Upload
krytyka-polityczna
View
253
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Fragment numeru 24-25 pisma "Krytyka Polityczna"
Citation preview
Selekcja
redakcja Yael Bartana (redaktorka artystyczna), Magdalena Błędowska, Kinga Dunin, Maciej Gdula, Dorota Głażewska,
Maciej Kropiwnicki, Julian Kutyła (wicenaczelny), Sławomir Sierakowski (redaktor naczelny), Michał Sutowski (sekretarz
redakcji), Agata Szczęśniak (wicenaczelna), Artur Żmijewski (redaktor artystyczny)
zespół Agata Araszkiewicz, Michał Bilewicz, Katarzyna Błahuta, Zygmunt Borawski, Michał Borucki, Jakub Bożek,
Marcin Chałupka, Anna Delick (Sztokholm), Paweł Demirski, Karol Domański, Joanna Erbel, Katarzyna Fidos, Bartosz Frąckowiak, Maciej Gdula, Sylwia Goławska, Katarzyna Górna, Agnieszka Graff, Agnieszka Grzybek, Izabela Jasińska,
Adam Jelonek, Jaś Kapela, Tomasz Kitliński, Maria Klaman, Karolina Krasuska, Małgorzata Kowalska, Łukasz Kuźma,
Adam Leszczyński, Jarosław Lipszyc, Magdalena Majewska, Jakub Majmurek, Adam Mazur, Dorota Mieszek, Kuba
Mikurda, Bartłomiej Modzelewski, Paweł Mościcki, Witold Mrozek, Maciej Nowak, Dorota Olko, Adam Ostolski, Joanna Ostrowska, Janusz Ostrowski, Tomasz Piątek, Paweł Pieniążek, Konrad Pustoła, Magda Raczyńska, Joanna
Rajkowska, Przemysław Sadura, Jan Smoleński, Andreas Stadler (Nowy Jork), Beata Stępień, Kinga Stańczuk, Igor Stokfiszewski, Jakub Szafrański, Kazimiera Szczuka, Barbara Szelewa, Jakub Szestowicki, Eliza Szybowicz, Magdalena
Środa, Olga Tokarczuk, Krzysztof Tomasik, Joanna Tokarz, Justyna Turkowska, Karolina Walęcik, Błażej Warkocki, Agnieszka Wiśniewska, Katarzyna Wojciechowska, Joanna Wowrzeczka-Warczok, Wawrzyniec Zakrzewski, Wojtek Zrałek-Kossakowski koordynatorki klubów Krytyki Politycznej Agata Szczęśniak, Joanna Tokarz, Agnieszka Wiśniewska
lokalni koordynatorzy klubów KP Białystok: Łukasz Kuźma, Bydgoszcz: Emilia Walczak, Michał Schmidt, Bytom: Stanisław
Ruksza, Cieszyn: Joanna Wowrzeczka-Warczok, Gdańsk: Katarzyna Fidos, Gniezno: Paweł Bartkowiak, Kamila Kasprzak,
Jelenia Góra: Wojciech Wojciechowski, Kalisz: Anna Domagalska, Mikołaj Pancewicz, Jacek Zalewski, Konin: Bartek Nożewski, Marcin Runowski, Kraków: Sebastian Liszka, Martyna Nowicka, Lublin: Urban Kępa, Łódź: Wiktor Marzec,
Opole: Borys Cymbrowski, Poznań: Maciej Szlinder, Rzeszów: Iza Cywa, Siedlce: Andrzej Sędek, Szczecin: Joanna Brewińska, Tarnobrzeg: Michał Majka, Toruń: Marta Buraczyńska, Monika Szlosek, Włocławek: Agata Szczerbiak,
Wrocław: Łukasz Andrzejewski, Michał Syska
korekta Magdalena Błędowska
okładka twożywo
skład i łamanie Le Że
Wydawca Wydawnictwo Krytyki Politycznej / Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego
Zarząd Stowarzyszenia Sławomir Sierakowski (prezes), Michał Borucki, Dorota Głażewska (dyrektor finansowy),
Agata Szczęśniak
Adres Krytyka Polityczna / Centrum Kultury Nowy Wspaniały Świat, ul. Nowy Świat 63, 00–042 Warszawa,
tel. (+ 48 22) 505 66 90, e-mail: [email protected].
Druk i oprawa ZG Colonel SA, ul. Dąbrowskiego 16, 30–532 Kraków
Wydrukowano na papierze Alto 1.5 80g dostarczonym przez firmę Panta
Wydawanie pisma „Krytyka Polityczna”
dofinansowane jest ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Partner Drodzy Czytelnicy! Zachęcamy do wsparcia naszych działań, z góry dziękujemy za pomoc!
Darowizny można przekazać, dokonując dobrowolnych wpłat na konto: Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego,
Bank DnB NORD Polska S.A. IIIO/Warszawa 92 1370 1037 0000 1701 4446 9300. Tytuł przelewu powinien brzmieć:
„Darowizna na rzecz Stowarzyszenia im. Stanisława Brzozowskiego”.
Informujemy, że nie prowadzimy prenumeraty redakcyjnej.
www.krytykapolityczna.pl
SpiS rzeczyMarSz DUcHÓW rafał z wirek 8 Marsz duchów zdje cia: Marcin Kalin ski
Selekcja i: GraNiceOd redakcji 36 ile selekcji w selekcji?
Wszyscy selekcjonujemy lub pozwalamy się selekcjonować. Czy możliwy jest świat bez selekcji?
Bronisław S widerski 38 pochwała błe duPogadajmy jak Polak z Duńczykiem, czyli obcy w utopii demokratycznej komunikacji
adam Ostolski 41 Sztuka nieodwracania wzroku Jak powstaje nasza bezradność wobec problemu imigracji?
paweł Mos cicki 49 Na granicach widzialnos ci Ludzie-śmieci kontra wszechwidzące maszyny
izabela Wagner 59 Teraz przychodza po romów…Polityka Sarkozy’ego: imigrantom albo ich potomkom odebrać francuskie obywatelstwo za kradzież portfela. Własnych ministrów za milionowe oszustwa, korupcję i nadużycia – nagrodzić
Oleksij radynski 65 Mur berlin ski w kijowieJaki jest szczyt ironii dziejów? Ukraińcy za murem schengeńskim świętujący upadek muru berlińskiego. Za pieniądze państw UE
kaja Malanowska 68 po drugiej stronie oknaWszyscy znajomi Madiny i Amira dawno już wyjechali do Holandii, Francji, Szwecji. Oni zostali w Polsce
kajetan Wróblewski 78 Dla kogo polska? W Polsce pozwolenie na pobyt prędzej dostanie bezrobotny ze Stanów niż profesor z Ukrainy – czyli o naszej (nie)polityce imigracyjnej. Z Kajetanem Wróblewskim, szefem fundacji Proksenos, rozmawia Aleksandra Szyłło
Van pham 82 Wietnamska wie kszos c zdje cia: Katarzyna Górna Jest takie miejsce w tym kraju, gdzie Polacy są mniejszością
joanna Warsza 109 ekspaci z Wietnamu: Stadion, Wólka kosowska, Hanoi
Witajcie w miejscu-hybrydzie
Dorota Szelewa, 113 Mitologia stosowana, Michał polakowski czyli o „kosztach” imigracji do polski
Podobno o liczbach się nie dyskutuje – policzmy więc, kto naprawdę płaci za przebywających w Polsce cudzoziemców
BOUrDieU W alGierii christine Frisinghelli 122 Fotoamator? zdje cia: Pierre Bourdieu O zdjęciach Pierre'a Bourdieu z Christine Frisinghelli rozmawia Joanna Erbel
pOSzUkiWacze zaGiNiONycH kOTÓW Mariusz chyz yn ski 142 poszukiwacze zaginionych kotów
Ściana wschodnia mówi. Co?
Selekcja ii: klaSyMaciej Gdula 150 Niebezpieczne narze dzie zwane pilotem
Jeśli masz niepowtarzalną osobowość, to na pewno wygrasz z innymi. A jeśli już wygrałeś, wyraź to dobitnie, najlepiej za pomocą brylantów
katarzyna lach 154 projekt musze zamknac Shortlista, placement i replacement. O pracy nad projektem „rekrutacja” z Katarzyną Lach, headhunterką, rozmawia Jan Smoleński
Selekcja iii: GaTUNkiTomasz Matkowski 168 list otwarty do ludwika Stommy
Korrida: starcie „bohaterskiego” torreadora z wycieńczonym i poranionym przez człowieka zwierzęciem
katarzyna Biernacka 170 koniec korridy kon cem barbarzyn stwa?W prawie sankcjonującym bezwzględny szowinizm gatunkowy można odkręcać tylko małe śrubki – na przykład zakazując korridy
joanna Warsza 176 ludzkie zoo Pigmej w klatce, latający pingwin i wybieg dla insektów. O przeszłości i przyszłości ogrodów zoologicznych, a także mieszaniu się bytów ludzkich i nie-ludzkich
cieSz Sie BieDaassociation des photographes 182 czy brzydota jest niemoralna? de kanyabayonga tekst: Redakcja KP
iDeeGayatri chakravorty Spivak 196 czy podporzadkowani inni moga przemówic?
Dlaczego monopol na opowiadanie o uciśnionych mają filozofowie Zachodu? Klasyczny tekst indyjskiej filozofki
ewa Majewska 240 Tłumaczac to, co polityczneJak czytać w Polsce kolorowe feministki?
WiTryNaedwin Bendyk 250 pozbawilis my społeczen stwo rozumu
Władza w Polsce boi się podmiotowości i obywateli walczących na ulicach. Woli inscenizować im bitwy pod Grunwaldem. Z Edwinem Bendykiem rozmawia Michał Sutowski
anna Delick 261 plasawica na grobie…czyli dość czarny obraz kondycji europejskich partii lewicowych. Ale nie traćcie ducha
Marcin jagodzin ski 268 Wszystko, co piszemy na Facebooku, jest obciachowe
Posprzątane, z głośników sączy się muzyczka, ochrona nas pilnuje. Przyjemnie i bezpiecznie. Nowa galeria handlowa? Nie, Facebook. Z Marcinem Jagodzińskim rozmawia Jaś Kapela
z yWa WalUTa – pOleMikapierre Bal-Blanc 276 z ywa waluta
Rzekome niepowodzenia mojego projektu to oznaki kryzysu samej instytucji teatralnej, której hierarchiczną strukturę reprezentuje Dorota Sajewska – pisze Pierre Bal-Blanc
Dorota Sajewska 281 królik to ja!Pierre Bal-Blanc polemizuje z własnymi uprzedzeniami na temat współczesnego teatru – odpowiada Dorota Sajewska
ana janevski 293 perwersja jako norma. Współczesna sztuka przy pracy
Krytyka teatru z perspektywy muzeum na pewno nie była głównym celem projektu Pierre’a Bal-Blanca – twierdzi Ana Janevski
claire Bishop 295 Delegowany performance. O outsourcingu rzeczywistos ci
A Claire Bishop opisuje historię, krytyczny potencjał i ograniczenia delegowanego performance'u, o który spierają się Bal-Blanc, Janevski i Sajewska
kryTyczNieMichał Sutowski 308 inz ynieria i opór
Dekomunizacja albo neoliberalne pranie mózgu, czyli konieczność dziejowa po polsku
andrzej Walicki 316 Od utopii do utopii. pisma polityczne jacka kuronia
Od demokracji producentów do ładu porozumień zbiorowych. Ideowe ścieżki klasyka myśli lewicowej oglądane z lewicowo-liberalnej perspektywy
klaus Staeck 337 Otwórzcie oczy!
piaTek TŁUMaczy 356 rafała ziemkiewicza
ŽiŽek pyTa 360 joanna kos-krauze odpowiada
DzieNNik cezareGO 366 MicHalSkieGO
NaSi aUTOrzy 380
36
redakcja kp
ile selekcji w selekcji?
Nawiasem mówiąc, samo badanie mogło zajmować (mniej więcej) ze dwie, trzy sekundy. […] Mnie, widziałem, lekarz obejrzał dokładniej, badawczym, uważnym spojrze-niem. Wyprostowałem się, żeby mu pokazać moją klatkę piersiową, i jeszcze, pamiętam, uśmiechnąłem się lekko […] cichym, a jednak bardzo wyraźnym, zdradzającym wykształ-conego człowieka głosem zapytał: – Wie viel Jahre alt bist du? – ale tak jakby mimocho-dem. Powiedziałem mu: – Sechzehn. – Skinął lekko głową, ale w taki sposób, jakby czekał na właściwą odpowiedź, a nie naprawdę, przynajmniej wtedy takie odniosłem wraże-nie. […] Potem, popychając ręką moją twarz, drugą zaś wskazując kierunek, odesłał mnie na drugą stronę jezdni, do przydatnych. Chłopaki czekali już triumfalnie, śmiejąc się z radości. I na widok ich promiennych twarzy chyba pojąłem, co nas tak naprawdę dzieli od tych z przeciwka: jeśli się nie myliłem, był to sukces.
Imre Kertész, Los utracony
Niewiele łączy, jak się zdaje, proce-durę Selekcji opisaną w powieści Kertésza z codziennym doświadczeniem przecięt-nego mieszkańca Zachodu. Kiedy wysy-łamy CV, szukając pracy bądź starając się o stypendium, kiedy piszemy egzamin maturalny, kiedy wkręcamy się w ogląda-nie programu telewizyjnego w rodzaju Top Model, kiedy udaje nam się (lub nie udaje) wejść do modnego klubu, kiedy przeglądamy ogłoszenia towarzyskie lub wybieramy opiekunkę dla dziecka itp. itd. – uczestniczymy w procesie selekcji. Selekcjo-nujemy lub pozwalamy się selekcjonować.
Normalna rzecz. Raz się komuś udaje, a raz nie, zawsze przecież można spróbować ponownie. Selekcja – taka, z jaką się naj-częściej na co dzień spotykamy – wydaje się tylko narzędziem. Tak naprawdę chodzi przecież o dobrą zabawę, merytokrację czy możliwie najlepsze dopasowanie oczeki-wań pracodawcy i pracownika. Selekcja to tylko środek do celu, prawda?
Niestety – nie do końca. I właśnie te obszary, w których selekcja nie jest tylko niewinnym narzędziem, najwięcej mówią nam o regułach, jakimi rządzi się współ-czesny świat.
Po pierwsze, dla wielu ludzi pierwsze spotkanie z selekcją jest jednocześnie ostatnim. Człowiek, który utonie w Morzu Śródziemnym wskutek dążeń Europy do „uszczelnienia” granic, nie będzie miał dru-giej szansy. Człowiek, któremu w jednym kraju strefy Schengen odmówi się azylu, nie będzie miał prawa ubiegać się ponow-nie o status uchodźcy. Rom deportowany „dobrowolnie” z Francji na podstawie swojej tożsamości „rasowej” musi się zobowiązać, że nie będzie próbował powrotu. Człowiek poddany torturom z powodu podejrzenia o terroryzm nigdy już nie będzie się czuł nietorturowalny. W takich przypadkach selekcja nie jest po prostu narzędziem; celem selekcji jest selekcja. Taka, która raz i na zawsze podzieli ludzi na „zbawionych” i „potępionych”.
Po drugie, również ta codzienna, racjo-nalna selekcja, której się poddajemy, choćby pisząc CV, nie jest na ogół „tylko” narzędziem. Niesie ze sobą określone ideo-logiczne przesłanie. Uczy nas wierzyć, że
37
każdy jest kowalem swego losu. Uspra-wiedliwia w naszych oczach nasz sukces, jakbyśmy zawdzięczali go tylko sobie. Nie pozwala szukać systemowych uwarunko-wań naszych ewentualnych niepowodzeń. Tym samym może również podmywać społeczną solidarność. Skoro nasze własne niepowodzenia wydają się wyłącznie naszą winą, to o ileż bardziej dotyczy to niepo-wodzeń innych ludzi…
Po trzecie, selekcja nie jest dziś tylko jednym z wielu narzędzi konstruowania ładu społecznego. Staje się narzędziem domyślnym, obowiązkowym, wszechobec-nym. W ten sposób buduje świat, w którym trzeba bardzo szybko biec, żeby chociaż stać w miejscu. Przyczynia się do rosnącej presji systemu na ludzkie życie i środowi-sko naturalne. W coraz większym stopniu
prawdą jest, że to nie my używamy selekcji, to ona panuje nad naszym życiem.
Czy lepszy byłby więc świat bez selek-cji? A może taki, w którym selekcja byłaby stosowana jedynie w wąskim zakresie, jako racjonalny środek do osiągania pewnych spo-łecznie uzgodnionych celów – i nic ponadto? Ale czy świat bez selekcji byłby możliwy? Albo pożądany? I czy selekcja może w ogóle być po prostu neutralnym narzędziem? Takie pytania poniekąd same się narzucają i oczywiście warto się nad nimi zastanawiać. Ale z drugiej strony nie powinny nam one przesłaniać zadania, jakim jest przyjrzenie się konkretnym mechanizmom selekcji we współczesnym świecie. Badając je i – tam gdzie to możliwe i pożądane – demontując, możemy bowiem znacząco poszerzyć zakres ludzkiej wolności.
88
89
90
91
337
Otwórzcie oczy!
W listopadzie 2010 roku uczennice i uczniowie 11 klasy gimnazjum im. Rungego w Wolgast we wschodnich Niemczech wzięli udział
w warsztatach artystycznych z Klausem Staeckiem, klasykiem niemiec-kiego plakatu politycznego. Staeck od lat 60. związany jest z niemiecką socjaldemokracją, projektował plakaty dla SPD. Na warsztatach uczył dzieci przede wszystkim politycznego myślenia i oporu. Powstałe na zajęciach plakaty zaprezentowano na szkolnej wystawie zatytułowanej Otwórzcie oczy!. Uczestnicy warsztatów przekonali następnie właścicieli sklepów i przedstawicieli miejskich instytucji do rozwieszenia plakatów samego Staecka. Można je było obejrzeć m.in. w bibliotece miejskiej, ratu-szu, szpitalu, hali sportowej, szkole muzycznej, stowarzyszeniu modela-rzy, sklepie płytowym, salonie tatuażu, butiku, u fryzjera, w warzywniaku, sklepie zoologicznym, u optyka i w drogerii. Całe przedsięwzięcie było częścią działań berlińskiej Akademie der Künste, która zajmuje się rewi-talizacją wymarłych kulturowo miejsc.
Klaus Staeck, Nikt nie jest doskonały, 1981
Klaus Staeck, Obiekt wynajęty należy traktować ostrożnie i zwrócić w dobrym stanie, 1983
Klaus Staeck, Wyobraź sobie, że musisz uciekać. I wszędzie widzisz: «Cudzoziemcy won!», 1986
Klaus Staeck, Aby za 10 tysięcy lat nasze wnuki o nas pamiętały, 1995
Klaus Staeck, Naród mający takich bokserów, piłkarzy, tenisistów i kierowców wyścigowych może spokojnie zrezygnować z uniwersytetów, 1997
Pierre Bal-Blancfrancuski kurator
Edwin Bendykpublicysta tygodnika „Polityka”
Katarzyna Biernackaprezeska Stowarzyszenia Empatia
Claire Bishopbrytyjska historyczka sztuki i krytyczka, zajmuje się sztuką współczesną
Pierre Bourdieusocjolog francuski, z zamiłowania fotograf
Mariusz Chyżyńskipisarz
Anna Delickpublicystka, ekonomistka, mieszka w Szwecji
Joanna Erbelsocjolożka miasta, członkini zespołu „Krytyki Politycznej”
Christine Frisinghelliredaktor naczelna „Camera Austria International”
Maciej Gdulasocjolog, członek zespołu „Krytyki Politycznej”
Katarzyna Górnaartystka wizualna, członkini zespołu „Krytyki Politycznej”
Marcin Jagodzińskitwórca i konsultant projektów internetowych, bloger, gdy jest ciepło i słonecznie, robi zdjęcia samolotom
Ana Janevskikuratorka, pracuje w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Jaś Kapelapisarz i publicysta, członek zespołu „Krytyki Politycznej”
Marcin Kalińskifotograf
Joanna Kos-Krauzereżyserka i scenarzystka
Katarzyna Lachheadhunterka
Ewa Majewskafilozofka, działaczka
Kaja Malanowskapisarka
Tomasz Matkowskipisarz
382
Cezary Michalskipublicysta, pisarz
Paweł Mościckifilozof, tłumacz, doktorant w SNS PAN
Adam Ostolskisocjolog, członek zespołu „Krytyki Politycznej”
Van Phamsocjolożka, pracuje w Wólce Kosowskiej, członkini Centrum Studiów Polska –Azja, CSPA
Tomasz Piątekpisarz, felietonista
Michał Polakowskidoktorant w Maastricht Graduate School of Governance, Universiteit Maastricht, Holandia
Oleksij Radynskikulturoznawca, współzałożyciel Klubu Krytyki Politycznej w Kijowie
Dorota Sajewskadramaturg w Teatrze Dramatycznym w Warszawie
Jan Smoleńskiczłonek redakcji „Krytyki Politycznej”
Gayatri Chakravorty Spivakfilozofka
Klaus Staeckklasyk niemieckiego plakatu politycznego
Michał Sutowskipolitolog i publicysta
Dorota Szelewapracuje w Bremen International Graduate School of Social Sciences, specjalistka od polityki społecznej
Aleksandra Szyłłodziennikarka, mama dwójki dzieci
Bronisław Świderskipisarz, znawca i tłumacz Kierkegaarda
Izabela Wagnersocjolożka, IS UW
Andrzej Walickihistoryk idei
Joanna Warszaautorka i kuratorka akcji na pograniczu życia codziennego, performatyki i sztuki
Kajetan Wróblewskiszef fundacji Proksenos
Rafał Żwirekekssocjolog, eksbuddysta, eksrobotnik budowlany, eksoperator filmowy, wciąż w grupie wykluczonych
383