Kultura jakości w świetle postulatów Procesu Bolońskiego

Kultura jakości w świetle postulatów Kultura jakości w świetle postulatów Procesu BolońskiegoProcesu Bolońskiego

na podstawie materiałów opracowanych przez

Jadwigę Mireckąwe współpracy z Markiem Frankowiczem

Zielona Góra 6 listopada 2008 r.

przygotował Marek Wilczyński

Skróty nazw użyte w Skróty nazw użyte w prezentacjiprezentacji EUA - European University Association - Europejskie Stowarzyszenie Akademickie. www.eua.be

ENQA – European Association of Quality Assurance in Higher Education – Europejskie Stowarzyszenie na rzecz Zapewnienia Jakości w Szkolnictwie Wyższym. www.enqua.eu

ESIB – European Student Information Bureau – europejski parlament studencki. Od maja 2007 r. obowiązuje nazwa European Students Union (ESU). www.esib.org

EHEA – European Higher Education Area – Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego (EOSW)

2

Deklaracja Bolońska 1999

5. Promocja Europejskiej współpracy w zakresie zapewnienia jakości pod kątem rozwoju wspólnych kryteriów i metodologii

3

zaleceń Unii Europejskiej tworzenia Europejskiego Obszaru

Szkolnictwa Wyższego (EOSW) odpowiedzialności wobec studentów i innych

zainteresowanych zmieniających się potrzeb rynku

konkurencji pomiędzy konkurencji pomiędzy uczelniamiuczelniami

faktu, że koszt utrzymania systemu zapewnienia faktu, że koszt utrzymania systemu zapewnienia jakości będzie niższy od kosztu jego zaniechania jakości będzie niższy od kosztu jego zaniechania

Konieczność zapewnienia Konieczność zapewnienia jakości wynika również z:jakości wynika również z:

4

O zasadach starego subiekta słów kilka …Zacny i niewątpliwie profesjonalny pan Ignacy Rzecki prowadził działalność handlową w myśl paru prostych zasad:1. Kundmani, czyli klienci, mają otrzymywać zawsze towar najlepszej jakości, a przynajmniej być przekonani, że taki dostają.2. Obsługa musi być zawsze na najwyższym poziomie, klienci powinni czuć się w sklepie osobami szczególnymi, oczekiwanymi, o których zadowolenie zabiega cały personel.3. Opinii klientów wysłuchać należy zawsze z uwagą i należytym szacunkiem.

4. Najdrobniejszy nawet zakup nie może opuścić sklepu bez odpowiedniego opakowania. W razie potrzeby tasiemki za kilka kopiejek odsyła się do domu klienta.

5. Subiektów lekceważąco odnoszących się do swoich obowiązków, lub co znacznie gorsze, do klientów, zwalnia się natychmiast.… a poza tym, cokolwiek by się na świecie nie działo Napoleonidzi i tak jeszcze będą górą!

5

Cztery podstawowe pytaniaCztery podstawowe pytania(EUA Institutional Evaluation Programme)(EUA Institutional Evaluation Programme)

What are you trying to do?◦co próbujesz robić?

How are you trying to do it?◦jak to chcesz robić?

How do you know it works?◦skąd wiesz, że to działa?

How do you change in order to improve?◦co zmieniasz, aby było lepiej?

6

Jakość w Uczelni odnosi się do: Jakość w Uczelni odnosi się do:

- kształcenia- badań naukowych- kierowania i zarządzania- rozwoju i infrastruktury - pozyskiwania funduszy- kreowania wizerunku Woźnicki W-wa 2007

7

Systemy zapewnienia jakości Systemy zapewnienia jakości kształceniakształcenia

- analiza raportu samooceny uczelni- wizyta zespołu oceniającego- raport zespołu oceniającego- zalecenia zespołu oceniającego - ocena kontrolna

ZEWNĘTRZNE (ocena, audyt, akredytacja)

8

StandardyStandardy kształceniakształceniaplusy i minusyplusy i minusy

treści akademickich warunków i usług jakości praktyki i organizacji (Standardy ENQA)

wyznaczają poziom minimalny:

•

• z trudem mieszczą różnorodność

• mogą ograniczać innowacje i eksperymentowanie

• tworzący je przedstawiciele środowisk naukowych w wielu przypadkach potraktowali standardy jako oręż w walce o utrzymanie „wysokiego poziomu naukowego” rozumianego jako zachowanie dużej ilości godzin i konserwacji systemu nauczania uznawanego za jedyny właściwy

ale

9

Są ustalone przez reprezentacje środowisk akademickich i MNiSW

Policzmy (dla przedmiotu podstawowego historia kształcenie nauczyciela, studia licencjackie):

Standard przedmiotu podstawowego – 1800 (zalecane)

Standard przedmiotu dodatkowego – 400 Standard „bloku pedagogicznego” – 390

SUMA 2790

Daje to, w zależności od przeliczenia 93 do 112 ECTS, czyli 52 – 62 % ogółu punktów ECTS przewidzianych dla studiów I stopnia (180 ECTS). To rozliczenie TYLKO godzin zajęć, a nie ogółu pracy studenta.

Sytuacja na studiach historycznych należy DO NAJLEPSZYCH – są standardy zlecające znacznie powyżej 2000 godzin.

Standardy kształcenia dla studiów I i II Standardy kształcenia dla studiów I i II stopniastopnia

NO !10

Systemy zapewnienia jakości Systemy zapewnienia jakości kształceniakształcenia

- samoocena uczelni / jednostki- analiza mocnych i słabych stron- plan poprawy jakości- podział zadań- stałe monitorowanie efektów

WEWNĘTRZNE

11

12

Przeprowadzenie analizy jednostek uczelni typu SWOT:

(strength, weaknesses, opportunities, threads)

przeszkody

- szanse

- słabe strony

- mocne strony

Zewnętrzne systemy zapewnienia jakości

oparte o weryfikowane przez

Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości

13

Zewnętrzne systemy zapewnienia jakości

Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości

Kultura jakości

14

15

Kultura jakościKultura jakości

Kultura jakości nie jest czymś stałym, lecz wynika z mnogich interakcji pomiędzy wszystkimi uczestnikami.

Obejmuje:poprawianie jakości w każdym aspekcie funkcjonowania instytucji wraz z promowaniem kreatywności i innowacyjności

budowanie poczucia wspólnoty w oparciu o wspólnie podzielane wartości i poczucie identyfikacji się z instytucją

Kultura jakości się dzieje.

Jej budowa i zapewnianie jest procesem stałym i ciągłym

„„Standardy i wskazówki dotyczące Standardy i wskazówki dotyczące wewnętrznego zapewnienia jakości wewnętrznego zapewnienia jakości w instytucjach szkolnictwa w instytucjach szkolnictwa wyższego”wyższego”

1. Polityka oraz procedury zapewnienia jakości

2. Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów oraz ich efektów

3. Ocenianie studentów

4. Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej

5. Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla studentów

6. Systemy informacyjne

7. Publikowanie informacji

ENQA

Bergen 19 – 20 maja 2005 r.

ENQA

16

ENQA :1.1.ENQA :1.1. Polityka oraz procedury Polityka oraz procedury zapewnienia jakościzapewnienia jakości

Standard

Instytucje winny mieć taktykę oraz procedury odnoszące się do jakości oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów.

Instytucje powinny opracować i wprowadzić w życie strategię na rzecz ciągłej poprawy jakości.

Strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status i być powszechnie dostępne.

Powinny również przewidywać określone funkcje dla studentów oraz pozostałych zainteresowanych stron.

17

Możliwości/Sugestie/…Możliwości/Sugestie/…

Opracowanie kompleksowego planu działań pro-jakościowych

Określenie osób/ instytucji odpowiedzialnychRozpisanie harmonogramu działań

Plan winien być:

SMART

Specific – Measurable - Accurate – Realistic - Timebound

18

ENQA 1.2.ENQA 1.2. Zatwierdzanie, monitoring oraz Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów oraz okresowy przegląd programów oraz ich efektówich efektów

StandardInstytucja powinna dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu oraz monitorowania swoich programów oraz ich efektów.

19


Zwiększenie samodzielności Wydziału/Instytutu w zakresie kształtowania programów.

• Bieżąca analiza efektów kształcenia (patrz dalej)

• Stworzenie zespołu uprawnionego do okresowego przeglądu programów

• Stworzenie zespołu gwarantującego ciągłość koncepcji programowej wobec kadencyjności władz (Komisja Dydaktyczna)

• Szeroki udział społeczności akademickiej w kształtowaniu programów

20

21

(Sugestii ciąg dalszy …) Modyfikacja programów kształcenia:

z uwzględnieniem:

Krajowej Struktury Kwalifikacji (KASK) wyników projektu TUNINGpotrzeby kształtowania umiejętności ogólnychzwiększenia drożności pomiędzy stopniami studiów

realizowanych na kierunkach pokrewnych

22

(Sugestii ciąg dalszy …)

Programy winny być:

- ukierunkowane na studenta a nie na nauczyciela- elastyczne- o strukturze modułowej- z wyróżnionym rdzeniem programu i zajęciami do

wyboru

ENQA 1.ENQA 1.3.3. Ocenianie studentówOcenianie studentów

StandardStandard

Studenci powinni być oceniani wedługStudenci powinni być oceniani wedługopublikowanych i konsekwentnie opublikowanych i konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisówstosowanych kryteriów, przepisów

i procedur.i procedur.

23


Określenie na piśmie zakresu materiału, wymagań i sposobu oceniania

Dostosowanie formy sprawdzianu do celu kształcenia ( sprawdzanie wiedzy, umiejętności i zachowań)

Obiektywizacja i standaryzacja egzaminów (zwłaszcza końcowych)

Przejrzystość procedury (wgląd do ocenianych prac)

24

ENQA 1.4.ENQA 1.4. Zapewnienie jakości kadry Zapewnienie jakości kadry dydaktycznejdydaktycznej

StandardStandard

Instytucje powinny posiadać Instytucje powinny posiadać metody gwarantującemetody gwarantujące, , aby aby kadra prowadząca zajęcia dla studentów kadra prowadząca zajęcia dla studentów dysponowała odpowiednimi kwalifikacjamidysponowała odpowiednimi kwalifikacjami i i kompetencjami. Powyższe metody powinny być kompetencjami. Powyższe metody powinny być dostępne dla osób prowadzących zewnętrzne dostępne dla osób prowadzących zewnętrzne przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w raportach.raportach.

25


Rekrutacja kadry również pod kątem umiejętnościdydaktycznych

Podnoszenie kwalifikacji pedagogicznychnauczycieli akademickich

Podniesienie znaczenia oceny działalności dydaktycznej, także w zakresie awansów i stopni

Bieżąca ocena nauczycieliPromocja dobrego nauczania

26

27

Ocena nauczycieli w aspekcie Ocena nauczycieli w aspekcie różnych ról przez nich różnych ról przez nich spełnianych:spełnianych:(Sugestii ciąg dalszy…)(Sugestii ciąg dalszy…)

Dostarczyciel informacji Mistrz umiejętności praktycznych Wzorzec zachowań Osoba oceniająca Autor materiałów dydaktycznych Organizator zajęć

28

Różne sposoby oceny Różne sposoby oceny nauczania:nauczania:(Sugestii ciąg dalszy…)(Sugestii ciąg dalszy…)

Przy udziale studentów Przez władze uczelni lub bezpośrednich

przełożonych Przez innych nauczycieli

W oparciu o „portfel” nauczyciela” oraz dokonania dydaktyczne (podręczniki, wprowadzanie nowych metod nauczania)

Ocenę efektów/wyników

29

ENQA 1.5.ENQA 1.5. Zasoby do nauki oraz środki Zasoby do nauki oraz środki wsparcia wsparcia dla studentówdla studentów

StandardStandard

Instytucje powinny zagwarantować, aby Instytucje powinny zagwarantować, aby zasoby wspomagające naukę studentów zasoby wspomagające naukę studentów były wystarczające i odpowiednie dla były wystarczające i odpowiednie dla każdego z oferowanych programów.każdego z oferowanych programów.

30


Oprócz odpowiedniego alokowania środków ważne jest:

Należy jak najlepiej rozeznać potrzeby studentów (badane zadowolenia ze studiowania, identyfikacja potrzeb etc.)

tworzenie/doskonalenie ‘niematerialnych’ mechanizmów wspomagających (doradztwo, opieka naukowa)

optymalne wykorzystanie zasobów (organizacja pracy etc.), przejrzysty system podejmowania decyzji finansowych

31

ENQA 1.ENQA 1.6.6. Systemy informacyjneSystemy informacyjne

StandardStandard

Instytucje powinny gromadzić, analizowaćInstytucje powinny gromadzić, analizowaći wykorzystywać stosowne informacje i wykorzystywać stosowne informacje dotyczące skutecznego zarządzania dotyczące skutecznego zarządzania oferowanymi programami studiów oraz oferowanymi programami studiów oraz innymi działaniami.innymi działaniami.

32


Wprowadzenie/ doskonalenie elektronicznych systemów zarządzania uczelnią, w tym systemu USOS do bieżących potrzeb akademickich

Bieżąca analiza wskaźników efektywności nauczania

Bieżąca analiza opinii studentów, absolwentów, pracowników

33

ENQA 1.7.ENQA 1.7.Publikowanie informacjiPublikowanie informacji

StandardStandard

Instytucje powinny w regularnych odstępach Instytucje powinny w regularnych odstępach czasu czasu publikować aktualne, bezstronne i publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje obiektywne informacje – zarówno w ujęciu – zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym – na temat ilościowym, jak i jakościowym – na temat oferowanych przez siebie programów oraz ich oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów.efektów.

34


Podawanie do publicznej wiadomości raportów akredytacyjnych

Publikowanie danych uczelnianych/wydziałowych o charakterze sprawozdań a nie reklamy

Katalogi studiów nie tylko w języku polskimObecność uczelni i jej jednostek na różnych

platformach internetowych

35

StudenStudencici jako „eksperci” w jako „eksperci” w oparciu o doświadczenieoparciu o doświadczenie

1. Program

2. Proces nauczania

3. Nauczycieli

4. Organizację

5. Instytucję

6. Ogólną stysfakcję

Mogą oceniać:

Z „Gazety Wyborczej”

„Unter den Talaren Muff von 1000 Jahren” ???

36

Studenci mogą również Studenci mogą również opiniować:opiniować:

- zgodność pomiędzy założonymi a osiągniętymi celami nauczania

- zgodność ich nakładu pracy z przyznanymi punktami ECTS

- atrakcyjność i skuteczność metod nauczania- dostępność pomocy naukowych- utrudnienia w wymianie studenckiej- właściwość i kryteria metod oceny- dostępność nauczycieli

37

Ocena nauczania przez Ocena nauczania przez studentówstudentów

winna być:akceptowana przez nauczycieliprzejrzystanie obowiązkowa (dla studenta)czytelna (jako informacja zwrotna)

skutkująca wyraźnymi zmianami

organizowana w ścisłej współpracy z reprezentacją studentów

38

Ocena efektywności Ocena efektywności kształceniakształcenia

• Ankietowanie studentów• Ankietowanie absolwentów• Ankietowanie pracodawców• Monitorowanie zatrudnialności• Udział egzaminatorów zewnętrznych• Wyniki egzaminów państwowych• % studentów skreślonych, promowanych w terminie

Z „Gazety Wyborczej”

39

Czy warto próbować?Czy warto próbować?

Na to pytanie odpowiedź przyniesie praktyka po kilku latach wprowadzania nowego systemu.

39

Dziękuję za uwagę !

Na pewno jednak lepiej zaryzykować próbę, niż po niewczasie zastanawiać się dlaczego nigdy się nie spróbowało.… a poza tym, cokolwiek by się na świecie nie działo Napoleonidzi i tak jeszcze będą górą!

Czyli może prędzej czy później pozytywne aspekty wprowadzane przez Proces Boloński zostaną docenione i uznane.

Documents

Kultura jakości w świetle postulatów Procesu Bolońskiego