KPSS Ders Notları

özetlenmiş içerikpra�k bilgilerkri�k notlar

ilgi çekici görseller

KPSSA Grubu

ezberbozanserisi

Komisyon

ÖĞRENCİNİN DERS DEFTERİ MALİYE

ISBN 978-605-241-112-4

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

2. Baskı: 2018, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Merve TorukDizgi-Grafik Tasarım: Kezban Yanık

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık Reklam San Tic. Ltd. Şti.İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48 İskitler - Ankara

(0312 341 36 67) (0535 292 34 31)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 25931

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

İÇİNDEKİLER

Maliye

Maliye Teorisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Kamu Harcamaları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Kamu Gelirleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Devlet Bütçesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Devlet Borçlanması. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61Maliye Politikası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72Türk Vergi Sistemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Vergi Hukuku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

Kaynakça. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Öğrencinin Ders Defteri

1. BÖLÜM

Maliye Teorisi

C 5018 sayılı KMYKK'ya göre kamu maliyesi; gelirlerin toplanması, harcama-ların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yü-kümlülüklerinin yönetimini kapsar. Kamu maliyesi içerisinde, kamu kesiminin yapısı ve işleyişinin yanı sıra, kamu kesiminin piyasa ile olan etkileşimi de ele alınmaktadır.

C Esasında, bütün zamanlarda kabul edilecek genel geçer bir kamu maliyesi tanımı yapmak pek de mümkün değildir. Bunun nedeni; yapılan kamu maliyesi tanımının dönemde hâkim olan iktisadi düşünceye ve bu düşünce tarafından yapılan devlet tanımına bağlı olarak farklılık göstermesidir.

C Süreç içerisinde devlete yüklenen işlevler farklılaştıkça yapılan kamu maliyesi tanımlarının nasıl farklılaştığını görmek adına, kamu maliyesine ilişkin yakla-şımları ele almakta fayda vardır.

4

4

4

4

4

4

4

1

Öğrencinin Ders Defteri

I. Geleneksel Yaklaşımlar

Kurumsal Yaklaşım 9 Devlet faaliyetleri hukuki ve idari açıdan incelenmek-

tedir.

Yapısal Yaklaşım 9

Devlet faaliyetleri ekonomik açıdan incelenmekte ve kaynak kullanımında etkinlik, devlet faaliyetlerinin et-kinliği ve alternatif maliyetler gibi konular üzerinde durulmaktadır.

Değişim Yaklaşımı 9

Vergileri kamu hizmetlerinin bedeli olarak gören bu yaklaşıma göre devlet faaliyetleri, kamu hizmetlerin-den elde edilen marjinal sosyal faydanın, vergilerin ne-den olduğu marjinal sosyal maliyete eşit olduğu nokta-ya kadar genişleyebilmektedir.

Refah Yaklaşımı 9 Kimsenin refahının azaltılmaksızın toplum refahının

arttırılması amaçlanmaktadır.

Gelir Yaklaşımı 9

Fonksiyonel maliye ile ilgili olup devlet faaliyetlerinin millî geliri artırıcı ya da azaltıcı etkileri incelenmek-tedir.

Not:Geleneksel yaklaşımlar bugün geçerliliğini yitirmiş yaklaşımlar iken, modern yaklaşımlar yakın zamana kadar kabul görmüş ya da hâlâ ka-bul gören yaklaşımlardır.

II. Modern Yaklaşımlar

Hukuki Yaklaşım 9

Öncüsü Fransız ekolü olan bu yaklaşım daha çok klasik maliye anlayaşının görüşlerini yansıtmaktadır. Tarihi, hu-kuki ve kuramsal düzenlemeleri içeren yaklaşım içerisin-de kamu tüzel kişilerine anayasa ile yüklenmiş fonksiyon-ların yerine getirilebilmesi için yapılacak harcamaların nasıl finanse edileceği ve finansmanın doğuracağı mali yükün toplum içinde nasıl paylaştırılacağı üzerinde du-rulmaktadır.

2

Öğrencinin Ders Defteri

İktisadi Yaklaşım 9

Devlet faaliyetlerinin ekonomi üzerindeki etkilerini in-celeyen bu yaklaşım içerisinde kamu ekonomisi - özel ekonomi karşılaştırılması da yapılmaktadır. Kamu faali-yetleri ile ekonomik büyüme, kalkınma, kaynak tahsisinde etkinliği sağlama gibi amaçlara ulaşmayı amaçlayan yak-laşım, günümüzde hâlâ kabul görmektedir.

DEVLET FAALİYETLERİNİN TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDEKİ DEĞİŞİMİ

Merkantilizm

7 16. ve 18. yüzyıllar arasında Avrupa'da geçerli olmuş bir düşünce akımıdır.

7 Colbert, Munn ve Cantillion okulun önemli temsilcileridir.

7 Altın, gümüş gibi değerli madenler zenginlik ölçütü olarak kabul edilmiştir.

7 Devlete korumacı ve müdaheleci roller yüklenmiştir.

7 İhracat teşvik edilirken ithalat kısıtlanmıştır.

7 Vergi bir karşılık olarak görülmüş ve devlet borçlanmasına sıcak bakılmamış-tır.

Fizyokrasi

J 18.yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış bir düşünce akımıdır.

J Quesnay, Dupont ve Turgot okulun önemli temsilcileridir.

J Doğal düzenin varlığına inanılmış ve devlet müdahelesine karşı çıkılmıştır.

J Minimal devlet anlayışı hakimdir.

J Tarım sektörünün, ekonominin lokomotifi olduğu kabul edilmiş ve tarımdan alınacak tek vergi yeterli görülmüştür.

J Devlet borçlanmasına sıcak bakılmamıştır.

Klasik Maliye Yaklaşımı

4 A. Smith'in ünlü eseri "Ulusların Zenginliği" nin yayınlanmasıyla birlikte orta-ya çıkmış düşünce akımıdır.

4 Okulun önemli temsilcileri; A. Smith, D. Ricardo, J. B. Say, T. Malthus ve J. S. Mill'dir.

4 Piyasanın kendiliğinden etkinliği sağlayacağına inanılmış ve devletin piyasaya müdahelesine karşı çıkılmıştır.

4 'Jandarma Devlet' anlayışı benimsenmiştir. Bu doğrultuda adalet, savunma, diplomasi gibi temel kamusal mal ve hizmetlerin üretimi devlete bırakılmış, bu alanlar dışında yalnızca eğitim, sağlık ve bayındırlık alanlarında kısa dönemde ortaya çıkacak sorunlara, uzun dönemde piyasada kalmamak şartıyla, müda-hele edilmesine izin verilmiştir.

3

Öğrencinin Ders Defteri

4 Ücret, fiyat ve faizlerin ileriye-geriye tam esnek olduğu savunulmuştur.

4 Tarafsız vergileme anlayışından yana olunmuş ve düşük oranlı, dolaylı vergiler önerilmiştir.

4 Devletin, borçlanma ile ekonomiden çektiği kaynakları verimsiz alanlara ak-taracağına inanılmış ve bu nedenle devlet borçlanmasına sıcak bakılmamıştır.

4 Bütçe denkliğinin gerekliliğine vurgu yapılmış, gerekli durumlarda yalnıza sermaye piyasasından borçlanılmasına rıza gösterilmiştir.

4 Say Kanunu'nun (Her arz kendi talebini yaratır) geçerliliğine inanılmıştır.

4 Faizin temel fonksiyonunun yatırım-tasarruf eşitliğini sağlamak olduğu savu-nulmuştur.

Pür

D kkat

Klasik Maliye

Yaklaş

Tüketici devlet

Not:

Klasik (ortodoks, mali gelenekçi, muhafazakar maliyeci) anlayışın etkisi-ni yitirmesine yol açan temel etmen 1929 Ekonomik Buhranı'dır.

4