Kratka informacijaenika_u...Kratka informacija: Broj učenika u odjeljenjima osnovnih i srednjih škola i broj djece u vaspitnim grupama Podgorica, oktobar 2018. godine . ... učenika

Skupština Crne Gore Parlamentarni institut

Istraživački centar

Kratka informacija:

Broj učenika u odjeljenjima osnovnih i srednjih škola i broj djece u vaspitnim grupama

Podgorica, oktobar 2018. godine

Kratka informacija Istraživački centar Skupštine Crne Gore

2

Broj: 12/2018

Klas. br: 00-52/18-

Datum: oktobar 2018. godine

Pripremila: Milena Vujović, saradnik u Istraživačkom centru

*Stavovi izrečeni u tekstu ne predstavljaju zvaničan stav Skupštine Crne Gore. **Svi pојmоvi upоtrijеblјеni u istraživačkom radu u muškоm grаmаtičkоm rоdu оbuhvаtајu muški i žеnski rоd licа nа kоја sе оdnоsе.


3

SADRŽAJ

UVOD ..................................................................................................................................................... 4

1. BROJ DJECE U PREDŠKOLSKIM USTANOVAMA U EVROPSKIM ZEMLJAMA .......... 5

2. BROJ UČENIKA U ODJELJENJIMA OSNOVNIH I SREDNJIH ŠKOLA ............................. 6

3. ODNOS IZMEĐU BROJA UČENIKA I BROJA NASTAVNIKA (STUDENT-TEACHER

RATIO) ................................................................................................................................................... 9

IZVORI INFORMACIJA ................................................................................................................... 14


4

UVOD

Politika smanjenja broja učenika u odjeljenjima već nekoliko decenija nalazi se u središtu obrazovnih istraživanja i političkih debata, dok ukupan broj učenika u odjeljenju kao i odnos između broja učenika i broja nastavnika predstavljaju aspekte obrazovanja o kojima se najčešće i najviše raspravlja. Odjeljenja sa manjim brojem učenika najčešće se smatraju najpovoljnijim za učenike zato što pružaju mogućnost nastavnicima da se više usredsrede na individualne potrebe učenika a manje vremena, predviđenog za održavanje nastave, utroše na uspostavljanje reda u učionici. Utvrđeno je da uticaj veličine odjeljenja na obrazovna dostignuća varira u zavisnosti od obrazovnog sistema, razreda, pola kao i socioekonomske pozadine učenika. Dok neke empirijske studije pokazuju pozitivan efekat manjeg broja učenika u odjeljenju na kratkoročne i dugoročne rezultate, dio literature ne prepoznaje značajan benefit od smanjenja veličine odjeljenja.1

Takođe, smatra se da smanjenje broja učenika u odjeljenjima u ranijem uzrastu predstavlja jednu od obrazovnih strategija koja dovodi do boljih rezultata učenika i smanjuje jaz u pogledu postignuća među etničkim i rasnim grupama.2 Nekoliko studija pokazalo je da manji broj učenika u odjeljenjima za posljedicu ima bolje postignuće učenika te veće zadovoljstvo učenika, nastavnika i roditelja. Iako su studije sadržale određene nedostatke i proizvele veliki broj pitanja, većina eksperata vidi vezu između veličine odjeljenja i postignuća učenika. Učenje u manjim odjeljenjima u ranijem uzrastu stvara veću prednost za učenike, naročito veća postignuća u oblastima čitanja i matematike. Benefiti učenja u manjim odjeljenjima u ranijem uzrastu ostaju prisutni i kasnije kada učenici postanu dio većih odjeljenja u starijem uzrastu.3 Međutim, pored velikog broja podataka o tome da manji broj učenika u odjeljenjima ima pozitivan efekat u ranijem uzrastu, postoji takođe veliki broj studija koje povezuju manji broj učenika u odjeljenjima u starijem uzrastu sa većim postignućem učenika i manjim brojem prekida studija i disciplinskih prekršaja.4

Nastava u malim grupama definiše se kao jedan nastavnik ili profesionalni vaspitač koji radi sa grupom od dva do pet učenika. Ovakav sistem omogućava nastavniku da se koncentriše isključivo na mali broj učenika, najčešće u posebnoj učionici ili drugom radnom prostoru. Intenzivna nastava u malim grupama najčešće se obezbjeđuje učenicima sa manjim nivoom postignuća ili učenicima koji zaostaju u nastavi, a može se koristiti i kao opšta strategija kako bi se osigurao efikasan napredak ili u cilju držanja nastave o kompleksnijim temama.5

U ovom radu, Istraživački centar je, shodno dostupnim podacima i zadatom vremenskom roku a u skladu sa primljenim zahtjevom, predstavio statističke podatke u vezi sa maksimalnim brojem djece u vaspitnoj grupi i maksimalnim brojem djece po članu vaspitnog osoblja u predškolskim ustanovama u evropskim zemljama i zemljama regiona kao i podatke u vezi sa prosječnim brojem učenika te odnosom između broja učenika i broja nastavnika/profesora u odjeljenjima osnovnih i srednjih škola u evropskim zemljama na osnovu studije Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (Organization for Economic Co-operation and Development – OECD).

Sa ciljem da obezbijedi što kompletniji pregled, Istraživački centar nastojao je da prikupi podatke iz relevantnih izvora informacija, uključujući internet stranice Evropske komisije, Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj, publikacije i studije na datu temu kao i sa drugih zvaničnih internet prezentacija, te da sakupljene informacije obradi, sistematizuje i prezentuje na što pregledniji način.

1 Does Class Size Matter for School Tracking Outcomes after Elementary School? Quasi-Experimental Evidence Using Administrative Panel Data from Germany, IZA, Institute of Labour Economics, December 2017, http://ftp.iza.org/dp11208.pdf; OECD (2018), Education at a Glance 2018: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/eag-2018-en.pdf?expires=1538468996&id=id&accname=guest&checksum=A2D9E0A96EFE7AD20DFB1EC23E1C5003 2 The Benefits of Smaller Classes, Leonie Haimson, Executive Director, Class Size Matters, June 2010, https://www.classsizematters.org/wp-content/uploads/2011/04/benefits-of-CSR-6-10.pdf 3 J. Biddle, Bruce & Berliner, David. (2002). Small Class Size and Its Effects. Educational Leadership, https://www.researchgate.net/publication/234608484_Small_Class_Size_and_Its_Effects 4 The importance of class size in the middle and upper grades, Class Size Matters, https://www.classsizematters.org/wp-content/uploads/2011/04/fact-sheet-on-upper-grades.pdf 5 Small group tuition, Education Endowment Foundation, Teaching & Learning Toolkit 29th August, 2018, https://educationendowmentfoundation.org.uk/pdf/generate/?u=https://educationendowmentfoundation.org.uk/pdf/toolkit/?id=154&t=Teaching%20and%20Learning%20Toolkit&e=154&s

http://ftp.iza.org/dp11208.pdf

https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/eag-2018-en.pdf?expires=1538468996&id=id&accname=guest&checksum=A2D9E0A96EFE7AD20DFB1EC23E1C5003


https://www.classsizematters.org/wp-content/uploads/2011/04/benefits-of-CSR-6-10.pdf

https://www.researchgate.net/publication/234608484_Small_Class_Size_and_Its_Effects

https://www.classsizematters.org/wp-content/uploads/2011/04/fact-sheet-on-upper-grades.pdf


https://educationendowmentfoundation.org.uk/pdf/generate/?u=https://educationendowmentfoundation.org.uk/pdf/toolkit/?id=154&t=Teaching%20and%20Learning%20Toolkit&e=154&s



5

1. BROJ DJECE U PREDŠKOLSKIM USTANOVAMA U EVROPSKIM ZEMLJAMA

U tabeli u nastavku rada predstavljeni su podaci u vezi sa maksimalnim brojem djece u vaspitnoj grupi i maksimalnim brojem djece, uzrasta od 0 do 5 godina, po članu vaspitnog osoblja u predškolskim ustanovama u evropskim zemljama za period 2014-2015.

Tabela 1.1: Maksimalan broj djece u vaspitnoj grupi i maksimalan broj djece po članu vaspitnog osoblja u predškolskim ustanovama u evropskim zemljama za period 2014-2015

Država

Maksimalan broj djece u vaspitnoj grupi Maksimalan broj djece po članu vaspitnog osoblja

Uzrast >1 g. 1 g. 2 g. 3 g. 4 g.

5 g.

>1 g. 1 g. 2 g. 3 g. 4 g. 5 g.

Austrija 10 15 15 25 25 25 5 7,5 7,5 12,5 12,5 12,5 BiH 15 15 15 15 28 28 15 15 15 15 28 28

Bugarska6 8 16 16 22 22 22 - - - - - - Češka7 - - 24 24 24 24 - - - - - -

Estonija - 14 14 20 20 20 - 7 7 10 10 10 Finska - - - - - - 4 4 4 7 7 7 Grčka 12 12 12 25 25 25 4 4 4 12,5 12,5 12,5

Holandija8 12 16 16 16 - - 4 5 6 8 - - Hrvatska - 8 12 14 18 23 - - - - - -

Irska - - - - - - 3 5 5 11 11 11 Island Italija - - - 26 26 26 - - - - - - Kipar - - - 25 25 25 6 6 16 25 25 25

Litvanija 6 10 15 20 20 20 3 10 15 20 20 20 Luksemburg 12 12 15 15 15 15 6 6 8 8 11 11

Mađarska 12 12 14 25 25 25 6 6 7 - - - Makedonija 6-8 8-10 12-15 15-18 18-20 20-25 3-4 4-5 6-8 7-9 9-10 -

Malta - - - 15 20 - 3 5 6 15 20 - Norveška - - - - - - 9 9 9 18 18 18

Njemačka9 10 10 10 25 25 25 5 5 5 14 14 14 Poljska - - - 25 25 25 5 8 8 - - -

Portugal 10 14 18 25 25 25 5 7 9 7,5 12,5 12,5 Rumunija 7 7 15 20 20 20 4 5 6 17 17 17 Slovačka - - 10 20 21 22 - - 10 20 21 22

Slovenija10 12 12 12 17 22 22 6 6 6 8,5 11 11 Srbija 7 12 16 20 24 26 - - - - - -

Španija11 8 14 20 25 25 25 - - - - - - UK (Engleska) - - - - 30 - 3 3 4 13 13 - UK (Sjeverna

Irska) 26 26 26 26 - - 3 3 4 8 - -

UK (Škotska) - - - - - - 3 3 5 8 8 - UK (Vels) 12 12 12 26 30 - 3 3 4 8 8 -

- Informacije nijesu dostupne Izvor: European Commission/EACEA/Eurydice, 2015. Early Childhood Education and Care Systems in Europe. National Information Sheets – 2014/15. Eurydice Facts and Figures. Luxembourg: Publications Office of the European Union, https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/9bea1249-8cf6-11e5-b8b7-01aa75ed71a1/language-en (3.10.2018)

6 Finansijske institucije mogu povećati broj djece u grupi do 10% u odnosu na navedeni broj. U skladu sa podacima Nacionalnog instituta za statistiku u periodu između 2014-2015. godine prosječan broj djece u grupi iznosio je 24. 7 Dozvoljeno je povećanje broja djece u grupi najviše do 28. 8 Podaci za uzrast od četiri i pet godina nijesu dostupni zato što već u tom uzrastu, od 4. do 6. godine, djeca pohađaju predškolski program u osnovnim školama. Osnovno obrazovanje u Holandiji počinje od 6. godine, obavezno je od 5. godine ali u najvećem broju slučajeva djeca počinju u školu kada navrše četiri godine. 9 Predstavljeni su podaci za saveznu državu na jugozapadu Njemačke Rajna-Palatinat (Rhineland-Palatinate) koji se mogu smatrati prosjekom na nivou države. 10 U zavisnosti od okolnosti opštine mogu povećati maksimalan broj djece po grupi za dva. U periodu između 2014-2015. godine 99,8% grupa imalo je dodatno dvoje djece. 11 Kako veličina grupe za djecu mlađu od tri godine nije regulisana na centralnom nivou, podaci se odnose na propise autonomnih zajednica u Španiji.

https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/9bea1249-8cf6-11e5-b8b7-01aa75ed71a1/language-en



6

2. BROJ UČENIKA U ODJELJENJIMA OSNOVNIH I SREDNJIH ŠKOLA

Ukoliko se posmatraju dostupni podaci za 2016. godinu u vezi sa prosječnim brojem učenika u odjeljenjima osnovnih škola za prvi nivo osnovnog obrazovanja prema Međunarodnoj standardnoj klasifikaciji obrazovanja (ISCED 2011)12, evidentno je da odjeljenje u analiziranim državama u 2016. godini prosjeku ima 20 učenika dok u svim analiziranim državama odjeljenje broji manje od 26 učenika.

Kada je u pitanju drugi nivo osnovnog obrazovanja, odjeljenje u analiziranim državama u 2016. godini u prosjeku ima 21 učenika. Među svim zemljama za koje postoje dostupni podaci za dolje navedeni period, taj broj se kreće od manje od 20 učenika po odjeljenju u Estoniji, Finskoj, Letoniji, Litvaniji, Slovačkoj i UK do 25 ili više učenika u Francuskoj i Španiji.

U većini zemalja broj učenika se npr. u 2016. godini povećava u drugom nivou osnovnog obrazovanja, dok, s druge strane, u Letoniji taj broj opada.

Kada je riječ o prosječnom broju učenika među analiziranim zemljama za period 2005-2016, primjećuje se trend opadanja kako za prvi tako i za drugi nivo osnovnog obrazovanja. U Estoniji, na primjer, prosječan broj učenika u drugom nivou obrazovanja smanjio se za 20% tokom poslednje decenije, dok se u Danskoj povećao za 9%, što predstavlja najveće povećanje među analiziranim državama. 13

U nastavku rada predstavljene su tabele sa podacima u vezi sa prosječnim brojem učenika u odjeljenjima osnovnih škola za prvi i drugi nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period 2005, 2010-2016 kao i tabela sa podacima u vezi sa prosječnim brojem učenika u odjeljenjima srednjih škola za treći nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u nekoliko evropskih zemalja za 2013. godinu

Tabela 2.1: Prosječan broj učenika u odjeljenjima osnovnih škola za prvi nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period 2005, 2010-2016

Sektor Sve javne i privatne obrazovne institucije Nivo obrazovanja Osnovno obrazovanje, ISCED 2011 nivo 1

Država Godina 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Austrija 20,1 18,4 18,2 18,3 18,3 18,3 18,3 18,3 Češka 20,5 19,9 19,9 19,8 20,4 20,6 20,8 21

Danska 19,5 19,3 20,4 20,6 - - - 21,5 Estonija 19,7 17,9 17,4 17 16,9 16,8 18,6 18,9 Finska - 19,4 19,4 19,4 19 19 19 19,6

Francuska - 22,7 22,7 22,7 22,9 22,9 23 23,1 Grčka 19,7 17,1 17,1 17,3 17,2 17,3 17,4 17,3

Holandija - - - - 23 23,3 - - Irska 24,3 - - 24,2 - - - -

Island 18,4 18 18,3 18,8 18,5 18,7 18,6 18,6 Italija 18,3 18,8 18,9 19,2 19,3 19,7 19,2 19,2

Letonija - - - 15,7 15,7 15,6 15,8 16,1 Litvanija 14,8 15,4 15,3 15,2 - 15,7 16 16,2

Luksemburg 15,8 15,6 15,7 15,7 15,3 15,8 15,7 - Mađarska 20 20,8 20,9 20,9 21 21,2 21,3 21,2 Njemačka 22 21,5 21,2 21 20,8 20,7 20,7 20,8

Poljska 20,1 18,6 18,3 18,4 18,5 18,5 18,5 18,7 Portugal 18,5 20,1 20,8 20,8 21 21,2 21,2 21,2 Slovačka 19,8 17,8 17,5 17,3 17,6 17,9 17,9 18 Slovenija 18,2 18,4 18,5 18,7 19 19,1 19,5 19,6

12 U skladu sa Međunarodnom standardnom klasifikacijom obrazovanja (International Standard Classification of Education - ISCED) od 2011. godine prvi nivo (primary) obuhvata osnovno obrazovanje od prvog do petog razreda, drugi nivo (lower secondary) obuhvata osnovno obrazovanje od šestog do devetog razreda dok treći nivo (upper secondary) obuhvata srednje obrazovanje nezavisno od dužine trajanja. ZAVOD ZA STATISTIKU, METODOLOŠKO UPUTSTVO - NACIONALNA KLASIFIKACIJA OBRAZOVANJA, https://www.monstat.org/userfiles/file/klasifikacije/metodlologija%20ISCED.pdf 13 OECD (2018), Education at a Glance 2018: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/eag-2018-en.pdf?expires=1538468996&id=id&accname=guest&checksum=A2D9E0A96EFE7AD20DFB1EC23E1C5003

https://www.monstat.org/userfiles/file/klasifikacije/metodlologija%20ISCED.pdf




7


Španija 20,8 21,2 21,3 21,4 21,6 21,7 21,9 21,9 Švedska - - - - - 18,2 18,8 19

Ujedinjeno Kraljevstvo

24,2 24,4 24,8 25,1 25,4 25,3 26 25,9

- Informacije nijesu dostupne Izvor: Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD.Stat https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EDU_CLASS# (25.9.2018)

Grafički prikaz prosječnog broja učenika u odjeljenjima osnovnih škola za Nivo 1, 2016. godina

Tabela 2.2: Prosječan broj učenika u odjeljenjima osnovnih škola za drugi nivo Međunarodne standardne

klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period 2005, 2010-2016


Država Godina 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Austrija 24,2 22 21,3 21,1 21 21 20,9 21 Češka 23,4 21,4 21,3 21,3 21,5 21,5 21,6 21,7

Danska 19,7 20 20,8 21,1 - - - 21,5 Estonija 22,8 18,5 16,7 15,7 15,1 14,9 18,1 18,3 Finska - 20,3 20,3 20,3 19,7 19,7 19,7 19,7

Francuska 23,7 24,5 24,7 25,1 25,3 25,3 25,3 25,1 Grčka 24,5 22,1 21,7 21,9 22 21,4 20,7 20,4

Holandija - - - - - - - - Irska 19,7 - - - - - - -

Island 19,7 19,8 19,9 20 19,8 19,9 20,4 20 Italija 20,9 21,3 21,6 21,7 21,6 21,4 21,2 21,1

Letonija - - - 14,9 14,4 14,8 15 15,2 Litvanija 22,1 20,4 20,2 19,8 - 19,4 19,2 18,2

Luksemburg 19,5 19,4 19,7 19,3 18,7 18,6 18,8 - Mađarska 21,4 21,4 21,1 21,2 20,9 20,9 20,7 20,7 Njemačka 24,7 24,7 24,6 24,5 24,3 24,1 24,1 24

Poljska 24,1 22,9 22,5 22,4 22,4 22,3 22,1 22 Portugal 22,6 22,1 22,8 22,5 22,5 22,7 22,6 22,3 Slovačka 23 20,5 20,3 19,6 19,4 19,3 19,2 19,1 Slovenija 20,6 19,6 19,2 19,6 19,8 19,9 20,1 20 Španija 24,7 24,3 24,3 24,5 25,4 25,4 25,6 25,6 Švedska - - - - - 20,4 20,9 21


22,1 19,4 19,5 19,3 19,5 19,1 19 19,6

- Informacije nijesu dostupne Izvor: Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD.Stat https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EDU_CLASS# (25.9.2018)

16.1 16.2 17.3 18 18.3 18.6 18.7 18.9 19 19.2 19.6 19.6 20.8 21 21.2 21.2 21.5 21.9 23.125.9

Nivo 1, 2016

https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EDU_CLASS



8

Grafički prikaz prosječnog broja učenika u odjeljenjima osnovnih škola za Nivo 2, 2016. godina

Grafički prikaz prosječnog broja učenika u odjeljenjima osnovnih škola za Nivo 1 i 2, 2016. godina

Tabela 2.3: Prosječan broj učenika u odjeljenjima srednjih škola za treći nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u nekoliko evropskih zemalja za 2013. godinu

Država

Srednje obrazovanje, ISCED 2011 nivo 3

Danska 23,5 Finska 20,0 Island 22,6 Italija 21,9

Norveška 19,4 Poljska 23,1

Izvor: OECD (2014), TALIS 2013 Results: An International Perspective on Teaching and Learning, TALIS, OECD Publishing, https://read.oecd-ilibrary.org/education/talis-2013-results_9789264196261-en#page288 (15.10.2018)

15.2

18.2 18.3 19.1 19.6 19.7 20 20 20.4 20.7 21 21 21.1 21.5 21.7 22 22.324

25.1 25.6

Nivo 2, 2016

18.3

21 21.5

18.9 19.6

23.1

17.318.6 19.2

16.1 16.2

21.2 20.818.7

21.2

1819.6

21.9

19

25.9

19.621.5 22.3

2021

25.1

18.319.7

20.7

15.2

18.2

21.7 21.120

22

19.121

24

20.4

25.6

Nivo 1, 2

Nivo 1 Nivo 2

https://read.oecd-ilibrary.org/education/talis-2013-results_9789264196261-en#page288


9

3. ODNOS IZMEĐU BROJA UČENIKA I BROJA NASTAVNIKA (STUDENT-TEACHER RATIO)

Odnos između broja učenika i nastavnog osoblja upoređuje broj učenika i nastavnika na datom nivou obrazovanja i u sličnim vrstama institucija. Međutim, ovaj odnos ne uzima u obzir dužinu predavanja u odnosu na dužinu radnog dana nastavnika, odnosno vrijeme koje nastavnik provede u držanju nastave. Stoga, podaci u vezi sa odnosom između broja učenika i nastavnika ne mogu se tumačiti u smislu veličine odjeljenja odnosno broja učenika u odjeljenju.

Istraživanja pokazuju da kvalifikovani eksperti podstiču obogaćenu, stimulativnu sredinu i visokokvalitetnu pedagogiju te da kvalitetnija interakcija između vaspitnog osoblja i djece dovode do boljeg ishoda učenja. U tom kontekstu, manji broj djece u odnosu na broj vaspitnog osoblja smatra se izuzetno značajnim u svim vidovima obrazovanja u ranom uzrastu. Odnos između broja djece i broja vaspitnog osoblja predstavlja važan pokazatelj resursa namijenjenih sektoru obrazovanja. Mjerila poput odnosa između broja djece i vaspitnog osoblja te veličina vaspitne grupe najčešće su korišćena u cilju unapređenja kvaliteta obrazovanja i vaspitanja u ranom uzrastu.14

Stoga, kada je u pitanju predškolsko obrazovanje prosjek za 2016. godinu u analiziranim državama za koje postoje dostupni podaci je jedan član vaspitnog osoblja na 11 djece. Interesantna činjenica je da se broj djece po članu vaspitnog osoblja smanjio u periodu između 2013. i 2016. godine u osam od ukupno 22 analizirane zemlje.15

U nastavku rada predstavljena je tabela koja sadrži podatke u vezi sa odnosom između broja djece i vaspitnog osoblja za nulti nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja16 u evropskim zemljama za period 2013-2016.

Tabela 3.1: Odnos između broja djece i vaspitnog osoblja za nulti nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period 2013-2016

Sektor Sve javne i privatne obrazovne institucije Nivo obrazovanja Predškolsko obrazovanje, ISCED 2011 nivo 0

Država Godina 2013 2014 2015 2016

Austrija 13 13 13 12 Belgija - 15 - - Češka 14 14 13 13

Danska - 10 - - Estonija 9 9 9 8

Francuska 22 22 - 22 Holandija 16 16 16 17

Island 5 - 4 4 Italija 14 - 13 13

Letonija 14 11 10 10 Litvanija 10 10 11 10

Luksemburg 11 11 11 11 Mađarska - - 12 12 Norveška 11 11 13 12

14 OECD (2018), Education at a Glance 2018: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/eag-2018-en.pdf?expires=1538468996&id=id&accname=guest&checksum=A2D9E0A96EFE7AD20DFB1EC23E1C5003 15 Ibid 16 U skladu sa Međunarodnom standardnom klasifikacijom obrazovanja (International Standard Classification of Education - ISCED) od 2011. godine nulti nivo obuhvata predškolsko obrazovanje odnosno obrazovanje djece uzrasta od jedne do šest godina. Nulti nivo - ISCED 0 obuhvata dva podnivoa i to ISCED 01 koji obuhvata djecu uzrasta od jedne do tri godine i ISCED 02 koji obuhvata djecu uzrasta od tri godine do početka osnovnog obrazovanja. ZAVOD ZA STATISTIKU, METODOLOŠKO UPUTSTVO - NACIONALNA KLASIFIKACIJA OBRAZOVANJA, https://www.monstat.org/userfiles/file/klasifikacije/metodlologija%20ISCED.pdf





10

Sektor Sve javne i privatne obrazovne institucije Nivo obrazovanja Predškolsko obrazovanje, ISCED 2011 nivo 0

Njemačka 8 8 8 8 Poljska 16 16 15 14

Portugal 17 - - - Slovačka 13 13 12 12 Slovenija 8 8 8 8 Španija 12 13 13 13 Švedska 6 6 6 6


- 18 - -

- Informacije nijesu dostupne Izvor: Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD.Stat https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EAG_PERS_RATIO# (8.10.2018)

S druge strane, kada je u pitanju prvi nivo osnovnog obrazovanja, prosjek među anliziranim zemljama za 2016. godinu je 14 učenika na jednog nastavnika. Odnos između broja učenika i nastavnika kreće se od 1:10 u Noveškoj do 1:19 u Češkoj i Francuskoj.

Odnos između broja učenika i nastavnika varira još više kada je u pitanju drugi nivo osnovnog obrazovanja, i to od manje od deset učenika na jednog nastavnika u Austriji, Belgiji, Finskoj, Letoniji, Norveškoj i Sloveniji do 15 ili više učenika na jednog nastavnika u Francuskoj, Holandiji, SAD-u i Ujedinjenom Kraljevstvu. Stoga, kada je u pitanju drugi nivo osnovnog obrazovanja prosjek za 2016. godinu među analiziranim zemljama je 11 učenika na jednog nastavnika.

U prosjeku, manji je broj učenika na jednog nastavnika u drugom (11) nego u prvom (14) nivou osnovnog obrazovanja. 17

Veličina odjeljenja (broj učenika u odjeljenju) definiše se kao broj učenika koji prate zajednički smjer nastave, na osnovu najvećeg broja zajedničkih smjerova (najčešće u toku obaveznog obrazovanja), isključujući nastavu u podgrupama. Broj se dobija dijeljenjem broja učenika sa brojem odjeljenja. S druge strane, odnos između broja učenika i nastavnika dobija se dijeljenjem broja učenika sa brojem nastavnika na datom nivou obrazovanja i vrsti institucije.

Stoga, ova dva indikatora mjere različite karakteristike obrazovnog sistema. Odnos između broja učenika i nastavnika pruža informacije o nivou nastavnih resursa dostupnih u državi dok veličina odjeljenja mjeri prosječan broj učenika koji su grupisani zajedno u učionicama.18

U nastavku rada predstavljene su tabele koje sadrže podatke u vezi sa odnosom između broja učenika i nastavnika za prvi i drugi nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period 2013-2016.

17 OECD (2018), Education at a Glance 2018: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/eag-2018-en.pdf?expires=1538468996&id=id&accname=guest&checksum=A2D9E0A96EFE7AD20DFB1EC23E1C5003 18 Ibid

https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EAG_PERS_RATIO





11

Tabela 3.2: Odnos između broja učenika i nastavnika za prvi nivo Međunarodne standardne klasifikacije

obrazovanja u evropskim zemljama za period 2013-2016


Država Godina 2013 2014 2015 2016

Austrija 12 12 12 12 Belgija 13 13 13 13 Češka 19 19 19 19

Danska - 12 - - Estonija 13 13 13 13 Finska 13 13 14 13

Francuska 19 19 - 19 Grčka 9 9 - -

Holandija - 17 17 17 Irska - - - 16

Island 10 - 11 11 Italija 12 12 12 11


Luksemburg 9 9 11 11 Mađarska 11 11 11 11 Norveška 10 10 - 10 Njemačka 16 15 15 15

Poljska 11 11 11 11 Portugal 13 14 14 13 Slovačka 17 17 17 17 Slovenija 16 16 16 14 Španija 14 14 14 14 Švedska 13 13 13 13


21 20 18 17

- Informacije nijesu dostupne Izvor: Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD.Stat https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EAG_PERS_RATIO (8.10.2018)

Grafički prikaz odnosa između broja učenika i nastavnika u odjeljenjima osnovnih škola za Nivo 1, 2016. godina

10 1011 11 11 11 11 11

1213 13 13 13 13

14 1415

17 17 17

19 19

Nivo 1, 2016



12

Tabela 3.3: Odnos između broja učenika i nastavnika za drugi nivo Međunarodne standardne klasifikacije

obrazovanja u zemljama članicama Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) za period 2013-2016


Država Godina 2013 2014 2015 2016



Francuska 15 15 - 15 Grčka 7 8 - -

Holandija - 16 16 16 Island 10 - 10 10 Italija 12 12 12 11


Luksemburg 11 11 11 11 Mađarska 10 11 11 10 Norveška 10 10 - 9 Njemačka 14 13 13 13



18 15 14 15


Grafički prikaz odnosa između broja učenika i nastavnika u odjeljenjima osnovnih škola za Nivo 2, 2016. godina

67

89 9 9 9

10 10 10 10 1011 11

12 12 12 1213

15 1516

Nivo 2, 2016



13

U slučaju trećeg nivoa obrazovanja u skladu sa Međunarodnom standardnom klasifikacijom obrazovanja, odnosno srednjeg obrazovanja, odnos između broja učenika i profesora u 2016. godini kreće se od deset ili manje učenika na jednog profesora u Austriji, Belgiji, Italiji, Letoniji, Litvaniji, Luksemburgu, Norveškoj, Poljskoj i Portugalu do više od 15 učenika na jednog profesora u Finskoj, Holandiji i Ujedinjenom Kraljevstvu. U skladu sa tim, prosjek među analiziranim zemljama za 2016. godinu je 11 učenika na jednog profesora.

U nastavku rada predstavljena je tabela koja sadrži podatke u vezi sa odnosom između broja učenika i profesora za treći nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period između 2013. i 2016. godine.

Tabela 3.4: Odnos između broja učenika i profesora za treći nivo Međunarodne standardne klasifikacije obrazovanja u evropskim zemljama za period 2013-2016

Sektor Sve javne i privatne obrazovne institucije Nivo obrazovanja Srednje obrazovanje, ISCED 2011 nivo 3

Država Godina 2013 2014 2015 2016



Francuska 10 10 - 11 Grčka 8 - - -

Holandija - - 18 18 Irska - - - 14 Italija - 12 12 10


Luksemburg 7 9 11 9 Mađarska 12 12 11 11 Norveška 10 10 10 10 Njemačka 13 13 13 13



19 16 26 16




14

IZVORI INFORMACIJA

Does Class Size Matter for School Tracking Outcomes after Elementary School? Quasi-Experimental

Evidence Using Administrative Panel Data from Germany, IZA, Institute of Labour Economics,

December 2017, http://ftp.iza.org/dp11208.pdf (5.10.2018)

European Commission/EACEA/Eurydice, 2015. Early Childhood Education and Care Systems in

Europe. National Information Sheets – 2014/15. Eurydice Facts and Figures. Luxembourg:

Publications Office of the European Union, https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-

/publication/9bea1249-8cf6-11e5-b8b7-01aa75ed71a1/language-en (3.10.2018)

J. Biddle, Bruce & Berliner, David. (2002). Small Class Size and Its Effects. Educational Leadership,


(5.10.2018)

OECD (2014), TALIS 2013 Results: An International Perspective on Teaching and Learning, TALIS,

OECD Publishing, https://read.oecd-ilibrary.org/education/talis-2013-results_9789264196261-

en#page288 (15.10.2018)

OECD (2018), Education at a Glance 2018: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris,

https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/eag-2018-

en.pdf?expires=1538468996&id=id&accname=guest&checksum=A2D9E0A96EFE7AD20DFB1E

C23E1C5003 (25.9.2018)

Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD.Stat https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EDU_CLASS# (25.9.2018)

Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD.Stat

https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=EAG_PERS_RATIO# (8.10.2018)

Small group tuition, Education Endowment Foundation, Teaching & Learning Toolkit 29th August,

2018,

https://educationendowmentfoundation.org.uk/pdf/generate/?u=https://educationendowmen

tfoundation.org.uk/pdf/toolkit/?id=154&t=Teaching%20and%20Learning%20Toolkit&e=154&

s= (5.10.2018)

The Benefits of Smaller Classes, Leonie Haimson, Executive Director, Class Size Matters, June 2010,


(5.10.2018)

The importance of class size in the middle and upper grades, Class Size Matters,

https://www.classsizematters.org/wp-content/uploads/2011/04/fact-sheet-on-upper-

grades.pdf (5.10.2018)

ZAVOD ZA STATISTIKU, METODOLOŠKO UPUTSTVO - NACIONALNA KLASIFIKACIJA

OBRAZOVANJA,

https://www.monstat.org/userfiles/file/klasifikacije/metodlologija%20ISCED.pdf (25.9.2018)

http://ftp.iza.org/dp11208.pdf


















Documents

Kratka informacijaenika_u...Kratka informacija: Broj učenika u odjeljenjima osnovnih i srednjih škola i broj djece u vaspitnim grupama Podgorica, oktobar 2018. godine . ... učenika