ZYRAERREGULLATORITPRENERGJIREGULATORNIUREDZAENERGIJUENERGYREGULATORYOFFICE
Shqyrtimi i Feed-in Tarifs pr Hidrocentralet e Vogla RAPORT
KONSULTATIV
DEKLARATKyraportkonsultativshtprgatiturngaZRREnmnyrqtpranojkomentedhemendimengapalteinteresuara.KydokumentnukduhettkonsiderohetseparaqetnjvendimtZRREs.
Adresa:Rr.HamdiMramorinr.1,10000Prishtin,KosovTel:038247615lok..101,Fax:038247620,Email:[email protected],web:www.eroks.org
2 Prmbajtja 1.Hyrje 2.Przgjedhja, Kategorizimi dhe Prcaktimi Kohor
2.1 Prmbushja e Caqeve Indikative 2.2 Przgjedhja e Hidrocentraleve
t Prfshira n Tarif 2.3 Ndarja sipas Kapaciteteve Prodhuese 2.4
Prcaktimi Kohor i Tarifave 3.Parimet dhe Formulimi i Metodologjis
Tarifore, Norma e Kthimit (RoR) 3.1 T Ardhurat e Lejuara pr
Periudhn 10 Vjeare 3.2 Kosto e Kapitalit3.3 Prcaktimi i Zhvlersimit
Vjetor 3.4 Vlersimi dhe Prcaktimi i Kostove Operacionale dhe
Mirmbajtjes t Lejuara3.4.1 Kosto Operacionale 3.4.1.1 Kosto e
Personelit 3.4.1.2 Kosto e Ujit 3.4.1.3 Kosto t Tjera t Lejuara
3.4.2 Kosto e Mirmbajtjes 4.Kalkulimi i Tarifs 4.1 Tarifa e nj
Hidrocentrali 4.2 Tarifa e prgjithshme 4.3 Feed-in Tarifa Tarifa
Nxitse5.Ndikimi i Tarifs s Hidrocentraleve t reja n Tarifn e
Prgjithshme3Shkurtesat dhe Akronimet CF Faktori i Kapacitetit EP
Energjia e Prodhuar J E J etgjatsia Ekonomike Kd Koeficienti i
Drejtimit KEP Kostoja e Energjis s Prodhuar KI Kapaciteti i
Instaluar KM Kostoja e Mirmbajtjes KO Kostoja Operacionale KOK
Kostoja e Kapitalit KOM Kostot Operacionale dhe te Mirmbajtjes KU
Kosto e Ujit MEM Ministria e Energjis dhe Minierave MPKK Mesatarja
e Ponderuar e Kostos se Kapitalit SHSHEMZHQ Shoqata Shqiptare e
Energjis dhe Mjedisit pr Zhvillim tQndrueshm TAL T Ardhurat e
Lejuara TALM T Ardhurat e Lejuara Mesatare TKV Totali i Kostove
Vjetore VIF Vlera e Investimit Fillestar VNF Vlera Neto e Aseteve
ne Fillim t Vitit VNV Vlera Neto e Aseteve ne Fund t Vitit ZHV
Zhvlersimi Vjetor 4 1.Hyrje
KomentMK:Kyraportnukjepelementetmjaftueshmepertekuptuararseyne
leshimitteketijraportingaZRRE-japasinedokumentineprezantuarmungonebaza
ligjore, andaj edhe krijohenpaqartesite dhe konfuzioni.
DokumentitimungonreferencanebazenligjoreqeeobligonZRREqetebennje
strukture tarifore per energjine e riperteritshme. Nenet 15.4 (a)
dhe 46.2 te Ligjit per
RregullatorineEnerjis(qelidhendirektpermetodologjineetarifavenagenergjiae
riperteritshme) eshte dasht te permenden kete dokument. Poashtu
edhe neni 3.1 i Ligjit per Energjine dhe definicionin e energjise
se riperteritshme (te ipet referenca e duhur ne kete raport). Per
bazen ligjore te ketij dokumentit kishim me sugjeru edhe nenin 15.3
dhe nenin 18.4 te ligjit te Energjise. Keto nene nderlidhen direkt
me metodologjine tarifore per energjine e riperteritshme. Ky raport
sht prgatitur nga ZRrE me qllim t parashikimit kuantitativ t
kostove t prodhimit t energjis s riprtrishme nga kapacitetet e reja
dhe sht pasqyr tarifore e ktyre kapaciteteve, posarisht i fokusuar
n hidro energji.T dhnat kryesisht jan bazuar n dokumentin e
titulluar Studim i parafiziblitetit pr identifikimin e burimeve
ujoreprhidrocentraletvoglanKosovprgatiturprMinistrineEnergjisdhe
Minierave(MEM)ngaShoqataShqiptareeEnergjisdheMjedisitprZhvillimt
Qndrueshm (SHSHEMZHQ).Raporti mbulon parashikimin e t ardhurave
totale t
lejuaraqmundtfitohenprejtarifavetrregulluara,dheparimeveqprcaktojn
strukturn e tarifave t prdorura pr mbulimin e ktyre t ardhurave
vjetore. N raport prfshihet metoda e kalkulimit t tarifave t
Hidrocentraleve, kapaciteti i instaluar i t cilave varion prej
300kW deri n 8300kW. Koment MK: Nuk besoj se mund te thuhet
posarisht i fokusuar n hidro energji pasi ky raport sht i fokusuar
vetm dhe ekskluzivisht ne energjin e ujit (hidro). Parashtohet
pyetja a duhet te fokusohet raporti edhe ne burime te tjera te
energjis sriperteritshme duke pasur parasysh se Udhzimi
Administrativ nr. 06/2007 Mbi caqet Indikative pr Konsumimin e
Energjis Elektrike dhe Ngrohjes nga Burimet e Riprtrishme dhe
Kogjenerimi i miratuar nga MEM-i, prcakton caqet edhe per lloje te
tjera te energjise se riperteritshme. Cila eshte arsyeja qe kjo
metodologji e trajton vetem energjine e ujit? 2.Przgjedhja,
Kategorizimi dhe Prcaktimi Kohor 2.1Prmbushja e Caqeve Indikative
Sasia e energjis e cila duhet konsumuar nga energjia e riprtrishme
deri n vitin 2016 diktohet n dokumentin Udhzimi Administrativ
Nr.06/2007Mbi Caqet Indikative pr Konsumimin e Energjis Elektrike
dhe Ngrohjes nga Burimet e Riprtrishme dhe Kogjenerimi t Ministris
s Energjis dhe Minierave.Kto caqe indikative shihen n tabeln 1:
5Koment nga MK: Ne nenin 2.1, prdoret shprehja jo adekuate
(diktohet). Kjo shprehje duhet te zevendesohet me nje shprehje me
te prshtatshme. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 20161
Hidro 125.84 134.56 145.03 156.31 167.01 178.40 190.50 203.18
216.67 230.392 Er 0.00 0.00 0.00 32.56 68.73 108.51 151.89 199.80
252.14 309.943 Solare 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
0.004 Biomas 0.00 0.00 0.00 0.00 11.63 17.45 19.77 23.26 29.08
29.08TOTAL 125.84 134.56 145.03 188.87 247.37 304.36 362.16 426.24
497.88
569.40Nr.BurimiiEnergjisCaqetindikativeprkonsumtenergjissprodhuarngaburimeteriprtrishme(GWh)
Tabela 1 Sipas dokumentit n fjal, n vitin 2016 duhen konsumuar s
paku 230.39 GWh energji elektrike t prodhuar nga Hidro
energjia.
2.2 Przgjedhja e Hidrocentraleve t prfshira n tarif
Hidrocentralet jan przgjedhur varsisht prej efikasitetit dhe
fizibilitetit t tyre, pasqyr
escilsshttarifaeshitjessenergjisngagjeneratoritekfurnizuesipublik.Fillimishttarsyeshmejankonsideruartgjithaatohidrocentraletcilatprodhojn
energjimetarifbarazmeosennmimineimportit,dukeakumuluarnjgjenerim
vendor prej 291.67 GWh.(Konstatimi se t gjitha hidrocentralet jan t
arsyeshme nse kan mimin m t ult se importi mund t jet e natyrs s
prkohshme dhe kjo nuk
duhettshrbejsibazprvlersiminetarifssavancuar(feed-intariff).Ky
konstatim n vazhdim t demantohet n pikn 4.1 t ktij
dokumenti.Realisht krahasimi n mim i importit aktual dhe energjis q
mund t ishte prodhuar nga HC n fjal duhet t i referohet kualitetit
q ato paraqesin n nj treg aty pr aty. M e afrt krahasimi me
mimeteeksportitqKEK-urealizonngagjeneratortevet.)Mirpo,meqsasiae
krkuar e energjis s prodhuar nga hidrocentralet e vogla n udhzimin
administrativ
shtvetm145.03GWhnvitin2009,energjiaegjeneruarnKosovmerastine
ndrtimit t t gjitha hidrocentraleve t vogla, tejkalon kt cak
indikativ, si mund t shihet n tabeln 2: 2007 2008 2009 2010 2011
2012 2013 2014 2015 20161 HidroCakuIndikativ 125.84 134.56 145.03
156.31 167.01 178.40 190.50 203.18 216.67 230.392
GjenerimingaHECetereja 291.67 291.67 291.67 291.67291.67 291.67
291.67 291.67 291.67 291.67Ndryshimi(2)(1) 165.83157.11 146.64
135.36 124.66113.27 101.17 88.49 75.00 61.28Nr.
BurimiiEnergjisCaqetindikativeprkonsumtenergjissprodhuarngaburimeteriprtrishme(GWh)
Tabela 2 Prandaj, hidrocentralet t cilat favorizohen n kalkulimin e
tarifs pr energji elektrike jan ato t cilat me tarifn m t ult dhe
fizibilitetin m t madh prmbushin cakun e lartprmendur indikativ.
2.3 Ndarja sipas Kapaciteteve Prodhuese
6Nmnyrqkostojaevlersuartreflektojsamsaktkostonrealet
hidrocentraleve, shqyrtimi i tarifave sht br n tri grupe, varsisht
prej kapacitetit t instaluar t hidrocentralit.Ndarja sipas
kapaciteteve prodhuese sht br duke u bazuar
nVendimineQeverissKosovsnr.05/250MbiMasatnxitseprprodhimine
energjiselektrikengaburimeteriprtritshmedheenergjiselektrikenga
bashkprodhimi n Kosov pr periudhn 2007-2013.Vendimi i lartprmendur
dikton q tarifat t prcaktohen sipas ktyre kategorive: KomentngaMK:
Shprehja kosto reale te hidrocentraleve nuk eshte adekuate, ketu
nukbehetfjaleperkostonehidrocentralesporkostorealeeprodhimitteenergjis
elektrike nga hidrocentralet.Poashtu shprehja dikton sugjerojme qe
te zevendesohet me shprehjen tjetr adekuate. I.Kapaciteti i
instaluar prej 0 MW deri n 2 MW II. Kapaciteti i instaluar prej 2
MW deri n 5 MW III.Kapaciteti i instaluar prej 5 MW deri n 10 MW
2.4 Prcaktimi Kohor i Tarifave Duke marrur parasysh koston e
investimit dhe kohn mesatare t maturitetit t kredive pr investime t
mdha dhe afatgjata sht vendosur q tarifa t llogaritet si nj
mesatare pr 10 vite.
KomentngaMK:Duhettevleresohetarsyeshmeriaeafatit10vjecarpertarifatkur
dihet shume mire se vendet kryesisht e kane miratuar periudhen 15-
20 vjecar si periudhe optimale.
3. Parimet dhe Formulimi i Metodologjis Tarifore, Norma e
Kthimit (RoR) 3.1 T Ardhurat e Lejuara pr periudhn 10 vjeare
MeTArdhurateLejuarannkuptojmkalkulimineparashikuartshumsst hyrave t
nevojshme pr t mbuluar koston totale vjetore t investitorit, duke
prfshir kostot operative dhe t mirmbajtjes,zhvlersimin e aseteve
dhe kthimin e lejuar. T ardhurat e lejuara jan llogaritur sipas
formuls: TAL =KOM +ZHV +KOK (1) TAL = T Ardhurat e Lejuara ZHV =
Zhvlersimi Vjetor KOK = Kostoja e Kapitalit KOM = Kostot Operative
dhe t Mirmbajtjes
7KthimiiLejuar=TArdhurateLejuaraKostotO&M+ZhvlersimiVjetor+RABiPrfundimtarMPKK
KthimiIlejuar x
=RABiFillestarZhvlersimiVjetorInvestimeteRejaRABiPrfundimtar+ + =
Figura 1: Skema e llogaritjes s t ardhurave t lejuara Sipas asaj se
mimet sipas nivelit t kapacitete jan prcaktuar dhe se HC q mund
trehabilitohennukkonsiderohenposarishtatherRAB-ifillestarmduketi
panevojshmnskemnelartmesepseinvestimeterejajanbarazmeRAB
prfundimtar. 3.2 Kostoja e Kapitalit Kostoja e kapitalit sht
llogaritur duke shumzuar mesataren e ponderuar t kostos s kapitalit
me vlern neto t aseteve n fund t vitit KOK = MPKK*VNF KOK Kostoja e
Kapitalit VNV Vlera Neto e Aseteve n fund t vitit Ku dhe MPKK =
(1-g)*(rf + ERPi) + g*(rf + DRPi) = 13.8%(3) MPKK Mesatarja e
Ponderuar e Kostos s Kapitalit g - Leverazhi (Koeficienti) i
borxhit (borxhi / borxhi + ekuiteti) rf-Norma pa rrezik ERPi
-Premia e rrezikut t ekuitetit pr kompanin i DRPi-Premia e rrezikut
t borxhit pr kompanin i MPKK prdoret pr kalkulimin e kthimit t
lejuar dhe prezanton koston e vlersuar t financimit pr
gjeneratorin.MPKK sht nj mesatare e ponderuar e kostos s financimit
nga borxhi dhe ekuiteti, ku secila nga kto shprehet si norm
pa-rrezik (duke prezantuar
8kostonefinancimitprasetetparrezik)pluspremiaerrezikutqprezantonrreziqet
shtes n huamarrje nga gjeneratori ose blerja e ekuitetit n
gjenerator. Fitimi i prllogaritur n krahasim me koston aktuale t
financimit prdoret pr t ofruar
stimulimprgjeneratorinqtkrkojfinancimkomercialmenjkostombi(nsei
referohemi piks 4.3 kjo dmth mbi koston e WACC-ut p 10-15%) MPKK-n
prcaktuar nga ZRRE-ja n shqyrtimin e tarifave t mparshme pr KEK dhe
KOSTT. 3.3 Zhvlersimi Vjetor Zhvlersimi vjetor sht kalkuluar n
menyr lineare duke supozuar jetgjatsi t aseteve prej 35 vite.Pra,
=JEVIF ZHV% 100* (2) ZHV = Zhvlersimi Vjetor VIF= Vlera e
Investimit Fillestar JE= Jetgjatsia Ekonomike 3.4 Vlersimi dhe
Prcaktimi i Kostove Operacionale dhe Mirmbajtjes t Lejuara 3.4.1
Kosto Operacionale Kostot operacionale t pranuara pr tarifa
prfshijn kostot e personelit, kostot e ujit t prcaktuara sipas
Udhzimit Administrativ mbi Strukturn e Pagesave t ujit dhe Kostot e
tjera. 3.4.1.1 Kosto e Personelit N studimin e MEM, sht vlersuar se
kostot operacionale nuk varen shum nga fuqia e instaluar dhe
variojn mes 45.000 deri 60.000 /vit.
Dukepasurparasyshktfakt,shtvendosurqktokostotaplikohennmnyr
linearevarsishtngakapacitetiiinstaluar.Hidrocentralimivoglkakapacitett
instaluarprej300kW.Ktijhidrocentraliishoqrohetkostojaoperacionaleminimale
prej 45,000 .Hidrocentrali m i madh ka kapacitet t intaluar prej
8300 kW t cilit i
pranohetkostojaoperacionalemaksimaleprej60,000nvit.Ktokombinimet
Kapacitetit t Instaluar dhe Kostos Operacionale, mund t paraqiten
si ( ) ( ) 000 . 45 , 300 ,1 1 1= = KP KI Pdhe( ) ( ) 000 . 60 ,
300 . 8 ,2 2 2= = KP KI P (4) Ku) ( * ) (1 2 1 2KI KI kd KP KP =
(5) Kd = koeficienti i drejtimit = =1 21 2KI KIKP KPKIKP= 815(6) 9
( ) 300 *815000 , 452 2 = KI KP (7) Prandaj, t gjitha
hidrocentraleve me kapacitet t instaluar prodhues n mes 300kW dhe
8300kW ju pranohet kostoja e personelit sipas formuls: 5 . 437 , 44
*815+= KI KP (8) KP = Kostot e Personelit KI= Kapaciteti i
Instaluar Kjo metodologji i prcaktimit t kostove t stafit si nj
vler7 e cila mund t ndryshoi linearisht ndoshta ka shrbyern vlerm
por ashtu si sqarohet tabela e mimeve n pikn 4.2 jan zgjedhur tri
pika t drejtzs n diagramin e mposhtm.Ndoshta duhet sqaruar kjo se
duke vlersuar kto kost se si sht pvetsuar pr nivelet e tarifave t
avansuara tpropozuara. Kostoja e PersonelitKP=1.875*(KI) +44438R2
=145,000.0047,000.0049,000.0051,000.0053,000.0055,000.0057,000.0059,000.00300
2,300 4,300 6,300 8,300Kapaciteti i Instaluar (kW)Kostoja e
PersonelitKP(Euro)Linear (KP(Euro)) Grafiku 1 3.4.1.2 Kosto e Ujit
Prcaktimi i kostos s lnds s par (Ujit) sht bazuar n dokumentin
Udhzimi Administrativ mbi Strukturn e Pagesave t Ujit.Neni 2 i po t
njjtit dokument citon Kompensimi pr shfrytzimin e ujrave
siprfaqsore, nntoksore dhe ujrave minerale prcaktohet n lartsi pr:
Prodhuesit e energjis elektrike pr do10kilovat-or t prodhuar n
hidrocentral 2.5% t mimit t shitur.Pr kt arsye, Kostoja e ujit i
sht shtuar tarifs prfundimtare sipas udhzimit t lartprmendur
administrativ. 3.4.1.3 Kosto t Tjera t Lejuara N kto kosto
prfshihenshpenzimet e tjera t pa-kalkuluara t cilat jan prafrsuar n
vlerprej10%shtesmbitotalinekostove.Ktuprshihenshpenzimetesigurimit,
shpenzimetekarburantve,shpenzimetemeditjeve,shpenzimeteinteresit,detyrimet
komunaledheshpenzimetetjeratpaparashikuara.(Vleraprej10%shtvlerae
prafrt e shpenzimeve t po ksaj kategorie t Triangle General
Contractors, Inc.) 3.4.2 Kosto e Mirmbajtjes Studimi i MEM ka
vlersuar se kostot e mirmbajtjes t nj hidrocentrali duhet t jen
1.5% e vlers s investimit kryesor dhe priten t jen konstante edhe
pr vitet q pasojn. 4.Kalkulimi i Tarifs 4.1 Tarifa e nj
Hidrocentrali Me Tarifa nnkuptojm koston totale mesatare per kWh t
nevojshme pr t mbuluar s paku t ardhurat vjetore t lejuara, si jan
kalkuluar n pjesn 3.1 t ktij raporti.
Tarifaenjhidrocentralitvetmshtllogariturdukekalkuluarmesatarenet
ardhuravetlejuarapr10vitenraportmesasineenergjissprodhuar.
Matematikisht, 1 11011*1*EPTALMEP iTALTARIFAii= = =, pr do i
hidrocentral (9) TALi T Ardhurat e Lejuara pr vitin i EPi Energjia
e prodhuar nga hidrocentrali n fjal TALM T ardhurat e lejuara
mesatare pr 10 vite Energjia e prodhuar (EP) nga nj hidrocentral
kalkulohet me shumzimin e Faktorit t
Kapacitetit(0-100%)mevlernmaksimaletenergjisqmundtprodhojnj
hidrocentral.Faktori i kapacitetit sht marr nga studimi i MEM dhe
sht indikator n mes raportit t totalit t kWh t prodhuar nga
rrjedhja e parashikuar e ujit krahasuar me
vlernteorikemaksimaletprodhimitsikurujitrrjedhtetrvitinnmnyrt
pandrprer.Mesatarjaefaktorvetkapacitetitttgjithaimpianteveidhnn
studimin e MEM-it sht 53%, q implikon se t gjitha hidrocentralet
mesatarisht do t
jenngjendjetprodhojnmaksimuminekapacitetitttyre53%tkohs.Duhet
potencuarsekynumrmundtjetimbivlersuardukekonsideruarfaktinse
hidrocentrali Triangle General Contractors (Lumbardhi) vitin e
kaluar ka prodhuar me nj faktor kapaciteti prej 33%.Faktori i
Kapacitetit ndikon ndjeshm n vlern e tarifave prandaj prcaktimi sa
m i sakt i tij sht tejet i rndsishm. 114.2 Tarifa e Prgjithshme
Kalkulimi i tarifs s prgjithshme sht br duke mbledhur Mesataren e T
Ardhurave t Lejuara (TALM) 10 vjeare pr seciln nga impiantet, dhe
duke pjestuar
ktmeshumnesasissprodhuarngatgjithaimpiantetnstudimineMEM (Mesatarja
e ponderuar e kostove t parashikuara nga t gjitha
impiantet).Matematikisht, ===mjjmjjEPTALMTARIFA11, ku j paraqet
hidrocentralin prkats(10) TALMj = T Ardhurat e Lejuara Mesatare 10
vjeare pr hidrocentralin j EPj= Energjia e prodhuar nga
hidrocentrali j Kalkulimet e fituara n baz t ksaj metodologjie, kan
diktuar q tarifat e kategorizuara t duken si vijon: 6.445.024.02
Hidrocentralenga5MWderin10MWTarifa(Eurocent/kWh)KapacitetiIInstaluarHidrocentralederin2MWHidrocentralenga2MWderin5MW
Tabela 3 4.3 Feed-in Tarifa Tarifa Nxitse N mnyr q tarifat e
propozuara t sigurojn joshje t investimeve n HEC-et e vogla
ngainvestitortjashtmdhekthimtarsyeshmtinvestimeve,shtetettcilat
aplikojn feed-in tarifa ofrojn masa t ndryshme nxitse.ZRrE propozon
q tarifs s
fituarngatardhuratelejuaratishtohetpjesanxitseprej10%-15%tkostoss
prodhimittenergjis.Meqshtracionaleqcaqetindikativtprcaktuaranga
MEMtprmbushenmekostonmtultdheprballueshmrinmtmadhepr
konsumatorin,propozohetqtarifanxitsetjetmemadheprhidrocentraletme
kostomtulttprodhimittenergjisnmnyrqtjoshndrtimine hidrocentraleve m
fizibile.M saktsisht, ZRrE propozon q tarifa nxitse mbi koston e
prodhimit pr hidrocentralet me kapacitet t instaluar nga 5 MW deri
n 10MW t jet 15% ndrsa pr hidrocentralet m t vogla t jet vetm 10%.
Koment nga MK: Si eshte ardh deri tek 10 % respektivisht 15% ? A
eshte bere ndonje studim per te krahasuar cmimet e feed-in tarifes
ne rajon? Une i kam shiquar disa analizat 12(shih p.sh. web
sajtin:http://www.optres.fhg.de/) dhe shof qe tarifa nxitese mund
te jete shume me e madhe. Ne baze te asaj se cka mund te shihet nga
studimet te vendeve qe tash kane filluar stimulimin e prodhimit te
energjise nga energjia e riperteritshme praktika
meemireeshteajoedisanjimittetarifavehapashapi,nekuptimseedheneteknologjineenjejte(p.sg.hidro)vleresohendallimetqeparaqitengjateprodhimit
gjegjesisht konditat qe afektojne prodhimin e qe ndikojne ne
prodhim.Raporti i Optres per shembull rekomandon qasje specifike
per enegjine e riperteritshme
qesigurinzhvillimteduhurfordifferenttypesofrenewableenergyinorderto
determineprice,essentially,ittakesintoconsiderationdifferentcostsofvarious
typesandsizesofproduction,lookingattechnologydevelopment,geographic
considerationsetc.Praktikattesukseshmeneketotarifattregojnesekjotarifa
dallojne varesisht nga teknologjite te ndryshme (biomass, solar, te
ers etj.). Sipas raportit ne fjale por edhe nga studime te tjera
rezhimi tarifor per teknologji te reja dallon prej asaj qe
aplikohet per teknologji te vjetra, dhe sa me e re eshte
teknologjia aq eshte edhe tarifa me e ulet. Kjo per arsye qe te
zhvillohet eficienca. Norma e zvoglimit te tarifes vjetore (tariff
degression bazohet ne: empirically derived progress ratios for the
different technologies and based on the site, yield/generation
costs of each particular
plant,withperiodicreviewtoassessthepriceinlightoftechnologicalandmarket
developments. Me posht gjeni nje tabele nga studimi krahasues ne
Europe qe e merr per baze infomatat e
vitit2006eqeuneekamkopjuarketusaperinfommimtuaj.Prejtabelesmeposht
shihen nivelet e tarifave, zvoglimi i tarifave dhe tarifat te
ndryshme. Country Purchase obligationStepped TariffTariff
degressionPremium optionEqual Burden Sharing?Forecast obligation
Austriax x - -X1) -Cyprusx x - - -CzechRep.x (forfixed tariff)x
-Denmarkx (except for wind onshore)x - x (wind)x1) -Estoniax (for
grid losses)- - x (new draft)x x (new draft)Francex x x (wind) - x
-Germanyx x x -x1) -Greecex x - - x -Hungaryx - - - x -Irelandx x -
- x -Italyx x x (PV) - x -13Lithuaniax - - - x -Luxembourgx x - - x
-Netherlands3) - x - x2) -Portugalx x - - x -Slovakiax (for grid
losses)x - - x -Sloveniax (for fixed tariff)x - x x xSpainx (for
fixed tariff)x - x x x1) Austria, Denmark and Germany apply an
equal burden sharing with advantages for electricity intensive
industries (see chapter 4).2) In the Netherlands each electricity
consumer contributes the same amount of money to RES-E support,
regardless of the amount of electricity consumed (see chapter 4).3)
In the Netherlands no FITs are paid for electricity from RES-E
plants that applied for support after the 18th of August 2006.
Koment nga MK: Poashtu praktikat te mira te disa venedeve qe jane
ne fazen fillestare kane treguar edhe tendecen qe te percaktohen
tarifat ne menyre qe te parashihet zbritja e tyre vjetore qe te
stimulohet investimi cost-effective dhe zhvillim i teknologjise. Ne
ketestudimnukparashihetmundesiaetilleeasmundesiaemodifikimittetarifave.
Poashtu feed in tariffaparaqitet si nje obligim per furnizuesin qe
te bleje nje sasi te
kesajenergjiengaprodhuesimecmimtepercakturqeteimponohetenergjiae
riperteritshme dhe per te siguruar investimi, gjersa ky studim nuk
permend kete fakt dhe nuk jep metoden e implementimit te tij.
5.Ndikimi i Tarifs s Hidrocentraleve t Reja mbi Tarifn e
Prgjithshme
GjendjamomentaleenergjetikenKosovkadiktuarqnvitin2007timportohen
539.9GWhenergjielektrikemenjmimmesatarprej84/MWh,dhegjendja
energjetike tarifore sht dukur si vijon: KEK UJMANI TGC Importi
Totali Tarifa(/MWh)Gjenerimi(MWh) 4407300.0 76000.0 28000.0
539812.0 5051112.0mimi 19.4 24.0 40.0 83.8Vlera 85,523,096.32
1,824,000.00 1,120,000.00 45,230,847.48 133,697,943.80
GjenerimiVendor26.47 Tabela 4 Me rastin e futjes n kalkulim t
kapaciteteve t reja prodhuese, gjenerimi vendor rritet pr 154.8 GWh
n vit, me mim m t vogl krahasuar me at t importit. Prandaj, sht
racionaleqkjoshumeenergjistizbritetshumssimportuar.Mirpo,meqt
gjitha hidrocentralet n fjal jan hidrocentrale rrjedhse, nuk mund t
diktohet se kur
prodhohethidro-energjia,dheduhetprafrsuarkorrelacioninmeshidroenergjiss
prodhuar dhe energjis s importuar.Duke konsideruar krkesn n ngritje
t energjis
14nvend,dhefaktinseimportiienergjisrealizohetkryesishtnortepikut,sht
parashikuar q hidro energjia mund t zvendsoj vetm 33% t energjis s
importuar ngase kjo prqindje koincidon me intervalin kohor t pikut.
Ndikimi i Hidrocentraleve n Vllimin e Pergjithshm t EnergjisKEK,
85.4%Importi 7.0%Hidro 5.7%Ujmani 1.5%TGC 0.5%KEK UJ MANI
Distribuimi Hidro Te Reja Importi Grafiku 2 N rast se trendi i
ngritjes s krkess s energjis n vend nuk pson ndonj ndryshim, dhe t
gjitha hidrocentralet e shqyrtuara ndrtohen, tarifa e prgjithshme
do t ishte pr 3.8% m e ult, tarif kjo e cila shkon n favor t
konsumatorit.(ky konstatim dhe tabela e mposhtme paraqet situatn
aktuale dhe nuk mund t referohet nj periudhe afatgjate prej 10
vitesh pr sa synohet vleftshmria. Prandaj propozoi t fshihet.) KEK
UJMANI TGC Importi Totali Tarifa(/MWh)Gjenerimi(MWh) 4407300.0
76000.0 28000.0 34090.9 84741.1 150834.2 359874.7 5,140,840.93 mimi
19.4 24.0 40.0 64.42 50.21 40.22 83.7Vlera 85,523,096.32
1,824,000.00 1,120,000.00 2,196,178.61 6,066,630.29 4,255,195.88
30,107,474.49 131,092,575.58 25.50 GjenerimiVendorHidroTe Reja
Tabela 5
