Klámvæðing og unglingar

Arnar Gíslason, kynjafræðingur arnarg@hi.is

Ungt fólk á Íslandi og klám

• Ungt fólk á aldrinum 16-19 ára

• Spurt hve oft fólk horfi á klám [“How often do you do one of the following? - Watch adult entertainment / pornography”]

• Nordic Youth Research 2010, bls. 86 (tafla nr. 40) www.rannsoknir.is/media/rg/skjol/Nordic-Youth-Research-Descriptive-Report.pdf

Hvað er klám?

Hvað er klám? Fjölmargar tegundir kláms eru til

Hér er fjallað um efni sem eftirfarandi skilgreining nær utan

um:

Kynferðislega opinskátt efni í orðum eða myndum með skýra yfir- og undirskipun

-Dworkin & MacKinnon (1992)

Neysluvara sem er framleidd til að stuðla að

kynferðislegri örvun

Hvað er klám?

Iðnaður

Hvað er klám?

• Erfitt að áætla veltu klámiðnaðarins

• Árleg velta á heimsvísu 97 milljarðar dollara (TopTenReviews, 2006)

• Það samsvarar um 12 billjón krónum íslenskum

Hvað er klám?

Neysluvara

Hvað er klám?

Hvaða áhrif hefur klám á notandann?

Hvað er klám?

Starfsvettvangur

Hvað er klám?

• Hvernig er að starfa í klámiðnaðinum?

• Andleg heilsa og sjálfsmynd

• Líkamlegt álag og kynsjúkdómar

• Lífið eftir ferilinn

Hvað er klám?

Hugmyndafræði

Hvað er klám?

• Klám felur í sér hugmyndafræði um:

• kynlíf

• vald

• karlmennsku

• kvenleika

Hvaða hugmyndir fylgja með í kaupunum?

• Í því klámefni sem er hvað vinsælast og algengast (mainstream) og með gagnkynhneigða karla sem markhóp, má segja að konur birtist með þeim hætti að:

• ALLAR KONUR vilji kynlíf með HVERJUM SEM ER og HVENÆR SEM ER og á FORSENDUM KARLA

• Er þetta ef til vill fyrsta „kynlífsfræðsla“ sumra ungmenna?

Hvað er klámvæðing?

Hvað er klámvæðing?

Klámvæðing er menningarferli þar sem klám smeygir sér inn í daglegt líf okkar sem samþykkt og jafnvel dáð menningarlegt fyrirbæri

-Sørensen (2003)

Hvað er klámvæðing?

Klámvæðing og myndmál ofbeldis

Er klámvæðing nýtt fyrirbæri?

Er klámvæðing nýtt fyrirbæri?

Nýlegar rannsóknir á klámneyslu á Íslandi

• Thomas Brorsen Smidt

• Rannsakað og skrifað um viðhorf og neyslu karla og kvenna á klámi

• Telur að erfitt eða ómögulegt sé að banna eða ritskoða klám

• Hann telur réttara að leggja áherslu á fræðslu um klám og kynlíf - ekki síst til ungra karlmanna

„Boys... you are bad.

And pornography

makes you even worse“ -Michael Messner, um óheppilega nálgun

Hvernig nálgumst við umræðuna um klám?

Hvernig nálgumst við umræðuna um klám?

• Mikilvægt að auka skilning ungs fólks á klámi sem fyrirbæri og sem iðnaði, og skyggnast á bak við glansmyndina

• Miðla traustum upplýsingum um kynlíf og náin samskipti, og ekki bara í gagnkynhneigðu samhengi

• Beina sjónum að innihaldi klámefnis, frekar en kynlífsathöfnum sem þar birtast

• Hvaða tómarúm er það sem klám(væðing) fyllir? Af hverju er klám svona vinsælt? Og hvaða áhrif hefur klám á notandann?

• Hvað er það sem gerir klám óraunverulegt? Hvernig berum við kennsl á það?

• Skilaboð klámiðnaðarins, m.a. til unglinga:

• Klám er eðlilegt og frábært, og það er hreinlega asnalegt að horfa ekki á klám

• Segja má að því minna sem ungt fólk fær af fræðslu, t.d. frá foreldrum og kennurum, því greiðari aðgang eigi önnur skilaboð að ungu fólki, m.a. þau sem leggja áherslu á klám sem eðlilegan hluta af lífsstíl fólks, einkum karlmanna