialysis patients divided into groups

in relationship to the BDI score (0-13-non-depressive, 14-19 -mild

depression; 20-28 -moderate depression; and 29-63 - severe depression)

77 HD pts

51 CAPD pts

36 months

S.Simic Ogrizovic et al. Could depression be a new branch of MIA syndrome?

Clin Nephrol. 2009 Feb;71(2):164-72.

Modaliteti dijalize

i komorbiditeti

povezani sa HRQOL

Poredjenje HRQOL 2 HD centra (Dusseldorf i Aachen) i dnevne i

nocne HD u Dusseldorfu

Dusseldorf Aachen

PF RF P GHP EWB RE SOF EF

3636--SF domainsSF domains

*

*

Dusseldorf Aachen

SP EKD BKD WS CF QSI SF S SS DSE PS

KDTQKDTQ domainsdomains

*

*

Night Day


3636--SF domainsSF domains

*

*

Night Day


KDTQKDTQ domainsdomains

*

*

Nemacka 1999/2000 god.

Poredjenje HRQOL u 5 dijaliznih

centara 1999-2004

Centar Broj bolesnika

Pol

M/F

Starost

(godine)

HD trajanje

Beograd

2004

107 56/51 54.7 13.5 77.9 55.1

Dijalizni centri

CG 2002

132 75/57 46.7 13.7 46.8 41.4

Doboj RS

1999

40 24/16 51.9 16.3 56.8 58.3

Zvezdara 2003

(kucna HD)

20 16/4 47.4 9.4 141 93.6

Kikinda 2003 77 44/33 55.0 12.8 68.0 62.5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

PCS MCS KDCS

Beograd 04 Podgorica Doboj Zvezdara kucna Kikinda

Poredjenje PCS, MCS i KDTI u 5 dijaliznih

centara

Kucna HD HD KBC


SkoroviSkorovi 3636--SF SF domenadomenaKucnaKucna HD HD –– KBCKBC ZvezdaraZvezdara

*

** *

*

* *

*

Dr Z.Djuric, KBC Zvezdara

subspecijalisticki rad, 2003

Kucna HD KBC


SkoroviSkorovi KDTQKDTQ ((spec.za bubrezne bolesti)

KucnaKucna HD HD –– KBCKBC ZvezdaraZvezdara*

* * * *

**

Dr Z.Djuric, KBC Zvezdara

subspecijalisticki rad, 2003

Poredjenje HRQOL HD bolesnika

kucna HD (20 bolesnika) i KBC Zvezdara (40 bolesnika)

Dr OZ.Djuric KBC Zvezdara

Subspecijalisticki rad.2004.

Jovanovic D et al Polyneuropathy in diabetic and nondiabetic patients

on CAPD: is there an association with HRQOL? Perit Dial Int 2009; 29(1):102-7.

F wave

n.peroneus

MCV

n.tibialis

F wave

n.tibialis

Age n.s. p = 0.050

r = -0.296

n.s.

Urea (mmol/l) p = 0.046

r = 0.395

n.s. n.s.

Creatinine (mmol/l) p = 0.011

r = 0.490

n.s. p = 0.027

r = 0.405

KT/V n.s. n.s. p = 0.050

r = -0.411

Total Ccr (L/1.73m2) p = 0.050

r = -0.452

n.s. n.s.

MCS n.s. n.s. p = 0.050

r = -0.500

Parameters MCV

n.peroneus

DML

n.peroneus

F wave

n.peroneus

MCV

n.tibialis

DML

n.tibialis

SCV

n.suralis

PD duration p = 0.025

r = -0.557

n.s. n.s. n.s. p = 0.018

r = 0.881

n.s.

Duration of diabetes n.s. p = 0.035

r = 0.514

n.s. n.s. p = 0.050

r = 0.501

n.s.

Glycemia (mmol/l) n.s. n.s. n.s. n.s. p = 0.050

r = -0.465

n.s.

HbA1c (%) n.s. n.s. n.s. n.s. p= 0.045

r = -0.520

n.s.

Urea (mmol/l) n.s. n.s. p = 0.041

r = 0.893

n.s. n.s. n.s.

Creatinine (mmol/l) n.s. n.s. n.s. n.s. p = 0.045

r = 0.508

n.s.

KT/V n.s. n.s. n.s. p = 0.032

r = 0.617

n.s. p = 0.009

r = 0.991

Total Ccr (L/1.73m2) n.s. n.s. n.s. n.s. p = 0.010

r = -0.687

n.s.

PCS n.s. n.s. n.s. n.s. p = 0.005

r = -0.873

n.s.

MCS n.s. n.s. n.s. n.s. p = 0.043

r = -0.722

n.s.

Polyneuropathy in diabetic and nondiabetic

patients on CAPD (68 pts)Correlation in diabetic pts

Correlation in nondiabetic pts

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Age PCS MCS KDCS PS

diabetic nondiabetic

Comparison of HRQOL (4 dimensions)

In diabetics and nondiabetics

**

*

Poredjenje HRQOL HD bolesnika bez i sa inflamacijom (CRP>5mg/l) i

bez i sa valvularnim kalcifikacijama,

ZC Kikinda

Srednje vrednosti SF-36 domena

0

10

20

30

40

50

60

70

PF RF P GH EWB RE SOF EF

Bez inflam

Sa inflam

Srednje vrednosti KDTQ domena

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

SP EKD BKD WK CF QSI S SS DSE PS

Bez inflam

Sa inflam

0

10

20

30

40

50

60

70


Bez kalcifikacija

Sa kalcifikacijama

Srednje vrednosti SF-36 skala

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

SP EKD BKD WK CF QSI S SS DSE PS

Bez kalcifikacija

Sa kalcifikacijama

Srednje vrednosti KDTQ domena

Dr O.Milicevic ZC Kikinda

Subspecijalisticki rad.2006

0

10

20

30

40

50

60


HLK ne HLK da

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

SP EKD BKD WK CF QSI SF S SS DSE PS

HLK ne HLK da

Srednje vrednosti SF 36 domena

Srednje vrednosti KDQT domena

0

10

20

30

40

50

60


uSGA<9 uSGA>9

Srednje vrednosti SF 36 domena

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90


uSGA<9 uSGA>9

Srednje vrednosti KDQT domena

Dr S Milovanovic ZC Uzice

Subspecijalisticki rad.2011

Poredjenje HRQOL HD bolesnika bez i sa HLK i SGA <9 i SGA >9

ZC Uzice

Strategije za poboljsanje

HRQOL u bolesnika sa

HBI

Strategija za poboljsanje HRQOL u

bolesnika sa HBI

1. Procena i definisanje problema koje opterecuju bolesnika

preko testova koje oni sami popunjavaju.

2. Optimizacija terapije

3. Ocena sistema podrske

4. Lecenje anemije: odrzavanje nivoa Hb izmedju 110–120g/l

5. Lecenje depresije: lekovima, savetovanje, i/ili druge

strategije

6. Modifikacije dijaliznih tretmana -cesce dijalize.

Finkelstein F et al. Health related quality of life and the CKD patient:

challenges for the nephrology community. Kidney Int 2009; 76, 946–952

7. Fizicka funkcija: koriscenje programa vezbi

8. Procena i tretman poremecaja sna

9. Procena i tretman bola

10. Procena i tretman stresa i straha

11. Procena i tretman seksualnih disfunkcija

12. Procena kognitivnih disfunkcija sa adekvatnom podrskom

13. Procena i podrska od strane institucija koje se bave negom

Strategija za poboljsanje HRQOL u

bolesnika sa HBI

Finkelstein F et al. Health related quality of life and the CKD patient:

challenges for the nephrology community. Kidney Int 2009; 76, 946–952

Nefroloska klinika KCS

LONGITUDINALNA STUDIJA

Simic-Ogrizovic S. Jemcov T, Pejanovic S, Stosovic M, Radovic M, Djukanovic Lj

Health-related quality of life, treatment efficacy, and hemodialysis patient outcome.

Ren Fail. 2009;31(3):201-6.

PODSECANJE….

• Od kraja 2001, poboljsava se snabdevanje

dijalizatorima, savremenije HD masine, veci broj

masina, duze HD (poboljsanje adekvatnosti)

• Tokom 2001 samo 25% bolesnika prima EPO,

od pocetka 2003. poboljsava se i snabdevanje

EPO preparatima.

• Poboljsava se snabdevanje lekovima

• 2001, 2004, 2007. procena HRQOL

• Cilj da se ispita da li poboljsan HD tretman bolesnika

utice na HRQOL i da se proceni prediktivna vrednost

pojedinih HRQOL dimenzija na mortalitet HD bolesnika

• 102 bolesnika (86%) na pocetku studije

• 2001__umrlo 27 bolesnika 2004

• 2004__umrlo 6 bolesnika 2007

Age, hemodyalisis duration, serum hemoglobin concentration, dialysis

adequacy and four HrQoL dimensions patients in 2001, 2004 and 2007

PARAMETERS 2001 2004 2007 p *-Age (years)

-Hemodialysis vintage

(months)

-Hemoglobin (g/L)

-Kt/V

-Physical health

-Mental health

-Kidney disease

target issues

-Patient satisfaction

55.4 ±13.8

81.4 ± 55.5

86.5 ± 15.6

1.2 ± 0.22

46.1 ± 23.3

59.5 ± 21.7

60.1 ± 18.3

75.9 ± 20.0

54.3 ±11.0

96.3 ± 59.4

106.6 ±18.7

1.37± 0.19

51.3 ± 12.9

65.8 ± 14.7

61.5 ± 17.2

74.0 ± 17.0

57.0 ±13.5

121.4 ± 64.4

115.6 ± 19.7

1.56 ± 0.22

46.1 ± 15.2

62.4 ± 12.5

65.7 ± 14.9

75.5 ± 20.5

ns

0.000

0.000

0.000

ns

ns

ns

ns

Simic-Ogrizovic S. et al Health-related quality of life, treatment efficacy,

and hemodialysis patient outcome. Ren Fail. 2009;31(3):201-6.

The scores of SF36 domains for examined

patients in 2001, 2004 and 2007

0

10

20

30

40

50

60

70


2001

2004

2007



*

**

The scores of the kidney disease target domains for

examined patients in 2001, 2004 and 2007

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90


2001

2004

2007



*

Predictors of mortality: multivariate Cox

proportional hazard model

Variable ß Hazard ratio

(CI)

P

Age 0.061 1.063 (1.019-1.108) 0.005

Kidney

disease

target issues

(KDI)

-0.032 0.969 (0.941-0.998) 0.034



Kaplan-Meier estimate of survival in hemodialysis patients divided

into groups in relationship to the kidney disease target issue

dimension (KDTI) scores

Survival Functions

TIME (months)

706050403020100

Cum

Sur

viva

l

1.1

1.0

.9

.8

.7

.6

.5

.4

.3

KDTI scores >75 th percentile (73)

KDTI scores 25th -75 th percentile ( 45.1 -73)

KDTI scores < 25th percentile ( 45.1)



Poredjenje kohorte bolesnika dijaliziranih na

Nefroloskoj klinici 2001 i 2011

0

20

40

60

80

100

120

Starost

(god)

Duzina

HD(mes)

Hb (g/l) kt/V

2001 2011

*

*

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Telesno

zdravlje

Mentalno

zdravlje

KDI Zadovoljstvo

bolesnika

2001 2011

Poredjenje 4 dimenzije HRQOL bolesnika

dijaliziranih na Nefroloskoj klinici 2001 i 2011

*

* *

Changes in quality of life over time--Dutch

haemodialysis patients and general population compared

Mazairac A et al. .Nephro Dial Transpl 2010; Nov : 1-6

126 pts in 1995

515 pts in 2006

1200 persons in 1992

10600 persons in 2011

KAKO VEC SUTRA

POBOLJSATI

HRQOL bolesnika

na dijalizi ?

PSIHOLOG

PSIHIJATAR

DIJETETICAR

PORODICA

SOCIJALNI

RADNIK

FIZIJATAR

FIZIOTERAPEUT i/ili

vezbanje

REALNO OD SUTRA

svako u svom

dijaliznom centru

Procena HRQOL

na 4-6 meseci

Documents

Kvalitet zivota bolesnika na dijalizi - 10 godina posleKvalitet zivota bolesnika na dijalizi - 10 godina posle S.Simic Ogrizovic Nefroloska klinika KCS Beograd Medicinski fakultet