KPSS ALES DGS Ezberbozan Paragraf Soru Bankası 2016 - TANITIM

‘‘

’’

ezberbozanKPSS ALES DGS

2500 SoruÖzenle Seçilmiş

Savaş DOĞAN

PARAGRAFSORU BANKASI

Pratik Bilgilerİleri Düzey Metinler

Özgün SorularÇıkmış Sorularİnternet Desteği

www.paragrafbankasi.com

ii

EditörSavaş Doğan

YazarKomisyon

Paragraf Soru Bankası

ISBN 978-605-318-358-7

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: 2016, Ankara

Proje-Yayın: Neslihan GürsoyDizgi-Grafik-Tasarım: Kezban Öztürk

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

iiiiii

ÖN SÖZSevgili Öğrenciler,

Aylardır üzerinde dikkatle çalıştığımız Paragraf Soru Bankası’nı sizlere ulaştırmanın mut-luluğunu yaşıyoruz. Bu çalışmanın ne kadar titizlikle yürütüldüğünü ve PEGEM AKADEMİ Paragraf Soru Bankası’nın birçok soru bankasından farklı olduğunu, sayfaları şöyle hızlıca bir çevirdiğinizde bile hemen fark edeceksiniz.

Tüm sınavların paragraf soru kökleri, biçimsel özellikleri incelenerek hazırlanan Paragraf Soru Bankası’nda paragraf soruları ünite ünite ve “kolaydan zora - kısadan uzuna” şeklinde olabildiğince ayrıştırıldı ve 1000’den fazla özgün paragraf sorusunun yanında 1000’den fazla ÖSYM paragraf sorusuna yer verilerek piyasadaki en kapsamlı “paragraf bankası” oluşturul-du.

Paragraf sorularında, soru çözümlerinin de yine paragraf soru kadar uzun sürdüğünü ve bu çözümleri de kitapla taşımanın külfet olduğunu bilen ve görüşlerini bizle paylaşan öğrenci kitlesinin talep ve önerileri de dikkate alınarak, çözüm için ayrılacak alanın yine sorulara ayrılması, bu şekilde öğrencilerin çözeceği soruların sayısının çok daha miktarlara ulaşması sağlandı. Fakat yine de bazı kritik soru tiplerine yönelik testlerin arkasına çözümler detaylı olarak eklendi.

Soru sayısı kadar seçilen metinlerin niteliğine, içerik yelpazesinin (sanat, edebiyat, bilim, tek-noloji, doğa, spor, sağlık, felsefe, sosyoloji vs.) geniş olmasına özellikle dikkat edildi. Bu yönüyle Paragraf Soru Bankası, soru çözmenin yanında, okuma hızını artırmaya yönelik yapılabilecek “paragraf okuma çalışmaları” için de doğal bir kaynak hâline geldi.

Paragraf Soru Bankası’nın başka bir özelliği, kitaptaki soruların tamamının ALES - DGS - KPSS öğrencilerine çözdürülmüş ve öğrenci gözüyle kitabın işlevsel hâle getirilmiş olmasıdır. Öğrencilerin sorulara verdikleri tepkiler de ölçme-değerlendirme yaklaşımı içerisinde değer-lendirilerek ÖSYM formatına en yakın noktaya getirildi.

Paragraf Soru Bankası’nın diğer kitaplardan önemli bir farkı ise kitabın kendine ait bir İn-ternet sitesi olması. Bu sayede kitabın yazarıyla iletişim kurma ve danışma imkânı da sağ-layan Paragraf Soru Bankası, sizin için sadece bir soru bankası değil, aynı zamanda konuya yönelik rehber de olacaktır.

Her seviye ve branştaki öğrencilere kitabın gerçekten faydalı olacağına samimiyetle inanıyor ve önce sağlık, sonra başarılar diliyorum.

Savaş DOĞANPEGEM AKADEMİ

Türkçe Zümre Başkanıwww.paragrafbankasi.com

vv

TEŞEKKÜRHer projemizde bize maddi ve manevi hiçbir desteğini esirgemeyen, yol gösteren

PEGEM AKADEMİ Kurucusu Sayın Suat Düz’e; uzun bir süredir üzerinde çalışılan bu

yayın projesinin hayata geçirilmesine vesile olan değerli büyüğümüz Sayın Sunay Karadağ’a;

kitabın hazırlanması konusunda titiz bir çalışma sergileyen sevgili Kezban Öztürk’e; öğrenci

gözüyle yayının değerlendirilmesi, eksik ve hatalarının giderilmesi konusunda bana büyük

yardımları olan sevgili öğrencilerim Zeynep Dereotu ve Zeynep Özmen’e; yayının hazırlan-

masında bana büyük destek olan değerli meslektaşlarım Numan Kaplan, Fatih Muş ve

Cemalettin Yavuz’a; her projede yaşadığımız yoğun tempo sürecinde, yanlarında olamadığım

anlar içerisinde beni her zaman anlayışla karşılayan sevgili oğlum Murat Toprak’a ve sevgili

eşim Suna Doğan’a teşekkür etmeyi bir borç bilirim.

Savaş DOĞAN

vii

İÇİNDEKİLERPARAGRAF ..............................................................................................................................................................................1Söz Düzeyinde Anlam .............................................................................................................................................................6 Test 1 - Söz Düzeyinde Anlam ............................................................................................................................................7Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri) ..........................................................................................................................10 Test2-CümleDüzeyindeAnlam(Anlamİlişkileri) ...........................................................................................................12Cümle Düzeyinde Anlam.......................................................................................................................................................15 Test 3 - Cümle Düzeyinde Anlam .....................................................................................................................................17 Test 4 - Cümle Düzeyinde Anlam .....................................................................................................................................20Cümle Analizi .........................................................................................................................................................................25 Test 5 - Cümle Analizi .......................................................................................................................................................26 Test 6 - Cümle Analizi .......................................................................................................................................................31 Test 7 - Cümle Analizi .......................................................................................................................................................36Anlatım Özellikleri .................................................................................................................................................................41 Test8-AnlatımÖzellikleri ................................................................................................................................................43 Test9-AnlatımÖzellikleri ................................................................................................................................................46 Test10-AnlatımÖzellikleri ..............................................................................................................................................50 Test11-AnlatımÖzellikleri ..............................................................................................................................................56Cümlede Kesin Yargı .............................................................................................................................................................63 Test12-CümledeKesinYargı .........................................................................................................................................64Konu - Ana Düşünce .............................................................................................................................................................67 Test13-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................68 Test14-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................72 Test15-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................76 Test16-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................80 Test17-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................85 Test18-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................90 Test19-Konu-AnaDüşünce ..........................................................................................................................................95 Test20-Konu-AnaDüşünce(DGS/ÇıkmışSorular) ..................................................................................................101 Test21-Konu-AnaDüşünce(ALES/ÇıkmışSorular) ................................................................................................ 116 Test22-MantıksalMetinler ............................................................................................................................................139 Test23-YardımcıDüşünceler ........................................................................................................................................148 Test24-YardımcıDüşünceler ........................................................................................................................................154 Test25-YardımcıDüşünceler ........................................................................................................................................158 Test26-YardımcıDüşünceler ........................................................................................................................................163 Test27-YardımcıDüşünceler(KPSSLisans/ÇıkmışSorular) ....................................................................................169 Test28-YardımcıDüşünceler(DGS/ÇıkmışSorular) ..................................................................................................180 Test29-YardımcıDüşünceler(ALES/ÇıkmışSorular) ................................................................................................193 Test30-BoşlukTamamlama ..........................................................................................................................................217 Test31-BoşlukTamamlama ..........................................................................................................................................220 Test32-BoşlukTamamlama ..........................................................................................................................................223 Test33-BoşlukTamamlama ..........................................................................................................................................227 Test34-BoşlukTamamlama(DGS/ÇıkmışSorular) ....................................................................................................232

viii

Test35-BoşlukTamamlama(ALES/ÇıkmışSorular) ..................................................................................................237 Test36-AkışıBozanCümle ..........................................................................................................................................246 Test37-AkışıBozanCümle ..........................................................................................................................................249 Test38-AkışıBozanCümle ..........................................................................................................................................251 Test39-AkışıBozanCümle ..........................................................................................................................................254 Test40-AkışıBozanCümle(KPSSLisans/ÇıkmışSorular) .......................................................................................258 Test41-AkışıBozanCümle(DGS/ÇıkmışSorular) ....................................................................................................260 Test42-AkışıBozanCümle(ALES/ÇıkmışSorular) ...................................................................................................268Paragraf Bölme ....................................................................................................................................................................279 Test43-ParagrafBölme ................................................................................................................................................280 Test44-ParagraftaYerDeğiştirme ................................................................................................................................285 Test45-ParagraftaYerDeğiştirme ................................................................................................................................289 Test46-ParagraftaYerDeğiştirme ................................................................................................................................293 Test47-ParagraftaYerDeğiştirme(DGS/ÇıkmışSorular) ..........................................................................................298 Test48-ParagraftaYerDeğiştirme(ALES/ÇıkmışSorular) ........................................................................................309 Test49-CümleOluşturma .............................................................................................................................................322 Çözümler ........................................................................................................................................................................325 Test50-CümleOluşturma .............................................................................................................................................327 Çözümler ........................................................................................................................................................................331 Test51-ParagrafOluşturma ..........................................................................................................................................333 Çözümler ........................................................................................................................................................................337 Test52-ParagrafOluşturma ..........................................................................................................................................340 Çözümler ........................................................................................................................................................................345 Test53-ParagrafOluşturma ..........................................................................................................................................348 Çözümler ........................................................................................................................................................................353 Test54-ParagrafOluşturma ..........................................................................................................................................357 Çözümler ........................................................................................................................................................................362 Test55-ParagrafOluşturma(DGS/ÇıkmışSorular) ....................................................................................................367 Çözümler ........................................................................................................................................................................370 Test56-ParagrafOluşturma(ALES/ÇıkmışSorular) ..................................................................................................372 Çözümler ........................................................................................................................................................................377 Test57-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................381 Test58-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................386 Test59-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................391 Test60-ParçayaDayalıSorular(KPSSLisans/ÇıkmışSorular) .................................................................................396 Test61-ParçayaDayalıSorular(DGS/ÇıkmışSorular) ..............................................................................................399 Test62-ParçayaDayalıSorular(ALES/ÇıkmışSorular) .............................................................................................429 Test63-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................474 Test64-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................477 Test65-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................480 Test66-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................483 Test67-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................487

ix

Test68-ParçayaDayalıSorular(DGS/ÇıkmışSorular) ..............................................................................................490 Test69-ParçayaDayalıSorular(ALES/ÇıkmışSorular) .............................................................................................500 Test70-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................521 Test71-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................524 Test72-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................528 Test73-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................531 Test74-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................535 Test75-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................540 Test76-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................545 Test77-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................550 Test78-ParçayaDayalıSorular ....................................................................................................................................555 Test79-ParçayaDayalıSorular(DGS/ÇıkmışSorular) ..............................................................................................560 Test80-ParçayaDayalıSorular(ALES/ÇıkmışSorular) .............................................................................................563

11

PARAGRAF SORU BANKASI

Paragraf

Anlayarak Okuma

Zaman

Konu

Söz Düzeyinde

Anlam

Cümle Düzeyinde

AnlamMetin Düzeyinde

Anlam

Paragraf; sözcükler, söz öbekleri, cümleler gibi unsurlardan oluşan bir bütündür. Dolayısıyla paragraf sorularına geçmeden önce, hazırlık amaçlı birkaç “söz düzeyinde anlam” ve “cümle düzeyinde” anlam testi çözmeniz sizin için faydalı olacaktır. Bu hazırlık testlerinde gördüğünüz unsurların tamamı, paragraf testlerinde karşınıza çıkacaktır.


2

Soru çözmeden, tek başına

paragrafl arı anlayarak okumak bile etkili

bir çalışmadır.

Kitap okumak, sınava hazırlanılan son seneye

sıkıştırılabilecek bir etkinlik değildir.

BAŞLAMADAN ÖNCE lütfen aşağıdaki açıklamaları dikkatlice okuyunuz. Bunların dışında da sormak istediğiniz tüm sorular için web sayfamızdan sorularınızı yöneltebilirsiniz.

Paragraf sorularında çok yavaş kalıyorum, kitap okusam işe yarar mı?

G Kısa vadede HAYIR. Çünkü okuma hızı, sizin ilköğretimden bu zaman kadar getirdiğiniz bir birikim, bir alışkanlıktır. Bununla birlikte, hızlı okumanın geliştirile-bilir bir yetenek olduğu da bilinmektedir.

KPSS, ALES ya da DGS’ye hazırlanan öğrenciler ara sınıflarda ise, yani sınav-lara 2-3 sene gibi bir zaman varsa düzenli bir okuma alışkanlığı yerleştirerek okuma hızlarını fark edilir biçimde artırabilirler.

Fakat sınava hazırlanılan son sene içinde zaten sınav hazırlık konularına boğulan bir öğretmen, memur ya da öğretim görevlisi adayının kitap okuyarak hızlanmaya vakti olamayacaktır.

Şöyle düşünmek lazım: 1 sene içerisinde sınav hazırlık dönemi içerisinde kaç kitap okunabilir?

Ayrıca algısal faktörlere değinmek gerekir. Okunan kitapların sayfa düzeni, kullanılan fontlar ve punto büyüklüğü farklıdır. ÖSYM sınavına girildiğindeki şablon la okuduğunuz kitapların şablonu farklı olduğundan algısal olarak bile bir zorlanma olacaktır. Fakat ÖSYM şablonuna uygun paragraflar okuduğunuzda sınavda algısal bir zorluk yaşamayacaksınız.

Dolayısıyla şu aşamada yapılacak en mantıklı çalışma, paragraf sorularının soru metinlerini okumaktır. Sorusunu çözmeden sadece paragrafları bile oku-mak sizin için faydalı bir çalışma olacaktır. Çünkü bu paragraflar, soru yazarla-rınca çok nitelikli yayınlardan seçilerek alınmıştır. Dolayısıyla aslında, önünüzde parça parça yüzlerce kitap vardır ve kitapların en güzel yerleri sizin adınıza seçilmiştir.

PARAGRAF KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR

33


Hızlı okuma kurslarına kaydolsam ya da hızlı okuma kitaplarına başvur-sam işe yarar mı?

G Hızlı okuma kursuna devam edip aylarca vaktinizin önemli bir bölümünü hızlı okuma tekniklerine ayırabilecekseniz EVET, faydasını görürsünüz.

Eğer zaten yoğun okul ya da iş hayatı içerisinde bulabildiğiniz vakti sınava ha-zırlık sürecine ayırıyorsanız HAYIR, hızlı okuma teknikleri konusunda bir kitap ya da kurs yardımı almak sizi sadece psikolojik olarak rahatlatır.

Bir benzetme yardımıyla ifade edersek kısa bir süre içerisinde okuma hızını artırma isteği, bir spor salonuna giderek kısa bir sürede zayıflamak ya da vücut kası yapmak isteyen birinin tutumuna benzer. Düşünün, spor salonuna haftada 2-3 gün gidiyorsunuz ve 6 ayda istediğiniz bir forma girmek istiyorsunuz. Evet, her gününüzü buna ayırırsanız fark edilebilir bir gelişme görülür fakat haftanın sadece belirli ve kısıtlı saatlerini ayırıyorsanız bu olanaksızdır.

Düzenli kitap okuyorum ama yine de paragraf sorularında yavaş kalıyorum ya da anlamayabiliyorum, bunun nedeni nedir?

Bunun çok basit bir nedeni var: Okunan kitapların içeriği.

Üniversite hazırlık sınavlarında öğretmenlerin ısrarla okumanızı tavsiye ettiği bir kitap vardır, iyi biliyorsunuz: Montagine’nin DENEMELER’i. Acaba aklınıza hiç geldi mi, niye ısrarla bu kitap diye?

Arkadaşlar altta iki gruba ayrılmış içerik görüyorsunuz. Size “Kitap okurken daha çok hangi içerik ilginizi çeker?” diye sorulsa hangi gruptan yana tercihinizi kullanırsınız?

Bilim

SporTeknoloji

Felsefe

SosyolojiDeneme

1. grup 2. grup

Birçoğunuzun, hatta çoğunuzun yanıtı bilim, doğa, spor ya da öykü-roman ola-caktır. Çünkü büyük çoğunluğunuza (eğer branşınızdan dolayı bir yatkınlığınız yoksa) ikinci gruptaki içerik “sıkıcı” gelecektir.

İşte işin püf noktası tam da buradadır. Sınavda karşınıza gelen paragrafların bir kısmı (hatta bazı sınavlarda ağırlıklı bir kısmı) bu içerikten gelmektedir. Bunun da iki önemli sonucu vardır:

1 Okuduğunuz paragraf, ilginizi çekmeyen bir içerikle ilgili olduğu içinOKUMA HIZINIZI DÜŞÜRÜR.

2 Okuduklarınız soyut bir içerik olduğundan metni anlamlandırmakta ya da somutlamakta güçlük çekersiniz. Ve bu da size PARAGRAFI TEKRAR TEKRAR OKUTUR. Öğrencilerin sınavlarda “Birkaç defa okumak zorunda kaldım.” dediği paragraflar işte bu paragraflardır.

İşte Montaigne’nin DENEMELER adlı kitabının tavsiye edilmesinin nedeni budur. Bu kitabın hemen her paragrafı ÖSYM’nin sınavlarında soru olarak gel-miştir. Kitabın tavsiye edilmesindeki amaç, sizi bu içeriğe alıştırmaktır.

İlginizi çekmeyen metinler, sınavda sizi son

derece yavaşlatır ve soruları tekrar tekrar

okumak zorunda kalırsınız.

ÖSYM’nin sınavlarında çıkan paragrafl arın bir

kısmı sanatsal içerik taşımaktadır. Dolayısıy-

la bu içerikte hazırlanmış paragrafl ara

alışmalısınız.

Hızlı okuma kursları, kısa vadede etkili olmadığı

gibi, sınav hazırlık sürecinde öğrencinin değerli

vaktini de çalabilmektedir.


4

Paragrafsorularınıçözerkenöncesorukökünümüokumalıyım?

G Elbettefaydasıvardırfakatsoruçözümüiçinönceliklikoşulbudeğildir.Nasılbirsoruçözeceğinizibilmektabiikibiziyönlendirirfakatparagrafsorularınınaltınkuralı“anlamak”tır.Buolmadığısüreceparagrafınsorukökünüokumanıztekbaşınabirşeyifadeetmemektedir.

Önemliyerlerinaltınıçizmelimiyim?

G Busorudefalarcasorulmuştur.Veherseferindeverdiğimcevapaynıdır:

Birincisi,iyibirparagrafta(helekiÖSYM’cehazırlanmışsa)zatenönemsizbirşeyolmaz.Kaldıkineyinönemliolupneyinönemliolmadığıgörecelibirdurumdur.

Bulunanseçeneğinhangiifadedençıktığıparagraftaçizilerekyadayuvarlakiçinealınarakgösterilebilirfakatdahaparagrafıokurken“önemliyerlerinaltınıçizmek”ifadesiyorumaaçıkbirdurumdur.

Paragrafıokurkenkelimelerinyadacümlelerinaltınıçizerekokuyorum,doğrubiruygulamamıdır?

G Eğerokuduktansonracümleleriçiziyorsanızbuherhangibirproblemteşkilet-mez.FakatokumaişleminiKALEMLEYAPIYORSANIZbugerçekbirsorundur.

Normaldegöz,metnibelirlibiraçıylagörür.Hızlıokumakurslarındaisebuaçı,çeşitlieğitimlerlevegözkaslarınıngeliştirilmesiyleartırılır.Fakat“kalemoku-ması”denenşey,bırakınaçıyıgenişletmeyitamtersineokumaalanınınaçısınıdaraltır.

Buradaokumaalanıdaraldığıgibi,gözündoğalhızınıkalemhızınaindirgemişolursunuz.

Paragrafsorularınıçözerkenkonuşmalar,araçseslerivs.unsurlardikkati-miçokdağıtıyor.Gürültüsüzyerlerdemiparagrafsorularınıçözmeliyim?

G Elbettegürültüsüzortamdaokumakherzamantercihedilenbirdurumdur.Fakatbudurumaaşırıalışılması,sınavortamlarındaçeşitlisorunlarıberaberindegetirmektedir.Bildiğinizgibi,sınavlaragirdiğinizortamların(anacadde,işyerlerivs.yerlereyakınlıkgibi)konumuyadasınavsırasındaçevrenizdekiinsanların(burunsilme,kalem,gözetmenlervb.)seslerisizietkileyebilmektedir.Sınavısadecebuyüzdenkötügeçenbirçoköğrencigörülmektedir.Fakatbuçözümsüzbirsorundeğildir.

Konuyayönelikbilinenbirteknik(EŞİKYÖNTEMİ):Eğerbelirttiğimizgibibirsorunlaciddiolarakkarşıkarşıyaysanızgürültülüortamlarda(örneğinkafeter-ya,otobüs,televizyonbulunanodavs.)kitapokuyarakişebaşlayabilirsiniz.Fakatburadadikkatedilmesigerekenşey,başlangıçta(öykü,roman,dergivs.)İLGİNİZİÇEKECEK,HOŞLANDIĞINIZkitaplaryadayazılarokumaktır.İlginiziçekeniçeriklebaşlayacağınızbuokumaçalışmalarını“kademeliolarak”ilginiziçekmeyenbiriçeriğedoğrukaydıracaksınız.Örneğin,paragrafsorularındakimetinleri(sorularınıçözmeden)okumakbukonudaçokfaydalıolacaktır.Dahasonrayavaşyavaşsorularageçmeyebaşladığınızdadikkatinizindahaazdağıl-dığınıgöreceksiniz.Bununiçinçabagöstermelivesabırlıolmalısınız.

Sözcükleri kalemle tek tek

okuyan öğrencilerin testleri çok geç bitirdikleri,

uzun soluklu sınavlarda soruları yetiştire-

mediklerini yıllardır gözlemliyoruz

55


Okuduğunu Anlama üzerine bir deney

Deney ve kontrol grubu olmak üzere başarı düzeyleri eşit iki öğrenci grubu oluş-turulur. Kontrol grubuna, sizlerin çözdüğü gibi paragraf testleri verilir ve belirli sürelerde çözdürülür.

Deney grubunda ise farklı bir uygulama yapılır. Öğrencilere önce (kontrol gru-buna da verilen) paragraflar tek tek verilir. Bu paragrafların altında soru yoktur. Öğrenciler bu paragrafları okuduktan sonra bu paragraflar öğrencilerden alı-narak öğrenciye sadece sorunun seçenekleri verilir. Her soruda önce paragraf, sonra yanıtlar verilerek test tamamlanır.

Sonuç: Önce paragrafı sonra seçenekleri okuyan öğrenciler, soruları standart uygulamayla çözen öğrencilerden daha başarılı olur.

Bu fark nasıl yorumlanmalı?

Aslında çok basit: Paragrafları OKUMAK-ANLAMAK için değil sadece ÇÖZMEK için okuyoruz. Her ne kadar aksini düşünseniz de bu, soru çözme psikolojisidir. Deney grubundaki öğrencilere seçenekler verilmediği için öğrenciler paragrafları anlamak için okumuştur. Diğer gruptakiler ise soru çözme kısmına odaklanmış-lardır.

Dolayısıyla paragraf anlaşılmadığı için ya yanlış seçeneğe gidilmekte ya da paragraf tekrar tekrar okunmaktadır.

Ne kadar paragraf sorusu çözmem gerekir?

G Çok duyarız: Günde şu kadar soru, haftada şu kadar soru vs. Hatta bu rakamlar yüzlerle hatta binlerle ifade edilir bazen. Fakat bu sayılar, tek başına bir şey ifade etmez. Burada nicelik değil nitelik önemlidir.

Yani soru sayısına odaklanmak doğru değildir. Önemli olan, çözülen soruyu özümseyebilmek ve metni anlamlandırabilmektir. Çözdüğünüz soruları yazanla-rın sizden tek farkı da budur.

Soru yazan taraf, metni her yönüyle anlamaya-özümsemeye odaklanır. Mesela biz soru yazarları, soruları sizin kadar hızlı çözmeyiz, gerek de duymayız. Çünkü soru metnini okuma amacımız farklıdır. Sizin de aynı mantıkla sorulara yaklaşmanız gerekir.

Fakat sizin ayrıca yapmanız gereken bir şey daha vardır: Hızlanmak. Bunun için de sizin ayrıca süre tutarak soru çözmeniz gerekmektedir. Bunu sürece dahil ettiğiniz zaman bizlerden daha hızlı ve bizim kadar tutarlı soru çözmeye başlayacaksınız. Elbette bir süre de sabredeceksiniz.

Paragraf sorularının özel bir tekniği var mıdır?

G Bu, üzerinde en çok tartışılan konulardan biridir. Elbette belirli soru tiplerinde soruya yaklaşım açısından öneriler getirilebilir. Fakat şu asla unutulmamalıdır: ANLAŞILMAYAN PARAGRAF ÇÖZÜLEMEZ!

Genel geçerli bir paragraf tekniği yoktur. Soru

tiplerine yaklaşımlar vardır.

Söz Düzeyinde Anlam


6

Başlarken

Soru Tipine Yönelik Kronik Hatalar: Parçada birkaç sözcüğün altı çizilerek ya da soru kökünde tırnak içinde verilerek anlamının sorulduğu sorularda, öğrenciler-de sıkça gözlenen birkaç klasik hata konusunda uyarıda bulunmak gerekir:

Öğrencilerin büyük bir kısmı, bu tip sorularda sadece altı çizili ya da tırnak içinde verilen ifadeyi okuyarak soruyu cevaplama yoluna gitmektedir. Bazı sorularda evet, işe yarayabilir fakat parçanın tamamını okumadan verilen her yanıt risk demektir ve girilen sınavların hiçbiri risk alınamayacak kadar hayatımıza yön verebilen sınavlardır. Dikkat edilecek iki nokta vardır:

� Bu tip sorularda altı çizili ifade, anlamını parçadan alır. Dolayısıyla parça okunmadığı sürece, bu ifadeler farklı yorumlara açık durumdadır.

� İkincisi, altı çizili sözlerin mecaz anlamlarından ziyade, gerçek anlamlı kullanımlarına yönelmek hataya neden olabilir. Bu sorularda mecazlı anlatım ön plandadır.

Edebiyatımız eski dönemlerinde şiir cennetlerinde yaşadı. Ama bu şiir cennetleri bize pahalıya patladı.Bayağılıktan kurtulmak, bulunmaz düşlerin lezzetiyle yaşamak isterken yeryüzü ile bağlarımızı kopardık. Güzeli, yalnız gökyüzünde görür olduk. O kadar ki yaşayabilmek için yeryüzüne inmek, yanımızı yöre-mizi görmek için “bayağılaşmak” zorunda kaldık en sonunda. Bu parçadaki altı çizili sözle edebiyatımız hakkın-da anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? (ALES)

A) En parlak devrini geçmişte yaşadığı

B) Günümüzde eski gücünü kaybettiği

C) Gerçeklikten uzak düştüğü

D) Batı etkisiyle olumsuz bir süreçten geçtiği

E) Sıradan konuları ele aldığı

Bir eleştirmenimiz şöyle diyor: “Şu da bir gerçektir ki şiirin ayağına köstek olan uyağı atmakla Orhan Veli şiirimize çok büyük katkıda bulunmuştur. Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS)

A) Şiirin anlaşılmasını zorlaştırmak

B) Şairleri birbirini taklit etmeye yönlendirmek

C) Şiirin benimsenip sevilmesini engellemek

D) Şiiri, belirli sınırların içine hapsetmek

E) Şiirde, bilinen konuların işlenmesine yol açma

Soruda sadece altı çizili ifadeye bakıldığında ne anlatılmak istendiği anlaşılmayabilir. Cümlede “şiirin ayağına köstek olan” durum, “uyak” olarak verilmiştir. Uyak, bilindiği üzere şiir yazarken kullanılan ses benzerliğine dayalı kalıplardır. Yani “şiiri belirli kalıplar içerisinde yazma çabası” şiiri olumsuz etkilemektedir. Bu da D seçeneğinde belirtilmiştir. Eğer buraya dikkat edilmezse yine çeldirici seçeneklere (A ya da C gibi) gidilebilir.

Soruda, altı çizili sözde “şiir cennetleri” ifadesinde “şiirin ger-çeklerden uzak düştüğü” vurgulanmıştır. Bu anlam, ifadenin devamındaki “...bulunmaz düşlerin lezzetiyle yaşamak isterken yeryüzü ile bağlarımızı kopardık” ifadesiyle açıklanmıştır. Dolayısıyla parça anlaşılmadan cevap verilmeye kalkışılırsa bu anlama ulaşılamaz, hatta çeldirici seçeneklere (A ya da B gibi) takılınabilir. Oysa doğru yanıt C seçeneğidir. Aslında altı çizili söz, şiir açısından olumlu bir durumdan değil, olumsuz bir durumdan bahsetmektedir.

Altı çizili ifade, anlamını her zaman

parçadan alır.


77

PARAGRAF SORU BANKASI1

1. Yeryüzünde hoşa gitmeyen şeyler, haksız olaylar vardır. Sanat eserlerinin de zevk vermesi beklendiği-ne göre, bu hoşa gitmeyen şeyleri atması ve yalnızca güzeli, hoş olanı seçmesi doğru olur. Şairlerin, yazar-ların bahsettikleri nehirler, kırlar, mis kokulu çiçekler dünyada bulamayacağımız kadar güzeldir. “Tabiatın dünyası pirinçtendir, sanatçınınki altından.” diyor bir Rönesans yazarı.Bu parçada “Tabiatın dünyası pirinçtendir, şairlerinki altından.” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakiler-den hangisidir?

A) Sanatçının doğayı özgün bir şekilde anlattığı

B) Sanatın doğal güzellikleri öne çıkardığı

C) Sanatçının sadece kendi ilgilendiği konuları ele aldığı

D) Sanatçının iyi bir gözlemci olduğu

E) Sanatçının, doğayı eserlerinde estetik bir bakış-la yeniden şekillendirdiği

2. O sanatçının hamurunda vardı başkalarına benzeme-mek. Şiirlerinde öylesine marjinal imgeler kullanır ki okuyucu şaşırıp kalır. Her zaman farklı bir tat, muhte-şem bir gizem, sizi uzak diyarlar alıp götüren bir hava yakalarsınız.Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şiirleriyle beğeni toplama

B) Geleneksel motiflere yer verme

C) Okurun hayal dünyasını imgelerle genişletme

D) Eserlerini özgün bir biçemle oluşturma

E) Eserlerinde sosyal konulara değinme

3. Kitaplarıyla okuyanda düşünce filizlerinin dallanıp budaklanmasına katkıda bulunan dünyaca ünlü Bre-zilyalı Yazar Paulo Coelho, bu kitabıyla da bize farklı bir dünya sunuyor.

Bu cümlede altı çizili sözle aşağıdakilerden hangi-si anlatılmak istenmiştir?

A) Gerçeklerin anlaşılmasına yardımcı olma

B) Farklı insanların düşüncelerinin anlaşılmasını sağlama

C) İnsanın hayal gücünü zenginleştirme

D) Yeni düşüncelerin oluşmasını sağlama

E) İnsanın kendisini tanımasını kolaylaştırma

4. Günlük hayatın yoğunluğu, karmaşası, gelgitleri içinde işimize veya ilişkilerimize odaklanır, içimize bakmayı ve ruhumuzu keşfetmeyi unuturuz. Psiko-terapist Dr. Susana McMahon’ın kitabı, kendi keşif yolculuğuna çıkanlara rehber olmayı amaçlıyor. Daha önce birçok kitabı Türkçeye çevrilen McMohan, Doğu ve Batı dinlerinin bilgeliklerini, büyük filozofların dü-şüncelerini ve kendi hastalarıyla klinik deneyimlerini kullanarak kişisel dönüşüm için bir yol haritası çiziyor.Bu parçada geçen “kendi keşif yolculuğuna çıkan-lara” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kendi kendine mutlu olmayı öğrenmek

B) Kendini kontrol edebilmeyi öğrenmek

C) Kendi isteklerini fark etmek

D) Kendini tanımak ve anlamak

E) Kendisiyle barışık olmak

5. Yunus gelmiş geçmiş en büyük şairlerimizden biridir. Böyle bir ayrım lazımdır çünkü Yunus 600 yıl evve-linden bugüne açılan kapıdır. Onunla ancak Nesimi, Necati, Nefî, Baki, Nedim gibi eski şiirin sıkı nizamı ve lügatı içinde gerçekten bir çığır açabilen şairler boy ölçüşebilir.Bu parçadaki altı çizili sözle Yunus hakkında anla-tılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) O dönemler hakkında bilgi verebilme

B) Güncelliğini hâlâ koruma

C) Halk dilini başarıyla yansıtabilme

D) Sanatsal kaygı taşımama

E) Konularını yazıldığı dönemden alma

6. Yeni basılmış kitaplar yaşanmışlık duygusundan yok-sundur. Mutlaka bir emek ürünüdür ama başka kitap ve düşüncelere “kaynaklık” ve “tanıklık” edecek kadar yaşlı değildir henüz. Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gerçekleri özgün bir şekilde sunamama

B) Hayatı tanıtacak birikime sahip olmama

C) Olayları tarafsız bir şekilde ele almama

D) Okura estetik bir haz sunamama

E) Hayatın güzelliklerini gösterememe


8

7. Taşrada, o topraklarda doğanlar, anıların gölgesinde yaşadıkları için bir başka taşra kentine uyum sağla-makta güçlük çekmezler. Görev gereği taşraya gön-derilen bir kent insanı ise orada yabancılıktan kolay kolay kurtulamaz. Kimi zaman da kitapların aydınlı-ğında iç dünyası zenginleşen yöre insanına taşra dar gelir. Öte yandan büyük kentin uğultusundan usanan insan da taşranın yalnızlığına sığınmak isteyebilir.Bu parçada geçen “kitapların aydınlığında iç dünyası zenginleşmek” sözüyle anlatılmak istenen aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Yalnızlığın kitaplar aracılığıyla giderilmeye çalışılması

B) Kitaplardan öğrenilenlerin günlük yaşamda uygulanmaya çalışılması

C) Kitap okumanın yaşamı algılayışı geliştirmesi

D) Başkalarının deneyimlerinin kitaplardan öğrenil-mesi

E) Taşranın yetersizliğini kabullenip kitaplarla avunulması

8. Viyana, nüfusu bir buçuk milyon olmasına rağmen bir dünya metropolü olarak kabul edilebilir. Tarihin akışı içinde bu güzel şehir, daima çeşitli milletlerin erime potası olagelmiştir. Gerçek Viyanalı, Slav olduğu kadar Macar, İtalyan, Alman, Yahudi hatta Türk kanı taşır çünkü Osmanlı Devleti’yle yapılan savaşlarda esir alınanlar genellikle Katolikliğe geçmiş ve bir Avusturyalı gibi yaşamaya başlamışlardır. Bu parçadaki altı çizili sözle Viyana ile ilgili olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğal güzelliklerini korumayı başardığı

B) Zengin bir tarihi geçmişe sahip olduğu

C) Farklı ulusların bir arada yaşadığı

D) Geçmişteki önemini bugün de koruduğu

E) Dinî bir hoşgörü merkezi olduğu

9. Devrinin zihniyetini çözümleyerek bunu çağını aşan bir üslupla anlatmak, kalıcılığı yakalayan ustaların zaman makinesidir.Bu cümledeki çizili sözle anlatılmak istenen aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Evrenselliği yakalama

B) Çağının görüşlerini yansıtma

C) İnsanları etkileyen bir yeteneğe sahip olma

D) Çağları aşmada bir araç olma

E) Devrinin öne çıkan yazarı olma

10. Eleştirinin tarih içindeki önemini küçümseyemeyiz. Eleştiri olmasaydı herhalde uygarlık bugünkü düzeyi-ne ulaşamazdı. Çağdaş uygarlığın bu düzeye gelme-sinde eleştirinin motor rolü oynadığını söyleyebiliriz. Bu cümledeki çizili sözle anlatılmak istenen aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Uygarlığın gelişmesinde itici güç olma

B) Uygarlığın yeni nesillere aktarılmasına yardımcı olma

C) Uygarlığı meydana getirme

D) Kültürün aktarılmasını sağlama

E) Tarihsel gerçekleri aktarma

11. (I) Çağımız kişilerinin düşüncelerini, duygularını, sanat eserlerini, sanat görüşlerini anlayamamak gerçekten üzülecek bir şeydir. (II) Çok yeni bir yeni güzellik doğuyor. (III) Yarın belki her yanı saracak. (IV) Ama beni kavramıyor o gerçekten. (V) Demek ki benim nabzım çağımın nabzı ile birlikte vurmuyor. (VI) Ben çağımdan uzak yaşıyorum, çağımın dileklerini sezemiyorum. (VII) Buna üzülmemek kendimizi beğenmekten, hayal gücümüzün eksikliğinden gelmez mi?

Bu parçadaki altı çizili sözün anlamı, numaralı sözcüklerin hangisinde verilmiştir?

A) II B) III C) IV D) VI E) VII

12. O, her şeyden önce yazı dilini kitabilikten kurtarmış-tır, dahası onları birleştirmiştir. Böylece okura daha yakın, daha anlaşılır bir yazı oluşturmuştur.Bu cümledeki altı çizili sözle aşağıdakilerden hangisi anlatılmak istenmiştir?

A) Konuşma dilini yazı diline tercih etme

B) Yazı dilini konuşma diline yaklaştırma

C) Sürükleyici bir anlatım yakalama

D) Yazı dilinin tüm olanaklarından faydalanma

E) Yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar bulma

13. Yaygın bir inanış şiirin çevrilemez olduğu yönünde olsa da şairlerimiz, çevirdikleri şiirleri âdeta Türkçede baştan yaratarak bu sorunun üstesinden gelmişlerdir.Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Türkçeyi değiştirerek bir şiir dili durumuna getirme

B) Sözcüklerin çağrışımsal anlamlarını kullanmaC) Şiir çevirisinde yeni kurallar geliştirme

D) Dilin bütün olanaklarını kullanarak şiiri yeniden yazma

E) Yabancı dillerle Türkçe arasındaki benzerlikler-den faydalanma


99

14. Kitabı okurken zaman zaman düşüncelere dalıyor ve Harry’nin yaşadığı sıkıntılara kendi iç dünyanızda rastlayabiliyorsunuz. Hepimizin görmekten, bilmekten, duymaktan rahatsız olduğu şeyler oluyor genellikle bunlar. Ama varlığını bir noktadan sonra reddedeme-yeceğimiz şeyler…Bu cümledeki çizili sözle anlatılmak istenen aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Anlatılanlarla yaşananları özdeşleştirebilme

B) Başkalarının sıkıntılarını daha iyi anlayabilme

C) Sorunlara çözüm bulabilme

D) Duyguları diğer insanlarla paylaşabilme

E) Farklı kültürleri daha yakından tanıma

15. Zeybekler, Anadolu’nun müzikal olarak en zengin “yerel” müzikleri arasında. Ancak bu muhteşem zenginlik, değişen sosyal ve kültürel şartlar, popüler müziklerin yoğun baskısı, otantik icracılarının giderek azalması ve Anadolu’daki bütün müzikleri folklora indirgeyip “Türk halk müziği” adıyla toptan ele alan ve aslını ıskalayan bir teoriyle açıklamaya çalışan akademisyenlerin yetersizliği gibi sebeplerle her geçen gün biraz daha kaybolmaya yüz tutuyor.Bu parçada geçen “ele alan” ve “ıskalayan”sözleriyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) fark yaratan - düşündüren

B) gözden geçiren - pas geçen

C) yenileyen - rağbet etmeyen

D) değerlendiren - gözden kaçıran

E) yol gösteren - bilgilendiren

16. Edebiyatın kıyısı çok kapsamlı ve gelgitlidir. Durma-dan biçim değiştirmekle bulutun bulut, kumun kum ol-maktan çıkmaması gibi edebiyat da sürekli değişimler içinde varlığını hep sürdürür.Bu parçadaki altı çizili sözle edebiyatla ilgili olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Ele aldığı konuların sıra dışı olması

B) Daha çok toplumsal konuların işlenmesi

C) Sınırlarının değişken olması

D) Estetik kaygısının olmaması

E) Farklı anlatım olanakları sunması

17. Şayet mutluluğun peşindeysen bir şey kesindir: Onu yakalayamayacaksın. Mutluluk her zaman bir yan üründür. ----.Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilirse altı çizili sözün açıklaması yapılmış olur?

A) Ona ulaşma çabasının bir sonucu değildir

B) Fakat bu çabanın en önemli unsurudur

C) O olmadan asla olmaz

D) Her insan eninde sonunda ona erişmek ister

E) Her insan mutlu olamaz

18. Standart bir hayatı benimseyip kaderle bir kez olsun düello yapmaya kalkışmamış olanlar bu hayatı boşu-na yaşamışlardır.Bu cümlede altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Risk almaktan korkma

B) Heyecan yaşamaktan kaçınma

C) Aileyi kurmayı tercih etme

D) Çok çalışmayı göze alamama

E) Para kaybetmekten korkma

19. (I) İstanbul öyle bir şehir ki kazıdıkça çıkıyor. (II) Bu, yazılarıma da yansıyor. (III) İstanbul’un büyüsüne rağ-men Mardin’i, Güneydoğu’yu görmek istiyorum.(IV) Çünkü Türkiye’yi her yönüyle tanımayı düşünü-yorum. (V) İstanbul’un da sadece gördüğüm kadar olmadığını biliyorum. (VI) Yazılarımda her yöreye yer vermek istiyorum.Bu parçadaki altı çizili sözün anlamı numaralı cümlelerin hangisinde verilmiştir? A) II B) III C) IV D) V E) VI

20. Tarih boyunca şiirin başkentliğini yapan İstanbul, bugün Anadolu şehirlerinin çok gerisinde. Anadolu’da şiir günleri her yıl zenginleşerek artıyor. İstanbul’un ise kendi adıyla anılan bir şiir günü bile yok.Bu parçadaki altı çizili sözle İstanbul hakkında anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şairlerin yetiştiği bir kent olduğu

B) Şiir kitaplarının daha çok okunduğu

C) Kültürel açıdan tarihsel değer taşıdığı

D) Şiir etkinliklerinin yoğun olduğu

E) Kent halkının kültürel seviyesinin yüksek olduğu

1.E 2.D 3.D 4.D 5.B 6.B 7.C 8.C 9.D 10.A 11.D 12.B 13.D 14.A 15.D 16.C 17.A 18.A 19.D 20.D

Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri)


10

(I) Filmin yönetmeni, başrol için benimle konuştu-ğunda henüz senaryoyu yazmamıştı. (II) Hikâyesini anlatacağı kişinin geçmişi hakkında fazla bir bilgiye sahip değilmiş o zaman. (III) Ama onun, sıra dışı bir hayatı olduğunu ve bunun da film yapmak için oldukça uygun olduğunu düşünmüş. (IV) Senaryoyu gördüğümde kahramanın kişiliğinin oluştuğu yıllar bana daha çekici geldi. (V) Ayrıca hayatının ilerleyen dönemlerinde modacı olmuş birinin hayatını anlatan bu filmin, moda ve kıyafet üzerine kurgulanmamış olması da ilginçti. (VI) Sıra dışı bir kadının yükseliş hikâyesiydi bu.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi, kendisinden önceki cümlede söylenenlerin nede-nini açıklamaktadır? (ALES)

A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

(I) Karacaköy’den ayrılan bir yol, sizi deniz kenarın-daki Yalıköy’e götürüyor. (II) Yolun yaklaşık beşinci kilometresinde, Evcik İskelesi adlı kumsala giden altı yedi kilometrelik dar bir yol çıkıyor karşınıza. (III) İşte Anastasius Surları’nın kalıntılarının en iyi görüleceği yer burası. (IV) Fazlaca tahrip olmuş, yer yer ormanın içinde kaybolmuş sur kalıntıları, yol boyunca deniz kıyısına kadar uzanıyor. (V) Bizans İmparatoru Anastasius’un beşinci yüzyılda savunma-ya yönelik olarak yaptırdığı set, Marmara Denizi’nden Karadeniz’e uzanıyor.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin-de amaç belirtilmiştir? (DGS)

A) I B) II C) III D) IV E) V

Hem cümlede anlam ünitesi içerisinde hem de paragraf ünitesinde en çok soru gelen başlıklar “neden, amaç ve koşul” ilgileridir.

Cümle soruları olarak genellikle “hangisi kendin-den önceki (ya da sonraki) cümlenin nedenidir”, “hangisi kendinden önceki (ya da sonraki) cümle-nin koşuludur” veya “hangisinde amaç belirtilmiş-tir” şeklinde çok fazla soru ile karşılaşılmaktadır. Bu yüzden bu testi, sadece bu konuya ayırdık.

Özellikle “öncelik/sonralık” ilişkisi zaman zaman öğrencinin kafasını karıştırabilmektedir. Aslında biraz dikkat edildiğinde ve ön yargılı yaklaşılmadı-ğında gayet basit bir soru tipidir.

Başlarken

I. cümlede, yönetmenin henüz senaryoyu yazmamış olmasının nedeni II. cümlede hikâyesinin anlatacağı kişinin geçmişi hakkında bilgiye sahip olmaması olarak verilmiştir.

V. cümlede “beşinci yüzyılda savunmaya yönelik olarak yap-tırdığı” ifadesinden söz konusu setin savunma amaçlı olduğu anlaşılmaktadır.

Cümlede Neden, Amaç ve Koşul ilişkileri,

ÖSYM’nin tüm sınavlarında en çok

sorduğu cümle soru tipleridir.

Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri)


1111

D kkatD kkatKonuya Yönelik Temel Kavramlar: Cümlede neden, amaç ya da koşul aranırken sadece “için, - ınca, -se/-sa…” ek ya da sözcüklere bakmak doğru değildir. Doğrusu, cümlenin anlamına odaklanmaktır. Çünkü bu ek ya da sözcüklerle farklı anlamlar da sağlanabilir:

• Seni tanıdığım için çok memnun oldum. (neden)

• Onu görmek için buralara kadar geldim. (amaç)

• O gelince her şey daha güzel oluyor. (koşul)

• Kış gelince herkes yakacak derdine düştü. (neden)

D kkatD kkatAmaç bildiren cümleler, neden (gerekçe) anlamını da barındırır. Bu yüzden zaman zaman cümleler karıştırıl-maktadır. Neden ve amaç cümleleri şu şekilde ayrılabilir:

Salonda kimseleri göremeyince korkup dışarı çıktı. (Neden çıktı? / yanıt veriyor)İzmir’e ünlü sanatçının konserini dinlemeye gitti. (Neden gitti? / yanıt veriyor)

Görüldüğü gibi her iki cümle de “neden” sorusuna yanıt vermektedir.

Cümleleri birbirinden ayırabilmek için bir de “Hangi amaçla?” sorusu sorulmalıdır:

Salonda kimseleri göremeyince korkup dışarı çıktı. (Hangi amaçla çıktı? / yanıt yok)İzmir’e ünlü sanatçının konserini dinlemeye gitti. (Hangi amaçla? / yanıt veriyor)

O halde “İzmir’e ünlü sanatçının konserini dinlemeye gitti.” cümlesi amaç cümlesi, diğer cümle de neden cümlesidir.

Cümlede bildirilen işin bir koşula (şarta) bağlandığı yani bir durumun gerçekleşmesinin başka bir durumun gerçekleş-mesine bağlı olduğu cümlelerdir.

Koşul cümlelerinde genellikle “-se/-sa, -dıkça, -ınca, yeter ki, için...” gibi ek ya da sözcükler kullanılır.

• Dil kusurlu olursa sözcükler, düşünceyi iyi anlatamaz.

• Onu tanıdıkça ondan daha çok hoşlanıyorum.

• Sen gülünce güller açar Gülpembe.

Cümlede eylemin hangi amaçla gerçekleştirildiği vurgulanıyorsa bu tür cümlelere “amaç cümlesi” denir. Yükleme “Hangi amaç-la?” sorusu sorulduğunda cevap alınabiliyorsa o cümlede amaç anlamı vardır.

• Bunları anlatmak için onun yanına gittim.

• Trafiği rahatlatmak amacıyla yeni yollar açılmalı.

• Fikir adamları, toplumların dünyaya bakış tarzlarını değiştirmeye yönelik birçok çalışma yaparlar.

Cümlede verilen yargının bir nedene bağlandığıcümlelerdir. ÖSYM sınavlarında hem cümle hem de pa-ragraf sorularında sıkça çıkan bir maddedir.

• Kendi okullarımızdaki yabancı dille eğitim yüzünden öğ-renciler hazırlık sınıflarında bilimden uzaklaştırılmaktadır.

• Bazen onu seyrederken bu kadar mükemmel olamadı-ğımdan dolayı kendime kızdığım bile olur.

• Bazı organizmalar, birbirine çok benzedikleri için, onları türlere ayırmak imkânsızdır.

• Otobüs bozulunca bugün dersin ortasında sınıfa girdim.

Koşul

Amaç

Neden

Amaç

Neden

Documents

KPSS ALES DGS Ezberbozan Paragraf Soru Bankası 2016 - TANITIM