KISIM 6 AMBALAJLAR, ORTA BOY DÖKME KONTEYNIRLAR …resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/10/20091030M1-1-12.pdf · 2018-05-22 · 6.1.2.2 Kompozit ambalaj durumunda, Latin harfleri ile

250

KISIM 6

AMBALAJLAR, ORTA BOY DÖKME KONTEYNIRLAR (IBC’LER), BÜYÜK

AMBALAJLAR VE TANKLAR İÇİN YAPI VE

TEST ŞARTLARI

251

252

BÖLÜM 6.1

AMBALAJLARIN YAPISI VE TESTİ İÇİN HÜKÜMLER 6.1.1 Genel 6.1.1.1 Bu Bölüm’deki hükümler aşağıda belirtilenlere uygulanmaz: (a) Aksi belirtilmedikçe Sınıf 7 radyoaktif malzemeleri içeren ambalajlar (4.1.9’a bakın); (b) Aksi belirtilmedikçe Sınıf 6.2 bulaşıcı maddelerini içeren ambalajlar (Bölüm 6.3,

4.1.4.1’deki Not ve ambalaj hükümleri P621’e bakın); (c) Sınıf 2 gazları içeren basınçlı kaplar; (d) Net kütlesi 400 kg değerini aşan ambalajlar; (e) 450 litre kapasiteyi aşan ambalajlar. 6.1.1.2 6.1.4’deki ambalajlama hükümleri kullanılan mevcut ambalajlamaya dayanmaktadır. Bilim

ve teknolojideki gelişmeleri takip edebilmek için, aynı derecede etkili olması, Yetkili Kurum tarafından kabul edilebilir olması ve 6.1.1.3 ve 6.1.5’te açıklanan testleri başarılı şekilde geçmek kaydıyla 6.1.4’te belirtilenlerden farklı özellikleri ihtiva eden ambalajların kullanımında sakınca yoktur. Bu Bölüm’de belirtilen yöntemlere eşdeğer olmak ve Yetkili Kurum tarafından kabul edilmek kaydıyla bu Bölüm’de tanımlanan test yöntemlerinden farklı yöntemler kabul edilebilir.

6.1.1.3 Sıvı içermesi planlanan tüm ambalajlar uygun sızdırmazlık testini başarılı şekilde geçmelidir

ve 6.1.5.4.3’te belirtilen uygun test seviyesini karşılayacak nitelikte olmalıdır: (a) taşımada ilk defa kullanılmadan önce;

(b) onarıldıktan veya yenilendikten sonra, taşıma için tekrar kullanılmadan önce; Bu test için, ambalajlarda kendi zarflarının/kapaklarının takılı olması gerekli değildir. Test sonuçlarını etkilememesi kaydıyla kompozit ambalajların iç kapları dış kaplardan

bağımsız olarak test edilebilir. Bu test aşağıdakiler için gerekli değildir: - kombine ambalajların iç ambalajları; - 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli kompozit ambalajların (cam,

porselen veya sert çömlek) iç ambalajları; - 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli hafif gösterge metal ambalajı. 6.1.1.4 Her bir ambalajın bu Bölüm’deki hükümleri karşılamasını teminen ambalajlar Yetkili

Kurumu tatmin eden bir kalite güvence programına göre üretilmeli, onarılmalı ve test edilmelidir.

253

6.1.1.5 Ambalajların üreticileri ve dağıtıcıları izlenecek prosedürler ve taşımada kullanılan ambalajların bu Bölüm’deki uygulanabilir performans testlerini geçebilmesini sağlamak için ihtiyaç duyulan zarfların/kapakların ve diğer aksamların tipleri ve boyutları (gerekli conta dahil) hakkında bilgi sağlamalıdır.

6.1.2 Ambalaj tiplerinin gösterim kodu 6.1.2.1 Kod şunları içermektedir: (a) ambalajın türünü belirten rakam; örneğin, kap, bidon vb., sonra; (b) malzemenin yapısını gösteren Latin harflerde iki büyük harf, örneğin çelik, ahşap vb.,

gerektiğinde sonra; (c) ambalaj grubunun ait olduğu tür içerisinde ambalaj kategorisini gösteren rakam. 6.1.2.2 Kompozit ambalaj durumunda, Latin harfleri ile iki büyük harf kodun ikinci sırasında

kullanılır. Birincisi iç kabın malzemesini göstermektedir, ikincisi ise dış ambalajın malzemesini göstermektedir.

6.1.2.3 Kombine ambalaj durumunda sadece dış ambalajın kod numarası kullanılır. 6.1.2.4 “T”, “V” veya “W” harfleri ambalaj kodunu takip edebilir. “T” harfi, 6.1.5.1.11 hükümlerine

uygun hurda ambalajını belirtmektedir. “V” harfi, 6.1.5.1.7 hükümlerine uygun özel ambalajı belirtmektedir. “W” harfi, aynı kod ile gösterilmesine rağmen ambalajın 6.1.4’teki özelliklerden farklı üretildiğini ve 6.1.1.2 hükümlerine göre eşdeğer kabul edildiğini belirtmektedir.

6.1.2.5 Ambalaj türleri için aşağıdaki rakamlar kullanılmalıdır: 1. Kap 2. Ahşap varil 3. Teneke bidon 4. Kutu 5. Torba 6. Kompozit ambalaj 7. (rezerve edilmiştir) 0. İnce cidarlı metal ambalaj 6.1.2.6 Malzeme çeşitleri için aşağıdaki büyük harfler kullanılmalıdır: A. Çelik (tüm çeşitleri ve tüm yüzey işlemli olanlar)

B. Alüminyum C. Doğal ahşap D. Kontrplak F. İşlenmiş ahşap G. Lif levha H. Plastik malzeme L. Tekstil M. Kağıt, çok katmanlı N. Metal (çelik veya alüminyumdan farklı) P. Cam, porselen veya sert çömlek

254

6.1.2.7 Aşağıdaki tablo, ambalaj türüne, yapımında kullanılan malzemelere ve kategorilerine bağlı olarak kullanılacak kodları göstermektedir; aynı zamanda uygun hükümler için danışılacak alt bölümlere referans olmaktadır:

Tür Malzeme Kategori Kod Alt-kısım

sökülemeyen başlık 1A1 A. Çelik sökülebilir başlık 1A2

6.1.4.1

sökülemeyen başlık 1B1 B. Alüminyum sökülebilir başlık 1B2

6.1.4.2

D. Kontrplak 1D 6.1.4.5 G. Lif 1G 6.1.4.7

sökülemeyen başlık 1H1 H. Plastik sökülebilir başlık 1H2

6.1.4.8

sökülemeyen başlık 1N1

1. Kaplar

N. Çelik veya alüminyum haricindeki metal sökülebilir başlık 1N2

6.1.4.3

delikli tip 2C1 2. Variller C. Ahşap sökülebilir başlık 2C2

6.1.4.6

sökülemeyen başlık 3A1 A. Çelik sökülebilir başlık 3A2

6.1.4.4

sökülemeyen başlık 3B1 B. Alüminyum sökülebilir başlık 3B2

6.1.4.4

sökülemeyen başlık 3H1

3. Bidonlar

H. Plastik sökülebilir başlık 3H2

6.1.4.8

A. Çelik 4A 6.1.4.14 B. Alüminyum 4B 6.1.4.14

normal 4C1 C. Doğal ahşap geçirmeyen duvarlı 4C2

6.1.4.9

D. Kontrplak 4D 6.1.4.10 F. İşlenmiş ahşap 4F 6.1.4.11 G. Kontrolit 4G 6.1.4.12

genişleyen 4H1

4. Kutular

H. Plastik katı 4H2

6.1.4.13

iç astarsız veya iç kaplamasız

5H1

geçirmeyen 5H2

A. Dokuma plastik

su geçirmeyen 5H3

6.1.4.16

H. Plastik ince tabaka 5H4 6.1.4.17 iç astarsız veya iç kaplamasız

5L1

geçirmeyen 5L2

L. Tekstil

su geçirmeyen 5L3

6.1.4.15

çok katmanlı 5M1

5. Torbalar

M. Kağıt çok katmanlı, su geçirmez 5M2

6.1.4.18

255

Tür Malzeme Kategori Kod Alt-kısım

dış çelik kaplı 6HA1 6.1.4.19 dış çelik sandık veya kutulu 6HA2 6.1.4.19 dış alüminyum kaplı 6HB1 6.1.4.19 dış alüminyum sandık veya kutulu

6HB2 6.1.4.19

dış ahşap kutulu 6HC 6.1.4.19 dış kontrplak kaplı 6HD1 6.1.4.19 dış ahşap kutulu 6HD2 6.1.4.19 dış fiber kaplı 6HG1 6.1.4.19 dış kontrolit kutulu 6HG2 6.1.4.19 dış plastik kaplı 6HH1 6.1.4.19

H. Plastik kap

dış katı plastik kutulu 6HH2 6.1.4.19 dış çelik kaplı 6PA1 6.1.4.20 dış çelik sandık veya kutulu 6PA2 6.1.4.20 dış alüminyum kaplı 6PB1 6.1.4.20 dış alüminyum sandık veya kutulu

6PB2 6.1.4.20

dış ahşap kutulu 6PC 6.1.4.20 dış kontrplak kaplı 6PD1 6.1.4.20 dış hasır sepetli 6PD2 6.1.4.20 dış fiber kaplı 6PG1 6.1.4.20 dış kontrolit kutulu 6PG2 6.1.4.20 dış geniş plastik ambalajlı 6PH1 6.1.4.20

6. Kompozit ambalajlar

P. Cam, porselen veya sert çömlek kap

dış katı plastik ambalajlı 6PH2 6.1.4.20 0. İnce cidarlı sökülemeyen başlık 0A1 metal ambalaj

A. Çelik sökülebilir başlık 0A2

6.1.4.22

256

6.1.3 İşaretleme NOT 1: İşaretleme, taşınmış olduğu ambalajın başarılı şekilde test edilen tasarım tipi

olduğunu ve ambalajın kullanımı hariç üretimine ilişkin bu Bölüm’deki gereksinimlere uyduğunu göstermektedir. Tek başına işaret ambalajın herhangi bir madde için kullanılabileceğini onaylamak zorunda değildir: genel olarak ambalaj türü (örneğin çelik kap), maksimum kapasitesi ve/veya kütlesi ve herhangi özel gereksinimler her bir madde için Bölüm 3.2’de bulunan Tablo A’da belirtilmektedir.

NOT 2: İşaretleme, ambalaj üreticileri, onarım yapanlar, ambalaj kullanıcıları, taşıyıcılar

ve düzenleyici makamlara yardımcı olmak için planlanmıştır. Yeni ambalajın kullanımı ile ilgili olarak orijinal işaretleme üreticiler için türünü tanımak ve performans testi gereksinimlerini karşıladığını gösteren bir yöntemdir.

NOT 3: İşaretleme daima test seviyelerinin tüm ayrıntılarını sağlamamaktadır ve bunlar

örneğin test sertifikasına, test raporlarına veya başarılı şekilde test edilen ambalajların tescilinde referans olarak göz önüne alınmamalıdır. Örneğin, X veya Y işaretini taşıyan bir ambalaj, uygun olduğunda 6.1.5’deki ambalaj test hükümlerinde belirtilen ilgili maksimum müsaade edilen nispi yoğunluk1 için belirlenmiş daha düşük bir tehlikeye sahip ambalaj grubu maddeleri için kullanılabilir, örneğin daha yüksek yoğunluğa sahip ürün için tüm performans kriterleri karşılanmak koşuluyla 1.2 nispi yoğunluğa sahip ürünler için test edilen ambalaj grubu I ambalajı, 1.8 nispi yoğunluğuna sahip ürünler için ambalaj grubu II ambalajı veya 2.7 nispi yoğunluğa sahip ürünler için ambalaj grubu III ambalajı olarak kullanılabilir.

6.1.3.1 ADR’ye uygun şekilde kullanmak için planlanan her bir ambalaj, dayanıklı, okunabilir ve

kolayca okunacak şekilde ambalaja uygun büyüklükte ve uygun yere yerleştirilmiş işaretler taşımalıdır. 30 kg’dan daha fazla net kütleye sahip ambalajlar için işaretler ve kopyaları ambalajın üst ve yan tarafında bulunmalıdır. Harfler, rakamlar ve semboller en azından 12 mm yüksekliğinde, ancak 30 litre veya 30 kg veya daha az kapasiteli ambalajlar için en azından 6 mm yüksekliğinde, 5 litre veya 5 kg veya daha az ambalajlar için uygun büyüklükte olmalıdır.

İşaretlerde şunlar bulunmalıdır: (a) (i) Birleşmiş Milletler ambalaj sembolü

Bu sembol, bu Bölüm’deki ilgili hükümler uygun ambalajların

sertifikalanmasından başka bir amaç için kullanılmamalıdır. Kabartma metal ambalajlar için sembol yerine “UN” büyük harfleri kullanılabilir; veya

(ii) Karayolu ile taşımanın yanı sıra raylı taşıma için onaylanan ambalajlar için

“RID/ADR” sembolü. Basitleştirilen koşullara uyan kompozit ambalajlar (cam, porselen veya sert

çömlek) ve ince cidarlı metal ambalaj için (6.1.1.3, 6.1.5.3.1 (e), 6.1.5.3.4 (c), 6.1.5.4, 6.1.5.4, 6.1.5.5.1 ve 6.1.5.6’ya bakın);

(b) 6.1.2’ye göre ambalaj türünü gösteren kod;

1 Nispi yoğunluk (d), Özgül ağırlık (SG) ile benzer olarak düşünülmektedir ve bu test boyunca kullanılmaktadır.

257

(c) Kod iki parçadan oluşmaktadır: (i) tasarım tipinin başarı ile test edildiği ambalaj grubunu gösteren harf: ambalaj grubu I, II ve II için X; ambalaj grubu II ve III için Y; sadece ambalaj grubu III için Z; (ii) sıvı içermesi planlanan iç ambalajsız ambalajlar için test edilen tasarım tipi için

ilk basamağa tamamlanmış, nispi yoğunluk; nispi yoğunluk 1.2 değerini aşmadığında ihmal edilebilir. Katılar veya iç ambalajlar içermesi için planlanan ambalajlar için maksimum brüt kütle kilogram olarak ifade edilir.

23˚C’de 200 mm2/s viskozite değerini aşan sıvıları taşımak için planlanan ve

6.1.3.1 (a) (ii)’ye uygun olarak “RID/ADR” sembolü ile işaretlenen ince cidarlı metal ambalajlar için maksimum brüt kütle kilogram olarak ifade edilmiştir.

(d) Ambalajın hem katı malzemeler veya iç ambalajlar taşımak için planlandığını gösteren

“S” harfi hem de sıvılar taşımak için planlanan ambalajlar (kombine ambalajlardan farklı) için, ambalajın dayanması gereken kPa olarak ifade edilen dayanması gerektiği hidrolik test basıncı en yakın 10 kPa değerine tamamlanır.

23˚C’de 200 mm2/s viskozite değerini aşan sıvıları taşımak için planlanan ve 6.1.3.1

(a) (ii)’ye uygun olarak “RID/ADR” sembolü ile işaretlenen ince cidarlı metal ambalajlar için, “s” harfi;

NOT: Alt paragraf (d)’deki hükümler Sınıf 6.2’deki UN No. 2814 veya 2900 olarak

sınıflandırılan maddelerin taşınması için planlanan ambalajlara uygulanmamaktadır. (e) Ambalajın üretildiği yılın son iki rakamı. 1H ve 3H ambalaj türleri aynı zamanda

üretilen aya uygun şekilde işaretlenmelidir; bu işaretin kalanından farklı bir yerde ambalaj üzerine işaretlenebilir. Uygun bir yöntem şu şekildedir:

(f) İşaretin tahsisini yapan devlet, uluslararası motorlu araçlar trafik kodu ile ayrılmaktadır2;

(g) Üreticinin adı veya Yetkili Kurum tarafından belirtilen diğer ambalaj tanımları.

2 Karayolu Trafiğine İlişkin Viyana Sözleşmesi (1968)’nde belirtilen ayrıt edici uluslararası motorlu araçlar trafik işaretleri.

258

6.1.3.2 6.1.3.1’de belirtilen dayanıklı işarete ilave olarak 100 litre kapasiteyi aşan tüm yeni kaplar alt taraflarında en azından gövdede kullanılan metalin nominal kalınlığını gösteren (mm olarak 0.1 mm’ye kadar), dayanıklı (örneğin, kazınmış) 6.1.3.1. (a)’da belirtilen işareti taşımalıdır. Metal kabın her iki başlık kısmındaki nominal kalınlık gövdesine nazaran daha ince olduğunda, üst başlık, gövde ve alt başlığın nominal kalınlığı alt kısımda dayanıklı bir şekilde (örneğin, kazınmış) işaretlenmelidir, örneğin “1.0-1.2-10” veya “0.9-1.0-1.0”. Metalin nominal kalınlığı uygun ISO standardına göre belirlenmelidir, örneğin çelik için ISO 3574:1999. 6.1.3.1 (f) ve (g)’de belirtilen işaretler 6.1.3.5’te bulunmadığı sürece dayanıklı bir şekilde uygulanmamalıdır.

6.1.3.3 Onarım sürecine girmeye yakın 6.1.3.2’de belirtilenlerden farklı tüm ambalajlar 6.1.3.1 (a) –

(e)’de belirtilen şekilde dayanıklı bir işaret taşımalıdır. Onarım sürecine dayanabileceklerse işaretler dayanıklı (örneğin, kazınmış) olmalıdır. 100 litre kapasiteyi aşan metal kaplar dışındaki ambalajlar için bu dayanıklı işaretler 6.1.3.1’de belirtilen dayanıklı işaretlerle değiştirilebilir.

6.1.3.4 Onarılan metal kaplar için ambalaj tipinde bir değişiklik yoksa ve içeride bulunan herhangi

bir yapısal aksam değiştirilmemiş ya da sökülmemişse, gerekli olan işaretlerin dayanıklı olmasına ihtiyaç duyulmamaktadır. Onarılan tüm metal kaplar 6.1.3.1 (a)-(e)’da belirtilen dayanıklı şekilde (örneğini kazınmış) işaretler taşımalıdır.

6.1.3.5 Tekrar tekrar kullanılmak üzere tasarlanmış malzemelerden (örneğin, paslanmaz çelik)

yapılmış metal kaplar 6.1.3.1 (f) ve (g)’de belirtilen işaretleri taşımalıdır. 6.1.3.6 6.1.3.1’e uygun işaretler sadece tek bir tasarım türü veya tasarım türü serisi için geçerlidir.

Farklı yüzey işlemleri aynı tasarım türü olarak değerlendirilir. “Tasarım türü serisi”, aynı yapısal tasarıma, duvar kalınlığına, malzemeye ve kesit alanına

sahip sadece kabul edilen tasarım türünden daha az tasarım yüksekliğine sahip olduğu anlamındadır.

Kapların kapakları test raporunda belirtildiği şekilde tanınabilir olmalıdır. 6.1.3.7 İşaretler 6.1.3.1’deki alt paragraflarda belirtilen sırada uygulanmalıdır; bu alt paragraflara

göre gerekli olan her bir işaretin parçası ve 6.1.3.8 (h)-(j) alt paragraflarına göre uygun olduğunda kolayca tanınabilecek şekilde açık olarak ayrılmalıdır, örneğin kesme işareti veya boşluk kullanarak. Örnekler için 6.1.3.11’e bakın.

Yetkili Kurum tarafından müsaade edilen ilave işaretler 6.1.3.1’de belirtildiği şekilde işaretin

parçalarının doğru olarak tanınabilmesini sağlamaya devam etmelidir. 6.1.3.8 Ambalajın onarılmasından sonra, onaran aşağıdaki sırada dayanıklı işaretleri uygulanmasını

sağlamalıdır: (h) Onarımın gerçekleştirildiği Devlet uluslararası motorlu araçlar trafik işaretleri2 ile

belirtilmelidir; (i) Onaranın adı veya Yetkili Kurum tarafından belirtilen diğer bir ambalaj tanımı; (j) Onarım yılı; “R” harfi ve 6.1.1.3’teki sızdırmazlık testini başarıyla geçen tüm

ambalajlar için ilave olarak " _________________________ 2 Karayolu Trafiğine İlişkin Viyana Sözleşmesi (1968)’nde belirtilen ayrıt edici uluslararası motorlu araçlar trafik işaretleri.

259

6.1.3.9 Onarımdan sonra 6.1.3.1 (a)-(d)’ye göre gerekli olan işaretler metal kabın üst taraftaki baş kısmında veya yan tarafında görülmediğinde, onaran 6.1.3.8 (h), (i) ve (j)’de sıra ile bu işaretleri dayanıklı bir şekilde uygulamalıdır. Bu işaretler, test edilen ve işaretlenen orijinal tasarım türlerinden daha büyük performans yeteneği göstermemelidir.

6.1.3.10 1.2.1’de belirtildiği şekilde dönüştürülen plastik malzemelerle üretilen ambalajlar “REC” ile

işaretlenmelidir. Bu işaret 6.1.3.1’de belirtilen işaretin yanında bulunmalıdır. 6.1.3.11 YENİ ambalajlar için işaret örnekleri

4G/Y145/S/83 NL/VL823

6.1.3.1 (a) (i), (b) (c), (d) ve (e)’de ve 6.1.3.1 (f) ve (g)’de olduğu gibi

Yeni fiber kutu için

1A1/Y1.4/150/83 NL/VL824


Sıvı taşıyacak yeni çelik kap için

1A2/Y150/S/83 NL/VL825


Katı veya iç ambalaj taşıyacak yeni çelik kap için

4HW/Y136/S/83 NL/VL826


Eşdeğer özelliklere sahip yeni plastik kutu için

1A2/Y/100/91 USA/MM5


Sıvı taşıyacak yeniden üretilmiş çelik kap için

RID/ADR/0A1/100/83 NL/VL123

6.1.3.1 (a) (ii), (b) (c), (d) ve (e)’de ve 6.1.3.1 (f) ve (g)’de olduğu gibi

Sökülemeyen başlığa sahip yeni ince cidarlı metal ambalaj için

RID/ADR/0A2/Y20/83 NL/VL124

6.1.3.1 (a) (ii), (b) (c), (d) ve (e)’de ve 6.1.3.1 (f) ve (g)’de olduğu gibi

Sökülebilir başlığa sahip, sıvı taşımak veya 23˚C’de 200 mm2/s’yi aşan viskoziteye sahip sıvıları taşımak için planlanan yeni ince cidarlı metal ambalaj için

6.1.3.12 ONARILAN ambalajlar için işaret örnekleri

1A1/Y1.4/150/83 NL/RB/85 RL

6.1.3.1 (a) (i), (b) (c), (d) ve (e)’de ve 6.1.3.8 (h), (i) ve (j)’de olduğu gibi

1A2/Y150/S/83 USA/RB/85 R

6.1.3.1 (a) (i), (b) (c), (d) ve (e)’de ve 6.1.3.8 (h), (i) ve (j)’de olduğu gibi

6.1.3.13 HURDA ambalajları için işaret örnekleri

1A2T/Y300/S/94 USA/abc


NOT: 6.1.3.11, 6.1.3.12 ve 6.1.3.13’de verilen örneklerdeki işaretler aynı sırada olmak

kaydıyla tek bir satırda ya da birden fazla satırda uygulanabilir.

260

6.1.3.14 Sertifikasyon 6.1.3.1’e uygun işaretleri yapıştırarak çok miktarda üretilen ambalajın onaylanan tasarım

türüne karşılık geldiği ve onayda bulunan hükümlerin karşılandığını sertifikalandırmaktadır. 6.1.4 Ambalajlama hükümleri 6.1.4.1 Çelik kaplar 1A1 sökülemeyen başlık 1A2 sökülebilir başlık 6.1.4.1.1 Gövde ve başlıklar uygun tipteki metal levhadan ve kabın kapasitesine ve kullanım amacına

göre yeterli kalınlıkta yapılmalıdır. 6.1.4.1.2 Gövdede bulunan dikişler 40 litre sıvıdan daha fazla alması düşünülen kaplarda kaynaklı

olmalıdır. Gövdede bulunan dikişler katı ya da 40 litre veya daha az sıvı içermesi düşünülen kaplarda mekanik olarak birleştirilmeli veya kaynaklanmalıdır.

6.1.4.1.3 İki uçtaki şevli kısımlar mekanik olarak birleştirilmeli veya kaynaklanmalıdır. Ayrı

güçlendirici halkalar eklenebilir. 6.1.4.1.4 Kapasitesi 60 litreden fazla olan kaplarda, genellikle, en az genişletilmiş iki adet yuvarlak

kasnak veya en az iki ayrı yuvarlak kasnak olmalıdır. Ayrı yuvarlak kasnaklar varsa gövdeye sıkıca oturması gerekir, böylece kaymayacak şekilde sabitlenir. Yuvarlak kasnaklar nokta kaynaklı olmamalıdır.

6.1.4.1.5 Gövde üzerindeki veya sökülemeyen başlığa sahip kabın başlıklarındaki (1A1) doldurma,

boşaltma ve havalandırma deliklerinin çapı 7 cm’yi geçmemelidir. Daha büyük deliğe sahip kaplar sökülebilir başlık tipi (1A2) olarak düşünülecektir. Kabın gövde ve başlıkları üzerindeki deliklerin kapakları sıkı kapalı ve normal taşıma koşullarında sızdırmayacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kapak flanşları mekanik olarak birleştirilmiş veya kaynaklanmış olabilir. Kapağın iç taraftan sızdırmazlığı sağlanmadığında conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kapaklarla birlikte kullanılmalıdır.

6.1.4.1.6 Sökülebilir başlıklı kapların (1A2) kapak cihazları normal taşıma koşullarında sıkı ve

sızdırmaz kalacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Tüm sökülebilir başlıklar için conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kullanılmalıdır.

6.1.4.1.7 Gövde, başlık, kapak ve donanımlar için kullanılan malzemeler taşınan maddelerle uyumlu

değilse uygun dahili koruyucu kaplamalar veya işlemler uygulanmalıdır. Bu kaplamalar veya işlemler normal taşıma koşullarında koruyucu özelliklerini devam ettirmelidir.

6.1.4.1.8 Kabın maksimum kapasitesi: 450 litre. 6.1.4.1.9 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.2 Alüminyum kaplar 1B1 sökülemeyen başlık 1B2 sökülebilir başlık

261

6.1.4.2.1 Gövde ve başlıklar en azından %99 saflıkta alüminyumdan ya da alüminyum tabanlı alaşımdan yapılmalıdır. Malzemeler uygun türden ve kabın kapasitesine ve planlanan kullanımına uygun olarak yeterli kalınlıkta olmalıdır.

6.1.4.2.2 Tüm dikiş yerleri kaynaklı olmalıdır. Uç taraftaki kenarlar varsa ayrı güçlendirici halkaların

eklenmesi ile güçlendirilmelidir. 6.1.4.2.3 60 litre kapasiteyi aşan kabın gövdesi genellikle en azından iki adet genişletilmiş yuvarlak

kasnağa veya en azından iki adet ayrı yuvarlak kasnağa sahip olmalıdır. Ayrı yuvarlak kasnaklar varsa gövdeye sıkıca oturması gerekir, böylece kaymayacak şekilde sabitlenir. Yuvarlak kasnaklar nokta kaynaklı olmamalıdır.

6.1.4.2.4 Gövde üzerindeki veya sökülemeyen başlığa sahip kabın başlıklarındaki (1B1) doldurma,

boşaltma ve havalandırma deliklerinin çapı 7 cm’yi geçmemelidir. Daha büyük deliğe sahip kaplar sökülebilir başlık tipi (1B2) olarak düşünülecektir. Kabın gövde ve başlıkları üzerindeki deliklerin kapakları sıkı kapalı ve normal taşıma koşullarında sızdırmayacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kapak flanşları kaynaklanmalıdır, böylece kaynak sızdırmaz dikişleri sağlar. Kapağın iç taraftan sızdırmazlığı sağlanmadığında conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kapaklarla birlikte kullanılmalıdır.

6.1.4.2.5 Sökülebilir başlıklı kapların (1B2) kapak cihazları normal taşıma koşullarında sıkı ve

sızdırmaz kalacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Tüm sökülebilir başlıklar için conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kullanılmalıdır

6.1.4.2.6 Kabın maksimum kapasitesi: 450 litre. 6.1.4.2.7 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.3 Alüminyum veya çelikten farklı metal kaplar 1N1 sökülemeyen başlık 1N2 sökülebilir başlık 6.1.4.3.1 Gövde ve başlıklar metalden ya da çelik veya alüminyum dışındaki metal alaşımlardan

yapılmalıdır. Malzemeler uygun türden ve kabın kapasitesine ve planlanan kullanımına uygun olarak yeterli kalınlıkta olmalıdır.

6.1.4.3.2 Uçlardaki dikiş yerleri, varsa, ayrı güçlendirici halkaların eklenmesi ile güçlendirilmelidir.

Tüm dikiş yerleri, varsa, kullanılan metal veya metal alaşımına göre en son teknolojiye uygun şekilde birleştirilmelidir (kaynaklanarak, lehimlenerek, vb).

6.1.4.3.3 60 litre kapasiteyi aşan kabın gövdesi genellikle en azından iki adet genişletilmiş yuvarlak

kasnağa veya en azından iki adet ayrı yuvarlak kasnağa sahip olmalıdır. Ayrı yuvarlak kasnaklar varsa gövdeye sıkıca oturması gerekir, böylece kaymayacak şekilde sabitlenir. Yuvarlak kasnaklar nokta kaynaklı olmamalıdır.

6.1.4.3.4 Gövde üzerindeki veya sökülemeyen başlığa sahip kabın başlıklarındaki (1N1) doldurma,

boşaltma ve havalandırma deliklerinin çapı 7 cm’yi geçmemelidir. Daha büyük deliğe sahip kaplar sökülebilir başlık tipi (1N2) olarak düşünülecektir. Kabın gövde ve başlıkları üzerindeki deliklerin kapakları sıkı kapalı ve normal taşıma koşullarında sızdırmayacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kapak flanşları kullanılan metal veya metal alaşımına göre en son teknolojiye göre birleştirilmelidir (kaynaklanarak, lehimlenerek, vb.), böylece birleşme yerlerindeki dikişler sızdırmaz olacaktır. Kapağın iç taraftan sızdırmazlığı sağlanmadığında conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kapaklarla birlikte kullanılmalıdır.

262

6.1.4.3.5 Sökülebilir başlıklı kapların (1N2) kapak cihazları normal taşıma koşullarında sıkı ve sızdırmaz kalacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Tüm sökülebilir başlıklar için conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kullanılmalıdır.

6.1.4.3.6 Kabın maksimum kapasitesi: 450 litre. 6.1.4.3.7 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.4 Çelik veya alüminyum bidonlar 3A1 çelik, sökülemeyen başlık 3A2 çelik, sökülebilir başlık 3B1 alüminyum, sökülemeyen başlık 3B2 alüminyum, sökülebilir başlık 6.1.4.4.1 Gövde ve başlıklar, çelik levhadan, en azından %99 saflıkta alüminyumdan ya da alüminyum

tabanlı alaşımdan yapılmalıdır. Malzemeler uygun türden ve bidonun kapasitesine ve planlanan kullanımına uygun olarak yeterli kalınlıkta olmalıdır.

6.1.4.4.2 Çelik bidonların kenarları mekanik olarak birleştirilmeli ya da kaynaklanmalıdır. 40 litreden

daha fazla sıvı içermesi planlanan çelik bidonların gövde dikişleri kaynaklı olmalıdır. 40 litre veya daha az sıvı taşıması planlanan çelik bidonların gövde dikişleri mekanik olarak birleştirilmeli veya kaynaklanmalıdır. Alüminyum bidonlar için tüm dikiş yerleri kaynaklı olmalıdır. Uç taraftaki kenarlar varsa ayrı güçlendirici halkaların eklenmesi ile güçlendirilmelidir.

6.1.4.4.3 Sökülemeyen başlığa sahip bidonlardaki (3A1 ve 3B1) deliklerinin çapı 7 cm’yi

geçmemelidir. Daha büyük deliğe sahip bidonlar sökülebilir başlık tipi (3A2 ve 3B2) olarak düşünülecektir. Kapaklar normal taşıma koşullarında sıkı kalacak ve sızdırmayacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kapak flanşları kaynaklanmalıdır, böylece kaynak sızdırmaz dikişleri sağlar. Kapağın iç taraftan sızdırmazlığı sağlanmadığında conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kapaklarla birlikte kullanılmalıdır.

6.1.4.4.4 Gövde, başlık, kapak ve donanımlar için kullanılan malzemeler taşınacak maddeler ile

uyumlu değilse, uygun dahili koruma kaplaması veya işlemi uygulanmalıdır. Bu kaplamalar veya işlemler normal taşıma koşullarında koruyucu özelliklerini kaybetmemelidir.

6.1.4.4.5 Bidonun maksimum kapasitesi: 60 litre. 6.1.4.2.6 Maksimum net kütle: 120 kg. 6.1.4.5 Kontrplak kaplar 1D 6.1.4.5.1 Kullanılacak ahşap, iyice kurutulmuş, kuru ve kabın kullanılma amacında etkinliğini azaltma

ihtimali olan herhangi bir kusur içermemelidir. Başlıkların üretiminde kontrplaktan farklı malzeme kullanılıyorsa, kontrplağa eşdeğer kalitede olmalıdır.

6.1.4.5.2 Gövde için en azından iki katmanlı kontrplak, başlıklar için en azında üç katmanlı kontrplak

kullanılmalıdır; katmanlar taneli yapısıyla birlikte suya dayanıklı yapıştırıcı ile birbirlerine sıkıca yapıştırılmalıdır.

263

6.1.4.5.3 Kabın gövdesi ve başlıkları ve bağlantılar kabın kapasitesi ve kullanım amacına göre uygun tasarıma sahip olmalıdır.

6.1.4.5.4 İçindeki malzemelerin dışarı çıkmasını engellemek için kapak ambalaj kağıdı veya benzeri

başka bir malzeme ile kapağa sağlam şekilde sabitlenecek ve tüm etrafını dıştan kaplayacak şekilde kaplanmalıdır.

6.1.4.5.5 Kabın maksimum kapasitesi: 250 litre. 6.1.4.5.6 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.6 Ahşap fıçılar 2C1 tıpalı tip 2C2 sökülebilir başlık 6.1.4.6.1 Kullanılacak ahşap kaliteli, dolgun, iyi kurutulmuş ve kullanılma amacına göre fıçının

etkinliğini azaltma ihtimali bulunan yumru, kabuk, çürük, ağaç özü veya diğer kusurlar içermemelidir.

6.1.4.6.2 Gövde ve başlıklar fıçının kapasitesine ve kullanım amacına uygun tasarım tipinde olmalıdır. 6.1.4.6.3 Fıçının tahtaları ve başlıklar, ağaç damarı boyunca kesilmeli ya da birleştirilmelidir böylece

hiçbir yıllık halka tahta veya başlık kalınlığının yarısından fazla uzanamaz. 6.1.4.6.4 Fıçı kasnakları kaliteli çelik veya demirden yapılmalıdır. Sökülebilir başlıklı (2C2) fıçıların

kasnakları uygun sert ahşaptan yapılmalıdır. 6.1.4.6.5 Ahşap fıçılar 2C1: tıpalı fıçının çapı konulduğu fıçı tahtasının genişliğinin yarısını

aşmamalıdır. 6.1.4.6.6 Ahşap fıçılar 2C2: başlıklar fıçı ağzındaki oluklara sıkıca takılmalıdır. 6.1.4.6.7 Maksimum fıçı kapasitesi: 250 litre. 6.1.4.6.8 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.7 Fiber kaplar 1G 6.1.4.7.1 Kabın gövdesi, çok tabakalı kartondan veya mukavvadan (oluklu olmayan) sıkıca

yapıştırılarak veya birlikte ısıtılarak oluşturulmalıdır ve bir veya daha fazla bitüm, yağlı ambalaj kağıdı, metal folyo, plastik malzeme vb koruyucu katmanı içerebilir.

6.1.4.7.2 Başlıklar doğal ahşaptan, fiberden, metalden, kontrplaktan, plastikten ya da başka uygun bir

malzemeden yapılmalıdır ve bir veya daha fazla bitüm, yağlı ambalaj kağıdı, metal folyo, plastik malzeme vb koruyucu katmanı içerebilir.

6.1.4.7.3 Kabın gövdesi ve başlıkları ve bağlantı yerleri kabın kapasitesine ve kullanım amacına

uygun tasarım tipinden olmalıdır. 6.1.4.7.4 Birleştirilen ambalaj normal taşıma koşullarında ayrılmayacak şekilde suya yeterince

dayanıklı olmalıdır.

264

6.1.4.7.5 Maksimum kap kapasitesi: 450 litre. 6.1.4.7.6 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.8 Plastik kaplar ve bidonlar 1H1 kaplar, sökülemeyen başlık 1H2 kaplar, sökülebilir başlık 3H1 bidonlar, sökülemeyen başlık 3H2 bidonlar, sökülebilir başlık 6.1.4.8.1 Ambalajlar uygun plastik malzemeden üretilmeli ve kapasitesi ve kullanım amacına göre

yeterince dayanıklı olmalıdır. 1.2.1’de belirtilen dönüştürülmüş plastik malzemeler haricinde üretim kalıntıları ve üretim işlemi esnasındaki atıklardan farklı kullanılmış malzeme kullanılamaz. Ambalajlar taşınan malzeme veya ultraviyole radyasyon nedeniyle bozulmaya ve yıpranmaya karşı yeterince dayanıklı olmalıdır. Ambalajda bulunan maddenin nüfuzu veya yeni ambalaj yapımında kullanılan dönüştürülmüş plastik malzeme normal taşıma koşullarında tehlike yaratmamalıdır.

6.1.4.8.2 Ultraviyole radyasyona karşı koruma gerekliyse, karbon siyah tabaka veya uygun diğer

renklerin veya önleyicilerin ilavesi ile bu sağlanmalıdır. Bu ilave maddeler taşınan maddeler ile uyumlu olmalıdır ve ambalajın kullanıldığı sürece etkin kalmalıdır. Test edilen tasarım tipinin üretiminde kullanılanlardan farklı olarak karbon siyah tabaka, pigmentler veya önleyiciler kullanıldığında, karbon siyah tabaka kütle olarak %2’yi veya pigmentler kütle olarak %3’ü aşmıyorsa testin tekrarlanması gerekli olmayabilir; ultraviyole radyasyon önleyicilerin içeriği hakkında sınırlama yoktur.

6.1.4.8.3 Ultraviyole radyasyona karşı koruma dışında farklı amaçlar için kullanılan katkı maddeleri

ambalaj malzemesinin kimyasal ve fiziki özelliklerini ters şekilde etkilememek kaydıyla plastik malzemenin kompozisyonuna eklenebilir. Bu durumlarda testin tekrarlanması gerekmeyebilir.

6.1.4.8.4 Ambalajın her noktasındaki duvar kalınlığı, gerilime maruz kalacak her nokta göz önüne

alınarak kapasite ve kullanım amacına uygun olmalıdır. 6.1.4.8.5 Gövde üzerindeki veya sökülemeyen başlığa sahip kap (1H1) ve bidon (3H1) başlıklarındaki

doldurma, boşaltma ve havalandırma deliklerinin çapı 7 cm’yi geçmemelidir. Daha büyük deliğe sahip kaplar ve bidonlar sökülebilir başlık tipi (1H2 ve 3H2) olarak düşünülecektir. Kabın ve bidonların gövde ve başlıkları üzerindeki deliklerin kapakları sıkı kapalı ve normal taşıma koşullarında sızdırmayacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kapağın iç taraftan sızdırmazlığı sağlanmadığında conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kapaklarla birlikte kullanılmalıdır.

6.1.4.8.6 Sökülebilir başlıklı kapların ve bidonların (1H2 ve 3H2) kapak cihazları normal taşıma

koşullarında sıkı ve sızdırmaz kalacak şekilde tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Kap veya bidon tipi için sökülebilir başlık sıkıca kapatılmadığı ve iç taraftan sızdırmazlığı sağlanmadığında tüm sökülebilir başlıklar için conta veya diğer sızdırmazlık elemanları kullanılmalıdır.

6.1.4.8.7 Yanıcı sıvılar için müsaade edilebilir maksimum geçirgenlik 23ºC sıcaklıkta 0.008 g/l.h

değerinde olmalıdır (6.1.5.8’e bakın). 6.1.4.8.8 Yeni ambalajların üretilmesinde dönüşebilir plastik malzeme kullanıldığında, Yetkili Kurum

tarafından kabul edilen kalite güvence programının bir parçası olarak dönüştürülen plastik

265

malzemenin özellikleri düzgün temin edilmeli ve belgelendirilmelidir. Kalite güvence programı dönüştürülen tüm plastik gruplarının uygun eritme oranı, yoğunluğu ve çekme-gerilme kuvvetine sahip olduğunu ve bu tür dönüştürülen malzemelerden üretilen tasarım tipine uygun olduğunu gösteren uygun kayıtlara sahip olmalıdır. Daha önceden taşınan maddeler bu malzemenin kullanılması ile üretilen yeni ambalajın özelliğini azaltacaksa bu ambalajda taşınan önceki maddelerin yanı sıra dönüştürülen plastiklerden üretilen ambalaj malzemesi hakkında da bilgiler bulunmalıdır.

6.1.4.8.9 Kapların ve bidonların maksimum kapasitesi: 1H1, 1H2: 450 litre. 3H1, 3H2: 60 litre 6.1.4.8.10 Maksimum net kütle: 1H1, 1H2: 400 kg 3H1, 3H2: 120 kg. 6.1.4.9 Doğal ahşap kutular 4C1 normal 4C2 geçirmeyen cidarlı 6.1.4.9.1 Kullanılacak ahşap iyi kurutulmuş, kuru olmalıdır ve kutunun herhangi bir kısmının

sağlamlığını malzeme açısından azaltabilecek bir kusur içermemelidir. Kullanılan malzemenin sağlamlığı ve yapım şekli kapasitesine ve kullanılma amacına uygun olmalıdır. Üst ve alt taraflar, sert kontrplak, parça plaka veya diğer bir uygun malzeme gibi suya dayanıklı birleştirilmiş ahşaptan yapılmış olabilir.

6.1.4.9.2 Bağlantı yerleri normal taşıma koşullarında titreşime dayanıklı olmalıdır.

Uygulanabildiğinde son çivileme işleminden kaçınılmalıdır. Gerilmeye fazlasıyla maruz kalma ihtimali olan bağlantı yerleri çivileme kasnağı veya eşdeğer bir bağlantı parçası ile birleştirilmelidir.

6.1.4.9.3 Kutu 4C2: her bir parçada bir adet parça veya eşdeğeri olmalıdır. Yapıştırılarak bir grup

haline şu metotlardan biri ile getirilen parçalar, tek bir parçaya eşdeğer olarak düşünülmektedir: Lindermann bağlantısı, zıvana lamba bağlantı, oturma bağlantı veya yivli bağlantı veya her bir bağlantıda en az iki oluklu metal bağlantılı değme bağlantı.

6.1.4.9.4 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.10 Kontrplak kutular 4D 6.1.4.10.1 Kullanılan kontrplak en azından üç katlı olmalıdır. Döner freze ile kesilmiş, dilimlenmiş

veya kaplanmış, kuru olmalıdır ve kutunun dayanıklılığını azaltacak malzeme kusurlarını içermemelidir. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve yapım metodu kapasiteye ve kutunun kullanım amacına uygun olmalıdır. Tüm katmanlar birbirlerine suya dayanıklı yapıştırıcılar ile birleştirilmelidir. Kutuların üretilmesi esnasında kontrplakla birlikte uygun diğer malzemeler kullanılabilir. Kutular, köşelerden veya uçlarından sağlam şekilde çivilenmeli ya da sabitlenmelidir veya uygun cihazlarla birleştirilmelidir.

6.1.4.10.2 Maksimum net kütle: 400 kg.

266

6.1.4.11 Yenilenen ahşap kutular 4F 6.1.4.11.1 Kutunun duvarları, kontrplak, parça levha veya uygun diğer bir tür gibi suya dayanıklı

yenilenen ahşaptan yapılmış olmalıdır. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve yapım metodu kutuların kapasitesine ve kullanım amacına uygun olmalıdır.

6.1.4.11.2 Kutuların diğer parçaları uygun diğer malzemeden yapılmalıdır. 6.1.4.11.3 Kutular uygun cihazlar yardımıyla sağlam şekilde birleştirilmiştir. 6.1.4.11.4 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.12 Fiber mukavva kutular 4G 6.1.4.12.1 Kutunun kapasitesine ve kullanım amacına uygun şekilde sağlam ve kaliteli katı veya çift

yönlü oluklu fiber mukavva (tek veya çok duvarlı) kullanılmalıdır. Dış yüzeyin suya direnci, su emişini belirlemede kullanılan Cobb metoduna göre 30 dakika süreden daha fazla yapılan testte belirlendiği gibi 155 g/m2 (ISO 535:1991’e bakın) değerinden daha fala olmayacak şekilde bir kütle artışı olmalıdır. Uygun bükme özelliklerine sahip olmalıdır. Fiber mukavva bükülme, yüzey kırılması veya aşırı bükülme olmaksızın birleşmeye müsaade edecek şekilde kesilmeli, çizgisiz katlanmalı ve oluğa oturmalıdır. Oluklu fiber mukavva yivleri yüzeylere sıkıca yapışmalıdır.

6.1.4.12.2 Kutunun uçlarında ahşap çerçeve bulunabilir ya da tamamen ahşap veya uygun diğer bir

malzemeden yapılabilir. Güçlendirilmiş ahşap tirizler veya uygun diğer bir malzeme kullanılabilir.

6.1.4.12.3 Kutuların gövdesindeki üretim bağlantıları bantlanmalı, oturtulmalı ve yapıştırılmalıdır ya da

metal zımba ile oturtulmalı ve dikişlenmelidir. Birbirine ekleme bağlantıları uygun bindirmeye sahip olmalıdır.

6.1.4.12.4 Kapatma işlemi yapıştırma veya bantlama ile gerçekleştiğinde suya dayanıklı yapıştırıcı

kullanılmalıdır. 6.1.4.12.5 Kutular taşıyacağı maddeleri tam olarak kavrayacak şekilde tasarlanmalıdır. 6.1.4.12.6 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.13 Plastik kutular 4H1 genişletilmiş plastik kutular 4H2 katı plastik kutular 6.1.4.13.1 Kutu uygun plastik malzemeden yapılmalı ve kapasitesi ve kullanım amacına uygun olarak

yeterince dayanıklı olmalıdır. Kutu taşınan maddeler yıpranmaya ve ultraviyole radyasyon nedeniyle bozulmaya karşı yeterince dayanıklı olmalıdır.

6.1.4.13.2 Genişletilmiş plastik kutu iç ambalaj için boşluklar içeren alt kısım ve alt bölümün üstünü

kapayan ve kilitlenen üst kısım olmak üzere kalıplı genişletilmiş plastik malzemeden iki parçadan oluşmaktadır. Üst ve alt kısımlar iç ambalaja sıkıca oturacak şekilde

267

tasarlanmalıdır. İç ambalajların kapama kapakları bu kutunun üst kısmının içine temas etmemelidir.

6.1.4.13.3 Gönderilirken genişleyen plastik kutunun açılmasını önleyecek şekilde yeterince

dayanabilecek kendinden yapışkanlı bant ile kapatılmalıdır. Yapışkanlı bant suya dayanıklı olmalıdır ve yapışkanı kutunun genişleyen plastik malzemesi ile uyumlu olmalıdır. En azından etkisi eşit diğer kapama cihazları kullanılabilir.

6.1.4.13.4 Katı plastik kutular için ultraviyole radyasyona karşı koruması, gerekliyse siyah karbon veya

uygun diğer pigmentler veya önleyicilerin ilavesi ile sağlanmalıdır. Bu katkı maddeleri taşınan maddeler ile uyumlu olmalıdır ve kutunun ömrü boyunca etkili kalmalıdır. Test edilen tasarım türünün üretiminde kullanılanlardan farklı siyah karbon, pigment veya önleyici kullanıldığında, siyah karbon kütle olarak %2’yi, pigment kütle olarak %3’ü aşmadığı sürece tekrar test edilmesi gerekli olmayabilir; ultraviyole radyasyon içeriği sınırlanmamıştır.

6.1.4.13.5 Ultraviyole radyasyona karşı korumadan farklı amaçlar için kullanılan katkı maddeleri kutu

malzemesinin kimyasal veya fiziksel özelliklerini ters yönde etkilememek kaydıyla plastik malzemenin kompozisyonuna eklenebilir. Bu durumlarda testin tekrarlanması gerekli olmayabilir.

6.1.4.13.6 Katı plastik kutular istenmeden açılmasını önleyecek şekilde tasarlanmalı ve uygun

malzemeden yeterince dayanıklı yapılmış kapaklara sahip olmalıdır. 6.1.4.13.7 Yeni ambalajların üretiminde dönüşebilir plastik malzeme kullanıldığında, Yetkili Kurum

tarafından kabul edilen kalite güvence programının bir parçası olarak dönüştürülen malzemenin özellikleri düzgün temin edilmeli ve belgelendirilmelidir. Kalite güvence programı dönüştürülen tüm plastik gruplarının uygun eritme oranı, yoğunluğu ve çekme-gerilme kuvvetine sahip olduğunu ve bu tür dönüştürülen malzemelerden üretilen tasarım tipine uygun olduğunu gösteren uygun kayıtlara sahip olmalıdır. Daha önceden taşınan maddeler bu malzemenin kullanılması ile üretilen yeni ambalajın özelliğini azaltacaksa bu ambalajda taşınan önceki maddelerin yanı sıra dönüştürülen plastiklerden üretilen ambalaj malzemesi hakkında da bilgiler bulunmalıdır. Buna ilave olarak 6.1.1.4’deki ambalaj üreticisinin kalite güvence programı dönüştürülen plastik malzemenin her bir grubundan üretilen ambalajların 6.1.5’deki mekanik tasarım türü testi performansını içermelidir. Bu test esnasında statik yükleme testi yerine uygun dinamik sıkıştırma testi kullanılarak istifleme performansı elde edilebilir.

6.1.4.13.8 Maksimum net kütle: 4H1: 60 kg 4H2: 400 kg. 6.1.4.14 Çelik veya alüminyum kutular 4A çelik 4B alüminyum 6.1.4.14.1 Metalin dayanıklılığı ve kutunun yapısı kutunun kapasitesine ve kullanım amacına uygun

olmalıdır. 6.1.4.14.2 Kutular kontrolit veya ambalaj parçaları ile hizaya getirilmeli ve gerektiğinde dahili bir

astara ya da uygun bir malzeme ile kaplanmalıdır. Eğer iki dikişli metal astar kullanılmışsa özellikle patlayıcıların dikiş aralarına girmesini önleyecek önlemler alınmalıdır.

6.1.4.14.3 Kapaklar herhangi bir tipte olabilir; normal taşıma koşullarında sıkı olarak kapalı kalmalıdır.

268

6.1.4.14.4 Maksimum net kütle: 400 kg. 6.1.4.15 Tekstil torbalar 5L1 iç astar veya kaplama olmadan 5L2 geçirmeyen 5L3 suya dayanıklı 6.1.4.15.1 Kullanılan tekstil malzemeleri kaliteli olmalıdır. Kumaşın dayanıklılığı ve torbanın yapısı

kapasitesine ve kullanım amacına uygun olmalıdır. 6.1.4.15.2 Geçirmeyen torbalar, 5L2: aşağıdaki malzemelerin kullanımı ile torbanın geçirmemesi

sağlanmalıdır: (a) bitüm gibi suya dayanıklı yapıştırıcı ile çuvalın iç yüzeyine yapıştırılan kağıt; veya (b) çuvalın iç yüzeyine yapıştırılan plastik tabaka; veya (c) kağıt veya plastik malzemeden yapılmış bir veya daha fazla astar. 6.1.4.15.3 Suya dayanıklı torbalar, 5L3: çuvala nemin girmesini önlemek için aşağıdaki malzemeler

kullanılarak torbaların su geçirmez olması sağlanmalıdır: (a) suya dayanıklı ayrı iç astar (örneğin mumlu ambalaj kağıdı, ziftli kağıt veya plastik

kaplı ambalaj kağıdı); veya (b) çuvalın iç yüzeyine yapıştırılan plastik tabaka; (c) plastik malzemeden yapılmış bir veya daha fazla astar. 6.1.4.15.4 Maksimum net kütle: 50 kg. 6.1.4.16 Örme plastik torbalar 5H1 iç astar veya kaplama olmaksızın 5H2 geçirmeyen 5H3 suya dayanıklı 6.1.4.16.1 Torbalar gergin bantlardan veya uygun plastik malzemeden üretilen tek şeritli malzemeden

yapılmalıdır. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve torbanın yapımı kapasitesine ve kullanım amacına uygun olmalıdır.

6.1.4.16.2 Dokuma düz şekilde örüldüyse, torbalar dip kısmın ve bir tarafın kapanmasını sağlayacak

şekilde dikiş ya da diğer bir metot ile yapılmalıdır. Dokuma boru şeklinde ise, torbalar dikiş, örme veya eşdeğer dayanıklı diğer bir kapama metodu ile kapatılmalıdır.

6.1.4.16.3 Geçirmeyen torbalar, 5H2: torbalar aşağıda belirtilen malzemeler kullanılarak geçirmemeleri

sağlanmalıdır: (a) torbanın iç yüzeyine yapıştırılmış kağıt veya plastik tabaka; veya (b) kağıt veya plastik malzemeden yapılmış bir veya daha fazla ayrı iç astar.

269

6.1.4.16.4 Su geçirmeyen torbalar, 5H3: nemin girmesini önlemek üzere torbaların aşağıda belirtilen malzemeler ile su geçirmemesi sağlanmalıdır:

(a) su geçirmez kağıttan ayrı iç astar (örneğin, yağlı ambalaj kağıdı, çift kat ziftli ambalaj

kağıdı veya plastik kaplı ambalaj kağıdı); veya (b) torbanın iç veya dış yüzeyine yapıştırılmış plastik tabaka; veya (c) bir veya daha fazla iç plastik astar. 6.1.4.16.5 Maksimum net kütle: 50 kg. 6.1.4.17 Plastik ince tabakalı torbala 5H4 6.1.4.17.1 Torbalar uygun plastik malzemeden yapılmalıdır. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve

torbanın yapısı kapasitesine ve kullanım amacına uygun olmalıdır. Bağlantı yerleri ve kapakları normal taşıma koşullarında oluşabilecek basınç ve darbelere dayanmalıdır.

6.1.4.17.2 Maksimum net kütle: 50 kg. 6.1.4.18 Kağıt torbalar 5M1 çok katmanlı 5M2 çok katmanlı, suya dayanıklı 6.1.4.18.1 Torbalar uygun ambalaj kağıdından veya en az üç katmanlı eşdeğer bir kağıttan yapılmalıdır,

orta katmanı fileli olabilir ve yapıştırıcı ile dış kağıt katmanına yapışabilir. Kağıdın dayanıklılığı ve torbanın yapısı kapasitesine ve kullanım amacına uygun olmalıdır. Bağlantı yerleri ve kapaklar geçirmemelidir.

6.1.4.18.2 Torbalar 5M2: nemin girmesini önlemek için, dört veya daha fazla katmanlı torbanın en dış

iki katmandan birisi su geçirmez ya da en dış iki katman arasında su geçirmez koruyucu malzeme kullanılarak su geçirmezlik sağlanır; üç katmanlı torbada en dışta su geçirmez katmanın kullanılmasıyla su geçirmezlik sağlanmalıdır. Taşınan maddenin nem ile reaksiyona girme tehlikesinin bulunduğu ya da nemli paketlendiği zaman çift tarafı ziftli ambalaj kağıdı, plastik kaplı ambalaj kağıdı, torbanın iç yüzeyine yapışmış plastik ince tabaka veya bir ya da daha fazla iç plastik astar gibi su geçirmez katman veya bariyer maddenin yanına konulmalıdır. Bağlantı yerleri ve kapama yerleri su geçirmez olmalıdır.

6.1.4.18.3 Maksimum net kütle: 50 kg. 6.1.4.19 Kompozit ambalajlar (plastik malzeme) 6HA1 harici çelik kaplı plastik kap 6HA2 harici çelik sandık veya kutulu plastik kap 6HB1 harici alüminyum kaplı plastik kap 6HB2 harici alüminyum sandık veya kutulu plastik kap 6HC harici ahşap kutulu plastik kap 6HD1 harici kontrplak kaplı plastik kap 6HD2 harici kontrplak kutulu plastik kap 6HG1 harici fiber kaplı plastik kap 6HG2 harici fiber kaplı kutulu plastik kap

270

6HH1 harici plastik kaplı plastik kap 6HH2 harici katı plastik kutulu plastik kap 6.1.4.19.1 İç kap 6.1.4.19.1.1 Plastik iç kaplar için 6.1.4.8.1 ve 6.1.4.8.4-6.1.4.8.7 hükümleri uygulanmaktadır. 6.1.4.19.1.2 Plastik iç kaplar plastik malzemeyi aşındırabilecek herhangi bir çıkıntı içermeksizin dış

ambalajın içine sıkıca oturmalıdır. 6.1.4.19.1.3 İç kabın maksimum kapasitesi: 6HA1, 6HB1, 6HD1, 6HG1, 6HH1: 250 litre 6HA2, 6HB2, 6HC, 6HD2, 6HG2, 6HH2: 60 litre. 6.1.4.19.1.4 Maksimum net kütle: 6HA1, 6HB1, 6HD1, 6HG1, 6HH1: 400 kg 6HA2, 6HB2, 6HC, 6HD2, 6HG2, 6HH2: 75 kg. 6.1.4.19.2 Dış ambalaj 6.1.4.19.2.1 Dış çelik veya alüminyum kaplı plastik kap 6H1 veya 6HB1; uygunsa 6.1.4.1 veya

6.1.4.2’deki ilgili hükümler dış ambalajın yapısına uygulanır. 6.1.4.19.2.2 Dış çelik veya alüminyum sandık veya kutulu plastik kap 6HA2 veya 6HB2; 6.1.4.14’deki

ilgili hükümler dış ambalajın yapısına uygulanır. 6.1.4.19.2.3 Dış ahşap kutulu plastik kap 6HC; 6.1.4.9’daki ilgili hükümler dış ambalajın yapısına

uygulanır. 6.1.4.19.2.4 Dış kontrplak kaplı plastik kap 6HD1; 6.1.4.5’deki ilgili hükümler dış ambalajın yapısına

uygulanır. 6.1.4.19.2.5 Dış kontrplak kutulu plastik kap 6HD2; 6.1.4.10’daki ilgili hükümler dış ambalajın yapısına

uygulanır. 6.1.4.19.2.6 Dış fiber kaplı plastik kap 6HG1; 6.1.4.7.1-6.1.4.7.4’deki ilgili hükümler dış ambalajın

yapısına uygulanır. 6.1.4.19.2.7 Dış kontrplak kutulu plastik kap 6HG2; 6.1.4.12’deki ilgili hükümler dış ambalajın yapısına

uygulanır. 6.1.4.19.2.8 Dış plastik kaplı plastik kap 6HH1; 6.1.4.8.1-6.1.4.8.6’daki hükümler dış ambalajın yapısına

uygulanır. 6.1.4.19.2.9 Dış katı plastik kutulu (oluklu plastik malzeme dahil) plastik kap 6HH2; 6.1.4.13.1 ve

6.1.4.13.4-6.1.4.13.6’daki hükümler dış ambalajın yapısına uygulanır. 6.1.4.20 Kompozit ambalajlar (cam, porselen veya sert çömlek) 6PA1 harici çelik kaplı kap 6PA2 harici çelik sandık veya kutulu kap 6PB1 harici alüminyum kaplı kap

271

6PB2 harici alüminyum sandık veya kutulu kap 6PC harici ahşap kutulu kap 6PD1 harici kontrplak kaplı kap 6PD2 harici örgülü sepetli kap 6PG1 harici fiber kaplı kap 6PG2 harici fiber kaplı kutulu kap 6PH1 harici genişleyen plastik ambalajlı kap 6PH2 harici katı plastik ambalajlı kap 6.1.4.20.1 İç kap 6.1.4.20.1.1 Kaplar uygun şekilde (silindirik veya armut şeklinde) olmalıdır ve dayanıklılığını azaltacak

herhangi bir kusur içermemelidir. Duvarlar her noktada yeterince kalın olmalıdır ve iç gerilmelere maruz kalmamalıdır.

6.1.4.20.1.2 Vida dişli plastik kapaklar, cam şişe tapaları veya kapakları en azından kaplarda kapak

olarak kullanılmalıdır. Kap içerisinde bulunan maddelerle temas eden kapağın herhangi bir kısmı içindeki maddeler dayanıklı olmalıdır. Kapakların taşıma esnasında sızdırmaz olmasını ve gevşemesini önlemek için uygun şekilde sıkıca kapanmasını sağlamak için dikkat gösterilmelidir. Hava tahliye kapakları gerekliyse 4.1.1.8’e uygun olmalıdır.

6.1.4.20.1.3 Kaplar, destekleyici ve/veya emici malzemeler kullanılarak dış ambalajlara sıkıca

oturtulmalıdır. 6.1.4.20.1.4 Kapların maksimum kapasitesi: 60 litre. 6.1.4.20.1.5 Maksimum net kütle: 75 kg. 6.1.4.20.2 Dış ambalaj 6.1.4.20.2.1 Dış çelik kaplı kap 6PA1; 6.1.4.1’in ilgili hükümleri dış ambalaj yapısına uygulanmalıdır. Bu

tür ambalaj için gerekli olan sökülebilir kapakçık kapak şeklinde olabilir. 6.1.4.20.2.2 Dış çelik sandık veya kutulu kap 6PA2; 6.1.4.14’ün ilgili hükümleri dış ambalaj yapısına

uygulanmalıdır. Silindirik kaplar için dış ambalaj dik durduğunda kap ve kapağın üzerinde olmalıdır. Sandık armut şeklindeki kabı sarıyorsa ve aynı şekilde ise dış ambalaja koruyucu örtü (kapak) takılmalıdır.

6.1.4.20.2.3 Dış alüminyum kaplı kap 6PB1; 6.1.4.2’nin ilgili hükümleri dış ambalajın yapısına

uygulanır. 6.1.4.20.2.4 Dış alüminyum sandık veya kutulu kap 6PB2; 6.1.4.14’ün ilgili hükümleri dış ambalajın

yapısına uygulanır. 6.1.4.20.2.5 Dış ahşap kutulu kap 6PC; 6.1.4.9’un ilgili hükümleri dış ambalajın yapısına uygulanmalıdır. 6.1.4.20.2.6 Dış kontrplak kaplı kap 6PD1; 6.1.4.5’in ilgili hükümleri dış ambalajın yapısına

uygulanmalıdır. 6.1.4.20.2.7 Dış örgülü sepetli kap 6PD2. Örgülü sepet uygun kaliteli malzemeden yapılmalıdır. Kabın

hasar görmesini önleyecek şekilde koruyucu örtü (kapak) takılmalıdır. 6.1.4.20.2.8 Dış fiber kaplı kap 6PG1; 6.1.4.1 – 6.1.4.7.4’ün ilgili hükümleri dış ambalajın yapısına

uygulanmalıdır.

272

6.1.4.20.2.9 Dış kontrplak kutulu kap 6PG2; 6.1.4.12’nin ilgili hükümleri dış ambalajın yapısına uygulanmalıdır.

6.1.4.20.2.10 Dış genişleyen plastik veya katı plastik ambalajlı kap (6PH1 veya 6PH2); her iki ambalajın

malzemesi 6.1.4.13’ün ilgili hükümlerini karşılamalıdır. Dış katı plastik ambalaj yüksek yoğunluklu polietilenden veya benzeri diğer plastik malzemelerden üretilmelidir. Bu tür ambalajların sökülebilir kapakçıkları kapak şeklinde olmalıdır.

6.1.4.21 Kombine ambalajlar Kullanılacak dış ambalaj için Bölüm 6.14’ün ilgili hükümleri geçerlidir. NOT: Kullanılacak dış ve ambalajlar için Bölüm 4.1’deki ilgili ambalaj talimatlarına bakın. 6.1.4.22 İnce cidarlı metal ambalaj 0A1 sökülemeyen başlık 0A2 sökülebilir başlık 6.1.4.22.1 Gövde ve kenarlar uygun bir çelik malzemeden ve kapasite ile ambalajın kullanım amacına

uygun ölçülerde yapılmış olmalıdır. 6.1.4.22.2 Bağlantı yerleri en azından kaynaklı çift dikişli veya benzer derecede dayanıklılık ve

sızdırmazlık sağlayacak metotla üretilmelidir. 6.1.4.22.3 Çinko, kalay, laklı vernik vb. iç kaplamalar sert olmalı ve kapaklar dahil çeliğin her

noktasına yapışmalıdır. 6.1.4.22.4 Sökülemeyen başlıklı (0A1) ambalajın gövdesi veya başlığı üzerindeki doldurma, boşaltma

ve havalandırma deliklerinin çapı 7 cm’yi geçmemelidir. Daha büyük deliğe sahip ambalajlar sökülemeyen başlıklı tür (0A2) olarak düşünülecektir.

6.1.4.22.5 Sökülemeyen başlıklı ambalajın (0A1) kapakları hem vida dişli olmalıdır hem de vidalanır

cihazla veya eşdeğer bir cihazla sabitlenebilir olmalıdır. Sökülebilir başlıklı ambalajın (0A2) kapakları sıkı şekilde kapanacak şekilde tasarım edilmeli ve takılmalıdır ve normal taşıma koşullarında ambalaj sızdırmazlığını korumalıdır.

6.1.4.22.6 Maksimum ambalaj kapasitesi: 40 litre. 6.1.4.22.7 Maksimum net kütle: 50 kg. 6.1.5 Ambalajların test hükümleri 6.1.5.1 Testlerin performansı ve sıklığı 6.1.5.1.1 Her bir ambalajın tasarım türü Yetkili Kurum tarafından oluşturulan ve onaylanan

prosedürlere uygun olarak 6.1.5’de belirtildiği şekilde test edilmelidir. 6.1.5.1.2 Ambalajlar kullanılmadan önce her bir ambalaj tasarım türünde testler başarılı ile

gerçekleştirilmelidir. Ambalaj tasarım tipi tasarım, büyüklük, malzeme ve kalınlık, yapım ve ambalaj şekli olarak tanımlanmıştır ancak farklı yüzey işlemleri içerebilir. Daha düşük tasarım yüksekliğinde sadece tasarım tipinden farklı ambalajları da içermektedir.

273

6.1.5.1.3 Testler Yetkili Kurum tarafından belirlenen aralıklarla ürün numunelerinde tekrarlanmalıdır. Kağıt veya kontrplak üzerindeki bu tür testler için ortam koşullarının ayarlanmasında 6.1.5.2.3’deki hükümler düşünülmelidir.

6.1.5.1.4 Testler tasarım, malzeme veya ambalajın yapım şeklinde bir değişiklik yaratan her bir

düzeltme için tekrarlanmalıdır. 6.1.5.1.5 Yetkili Kurum daha küçük iç ambalaj veya daha küçük net kütleli iç ambalajlar gibi test

edilen tipten ufak çapta değişen ambalajlarda ve dış boyutlarda ufak değişikliklerle üretilen kap, torba ve kutu gibi ambalajlarda seçici teste izin verebilir.

6.1.5.1.6 Kombine ambalajın dış ambalajı başarılı şekilde farklı türdeki iç ambalajlarla test edildiğinde

bu türden farklı ambalajlar bu dış ambalaj ile birleştirilebilir. Buna ilave olarak eşdeğer bir performans sağlandığında ambalajın daha fazla test edilmesine gerekmeden aşağıdaki iç ambalaj türlerine izin verilmektedir:

(a) Eşdeğer veya daha küçük iç ambalajlar aşağıdaki koşullarda kullanılabilir: (i) test edilen iç ambalajlara benzer türdeki iç ambalajlar (yuvarlak şekilli,

dikdörtgen, vb.); (ii) orijinal olarak test edilen iç ambalajlara eşit veya daha fazla darbe ve yığılma

kuvvetlerine dayanıklılık sunan iç ambalaj malzemeleri (cam, plastik, metal vb.);

(iii) benzer türler için aynı veya daha küçük delik ve kapaklı iç ambalajlar ( örneğin

vidalı kapak, kapakçık, vb.); (iv) boş alanları doldurmak ve iç ambalajın önemli ölçüde hareket etmesini önlemek

için yeterli ilave dolgu malzemesi kullanıldığında; ve (v) test edilen ambalajdaki gibi dış ambalaja uyum sağlamış iç ambalajlar. (b) daha az sayıda test edilen iç ambalajlar veya yukarıda (a) maddesinde belirtilen

alternatif türdeki iç ambalajlar boş alanları doldurmak için veya iç ambalajın önemli derecede hareket etmesini önlemek için dolgu maddelerin kullanılması koşuluyla kullanılabilir.

6.1.5.1.7 Katı veya sıvı tip için kullanılan malzeme veya iç ambalajlar aşağıdaki koşullar altında dış

ambalajda test edilmeye gerekmeden birleştirilebilir ve PORTATİF: (a) Dış ambalaj grubu I düşme yüksekliğini kullanan sıvıları içeren kırılabilir iç ambalajla

(örneğin cam) 6.1.5.3’e uygun olarak başarılı şekilde test edilmelidir; (b) İç ambalajın toplam brüt kombine kütlesi yukarıdaki (a) maddesindeki düşürme

testinde kullanılan iç ambalajın brüt kütlesinin bir buçuk katını aşmamalıdır; (c) İç ambalajlar arasındaki ve iç ambalaj ile ambalajın dışı arasındaki dolgu maddesinin

kalınlığı orijinal olarak test edilen ambalajın kalınlığına karşılık gelen değerin altına düşürülmemelidir, ve orijinal test için sadece tek bir iç ambalaj kullanıldıysa iç ambalajlar arasındaki dolgu malzemesinin kalınlığı orijinal testteki ambalajın dışı ile iç ambalaj arasındaki dolgu malzemesinin kalınlığından az olmamalıdır. Hem daha küçük hem de daha büyük iç ambalajlar kullanılmışsa (düşürme testinde kullanılan iç

274

ambalajlarla karşılaştırıldığında) boşluk alanları doldurmak için ilave olarak yeterince dolgu malzemesi kullanılmalıdır;

(d) Dış ambalaj boş iken 6.1.5.6’daki yığın testini başarı ile geçmelidir. Benzer

ambalajların toplam kütlesi yukarıdaki (a) maddesinde belirtilen düşürme testinde kullanılan iç ambalajların kombine kütlesine dayanmalıdır.

(e) Sıvı içeren iç ambalajlar iç ambalajın tüm sıvı içeriğini emecek yeterli miktarda emici

malzeme ile çevrelenmelidir; (f) Eğer dış ambalaj sıvılar için kullanılacak iç ambalajları taşımak için planlandıysa ve

sızdırmaz değilse veya katılar için kullanılacak iç ambalajlar taşımak için planlandıysa ve geçirmez değilse sızdırma durumunda sıvı veya katı içeriklerin tutulması için sızdırmaz astar, plastik torba veya eşdeğer etkili tutucu bir madde temin edilmelidir. Sıvı içeren ambalajlar için yukarıdaki (e) maddesine göre gerekli olan emici malzemenin sıvı içerikleri tutmak üzere iç taraf yerleştirilmesi gerekir;

(g) Ambalajlar kombine ambalajlar için ambalaj grubu I’de test edildiği şekilde 6.1.3’e

uygun olarak işaretlenmelidir. Kg olarak işaretlenen brüt kütle dış ambalaj kütlesine ek olarak yukarıdaki (a) maddesinde belirtilen düşürme testinde kullanılan iç ambalaj kütlesinin bir buçuk katı eklenerek bulunan toplam değer olmalıdır. Böyle bir ambalaj işareti 6.1.2.4’de belirtilen “V” harfini de içermelidir.

6.1.5.1.8 Yetkili Kurum herhangi bir anda bu bölümdeki testlere uygun olarak tasarım türü testlerinin

seri üretilmiş ambalajların hükümlerini karşıladığını kanıtlamalıdır. Gerçeklenmesi amacıyla bu testlerin kayıtları temin edilmelidir.

6.1.5.1.9 Emniyet nedeniyle iç yüzey işlemi veya kaplama gerekliyse testlerden sonra bile koruyucu

özelliklerin sürdürmelidir. 6.1.5.1.10 Test sonuçlarının geçerliliğinin etkilenmemesi ve Yetkili Kurumun onayı sağlanmak

koşuluyla tek bir numunede bir kaç test gerçekleştirilebilir. 6.1.5.1.11 Hurda ambalajları Hurda ambalajları (1.2.1’e bakın) aşağıda belirtilenler hariç katıların ve iç ambalajların

taşınması için düşünülen ambalaj grubu II ambalajları için uygulanan hükümlere uygun şekilde test edilmeli ve işaretlenmelidir:

(a) Testleri gerçekleştirirken kullanılan test maddesi su olmalıdır ve ambalajlar

maksimum kapasitesinin %98 değerinden daha az doldurulmamalıdır. Test sonuçları etkilenmeyecek şekilde gerekli toplam ambalaj kütlesine erişmek için kurşun plakalar gibi ilave parçalar kullanılabilir. Alternatif olarak düşürme testini gerçekleştirmek için düşürme yüksekliği 6.1.5.3.4 (b)’ye uygun olarak değişebilir;

(b) İlave olarak ambalajlar 6.1.5.9’a göre gerekli olan test raporunda belirtilen bu testin

sonuçlarına göre 30 kPa sızdırmazlık testini başarı ile tabi tutulmalıdır; ve (c) Ambalajlar 6.1.2.4’de belirtilen “T” harfi ile işaretlenmelidir. 6.1.5.2 Ambalajların test için hazırlanması 6.1.5.2.1 Testler, kombine ambalajlara göre kullanılan iç ambalajlar dahil taşıma için hazırlanan

ambalajlarda gerçekleştirilmelidir. İç veya tekli kaplar veya ambalajlar %98’den daha az sıvı

275

% 95’ten daha az katı ile dolu olmamalıdır. İç ambalajların sıvı ve katıları taşımak için tasarım edildiği kombine ambalajlar için hem sıvı hem de katı içerikler için ayrı testler gereklidir. Ambalajlarda taşınacak madde ve malzemeler testlerin sonuçlarını geçersiz kılmamak kaydıyla diğer madde veya malzemelerle değiştirilebilir. Katılar için diğer bir madde kullanıldığında taşınacak madde ile aynı fiziki özellikleri (kütle, tane büyüklüğü, vb.) taşımalıdır. Test sonuçları etkilenmemek kaydıyla gerekli toplam ambalaj kütlesine ulaşmak için kurşun plakalar gibi ilave parçaların kullanılmasına müsaade edilmektedir.

6.1.5.2.2 Sıvılar için uygulanan düşürme testlerinde diğer bir madde kullanıldığında taşınan maddenin

benzer nispi yoğunluğuna ve viskozitesine sahip olmalıdır. 6.1.5.3.4’deki koşullar altında sıvı düşürme testi için su kullanılabilir.

6.1.5.2.3 Kağıt veya kontrplak ambalajlar nispi nem ve sıcaklığın kontrol edildiği bir ortamda en

azından 24 saat süre ile tutulmalıdır. Bulunan üç adet seçenekten biri seçilmelidir. Arzu edilen ortam 23 ± 2 ºC ve %50 ± %2 nispi nem değerlerine sahip olmalıdır. Diğer iki seçenek, 20 ± 2 ºC ve %65 ± %2 nispi nem veya 27 ± 2 ºC ve %65 ± %2 nispi nem değerleridir.

NOT: Ortalama değerler bu sınırlar içerisine düşmelidir. Kısa dönemli dalgalanmalar ve

ölçüm sınırlamaları testin üretkenliğini önemli ölçüde bozmamak kaydıyla ± %5 nispi neme kadar değişebilir.

6.1.5.2.4 Doğal ahşaptan yapılmış delikli tip fıçılar testlerden önce en azından 24 saat süre ile suyla

doldurulmalıdır. 6.1.5.2.5 Sıvılar ile kimyasal uyumun yeterli olduğunu test etmek için 6.1.4.8’e uygun olarak plastik

kaplar ve bidonlar ve gerekirse 6.1.4.19’a göre kompozit ambalajlar (plastik malzeme) altı ay süreyle taşınması planlanan maddelerin test numunelerinin doldurulacağı ortam sıcaklığında tutulmalıdır.

Depolamanın ilk ve son 24 saatinde test numuneleri kapaklar aşağıya doğru

yerleştirilmelidir. Bununla birlikte tahliye deliği takılı ambalajlar sadece beş dakika süre ile yerleştirilmelidir. Bu depolamadan sonra test numuneleri 6.1.5.3 – 6.1.5.6’da belirtilen testler tabi tutulmalıdır.

Kompozit ambalajların (plastik malzeme) iç kaplarının plastik malzemelerinin bilinen

dayanıklılık özellikleri maddenin doldurulma işlemiyle önemli ölçüde değişmediğinde kimyasal uyumluluğun yeterli olduğunu kontrol etmek gerekli değildir.

Dayanıklılık açısından önemli bir değişmenin anlamı: (a) önemli ölçüde gevreklik; veya (b) yük altında uzamada uygun artış olması durumu hariç elastikiyette önemli ölçüde

azalmadır. Diğer yöntemlerle plastik malzemenin davranışı gerçekleştirildiğinde, yukarıdaki uyumluluk

testinden vazgeçilebilir. Bu prosedürler yukarıdaki uyumluluk testine en azından eş değer olmalıdır ve Yetkili Kurum tarafından tanınmalıdır.

NOT: Plastik kap ve bidonlar ve yüksek veya ortalama moleküllü polietilenden yapılmış

kompozit ambalajlar (plastik malzeme) için aşağıdaki 6.1.5.2.6’ya da bakın.

276

6.1.5.2.6 Yüksek molekül kütleli polietilen kap ve bidonlar için 6.1.4.8’e uygun olarak gerekirse yüksek molekül kütleli polietilen kompozit ambalajlar için 6.1.4.19’a uygun olarak aşağıdaki özelliklere uymalıdır:

- ISO Standardı 1183’e uygun olarak 23 ºC’deki ve 100 ºC’de bir saat bekledikten

sonraki nispi nem ≥ 0.940 olmalıdır, - ISO Standardı 1133’e uygun olarak 190ºC/21.6 kg yükteki erime akış değeri ≤ 12 g/10

dak olmalıdır, ambalaj grubu II ve III’te 6.1.4.8’e uygun olarak bidonlar için, gerekirse ortalama

molekül kütleli polietilenden kompozit ambalajlar için aşağıdaki şartlar karşılanmalıdır:

- ISO Standardı 1183’e uygun olarak 23 ºC’deki ve 100 ºC’de bir saat bekledikten

sonraki nispi nem ≥ 0.940 olmalıdır, - ISO Standardı 1133’e uygun olarak 190ºC/21.6 kg yükteki erime akış değeri ≤ 0.5

g/10 dak ve ≥ 0.1 g/10 dak olmalıdır, - ISO Standardı 1133’e uygun olarak 190ºC/5 kg yükteki erime akış değeri ≤ 3 g/10 dak

ve ≥ 0.5 g/10 dak olmalıdır, 6.1.6.2’de listelenen kimyasal uyumluluk, standart sıvılar için (6.1.6.1’e bakın) aşağıdaki

şekilde gerçeklenebilir. Bu ambalajların yeterli kimyasal uyumu uygun standart sıvıyla birlikte 40 ºC’de üç hafta

bekletilerek gerçeklenebilir; bu standart sıvı su olduğunda kimyasal uyumluluğun sağlanmasına gerek yoktur.

Depolamanın ilk ve son 24 saati süresince, test numuneleri kapaklar aşağı doğru

konulmalıdır. Bununla birlikte, havalandırma deliği bulunan ambalajlar sadece beş dakika süre ile konulmalıdır. Bu depolamadan sonra test numuneleri 6.1.5.3 – 6.1.5.6’da belirtilen testlere tabi tutulmalıdır.

- doldurma sıvısının nispi yoğunluğu düşürme testinde yüksekliği ve yığın testinde

kütleyi belirlemede kullanılanı aşmamalıdır, - 50 ºC veya 55 ºC’de doldurma sıvısının buhar basıncı iç basınç testinde basıncı test

etmede kullanılanı aşmamalıdır, Tasarım tipi ambalaj standart sıvı ile onay testlerini karşıladığında 6.1.6.2’de listelenen

doldurma maddeleri aşağıdaki koşullarda ilave teste gerek kalmadan taşıma için kabul edilebilir:

%40’tan fazla peroksit içeren tersi-Bütil hidroperoksit ve Sınıf 5.2 peroksi asetik asitlerin

uyumluluk testi standart sıvılar kullanılarak yapılmamalıdır. Bu maddeler için test numunelerinin yeterli kimyasal uyumluluğun ispatı taşınması planlanan maddeler ortam sıcaklığında altı ay süreyle bekletilerek sağlanmalıdır.

Bu paragraftaki prosedür iç yüzeyleri florlanmış yüksek yoğunluk, yüksek veya ortalama

molekül kütleli polietilen ambalajına uygulanır.

277

6.1.5.2.7 6.1.4.8’e uygun kap ve bidonlar için ve gerekli olduğunda 6.1.5.2.6’daki testi geçen ve 6.1.4.19’a uygun kompozit ambalajlar, 6.1.6.2’de listelenenlerden farklı doldurma maddeleri de kabul edilebilir. Bu onay test numunelerindeki bu tür doldurma maddelerinin etkisinin standart sıvılarınkinden daha düşük olduğunun ispat edilmesini sağlayan laboratuar testlerine dayanmalıdır. Bozulma süreçleri aşağıdaki şekilde göz önüne alınmalıdır: şişme nedeniyle yumuşama, gerilme ve moleküler bozulma nedeniyle kırılma. 6.1.5.2.6’da belirtilen aynı koşullar nispi nem ve buhar basıncına da uygulanmalıdır.

6.1.5.2.8 Kombine ambalajın plastik iç ambalajların dayanıklılık özellikleri doldurma maddesi işlemi

nedeniyle önemli ölçüde değişmemişse kimyasal uyumluluğun ispat edilmesi gerekli değildir. Dayanıklılıkta önemli bir değişmenin anlamı:

(a) belirgin oranda gevrekleşme; (b) elastik uzamadaki nispi artmadan az olmadıkça elastikiyette önemli azalmadır. 6.1.5.3 Düşürme testi 13 6.1.5.3.1 Test numunelerinin sayısı (tasarım tipi ve modeli) ve düşürme ayarı Düz düşürmeler haricinde ağırlık merkezi çarpışma noktasının dikey olarak üzerinde

olmalıdır. Herhangi bir düşürme testi için birden fazla ayar mümkün olduğunda ambalajın bozulma

ihtimalinin en yüksek olacağı ayar kullanılmalıdır. Ambalaj Test numunesi

sayısı Düşürme ayarı

(a) Çelik kaplar Alüminyum kaplar Çelik veya alüminyumdan farklı metal kaplar Çelik bidonlar Alüminyum bidonlar Kontrplak kaplar Ahşap fıçılar Fiber kaplar Plastik kaplar ve bidonlar Kap şeklinde kompozit ambalajlar İnce cidarlı metal ambalajlar

Altı (her bir düşürme için üç adet)

İlk düşürme (üç numune kullanarak): ambalaj diyagonal olarak şevli kenar üzerine vurmalıdır, ambalajda şevli kenar yoksa dairesel dikiş veya kenar üzerine düşürülmelidir. İkinci düşürme (diğer üç numuneyi kullanarak): ambalaj ilk düşürme testinde test edilmeyen en zayıf yeri üzerine düşürülmelidir, örneğin kapak veya, silindirik kaplar için kap gövdesinin dikey kaynaklı dikişi üzerine.

(b) Doğal ahşap kutular Kontrplak kutular Yenilenen ahşap kutular Kontrplak kutular Plastik kutular Çelik veya alüminyum kutular Kutu şeklindeki kompozit ambalajlar

Beş (her bir düşürme için bir adet)

İlk düşürme: alt tarafına düz şekilde İkinci düşürme: üstten düz şekilde Üçüncü düşürme: uzun kenar üzerine düz Dördüncü düşürme: kısa taraf üzerine düz Beşinci düşürme: köşe üzerine.

3 ISO Standardı 2248’e bakın.

278

Ambalaj Test numunesi sayısı Düşürme ayarı (c)

Yan dikişli tek katmanlı torba

Üç (her torba için üç adet)

İlk düşürme: geniş yüzey üzerine düz İkinci düşürme: dar yüzey üzerine düz Üçüncü düşürme: torbanın kenarında

(d) Yan dikişsiz tek katmanlı torba, veya çok katmanlı

Üç (her torba için iki adet)

İlk düşürme: geniş yüzeyde düz İkinci düşürme: torba ucu üzerine

(e) 6.1.3.1 (a) (ii)’e göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli ve kap veya kutu şeklindeki kompozit ambalajlar (cam, sert çömlek veya porselen),

Üç (her düşürme için bir adet)

Alt şevli kenar üzerine diyagonal olarak, şevli kenar yoksa dairesel dikiş veya dip kenar üzerine

6.1.5.3.2 Düşürme testi test numunelerinin özel hazırlığı Test numunesinin ve içeriklerinin sıcaklığı aşağıda belirtilen ambalajlar için –18ºC veya

aşağısına düşürülmelidir: (a) plastik kaplar (6.1.4.8’e bakın); (b) plastik bidonlar (6.1.4.8’e bakın); (c) genişleyen plastik kutular haricindeki plastik kutular (6.1.4.13’e bakın); (d) kompozit ambalajlar (plastik malzeme) (6.1.4.19’a bakın) ve; (e) katı ve malzeme taşıması düşünülen plastik torbalardan farklı plastik iç ambalajlı

kombine ambalajlar. Test numuneleri bu şekilde hazırlandığında, 6.1.5.2.3’teki hazırlığa gerek olmayabilir. Test

sıvıları gerekirse antifriz ilavesi ile sıvı halde tutulmalıdır. 6.1.5.3.3 Hedef Hedef katı, esnek olmayan, düz ve yatay bir yüzey olmalıdır. 6.1.5.3.4 Düşürme yüksekliği Katılar ve sıvılar için, test taşınacak katı veya sıvılar ile veya temel olarak aynı fiziki

özellikler sahip diğer maddeler ile gerçekleştirilmişse:

Ambalaj Grubu I Ambalaj Grubu II Ambalaj Grubu III 1.8 m 1.2 m 0.8 m

Sıvılar için, test su ile gerçekleştirilmişse: (a) taşınacak maddenin nispi yoğunluğu 1.2’yi aşmadığında:

Ambalaj Grubu I Ambalaj Grubu II Ambalaj Grubu III 1.8 m 1.2 m 0.8 m

279

(b) taşınacak maddenin nispi yoğunluğu 1.2’yi aştığında, düşürme yüksekliği taşınacak maddenin nispi yoğunluğu (d)’ye göre ilk basamak yuvarlanmak kaydıyla aşağıdaki gibi hesaplanır:

Ambalaj Grubu I Ambalaj Grubu II Ambalaj Grubu III

d x 1.5 (m) d x 1.0 (m) d x 0.67 (m) (c) 23ºC sıcaklıkta 200 mm2/s (ISO Standardı 2431:1993’e göre 6 mm çapında jet deliğine

sahip ISO akış kabının 30 saniye akış zamanına karşılık gelmektedir) viskoziteye sahip maddelerin taşınması için planlanan 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli ince cidarlı metal ambalaj:

(i) nispi nem 1.2’yi aşmıyorsa:

Ambalaj Grubu II Ambalaj Grubu III 0.6 m 0.4 m

(ii) taşınacak maddelerin nispi nemi (d) 1.2’yi aşıyorsa düşürme yüksekliği

taşınacak maddenin nispi nemi (d) ilk basamağa yuvarlanarak elde edilen değere göre hesaplanır:

Ambalaj Grubu II Ambalaj Grubu III

d x 0.5 (m) d x 0.33 (m) 6.1.5.3.5 Test geçme kriterleri 6.1.5.3.5.1 İç ve dış basınçlar arasında denge sağlandığında sıvı içeren her bir ambalaj sızdırmaz

olmalıdır, bununla birlikte kombine ambalajların iç ambalajı ve 6.1.3.1 (a) (ii)’e göre “RID/ADR” sembolü ile işaretlenen kompozit ambalajların (cam, porselen veya sert çömlek) iç ambalajları haricinde basınçların dengelenmesine gerek yoktur.

6.1.5.3.5.2 Katı ambalajlar düşürme testine tabi tutulduğunda ve üst yüzeyi hedefe çarptığında, kapak

geçirmez olsa dahi tüm içerikler iç ambalaj veya iç kap (örneğin plastik torba) tarafından tutuluyorsa test numunesi testi geçer.

6.1.5.3.5.3 Kompozit veya kombine ambalajın dış ambalajı veya ambalaj kısmı taşıma esnasında

emniyeti etkileyecek bir hasara neden olmamalıdır. Doldurulan maddenin iç ambalaj veya iç kaptan sızmaması gerekir.

6.1.5.3.5.4 Torbanın dış katmanı veya dış ambalaj taşıma esnasında emniyeti etkileyecek bir hasara

neden olmamalıdır. 6.1.5.3.5.5 Sızıntının devam etmemesi halinde darbe sonucu kapaktan ufak bir boşalmanın

gerçekleşmesi ambalajın hatalı olarak düşünülmesine neden olmamaktadır. 6.1.5.3.5.6 Patlayıcı maddelerin veya dış ambalajdan malzemelerin dökülmesine neden olacak Sınıf 1

maddesi ambalajlarında delik olmamalıdır.

280

6.1.5.4 Sızdırmazlık testi Sızdırmazlık testi sıvı taşıması düşünülen tüm ambalaj tasarım tipleri için

gerçekleştirilmelidir; bununla birlikte bu test aşağıda belirtilenler için gerekli değildir: - kombine ambalajların iç ambalajları; - 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli kompozit ambalajların (cam,

porselen veya sert çömlek) iç kapları; - 23ºC sıcaklıkta 200 mm2/s viskozite değerini aşan maddeleri taşımak için planlanan

ve 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli ince cidarlı metal ambalajlar.

6.1.5.4.1 Test numunesi sayısı: tasarım tipi ve üretici başına üç adet test numunesi. 6.1.5.4.2 Test için test numunelerinin özel hazırlanması: havalandırmaya sahip kapaklar benzer

havalandırmaya sahip olmayan kapaklarla değiştirilmeli veya havalandırma kapatılmalıdır. 6.1.5.4.3 Uygulanacak test metodu ve basıncı: kapaklar dahil ambalajlar içten basınç uygulanırken 5

dakika süre ile su altında tutulur, metot test sonuçlarını etkilememelidir. Uygulanacak hava basıncı (gösterge) aşağıdaki değerler olmalıdır:

Ambalaj Grubu I Ambalaj Grubu II Ambalaj Grubu III 30 kPa (0.3 bar) değerinden

az değil 20 kPa (0.2 bar) değerinden

az değil 20 kPa (0.2 bar) değerinden az değil

En azından eşit derecede etkili diğer metotlar kullanılabilir. 6.1.5.4.4 Test geçme kriterleri: sızıntı olmamalıdır. 6.1.5.5 İç basınç (hidrolik) testi 6.1.5.5.1 Test edilecek ambalajlar İç basınç (hidrolik) testi sıvı içermesi düşünülen tüm metal, plastik ve kompozit ambalaj

tasarım tipleri için gerçekleştirilmelidir. Bu test aşağıda belirtilenler için gereklidir.

- kombine ambalajların iç ambalajları; - 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli kompozit ambalajların (cam,

porselen veya sert çömlek) iç kapları; - 23ºC sıcaklıkta 200 mm2/s viskozite değerini aşan maddeleri taşımak için planlanan

ve 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli ince cidarlı metal ambalajlar.

6.1.5.5.2 Test numunesi sayısı: tasarım tipi ve üreticisi başına üç adet test numunesi. 6.1.5.5.3 Test edilecek ambalajların özel hazırlanması: havalandırmaya sahip kapaklar benzer

havalandırmaya sahip olmayan kapaklarla değiştirilmeli veya havalandırma kapatılmalıdır.

281

6.1.5.5.4 Uygulanacak test metodu ve basıncı: kapaklar dahil metal ambalajlar ve kompozit ambalajlar (cam, porselen veya sert çömlek) 5 dakika süre ile test basıncına tabi tutulmalıdır. Kapaklar dahil plastik ambalajlar ve kompozit ambalajlar (plastik malzeme) 30 dakika süre ile test basıncına tabi tutulmalıdır. Bu basınç 6.1.3.1 (d)’ de gerekli olan işareti içermelidir. Ambalajların desteklenme biçimi testi geçersiz kılmamalıdır. Test basıncı sürekli ve her tarafta eşit olarak uygulanmalıdır; test süresi boyunca sabit tutulmalıdır. Aşağıdaki metotlardan birinde belirtildiği şekilde uygulanan hidrolik basınç (gösterge):

(a) 1.5 emniyet faktörü ile çarpılan 55ºC’deki ambalajda ölçülen toplam gösterge

basıncından az olmamalıdır (örneğin, doldurulan sıvının buhar basıncı ve hava veya diğer bir asal gazın kısmi basıncı eksi 100 kPa); bu toplam gösterge basıncı 15ºC doldurma sıcaklığı ve 4.1.1.4’e uygun maksimum doldurma derecesine göre belirlenmelidir; veya

(b) taşınacak sıvının 50ºC’deki buhar basıncı, eksi 100 kPa değerinin 1.75 katından daha

az olmamalıdır fakat bu değer minimum test basıncı 100 kPa’dan az olmamalıdır; veya (c) taşınacak sıvının 55ºC’deki buhar basıncı, eksi 100 kPa değerinin 1.5 katından daha az

olmamalıdır fakat bu değer minimum test basıncı 100 kPa’dan az olmamalıdır; veya 6.1.5.5.5 Buna ilave olarak ambalaj grubu I sıvılar içermesi düşünülen ambalajlar ambalajın yapıldığı

malzemeye bağlı olarak 5 veya 30 dakika test süresi boyunca minimum 250 kPa (gösterge) test basıncında test edilmelidir.

6.1.5.5.6 Test geçme kriteri: ambalajın sızdırmaması gerekir. 6.1.5.6 İstifleme testi 6.1.3.1 (a) (ii)’ye göre “RID/ADR” sembolü ile işaretli olan torba ve diğer yığın olmayan

kompozit ambalajlar (cam, porselen veya sert çömlek) haricindeki tüm ambalaj tasarım tipleri istifleme testine tabi tutulmalıdır.

6.1.5.6.1 Test numunesi sayısı: tasarım tipi ve üreticisi başına üç adet test numunesi. 6.1.5.6.2 Test metodu: test numunesi taşıma esnasında üzerine konulacak benzer ambalajların toplam

ağırlığına eşdeğer bir kuvvetin üst yüzeyine uygulanmasına tabi tutulmalıdır; test numunesi içeriği taşınacaklardan farklı bir nispi yoğunluğa sahip olduğunda kuvvet ikincisine göre hesaplanmalıdır. Test numunesi dahil istiflemenin minimum yüksekliği 3 metre olmalıdır. Testin süresi 24 saat olmalıdır, sıvı taşıması düşünülen plastik kaplar, bidonlar ve kompozit ambalajlar 6HH1 ve 6HH2 40º’den daha az olmayan bir sıcaklıkta 28 gün süre ile istifleme testine tabi tutulmalıdır.

6.1.5.2.5’e göre test için orijinal doldurulan sıvı kullanılmalıdır. 6.1.5.2.6’ya göre test için

istifleme testi standart sıvı ile gerçekleştirilmelidir. 6.1.5.6.3 Test geçme kriterleri: test numuneleri sızdırmamalıdır. Kompozit ambalajlarda ve kombine

ambalajlarda, iç kap veya iç ambalajdan doldurulan maddenin sızmaması gereklidir. Test numuneleri taşıma emniyetini ters şekilde etkileyecek veya ambalaj yığınlarının dayanıklılığını azaltacak veya yapılarının bozulmasına neden olacak herhangi bir aksaklığa neden olmamalıdır. Plastik ambalajlar değerlendirmeden önce ortam sıcaklığında soğutulmalıdır.

282

6.1.5.7 Delikli ahşap variller için fıçı testi 6.1.5.7.1 Numune sayısı: bir adet fıçı. 6.1.5.7.2 Test metodu: en azından iki gündür boş olan bir fıçının karnı üzerindeki tüm fıçı çemberlerini

sökün. 6.1.5.7.3 Test geçme kriteri: fıçının üst kısmının kesit alanı %10 değerinden fala artmamalıdır. 6.1.5.8 Plastik kap ve bidonlar için 6.1.4.8’e göre, 6HA1 hariç ≤ 61ºC’ye eşit veya düşük yanma

noktasına sahip sıvıların taşınması için planlanan kompozit ambalajlar (plastik malzeme) için 6.1.4.19’a göre ilave geçirgenlik testi

Polietilen ambalajlar eğer sadece benzen, toluen, ksilen veya bu maddeleri içeren karışımlar

ve preparatlar için onaylanmış ise bu teste tabi tutulmalıdır. 6.1.5.8.1 Test numunesi sayısı: tasarım tipi ve üretici başına üç adet ambalaj. 6.1.5.8.2 Test edilecek test numunesinin özel hazırlanması: test numuneleri 6.1.5.2.5’e göre orijinal

doldurulan madde ile veya yüksek molekül kütleli polietilen ambalajlar için 6.1.5.2.6’ya göre standart hidrokarbon (beyaz ispirto) ile önceden doldurulmalıdır.

6.1.5.8.3 Test metodu: ambalajın onaylandığı maddelerle dolu test numuneleri 23ºC sıcaklık ve %50

nispi nem değerinde 28 gün süre ile tutulmadan önce ve sonra tartılmalıdır. Test, yüksek molekül kütleli polietilen ambalajlar için benzen, toluen veya ksilen yerine standart sıvı hidrokarbon (beyaz ispirto) karışımı ile gerçekleştirilebilir.

6.1.5.8.4 Test geçme kriteri: geçirgenlik değeri 0.008 g/l.h değerini aşmamalıdır. 6.1.5.9 Test Raporu 6.1.5.9.1 En azından aşağıdaki özellikleri içeren bir test raporu hazırlanmalı ve ambalaj kullanıcılarına

verilmelidir: 1. Testin gerçekleştiği tesisin adı ve adresi; 2. Başvuranın (uygunsa) adı ve adresi; 3. Tek bir test raporu tanımı; 4. Test raporunun tarihi; 5. Ambalajın üreticisi; 6. Üretim metodu (örneğin üfleme kalıplı) dahil ambalaj tasarım tipi tanımı (örneğin

boyutlar, malzemeler, kapaklar, kalınlık, vb.) ve çizimler ve/veya fotoğrafları içerebilir;

7. Maksimum kapasitesi; 8. Test içeriklerinin özellikleri, örneğin sıvılar için viskozite ve nispi yoğunluk, katılar

için parça büyüklüğü; 9. Tanımlar ve sonuçları;

283

10. Test raporu, imzalayanın adı ve ünvanı ile birlikte imzalanmalıdır. 6.1.5.9.2 Test raporunda taşıma için hazırlanan ambalajın bu bölümdeki uygun hükümlere göre test

edildiği ve diğer ambalaj metodu veya parçalarının kullanımının geçersiz olacağı ifadeleri bulunmalıdır. Test raporunun bir kopyası Yetkili Kuruma verilmelidir.

6.1.6 Yüksek veya ortalama moleküler kütleli polietilen ambalajların 6.1.5.2.6’ye göre

kimyasal uyumluluğunun geçerlenmesinde kullanılan standart sıvılar ve standart sıvılara eşdeğer kabul edilen maddelerin listesi

6.1.6.1 Yüksek veya ortalama moleküler kütleli polietilen ambalajların 6.1.5.2.6’ya göre kimyasal

uyumluluğunun onaylanmasında kullanılan standart sıvılar Aşağıda belirtilen standart sıvılar bu plastik malzemeler için kullanılmalıdır. (a) Islatma Çözeltisi; gerilme altında polietilende ciddi kırılmalara neden olan maddeler

için, özellikle ıslatma ajanları içeren tüm çözeltiler ve preparatlar. Islatma maddesinin %1 – 10’luk sulu çözeltisi kullanılmalıdır. Bu çözeltinin yüzey

gerilmesi 23ºC sıcaklıkta 31 – 35 mN/m değerinde olmalıdır. İstif testi, 1.20 değerinden daha az olmayan nispi yoğunluğa göre gerçekleştirilmelidir. Islatma çözeltisinin yeterli kimyasal uyumluluğu olduğu ispat edildiğinde asetik asitle

uyumluluk testi gerekli değildir. Islatma çözeltisine dayanıklı gerilme altında polietilende kırılmaya neden olan

doldurulan maddeler için yeterli miktarda kimyasal uyumluluk, orijinal doldurulan madde ile 6.1.5.2.6’ya göre 40ºC’de üç hafta önceden bekletilerek ispat edilebilir.

(b) Asetik asit; gerilme altında polietilende kırılmalara neden olan maddeler için; özellikle

mono karboksilik asitler ve tek değerli alkoller. % 98 – 100 yoğunluklu asetik asit kullanılmalıdır. Nispi yoğunluk = 1.05. İstifleme testi, 1.1 değerinden daha az olmayan nispi yoğunlukta gerçekleştirilmelidir. Doldurulan maddelerin asetik asitten daha fazla şişme nedeniyle polietilende kırılma

olması ve polietilen kütlesinin %4 değerine kadar artması durumunda, yeterli miktarda kimyasal uyumluluk, orijinal doldurulan madde ile 6.1.5.2.6’ya göre 40ºC’de üç hafta önceden bekletilerek ispat edilebilir.

(c) Normal bütil asetat/normal bütil asetatta doymuş ıslatma çözeltisi; polietilen

kütlesinin %4 oranına kadar polietilenin şişmesine neden olan maddeler ve preparatlar için ve aynı anda gerilme anında kırılmalara neden olan, özellikle bitkisel temizlik ürünleri, sıvı boyalar ve esterler için. %98 – 100 konsantrasyonuna sahip normal bütil asetat 6.1.5.2.6’ya göre ön depolamada kullanılmalıdır.

6.1.5.6’daki istifleme testi için, yukarıdaki (a) maddesine göre %2 normal bütil asetat

ile karışmış %1 – 10 sulu ıslatma çözeltisi içeren test sıvısı kullanılmalıdır. İstifleme testi, 1.0 değerinden daha az olmayan nispi yoğunlukta gerçekleştirilmelidir.

284

Doldurulan maddelerin normal bütil asetattan daha fazla polietilende şişmeye neden olması ve polietilen kütlesinin %7.5 değerine kadar artması durumunda, yeterli miktarda kimyasal uyumluluk, orijinal doldurulan madde ile 6.1.5.2.6’ya göre 40ºC’de üç hafta önceden bekletilerek ispat edilebilir.

(d) Hidrokarbon (beyaz ispirto) karışımları; polietilenin şişmesine neden olan maddeler

ve preparatlar için, özellikle hidrokarbonlar, esterler ve ketonlar için. 160ºC – 220ºC arasında kaynama noktasına, 0.78 – 0.80 nispi neme, >50ºC altında

parlama noktasına ve %16 – %21 aromatik içeriğine sahip hidrokarbon karışımları kullanılmalıdır.

İstifleme testi, 1.0 nispi nem değerinden daha az olmayan nispi nemde

gerçekleştirilmelidir. Doldurulan maddelerin polietilen kütlesinin %7.5 değerine kadar polietilende şişmeye

neden olması durumunda, yeterli miktarda kimyasal uyumluluk, orijinal doldurulan madde ile 6.1.5.2.6’ya göre 40ºC’de üç hafta önceden bekletilerek ispat edilebilir.

(e) Nitrik asit; polietilende oksidasyona neden olan ve %55 nitrik aside eşit veya daha az

moleküler azalmaya neden olan tüm maddeler ve preparatlar için. %55 değerinden az olmayan yoğunlukta nitrik asit kullanılmalıdır. İstifleme testi, 1.4 nispi nem değerinden daha az olmayan nispi nemde

gerçekleştirilmelidir. Doldurulan maddelerin %55 nitrik asitten daha güçlü oksidasyona girmesi veya

moleküler kütlede azalmaya neden olması durumunda 6.1.5.2.5’e göre ilerleyin. Kullanım süresi böyle durumlarda hasar derecesine göre belirlenmelidir (örneğin, %55

konsantrasyondan daha az olmayan nitrik asit için iki yıl). (f) Su; (a) – (e) maddelerindeki herhangi bir durumda polietileni etkilemeyen maddeler

için, özelikle inorganik asitler ve çamaşır suyu, sulu tuz çözeltileri, çok değerli alkoller ve sulu çözelti şeklinde organik maddeler.

İstifleme testi, 1.2 nispi nem değerinden daha az olmayan nispi nemde

gerçekleştirilmelidir.

285

6.1.6.2 6.1.5.2.6’daki amaçlar için standart sıvılara eşdeğer sayılan maddelerin listesi Sınıf 3

Madde Standart Sıvı Ambalaj grubu II yanıcı sıvılar, ilave risk olmadan (sınıflandırma kodu F1, ambalaj grubu II) 50˚C sıcaklıkta 110 kPa (1.1 bar) değerinden fazla olmayan buhar basıncına sahip maddeler - Ham petrol ve diğer ham petroller Hidrokarbon karışımları - Hidrokarbonlar Hidrokarbon karışımları - Halojen maddeler Hidrokarbon karışımları - Alkoller Asetik asit - Eterler Hidrokarbon karışımları - Aldehitler Hidrokarbon karışımları - Ketonlar Hidrokarbon karışımları - Esterler Şişme etkisinin %4 (kütle)’e kadar olduğu

durumda normal bütil asetat: diğer durumlarda, hidrokarbon karışımı

35˚C’yi aşan kaynama noktası veya başlangıç kaynama noktasına sahip, %12.6’yı aşmayan nitrojen içerikli %55’den az nitroselüloz içeren yukarıdaki maddelerin karışımları (UN No.2059)

Normal bütil asetat/normal bütil asetata duymuş ıslatma çözeltisi ve hidrokarbon karışımları

2.2.3.1.4’teki sınıflandırma kriterini karşılayan viskoz maddeler

Hidrokarbon karışımları

Ambalaj grubu II yanıcı sıvılar, zehirli (sınıflandırma kodu FT1, ambalaj grubu II) Metanol (UN No. 1230) Asetik asit Ambalaj grubu III yanıcı sıvılar, ilave risk olmadan (sınıflandırma kodu F1, ambalaj grubu III) - Petrol, eritici nafta Hidrokarbon karışımları - Beyaz ispirto (terebentin maddesi) Hidrokarbon karışımları - Hidrokarbonlar Hidrokarbon karışımları - Halojen maddeler Hidrokarbon karışımları - Alkoller Asetik asit - Eterler Hidrokarbon karışımları - Aldehitler Hidrokarbon karışımları - Ketonlar Hidrokarbon karışımları - Esterler Şişme etkisinin %4 (kütle)’e kadar olduğu

durumda normal bütil asetat: diğer durumlarda, hidrokarbon karışımı

- Nitrojen maddeler Hidrokarbon karışımları %12.6’yı aşmayan nitrojen içerikli %55’den az nitroselüloz içeren yukarıdaki maddelerin karışımları (UN No.2059)


286

Sınıf 5.1

Okside olan sıvılar, aşındırıcı (sınıflandırma kodu OC1) Hidrojen peroksit, %20’den az olmayan fakat %60’tan fazla olmayan hidrojen peroksitli sulu çözeltiler (UN No. 2014)24

Su

%50’den daha fazla fakat %72’den daha az asitli (kütle) perklorik asit (UN No. 1873)

Nitrik asit

Okside olan sıvılar, ilave risk olmadan (sınıflandırma kodu O1) Hidrojen peroksit, %8’den az olmayan fakat %20’den az hidrojen peroksitli sulu çözeltiler (UN No. 2984)4

Su

Kalsiyum klorat çözeltisi (UN No.2429) Potasyum klorat çözeltisi (UN No.2427) Sodyum klorat çözeltisi (UN No.2428)

Su Su Su

Sınıf 5.2

NOT: %40’tan daha fazla peroksit içerikli tersi-bütül hidroperoksit ve peroksiasetik asitler hariç tutulmuştur. Teknik olarak saf haldeki veya uyumluluğu düşünüldüğünde bu listedeki standart sıvı “hidrokarbon karışımı”nın kapsadığı çözücülerdeki çözelti şeklindeki tüm organik peroksitler (UN No. 3101, 3103, 3105, 3107, 3109, 3111, 3113, 3115, 3117, 3119)


Havalandırma ve contaların organik peroksitler uyumluluğu tasarım tipi testinde bağımsız olarak nitrik asitli laboratuar testleri ile gerçeklenebilir.

Sınıf 6.1

Zehirli organik sıvılar, ilave risk olmadan (sınıflandırma kodu T1) Anilin (UN No. 1547) Asetik asit Furfuril alkol (UN No. 2874) Asetik asit Fenol çözeltisi (UN No. 2821, ambalaj grubu III)

Asetik asit

Zehirli organik sıvılar, aşındırıcı (sınıflandırma kodu TC1) Krezol (UN No. 2076) veya krezolik asit (UN No. 2022)

Asetik asit

Sınıf 6.2

Tüm bulaşıcı maddeler (UN No. 2814 ve 2900, risk grubu 2 ve UN No. 3291) 2.1.2.6’ya uygun şekilde sıvı olarak düşünülür

Su

4 Test sadece havalandırma ile gerçekleştirilir.

287

Sınıf 8

Aşındırıcı asit inorganik sıvılar, ilave risk olmadan (sınıflandırma kodu C1) Sülfürik asit (UN No. 1830 ve 2796) Su Sülfürik asit, atık (UN No. 1832) Su %55’i aşmayan asili nitrik asit (UN N0. 2031)

Nitrik asit

Kütle olarak sulu çözelti halinde %50’den daha az perklorik asit (UN No. 1802)

Nitrik asit

%36’dan fazla olmayan saf asitli hidroklorik asit (UN No. 1789) Hidrobromik asit (UN No. 1788) Hidrodik asit (UN No. 1787)

Su

%60’dan fazla olmayan hidrojen florürlü35 hidroflorik asit (UN No. 1790)

Su

%50’den fazla olmayan saf asitli floroborik asit (UN No. 1775)

Su

Florosilisik asit (UN No. 1805) Su %30’u geçmeyen saf asitli kromik asit çözeltisi (UN No. 1805)

Nitrik asit

Fosforik asit (UN No. 1805) Su Aşındırıcı asit organik sıvılar (sınıflandırma kodu C3) Akrilik asit (UN No. 2218), Formik asit (UN No. 1779), Asetik asit (UN No. 2789 ve 2790), Tiyoglikolik asit (UN No. 1940)

Asetik asit

Metakrilik asit (UN No. 2531), Propiyonik asit (UN No. 1848)

Asetik asit

Alkilifenoller, sıvı, B.B.B. (UN No. 3145, ambalaj grubu III)

Asetik asit

Aşındırıcı bazik inorganik sıvılar, ilave risk olmadan (sınıflandırma kodu C5) Sodyum hidroksit çözeltisi (UN No. 1824), Potasyum hidroksit çözeltisi (UN No. 1814)

Su

Amonyum çözeltisi Su Diğer aşındırıcı sıvılar, (sınıflandırma kodu C9) Klorit çözeltisi (UN No. 1906) ve hipoklorit çözeltisi46 (UN No. 1791, ambalaj grubu III)

Nitrik asit

Formaldehid çözeltileri (UN No. 2209) Su Aşındırıcı sıvılar, zehirli (sınıflandırma kodu CT1) Hidrazin, kütle olarak %37’den fazla olmayan hidrazinli sulu çözeltiler

Su

5 Maksimum 60 litre; müsaade edilen iki sene kullanım periyodu. 6 Test sadece havalandırma cihazında gerçekleştirilecektir. Test standart sıvı olarak nitrik asit ile gerçekleştirilirse aside dirençli havalandırma conta kullanılmalıdır. Hipoklorit çözeltileri için, hipoklorite dirençli (örneğin silikon kauçuk) fakat nitrik aside dirençli olmayan aynı dizayn tipinin havalandırma araçları ve contalara müsaade edilmektedir.

288

BÖLÜM 6.2

BASINÇLI HAZNELERİN, AEROSOL PÜSKÜRTÜCÜ VE GAZ İÇEREN UFAK HAZNELERİN (GAZ KARTUŞLARI) YAPIMI VE TEST EDİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER 6.2.1 Genel hükümler NOT: Gaz içeren (gaz kartuşları) aerosol püskürtücüler ve ufak kaplar için, 6.2.4’e bakın. 6.2.1.1 Tasarım ve yapı 6.2.1.1.1 Basınç kapları ve kapakları, normal kullanım ve normal taşıma koşullarında maruz

kalacakları tüm koşullara dayanacak şekilde tasarım edilmeli, hesaplanmalı, üretilmeli, test edilmeli ve donatılmalıdır.

Basınçlı kapların tasarımında aşağıda belirtildiği şekilde ilgili tüm faktörler göz önüne

alınmalıdır: - iç basınç; - taşıma esnasındaki dahili ortam ve çalışma sıcaklıkları; - dinamik yükler. Normal olarak duvar kalınlığı ihtiyaç duyulursa deneysel gerilme analizleri ile hesaplanarak

tespit edilir. Duvar kalınlığı deneysel metotlarla belirlenebilir. Basınç zarfı ve destek aksamlarının uygun tasarım hesaplamaları ilgili basınç kaplarının

emniyetini sağlamada kullanılmalıdır. Basınca dayanacak minimum duvar kalınlığı özellikle aşağıda belirtilenlere göre hesaplanır: - test basıncından az olmaması gereken hesaplama basınçları; - uygun emniyet marjlarını müsaade eden hesaplama sıcaklıkları; - maksimum gerilmeler ve gerektiğinde en üst düzey yoğunlukları; - malzemenin özelliklerinin doğasında bulunan faktörler. Korozyon mesafesi sağlamak amacıyla kullanılan ilave kalınlık duvar kalınlıklarının

hesaplanmasında göz önüne alınmamalıdır. Kaynaklı basınç kapları için sadece –20ºC ortam sıcaklığında yeterli darbe dayanıklılığını

sağlayabilecek kaynak yapılabilir kalitede metaller kullanılmalıdır. Basınçlı kapların test basıncı silindirler, borular, basınç kapları ve silindir grupları için

4.1.4.1’de ambalaj talimatı P200’de belirtilmiştir. Kapalı soğutmalı kapların test basıncı, vakum yalıtımlı basınç kaplarında 1 bar artış ile artan maksimum çalışma basıncının 1.3 katından az olmamalıdır.

289

Uygulandığında göz önüne alınacak malzeme özellikleri şunlardır: - akma gerilmesi; - çekme dayanımı; - zamana bağlı dayanım; - yorulma bilgileri; - Young modülü (elastikiyet modülü); - uygun plastik gerilme miktarı; - darbe dayanımı; - kırılma direnci. 6.2.1.1.2 UN No. 1001 çözülmüş asetilen basınç kapları Yetkili Kurum tarafından onaylanmış ve

aşağıda belirtilenleri sağlayan düzgün dağılan geçirgen malzeme ile doldurulmalıdır: (a) basınçlı kapları kimyasal olarak etkilememelidir ya da asetilen veya çözelti ile zararlı

veya tehlikeli bileşikleri oluşturmamalıdır; (b) asetilenin kütlesel olarak dekompozisyon dağılımını önleyecek yetenekte olmalıdır. Çözelti basınç kaplarını kimyasal olarak etkilememelidir. Çözeltiler için olanlar hariç yukarıdaki hükümler çözeltisiz UN No. 3374 asetilen basınç

kaplarına eşit olarak uygulanmaktadır. 6.2.1.1.3 Aşağıdaki hükümler soğutularak sıvılaştırılmış gazlar için kapalı soğutucu kapların yapımına

uygulanmalıdır: (a) Kullanılan metalin mekanik özellikleri darbe dayanımı ve bükülme katsayısı dahil

başlangıç muayenesinde her bir basınç kabı için oluşturulmalıdır; darbe dayanımına ilişkin olarak 6.8.5.3’e bakın;

(b) Basınçlı kaplar termik olarak yalıtımlı olmalıdır. Termik yalıtım sürekli kaplama

nedeniyle darbeye karşı korunmalıdır. Basınçlı kap ve kılıf arasındaki boşluk havadan arındırılır (vakumlu yalıtım), koruyucu kılıf en azından 100 kPa (1 bar) harici basınçta kalıcı deformasyon olmadan dayanacak şekilde tasarım edilmelidir. Gazları geçirmeyecek şekilde kılıf kapalıysa (örneğin, vakum yalıtımlı kapta), basınçlı kapta veya donanımlarında yetersiz gaz sızdırmazlığı nedeniyle yalıtım tabakasında tehlikeli şekilde basınç oluşmasını önleyecek bir cihaz temin edilmelidir. Cihaz nemin yalıtım içerisine nüfuz etmesini önlemelidir.

6.2.1.1.4 Gruplar halinde birleştirilen basınçlı kaplar yapısal olarak desteklenmeli ve tek bir ünite

olarak bir arada tutulmalıdır. Basınçlı kaplar zararlı şekilde bölgesel gerilmelerin yoğunlaşmasına neden olacak yapısal birleşme ve hareketle ilgili olarak hareketi önleyecek şekilde sabitlenmelidir. Manifoldlar darbelerden korunacak şekilde tasarım edilmelidir. 2T, 2TF, 2TC, 2TO, 2TFC veya 2TOC sınıflandırma koduna sahip gazlar için, her bir basınçlı kabın ayrı olarak doldurulabilmesini ve taşıma esnasında basınçlı kapların içeriklerinde değişme olmamasını sağlayacak önlemler alınmalıdır.

290

6.2.1.2 Basınçlı kapların malzemeleri İçeriklerle temas etme ihtimali olan diğer maddeler kadar basınçlı kapların ve kapaklarının

yapıldığı malzemeler içeriklerle kimyasal olarak etkileşime girmemeli ya da zararlı veya tehlikeli bileşikler oluşturmamalıdır.

Aşağıda belirtilen malzemeler kullanılabilir: (a) 4.1.4.1’de bulunan Tablo 3’deki ambalaj talimatı P200’de listelenen Sınıf 2 maddesi

olmayanlar kadar sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış, soğutularak sıvılaştırılmış gazlar ve çözünmüş gazlar için karbon çelik;

(b) 4.1.4.1’de bulunan Tablo 3’deki ambalaj talimatı P200’de listelenen Sınıf 2 maddesi

olmayanlar kadar sıkıştırılmış, soğutularak sıvılaştırılmış gazlar ve çözünmüş gazlar için alaşım çelik (özel çelikler), nikel, nikel alaşım (monel alaşımı);

(c) bakır için; (i) 15ºC sıcaklıkta doldurma basıncı 2 MPa (20 bar) değerini aşmayan

sınıflandırma kodu 1A, 1O, 1F ve 1TF gazları; (ii) sınıflandırma kodu 2A ve UN No. 1033 dimetil eter; UN No. 1037 etil klorür;

UN No. 1063 metil klorür; UN No. 1079 sülfür dioksit; UN No. 1085 vinil bromür; UN No. 1086 vinil klorür; ve UN No. 3300 etilen oksit ve %87 etilen oksit değerinden daha fazlasını içeren karbon dioksit karışım gazları;

(iii) sınıflandırma kodları 3A, 3O ve 3F gazları; (d) alüminyum alaşım: 4.1.4.1’de bulunan ambalaj talimatı P200’ün özel “a” hükmüne

bakın; (e) sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış, soğutularak sıvılaştırılmış gazlar ve çözünmüş gazlar için

kompozit malzeme; (f) soğutularak sıvılaştırılmış gazlar için sentetik malzemeler; (g) UN No. 2187 karbondioksitin soğutulmuş, sıvı veya karışımlarından farklı soğutularak

sıvılaştırılmış sınıflandırma kodu 3A gazları ve sınıflandırma kodu 3O gazları için cam.

6.2.1.3 Servis cihazları 6.2.1.3.1 Delikler Basınçlı kaplarda doldurma ve boşaltma delikleri ve seviye göstergeleri, basınç göstergeleri

veya tazyik tahliye cihazları için düşünülen diğer delikler bulunmalıdır. Deliklerin sayısı emniyetli çalışmayı sağlayacak şekilde minimum düzeyde tutulmalıdır. Basınçlı kaplarda ayrıca etkin bir kapak ile kapatılması gereken muayene deliği bulunmalıdır.

6.2.1.3.2 Donanımlar (a) Silindirlerde devrilmeyi önleyecek cihaz takılı ise, bu cihaz valf kapağı ile entegre

olmamalıdır;

291

(b) Devrilebilen basınçlı kaplar döndürme halkaları ile donatılmalıdır veya dönme nedeniyle hasar görmesine karşı diğer bir şekilde korunmalıdır (örneğin, basınçlı kap yüzeyine püskürtülen korozyona dayanıklı metal ile);

(c) Döndürülemeyen basınçlı kaplar ve soğutucu kaplar mekanik yöntemlerle emniyetli

şekilde taşınabilmesini ve basınçlı kapların duvarlarında dayanıklılığı bozacak ve düzensiz gerilmelere neden olacak şekilde cihazlarla (kayaklar, halkalar, şeritler) donatılmalıdır;

(d) Silindir grupları emniyetli bir şekilde tutulmayı ve taşınmayı sağlayacak şekilde uygun

cihazlarla donatılmalıdır. Manifold en azından silindirle aynı test basıncına sahip olmalıdır. Manifold ve ana musluk zarar görmeyecek şekilde yerleştirilmelidir;

(e) Seviye göstergeleri, basınç göstergeleri veya tazyik tahliye cihazları yerleştirilmişse,

4.1.6.4’deki valflar için gerekli olan aynı şekilde korunmalıdır; (f) Doldurmanın hacim olarak ölçüldüğü basınçlı kaplarda seviye göstergesi bulunmalıdır. 6.2.1.3.3 Emniyet valfları Kapalı soğutucu kaplarda kabın aşırı basınca karşı korunması için bir veya daha fazla basınç

tahliye cihazı ile donatılmalıdır. Aşırı basıncın anlamı, normal ısı sızmasına bağlı olarak maksimum çalışma basıncının %110’nu aşan veya vakum yalıtımlı basınçlı kaplarda vakum kaybından veya basınç birikme sistemindeki açık konumdaki hatadan dolayı test basıncını aşan basınçtır.

6.2.1.4 Basınçlı kapların onayları 6.2.1.4.1 Sınıf 2 hükümleri ile 150 MPa.litre (1500 bar.litre)’den daha fazla test basıncı kapasitesine

sahip basınçlı kapların uygunluğu aşağıdaki yöntemlerden biri ile değerlendirilmelidir: (a) Tekli basınç kapları teknik dokümanlara ve üreticinin ilgili Sınıf 2 hükümlerine uygun

olduğu beyanına dayanarak onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumu tarafından incelenmeli, test edilmeli ve onaylanmalıdır.

Teknik dokümanlar tüm tasarım ve yapı özelliklerini ve üretim ve testlere ilişkin tüm

dokümanları içermelidir; veya (b) Basınçlı kapların yapısı ilgili Sınıf 2 hükümlerine uygun olduğuna ilişkin teknik

dokümanlara dayanarak onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumu tarafından incelenmeli, test edilmeli ve onaylanmalıdır.

Basınçlı kaplar tasarım, üretim, son muayene ve test açısından kapsamlı kalite güvence

programına göre tasarım edilmeli, üretilmeli ve test edilmelidir. Kalite güvence programı basınçlı kapların ilgili Sınıf 2 hükümlerine uygun olmasını temin etmeli ve onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilmeli ve gözetim altında bulundurulmalıdır; veya

(c) Basınçlı kapların tasarım tipi onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan

test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilmeli ve gözetim altında bulundurulmalıdır. Bu tip basınçlı kaplar onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilmesi ve gözetim

1 Onay ülkesi ADR’ye taraf değilse, ADR’ye taraf ülkenin yetkili makamı.

292

altında bulundurulması gereken üretim, son muayene ve test açısından kalite güvence programına göre üretilmeli ve test edilmelidir.

(d) Basınçlı kapların tasarım tipi onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan

test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilmeli ve gözetim altında bulundurulmalıdır. Bu tip basınçlı kaplar onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumunun gözetimi altında tasarım ve ilgili Sınıf 2 hükümlerine uygunluk konusunda üreticinin beyanına göre test edilmelidir.

6.2.1.4.2 Sınıf 2 hükümleriyle birlikte 30 MPa.litre (300 bar.litre) değerinden daha fazla ve 150

MPa.litre (1 500 bar.litre) değerinden daha az test basıncına sahip basınçlı kapların uygunluğu 6.2.1.4.1’de belirtilen metotlardan biri veya aşağıdaki metotlardan biri ile değerlendirilmelidir:

(a) Basınçlı kaplar onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve

sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilen ve gözetim altında bulundurulan üretim, son muayene ve test açısından kalite güvence programına göre üretilmeli ve test edilmelidir; veya

(b) Basınçlı kapların tasarım tipi onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan

test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilmelidir. Basınçlı kapların onaylanan tasarıma uygunluğu onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilen ve gözetim altında bulundurulan basınçlı kap son muayene ve test kalite güvence programına göre üretici tarafından yazılı olarak beyan edilmelidir; veya

(c) Basınçlı kapların tasarım tipi onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan

test ve sertifikalandırma kurumu tarafından kabul edilmelidir. Basınçlı kapların onaylanan tasarıma uygunluğu üretici tarafından yazılı olarak beyan edilmelidir ve bu tip basınç kapların tamamı onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumunun gözetimi altında test edilmelidir.

6.2.1.4.3 Sınıf 2 hükümleriyle birlikte 30 MPa.litre (300 bar.litre) değerinden daha fazla olmayan test

basıncına sahip basınçlı kapların uygunluğu 6.2.1.4.1 veya 6.2.1.4.2’de belirtilen metotlardan biri veya aşağıdaki metotlardan biri ile değerlendirilmelidir:

(a) Basınçlı kapların teknik dokümanlarda tamamen belirtilen tasarıma uygunluğu üretici

tarafından yazılı olarak beyan edilmelidir ve bu tip basınçlı kaplar onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma kurumunun gözetim altında test edilmelidir; veya

(b) Basınçlı kapların tasarım tipi onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan

test ve sertifikalandırma kurumu tarafından onaylanmalıdır. Tüm basınçlı kapların onaylanan tasarıma uygunluğu üretici tarafından yazılı olarak beyan edilmelidir ve bu tip basınçlı kapların tamamı teker teker test edilmelidir.

___________________ 1 Onay ülkesi ADR’ye taraf değilse, ADR’ye taraf ülkenin Yetkili Kurumu. 6.2.1.4.4 6.2.1.4.1 – 6.2.1.4.3 hükümlerinin aşağıda belirtilenlere uygun olduğu kabul edilmelidir:

293

(a) ilgili EN ISO 9000 serisi Avrupa Standardı’na uygun 6.2.1.4.1 ve 6.2.1.4.2’de belirtilen kalite güvence sistemleri;

(b) Konsey Direktifi 99/36/EC’2nin ilgili uyum değerlendirme prosedürleri aşağıdakilerle

uyumlu ise tamamının: (i) 6.2.1.4.1’deki basınçlı kaplar için, G veya H1 veya D ile birlikte B modülleri

veya F ile birlikte B; (ii) 6.2.1.4.1’deki basınçlı kaplar için, H veya E ile birlikte B modülleri veya C1 ile

birlikte B veya F ile birlikte B1 veya D ile birlikte B1; (iii) 6.2.1.4.1’deki basınçlı kaplar için, A1 veya D1 veya E1 modülleri. 6.2.1.4.5 Üreticilere ilişkin hükümler Üretici teknik olarak yetkili olmalıdır ve basınçlı kapların tatminkar üretimi için gerekli tüm

uygun metotlara sahip olmalıdır; bu özellikle kalifiye personelin aşağıdaki işlemleri gerçekleştirmesi ile ilgilidir:

(a) tüm üretim sürecinin gözlemlemesi; (b) malzemelerin birleştirilmesini gerçekleştirmesi; (c) ilgili testlerin gerçekleştirilmesi. Üreticinin profesyonellik testi tüm durumlar için onay ülkesinin Yetkili Kurumu12 tarafından

onaylanan test ve sertifikalandırma kurumu tarafından gerçekleştirilmelidir. Üreticinin planladığı özel sertifikasyon süreci göz önüne alınmalıdır.

6.2.1.4.6 Test ve sertifikalandırma kurumlarına ilişkin hükümler Test ve sertifikalandırma kurumları üretimcilerden bağımsız ve gerekli derecede teknolojik

olarak yeterli olmalıdır. Kurumlar ilgili EN 45000 Avrupa standartları serisine uygun olarak akreditasyon prosedürüne göre onaylanmışsa bu hükümler karşılanmış sayılır.

6.2.1.5 Başlangıç muayenesi ve testi 6.2.1.5.1 Yeni basınçlı kaplar taşıma esnasında ve sonrasında aşağıdaki hususlara uygun olarak test ve

muayeneye tabi tutulmalıdır: Yeterli basınçlı kap numunesinde: (a) Yapımda kullanılan malzemenin mekanik özelliklerinin test edilmesi; (b) Minimum duvar kalınlığının gerçeklenmesi; (c) Her bir üretim grubu için malzeme homojenliğinin gerçeklenmesi ve basınçlı kapların

iç ve dış koşullarının muayenesi;

1Onay ülkesi ADR’ye taraf değilse, ADR’ye taraf ülkenin yetkili makamı. 2 96/36/EC sayılı taşınabilir basınçlı ekipmanlara ilişkin Konsey Tüzüğü (1.06.199 tarihli Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi No. L 138 )

294

(d) Boyun dişlerinin muayenesi; (e) Tasarım standardına uygunluğun gerçeklenmesi; Tüm basınçlı kaplar için: (f) Hidrolik basınç testi. Basınçlı kaplar kalıcı bir şekil bozukluğuna uğramdan ya da

kırılma göstermeden test basıncına dayanmalıdır; NOT: Muayene eden kurumun onayı ile hidrolik basınç testi tehlike yaratmaması

koşuluyla gaz kullanan bir test ile değiştirilebilir. (g) Üretim kusurlarının muayenesi ve değerlendirilmesi ve onarılması veya onarılamayan

basınçlı kapların geri gönderilmesi; (h) Basınçlı kaplardaki işaretlerin muayenesi; (i) İlave olarak, UN No. 1001 çözünmüş asetilen ve UN No. 3374 çözeltisiz asetilen

taşımak için kullanılması düşünülen basınçlı kaplar gözenekli malzemenin ve çözelti miktarının uygun yerleşmesini ve düzenlenmesini sağlamak için muayene edilmelidir.

6.2.1.5.2 Alüminyum alaşım basınçlı kaplara uygulanan özel hükümler (a) 6.2.1.5.1’e göre gerekli olan başlangıç testine ilave olarak, bakır içeren alüminyum

alaşımdan yapıldığında veya magnezyum ve manganez ve %3.5 değerinden büyük manganez içeriği veya %0.5 değerinden daha küçük manganez içeriğini içeren alüminyum alaşımlardan yapıldığında basınçlı kapların iç duvarlarındaki muhtemel kristalleşme korozyonunun test edilmesi gereklidir.

(b) Alüminyum/bakır alaşım durumunda yeni alaşımın Yetkili Kurum tarafından

onaylanması anında üretici tarafından test gerçekleştirilmelidir; sonra üretim esnasında her bir alaşım dökülmesinde tekrar edilmelidir.

(c) Alüminyum/magnezyum alaşım durumunda yeni alaşımın ve üretim sürecinin Yetkili

Kurum tarafından onaylanması anında üretici tarafından test gerçekleştirilmelidir. Alaşımın kompozisyonunun veya üretim sürecinin değişmesi durumunda test tekrar edilmelidir.

6.2.1.6 Periyodik muayene ve test 6.2.1.6.1 Doldurulabilir basınçlı kaplar onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve

sertifikalandırma kurumunun gözetimi altında 4.1.4.1’deki ilgili ambalaj talimatı P200 veya P203’te belirtilen periyotlarda ve aşağıdaki koşullara göre periyodik muayenelere tabi tutulmalıdır:

(a) Basınçlı kap, cihaz ve işaretlerin dışarıdan kontrolü;

(b) Basınçlı kabın içeriden kontrolü (örneğin, ağırlığının ölçülmesi, iç durumunun kontrolü, duvar kalınlığının kontrolü);

____________________ 1 Onay ülkesi ADR’ye taraf değilse, ADR’ye taraf ülkenin Yetkili Kurumu.

295

(c) Donanımlar sökülmüşse boyun dişlerinin kontrolü; (d) Hidrolik basınç testi, gerekirse uygun testlerle malzeme özelliklerinin muayenesi. NOT 1: Onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma

kurumunun onayı ile hidrolik basınç testi herhangi bir tehlike olmaması veya ultrasona dayalı eşdeğer bir metot kullanıldığında gaz kullanılan bir test ile değiştirilebilir.

NOT 2: Onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma

kurumunun onayı ile silindirlerin ve boruların hidrolik basınç testi akustik yayına dayalı eşdeğer bir metot ile değiştirilebilir.

NOT 3: Onay ülkesinin1 Yetkili Kurumu tarafından onaylanan test ve sertifikalandırma

kurumunun onayı ile 6,5 litre kapasite altında UN No. 1965 sıvılaştırılmış hidrokarbon karışımı taşımak için planlanan her bir kaynaklı çelik silindirin hidrolik basınç testi eşdeğer emniyet seviyesini karşılamak kaydıyla diğer bir test ile değiştirilebilir.

6.2.1.6.2 UN No. 1001 çözünmüş asetilen ve UN No. 3374 çözeltisiz asetilen taşınması planlanan

basınçlı kaplar için sadece dış koşullar (aşınma, şekil bozukluğu) ve gözenekli kütlenin durumunun (gevşetme, oturma) kontrol edilmesi gerekir.

6.2.1.6.3 6.2.1.6.1 (d)’den bozulma ile kapalı soğutucu kaplar harici durumunu, basınç tahliye

cihazlarının durumunun ve çalışmasının gerçeklenmesi için muayene edilmelidir ve sızdırmazlık testine tabi tutulmalıdır. Sızdırmazlık testi basınçlı kapta bulunan gaz ile veya asal bir gaz ile gerçekleştirilmelidir. Basınç göstergesi veya vakum ölçer yardımıyla kontrol gerçekleştirilmelidir. Isı yalıtımının sökülmesine gerek yoktur.

6.2.1.7 Doldurulabilir basınçlı kapların işaretlenmesi Doldurulabilir basınçlı kaplar sertifikasyon ve gaz veya basınçlı kap özel işaretleri ile açıkça

ve okunaklı şekilde işaretlenmelidir. Bu işaretler basınçlı kap üzerine sabit bir şekilde yapıştırılmalıdır (örneğin, damgalanarak, kazınarak veya asitle yakılarak). İşaretler basınçlı kabın omuz kısmında, üst ucunda veya boyun kısmında olmalıdır ya da sabit bir şekilde basınçlı kap aksamına (örneğin, kaynaklı yaka) takılmalıdır.

İşaretlerin minimum büyüklüğü 140 mm’ye eşit veya daha büyük çaplı basınçlı kaplar için 5

mm, 140 mm’den küçük çaplı basınçlı kaplar için ise 2.5 mm olmalıdır. 6.2.1.7.1 Aşağıda belirtilen sertifikasyon işaretleri uygulanmalıdır: (a) 6.2.2’deki tabloda listelendiği gibi tasarım, yapım ve testte kullanılan teknik standart

veya onay numarası; (b) Uluslararası motorlu araçlar trafik numarası ile gösterilen onay ülkesini belirten

karakter(ler); (c) İşarete yetki veren ülkenin Yetkili Kurumuna kayıtlı muayene kurumunun kimlik

işareti veya mührü; ___________________ 1 Onay ülkesi ADR’ye taraf değilse, ADR’ye taraf ülkenin Yetkili Kurumu.

296

(d) İlk muayene tarihi; yılı (dört basamak) kesme (örneğin, “/”) işareti ile ayrılan ay takip eder.

6.2.1.7.2 Aşağıda bulunan işletme işaretleri uygulanmalıdır: (e) “PH” harflerinin önde bulunduğu bar olarak ifade edilen test basıncı ve arkasından

“BAR” harfleri; (f) Devamlı olarak takılı olan entegre parçalar (örneğin, boyun halkası, ayak halkası, vb.)

dahil boş basınçlı kabın kütlesinin kilogram olarak ifade edilmesi ve ardından “KG” harfleri. UN No. 1965 SIVILAŞTIRILMIŞ HİDROKARBON GAZ KARIŞIMI B.B.B. basınçlı kapları hariç bu kütle valf, valf kapağı veya valf muhafazası, herhangi bir kaplamayı ve asetilen için gözenekli kütleyi içermemelidir. Boş kütle son basamağa yuvarlanmış üç rakam ile ifade edilmelidir. 1 kg’dan daha az silindirler için kütle son basamağa yuvarlanan iki rakamda ifade edilmelidir.

(g) Basınçlı kabın minimum garanti edilen duvar kalınlığı milimetre olarak ifade edilir ve

sonra “MM” harfleri gelir. UN No. 1965 sıvılaştırılmış hidrokarbon gaz karışımı için kullanılan basınçlı kaplar için ve 1 litre’ye eşit veya daha az su kapasitesine sahip basınçlı kaplar için veya kompozit silindirler için bu işaret gerekli değildir;

(h) Basınçlı kapların sıkıştırılmış gazlar, UN No. 1001 çözünmüş asetilen ve UN No. 3374

çözeltisiz asetilen taşıması düşünüldüğünde çalışma basıncı bar olarak ifade edilir ve “PW” harfleri önde bulunur;

(i) Sıvılaştırılmış gazlar olduğunda, su kapasitesi litre olarak son basamağa yuvarlanan iç

rakam ile ifade edilir, “L” harfi takip eder. Minimum veya nominal su kapasitesi tam sayı ise, ondalık basamaktan sonraki basamaklar ihmal edilebilir;

(j) UN No. 1001 çözülmüş asetilen durumunda boş kabın, doldurma esnasında

sökülmeyen donanım ve aksesuarlar, gözenekli malzeme, çözelti ve doyma gazının kütlesi son basamak yuvarlanarak iki rakam ile ifade edilir ve “KG” harfleri takip eder.

(k) UN No. 3374 çözeltisiz asetilen durumunda boş kabın, doldurmada sökülmeyen

donanımlar ve aksesuarlar ve gözenekli malzemenin kütlesi son basamak yuvarlanarak iki rakam ile ifade edilir, “KG” harfleri takip eder;

6.2.1.7.3 Aşağıda bulunan üretim işaretleri uygulanmalıdır: (l) Silindir dişinin tanımı (örneğin, 25E). Bu işaret UN No. 1965 SIVILAŞTIRILMIŞ,

B.B.B., hidrokarbon gaz karışımının basınçlı kapları için gerekli değildir; (m) Yetkili Kurumda tescilli üretici işareti. Üretici ülke onay ülkesi ile aynı olmadığında

üreticinin işaretinin önünde üretici ülkenin uluslararası motorlu araçlar trafik işareti bulunur. Ülke işareti ve üretici işareti kesme veya boşluk ile birbirinden ayrılmalıdır;

(n) Üretici tarafında verilen seri numarası; (o) Hidrojen parçalanması riski bulunan gazların taşınması için düşünülen çelik basınç

kapları ve çelik astarlı kompozit basınç kapları durumunda, “H” harfi çeliğin uyumluluğunu göstermektedir (ISO 11114-1:1997’ye bakın).

297

6.2.1.7.4 Yukarıdaki işaretler üç grup halinde yerleştirilmelidir. - Üretim işaretleri üst grupta olmalı ve 6.2.1.7.3’te verilen sırada görülmelidir. - Orta grupta test basıncı (e) gerektiğinde önünde çalışma basıncı (h) bulunmalıdır. - Sertifika işaretleri alt grupta bulunmalıdır ve 6.2.1.7.1’de belirtilen sırada olmalıdır. 6.2.1.7.5 Diğer işaretler gerilimin az olduğu yerlerde ve zararlı gerilme birikmelerine neden

olmayacak büyüklük ve derinlikte olmak kaydıyla yan duvarlar dışındaki alanlarda kullanılabilir. Bu tür işaretler gerekli olan işaretler ile çakışmamalıdır.

6.2.1.7.6 Öndeki işaretlere ilave olarak her bir doldurulabilir basınçlı kapta en son muayene tarihini

gösteren kesme (örneğin, “/”) işareti ile birbirinden ayrılan yıl (iki basamak) ve takip eden ay (iki basamak) ve kullanılan ülkenin Yetkili Kurumu tarafından yetki verilen muayene kurumunun tescilli işareti bulunmalıdır.

NOT: Periyodik muayenelerin on yıl veya daha fazla olduğu aralıklara sahip gazlar için ay

işaretinin gösterilmesine gerek yoktur [4.1.4.1 ambalaj talimatı P200(8) ve P203(8)’e bakın].

6.2.1.7.7 Asetilen silindirler için Yetkili Kurumun onayı ile en son periyodik muayene tarihi ve

uzmanın mührü, silindire valf takılı ise ve sadece valfın silindirden ayrılması neticesinde sökülebilirse silindire takılı halkaya kazınabilir.

6.2.1.8 Tekrar doldurulamayan basınçlı kapların işaretlenmesi Tekrar doldurulamayan basınçlı kaplar sertifikasyon ve gaz veya basınçlı kap işaretleri ile

açıkça ve okunaklı şekilde işaretlenmelidir. Bu işaretler basınçlı kap üzerine kalıcı şekilde (örneğin, delikli kalıpla, damgalayarak, kazıyarak veya asitle yakarak) işaretlenmelidir. Delikli kalıp kullanılması hariç işaretler basınçlı kabın omuz kısmında, üst ucunda veya boyun kısmında veya basınçlı kabın sürekli takılmış aksamı üzerinde (örneğin, kaynaklı yaka) olmalıdır. “DO NOT REFILL” (TEKRARDAN DOLDURMAYIN) işareti hariç işaretlerin minimum büyüklüğü 140 mm’ye eşit veya büyük çaplı basınçlı kaplar için 5 mm, 140 mm’den daha düşük çapa sahip basınçlı kaplar için ise 2.5 mm olmalıdır. “DO NOT REFILL” (TEKRARDAN DOLDURMAYIN) işaretinin minimum büyüklüğü 5 mm olmalıdır.

6.2.1.8.1 6.2.1.7.1 – 6.2.1.7.3’te listelenen işaretler (f), (g) ve (l) hariç uygulanmalıdır. Seri numarası

(n) yerine grup numarası kullanılabilir. Buna ilave olarak “DO NOT REFILL” (TEKRARDAN DOLDURMAYIN) harflerinin yüksekliği en azından 5 mm olmalıdır.

6.2.1.8.2 6.2.1.7.4’teki hükümler uygulanmalıdır. NOT:Tekrar doldurulamayan basınçlı kaplarda büyüklüğünden dolayı bu işaret yerine etiket

kullanılabilir (bkz. 5.2.2.2.1.2). 6.2.1.8.3 Diğer işaretler yan duvarlar hariç düşük gerilim bulunan alanlarda ve zararlı gerilme

birikmelerine neden olmayacak büyüklük ve derinlikte olmak kaydıyla kullanılabilir. Böyle işaretler gerekli olan işaretlerle çelişmemelidir.

298

6.2.2 Standartlara göre tasarlanan, yapılan ve test edilen basınçlı hazneler 6.2.1 hükümlerinin aşağıda bulunan standartlardan ilgili olanların uygulanması durumunda

uygun olduğu düşünülmektedir:

Referans Dokümanın başlığı Geçerli alt kısımlar ve paragraflar

malzemeler için EN 1797:2001 Soğutma tekneleri –Gaz/malzeme uyumluluğu 6.2.1.2 EN ISO 11114-1:1997 PORTATİF gaz silindirleri – Silindir ve valf

malzemelerinin gaz içeriği ile uyumu – Kısım 1: Metal malzemeler.

6.2.1.2

EN ISO 11114-1:2000 PORTATİF gaz silindirleri – Silindir ve valf malzemelerinin gaz içeriği ile uyumu – Kısım 2: Metal olmayan malzemeler.

6.2.1.2

silindirler için Ek I, Kısım 1 – 3, 84/525/EEC

Dikişsiz gaz silindirlerine ilişkin Üye Devletlerin kanunlarına yakın konsey direktifleri.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

Ek I, Kısım 1 – 3, 84/526/EEC

Dikişsiz, alaşımsız alüminyum ve alüminyum alaşımlı gaz silindirlerine ilişkin Üye Devletlerin kanunlarına yakın konsey direktifleri.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

Ek I, Kısım 1 – 3, 84/527/EEC

Kaynaklı alaşımsız çelik gaz silindirlerine ilişkin Üye Devletlerin kanunlarına yakın konsey direktifleri.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN 1442:1998 Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) için kullanılan PORTATİF doldurulabilir kaynaklı çelik silindirler – Tasarım ve yapısı.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN 1800:1998/AC:1999 PORTATİF gaz silindirleri – Asetilen silindirler – Temel gereksinimler ve tanımlar.

6.2.1.2

EN 1964-1:1999 PORTATİF gaz silindirleri – 0.5-150 litre arasında kapasiteye sahip doldurulabilir PORTATİF dikişsiz çelik gaz silindirlerinin tasarımı ve yapısının özellikleri – Kısım 1: 1 100 MPa’dan az Rm değerine sahip dikişsiz çelikten yapılmış silindirler.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN 1975:1999 (Ek G hariç)

PORTATİF gaz silindirleri – 0.5-150 litre arasında kapasiteye sahip doldurulabilir PORTATİF dikişsiz alüminyum alaşım gaz silindirlerinin tasarımı ve yapısının özellikleri.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN ISO 11120:1999 Gaz silindirleri – 150-3000 litre su kapasitesine sahip sıkıştırılmış gazların taşınmasında kullanılan tekrar doldurulabilir dikişsiz tüpler – Tasarım, yapısı ve test etme.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN 1964-3:2000 PORTATİF gaz silindirleri – 0.5-150 litre kapasiteye sahip tekrar doldurulabilir PORTATİF dikişsiz çelik gaz silindirleri – Silindirler paslanmaz çelikten yapılmıştır.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN 12862:2000 PORTATİF gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir PORTATİF kaynaklı alüminyum alaşım gaz silindirlerinin tasarımı ve yapısının özellikleri.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

EN 1251-2:2000 Soğutma tekneleri – PORTATİF, vakum yalıtımlı, 1000 litreden az hacme sahip – Kısım 2: Çalıştırma koşulları.

6.2.1.1 ve 6.2.1.5

299

Referans Dokümanın başlığı Geçerli alt kısımlar ve paragraflar

kapaklar için EN 849:1996/A2:2001 PORTATİF gaz silindirleri – Silindir valfları: Özellikler

ve tip testi 6.2.1.1

6.2.3 Standartlara göre tasarlanmayan, yapılmayan ve test edilmeyen basınçlı haznelere

ilişkin hükümler 6.2.2’de bulunan tabloda listelenen standartlara göre tasarım edilmeyen, yapılmayan ve test

edilmeyen basınçlı kaplar Yetkili Kurum tarafından tanınan ve aynı düzeyde emniyet sağlayan teknik kural hükümlerine uygun olarak tasarım edilmeli, yapılmalı ve test edilmelidir. 6.2.1 hükümleri ve aşağıdaki hükümler de karşılanmalıdır:

6.2.3.1 Metal silindirler, borular, basınçlı kaplar ve silindir grupları Test basıncında, basınçlı kapta en şiddetli gerilmenin meydana geldiği noktadaki metal

üzerindeki gerilme garanti edilen minimum akma geriliminin (Re) %77’sini aşmamalıdır. “Akma gerilimi”, binde 2 (örneğin, %0.02) değerinde kalıcı uzama veya östenit çelikler için

test parçasında mastar uzunluğunun %1’inin gerçekleştiği gerilmenin ortaya çıkmasıdır. NOT: Yassı metallerdeki test parçasının çekme gerilimi ekseni yuvarlanma doğrultusuna dik

açıda olmalıdır. Kırılmadaki kalıcı uzama çapının (d) beş katı (l=5d) mastar uzunluğuna (l) sahip dairesel kesite sahip test parçası üzerinde ölçülür; dikdörtgen şeklinde kesit alanına sahip test parçası kullanıldığında mastar uzunluğu “l” şu formül ile hesaplanmalıdır:

1 = 5.65 √ F0

F0, test parçasının başlangıçtaki kesit alanını göstermektedir. Basınçlı kaplar ve kapakları, -20 ºC ve +50ºC sıcaklıklar arasında gevreme kırılmasına ve

gerilme korozyonuna dayanıklı uygun malzemelerden yapılmalıdır. Kaynak işlemleri titizlikle yapılmalı ve tüm emniyet kurallarına uymalıdır.

300

6.2.3.2 Aerosol püskürtücüler ve gaz içeren ufak kaplar (gaz kartuşları) haricindeki gaz içeren malzemelerle birlikte sıkıştırılmış gazlar, sıvılaştırılmış gazlar, çözünmüş gazlar ve özel hükümlere tabi basınçsız gazlar (gaz numuneleri) için kullanılan alüminyum alaşım basınçlı kaplarla ilgili ilave hükümler

6.2.3.2.1 Kabul edilecek alüminyum alaşımlı basınçlı kapların malzemeleri aşağıdaki hükümleri

karşılamalıdır: A B C D Çekme dayanımı, Rm, MPa (N=mm2)

49 – 186 196 – 372 196 – 372 343 - 490

Akma dayanımı, Re, MPa (N=mm2) (kalıcı, λg=%0.2)

10 – 167 59 – 314 137 – 334 206 - 412

Kırılmada kalıcı uzama (1=5d), oran olarak

12 – 40 12 – 30 12 – 30 11 - 16

Bükme testi (d=nxe’nin eski çapı, e test parçasının kalınlığıdır)

n=5(Rm ≤ 98) n=6(Rm >98)

n=6(Rm ≤ 325) n=7(Rm >98)

n=6(Rm ≤ 325) n=7(Rm >325)

n=7(Rm ≤ 392) n=8(Rm >392)

Alüminyum Derneği Seri Numarası a

1000 5000 6000 2000

a Aluminium Association (Alüminyum Derneği), 750 Third Avenue, New York tarafından Ocak 1976

yılında yayınlanan “Aluminium Standards and Data (Alüminyum Standartları ve Bilgileri)”nin beşinci baskısına bakın.

Gerçek özellikler, ilgili alüminyumun kompozisyonuna ve basınçlı kapta yapılan nihai

işleme bağlıdır, fakat hangi alaşım kullanılırsa kullanılsın basınçlı kabın kalınlığı aşağıdaki formüllerden biri ile hesaplanmalıdır:

veya

Burada e = basınçlı kap duvarının minimum kalınlığı, mm olarak PMPa = test basıncı, MPa olarak Pbar = test basıncı, bar olarak D = basınçlı kabın nominal harici çapı, mm olarak; ve Re = %0.2 gerilimli garanti edilen minimum gerilim, MPa (=N/mm2)

olarak Buna ilave olarak, formülde bulunan garantili minimum gerilim (Re) değeri hangi çeşit

alaşım kullanılırsa kullanılsın garantili minimum çekme gerilimin (Rm) 0.85 katından daha büyük olmamalıdır.

NOT 1: Yukarıdaki özellikler basınçlı kaplarda kullanılan malzemelere ilişkin önceki

deneyimlere bağlıdır: Sütun A: Alüminyum, alaşımsız, 99.5 g saf; Sütun B: Alüminyum ve magnezyum alaşımlar;

301

Sütun C: Alüminyum, silikon ve magnezyum alaşımları, ISO/R209-Al-Si-Mg (Alüminyum Derneği 6351).

Sütun D: Alüminyum, bakır ve magnezyum alaşımları NOT 2: Kırılmadaki kalıcı uzama çapının (d) beş katı mastar uzunluğuna (l) sahip (l=5d)

dairesel kesite sahip test parçası üzerinde ölçülür; dikdörtgen şeklinde kesit alanına sahip test parçası kullanıldığında mastar uzunluğu “l” şu formül ile hesaplanmalıdır:

1 = 5.65 √ F0

F0, test parçasının başlangıçtaki kesit alanını göstermektedir. NOT 3: (a) Bükme testi (şekle bakın) 3e genişliğinde iki eşit parça kesilerek elde

edilen numuneler üzerinde gerçekleştirilmelidir, fakat hiç bir zaman silindirin yuvarlak kısmı 25 mm’den az olmamalıdır.

(b) Bükme testi, mandrel çap (d) ile (d+3e) mesafesi ile ayrılan iki dairesel

destek arasından gerçekleştirilmelidir. Test esnasında iç yüzeyler mandrelin çapından daha büyük olmayan bir mesafe ile ayrılmalıdır.

(c) Numune, iç yüzeyler mandrel çapından daha büyük olmayan bir mesafe

ile ayrılana kadar mandrel ünitesi etrafında içe doğru büküldüğünde kırılma göstermemelidir.

(d) Mandrel çapı ve numune kalınlığı arasındaki oran (n) tabloda verilen

değerlere uygun olmalıdır.

Bükme testi diyagramı

6.2.3.2.2 Basınçlı kapların yapıldığı ülkenin Yetkili Kurumu tarafından onaylanan ilave test,

6.2.3.2.1’deki tabloda verilen özelliklere uygun olarak yapılan basınçlı kaplardaki kadar taşıma emniyetini sağladığı ispatlandığı durumlarda en düşük minimum uzama değeri kabul edilebilmektedir (bkz. ayrıca EN 1975:1999, Ek-G).

302

6.2.3.2.3 Basınçlı kapların en ince noktasındaki cidar kalınlığı aşağıdaki gibi olmalıdır: - basınçlı kabın çapı 50 mm’den az: 1.5 mm’den az olmadığında; - basınçlı kabın çapı 50 ile 150 mm arasından: 2 mm’den az olmadığında; ve - basınçlı kabın çapı 150 mm’den çok: 3 mm’den az olmadığında. 6.2.3.2.4 Basınçlı kapların uçları yarı dairesel, elips şeklinde veya “sepet tutamağı” bölümlerine sahip

olmalıdır; basınçlı kapların gövdesiyle aynı derecede emniyet sağlamalıdır. 6.2.3.3 Kompozit malzemeli basınçlı kaplar Kompozit malzemelerin kullanıldığı kompozit silindirler, borular, basınçlı kaplar ve silindir

grupları için (örneğin, şerit halka kaplı veya güçlendirilmiş malzemeli tamamen kaplı) yapısı minimum patlama oranında (patlama basıncının test basıncına bölünmesi) olmalıdır:

- halka sarılı basınçlı kaplar için 1.67; - tamamen kaplı basınçlı kaplar için 2.00. 6.2.3.4 Kapalı soğutucu kaplar Aşağıda belirtilen hükümler soğutularak sıvılaştırılmış gazlar için kullanılan kapalı soğutucu

kapların yapımına uygulanmaktadır: 6.2.3.4.1 Metal olmayan malzemeler kullanılmışsa basınçlı kabın en düşük çalışma sıcaklığındaki

gevreme kırılmasına dayanıklı olmalıdır. 6.2.3.4.2 Basınçlı kaplara verilen çalışma basınçlarına göre açılması gereken emniyet valfları

takılmalıdır. Valflar en düşük çalışma sıcaklığında bile kusursuz olarak çalışacak şekilde yapılmalıdır. O sıcaklık için çalışma güvenilirliği aynı tür valflar veya valf numunelerinin test edilmesi ile sağlanmalı ve kontrol edilmelidir.

6.2.3.4.3 Basınçlı kaplardaki hava tahliye ve emniyet valfları sıvıların dışarı çıkmasını önleyecek

şekilde yapılmalıdır; 6.2.4 Gaz içeren aerosol püskürtücüler ve ufak haznelere (gaz kartuşları) ilişkin genel

hükümler 6.2.4.1 Tasarım ve yapısı 6.2.4.1.1 Gaz veya gaz karışımı içeren aerosol püskürtücüler (UN No. 1950 aerosol) ve gaz içeren

ufak kaplar (gaz kartuşları) metalden yapılmalıdır. Bu hüküm maksimum 100 ml UN No. 1011 bütan kapasitesine sahip aerosollar ve ufak kaplar için geçerli değildir. Diğer aerosol püskürtücüler (UN No. 1950 aerosollar) metal, sentetik malzeme veya camdan yapılmalıdır. Metalden yapılmış ve 40 mm’den az olmayan dış çapa sahip kaplar içbükey (konkav) şeklinde alt kısma sahip olmalıdır.

6.2.4.1.2 Metalden yapılmış kapların kapasitesi 1 000 ml değerini aşmamalıdır; sentetik malzeme veya

camdan yapılmış kaplarda 500 ml değerini aşmamalıdır. 6.2.4.1.3 Her model kap (aerosol püskürtücüler veya kartuşlar) servise konulmadan önce 6.2.4.2’ye

uygun şekilde gerçekleştirilen hidrolik basıncı karşılamalıdır.

303

6.2.4.1.4 Aerosol püskürtücülerin (UN No. 1950 aerosollar) bırakma valfları ve püskürtme cihazları ve UN No. 2037 gaz içeren (gaz kartuşları) ufak kapların valfları kapların sızdırmaz olacak şekilde kapalı olmasını sağlamalıdır ve hatalı açılmaya karşı korunmalıdır. Sadece dahili basıncın hareketi ile kapanan valflar ve püskürtme cihazları kabul edilmemektedir.

6.2.4.2 Başlangıç testi 6.2.4.2.1 Uygulanacak iç basınç (test basıncı), minimum 1 MPa (10 bar) değeriyle 50ºC’deki iç

basıncın 1.5 katında olmalıdır. 6.2.4.2.2 Hidrolik basınç testleri her bir modelde en az beş adet boş kap için gerçekleştirilmelidir: (a) olması gereken test basıncına ulaşana kadar hiç bir suretle sızma veya görülür şekilde

kalıcı şekil bozukluğu olmamalıdır; ve (b) sızıntı veya patlama gerçekleşene kadar; varsa ortası delikli uç akmalı ve kap test

basıncının 1.2 katına kadar ulaşana veya geçene kadar sızdırmamalı veya patlamamalıdır.

6.2.4.3 Standart referansları Bu bölümdeki hükümler aşağıdaki standartlara uygunsa karşılanmış kabul edilir: - aerosol püskürtücüler için (UN No. 1950 aerosollar). Konsey Direktifi

75/324/EEC3’nin Eki, değişik Komisyon Direktifi 94/1/EC4; - sıvılaştırılmış UN No. 1965 hidrokarbon gaz karışımı B.B.B. içeren gazlı UN No.

2037 ufak alıcılar (gaz kartuşları) için: EN 417:1992, seyyar uygulamalarda valflı veya valfsız sıvılaştırılmış petrol gazları için kullanılan tekrar doldurulamayan metal gaz kartuşları – Yapı, muayene, test ve işaretleme.

6.2.5 UN sertifikalı basınçlı haznelere ilişkin hükümler 6.2.1.1, 6.2.1.2, 6.22.1.3, 6.2.1.5 ve 6.2.1.6’daki genel hükümlere ilave olarak UN sertifikalı

basınçlı kaplar geçerli standartlar dahil olmak üzere bu bölümdeki hükümlere uygun olmalıdır.

NOT: Yetkili Kurumun onayı ile varsa standartların en son yayınlananı kullanılabilir.

3 Üye Devletlerin aerosol püskürtücülerine ilişkin kanunlarının birbirine yakınlaştırılması hakkında 20 Mayıs 1975 tarihli 75/324/EEC.sayılı Konsey Direktifi (9.06.1975 tarih ve No. L 147 sayılı Avrupa Topluluğu Resmi Gazetesinde yayınlanmıştır.), 4 Üye Devletlerin aerosol püskürtücülerine ilişkin kanunlarının birbirine yakınlaştırılması hakkında 75/324/EEC sayılı Konsey Direktifinde bazı teknik değişiklikler yapan Ocak 1994 tarihli 94/1/EC sayılı Komisyon Direktifi.(28.01.1994 tarih ve No. L 23 sayılı Avrupa Topluluğu Resmi Gazetesinde yayınlanmıştır.)

304

6.2.5.1. Genel hükümler 6.2.5.1.1 Servis cihazları Basınç tahliye cihazları hariç, basınca maruz kalan valflar, boru tesisatı, donanımlar ve diğer

cihazlar en azından basınçlı kapların test basıncının 1.5 katına kadar dayanacak şekilde tasarım edilmeli ve yapılmalıdır.

Servis cihazları normal taşıma ve aktarma koşullarında basınçlı kap içeriklerinin tahliyesi

nedeniyle hasar görmesini önleyecek şekilde düzenlenmeli ve tasarım edilmelidir. Kesme valflarını giden manifold boru tesisatı basınçlı kap içeriklerinin kesmesi ve tahliyesinden valfları ve boru tesisatını koruyacak şekilde yeterince esnek olması gereklidir. Doldurma ve boşaltma valfları ve herhangi bir koruyucu kapak istenmeyen açılmalara karşı sağlam şekilde sıkıca duracak yetenekte olmalıdır. Valflar, 4.1.6.4 (a) – (e)’de belirtildiği şekilde korunmalıdır veya taşıma için hazırlanan dış ambalajda taşınan basınçlı kaplar ambalaj grubu I performans seviyesi için 6.1.5.3’te belirtilen düşürme testini karşılamalıdır.

6.2.5.1.2 Basınç tahliye cihazları UN No. 1013 karbon dioksit ve UN No. 1070 nitrik oksit taşımak için kullanılan her bir

basınç kabı onaylı basınç tahliye cihazları veya 4.1.4.1’deki ambalaj talimatı ile yasaklananlar hariç diğer gazlar için kullanılan ülkenin Yetkili Kurumu tarafından belirtildiği şekilde donatılmalıdır. Basınç tahliye cihazının tipi, gerekirse ayarlanan boşalma basıncı ve basınç tahliye cihazının tahliye kapasitesi kullanılan ülkenin Yetkili Kurumu tarafından belirlenmelidir.

Takılı ise yanıcı gaz ile dolu manifoldlu basınçlı kaplardaki basınç tahliye cihazları normal

taşıma koşullarında kaçan gazın basınçlı kaplar üzerinde etki oluşturmasını önleyecek bir tarzda açık havaya serbestçe boşalabilecek şekilde düzenlenmelidir.

6.2.5.2 Tasarım, yapım ve başlangıç muayenesi ve testi 6.2.5.2.1 Aşağıda belirtilen standartlar UN sertifikalı silindirlerin tasarımı, yapımı ve başlangıç

muayenesi ve testi için geçerlidir

ISO 9809-1:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik gaz silindirleri – Tasarım, yapım ve test – Kısım 1: 1100 MPa’dan az çekme gerilimine sahip söndürülmüş ve tavlanmış çelik silindirler. NOT: Bu standardın 7.3 bölümündeki F faktörü ile ilgili not UN sertifikalı silindirler için uygulanmamalıdır.

ISO 9809-2:2000 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik gaz silindirleri – Tasarım, yapım ve test – Kısım 2: 1100 MPa’a eşit veya daha büyük çekme gerilimine sahip söndürülmüş ve tavlanmış çelik silindirler.

ISO 9809-3:2000 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik gaz silindirleri – Tasarım, yapım ve test – Kısım 3: Normalleştirilmiş çelik silindirler.

ISO 7866:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik borular – Tasarım, yapım ve test NOT: Bu standardın 7.2 bölümündeki F faktörü ile ilgili not UN sertifikalı silindirler için uygulanmamalıdır. Alüminyum alaşımı 6351A – T6 veya eşdeğerine yetki verilmemelidir.

ISO 11118:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulamayan metal gaz silindirleri– özellikler ve test metotları

305

6.2.5.2.2 Aşağıda belirtilen standartlar UN sertifikalı boruların tasarımına, yapımına ve başlangıç muayene ve testine uygulanmaktadır:

ISO 11120:1999 Gaz silindirleri – 150 l ve 3 000 l su kapasitesine sahip

sıkıştırılmış gazların taşınması için kullanılan tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik borular – Tasarım, yapım ve test NOT: Bu standardın 7.1 bölümündeki F faktörü ile ilgili not UN sertifikalı borular için uygulanmamalıdır.

6.2.5.2.3 Aşağıda belirtilen standartlar UN sertifikalı asetilen silindirlerin tasarımına, yapımına ve

başlangıç muayene ve testine uygulanmaktadır: Silindir cidarı için:

ISO 9809-1:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz gaz silindirleri – Tasarım, yapım ve test – Kısım 1: 1100 MPa’dan az çekme gerilimine sahip söndürülmüş ve tavlanmış çelik silindirler. NOT: Bu standardın 7.3 bölümündeki F faktörü ile ilgili not UN sertifikalı silindirler için uygulanmamalıdır.

ISO 9809-3:2000 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik gaz silindirleri – Tasarım, yapım ve test – Kısım 3: Normalleştirilmiş çelik silindirler.

ISO 7866:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir dikişsiz alüminyum alaşımlı gaz silindirleri – Tasarım, yapım ve test. NOT: Bu standardın 7.2 bölümündeki F faktörü ile ilgili not UN sertifikalı silindirler için uygulanmamalıdır. Alüminyum alaşımı 6351A – T6 veya eşdeğerine yetki verilmemelidir.

ISO 11118:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulamayan metal gaz silindirleri– özellikler ve test metotları.

Silindirdeki geçirgen kütle için:

ISO 3807-1:2000 Asetilen silindirleri – Temel hükümler – Kısım 1: Eriyebilir tapasız silindirler.

ISO 3807:2000 Asetilen silindirleri – Temel hükümler – Kısım 2: Eriyebilir tapalı silindirler.

6.2.5.3 Malzemeler Basınçlı kapların tasarımı ve yapım standartlarında belirtilen malzeme hükümlerine ve

taşınacak gaz(lar)ın geçerli ambalaj talimatında (örneğin, ambalaj talimatı P200) belirtilen kısıtlamalara ilave olarak, aşağıda belirtilen standartlar malzeme uyumluluğu için geçerlidir.

ISO 11114:1997 PORTATİF gaz silindirleri – Silindir ve valf malzemelerinin gaz

içeriklerle uyumluluğu – Kısım 1: Metal malzemeler. ISO 11114:2000 PORTATİF gaz silindirleri – Silindir ve valf malzemelerinin gaz

içeriklerle uyumluluğu – Kısım 2: Metal olmayan malzemeler.

306

6.2.5.4 Servis cihazları Aşağıda belirtilen standartlar kapaklara ve korumalarına uygulanmaktadır:

ISO 11117:1998 Gaz silindirleri – Endüstriyel ve tıbbi gaz silindirleri valf koruma kapakları ve valf muhafazaları – Tasarım, yapım ve testler.

ISO 10297:1999 Gaz silindirleri – Tekrar doldurulabilir gaz silindiri valfları – Özellikler ve tip testi.

6.2.5.5 Periyodik muayene ve test Aşağıda belirtilen standartlar UN sertifikalı silindirlerin periyodik muayenesi ve testi için

geçerlidir:

ISO 6406:1992 Dikişsiz çelik gaz silindirlerinin periyodik muayenesi ve testi ISO 10461:1993 Dikişsiz alüminyum-alaşım gaz silindiri – Periyodik muayene ve

test. ISO 10462:1994

Çözünmüş asetilen silindirleri – Periyodik muayene ve test.

6.2.5.6 Uygunluk değerlendirme sistemi ve basınçlı kapların onaylanması 6.2.5.6.1 Tanımlar Bu alt bölümdeki amaçlar için: Uygunluk değerlendirme sistemi, üreticinin Yetkili Kurumu onayı sistemi, basınçlı kap

tasarım tipi onayı, üreticinin kalite sistemi ve muayene kurumlarının onayı; Tasarım tipi, özel bir basınçlı kap standardı tarafından belirtilen basınçlı kap tasarımıdır. Gerçekleme, belirtilen hükümlerin tam olarak karşılandığının objektif bir kanıt ile

incelenmesi ve onaylanmasıdır. 6.2.5.6.2 Genel hükümler Yetkili Kurum 6.2.5.6.2.1 Basınçlı kabın uygunluğunu onaylayan Yetkili Kurum, basınçlı kapların ADR hükümlerine

uygunluğunu temin etmek amacıyla uygunluk değerlendirme sistemini onaylamalıdır. Basınçlı kabı onaylayan Yetkili Kurumun üretici ülkedeki Yetkili Kurum olmaması durumunda onay ülkesinin ve üretici ülkenin işaretleri basınçlı kap işaretinde gösterilmelidir (bkz. 6.2.5.7 ve 6.2.5.8).

Onay ülkesinin Yetkili Kurumu istek üzerine bu uygunluk değerlendirme sisteminin

kullanılan ülkedeki karşılık makamındakine uygunluğunu gösterecek belgeleri sağlamalıdır. 6.2.5.6.2.2 Yetkili Kurum bu uygunluk değerlendirme sistemindeki fonksiyonlarını tamamen veya

kısmen devredebilir.

307

6.2.5.6.2.3 Yetkili Kurum, onaylanmış muayene kurumlarının mevcut listesini, kimlik işaretlerini ve onaylanan üreticileri ve mevcut kimlik işaretlerini temin etmelidir.

Muayene kurumu 6.2.5.6.2.4 Muayene kurumu basınçlı kapların muayenesi için Yetkili Kurum tarafından onaylanmalıdır

ve aşağıda belirtilen hususları yerine getirmelidir: (a) teknik fonksiyonları tatminkar şekilde gerçekleştirmek üzere, yetenekli, eğitimli,

yetkili, hünerli ve organizasyon yapısında bir ekibe sahip olmalıdır; (b) uygun ve yeterli tesislere ve cihazlara erişmelidir; (c) tarafsız bir şekilde çalışmalı ve bunu engelleyecek herhangi bir etkiden bağımsız

olmalıdır; (d) üretici ve diğer kurumların ticari ve mülkiyet faaliyetlerinin gizliliğini sağlamalıdır; (e) gerçek muayene kurumu fonksiyonları ile ilgili olmayan fonksiyonlar arasında açık bir

ayırım sağlamalıdır; (f) belgelendirilmiş bir kalite sistemini çalıştırmalıdır; (g) ilgili basınçlı kap standardı ve ADR’de belirtilen test ve muayeneleri temin etmelidir; (h) 6.2.5.6.6’ya uygun olarak etkili ve uygun bir rapor ve kayıt sistemini temin etmelidir. 6.2.5.6.2.5 Muayene kurumu, ilgili basınçlı kap standardına uygunluğu gerçeklemek üzere tasarım tipi

onayını, basınçlı kap üretim testi ve muayenesini ve sertifikasını gerçekleştirmelidir. (bkz. 6.2.5.6.4 ve 6.2.5.6.5).

Üretici 6.2.5.6.2.6 Üretici (a) 6.2.5.6.3’e uygun belgelendirilmiş kalite sistemini çalıştırmalıdır; (b) 6.2.5.6.4’e uygun tasarım tipi onaylarını uygulamalıdır; (c) onay ülkesindeki Yetkili Kurum tarafından temin edilen onaylanmış muayene

kurumlarının listesinden muayene kurumunu seçmelidir; (d) 6.2.5.6.6’ya uygun kayıtları temin etmelidir. Test laboratuarı 6.2.5.6.2.7 Test laboratuarı aşağıda belirtilenlere sahip olmalıdır: (a) organizasyon yapısına sahip, sayıca yeterli, yetkin ve yetenekli bir ekip. (b) muayene kurumunun tatmini için üretim standartlarının gerektirdiği testleri

gerçekleştirmek üzere uygun ve yeterli tesisler ve cihazlar.

308

6.2.5.6.3 Üreticinin kalite sistemi 6.2.5.6.3.1 Kalite sistemi üretici tarafından kabul edilen tüm unsurları, gereksinimleri ve hükümleri

içermelidir. Yazılı politikalar, prosedürler ve talimatlar şeklinde sistemli ve düzenli olarak belgelendirilmelidir.

İçinde özellikle aşağıda belirtilen hususların yeterli tanımlamaları içermelidir: (a) Organizasyon yapısı, sorumluluklar ve tasarım ve ürün kalitesiyle ilgili yönetimdeki

güç; (b) basınçlı kapların tasarımı esnasında kullanılacak tasarım kontrolü ve tasarım

gerçekleme teknikleri, süreçler ve sistematik faaliyetler; (c) kullanılacak ilgili basınçlı kap üretimi, kalite kontrolü, kalite güvencesi ve süreç

işlemleri talimatları; (d) muayene raporları, test bilgileri ve kalibrasyon bilgileri gibi kalite kayıtları; (e) 6.2.5.6.3.2’ye uygun olarak denetimlerden çıkan kalite sisteminin verimli çalışmasını

sağlamak üzere yönetim incelemeleri; (f) müşteri gereksinimlerinin nasıl karşılandığını açıklayan süreç; (g) dokümanların ve düzeltmelerinin kontrolüne ilişkin süreç; (h) uygun olmayan basınçlı kapların, satın alınan aksamların, ara ve nihai malzemelerin

kontrol yöntemleri; ve (i) ilgili personelin eğitim programı. 6.2.5.6.3.2 Kalite sisteminin denetimi Kalite sistemi Yetkili Kurumun tatmin olmasını sağlamak için öncelikle 6.2.5.6.3.1’deki

hükümleri karşılayıp karşılamadığını belirlemek için değerlendirilmelidir. Üretici denetim sonuçları hakkında bilgilendirilmelidir. Bilgilendirmede denetim sonuçları

ve gerekli olan düzeltici eylemler bulunmalıdır. Periyodik denetimler Yetkili Kurumun tatmin olması için, üreticinin kalite sistemini idame

etmesinin ve uygulamasının sağlanması için gerçekleştirilmelidir. Periyodik denetimlerin raporları üreticiye verilmelidir.

6.2.5.6.3.3 Kalite sisteminin idamesi Üretici yeterli ve verimli kalacak şekilde onaylanan kalite sistemini idame etmelidir. Üretici onaylanmış kalite sisteminde planladığı herhangi bir değişikliği Yetkili Kuruma

bildirmelidir. Değiştirilen kalite sisteminin 6.2.5.6.3.1’deki hükümleri karşılayıp karşılayamayacağını belirlemek üzere teklif edilen değişiklikler değerlendirilmelidir.

309

6.2.5.6.4 Onay süreci Başlangıç tasarım tipi onayı 6.2.5.6.4.1 Başlangıç tasarım tipi onayı üreticinin kalite sisteminin onayını ve üretilen basınçlı kabın

tasarımının onayını içermelidir. Başlangıç tasarım tipi onayı başvurusu 6.2.5.6.3, 6.2.5.6.4.2 – 6.2.5.6.4.6 ve 6.2.5.6.4.9’daki hükümleri karşılamalıdır.

6.2.5.6.4.2 Basınçlı kap standartlarına ve ADR’ye uygun olarak basınçlı kaplar üretmek isteyen bir

üretici, 6.2.5.6.4.9’de belirtilen prosedüre uygun olarak en azından tek bir basınçlı kap için onay ülkesindeki Yetkili Kurum tarafından verilmiş Tasarım Tipi Onay Sertifikası için başvurmalı, elde etmeli ve bulundurmalıdır. Bu sertifika istek üzerine kullanılan ülkenin Yetkili Kuruma verilmelidir.

6.2.5.6.4.3 Başvura her üretim tesisi için yapılmalı ve aşağıda belirtilenleri içermelidir: (a) üreticinin adı ve kayıtlı adresi ve ilave olarak uygulama yetkili temsilciye verildiyse

adı ve adresi; (b) üretimi tesisinin adresi (yukarıdakinden farklıysa); (c) kalite sisteminden sorumlu personelin adı ve ünvanı; (d) basınçlı kabın gösterimi ve ilgili basınçlı kap standardı; (e) diğer bir Yetkili Kurum tarafından benzer uygulamanın onayının reddine ilişkin

ayrıntılar; (f) tasarım tipi onayı için muayene kurumunun kimliği; (g) 6.2.5.6.3.1’de belirtilen üretim tesisi dokümanları ve (h) basınçlı kapların ilgili basınçlı kap tasarım standardı hükümleri ile uygunluğunun

gerçeklenmesini sağlaması gereken tasarım tipi onayı için gereken teknik dokümanlar. Teknik dokümanlar üretim tasarımı ve metodunu içermeli ve değerlendirme için ilgili olacak aşağıdaki hususları içermelidir:

(i) basınçlı kap tasarım standardı, varsa aksamları ve alt montaj gruplarını gösteren

tasarım ve üretim çizimleri; (ii) çizimlerin anlaşılması için gerekli olan tanımlar ve açıklamalar ve basınçlı

kapların kullanım amacı; (iii) üretim sürecini tam olarak tanımlamakta gerekli olan standartların listesi; (iv) tasarım hesapları ve malzeme özellikleri; ve (v) 6.2.5.6.4.9’a uygun olarak gerçekleştirilen incelemelerin ve test sonuçlarını

açıklayan tasarım tipi onayı test raporları. 6.2.5.6.4.4 6.2.5.6.3.2’ye uygun başlangıç denetimi Yetkili Kurumun tatmini için gerçekleştirilmelidir.

310

6.2.5.6.4.5 Üretici onayı reddedilirse, Yetkili Kurum ret kararı ile ilgili nedenlerin ayrıntılarını yazılı olarak temin etmelidir.

6.2.5.6.4.6 Onaydan sonra başlangıç onayı ile ilgili 6.2.5.6.4.3’e göre verilen bilgilerdeki değişiklikler

Yetkili Kuruma iletilmelidir. Müteakip tasarım tipi onayları 6.2.5.6.4.7 Müteakip tasarım tipi onayı başvurusu 6.2.5.6.4.8 ve 6.2.5.6.4.9 hükümlerini karşılamalı ve

üreticinin başlangıç tasarım tipi onayına sahip olduğunu göstermelidir. Böyle bir durumda 6.2.5.6.3’e göre üreticinin kalite sistemi başlangıç tasarım tipi onayı esnasında onaylanmalıdır ve yeni tasarım için geçerli olmalıdır.

6.2.5.6.4.8 Başvuruda aşağıda belirtilen hususlar bulunmalıdır: (a) üreticinin adı ve adresi, ilave olarak başvuru yetkili temsilci tarafından yapıldıysa adı

ve adresi; (b) diğer Yetkili Kurumu tarafından benzer başvuru onayının reddinin ayrıntıları; (c) başlangıç tasarım tipi onayının kabul edildiğini gösteren ispat; ve (d) 6.2.5.6.4.3 (h)’ta belirtildiği şekilde teknik dokümanlar. Tasarım tipi onayı prosedürü 6.2.5.6.4.9 Muayene kurumu: (a) teknik dokümanların aşağıda belirtilenleri gerçeklediğini incelemelidir: (i) tasarım ilgili standart hükümlerine uygundur, ve (ii) prototip grubu teknik dokümanlara uygun olarak üretilmemiştir ve tasarımı

temsil etmektedir; (b) üretim muayenelerinin 6.2.5.6.5’e uygun olarak gerçekleştirildiğini gerçeklemelidir; (c) prototip ürün gruplarından basınçlı kabı seçmeli ve bu basınçlı kapların tasarım tipi

onayı için gerekli testlerini gözlemlemelidir; (d) aşağıda belirtilen hususların belirlenmesi için basınçlı kap standardında belirtilen

inceleme ve testleri gerçekleştirmeli veya gerçekleştirilmiş olmasını sağlamalıdır: (i) standart uygulanmış ve karşılanmaktadır, ve (ii) üretici tarafından uygulanan prosedürler standart hükümlerini karşılamalıdır; ve (e) farklı tipteki onayların ve testlerin doğru ve tam olarak gerçekleştirilmesini temin

etmelidir. Prototip testi tatmin edici sonuçlarla gerçekleştirildikten ve 6.2.5.6.4’teki geçerli tüm

hükümler karşılandığında, tasarım tipi onay sertifikası, üreticinin adı ve adresi, incelemenin sonuçları ve nihai sonuçlar ve tasarım tipinin tanımı için gerekli bilgilerini içerecek şekilde hazırlanmalıdır.

311

Üreticinin tasarım tipi onayı reddedilirse, Yetkili Kurum ret kararına ilişkin ayrıntılı nedenleri yazılı olarak temin etmelidir.

6.2.5.6.4.10 Onaylanan tasarım tipine ilişkin değişiklikler Üretici basınçlı kap standardında belirtildiği şekilde onaylanan tasarım tipine ilişkin

değişiklikler Yetkili Kuruma bildirilmelidir. Müteakip tasarım tipi onayı ilgili basınçlı kap standardına göre yeni bir tasarım oluşturan değişiklikler olduğunda istenecektir. Bu ilave onay orijinal Tasarım Tipi Onay Sertifikası’na düzeltme şeklinde verilmelidir.

6.2.5.6.4.11 İstendiğinde Yetkili Kurum diğer Yetkili Kurum ile tasarım tipi onayı, onaylardaki

değişiklikler ve onayların geri çekilmesi konusunda iletişime geçmelidir. 6.2.5.6.5 Üretim muayenesi ve sertifikası Muayene kurumu veya yetki verdikleri her bir basınçlı kabın muayenesini ve

sertifikalandırılmasını gerçekleştirmelidir. Üretici tarafından üretim esnasında muayene ve test için seçilen muayene kurumu tasarım tipi onayında kullanılandan farklı olabilir.

Üreticinin üretim işlemlerinden bağımsız olarak eğittiği muayene kurumunun tatminini

gösterebildiğinde muayene bu denetimciler tarafından gerçekleştirilebilir. Böyle bir durumda üretici denetimcilerin eğitim kayıtlarını temin etmelidir.

Muayene kurumu basınçlı kaplar üzerinde üretici tarafından yapılan muayene işlemlerinin ve

gerçekleştirilen testlerin standartlara ve ADR hükümlerine tamamen uygun olduğunu gerçeklemelidir. Muayene ve testlerin belirlenmesinde uyumsuzluk olursa üreticinin denetimcileri tarafından gerçekleştirilen muayene izni geri çekilebilir.

Üretici muayene kurumunun onayında sonra sertifika verilen tasarım tipine uygunluk

beyanını yapmalıdır. Basınçlı kap sertifikalandırma işareti için başvuru, basınçlı kapların geçerli basınçlı kap standartlarına ve uygunluk değerlendirme sistemi ve ADR hükümlerine uyduğuna ilişkin bir beyandır. Muayene kurumu, basınçlı kap sertifika işaretini ve her bir onaylı basınçlı kap için muayene kurumunun tescil işaretini takmaları veya üreticiye devretmelidir.

Muayene kurumu ve üretici tarafından imzalanan uygunluk sertifikası basınçlı kaplar

doldurulmadan önce yayınlanmalıdır. 6.2.5.6.6 Kayıtlar Tasarım tipi onayı ve uygunluk sertifikası kayıtları en azından 20 sene süre ile üretici ve

muayene kurumunda bulundurulmalıdır.

312

6.2.5.7 UN sertifikalı tekrar doldurulabilir basınçlı kapların işaretlenmesi UN sertifikalı tekrar doldurulabilir basınçlı kaplar sertifika ve gaz ve basınçlı kap özel

işaretleri ile açıkça ve okunaklı olarak işaretlenmelidir. Bu işaretler basınçlı kap üzerine kalıcı şekilde (örneğin, damgalanarak veya asitle yakarak) takılmalıdır. İşaretler basınçlı kabın omuz kısmında, üst ucunda veya boyun kısmında veya basınçlı kaba sürekli olarak takılan aksam üzerinde (örneğin, kaynaklanan yaka) bulunmalıdır. “UN” işareti hariç, işaretlerin minimum büyüklüğü 140 mm’ye eşit veya daha büyük çaplı basınçlı kaplar için 5 mm, 140 mm’den daha küçük çapa sahip basınçlı kaplar için ise 2.5 mm olmalıdır. “UN” işaretinin minimum büyüklüğü 140 mm’ye eşit veya daha büyük çapa sahip basınçlı kaplar için 10 mm ve 140 mm’den daha az çapa sahip basınçlı kaplar için ise 5 mm olmalıdır.

6.2.5.7.1 Aşağıda belirtilen işaretler uygulanmalıdır: (a) UN ambalaj sembolü

Bu sembol sadece UN sertifikalı basınçlı kapların ADR hükümlerine uyan basınçlı

kaplar üzerine işaretlenmelidir. (b) Tasarım, yapım ve test için kullanılan teknik standart (ör., ISO 9809-1); (c) Uluslararası motorlu araçlar trafik işaretleri ile belirtilen onay ülkesini gösteren

karakter(ler); (d) İşaretin kullanılmasına izin veren ülkedeki Yetkili Kuruma kayıtlı muayene

kurumunun belirtici işareti veya mührü; (e) Başlangıç muayenesi tarihi, yıl (dört basamak) takiben ay (iki basamak) kesme işareti

(ör., “/”) ile ayrılmaktadır. 6.2.5.7.2 Aşağıdaki işletme işaretleri uygulanmalıdır: (f) Test basıncı bar olarak ifade edilir, “PH” harfleri önde bulunur ve “BAR” ifadesi takip

eder; (g) Tüm sürekli takılı bulunan entegre parçalar (örneğin, boyun halkası, dip halkası vb.)

dahil basınçlı kapların boş kütlesi kilogram olarak ifade edilir, “KG” harfleri takip eder. Bu kütlede valfın, valf kapağının veya valf muhafazasının, herhangi bir kapağın veya asetilen geçirgen malzemenin kütlesini içermemelidir. Boş kütle son basamağı yuvarlanmış üç rakam ile ifade edilmelidir. 1 kg’dan az silindirler için kütle son basamağı yuvarlanmış iki rakam ile ifade edilmelidir;

(h) basınçlı kabın minimum garanti edilen duvar kalınlığı milimetre olarak ifade edilir ve

“MM” harfleri takip eder. 1 l’ye eşit veya daha az su kapasitesine sahip basınçlı kaplar veya kompozit silindirler için bu işaret gerekli değildir;

(i) Sıkıştırılmış gazlar, UN No. 1001 çözünmüş asetilen ve UN No. 3374 çözeltisiz

asetilen taşınması planlanan basınçlı kaplarda çalışma basıncı bar olarak ifade edilir ve “PW” harfleri takip eder;

313

(j) Sıvılaştırılmış gaz durumunda su kapasitesi litre olarak iki basamağa yuvarlanan üç rakam ile ifade edilir, “L” harfi takip eder. Minimum veya nominal su kapasitesi tam sayı ise onda bir basamağından sonraki basamaklar ihmal edilebilir;

(k) UN No. 1001 çözünmüş asetilende boş basınçlı kap, doldurma esnasında sökülmeyen

donanımlar ve aksesuarlar, geçirgen malzeme, çözelti ve doymuş gazların toplam kütlesi son basamağı yuvarlanarak iki rakam ile ifade edilir, “KG” harfleri takip eder;

(l) UN No. 3374 çözeltisiz asetilende boş basınçlı kap, doldurma esnasında sökülmeyen

donanımlar ve aksesuarları ve geçirgen malzemenin toplam kütlesi son basamağa yuvarlanan iki rakam ile ifade edilir, “KG” harfleri takip eder.

6.2.5.7.3 Aşağıda belirtilen üretim işaretleri uygulanmalıdır: (m) Silindir dişlerinin tanımı (örneğin, 25E); (n) Yetkili Kurumda tescilli üretici işareti. Üretim ülkesi onay ülkesinden farklıysa,

üreticinin işaretinden önce uluslararası motorlu araçlar trafik işaretlerinde belirtildiği şekilde üretici ülkenin karakterleri belirtilir. Ülke işareti ve üretici işareti boşluk veya kesme işareti ile birbirinden ayrılmalıdır;

(o) Üretici tarafından verilen seri numarası; (p) Hidrojen gevrekleşmesi riski içeren gazların taşınması için düşünülen çelik şeritli

kompozit basınçlı kaplar ve çelik basınçlı kaplarda çeliğin uygunluğunu gösteren “H” harfi kullanılmalıdır (bkz. ISO 11114-1:1997).

6.2.5.7.4 Yukarıda bulunan işaretler aşağıdaki örnekte olduğu gibi üç ayrı grupta yerleştirilmelidir. - Üretim işaretleri üst grupta bulunmalıdır ve 6.2.5.7.3’te verilen sırada görünmelidir. - Orta grupta test basıncı (f) ve gerekli olduğunda hemen önünde çalışma grubu (i)

bulunmalıdır. - Sertifika işaretleri alt grupta bulunmalıdır ve 6.2.5.7.1’de verilen sırada görünmelidir.

314

6.2.5.7.5 Diğer işaretlerin düşük gerilimli alanlarda ve zararlı gerilme birikimleri oluşturmayacak büyüklük ve derinlikte olmak kaydıyla yan duvarlar dışındaki bölgelerde bulunmasına müsaade edilmiştir. Böyle işaretler gerekli işaretlerle çelişmemelidir.

6.2.5.7.6 Önde gelen işaretlere ilave olarak her bir tekrar doldurulabilen basınçlı kap, en son periyodik

muayene tarihi (yıl ve ay) ve kullanılacak ülkenin Yetkili Kurumu tarafından yetki verilen muayene kurumunun tescilli işareti ile işaretlenmelidir.

6.2.5.8 UN sertifikalı tekrar doldurulamayan basınçlı kapların işaretlenmesi UN sertifikalı tekrar doldurulamayan basınçlı kaplar sertifikasyon ve gaz veya basınçlı

kaplar özel işaretleri ile açık ve okunaklı olarak işaretlenmelidir. Bu işaretler basınçlı kap üzerinde kalıcı olarak takılmalıdır (örneğin, delikli kalıpla, damgalanmış, kazınmış veya asitle yakılmış). Delikli kalıp hariç işaretler basınçlı kabın omuz kısmında, üst ucunda veya boyun kısmında veya basınçlı kaplara sürekli olarak takılmış aksamlarda (örneğin, kaynaklı yaka) bulunmalıdır. “UN” işareti ve “DO NOT REFILL” (TEKRAR DOLDURMAYIN) işareti hariç işaretlerin minimum büyüklüğü 140 mm’ye eşit veya daha büyük çapa sahip basınçlı kaplar için 5 mm, 140 mm’den daha az çapa sahip basınçlı kaplar için 2.5 mm olmalıdır.

“UN” işaretinin minimum ölçüsü, çapları 140 mm veya daha büyük basınç kapları için 10

mm; çapları 140 mm’den küçük basınç kapları için 5 mm olmalıdır. “DO NOT REFILL” işaretinin minimum boyutu 5 mm olmalıdır. 6.2.5.8.1 6.2.5.7.1 – 6.2.5.7.3’te listelenen işaretler (g), (h) ve (m) hariç uygulanmalıdır. Seri numarası

(o) yerine grup numarası kullanılabilir. İlave olarak, 5 mm yüksekliğe sahip harflerden “DO NOT REFILL” (TEKRAR DOLDURMAYIN) kelimeleri bulunmalıdır.

6.2.5.8.2 6.2.5.7.4 hükümleri uygulanmalıdır. NOT: Tekrar doldurulamayan basınçlı kaplarda büyüklük açısından bu işaret yerine etiket

kullanılabilir (bkz. 5.2.2.2.1.2). 6.2.5.8.3 Diğer işaretlerin düşük gerilimli alanlarda ve zararlı gerilme birikimleri oluşturmayacak

büyüklük ve derinlikte olmak kaydıyla yan duvarlar dışındaki bölgelerde bulunmasına müsaade edilmiştir. Böyle işaretler gerekli işaretlerle çelişmemelidir.

315

316

BÖLÜM 6.3

SINIF 6.2 MADDELERİ İÇİN KULLANILAN AMBALAJLAMALARIN YAPIMI VE TESTİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER

Not: Bu bölümdeki hükümler 4.1.4.1’deki ambalaj talimatı P621’e göre Sınıf 6.2 maddelerinin

taşınması için kullanılan ambalajlar için geçerli değildir. 6.3.1 Genel 6.3.1.1 Bu bölümdeki ve 6.3.2’deki hükümleri karşılayan ambalaj aşağıda belirtilenlerle

işaretlenmelidir: (a) Birleşmiş Milletler ambalaj sembolü;

(b) 6.1.2 hükümlerine göre ambalaj tipini gösteren kod; (c) “CLASS 6.2” (SINIF 6.2) metni; (d) ambalajın üretim yılının en son iki basamağı; (e) uluslararası motorlu araçlar trafik işaretleri1 ile gösterilen işaretin tahsis edildiği

devlet; (f) üreticinin adı veya Yetkili Kurum tarafından belirtilen diğer ambalaj tanımı; (g) 6.3.2.9 hükümlerini karşılayan ambalajlar için, yukarıdaki (b) maddesine göre gerekli

olan işaretten sonra “U” harfi gelir. (a) – (g) maddelerine göre uygulanan işaretin her bir elemanı kolayca tanınabilecek şekilde

boşluk veya kesme ile açıkça ayrılmalıdır. 6.3.1.2 İşaretleme örneği

4G/CLASS 6.2/92 S/SP-9989-ERIKSSON

6.3.1.1 (a), (b), (c) ve (d)’de olduğu gibi 6.3.1.1 (e), (f)’de olduğu gibi

6.3.1.3 Ambalajların üreticileri ve sonraki dağıtımcıları takip edilen prosedürler, tiplerin tanımları ve

kapakların boyutları (gerekli olan contalar dahil) ve taşıma için sunulan ambalajların bu bölümdeki geçerli performans testlerini geçme yeteneğine sahip olmasını temin etmek için ihtiyaç duyulan diğer aksamlar hakkında bilgileri temin etmelidir.

6.3.2 Ambalajlamalara ilişkin test hükümleri 6.3.2.1 Canlı hayvan ve organizma için kullanılan ambalajlardan farklı olarak her bir ambalaj

numunesi 6.3.2.2’de belirtilen testler için hazırlanmalıdır ve daha sonra 6.3.2.4 – 6.3.2.6’daki testlere tabi tutulmalıdır. Ambalajın yapısı gerekli kılarsa, en azından aynı etkinliği göstermek kaydıyla eşdeğer hazırlık ve testlere müsaade edilmiştir.

1 Viyana Karayolu Trafiği Sözleşmesi (1968)’nde belirtilen uluslararası motorlu araçlar trafik işareti.

317

6.3.2.2 Her bir ambalaj numunesi, sıvı veya katı bulaşıcı maddeler yerine su veya –18ºC’de hazırlandığında su/antifriz ile değiştirilmesi hariç taşıma için hazırlanmalıdır. Her bir birincil kap %98 kapasitesine kadar doldurulmalıdır.

6.3.2.3 Gerekli olan testler

Malzemeler Gerekli testler dış ambalaj iç ambalaj 6.3.2.5’e bakın 6.3.2.6’ya

bakın Kontrolit Plastik Diğer Plastik Diğer (a) (b) (c) (d)

x x

x x

x x

x

x

x

x

x

x

x

x x

x

x x x

Kuru buz kullanıldığında

x x x x x x

6.3.2.4 Taşıma için hazırlanan ambalajlar 6.3.2.3’te bulunan ambalajları malzeme özelliklerine göre

sınıflandıran testlere tabi tutulmalıdır. Dış ambalajla ilgili tabloda bulunan sütunlarda; performansı nemden kolayca etkilenebilen fiber mukavva veya benzeri malzemelerle; düşük sıcaklıkta kolayca kırılabilen plastikler; performansı nem veya sıcaklıktan etkilenmeyen metaller gibi diğer malzemeler bulunmaktadır. Birincil ambalaj ve ikincil ambalaj farklı malzemelerden yapılmışsa, birincil kabın malzemesi uygun testi belirler. Birincil kap iki farklı malzemeden yapılmışsa zarar görme ihtimali yüksek olan malzeme uygun testleri belirlemelidir.

6.3.2.5 (a) Numuneler katı, esnemez, düz, yatay yüzeye 9 m yükseklikten serbest olarak

bırakılmalıdır. Numuneler kutu şeklinde ise beş adet kutu aşağıdaki sıra ile bırakılmalıdır:

(i) bir defa düz olarak alt kısım üzerine, (ii) bir defa düz olarak üst kısım üzerine, (iii) bir defa düz olarak uzun kenar üzerine, (iv) bir defa düz olarak kısa taraf üzerine; (v) bir defa köşe üzerine. Numuneler kap şeklinde ise, verilen sırada üç adet kap düşürülmelidir: (vi) bir adet diyagonel olarak üst şevli kenar üzerine, ağırlık merkezi doğrudan

çarpma noktası üzerinde, (vii) bir adet diyagonel olarak alt şevli kenar üzerine, (viii) bir adet düz olarak kenar üzerine. Uygun düşürme sırasını takiben ikincil ambalajdaki emici malzeme ile korunmuş

kalması gereken birincil kaptan sızıntı olmamalıdır.

318

NOT: Numune gerekli düzenleme ile salınması gerekirken aerodinamik nedenlerden dolayı düzenlemede etki gerçekleşmeyebilir.

(b) Numuneler en az bir saat süre ile saatte yaklaşık 5 cm yağmur düşüşünü simüle eden

bir su püskürtmesine tutulmalıdır. Daha sonra (a) maddesinde belirtilen teste tabi tutulmalıdır.

(c) Numuneler, en azından 24 saat süreyle -18ºC veya daha bir sıcaklığa sahip ortamda

bulundurulmalıdır ve ortamdan alındıktan 15 dakika sonra (a) maddesinde belirtilen teste tabi tutulmalıdır. Numunelerde kuru buz bulunduğunda ortamda bulundurma süresi 4 saate kadar indirilebilir.

(d) Ambalaj kuru buz içerecek şekilde planlandığında, (a) veya (b) veya (c)’de

belirtilenlere ilave bir test gerçekleştirilmelidir. Bir adet numune kuru buz kaybolana kadar saklanmalıdır ve daha sonra (a) maddesinde belirtilen teste tabi tutulmalıdır.

6.3.2.6 7 kg veya daha az brüt kütleye sahip ambalajlar aşağıdaki (a) maddesinde belirtilen teste tabi

tutulmalıdır ve 7 kg’ı aşan bürüt kütleli ambalajlar ise aşağıdaki (b) maddesinde belirtilen teste tabi tutulmalıdır.

(a) Numuneler sert düz bir yüzeye yerleştirilmelidir. En azından 7 kg kütleye, 38 mm’yi

aşmayan çapa ve 6 mm’yi aşmayan darbeye maruz kalan kenarlarına sahip silindir şeklindeki çelik çubuk çarpma kenarından numunenin çarpma yüzeyine kadar ölçülen 1 m yükseklikten dikey olarak bırakılmalıdır. Bir adet numune tabanına yerleştirilmelidir. İkinci numune ilkinde kullanılana göre dikey olacak şekilde yerleştirilmelidir. Her durumda çelik çubuk birincil kaba çarpacak şekilde yönlendirilmelidir. Her çarpışmadan sonra ikincil ambalaja nüfuz etmesi birincil kaptan sızıntı olmaması koşuluyla kabul edilebilir.

(b) Numuneler silindir şeklindeki çelik çubuğun ucu üzerine düşürülmelidir. Çubuk sert

düz bir yüzeye dikey olarak yerleştirilmelidir.38 mm çapa sahip olmalıdır ve 6 mm’yi aşmayan çapta üst uç kenarına sahip olmalıdır. Çubuk, birincil kap(lar) ve dış ambalajın dış yüzeyi arasında en azından minimum 200 mm’lik mesafe ile yüzeyden uzanmalıdır. Bir adet numune çelik çubuğun üst kısmından ölçülen 1 m yükseklikten dikey olarak serbest düşmeye bırakılmalıdır. İkinci numune ilkinde kullanılana göre dikey olacak şekilde serbest bırakılmalıdır. Her durumda ambalaj çelik çubuk birincil kaba nüfuz edecek şekilde yönlendirilmelidir. Her çarpışmadan sonra ikincil ambalaja nüfuz etmesi birincil kaptan sızıntı olmaması koşuluyla kabul edilebilir.

6.3.2.7 Yetkili Kurum test edilen tipten ufak değişikliklere sahip ambalajların seçici testine müsaade

edebilir, örneğin iç ambalajı daha küçük olanlar veya daha düşük net kütleli iç ambalajlar; ve harici boyutlarında ufak azalmalarla üretilen kap, torba ve kutular gibi ambalajlar.

6.3.2.8 Eşdeğer performans seviyesi sağlanmak koşuluyla ikincil ambalaj içine yerleştirilen birincil

kaplara aşağıda belirtilen değişiklikler yapılması durumunda tamamlanan ambalajın daha fazla test edilmesine ihtiyaç duymaksızın müsaade edilmiştir:

(a) Test edilen birincil kaplarla karşılaştırıldığında eşdeğer veya daha ufak birincil kaplar

aşağıda belirtilenler sağlanmak koşuluyla kullanılabilir: (i) birincil kaplar test edilen birincil kaplarla benzer tasarıma sahiptir (örneğin,

şekil: yuvarlak, dikdörtgen, vb.).

319

(ii) birincil kapların yapısındaki malzemeler (örneğin, cam, plastik, metal) darbeye ve test edilen orijinal birincil kaplarınkine eşdeğer veya daha iyi istifleme kuvvetlerine karşı dayanıklıdır;

(iii) birincil kaplar aynı veya daha küçük deliklere sahiptir ve kapaklar eşdeğer

tasarıma sahiptir (örneğin, vida kapağı, sürtünmeli kapakçık, vb.); (iv) boşlukları doldurmak ve birincil kapların önemli ölçüde hareket etmesini

önlemek için yeterli miktarda ilave dolgu malzemesi kullanılmalıdır; (v) birincil kaplar test edilen ambalajdaki gibi ikincil kapların içine

yerleştirilmelidir. (b) Daha sayıda test edilen birincil kaplar ve yukarıdaki (a) maddesinde tanımlanan

alternatif tipte birincil kaplar boşlukların doldurulmasını ve birincil kapların önemli ölçüde ilerlemesini önleyecek şekilde yeterli dolgu maddesi ile kullanılabilir.

6.3.2.9 Herhangi bir tipteki iç kaplar, orta (ikincil) ambalaj içinde birleştirilebilir ve aşağıda

belirtilen koşullar altında dış ambalajda teste gerek kalmadan PORTATİF: (a) Orta/dış ambalaj kombinasyonu, kırılabilir (örneğin, cam) iç kaplar ile 6.3.2.3’e uygun

olarak başarılı bir şekilde test edilmelidir; (b) İç kapların toplam kombine brüt kütlesi yukarıdaki (a) maddesindeki düşürme testinde

kullanılan iç kapların brüt kütlesinin bir buçuk katını aşmamalıdır; (c) İç kaplar arasındaki ve iç kaplar ile orta ambalajın dış kısmı arasındaki dolgunun

kalınlığı orijinal olarak test edilen ambalajın kalınlığına karşılık geleninden daha aşağıya azaltılmamalıdır; ve orijinal testte tekli iç kap kullanıldıysa iç kaplar arasındaki dolgunun kalınlığı orijinal testteki orta ambalajın dış kısmı ile iç kap arasındaki dolgunun kalınlığından az olmamalıdır. Daha az veya daha küçük iç kaplar kullanıldığında (düşürme testinde kullanılan iç kaplarla karşılaştırıldığında) boşluğu doldurmak için yeterli ilave dolgu malzemesi kullanılmalıdır;

(d) Dış ambalaj boş iken 6.1.5.6’daki istifleme testini başarı ile geçmelidir. Aynı

ambalajların toplam kütlesi yukarıdaki (a) maddesinde belirtilen düşürme testinde kullanılan iç kapların kombine kütlesine bağlı olmalıdır;

(e) Sıvı içeren iç kaplar için iç kapların tüm sıvı içeriğini emecek şekilde yeterli miktarda

emici malzeme bulunmalıdır; (f) Eğer dış ambalaj sıvılar için kullanılan iç kapları içermek için ya da katılar ve için

kullanılan iç kapları içermek için planlandıysa ve geçirmez değilse, sızıntı esnasında sıvı ya da katı içeriklerin tutulmasını sağlayacak bir yöntem olarak sızdırmaz astar, plastik torba veya eşdeğer etkinlikte çevreleme yöntemi kullanılmalıdır;

(g) 6.3.1.1 (a) – (f)’de belirtilen işaretlere ilave olarak ambalajlar 6.3.1.1 (g)’ye uygun

olarak işaretlenmelidir.

320

6.3.3 Test raporu 6.3.3.1 En azından aşağıda belirtilen özelliklere sahip test raporu hazırlanmalıdır ve ambalaj

kullanıcılarına verilmelidir: 1. Test tesisinin adı ve adresi; 2. Başvuranın adı ve adresi (uygun olduğunda); 3. Özel test raporu tanımı; 4. Test raporunun tarihi; 5. Ambalaj üreticisi; 6. Üretim metodu (örneğin, üfleme kalıplı) ve çizimleri ve/veya fotoğrafları içerebilen

ambalaj tasarım tipinin tanımları (örneğin, boyutlar, malzemeler, kapaklar, kalınlık, vb.).

7. Maksimum kapasite; 8. Sıvılar için viskozite ve nispi nem, katılar için ise parça büyüklüğü gibi test

içeriklerinin özellikleri; 9. Test tanımları ve sonuçları; 10. test raporu imzacının adı ve ünvanı ile birlikte imzalanmalıdır. 6.3.3.2 Test raporu taşıma için hazırlanan ambalajın bu Bölüm’deki uygun hükümlere göre test

edildiği ve kullanılan diğer ambalaj metotlarının veya aksamların geçersiz olabileceği ifadelerini içermelidir. Test raporunun bir kopyası Yetkili Kuruma verilmelidir.

321

322

BÖLÜM 6.4

SINIF 7 MALZEME VE AMBALAJLARININ YAPIMI, TESTİ VE ONAYINA İLİŞKİN HÜKÜMLER

6.4.1 (Rezerve edilmiştir) 6.4.2 Genel hükümler 6.4.2.1 Ambalaj, kolay ve emniyetle taşınabilecek şekilde kütle, hacim ve şekline uygun olarak tasarım

edilmelidir. İlave olarak ambalaj taşıma esnasında araç içerisine ve üzerine uygun olarak sıkıca sabitlenecek şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.2.2 Planlanan şekilde kullanıldığında ambalajdaki kaldırma araçlarının bozulmayacağı şekilde

tasarım gerçekleştirilmelidir, kaldırma araçlarında herhangi bir bozulma olursa ambalajın bu Ek’teki diğer hükümleri karşılama yeteneği azalmamalıdır. Tasarım düzensiz kaldırmayı kapsayacak uygun emniyet faktörlerini göz önüne almalıdır.

6.4.2.3 Kaldırma için kullanılabilecek ambalajın dış yüzeyindeki araçlar ve diğer özellikler,

6.4.2.2’deki hükümleri uygun olarak kütleyi destekleyecek şekilde tasarım edilmelidir ve taşıma esnasında kullanılamayacaksa sökülebilir veya değiştirilebilir olmalıdır.

6.4.2.4 Uygulanabildiği kadarıyla ambalaj dış yüzeyinde çıkıntı oluşturan özelliklere sahip olmamalı ve

kolayca temizlenebilmelidir. 6.4.2.5 Uygulanabildiği kadarıyla ambalajın dış katı su toplamayacak ve tutmayacak şekilde tasarım

edilmelidir. 6.4.2.6 Ambalajın parçası olmayan özellikler taşıma esnasında ambalaja eklendiğinde emniyetini

azaltmamalıdır. 6.4.2.7 Ambalaj, farklı kaplardaki kapama cihazlarının etkinliğinde veya bütün olarak ambalajın

bütünlüğünde azalma olmadan normal taşıma koşullarında oluşabilecek ivmelenme, titreşim veya titreşim rezonansına dayanabilecek yetenekte olmalıdır. Özellikle somunlar, cıvatalar ve diğer sabitleme araçları tekrarlı kullanımdan sonra bile gevşemeyi veya istenmeden çıkmayı önleyecek şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.2.8 Ambalaj ve aksamlarının malzemeleri veya yapısı fiziksel ve kimyasal olarak birbirleriyle ve

radyoaktif içeriklerle uyumlu olmalıdır. Işıma altında davranışına dikkat edilmelidir. 6.4.2.9 Radyoaktif içeriklerin başak bir şekilde kaçabileceği tüm valfler yetkisiz kişilerin çalıştırmasına

karşı korunmalıdır. 6.4.2.10 Ambalajın tasarımında normal taşıma koşulları altında karşılaşılması muhtemel ortam

sıcaklıklarını ve basınçlarını dikkate almalıdır. 6.4.2.11 Diğer tehlikeli özellikleri bulunan radyoaktif malzemeler için ambalaj tasarımı bu özellikler

dikkate alınarak yapılmalıdır; bkz. 2.1.3.5.3 ve 4.1.9.1.5. 6.4.2.12 Ambalaj üreticileri ve müteakip dağıtımcıları, taşımada kullanılan ambalajların bu Bölüm’deki

geçerli performans testlerini geçme yeteneğine sahip olduğunu göstermede ihtiyaç duyulan takip edilen prosedürlere ve kapakların (gerekli olan contalar dahil) ve diğer aksamların tip açıklamalarına ve boyutlarına ilişkin bilgileri temin etmelidir.

6.4.3 (Rezerve edilmiştir)

323

6.4.4 İstisnai ambalajlara ilişkin hükümler İstisnai ambalajlar 6.4.2’de belirtilen hükümleri karşılayacak şekilde tasarım edilmelidir. 6.4.5 Endüstriyel ambalajlara ilişkin hükümler 6.4.5.1 Endüstriyel ambalajlar Tip 1, 2 ve 3 (Tip IP-1, IP-2 ve IP-3) 6.4.2 ve 6.4.7.2’de belirtilen

hükümleri karşılamalıdır. 6.4.5.2 Endüstriyel ambalaj Tip 2 (Tip IP-2), 6.4.15.4 ve 6.4.15.5’te belirtilen testlere tabi tutulmuşsa,

aşağıda belirtilen hususları engellemelidir: (a) Radyoaktif içeriklerin kaybı veya dağılması; ve (b) Ambalajın harici yüzeyinde radyasyon seviyesinde %20’den daha fazla artışa neden

olabilecek koruyucu bütünlüğün kaybı. 6.4.5.3 Endüstriyel ambalaj Tip 3 (Tip IP-3), 6.4.7.2 – 6.4.7.15’te belirtilen hükümleri karşılamalıdır. 6.4.5.4 Endüstriyel ambalaj Tip 2 ve 3 (Tip IP-2 ve IP-3)’e ilişkin alternatif hükümler 6.4.5.4.1 Aşağıda belirtilenleri sağlayan ambalajlar Endüstriyel ambalaj Tip 2 (IP-2) olarak kullanılabilir: (a) 6.4.5.1 hükümlerini karşılamalıdır; (b) Bölüm 6.1’de belirtilen standartlara veya o standartlara en azından eşdeğer diğer

hükümlere uyacak şekilde tasarım edilmelidir; ve (c) Bölüm 6.1’deki ambalaj grubu I veya II’ye göre gerekli olan testlere tabi tutulduğunda

aşağıda belirtilen hususları önlemelidir: (i) Radyoaktif içeriklerin kaybı veya dağılması; ve (ii) Ambalajın harici yüzeyinde radyasyon seviyesinde %20’den daha fazla artışa

neden olabilecek koruyucu bütünlüğün kaybı. 6.4.5.4.2 Aşağıda belirtilenleri sağlayan tank-konteynırlar ve portatif tanklar Endüstriyel ambalaj Tip 2

veya 3 (Tip IP-2 veya IP-3) olarak kullanılabilir: (a) 6.4.5.1 hükümlerini karşılamalıdır; (b) Bölüm 6.7 veya Bölüm 6.8’de belirtilen standartlara veya o standartlara en azından

eşdeğer diğer hükümlere uyacak şekilde tasarım edilmelidir ve 265 kPa test basıncına dayanabilecek yetenekte olmalıdır; ve

(c) Yapılan ilave korumanın aktarma ve normal taşıma koşullarından kaynaklanan statik ve

dinamik gerilmelere dayanacak şekilde ve portatif tankların veya tank-konteynırların harici yüzeylerindeki radyasyon seviyesinde %20’den daha fazla artışa neden olabilecek koruyucu bütünlüğün kaybını önleyecek şekilde tasarım edilmelidirler.

6.4.5.4.3 Portatif tank ve tank-konteynırlardan farklı olan tanklar, en azından 6.4.5.4.2’de belirtilen

standartlara eşdeğer olmak kaydıyla LSA-I ve LSA-II sıvılarını ve gazlarını Tablo 4.1.9.2.4’te belirtildiği şekilde taşımak için Endüstriyel ambalaj Tipi 2 veya 3 (Tip IP-2 veya IP-3).

324

6.4.5.4.4 Konteynırlar aşağıda belirtilen hususları karşılamak şartıyla Endüstriyel ambalaj Tip 2 veya 3 (Tip IP-2 veya IP-3) olarak kullanılabilir:

(a) Radyoaktif içerikler katı malzemelerle sınırlanmalıdır; (b) 6.4.5.1 hükümlerini karşılamalıdır; ve (c) Boyutlar ve nominal değerler hariç ISO 1496-1:1990: “Seri 1 Konteynırlar – Özellikler ve

Test – Kısım 1:Genel Kargo Konteynırları’na uygun şekilde tasarım edilmelidir. O dokümanda belirtilen testlere tabi tutulursa ve normal taşıma koşullarında ivmelenme gerçekleşirse aşağıda belirtilen hususları önleyecek şekilde tasarım edilmelidirler:

(i) Radyoaktif içeriklerin kaybı veya dağılması; ve (ii) Konteynırın herhangi bir harici yüzeyindeki radyasyon seviyesinde %20’den daha

fazla artışa neden olabilecek koruyucu bütünlüğün kaybı. 6.4.5.4.5 Metal orta büyüklükteki konteynırlar aşağıda belirtilen hususları karşılamak şartıyla Endüstriyel

ambalaj Tip 2 veya 3 (Tip IP-2 veya IP-3) olarak kullanılabilir: (a) 6.4.5.1 hükümlerini karşılamalıdır; ve (b) Ambalaj grubu I veya II için Bölüm 6.5’te belirtilen standartlara ve testlere uygun şekilde

tasarım edilmelidir ancak en fazla hasar verebilecek düzenlemede gerçekleştirilen düşürme testinde aşağıda belirtilen hususları önlemelidir:

(i) Radyoaktif içeriklerin kaybı veya dağılması; ve (ii) Orta büyüklükteki konteynırların harici yüzeyindeki radyasyon seviyesinde

%20’den daha fazla artışa neden olabilecek koruyucu bütünlüğün kaybı. 6.4.6 Uranyum hekzaflorür içeren ambalajlara ilişkin hükümler 6.4.6.1 6.4.6.4’te belirtilenin dışında uranyum hekzaflüorür, ISO 7195:1993 “Uranyum hekzaflüorürün

(UF6) taşıma için ambalajlanması” hükümleri ve 6.4.6.2 ve 6.4.6.3 hükümlerine uygun olarak ambalajlanmalı ve taşınmalıdır. Ambalaj aynı zamanda malzemenin radyoaktif ve bölünebilen özelliklerini içeren ADR’de herhangi bir yerde belirtilen hükümleri de karşılamalıdır.

6.4.6.2 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflüorür içermek üzere tasarım edilen her bir ambalaj

aşağıda belirtilen gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarım edilmelidir: (a) ISO 7195:1993’te belirtildiği şekilde ve 6.4.21.5’te belirtilen yapısal testlerde olduğu gibi

sızıntıya neden olmadan ve kabul edilemeyecek gerilmelere maruz kalmadan dayanacak şekilde olmalıdır;

(b) Uranyum hekzaflüorürde kayıp veya dağılma olmaksızın 6.4.15.4’te belirtilen teste

dayanmalıdır; ve (c) Kapsama sisteminde kırılma olmaksızın 6.4.17.3’te belirtilen teste dayanmalıdır. 6.4.6.3 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflüorür içermek üzere tasarım edilen ambalajlarda basınç

tahliye cihazları bulunmamalıdır. 6.4.6.4 Yetkili Kurumun onayına bağlı olarak ambalajlar 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflüorür

içermek üzere tasarım edilen ambalajlar aşağıdaki hususlar karşılanırsa PORTATİF:

325

(a) Ambalajlar, ISO 7195:1993 ve 6.4.6.2 ve 6.4.6.3’te verilenlerden farklı diğer hükümlere göre tasarım edilmelidir, bununla birlikte 6.4.6.2 ve 6.4.6.3 hükümleri uygulanabilirse karşılanır;

(b) Ambalajlar, sızdırmaksızın ve kabul edilemeyecek gerilim olmaksızın 6.4.21.5’te

belirtildiği gibi 2.76 MPa’dan daha az test basıncına dayanacak şekilde tasarım edilmelidir;

(c) 9 000 kg veya daha fazla uranyum hekzaflüorür içerecek şekilde tasarım edilen ambalajlar

için 6.4.6.2 (c) hükümlerinin karşılanmasına gerek yoktur. 6.4.7 Tip A ambalajlarına ilişkin hükümler 6.4.7.1 Tip A ambalajları 6.4.2 ve 6.4.7.2 – 6.4.7.17’deki genel hükümleri karşılayacak şekilde tasarım

edilmelidir. 6.4.7.2 Ambalajın en küçük toplam harici boyutu 10 cm’den az olmamalıdır. 6.4.7.3 Ambalajın dış tarafında kolay kırılmayan ve dokunulmadığında ambalajın açılmadığını gösteren

mühür gibi bir özellik bulunmalıdır. 6.4.7.4 Ambalajlardaki ayar aksesuarları normal taşıma ve kaza durumlarında aksesuarlar üzerindeki

kuvvetlerin ambalajın ADR hükümlerini karşılama yeteneğini bozmamasını sağlayacak şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.7.5 Ambalajın tasarımında, ambalaj aksamlar için -40ºC ile +70ºC arasında sıcaklığın değişebileceği

göz önüne alınmalıdır. Sıvılar için dondurma sıcaklıklarına ve verilen sıcaklık değerleri aralığında ambalaj malzemelerinin muhtemel bozulmalarına dikkat edilmelidir.

6.4.7.6 Tasarım ve üretim teknikleri ulusal ve uluslararası standartlara veya Yetkili Kurum tarafından

kabul edilebilecek diğer hükümlere uygun olmalıdır. 6.4.7.7 Tasarımda istenmeden ya da ambalajda oluşacak bir basınç ile açılmayacak şekilde bağlama

cihazı ile sıkıca kapanmış bir muhafaza sistemi bulunmalıdır. 6.4.7.8 Özel şekildeki radyoaktif malzeme, muhafaza sisteminin bir aksamı olarak düşünülebilir. 6.4.7.9 Muhafaza sistemi ambalajda ayrı bir ünite oluşturursa, ambalajın diğer parçalarından bağımsız

bağlama cihazı ile sıkıca kapanabilir yetenekte olmalıdır. 6.4.7.10 Muhafaza sistemindeki aksamların tasarımı uygulanabilirse sıvıların ve diğer hassas

malzemelerin radyolitik dekompozisyonunu ve kimyasal reaksiyon veya radyoliz nedeniyle üretilen gazı göz önüne alınarak yapılmalıdır.

6.4.7.11 Muhafaza sistemi, 60 kPa ortam basıncına inme durumunda radyoaktif içeriklerini tutmalıdır. 6.4.7.12 Basınç tahliye valfleri hariç tüm valfler valften sızıntıyı tutacak şekilde bir koruyucu zarfa sahip

olmalıdır. 6.4.7.13 Muhafaza sisteminin bir parçası olarak belirtilen ambalaj aksamını kaplayan radyasyon

koruyucu plakası, o aksamın koruyucu plakadan istenmeden çıkışını önleyecek şekilde tasarım edilmelidir. Radyasyon koruyucu plakası ve içindeki böyle bir aksam ayrı bir ünite oluşturduğunda radyasyon koruyucu plakası diğer ambalaj yapısından bağımsız olarak bağlama cihazı ile sıkıca kapanacak yetenekte olmalıdır.

326

6.4.7.14 Ambalaj, 6.4.15’te belirtilen testlere tabi tutulmuşsa aşağıda belirtilen hususları önleyecek şekilde tasarım edilmelidir:

(a) Radyoaktif içeriklerin kaybı veya dağılması; ve (b) Ambalajın harici yüzeyindeki radyasyon seviyesinde %20’den daha fazla artışa neden

olabilecek koruyucu plaka bütünlüğün kaybı. 6.4.7.15 Sıvı radyoaktif malzeme için planlanan ambalaj tasarımı içeriklerin sıcaklıkları, dinamik etkiler

ve doldurma dinamiklerindeki değişikliklere uyabilecek şekilde fireyi öngörmelidir. Sıvılar içerecek Tip A ambalajları 6.4.7.16 Sıvı içermek için tasarım edilen Tip A ambalajı ilave olarak: (a) Ambalaj, 6.4.16’da belirtilen testlere tabi tutulmuşsa 6.4.7.14’te belirtilen koşulları

yeterince karşılamalıdır; (b) Aşağıdakilerin her ikisini de karşılamalıdır (i) sıvı içeriklerin iki katına kadar emebilecek yeterli emici malzeme

bulundurulmalıdır. Bu tür emici malzemeler sızıntı halinde sıvılara temas edebilecek uygun bir konuma yerleştirilmelidir; veya

(ii) birincil iç ve ikincil dış muhafaza parçalarından oluşan muhafaza sistemi, birincil iç

muhafazada sızıntı olsa dahi sıvı içeriklerin ikincil dış muhafazada tutulmasını sağlayacak şekilde tasarım edilmelidir.

Gaz içerecek Tip A ambalajları 6.4.7.17 Gazlar için tasarım edilen ambalaj, 6.4.16’da belirtilen testlere tabi tutulduğunda ambalajdaki

radyoaktif içeriklerin kaybolmasını veya dağılmasını önlemelidir. Trityum gazı veya soy gazlar için tasarım edilen Tip A ambalaj bu hükümden hariç tutulmuştur.

6.4.8 Tip B (U) ambalajlarına ilişkin hükümler 6.4.8.1 Tip B(U) ambalajlar, 6.4.7.14 (a) hariç 6.4.2 ve 6.4.7.2-6.4.7.15’te belirtilen hükümleri ve ilave

olarak 6.4.8.2-6.4.8.15’te belirtilen hükümleri karşılayacak şekilde tasarım edilmelidir. 6.4.8.2 Ambalajlar, 6.4.8.4 ve 6.4.8.5’te belirtilen ortam koşulları altında, radyoaktif içerikler tarafından

ambalaj içerisinde üretilen ısının, normal taşıma koşullarında, 6.4.15’teki testlerde gösterildiği gibi bir hafta süreyle ilgilenilmediğinde uygulanabilir muhafaza ve koruyucu plaka hükümlerini karşılayamamasına neden olabilecek bir yönde ambalajı kötü olarak etkilememesini sağlayacak şekilde tasarım edilmelidir. Aşağıda belirtilen ısı etkilerine karşı özel önem gösterilmelidir:

(a) Radyoaktif içeriklerin düzenini, geometrik formunu veya fiziksel durumunu değiştirebilir

veya radyoaktif malzeme teneke veya kap (örneğin, kaplanmış yakıt elemanları) içerisinde ise tenekenin, kabın veya radyoaktif malzemenin şeklinin bozulmasına veya erimesine neden olabilir; veya

(b) Radyasyon koruyucu plaka malzemesinin farklı ısı genişlemesi veya kırılma veya

erimesinden dolayı ambalajın etkinliğini azaltabilir; veya (c) Nemle birlikte korozyonu hızlandırabilir.

327

6.4.8.3 Ambalajlar, 6.4.8.4’te belirtilen ortam koşulları altında, özel bir şekilde taşınmıyorsa, ambalajın erişilebilir yüzeylerindeki sıcaklığın 50ºC’yi aşmamasını sağlayacak şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.8.4 Ortam sıcaklığının 38ºC olduğu varsayılmalıdır. 6.4.8.5 Güneşe maruz kalma durumlarında Tablo 6.4.8.5’te belirtildiği şekilde varsayılmalıdır.

Tablo 6.4.8.5: Güneşe maruz kalmaya ilişkin bilgiler

Yüzeyin şekli ve yeri Günlük 12 saat güneşe maruz kalma (W/m2) Yatay taşınan düz yüzeyler: - taban - diğer yüzeyler Yatay taşınan düz yüzeyler: - tüm yüzeyler Eğimli yüzeyler

yok 800

200a 400a

a Alternatif olarak, soğurma katsayısı ile etrafta bulunan cisimlerin muhtemel

yansımalarının etkileri ihmal edilerek sinüs fonksiyonu kullanılabilir. 6.4.8.6 6.4.17.3’te belirtilen ısı testleri hükümlerini karşılamak amacıyla ısı korumasına sahip ambalaj,

6.4.15 ve 6.4.17.2 (a) ve (b) veya uygunsa 6.4.17.2 (b) ve (c)’de belirtilen testlere tabi tutulduğunda bu korumanın etkin kalmasını sağlayacak şekilde tasarım edilmelidir. Ambalajın dış yüzeyindeki bu tür bir koruma yarılma, kesilme, kayma, aşınma veya kötü kullanım nedeniyle etkisiz kalmamalıdır.

6.4.8.7 Ambalajlar aşağıdaki testlere tabi tutulacak şekilde tasarım edilmelidir: (a) 6.4.15’te belirtilen testler, saatte 10-6 A2’den daha fazla radyoaktif içerik kaybını

önleyebilecektir; (b) 6.4.17.1, 6.4.17.2 (b), 6.4.17.3 ve 6.4.17.4’te belirtilen testler ve aşağıda belirtilen testler (i) ambalaj 500 kg’dan büyük olmayan kütleye, dış boyutlara göre 1 000 kg/m3’den

büyük olmayan toplam yoğunluğa sahipse ve 1 000 A2’den büyük radyoaktif içerikler özel bir radyoaktif malzeme formunda değilse, 6.4.17.2 (c)’de belirtilen testler; veya

(ii) diğer tüm ambalajlar için 6.4.17.2 (a)’da belirtilen testler, aşağıdaki hükümleri karşılamalıdır: - ambalajın içermesi için tasarım edildiği maksimum radyoaktif içeriği ile

birlikte ambalaj yüzeyinden 1 metre mesafede radyasyon seviyesini 10 mSv/h’de tutmak için yeterli koruyucu plaka yerleştirin; ve

- bir hafta süre ile radyoaktif içeriklerin birikimli kaybının kripton-85 için 10

A2 ve diğer tüm radyonüklidler için ise A2 değerini aşmayacak şekilde sınırlayın.

Farklı radyonüklid karışımları bulunduğunda, 2.2.7.7.2.4-2.2.7.7.2.6 hükümleri, kripton-85 için

10 A2 değerine eşit efektif A2(i) değeri kullanılması hariç uygulanmalıdır. Yukarıdaki (a) maddesinin gerçekleştiği durumda değerlendirmede 4.1.9.1.2’deki harici kirlilik sınırları göz önüne alınmalıdır.

328

6.4.8.8 105 A2’den daha büyük aktiviteye sahip radyoaktif içerik ambalajı, 6.4.18’de belirtilen suya daldırma testine tabi tutulduğunda muhafaza sisteminde kırılma olmayacak şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.8.9 Müsaade edilen aktivite salıverme sınırlarına uygunluk filtrelere veya mekanik soğutma

sistemine dayanmamalıdır. 6.4.8.10 Ambalaj, 6.4.15 ve 6.14.17’de belirtilen test koşulları altında çevreye radyoaktif malzemelerin

bırakılmasına müsaade edebilecek muhafaza sisteminde basınç tahliye sistemine sahip olmamalıdır.

6.4.8.11 Ambalaj, maksimum normal çalıştırma basıncında ve 6.4.15 ve 6.4.17’de belirtilen testlere tabi

tutulmuşsa, muhafaza sistemindeki akma seviyesinin ambalajın geçerli hükümleri karşılamada başarısız kalmasına neden olarak kötü etkilenmesine neden olabilecek değerlere ulaşmayacak şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.8.12 Ambalaj, 700 kPa gösterge basıncı değerini aşan maksimum normal çalıştırma basıncına sahip

olmamalıdır. 6.4.8.13 Ambalajın taşınması esnasında kolayca ulaşılabilecek yüzeylerin maksimum sıcaklığı, 6.4.8.4’te

belirtilen ortam koşulları altında güneşte bulunmamak kaydıyla 85ºC’yi aşmamalıdır. Bu maksimum sıcaklık 50ºC’yi aşıyorsa, ambalaj 6.4.8.3’te belirtilen özel şekilde taşınmalıdır. Şahısların korunmasını sağlamak için, bariyer veya filtrelerin herhangi bir teste tabi tutulmasına gerek kalmadan bariyer ve filtrelerin kullanılması ile önlem alınabilir.

6.4.8.14 (Rezerve edilmiştir) 6.4.8.15 Ambalaj, -40ºC ile +38ºC arasındaki ortam sıcaklığı için tasarım edilmelidir. 6.4.9 Tip B(M) ambalajlarına ilişkin hükümler 6.4.9.1 Tip B(M) ambalajları, sadece belirlenen ülkede veya sadece belirlenen ülkeler arasında

taşınacak ambalajlar hariç 6.4.8.1’de belirtilen Tip B(U) ambalajları hükümlerini karşılamalıdır, yukarıdaki 6.4.7.5, 64.8.4, 6.4.8.5 ve 6.4.8.8-6.4.8.15’te verilenlerden farklı koşullar bu ülkelerin Yetkili Kurumlarının onayı ile varsayılabilir. Bununla birlikte 6.4.8.8-6.4.8.15’te belirtilen Tip B(U) ambalajları hükümleri uygulanabildiği ölçüde karşılanmalıdır.

6.4.9.2 İlgili Yetkili Kurum tarafından kabul edilebilir havalandırılma çalıştırma kontrolleri sağlanmak kaydıyla Tip B(M) ambalajların arada havalandırılmasına müsaade edilmektedir.

6.4.10 Tip C ambalajlarına ilişkin hükümler 6.4.10.1 Tip C ambalajlar, 6.4.7.14 (a)’de belirtilenler hariç 6.4.2 ve 6.4.7.2-6.4.7.15’te belirtilen

hükümleri ve 6.4.8.2-6.4.8.5, 6.4.8.9-6.4.8.15 ve ilave olarak 6.4.10.2-6.4.10.4’te belirtilen hükümleri karşılayacak şekilde tasarım edilmelidir.

6.4.10.2 Ambalaj, sabit halde 0.33 W.m-1.K-1 değerinde ısı iletimine ve 38ºC sıcaklığa sahip bir ortama

gömüldükten sonra 6.4.8.7 (b) ve 6.4.8.11’deki testlerde belirtilen değerlendirme kriterlerini karşılayabilmelidir. Değerlendirmenin başlangıç koşullarında ambalajın ısı yalıtımına dokunulmadığı, ambalajın maksimum normal çalışma basıncında olduğu ve ortam sıcaklığının 38ºC olduğu varsayılmaktadır.

6.4.10.3 Ambalajlar maksimum normal çalışma basıncında olacak ve aşağıda belirtilen testlere tabi

tutulacak şekilde tasarım edilmelidir:

329

(a) 6.4.15’te belirtilen testler, saatte 10-6 A2’den daha fazla radyoaktif içerik kaybını önleyebilecektir;

(b) 6.4.20.1’de belirtilen sıradaki testler aşağıda belirtilen hükümleri karşılamalıdır: (i) ambalajın içermesi için tasarım edildiği maksimum radyoaktif içeriği ile birlikte

ambalaj yüzeyinden 1 metre mesafede radyasyon seviyesini 10 mSv/h’de tutmak için yeterli koruyucu plaka yerleştirin; ve

(ii) bir hafta süre ile radyoaktif içeriklerin birikimli kaybının kripton-85 için 10 A2 ve

diğer tüm radyonüklidler için ise A2 değerini aşmayacak şekilde sınırlayın. Farklı radyonüklid karışımları bulunduğunda, 2.2.7.7.2.4-2.2.7.7.2.6 hükümleri, kripton-85 için

10 A2 değerine eşit efektif A2(i) değeri kullanılması hariç uygulanmalıdır. Yukarıdaki (a) maddesinin gerçekleştiği durumda değerlendirmede 4.1.9.1.2’deki harici kirlilik sınırları göz önüne alınmalıdır.

6.4.10.4 Ambalaj, 6.4.18’de belirtilen suya batırma testinin gerçekleştirilmesinden sonra muhafaza

sisteminde kırılma olmayacak şekilde tasarım edilmelidir. 6.4.11 Bölünebilen malzeme içeren ambalajlara ilişkin hükümler 6.4.11.1 Bölünebilen malzeme aşağıda belirtilenleri gerçekleştirmelidir: (a) Normal taşıma ve kaza koşullarında kritik altı bir durum temin etmelidir; özellikle

aşağıda belirtilen acil durumlar göz önüne alınmalıdır: (i) ambalaj içerisine ve ambalajdan dışarıya su akışı; (ii) içeride bulunan nötron emici veya düzelticilerin etkinliğinin kaybolması; (iii) ambalaj içerisindeki veya ambalajdan kaynaklanan kayıpların sonucu olarak

içeriklerin yeniden düzenlenmesi; (iv) ambalajlar içerisindeki veya arasındaki boşlukların azalması; (v) suya daldırılmış veya kara gömülmüş ambalajlar; ve (vi) sıcaklık değişiklikleri; ve (b) Aşağıdaki hükümleri karşılamalıdır: (i) ambalajlarda bulunan bölünebilen malzeme için 6.4.7.2 hükümleri; (ii) malzemenin radyoaktif özelliklerine ait ADR’nin herhangi bir yerinde belirtilen

hükümler; (iii) 6.4.11.2’de hariç tutulmamışsa 6.4.11.3-6.4.11.12’de belirtilen hükümler. 6.4.11.2 Bu paragraftaki (a)-(d) hükümlerinden birisini karşılayan bölünebilen malzeme, bölünebilen

malzemeye ilişkin diğer ADR hükümleri ile birlikte 6.4.11.3-6.4.11.12’ye uyan ambalajlarda taşıma hükümlerinden hariç tutulmuştur. Sevkıyat başına sadece bir tip istisnaya müsaade edilmiştir.

(a) Sevkıyat başına kütle sınırı şöyledir:

330

uranyum-235’in kütlesi (g) + diğer bölünebilen malzemenin kütlesi (g) X Y X ve Y, aşağıdaki koşullar sağlanmak kaydıyla Tablo 6.4.11.2’de tanımlanan kütle

sınırlarıdır: (i) 15 g’dan fazla olmayan bölünebilen malzeme içeren her bir ambalaj;

ambalajlanmamış malzemeler için, bu sınır miktarı araç içerisinde veya üzerinde taşınan sevkıyat için uygulanmalıdır; veya

(ii) bölünebilen malzeme, bölünebilen nüklidin hidrojene oranının kütle olarak %5

değerinde olduğu homojen hidrojen çözeltisi veya karışımıdır; veya (iii) 10 litre hacme sahip malzemedeki bölünebilen malzeme 5 g’dan fazla değildir. Ne berilyum ne de döteryum bölünebilen malzeme kütlesinin %0.1 değerini aşan

miktarlarda bulunmamalıdır. (b) Uranyum-235 olarak kütlesinin maksimum %1’ine zenginleştirilen uranyum ve uranyum-

235’in kütlesinin %1’ini aşmayan toplam plütonyum ve uranyum-235 içeriği bölünebilen malzemenin önemli ölçüde malzeme içerisinde homojen olarak dağılması sağlanmalıdır. İlave olarak, uranyum-235 metal, oksit veya karbür formlarında bulunursa kafes düzeninde bulunmamalıdır;

(c) Uranyum-235 olarak kütlesinin maksimum %2 değerine zenginleştirilen üranil nitratın

sıvı çözeltileri, uranyum kütlesinin %0.002 değerini aşmayan toplam plütonyum ve uranyum-235, ve nitrojenin uranyum atomuna olan minimum oranı (N/U) 2’dir.

(d) Kütle olarak %20 değerinden fazla olmayan, tek başına 1 kg’dan daha az toplam

plütonyum kütlesi içeren ambalajlarda plütonyum-239, plütonyum-241 veya bu radyonüklidlerin herhangi bir kombinasyonu bulunabilir.

Tablo 6.4.11.2: Bölünebilen malzemeler içeren ambalajlara ilişkin hükümlerden istisnalar için

sevkıyat kütle sınırları

Bölünebilen malzeme Ortalama hidrojen yoğunluğu suya eşit veya daha az maddelerle karıştırılan

bölünebilen malzemenin kütlesi (g)

Ortalama hidrojen yoğunluğu sudan daha fazla maddelerle

karıştırılan bölünebilen malzemenin kütlesi (g)

Uranyum-235(X) Diğer bölünebilen malzeme(Y)

400 250

290 180

6.4.11.3 Kimyasal veya fiziki form, izotopik kompozisyon, kütle veya yoğunluk, tavlama oranı veya

yoğunluğu veya geometrik konfigürasyon bilinmiyorsa, 6.4.11.7-6.4.11.12 değerlendirmeleri bilinmeyen her bir parametre bu değerlendirmeler üzerine bilinen şartlar ve parametrelerle uyumlu maksimum nötron çoğaltmasını veren değere sahip olduğu varsayılarak gerçekleştirilir.

6.4.11.4 Işıyan nükleer yakıt için 6.4.11.7-6.4.11.12 değerlendirmeleri aşağıdaki hususlar karşılanmak

kaydıyla izotopik kompozisyona dayanmalıdır: (a) Işıma tarihçesi boyunca maksimum nötron çoğaltmasını; veya

331

(b) Ambalaj değerlendirmeleri için nötron çoğaltmasına ilişkin ılımlı bir tahmin. Işımadan sonra ama sevkıyattan önce ölçme, izotopik kompozisyonun korunmasını onaylamak için gerçekleştirilmelidir.

6.4.11.5 6.4.15’te belirtilen testlere tabi tutulduktan sonra ambalajlar 10 cm küp girişi önlemelidir. 6.4.11.6 Ambalaj tasarımı onay sertifikasında Yetkili Kurum tarafından aksi belirtilmedikçe ambalaj, -

40ºC ile +38ºC arasında ortam sıcaklığı için tasarım edilmelidir. 6.4.11.7 İzolasyonlu ambalaj için muhafaza sistemi içerisindekiler dahil ambalajdaki tüm boş alanların

içerisinde veya dışarıya doğru suyun sızabileceği varsayılmalıdır. Bununla birlikte tasarımda suyun belirli boş alanların içerisine girmesini veya dışarıya çıkmasını önleyen özel özellikler bulunuyorsa bir hata nedeniyle de olsa sızıntının olmaması boş alanlardan kaynaklandığı varsayılabilir. Özel özellikler aşağıda belirtilen hususları içermelidir:

(a) Ambalaj 6.4.11.12 (b)’de belirtilen testlere tabi tutulduğunda, ambalajların üretim, bakım

ve onarımında ve her bir sevkıyattan önce her bir ambalajın kapandığını gösteren testlerdeki yüksek kalite kontrol her biri su geçirmez olarak kalabilen çoklu yüksek standart su bariyerleri,

(b) Sadece uranyum hekzaflüorür içeren ambalajlar için: (i) 6.4.11.12 (b)’de belirtilen testlerden sonra valf ve orijinal parçası hariç ambalajın

diğer bir parçası arasında fiziki temasın olmadığı ve ilave olarak 6.4.17.3’te belirtilen test sonrasında valfler sızdırmaz kaldığı ambalajlar; ve

(ii) her sevkıyattan önce her bir ambalajın kapandığını göstermek için testlerle birlikte

birleştirilen ambalajların üretimi, bakımı ve onarımında yüksek derecede kalite kontrol.

6.4.11.8 Muhafaza sisteminin en azından 20 cm su veya ilave olarak ambalajı çevreleyen malzemenin

daha büyüğü ile temsil edildiği varsayılmalıdır. Bununla birlikte, 6.4.11.12 (b)’de belirtilen testler sonrasında muhafaza sisteminin ambalaj içerisinde bulunduğu gösterilebildiğinde, en azından 20 cm su ile ambalajın benzeri 6.4.11.9 (c)’de varsayılabilir.

6.4.11.9 Maksimum nötron çoğaltımına neden olan ambalaj koşulları aşağıdaki hususlar ile uyumlu

olduğunda 6.4.11.7 ve 6.4.11.8’deki koşullar altında ambalajlar kızışma değeri altında bulunmalıdır:

(a) Normal taşıma koşulları (kazasız); (b) 6.4.11.11 (b)’de belirtilen testler; (c) 6.4.11.12 (b)’de belirtilen testler. 6.4.11.10 (Rezerve edilmiştir) 6.4.11.11 Normal taşıma koşulları için “N” rakamı şu şekilde türetilmelidir, “N”nin beş katı değeri

aşağıda belirtilenlerle uyumlu olarak maksimum nötron çoğaltıcıyı sağlayan ambalaj koşulları ve düzeni için kızışma altı değeri olmalıdır:

(a) Ambalajlar arasında herhangi bir şey olmamalıdır ve ambalaj düzeninde her kenarda en

azından 20 cm su olmalıdır; ve

332

(b) 6.4.15’te belirtilen testlere tabi tutulduğunda ambalajların durumu değerlendirilmelidir veya gösterilmelidir.

6.4.11.12 Kaza koşulları için “N” rakamı şu şekilde türetilmelidir, “N”nin beş katı değeri aşağıda

belirtilenlerle uyumlu olarak maksimum nötron çoğaltıcıyı sağlayan ambalaj koşulları ve düzeni için kızışma altı değeri olmalıdır:

(a) Ambalajlar arasında hidrojen düzenleme ve ambalaj düzeninde her kenarda en azından 20

cm su olmalıdır; ve (b) Aşağıdakilerden herhangi birini takip eden 6.4.15’te belirtilen testler daha fazla

sınırlayıcıdır: (i) 6.4.17.2 (b)’de belirtilen testler, hem 500 kg’dan fazla olmayan kütleye ve harici

boyutlara göre 1 000 kg/m3 değerinden büyük olmayan toplam yoğunluğa sahip ambalajlar için 6.4.17.2 (c) hem de diğer tüm ambalajlar için 6.4.17.2 (a); sonra 6.4.17.3’te belirtilen test ve 6.4.19.1-6.4.19.3’te belirtilen testler ile tamamlanır; veya

(ii) 6.4.17.4’te belirtilen test; ve (c) 6.4.11.12 (b)’de belirtilen testlerden sonra muhafaza sisteminden herhangi bir bölünebilen

malzeme parçası kaçtığında, bölünebilen malzemenin dizi halindeki her bir ambalajdan kaçtığı varsayılmalıdır ve tüm bölünebilen malzeme en azından 20 cm su ile yakın yansıma ile maksimum nötron çoğaltmasına neden olan konfigürasyon ve ortalamada düzenlenmelidir.

6.4.12 Test prosedürleri ve uygunluk gösterimi 6.4.12.1 2.2.7.3.3, 2.2.7.3.4, 2.2.7.4.1 ve 6.4.2-6.4.11’e göre gerekli olan performans standartlarına

uygunluğu gösterilmesi aşağıda belirtilen yöntemlerden biri veya birkaçı ile birlikte gerçekleştirilmelidir:

(a) LSA-III malzemelerini temsil eden numunelerle gerçekleştirilen performans testleri veya

özel forma sahip radyoaktif malzemeler veya ambalaj prototipleri veya numuneleri test örnekleri veya ambalajlarının içeriği radyoaktif içeriklerin uygulanabilir tahmini aralığına mümkün olduğunca yakın benzerliğe sahip olması gerektiğinde ve test edilecek örnek veya ambalaj taşımada kullanılacağı gibi hazırlanmalıdır;

(b) Yeterince benzer tabiata sahip önceki tatmin edici gösterimlere referans yapılması; (c) Mühendislik deneyimi böyle testlerin sonuçlarının tasarım amaçlarına uygun olduğunu

gösterdiğinde araştırılan maddeye göre önemli olan bu özellikleri içeren uygun ölçek modelinin performans testleri. Ölçek modeli kullanıldığında, nüfuz edicinin çapı veya sıkıştırma yükü gibi belirli test parametrelerinin ayarlanması ihtiyacı göz önüne alınmalıdır;

(d) Hesaplama prosedürleri ve parametrelerinin genel olarak güvenilebilir ve ılımlı olduğu

durumlarda hesaplama veya akli iddialar. 6.4.12.2 Örnek, prototip veya numune testlere tabi tutulduktan sonra test prosedürleri hükümlerinin

2.2.7.3.3, 2.2.7.3.4, 2.2.7.4.2 ve 6.4.2-6.4.11’de belirtilen performans ve kabul standartlarına uygun olarak gerçekleştirildiğini sağlamak için uygun değerlendirme metotları kullanılmalıdır.

333

6.4.12.3 Aşağıdaki hususlar dahil olmak üzere hatları veya hasarı tespit etmek ve kaydetmek üzere testten önce tüm örnekler muayene edilmelidir:

(a) Tasarımdan sapma; (b) Üretimde kusurlar; (c) Korozyon ya da diğer bir bozulma; ve (d) Özelliklerin bozulması. Ambalajın muhafaza sistemi açıkça belirlenmelidir. Örneklerin herhangi bir parçasını basitçe ve

açıkça referans verebilecek şekilde örneklerin harici özellikleri açıkça tanımlanmalıdır. 6.4.13 Muhafaza sistemi ve koruyucu plaka bütünlüğünün testi ve kritiklik emniyetinin

değerlendirilmesi 6.4.15-6.4.21’de belirtilen uygulanabilir her bir testten sonra: (a) Arızalar ve hasarlar tanımlanmalı ve kaydedilmelidir; (b) Test edilen ambalaj için 6.4.2-6.4.11’e göre gerekli olan ölçüde muhafaza sistemi ve

koruyucu plaka bütünlüğünün sağlanıp sağlanmadığı belirlenmelidir. (c) Bölünebilen malzeme içeren ambalajlar için, varsayımların ve koşulların 6.4.11.1-

6.4.11.12’ye göre gerekli olan değerlendirmelerde kullanılıp kullanılmadığı belirlenmelidir.

6.4.14 Düşürme testlerinde hedef 2.2.7.4.5 (a), 6.4.15.4, 6.4.15.4, 6.4.16 (a), 6.4.17.2’de belirtilen düşürme testlerindeki hedef,

örneğin çarpması üzerine yer değiştirme veya şekil değiştirmedeki herhangi bir artışın örnekteki hasarı önemli ölçüde artırmayacağı düz, yatay bir yüzey olmalıdır.

6.4.15 Normal taşıma koşullarına dayanma özelliğini gösterme testleri 6.4.15.1 Testler: su püskürtme testi, serbest düşürme testi, istifleme testi ve batma testi. Ambalaj

örnekleri her test öncesinde su püskürtme testi yapılmak üzere serbest düşürme testine, istifleme testine ve batma testine tabi tutulmuştur. 6.4.15.2’deki hükümler karşılanmak kaydıyla tüm testler için bir örnek kullanılabilir.

6.4.15.2 Su püskürtme testinin tamamlanması ve sonraki test arasındaki zaman aralığı, örneğin dış

tarafının anlaşılabilir ölçüde kurumadan maksimum ölçüde suyun emilmesini sağlayacak oranda olmalıdır. Bunun aksine bir olayın yokluğunda, su püskürtme eş zamanlı olarak dört doğrultudan uygulanmışsa bu aralık iki saat olarak alınmalıdır. Bununla birlikte su püskürtme dört doğrultunun her birinden sırasıyla uygulanmışsa zaman aralığı geçmemelidir.

6.4.15.3 Su püskürtme testi: örnek, en az bir saat süreyle yaklaşık saatte 5 cm değerinde yağışa maruz

kalmaya benzer şekilde su püskürtme testine tabi tutulmalıdır. 6.4.15.4 Serbest düşürme testi: Örnek, test edilecek emniyet özellikleri açısından maksimum hasara

uğrayacak şekilde hedef üzerine düşürülmelidir. (a) Örneğin alt noktasından hedefin üst yüzeyine kadar olan ölçülen düşürme yüksekliği

Tablo 6.4.15.4’deki geçerli kütle için belirtilen mesafeden daha az olmamalıdır.

334

(b) 50 kg değerini aşmayan dik dörtgen şeklindeki fiber mukavva ve ahşap ambalajlar için 0.3 m yükseklikten her bir köşe üzerine serbest düşecek şekilde ayrı örnekler kullanılmalıdır;

(c) 100 kg değerini aşmayan silindirik ambalajlar için 0.3 m yükseklikten her bir kenarın

dörtte birlik kısmı üzerine serbest düşecek şekilde ayrı örnekler kullanılmalıdır. Tablo 6.4.15.4: Normal taşıma koşullarında test edilecek ambalajlar için serbest

düşürme mesafesi

Ambalaj kütlesi (kg) Serbest düşürme mesafesi (m) 5 000 ≤ 10 000 ≤ 15 000 ≤

Ambalaj kütlesi < 5 000 Ambalaj kütlesi < 10 000 Ambalaj kütlesi < 15 000 Ambalaj kütlesi

1.2 0.9 0.6 0.3

6.4.15.5 İstifleme testi: Ambalajın şekli etkin bir şekilde istiflemeyi önlemiyorsa örnek 24 saat süre ile

aşağıda belirtilenlere eşit veya daha büyük sıkıştırma yüküne tabi tutulmalıdır: (a) Gerçek ambalaj kütlesinin 5 kat fazlasına eşit değer; ve (b) Ambalajın dikey olarak uzanan alanının 13 kPa ile çarpılması sonucu elde edilen değer. Yük, normal olarak ambalajın dayanacağı tabanlardan olan örneğin her iki karşıt yüzeyine

düzgün olarak uygulanmalıdır. 6.4.15.6 Batma deneyi: Numune, test gerçekleştirilirken önemli ölçüde hareket etmeyecek sert, düz,

yatay yüzeye yerleştirilmelidir. (a) 3.2 cm çapında yarımküre uca sahip 6 kg ağırlığında bir çubuk, uzunluğuna ekseni dikey

olarak örneğin en zayıf kısmının merkezine doğru düşecek, böylece yeterince battığında muhafaza sistemine çarpacak şekilde düşürülmeli ve yönlendirilmelidir. Çubuk test performansında önemli ölçüde şekil bozukluğuna uğramamalıdır;

(b) Numunenin üst yüzeyindeki planlanan çarpma noktası ile çubuğun alt ucu arasında

ölçülen düşürme yüksekliği 1 m olmalıdır. 6.4.16 Sıvılar ve gazlar için tasarlanan Tip A ambalajları için ilave testler Numunelerden birinin daha şiddetli bir teste tabi tutulacağı bir durumda testlerden birinin

uygulandığı numune için diğer teste göre daha şiddetli olduğu gösterilemiyorsa numune veya ayrı numuneler aşağıda belirtilen testlerin her birine tabi tutulmalıdır.

(a) Serbest düşürme testi: Numune, muhafazaya en fazla hasar verecek şekilde hedef üzerine

düşürülmelidir. Numunenin en alt kısmından hedefin üst yüzeyine kadar ölçülen düşürme yüksekliği 9 m olmalıdır. Hedef, 6.4.14’te belirtildiği şekilde olmalıdır;

(b) Batma testi: Düşürme yüksekliğinin 6.4.15.6 (b)’de belirtildiği gibi 1 m’den 1.7 m’ye

artırılması hariç numune 16.4.15.6’da belirtilen teste tabi tutulmalıdır. 6.4.17 Taşıma esnasındaki kaza koşullarına dayanma özelliğini gösterme testleri 6.4.17.1 Numune, 6.4.17.2 ve 6.4.17.3’te belirtilen sıralı testlerin kümülatif etkilerine tabi tutulmalıdır.

Bu testlerden sonra hem numune hem de ayrı numuneler 6.4.17.4 ve uygulanabilirse 6.4.18’te belirtilen suya batırma testlerinin etkilerine tabi tutulmalıdır.

335

6.4.17.2 Mekanik test: Mekanik test üç farklı düşürme testi içermektedir. Her bir numune 6.4.8.7 veya 6.4.11.12’de belirtildiği şekilde uygulanabilir düşürmelere tabi tutulmalıdır. Numunenin düşürmelere tabi tutulduğu sıra, mekanik testin tamamlanması üzerine numunenin takip eden ısı testinde maksimum hasara neden olacağı böyle bir hasara maruz kalacağı şekilde olmalıdır.

(a) I nci düşürme için, numune maksimum hasara uğrayacak şekilde hedef üzerine

düşürülmelidir ve numunenin en alt noktasından hedefin üst yüzeyine kadar ölçülen mesafe 9 m olmalıdır. Hedef 6.4.14’te belirtildiği şekilde olmalıdır;

(b) II nci düşürme için, numune hedef üzerinde dikey olarak sağlam yerleştirilmiş çubuk

üzerinde maksimum hasarı oluşturacak şekilde düşürülmelidir. Numunenin çarpması planlanan noktadan çubuğun üst yüzeyine kadar ölçülen mesafenin yüksekliği 1 m olmalıdır. Çubuk daha uzun bir çubuk daha fazla hasar vermeyecekse, maksimum hasara neden olacak yeterli uzunluğa sahip çubuğun kullanılması gerektiği durumda çubuk (15.0 cm ± 0.5 cm) çapında dairesel kesitli ve 20 cm uzunluğunda katı yumuşak çelikten olmalıdır. Çubuğun üst uç kenarı 6 mm’den daha fazla olmayan bir yarıçapa sahip düz ve yatay olmalıdır. Çubuğun üzerine yerleştirildiği hedef 6.4.14’te belirtildiği şekilde olmalıdır;

(c) III ncü düşürme için, 500 kg kütlenin 9 metre yükseklikten numune üzerine düşerek

maksimum hasara neden olacak şekilde numuneyi hedef üzerine yerleştirerek dinamik ezme testine tabi tutulmalıdır. Kütle 1 m’ye 1 m ebadında katı yumuşak çelik levha olmalı ve yatay şekilde düşmelidir. Düşürme yüksekliği, levhanın alt tarafından numunenin en üst seviyesine kadar ölçülmelidir. Numunenin üzerinde durduğu hedef 6.4.14’te belirtildiği şekilde olmalıdır.

6.4.17.3 Isıl test: Numune, 38ºC ortam sıcaklığı koşulları altında ısı dengesine sahip olarak, Tablo

6.4.8.5’te belirtilen güneşte bırakılma koşullarına tabi tutulmalıdır ve radyoaktif içeriklerden ambalaj içerisinde maksimum dahili ısı üretimi sağlayacak tasarıma tabi olmalıdır. Alternatif olarak müteakip ambalaj cevabının değerlendirmesi göz önüne alınmak kaydıyla bu parametrelerin herhangi birinin test öncesi ve esnasında farklı değerlere sahip olmasına müsaade edilmektedir.

Isı testleri aşağıda belirtilenleri içermelidir: (a) Numune 30 dakika süre ile 0.9 değerinde minimum ortalama alev ışıma katsayısı ve en

azından 800ºC ortalama sıcaklığı vermek üzere yeterince hareketsiz ortam koşullarında en azından hidrokarbon yakıt/hava yanmasına eşit ısı akışı sağlayan, 0.8 değerinde yüzey emiş katsayısına sahip veya belirtilen ateşe maruz kalmışsa ambalajın sahip olduğunu gösterilebilecek bir değer ile numuneyi tamamen kapsayan ısı ortamına tabi tutulmalıdır, ve müteakiben,

(b) Numune 38ºC ortam sıcaklığına maruz kalmalı, Tablo 6.4.8.5’te belirtilen güneşe maruz

kalma koşullarına tabi olmalı ve numunedeki sıcaklıkların her yerde azalmasını ve/veya başlangıç kararlı durum koşullarını sağlamak üzere yeterli bir süre radyoaktif içeriklerinden kaynaklanan ambalaj içerisindeki dahili ısı üretiminin maksimum tasarım değerine tabi olmalıdır. Alternatif olarak, müteakip ambalaj cevabının değerlendirmesi göz önüne alınmak kaydıyla bu parametrelerin herhangi birinin ısıtmanın kesilmesini takiben farklı değerlere sahip olmasına müsaade edilmektedir.

Test esnasında ve sonrasında numune suni olarak soğutulmamalıdır ve numune malzemelerinin

yanmasına doğal olarak ilerlerken müsaade edilmelidir. 6.4.17.4 Suya batırma testi: Numune, maksimum hasara neden olacak şekilde sekiz saatten daha az

olmayan bir süre ile en azından 15 m yüksekliğe sahip su içerisine batırılmalıdır. Gösterim

336

amacıyla en azından 150 kPa değerinde bir harici basıncın bu koşulları karşıladığı düşünülmelidir.

6.4.18 105 A2’den daha fazlasını içeren Tip B(U) ve Tip B(M) ambalajları ve Tip C ambalajları

için genişletilmiş suya batırma testi Genişletilmiş suya batırma testi: Numune, bir saatten az olmayacak bir süre ile en azından 200

m yüksekliğe sahip su içerisine batırılmalıdır. Gösterim amacıyla en azından 2 MPa değerinde bir harici basıncın bu koşulları karşıladığı düşünülmelidir.

6.4.19 Bölünebilen malzeme içeren ambalajlar için su sızdırma testi 6.4.19.1 6.4.11.7-6.4.11.12’e göre değerlendirme yaparken su içerisinde veya dışarısında sızdırma

açısından en büyük reaktiviteyi neden olduğu varsayılan ambalajlar bu testten hariç tutulmalıdır. 6.4.19.2 Numune aşağıda belirtilen su sızdırma testine tabi tutulmadan önce 6.4.17.2 (b)’deki testlere,

6.4.11.12’ye göre gerekli olan 6.4.17.2 (a) ve (c)’ye ve 6.4.17.3’te belirtilen teste tabi tutulmalıdır.

6.4.19.3 Numune, 8 saatten az olmayan bir süre ile maksimum sızıntını olmasını sağlayacak şekilde en

azından 0.9 m yüksekliğe sahip su içerisine batırılmalıdır. 6.4.20 Tip C ambalajlarına ilişkin testler 6.4.20.1 Numuneler aşağıda belirtilen sıra ile her bir teste tabi tutulmalıdır: (a) 6.4.17.2 (a), 6.4.17.2 (c), 6.4.20.2 ve 6.4.20.3’te belirtilen testler; ve (b) 6.4.20.4’te belirtilen test. (a) ve (b)’deki her bir sıra için ayrı numunelerin kullanılmasına müsaade edilmiştir. 6.4.20.2 Delinme/yırtılma testi: Numune, yumuşak çelikten yapılmış katı bir sondanın hasar veren

etkilerine tabi tutulmalıdır. Sondanın numune yüzeyine yerleştirilmesi 6.4.20.1 (a) ‘da belirtilen test sırasının sonucunda maksimum hasar verecek şekilde olmalıdır.

(a) 250 kg’dan daha az bir ambalajı temsil eden numune hedef üzerine yerleştirilmelidir ve

planlanan çarpma noktasının üzerinde 3 m yükseklikten 250 kg’a sahip sondanın düşüşüne tabi tutulmalıdır. Bu test için sonda, çarpan ucu aşağıda belirtilen boyutlara sahip sağa dönüşlü kesik konili 20 cm çaplı silindirik çubuk olmalıdır: 30 cm yükseklik ve üst tarafta 2.5 cm çap. Numunenin yerleştirildiği hedef 6.4.14’te belirtildiği gibi olmalıdır;

(b) 250 kg veya daha fazla kütleye sahip ambalajlar için sondanın tabanı hedef üzerine

yerleştirilmeli ve numune sonda üzerine düşürülmelidir. Numuneye çarpma noktasından sondanın üst yüzeyine kadar ölçülen düşürme yüksekliği 3 m olmalıdır. Bu test için sonda, sondanın kütle ve uzunluğunun numuneye maksimum hasarı vermesi durumu hariç yukarıdaki (a) maddesinde belirtilen aynı özelliklere ve boyutlara sahip olmalıdır. Sondanın tabanının yerleştirildiği hedef 6.4.14’te belirtildiği şekilde olmalıdır.

6.4.20.3 Genişletilmiş ısı testi: Bu testin koşulları, 60 dakika süre ile ısı ortamına maruz kalmak

haricinde 6.4.17.3’te belirtildiği şekilde olmalıdır. 6.4.20.4 Darbe testi: Numune, maksimum hasara maruz kalacak şekilde hedef üzerinde 90 m/s’den az

olmayan bir hızda darbeye tabi tutulmalıdır. Hedef 6.4.14’te belirtildiği şekilde olmalıdır.

337

6.4.21 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflorür içermek üzere tasarlanmış ambalajlamaların muayenesi

6.4.21.1 Tüm üretilen ambalajlar ve servisi ve yapısal cihazlar hem birleşik hem de ayrı olarak servise

koyulmaya başlamadan önce ve daha sonra periyodik olarak muayeneye tabi tutulmalıdır. Bu muayeneler Yetkili Kurumun onayı ile gerçekleştirilmeli ve sertifikalandırılmalıdır.

6.4.21.2 Başlangıç muayenesinde tasarım karakteristiklerinin kontrolü, yapısal test, sızdırmazlık testi, su

kapasite testi ve servis cihazlarının tatminkar çalışmasının kontrolü bulunmalıdır. 6.4.21.3 Periyodik muayenelerde gözle muayene, yapısal test, sızdırmazlık testi ve servis cihazlarının

tatminkar çalışmasının kontrolü bulunmalıdır. Periyodik muayeneler arasındaki maksimum zaman aralığı beş sene olmalıdır. Beş senelik süre içerisinde muayene edilmeyen ambalajlar Yetkili Kurum tarafından onaylanan programa uygun olarak taşımdan önce incelenmelidir. Periyodik muayenenin tüm programının tamamlanmasından önce tekrar doldurulmamalıdır.

6.4.21.4 Tasarım karakteristiklerinin kontrolü tasarım tipi özellikleri ve üretim programı ile uyum

göstermelidir. 6.4.21.5 Başlangıç yapısal testi için, 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflüorür içermek üzere tasarım

edilen ambalajlar en azından1.38 MPa dahili basınçta hidrolik olarak test edilmelidir ancak test basıncı 2.76 MPa’dan daha az olduğunda tasarım için çok taraflı onay gereklidir. Ambalajların tekrar test edilmesi için imha edici olmayan eşdeğer diğer bir test çok taraflı onaya tabi tutulabilir.

6.4.21.6 Sızdırmazlık testi, 0.1 Pa.l/s (10-6 bar.l/s) değerinde hassasiyete sahip muhafaza sistemindeki

sızdırmaları gösterebilen bir prosedüre uygun olarak gerçekleştirilmelidir. 6.4.21.7 Ambalajların su kapasitesi, 15ºC referans sıcaklıkta ve ± %0.25 doğrulukta kurulmalıdır.

Hacim değeri 6.4.21.8’te tanımlanan plaka üzerinde belirtilmelidir. 6.4.21.8 Paslanmaz metalden yapılmış plaka ambalaj üzerinde kolay erişilebilecek bir yere sağlam bir

şekilde takılmalıdır. Plakanın takılma metodu ambalajın dayanıklılığını bozmamalıdır. En azından aşağıda belirtilen özellikler damgalama veya eşdeğer başka bir metot ile plaka üzerine işaretlenmelidir:

- Onay numarası; - Üreticinin seri numarası; - Maksimum çalışma basıncı (gösterge basıncı); - Test basıncı (gösterge basıncı); - İçerikleri: uranyum hekzaflüorür; - Litre olarak ifade edilen kapasite; - Maksimum müsaade edilen uranyum hekzaflüorür doldurma kütlesi; - Boş kütle; - Başlangıç testi ve en son periyodik testin tarihi (ay, yıl); - Testleri gerçekleştiren uzmanın mührü.

338

6.4.22 Ambalaj tasarımlarının ve malzemelerinin onayı 6.4.22.1 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflorür içeren ambalajlarının tasarım onayı aşağıda

belirtilenleri gerektirmektedir: (a) 6.4.6.4’deki hükümleri karşılayan her bir tasarım çok taraflı onayı gerektirmektedir; ve (b) 31 Aralık 2003 tarihinden itibaren 6.4.6.1-6.4.63 hükümlerini karşılayan her bir tasarım,

tasarım edilen ülkenin Yetkili Kurumu tarafından tek taraflı onayı gerektirmektedir. 6.4.22.2 Her bir Tip B(U) ve Tip C ambalaj tasarımı aşağıda belirtilenler hariç tek taraflı onay

gerektirmektedir: (a) Aynı zamanda 6.4.22.4, 6.4.23.7 ve 5.1.5.3.1’e de tabi olan bölünebilen malzeme ambalaj

tasarımı çok taraflı onayı gerektirir; ve (b) Düşük dağılan radyoaktif malzeme için Tip B(U) ambalaj tasarımı çok taraflı onayı

gerektirmektedir. 6.4.22.3 Aynı zamanda 6.4.22.4, 6.4.23.7 ve 5.1.5.3.1 hükümlerine tabi olan bölünebilen malzemeler ve

düşük dağılan radyoaktif malzemeler dahil her bir Tip B(M) ambalaj tasarımı çok taraflı onayı gerektirmektedir.

6.4.22.4 Özellikle bölünebilen malzeme içeren ambalajlara uygulanan hükümlerden 6.4.11.2’ye göre

kabul edilmeyen bölünebilen malzemelerin her bir ambalaj tasarımı çok taraflı onayı gerektirmektedir.

6.4.22.5 Özel forma sahip radyoaktif malzemelerin tasarımı tek taraflı onayı gerektirmektedir. Düşük

dağılan radyoaktif malzeme tasarımı çok taraflı tasarımı gerektirmektedir (ayrıca bkz. 6.4.23.8). 6.4.22.6 ADR’ye İmzacı Taraf olan bir ülkedeki tek taraflı onayı gerektiren herhangi bir tasarım o

ülkenin Yetkili Kurumu tarafından onaylanmalıdır; ambalajın tasarım edildiği ülke ADR’in İmzacı Tarafı değilse taşıma işlemi aşağıda belirtilen koşullar sağlandığında mümkündür:

(a) ambalajın ADR hükümlerini karşıladığını kanıtlayan sertifika bu ülke tarafından temin

edilmelidir ve bu sertifika sevkıyatın ulaştığı ADR’ye İmzacı taraf olan ilk ülkenin Yetkili Kurumu tarafından ikinci defa imzalanır; ve

(b) ADR’ye İmzacı Taraf olan ülke tarafından sertifika ve ambalaj tasarım onayı temin

edilmemişse, ambalaj tasarımı sevkıyatın ulaştığı ADR’ye İmzacı Taraf olan ilk ülkenin Yetkili Kurumu tarafından onaylanır.

6.4.22.7 Uluslararası tedbirlere göre onaylanan tasarımlar için, 1.6.6’ya bakın. 6.4.23 Radyoaktif malzeme taşımak için başvurular ve onaylar 6.4.23.1 (Rezerve edilmiştir) 6.4.23.2 Sevkıyat onayı için başvuruda aşağıda belirtilenler bulunmalıdır: (a) Onayı arandığı sevkıyata ilişkin zaman periyodu; ve (b) Gerçek radyoaktif içerikler, tahmin edilen taşıma şekli, araç tipi ve muhtemel veya

önerilen rota; ve

339

(c) 5.1.5.3.1’e göre yayınlanan ambalaj tasarım onay sertifikalarında referans gösterilen önlemlerin ve idari veya işletme kontrollerinin nasıl gerçekleştirildiğinin ayrıntıları.

6.4.23.3 Özel düzenlemelere göre sevkıyat onayına başvuruda, taşıma esnasında en azından

uygulanabilir tüm ADR hükümlerinin karşılanması ile elde edilebilecek olan emniyet seviyesine eşdeğer bir seviye ulaşıldığı hakkında Yetkili Kurumu tatmin edecek gerekli tüm bilgiler bulunmalıdır.

Başvuruda aşağıda belirtilen hususlar bulunmalıdır: (a) Sevkıyatın geçerli ADR hükümlerine tam olarak uygun yapılamaması ve nedenlerine

ilişkin beyan; ve (b) Geçerli ADR hükümlerini karşılamada başarısızlığı tazmin etmek üzere taşıma esnasında

kullanılacak özel önlemlere veya özel idari veya işletme kontrollerinin beyanı. 6.4.23.4 Tip B(U) veya Tip C ambalaj tasarımı onay başvurusunda aşağıda belirtilenler bulunmalıdır: (a) Fiziki ve kimyasal hali ve yayılan radyasyonun tabiatına ilişkin önerilen radyoaktif

içeriklerin ayrıntılı tanımı; (b) Tüm mühendislik çizimleri ve malzeme planları ve üretim metotları dahil tasarımın

ayrıntılı beyanı; (c) Yapılan test ve sonuçların beyanı veya tasarımın geçerli hükümleri yeterince karşıladığına

ilişkin hesaplama metotlarına dayanan bilgiler ya da diğer bilgiler; (d) Ambalajın kullanımına ilişkin önerilen işletme ve bakım talimatları; (e) Eğer ambalaj, 100 kPa gösterge değerini aşan maksimum normal çalışma basıncına sahip

olmak için tasarım edilmişse, muhafaza sisteminin üretiminde kullanılan malzemelerin özellikleri, alınacak numuneler ve yapılacak testler;

(f) Önerilen radyoaktif içerikler ışıyan yakıtlar olduğunda, yakıtın özellikleri ile ilgili

emniyet analizlerindeki varsayımların beyanı ve nedeni ve 6.4.11.4 (b)’ye göre gerekli olan sevkıyat öncesi önlemlerin açıklanması;

(g) Kullanılacak farklı taşıma şekilleri ve araç veya konteynır tipleri göz önüne alındığında

ambalajdan ısının emniyetli şekilde azalmasını temin etmek için gerekli özel depolama hükümleri;

(h) Ambalajın yapılışını gösteren 21 cm x 30 cm boyutlarını aşmayacak resim şeklinde

gösterim; ve

(i) 1.7.3’e göre gerekli olan geçerli kalite güvence programının özellikleri. 6.4.23.5 Tip B(M) ambalaj tasarımı onayına başvuruda Tip B(U) ambalajlarının 6.4.23.4’deki ambalaj

onayına göre gerekli olan genel bilgilere ilave olarak aşağıda belirtilen hususlar bulunmalıdır: (a) Ambalajın uymadığı 6.4.7.5, 6.4.8.4, 6.4.8.5 ve 6.4.8.8-6.4.8.15’te belirtilen hükümlerin

listesi; (b) Düzenli olarak bu Ek’te bulunmayan fakat ambalajın emniyetini sağlamak ve yukarıdaki

(a) maddesinde belirtilen eksiklikleri tazmin etmek için gerekli olan taşıma esnasında uygulanacak önerilen ilave işletme kontrolleri;

340

(c) Taşıma şekli üzerindeki kısıtlamalara ve yükleme, taşıma, boşaltma veya teslim hükümlerine ilişkin beyan; ve

(d) Taşıma esnasında karşılaşılması beklenen ve tasarım esnasında göz önüne alınan ortam

koşullarının (sıcaklık, güneş ışıması) değişim aralığı. 6.4.23.6 0.1 kg veya daha fazla uranyum hekzaflüorür içeren ambalajların onay başvurusunda, tasarımın

6.4.6.1’deki geçerli hükümleri karşıladığı konusunda Yetkili Kurumu tatmin etmek için gerekli olan tüm bilgiler ve 1.7.3’e göre gerekli olan geçerli kalite güvence programının açıklaması bulunmalıdır.

6.4.23.7 Bölünebilen ambalaj onayına başvuruda, tasarımın 6.4.11.1’deki geçerli hükümleri karşıladığı

konusunda Yetkili Kurumu tatmin etmek için gerekli olan tüm bilgiler ve 1.7.3’e göre gerekli olan geçerli kalite güvence programının özellikleri bulunmalıdır.

6.4.23.8 Özel forma sahip radyoaktif malzeme tasarımı ve düşük dağılabilen radyoaktif malzeme

tasarımı onayına başvuruda aşağıda belirtilen hususlar bulunmalıdır: (a) Radyoaktif malzemenin veya kapsülse içeriklerin ayrıntılı açıklaması; hem fiziki hem de

kimyasal haller için özel referans verilmelidir; (b) Kullanılacak kapsülün tasarımının ayrıntılı beyanı; (c) Yapılan testlerin ve sonuçlarının beyanı, veya radyoaktif malzemenin performans

standartlarını karşıladığını gösteren hesaplama metotlarına dayanan bilgiler veya özel forma sahip radyoaktif malzeme veya düşük dağılabilen radyoaktif malzemenin ADR’deki geçerli hükümleri karşıladığına ilişkin diğer bilgiler;

(d) 1.7.3’e göre gerekli olan geçerli kalite güvence programının özellikleri; ve (e) Özel forma sahip radyoaktif malzemelerin veya düşük dağılabilen radyoaktif

malzemelerin sevkıyatında kullanılmak üzere önerilen sevkıyat öncesi önlemler. 6.4.23.9 Yetkili Kurum tarafından yayınlanan her bir onay sertifikasına tanımlama işareti verilmelidir.

Tanımlama işareti aşağıda belirtilen genel tiplerde olmalıdır; VRI/Numara/Tip Kodu (a) 6.4.23.10 (b)’de belirtilmesi haricinde VRI, sertifikayı yayınlayan ülkenin uluslararası

motorlu araç tescil tanımlama kodunu temsil etmektedir12; (b) Numara Yetkili Kurum tarafından verilmelidir ve tasarım veya sevkıyata özel ve tek

olmalıdır. Sevkıyat onay tanımlama işareti, tasarım onay tanımlama işareti ile açıkça bağlantılı olmalıdır;

(c) Yayınlanan onay sertifikaları çeşitlerini göstermek için aşağıda belirtilen tip kodları

listelenen sırada kullanılır:

AF Bölünebilen malzeme için Tip A ambalaj tasarımı B(U) Tip B(U) ambalaj tasarımı [bölünebilen malzeme için B(U)F] B(M) Tip B(M) ambalaj tasarımı [bölünebilen malzeme için B(M)] C Tip C ambalaj tasarımı (bölünebilen malzeme için CF) IF Bölünebilen malzeme için endüstriyel ambalaj tasarımı

12 Bkz. Viyana Karayolu Trafiği Sözleşmesi (1968).

341

S Özel forma sahip radyoaktif malzeme LD Düşük dağılabilen radyoaktif malzeme T Sevkıyat X Özel düzenleme

Çatlamayan veya çatlaması beklenen uranyum hekzaflüorür ambalaj tasarımları

durumunda yukarıdaki kodlar uygulanmıyorsa aşağıda belirtilen tip kodları kullanılmalıdır:

H(U) Tek taraflı onay H(M) Çok taraflı onay;

(d) 1.6.5.2-1.6.5.4 uluslararası ambalajlama hükümlerine göre yayınlananlardan farklı olarak

ambalaj tasarımı ve özel forma sahip radyoaktif malzeme onay sertifikaları için ve düşük dağılan radyoaktif malzeme onay sertifikaları için “-96” sembolü tip koduna ilave edilmelidir.

6.4.23.10 Tip kodları aşağıda belirtilen şekilde uygulanmalıdır: (a) Her sertifika ve her ambalaj yukarıdaki 6.4.23.9 (a), (b), (c) ve (d)’de belirtilen sembolleri

içeren uygun tanım işaretini taşımalıdır, bunun istisnası ambalajlar için sadece geçerli tasarım tipi kodları uygulanıyorsa “-96” sembolü dahil ikinci basamaktan sonra görülmesidir, yani “T” veya “X” ambalajdaki tanım işaretinde görülmemelidir. Tasarım onayı ve sevkıyat onay birleştirildiğinde geçerli tip kodlarının tekrar edilmesine gerek yoktur. Örneğin:

A/132/B(M)F-96: Avusturya Yetkili Kurumu tarafından tasarım numarası 132’nin

verildiği çok taraflı onay gerektiren bölünebilen malzeme için onaylanan Tip B(M) ambalaj tasarımı (hem ambalaj üzerine hem de ambalaj tasarım onay sertifikasına işaretlenecektir);

A/132/B(M)F-96T: Yukarıda belirtilen tanım işaretini taşıyan ambalaj için yayınlanan sevkıyat onayı (sadece sertifikaya işaretlenecektir);

A/137/X: 137 numarasının verildiği Avusturya Yetkili Kurumu tarafından yayınlanan özel düzenleme onayı (sadece sertifikaya işaretlenecektir);

A/139/IF-96: 139 ambalaj tasarım numarasının verildiği Avusturya Yetkili Kurumu tarafından onaylanan bölünebilen malzeme için endüstriyel ambalaj tasarımı (hem ambalaj hem de ambalaj tasarım onay sertifikası işaretlenecektir); ve

A/145/H(U)-96: 145 ambalaj tasarım numarasının verildiği Avusturya Yetkili Kurumu tarafından onaylanan bölünebilen tahmini uranyum hekzaflüorür ambalaj tasarımı (hem ambalaj hem de ambalaj tasarım onay sertifikası işaretlenecektir);

(b) 6.4.23.16’ya göre çok taraflı onay doğrulandığında, tasarım veya sevkıyatın menşei ülkesi

tarafından yayınlanan tanımlama işareti kullanılmalıdır. Çok taraflı onay müteakip ülkelerde sertifikaların yayınlanması ile gerçekleştiğinde, her bir sertifika uygun tanımlama işaretini taşımalıdır ve tasarımı kabul edilen ambalajda uygun tanımlama işaretleri bulunmalıdır.

342

Örneğin: A/132/B(M)F-96 CH/28/B(M)F-96 orijinal olarak Avusturya’da onaylanan ve müteakiben ayrı bir sertifika ile İsviçre

tarafından onaylanan ambalajın tanımlama işareti olacaktır. İlave tanımlama işaretleri ambalaj üzerine benzer şekilde tablo olarak yazılmalıdır;

(c) Sertifikanın gözden geçirilmesi sertifika üzerindeki tanımlama işaretinden sonra parantez

içerisinde ifade edilerek gösterilmelidir. Örneğin, A/132/B(M)F-96 (Rev. 2), 2 nci defa gözden geçirilen Avusturya ambalaj tasarım onay sertifikasını göstermektedir; veya A/132/B(M)F-96 (Rev.0), Avusturya ambalaj tasarım sertifikasının orijinal baskısını göstermektedir. Orijinal baskılar için, parantez içerisinde göstermek zorunlu değildir ve “orijinal baskı” gibi diğer kelimeler “Rev.0” yerine de kullanılabilir. Sertifika gözden geçirme numaraları sadece orijinal onay sertifikasını yayınlayan ülke tarafından yayınlanabilir;

(d) İlave semboller (ulusal düzenlemeler nedeniyle gerekli olabilir) tanımlama işaretinin

sonuna parantez içerisinde eklenebilir; örneğin, A/132/B(M)F-96(SP503); (e) Tasarım sertifikasına yapılan her gözden geçirme sonunda ambalajdaki tanımlama

işaretini değiştirmek gerekli değildir. Bu yeniden işaretleme işlemi sadece ambalaj tasarım sertifikasının gözden geçirilmesinde ikinci bölme işaretinden sonra ambalaj tasarımının tip kodu harflerinde bir değişiklik olduğunda gereklidir.

6.4.23.11 Özel forma sahip radyoaktif malzeme veya düşük dağılan radyoaktif malzeme için Yetkili

Kurum tarafından yayınlanan her onay sertifikasında aşağıda belirtilen hususlar bulunmalıdır: (a) Sertifikanın tipi; (b) Yetkili Kurum tanıma işareti; (c) Yayın tarihi ve bitiş tarihi; (d) Özel forma sahip radyoaktif malzeme veya düşük dağılan radyoaktif malzemelerin

onaylandığı Radyoaktif Malzemelerin Emniyetli Taşınmasına İlişkin IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı) Düzenlemesi’nin baskısı dahil geçerli ulusal ve uluslararası düzenlemelerin listesi;

(e) Özel forma sahip radyoaktif malzeme veya düşük dağılan radyoaktif malzemelerin

tanımı; (f) Özel forma sahip radyoaktif malzeme veya düşük dağılabilen radyoaktif malzeme; (g) Çizimlere referans olabilecek şekilde özel forma sahip radyoaktif malzeme veya düşük

dağılan radyoaktif malzeme için tasarım özellikleri; (h) İlgili aktiviteleri içeren ve fiziksel ve kimyasal formu içeren radyoaktif içeriklerin

özellikleri; (i) 1.7.3’e göre gerekli olan geçerli kalite güvence programının özellikleri; (j) Sevkıyat öncesinde yapılacak özel işlemlerle ilgili olarak başvuran tarafından temin

edilen bilgilerin referansları;

343

(k) Yetkili Kurum tarafından uygun görüldüğünde başvuranın kimliğinin referansı; (l) Sertifika veren resmi görevlinin imzası ve kimliği. 6.4.23.12 Özel bir düzenleme için Yetkili Kurum tarafından yayınlanan her bir onay sertifikasında aşağıda

belirtilen bilgiler bulunmalıdır: (a) Sertifikanın tipi; (b) Yetkili Kurum tanıma işareti; (c) Yayın tarihi ve bitiş tarihi; (d) Taşıma şekli; (e) Taşıma şekli, araç tipi, konteynır kısıtlamaları ve gerekli rota talimatları; (f) Özel düzenlemenin onaylandığı Radyoaktif Malzemelerin Emniyetli Taşınmasına İlişkin

IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı) Düzenlemesi’nin baskısı dahil geçerli ulusal ve uluslararası düzenlemelerin listesi;

(g) Aşağıda belirtilen ifade: “Bu sertifika malı gönderenin ambalajın taşınacağı veya taşındığı ülke hükümeti

tarafından getirilen hükümlere uyma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.”; (h) Yetkili Kurum tarafından uygun görülen alternatif radyoaktif içerik sertifikaları, diğer

Yetkili Kurum onayı veya ilave teknik veriler veya bilgilerin referansları; (i) Çizimlere veya tasarım özelliklerine referans gösteren ambalaj tanımı. Yetkili Kurum

tarafından uygun görülüyorsa, 21 cm x 30 cm boyutlarını aşmayan ve ambalajın yapısını gösteren bir gösterim temin edilmeli ve üretim malzemeleri, brüt ağırlık, genel harici boyutlar ve görünüş dahil ambalajın kısa bir tanımı da eklenmelidir;

(j) Ambalajın yapısından dolayı açık olmayabilecek radyoaktif içeriklerdeki sınırlamaları

içeren yetki verilmiş radyoaktif içeriklerin özellikleri. Bu özelliklerde fiziki ve kimyasal şekiller, aktiviteler (uygunsa farklı izotoplar dahil), gram olarak ifade edilen miktarlar (bölünebilen malzemeler için) ve geçerli ise özel forma sahip radyoaktif malzeme ya da düşük dağılan radyoaktif malzemenin bulunup bulunmadığı olmalıdır;

(k) İlave olarak, bölünebilen malzeme içeren ambalajlar için: (i) yetki verilen radyoaktif içeriklerinin ayrıntılı tanımı; (ii) kritik emniyet endeksinin değeri; (iii) içeriklerin kritik emniyetini gösteren dokümanların referansı; (iv) bazı boş alanlarda su eksikliğinin kritik değerlendirme varsayılması açısından özel

hususlar; (v) nötron çoğaltmadaki değişikliğe müsaade edilmesi (6.4.11.4 (b)) gerçek ışıma

deneyimi nedeniyle kritik değerlendirme olarak varsayılmaktadır; ve

344

(vi) özel düzenlemenin onaylandığı ortam sıcaklığı değişim aralığı; (l) Isının emniyetli şekilde uzaklaşması için özel depolama hükümleri dahil hazırlama,

yükleme, taşıma, indirme ve sevkıyatın tesliminde gerekli ilave işletme kontrollerinin ayrıntılı listesi;

(m) Yetkili Kurum tarafından uygun görüldüğünde özel düzenlemenin nedenleri; (n) Özel düzenlemeye göre sevkıyatının sonucu olarak uygulanan tazmin edici önlemlerin

açıklaması; (o) Sevkıyat öncesinde alınması gereken özel önlemler veya ambalajın kullanımına ilişkin

başvuran tarafından temin edilen bilgilerin referansları; (p) 6.4.8.4, 6.4.8.5 ve geçerliyse 6.4.8.15’te belirtilenlere uygun değilse tasarım amaçları için

varsayılan ortam koşullarına ilişkin bir ifade; (q) Yetkili Kurum tarafından gerekli görülen acil durum düzenlemeleri; (r) 1.7.3’te gerekli görülen geçerli kalite güvence programının özellikleri; (s) Yetkili Kurum tarafından onaylandığında başvuranın kimliği ve taşıyıcının kimliğine

referans; (t) Sertifika veren resmi görevlinin imzası ve kimliği. 6.4.23.13 Yetkili Kurum tarafından yayınlanan her bir sevkıyat onay sertifikasında aşağıda belirtilen

hususlar bulunmalıdır: (a) Sertifikanın tipi; (b) Yetkili Kurum tanıma işareti; (c) Yayın tarihi ve bitiş tarihi; (d) Sevkıyatın onaylandığı Radyoaktif Malzemelerin Emniyetli Taşınmasına İlişkin IAEA

(Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı) Düzenlemesi’nin baskısı dahil geçerli ulusal ve uluslararası düzenlemelerin listesi;

(e) Taşıma şekli, araç tipi, konteynır kısıtlamaları ve gerekli rota talimatları; (f) Aşağıda belirtilen ifade: “Bu sertifika malı gönderenin ambalajın taşınacağı veya taşındığı ülke hükümeti

tarafından getirilen hükümlere uyma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.”; (g) Emniyet açısından kritik önemdeki ısının emniyetli şekilde uzaklaşması için özel

depolama hükümleri dahil hazırlama, yükleme, taşıma, indirme ve sevkıyatın tesliminde gerekli ilave işletme kontrollerinin ayrıntılı listesi;

(h) Sevkıyat öncesinde alınması gereken özel önlemlere ilişkin başvuran tarafından temin

edilen bilgilerin referansları; (i) Geçerli tasarım onay sertifikalarının referansları;

345

(j) Ambalajın yapısından dolayı açık olmayabilecek radyoaktif içeriklerdeki sınırlamaları içeren gerçek radyoaktif içeriklerin özellikleri. Bu özelliklerde fiziki ve kimyasal şekiller, tüm aktiviteler (uygunsa farklı izotoplar dahil), gram olarak ifade edilen miktarlar (bölünebilen malzemeler için) ve geçerli ise özel forma sahip radyoaktif malzeme ya da düşük dağılan radyoaktif malzemenin bulunup bulunmadığı içermelidir;

(k) Yetkili Kurum tarafından gerekli görülen acil durum düzenlemeleri; (l) 1.7.3’te gerekli görülen geçerli kalite güvence programının özellikleri; (m) Yetkili Kurum tarafından uygun görüldüğünde başvuranın kimliğinin referansı; (n) Sertifika veren resmi görevlinin imzası ve kimliği. 6.4.23.14 Yetkili Kurum tarafından yayınlanan her bir ambalaj tasarımı onay sertifikasında aşağıda

belirtilen bilgiler bulunmalıdır: (a) Sertifikanın tipi; (b) Yetkili Kurum tanıma işareti; (c) Yayın tarihi ve bitiş tarihi; (d) Uygun olduğu takdirde taşıma şekli kısıtlamaları; (e) Tasarımın onaylandığı Radyoaktif Malzemelerin Emniyetli Taşınmasına İlişkin IAEA

(Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı) Düzenlemesi’nin baskısı dahil geçerli ulusal ve uluslararası düzenlemelerin listesi; Taşıma şekli, araç tipi, konteynır kısıtlamaları ve gerekli rota talimatları;

(f) Aşağıda belirtilen ifade: “Bu sertifika malı gönderenin ambalajın taşınacağı veya taşındığı ülke hükümeti

tarafından getirilen hükümlere uyma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.”; (g) Yetkili Kurum tarafından uygun görülen alternatif radyoaktif içerik sertifikaları, diğer

Yetkili Kurum onayı veya ilave teknik veriler veya bilgilerin referansları; (h) Uygun görülürse sevkıyat onayın 5.1.5.2.2’ye göre gerekli olduğu durumda sevkıyatı

onay veren ifade; (i) Ambalajın tanımı; (j) Çizimlere veya tasarım özelliklerine referans gösteren ambalaj tanımı. Yetkili Kurum

tarafından uygun görülüyorsa, 21 cm x 30 cm boyutlarını aşmayan ve ambalajın yapısını gösteren bir gösterim temin edilmeli ve üretim malzemeleri, brüt ağırlık, genel harici boyutlar ve görünüş dahil ambalajın kısa bir tanımı da eklenmelidir;

(k) Çizimlerin referanslarıyla tasarım özellikleri; (l) Ambalajın yapısından dolayı açık olmayabilecek radyoaktif içeriklerdeki sınırlamaları

içeren yetki verilmiş radyoaktif içeriklerin özellikleri. Bu özelliklerde fiziki ve kimyasal şekiller, aktiviteler (uygunsa farklı izotoplar dahil), gram olarak ifade edilen miktarlar

346

(bölünebilen malzemeler için) ve geçerli ise özel forma sahip radyoaktif malzeme ya da düşük dağılan radyoaktif malzemenin bulunup bulunmadığı içermelidir;

(m) İlave olarak, bölünebilen malzeme içeren ambalajlar için: (i) yetki verilen radyoaktif içeriklerinin ayrıntılı tanımı; (ii) kritik emniyet endeksinin değeri; (iii) içeriklerin kritik emniyetini gösteren dokümanların referansı; (iv) bazı boş alanlarda su eksikliğinin kritik değerlendirme varsayılması açısından özel

hususlar; (v) nötron çoğaltmadaki değişikliğe müsaade edilmesi (6.4.11.4 (b)) gerçek ışıma

deneyimi nedeniyle kritik değerlendirme olarak varsayılmaktadır; ve (vi) özel düzenlemenin onaylandığı ortam sıcaklığı değişim aralığı; (n) Tip B(M) ambalajlar için, ambalajın 6.4.7.5, 6.4.8.4, 6.4.8.5 ve 6.4.8.8-6.4.8.15

hükümlerine uymadığını ve diğer Yetkili Kurumlar için yararlı olabilecek daha fazla bilgiyi gösteren ifade;

(o) Isının emniyetli şekilde uzaklaşması için özel depolama hükümleri dahil hazırlama,

yükleme, taşıma, indirme ve sevkıyatın tesliminde gerekli ilave işletme kontrollerinin ayrıntılı listesi;

(p) Sevkıyat öncesinde alınması gereken özel önlemler veya ambalajın kullanımına ilişkin

başvuran tarafından temin edilen bilgilerin referansları; (q) 6.4.8.4, 6.4.8.5 ve geçerliyse 6.4.8.15’te belirtilenlere uygun değilse tasarım amaçları için

varsayılan ortam koşullarına ilişkin bir ifade; (r) 1.7.3’te gerekli görülen geçerli kalite güvence programının özellikleri; (s) Yetkili Kurum tarafından gerekli görülen acil durum düzenlemeleri; (t) Yetkili Kurum tarafından uygun görüldüğünde başvuranın kimliği; (u) Sertifika veren resmi görevlinin imzası ve kimliği. 6.4.23.15 Yetkili Kurum, onayladıkları tasarıma göre üretilen her bir ambalajın seri numarası hakkında

bilgilendirilmelidir. Yetkili Kurum bu seri numaralarının kayıtlarını temin etmelidir. 6.4.23.16 Çok taraflı onay, tasarım veya sevkıyatın menşei ülkesinin Yetkili Kurumu tarafından

yayınlanan orijinal sertifikanın onaylanması ile gerçekleştirilebilir. Bu tür onaylama, sevkıyatın yapıldığı veya taşındığı ülkenin Yetkili Kurumu tarafından orijinal sertifikanın tasdik edilmesi veya ayrı bir tasdik, ek, ilave vb yayınlanması ile yapılabilir.

347

348

BÖLÜM 6.5

ORTA BOY HACİMLİ KONTEYNIRLARIN (IBC’ ler), YAPIMINA VE TEST EDİLMESİ İÇİN HÜKÜMLER

6.5.1 Bütün IBC tiplerine uygulanabilen genel hükümler 6.5.1.1 Kapsam 6.5.1.1.1 Bu bölümdeki hükümler Bölüm 3.2’de yer alan Tablo A’daki Sütun (8)’de gösterilen

ambalajlama talimatlarına göre özellikle tehlikeli malların taşınması için yetkilendirilen orta boy hacimli konteynırlarına (IBCler) uygulanmaktadır. Sırasıyla Bölüm 6.7 veya 6.8’indeki hükümleri karşılamakta olan portatif tank ve tank-konteynırları IBC olarak kabul edilmemektedir. Bu bölümdeki hükümlere uyan IBC’ler ADR amaçlarına uygun konteynırlar olarak göz önüne alınmayacaklardır. IBC harfleri bu metnin izleyen bölümlerinde orta boy hacimli konteynırlarını temsil etmek üzere kullanılacaktır.

6.5.1.1.2 Bir istisna olarak, burada sözü edilen hükümlere tam olarak uymayan ancak kabul edilebilir

alternatifleri olan IBC’ler ve onların servis donanımları Yetkili Kurum tarafından onay sırasında dikkate alınabilirler. Buna ek olarak, bilim ve teknolojideki gelişmeleri dikkate almak amacıyla, taşınan maddelerin ve eşdeğerlerinin özellikleriyle uyum bakımından en az kullanımdakine eşdeğer güvenlik düzeyini sunan veya darbe, yükleme ve yangına karşı daha üstün olan alternatif düzenlemeler Yetkili Kurum tarafından dikkate alınabilir.

6.5.1.1.3 IBC’lerin yapımı, donanımı, test edilmesi, işaretlenmesi ve işletilmesi, IBC’lerin onaylandığı

ülkenin Yetkili Kurumunun onayına tabi olacaktır. 6.5.1.1.4 IBC’lerin üreticileri ve bunların dağıtımcıları, izlenecek prosedürler ile taşıma amacıyla

sundukları ve bu Bölümün uygulanabilecek performans testlerini geçme yeteneğine sahip olan kapakların (gerekli contalar dahil) ve gerekli diğer tüm bileşenlerin tiplerinin ve boyutlarının tanımına ilişkin bilgi sağlayacaklardır.

6.5.1.2 (rezerve edilmiştir) 6.5.1.3 (rezerve edilmiştir) 6.5.1.4 IBC’ler için gösterim kodlama sistemi 6.5.1.4.1 Kod, (a)’da belirtilen iki rakamdan oluşacak, bunu (b)’de belirtilen harf(ler) izleyecek ve

arkasından da, bireysel bir bölümde belirtildiğinde, IBC kategorisini gösteren bir rakam gelecektir.

(a)

Doldurulmuş veya boşaltılmış katılar için Tip yoğunluk olarak 10 kPa (0,1 bar)’ın

yukarısındaki basınç altında

Sıvılar için

Katı Esnek

11 13

21 -

31 -

349

(b) Malzemeler

A. Çelik (bütün tipleri ve yüzeyleri işlenmiş olanlar) B. Alüminyum C. Doğal tahta D. Kontrplak F. Yeniden yapılandırılmış tahta G. Fiber levha H. Plastik malzeme L. Tekstil M. Kağıt, çok cidarlı N. Metal (çelik veya alüminyum dışında)

6.5.1.4.2 Kompozit IBC’ler için kodun ikinci pozisyonundaki sırada iki büyük Latin harfi kullanılacaktır.

Bunlardan birincisi IBC’nin iç haznesinin malzemesini ve ikincisi de IBC’nin dış ambalajını gösterecektir.

6.5.1.4.3 IBC’lerin tip ve kodları aşağıda gösterilmektedir:

Malzeme Kategori Kod Alt-bölüm

Metal A. Çelik katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış

katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış sıvılar için

11A 21A 31A

B. Alüminyum katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış sıvılar için

11B 21B 31B

N. Çelik veya alüminyum dışında

katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış sıvılar için

11N 21N 31N

6.5.3.1

Esnek H. Plastikler dokumalı plastik, kaplamasız veya astarsız

dokumalı plastik, kaplamalı dokumalı plastik, astarlı dokumalı plastik, kaplamalı ve astarlı plastik film

13H1 13H2 13H3 13H4 13H5

L. Tekstil kaplamasız veya astarsız kaplamalı astarlı kaplamalı ve astarlı

13L1 13L2 13L3 13L4

M. Kağıt çok cidarlı çok cidarlı, su geçirmez

13M1 13M2

6.5.3.2

H. Sert plastik katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış, yapısal donanımla sabitlenmiş katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış, serbest duran katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış, yapısal donanımla sabitlenmiş katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış, serbest duran sıvılar için, yapısal donanımla bağlanmış sıvılar için, serbest duran

11H1 11H12 21H1 21H2 31H1 31H2

6.5.3.3

350

Malzeme Kategori Kod Alt-

bölüm HZ. Plastik iç hazneli bileşimler *

katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış, katı plastik hazneli katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış, esnek plastik hazneli katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış katı plastik hazneli katılar için, basınçla doldurulmuş veya boşaltılmış esnek plastik hazneli sıvılar için, katı plastik hazneli sıvılar için, esnek plastik hazneli

11HZ1 11HZ2 21HZ1 21HZ2 31HZ1 31HZ2

6.5.3.4

G. Fiber levha yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış katılar için 11G 6.5.3.5 Tahta C. Doğal tahta katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış,

iç astarlı 11C

D. Kontrplak katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış iç astarlı

11D

F. Yeniden yapılanmış tahta

katılar için, yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış iç astarlı

11F

6.5.3.6

∗ Kod, Z harfinin yerine dış muhafaza olarak kullanılacak malzemenin tabiatını gösteren 6.5.1.4.1 (b) ile uyumlu bir büyük harf konarak tamamlanacaktır.

6.5.1.4.4 IBC kodunun arkasından “W” harfi gelebilir. “W” harfi, kod tarafından belirtilen tiple aynı

olmasına rağmen IBC’nin 6.5.3’tekilerden farklı bir özellikte üretildiğini göstermektedir ve 6.5.1.1.2’deki hükümlere göre eşdeğer kabul edilmektedir.

6.5.1.5 Yapım hükümleri 6.5.1.5.1 IBC’ler dış ortama bağlı bozulmalara karşı dayanıklı olacak veya bunlara karşı tam olarak

korunacaklardır. 6.5.1.5.2 IBC’ler normal taşıma koşullarında titreşim etkileri veya sıcaklık, nem veya basınç değişiklikleri

karşısında, içerdikleri malzemelerin hiçbirinin dışarıya çıkmasına izin vermeyecek şekilde inşa edilecek ve kapatılacaklardır.

6.5.1.5.3 IBC’ler ve kapakları, aşağıdakilere sonuçlara yol açmayacak şekilde, içinde taşınan mallarla

uyumlu bir malzemeden yapılmış olacak veya içerden korunacaklardır:

(a) Kullanımlarını tehlikeli hale getirecek şekilde malzemeden etkilenme; (b) Taşınan malların reaksiyona girmesine veya birleşmesine neden olması, veya IBC’lerle

zararlı veya tehlikeli bileşikler oluşturması. 6.5.1.5.4 Conta kullanılıyorsa, bunlar IBC’lerde taşınan malzemelerden etkilenmeye maruz kalmayacak

malzemelerden yapılacaktır. 6.5.1.5.5 Tüm servis donanımları, elleçleme ve taşıma sırasında oluşabilecek hasarlar sonucu

malzemelerin kurtulması riski en aza inecek şekilde, yerleştirilecek ve korunacaktır. 6.5.1.5.6 IBC’ler, bağlantıları ve servis ve yapısal donanımları, içerdikleri malzemede kayba yol açmadan,

bunların iç basıncı ile normal elleçleme ve taşıma baskılarına karşı koyacak şekilde tasarlanacaklardır. İstifleme amaçlı IBC’ler, istiflemeye uygun şekilde tasarlanacaklardır.

351

IBC’lerin kaldırma ve güvenlik özellikleri, bariz bir bükülme veya aksaklık olmadan, normal elleçleme ve taşıma baskılarına karşı koyacak güçte ve IBC’lerin herhangi bir bölümünde istenmeyen bir baskıya yol açmayacak şekilde yerleştirilecektir.

6.5.1.5.7 IBC’nin bir çerçeve içerisindeki bir gövdeden oluşması durumunda, aşağıdaki hususlar göz

önüne alınarak inşa edilecektir:

(a) Gövde çerçeveye, gövde malzemesine zarar verecek şekilde sürtünmeyecek ve onu aşındırmayacaktır;

(b) Gövde her zaman çerçevenin içinde muhafaza edilecektir;

(c) Donanım bileşenleri, gövde ile çerçeve arasındaki bağlantılar göreceli genleşme veya

harekete izin veriyorsa bunlardan zarar görmeyecek şekilde sabitlenecektir. 6.5.1.5.8 Bir alt boşaltma valfının bulunduğu yerlerde, kapalı durumdayken güvencede olacak ve tüm

boşaltma sistemi hasardan uygun bir biçimde korunmuş olacaktır. Seviye kapaklarına sahip valflar, kazara açılma riskine karşı korunabilecek ve açık veya kapalı pozisyonda hazır halde ve görünür yerde olacaktır. Sıvı malzeme içeren IBC’lerde boşaltma ağzının sızdırmazlığını sağlayacak ikinci bir vasıta bulunacaktır, örneğin boş bir flanş veya buna eşdeğer bir cihaz.

6.5.1.5.9 Her IBC bunlara ilişkin performans testlerini geçebilecek nitelikte olacaktır. 6.5.1.6 Test, belgelendirme ve denetim 6.5.1.6.1 Kalite güvence: IBC’ler, her birinin bu Bölümün hükümlerini karşılaması konusunda, Yetkili

Kurumu tatmin eden bir kalite güvence programı altında üretilecek ve test edileceklerdir. 6.5.1.6.2 Test hükümleri: IBC’ler tasarım tipi testlerine ve uygulanabileceği durumlarda, 6.5.4.1.14

maddesine göre başlangıç ve periyodik testlerine tabi tutulacaklardır. 6.5.1.6.3 Belgelendirme: Her IBC tasarım tipi ile ilgili olarak, donanımı da dahil olmak üzere, tasarım

tipinin test hükümlerini karşıladığını kanıtlayan bir sertifika ve işaret (6.5.2’deki gibi) verilecektir.

6.5.1.6.4 Denetim: her metal, katı plastik ve karışımdan oluşan IBC, Yetkili Kurumu tatmin edecek

şekilde, aşağıda belirtildiği gibi, denetlenecektir

(a) Hizmete konulmadan önce ve ondan sonra da beş yılı aşmayacak aralıklarla, aşağıdaki hususlarda:

(i) işaretleme dahil olmak üzere tasarım tipine uygunluk;

(ii) iç ve dış koşullar;

(iii) hizmet donanımının uygun işleyişi.

Isı yalıtımı varsa, bunun IBC’nin gövdesinin uygun bir şekilde incelenmesine izin verecek şekilde kaldırılması gerekecektir. (b) iki buçuk yılı aşmayacak periyotlarla, aşağıdaki hususlarda:

(i) dış koşullar;

(ii) hizmet donanımının uygun işleyişi.

352

Isı yalıtımı varsa, bunun IBC’nin gövdesinin uygun bir şekilde incelenmesine izin verecek şekilde kaldırılması gerekecektir. Her denetime ilişkin tutulacak bir rapor IBC’nin sahibi tarafından, en azından bir sonraki denetime kadar muhafaza edilecektir. Rapor denetimin sonuçlarını içerecek ve denetimi yapan tarafı tanımlayacaktır (6.5.2.2.1’deki işaretleme hükümlerine de bakınız).

6.5.1.6.5 Bir IBC çarpışma (örneğin bir kaza) veya başka bir nedenle hasar görmüşse, tasarım tipine uygun bir biçimde tamir edilecek veya bir şekilde bakımı yapılacaktır (1.2.1’deki “IBC’lerin rutin bakımları” tanımına bakınız). Hasar görmüş olan sert plastikten yapılmış IBC’lerin gövdeleri ile karışım malzemelerden yapılmış IBC’lerin iç hazneleri değiştirilecektir.

6.5.1.6.6 Tamir edilmiş IBC’ler 6.5.1.6.6.1 ADR’deki diğer test ve denetim hükümlerine ek olarak, IBC’ler 6.5.4.1.14.3’te ve 6.5.1.6.4

(a)’da konulan test ve denetim hükümlerine tabi tutulacak ve her tamir edildiklerinde, gerekli raporlar hazırlanacaktır.

6.5.1.6.6.2 Tamirden sonra testleri ve denetimleri yapan Taraf, üreticinin BM tasarım tipi işaretlemesine

yakın bir yere, aşağıdaki hususları göstermek üzere, kendi işaretini kalıcı olarak koyacaktır:

(a) testlerin ve denetimlerin yapıldığı ülke;

(b) testlerin ve denetimleri yapan tarafın adı ve yetkili sembolü ve

(c) testlerin ve denetimlerin tarihi (ay, yıl). 6.5.1.6.6.3 Yukarıdaki 6.5.1.6.6.1 maddesine uygun olarak yapılan test ve denetimler, iki buçuk yıllık ve

beş yıllık periyodik testler ve denetimlerde göz önüne alınabilir. 6.5.1.6.7 Yetkili Kurum, bu Bölümdekilere uygun testler vasıtasıyla, IBC’lerin tasarım tipi testlerinin

gereksinimlerini karşılayıp karşılamadıklarının kanıtlanmasını isteyebilir. 6.5.2 İşaretleme 6.5.2.1 Asıl işaretleme 6.5.2.1.1 Üretilen ve ADR’ye uygun olarak kullanımı amaçlanan her IBC kalıcı, okunaklı ve kolayca

görülen bir yere yerleştirilmiş olan bir işaretlemeye sahip olmalıdır. Harfler, rakamlar ve semboller en az 12 mm yüksekliğinde olmalı ve aşağıdakileri göstermelidir:

(a) Birleşmiş Milletler ambalajlama sembolü:

Damgalanarak veya kabartma ile işaretlenen metal IBC’ler için, sembol yerine büyük harflerle “UN” yazılabilir.

(b) 6.5.1.4’e göre IBC’nin tipini gösteren kod; (c) Tasarım tipinin onaylanmış olduğu ambalajlama grup(lar)ını gösteren bir büyük harf;

(i) Ambalajlama grupları I, II ve III için X (sadece katılar için olan IBC’ler);

353

(ii) Ambalajlama grupları II ve III için Y;

(iii) Sadece ambalajlama grubu III için Z;

(d) Üretimin ayı ve yılı (son iki hane); (e) İşaretin yerleşimi konusunda yetki veren Devlet; uluslararası trafikte ayırt edici işareti ile

gösterilerek1;13

(f) Üreticinin isim veya sembolü ve, Yetkili Kurum tarafından belirlendiği şekilde, IBC ile ilgili diğer tanımlamalar;

(g) Kg olarak istifleme test yükü. İstiflemeye uygun olarak tasarlanmış olmayan IBC’ler için,

“0” rakamı konulacaktır;

(h) Kg olarak izin verilen maksimum brüt kütle.

Yukarıdaki gerekli ana işaretleme işlemi aşağıdaki alt-paragrafların belirttiği sırayla uygulanacaktır. 6.5.2.2’de belirtilen işaretleme ile Yetkili Kurum tarafından gerekli görülen diğer ek işaretleme işlemleri işaret bölümlerinin doğru tanımlanmasını mümkün kılacaktır. Yukarıdaki (a) ve (h) maddeleri ile 6.5.2.2 maddesine uygun her işaretleme unsuru, kolaylıkla tanımlanabilmeleri için, bir yatık çizgi veya boşluk gibi bir işaret kullanılarak açık bir biçimde birbirinden ayrılacaktır. Çeşitli IBC tipleri için, yukarıdaki (a) ve (h)’ye uygun işaretleme örnekleri:

11A/Y/02 89 NL/Mulder 007 5500/1500

Katılar için örneğin yoğunlukla boşaltılmış ve çelikten mamul bir metal IBC için/ambalajlama grupları II ve III/Şubat 1989’da üretilmiş/Hollanda tarafından yetkilendirilmiş/Mulder tarafından üretilmiş ve Yetkili Kurum tarafından 007 seri numarası verilmiş bir tasarımda/kg olarak istifleme test yükü/kg olarak izin verilen maksimum brüt kütle

13H3/Z/03 89 F/Meunier 1713 0/1500

Katılar için, örnek olarak yoğunlukla boşaltılmış ve dokumalı plastikten mamul esnek bir IBC için ve astarlı istifleme için tasarlanmamış

31H1/Y/04 89 GB/9099 10800/1200

Sert plastikten mamul bir IBC için sıvılar için yapısal donanımlı istif yüküne dayanıklı

31HA1/Y/05 91 D/Muller 1683 10800/1200

Bileşim malzemeden yapılmış bir IBC için sıvılar için sert plastikten yapılmış iç hazneli ve çelik bir dış kasalı

11C/X/01 93 S/Aurigny 9876 3000/910

Ahşap bir IBC için katılar için bir iç astarlı ambalaj grubu I katıları için yetkilendirilmiş

1Karayolu Trafiği hakkında Viyana Konvansiyonu (1968) kapsamında konulan uluslar arası trafikteki motorlu taşıtlar için ayırt edici işaretler.

354

6.5.2.2 Ek işaretleme 6.5.2.2.1 Her IBC, 6.5.2.1’de belirtilen işaretlemeleri ve bunlara ek olarak, denetim için kolaylıkla

ulaşılabilecek bir yere yerleştirilmiş aşınmaya dayanıklı bir plaka üzerinde gösterilebilecek olan aşağıdaki bilgileri taşıyacaktır:

IBC Kategorisi Ek işaretleme

Metal Sert plastik

Bileşim Fiber levha

Ahşap

Kapasite, litre a olarak, 200C’de X X X Dara kütlesi, kg a olarak X X X X X Test (ölçüm) basıncı, kPa veya bar a olarak, uygulanabiliyorsa

X X

Maksimum doldurma / boşaltma basıncı, kPa veya bar a olarak, uygulanabiliyorsa

X X X

Gövde malzemesi ve minimum kalınlığı, mm olarak

X

Son sızdırmazlık testinin tarihi, ay ve yıl olarak, uygulanabiliyorsa

X X X

Son denetimin tarihi, ay ve yıl olarak X X X Üreticinin seri numarası X a Kullanılan birim gösterilecektir.

6.5.2.2.2 Esnek IBC’ler, 6.5.2.1’de belirtilen işaretlemelere ek olarak, önerilen kaldırma yöntemlerini

gösteren bir piktogram taşıyacaklardır. 6.5.2.2.3 Bileşim malzemeden yapılmış IBC’lerin iç hazneleri en az aşağıdaki bilgileri içerecek şekilde

işaretlenecektir:

(a) Üreticinin isim veya sembolü ve Yetkili Kurum tarafından belirlenen 6.5.2.1.1 (f)’de görüldüğü şekilde, IBC ile ilgili diğer tanımlamalar;

(b) 6.5.2.1.1 (d)’de olduğu gibi üretim tarihi;

(c) 6.5.2.1.1 (e)’de olduğu gibi, işaret tahsisi yetkisini veren Devletin ayırt edici işareti.

6.5.2.2.4 Kompozit IBC’lerin, boş iken dış kasalarının taşınması sırasında sökülecekleri şekilde

tasarlanmış olduğu durumlarda (IBC’nin tekrar kullanım için onu sevk eden kuruluşa iade edilmesi gibi), söküm sırasında ayrılan parçaların her biri, üretim ay ve yılı ile üreticinin adı ve sembolü ve Yetkili Kurum tarafından istendiği şekilde IBC’nin diğer işaretlemesini taşımalıdır.

6.5.2.3 Tasarım tipine uygunluk

İşaretleme IBC’lerin başarıyla test edilmiş bir tasarım tipine tekabül ettiğini ve belgede sözü edilen hükümleri karşıladığını göstermektedir.

355

6.5.3 IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.1 Metal IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.1.1 Bu hükümler, katıların ve sıvıların taşınması amaçlı metal IBC’lere uygulanmaktadır. Metal

IBC’lerin üç kategorisi bulunmaktadır:

(a) katılar için yoğunlukla doldurulan veya boşaltılanlar (11A, 11B, 11N);

(b) sıvılar için, 10 kPa (0,1 bar)’dan büyük bir ayar basıncında, yoğunlukla doldurulan veya boşaltılanlar (21A, 21B, 21N); ve

(c) sıvılar için olanlar (31A, 31B, 31N).

6.5.3.1.2 Gövdeler kaynak işleminin yapılabilirliğinin tamamen gösterildiği uygun bir yumuşak

malzemeden yapılmış olacaktır. Kaynaklar ustalıkla yapılacak ve tam bir güvenlik sağlayacaktır. Malzemenin düşük-sıcaklık performansı göz önüne alınacaktır.

6.5.3.1.3 Farklı metallerin yan yana oluşundan kaynaklanan galvanik hareketin yol açacağı hasarın

önlenmesine dikkat edilecektir. 6.5.3.1.4 Yanabilen sıvıların taşınması amaçlı olarak kullanılan alüminyum IBC’lerde, alüminyum ile

sürtünme veya çarpma şeklinde temas sonucu tehlikeli bir reaksiyona neden olabilecek paslanma ihtimali bulunan korunmamış çelikten yapılmış kapak, örtü, vs hareketli parça bulunmayacaktır.

6.5.3.1.5 Metal IBC’ler aşağıdaki hükümleri karşılayan metallerden yapılmış olacaktır:

(a) Çeliğin kırıktaki uzaması, % olarak, % 20 mutlak minimumla Rm

10000’den küçük

olmayacaktır (Rm=kullanılan çeliğin garanti edilmiş minimum gerilme kuvveti, N/mm2 olarak).

(b) Alüminyum ve alaşımlarının kırıktaki uzaması, % olarak, % 8 mutlak minimumla

Rm6

10000’den küçük olmayacaktır.

Kırıktaki uzamayı saptamakta kullanılan örnekler, yuvarlanma yönünde çapraz olarak alınacak ve aşağıdaki değerleri sağlayacaktır: L0 = 5d veya

L0 = 5.65 A

Burada: L0 = örneğin testten önceki ölçüm boyu d = çap A = test örneğinin kesit alanı

356

6.5.3.1.6 Minimum cidar kalınlığı:

(a) Rm x A0 = 10 000 çarpımına sahip olan bir referans çeliği için, cidar kalınlığı aşağıdakilerden az olmayacaktır:

Cidar kalınlığı (T), mm olarak 11A, 11B, 11N tipleri 21A, 21B, 21N, 31A, 31B, 31N tipleri Kapasite (C)

litre olarak Korunmamış Korunmuş Korunmamış Korunmuş C ≤ 1000 1000 < C ≤ 2000 2000 < C ≤ 3000

2.0 T = C/2000 + 1.5 T = C/2000 + 1.5

1.5 T = C/2000 + 1.0 T = C/2000 + 1.0

2.5 T = C/2000 + 2.0 T = C/2000 + 1.0

2.0 T = C/2000 + 1.5 T = C/2000 + 1.5

Burada: A0 = gerilme baskısı altında kırıkta kullanılacak referans

çeliğin minimum uzaması (yüzde olarak) (bakınız 6.5.3.1.5);

(b) (a)’da sözü edilen referans çeliğinin dışındaki metaller için, minimum cidar kalınlığı

aşağıdaki eşdeğerlik formülüyle verilmektedir:

e1 = 3

11

04.21

ARm

e

×

×

Burada: e1 = kullanılan metalin gerekli eşdeğer cidar kalınlığı

(mm olarak); e0 = referans çelik için gerekli eşdeğer cidar kalınlığı

(mm olarak);

Rm1 = kullanılan metalin garanti edilmiş minimum gerilme kuvveti (N/mm2 olarak) (bakınız (c));

A1 = gerilme baskısı altında kırıkta kullanılan metalin

minimum uzaması (yüzde olarak) (bakınız 6.5.3.1.5). Bununla birlikte, cidar kalınlığı hiçbir şekilde 1.5 mm’den az olmayacaktır.

(c) (b)’de tarif edilen hesaplama amacıyla, kullanılan metalin garanti edilmiş minimum gerilme kuvveti (Rm1) ulusal veya uluslararası malzeme standartlarına göre kabul edilmiş minimum değer olacaktır. Bununla birlikte, östenit çelikler için, malzeme standartlarına göre belirlenmiş olan Rm değeri, malzeme denetim belgesinde daha büyük bir değer beyan edildiğinde % 15 arttırılabilir. Söz konusu malzeme için hiçbir malzeme standardı yoksa Rm’nin değeri malzeme denetim belgesinde beyan edilen minimum değer olacaktır.

6.5.3.1.7 Basınç-giderme hükümleri: Sıvılar için olan IBC’ler, gövdede hiçbir hasarın olmamasını

sağlamak için, herhangi bir yangın durumunda uygun miktarda buharın dışarı çıkmasını sağlayacak nitelikte olacaktır. Bu, klasik basınç giderme cihazlarıyla veya başka yapısal vasıtalarla sağlanabilir. Boşaltmaya-başlama basıncı 65kPa (0.65 bar)’dan yüksek ve IBC’lerde 550C’de, 4.1.1.4’te tanımlandığı şekilde maksimum doldurma derecesi bazında saptanmış toplam ayar basıncından düşük (yani doldurulan maddenin buhar basıncı artı hava veya diğer atıl gazların kısmi basıncı eksi 100 kPa (1 bar)) olmayacaktır. Gerekli giderme cihazları buhar alanına takılmalıdır.

357

6.5.3.2 Esnek IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.2.1 Bu hükümler aşağıda belirtilen tiplerdeki esnek IBC’lere uygulanmaktadır:

13H1 dokumalı plastik, kaplamasız veya astarsız 13H2 dokumalı plastik, kaplamalı 13H3 dokumalı plastik, astarlı 13H4 dokumalı plastik, kaplamalı ve astarlı 13H5 plastik film 13L1 tekstil, kaplamasız veya astarsız 13L2 tekstil, kaplamalı 13L3 tekstil, astarlı 13L4 tekstil, kaplamalı ve astarlı 13M1 kâğıt, çok cidarlı 13M2 kâğıt, çok cidarlı, suya dayanıklı Esnek IBC’ler sadece katıları taşımak için tasarlanmıştır.

6.5.3.2.2 Gövdeler uygun malzemelerden yapılmış olacaktır. Malzemenin dayanıklılığı ve esnek IBC’nin

yapısı kapasitesine ve kullanım amacına uygun olacaktır. 6.5.3.2.3 13M1 ve 13M2 tipi esnek IBC’lerin yapımında kullanılan tüm malzemeler, 24 saatten az

olmamak üzere suda tamamen gömülü kaldıktan sonra, %67 nispi neme veya daha azına göre alıştırılmış olan malzemenin başlangıçta ölçülen gerilim kuvvetinin en az %85’ini koruyacaklardır.

6.5.3.2.4 Bağlantı yerleri dikiş, ısıl sızdırmazlık, yapıştırma veya eşdeğer başka bir yöntemle

oluşturulacaktır. Dikilmiş bütün bağlantı uçları güvenli hale getirilecektir. 6.5.3.2.5 Esnek IBC’ler, ultraviyole ışınlarının veya iklim koşullarının veya içinde taşıdığı maddenin yol

açtığı eskimeye ve bozunmaya yeterli ölçüde dirençli olacak; amaçlanan kullanıma uygun bir şekilde hizmet edecektir.

6.5.3.2.6 Ultraviyole ışınlarına karşı koruma sağlamanın gerekli olduğu esnek plastik IBC’ler için, bu

amaca karbon siyahı veya uygun diğer pigmentlerin veya geciktiricilerin ilavesiyle ulaşılabilir. Bu katkı maddeleri içeriklerle uyumlu olacak ve gövdenin ömür çevrimi boyunca etkin kalacaktır. Test edilmiş tasarım tipinin üretiminde kullanılanların dışındaki karbon siyahı, pigmentler veya geciktiricilerin kullanılması durumunda; karbon siyahı, pigmentler veya geciktiricilerdeki değişiklik yapımda kullanılan malzemenin fiziksel özelliklerini ters yönde etkilemiyorsa, tekrar test etme işleminden vazgeçilebilir.

6.5.3.2.7 Malzemenin fiziksel veya kimyasal özelliklerini ters yönde etkilememek koşuluyla, eskimeye

karşı direnci geliştirmek veya başka amaçlarla, gövde malzemesinin içine katkı maddeleri eklenebilir.

6.5.3.2.8 IBC gövdelerinin üretiminde, kullanılmış haznelerin geri kazanımıyla elde edilen hiçbir

malzeme kullanılmayacaktır. Bununla birlikte, aynı üretim sürecinden geçen üretim artıkları veya hurdalar kullanılabilir. Daha önceki kullanımları sırasında hasar görmemiş olmaları koşuluyla, bağlantı parçaları veya palet tabanları gibi bileşenler de kullanılabilir.

6.5.3.2.9 Doldurulduklarında, yüksekliğin ene oranı 2:1’den fazla olmayacaktır. 6.5.3.2.10 Astar uygun bir malzemeden yapılmış olacaktır. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve astarın

yapısı, IBC’nin kapasitesine ve kullanım amacına uygun olacaktır. Bağlantılar ve kapaklar

358

sızdırmaz olacak ve normal elleçleme ve taşıma koşulları altında meydana gelebilecek basınçlara ve çarpmalara karşı dayanabilme yeteneğine sahip olacaktır.

6.5.3.3 Sert plastikten yapılmış IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.3.1 Bu hükümler katıların veya sıvıların taşınması amacına yönelik sert plastikten mamul IBC’lere

uygulanacaktır. Sert plastikten yapılmış IBC’ler aşağıdaki tiplerde olabilir:

11H1 IBC’ler istiflendiğinde toplam yüke dayanacak şekilde tasarlanmış olan yapısal donanımla monte edilmiş, yoğunlukla doldurulan veya boşaltılan katılar için 11H2 serbest duran, yoğunlukla doldurulan veya boşaltılan katılar için 21H1 IBC’ler istiflendiğinde toplam yüke dayanacak şekilde tasarlanmış olan yapısal donanımla monte edilmiş, basınç altında doldurulan veya boşaltılan katılar için 21H2 serbest duran, basınç altında doldurulan veya boşaltılan katılar için 31H1 IBC’ler istiflendiğinde toplam yüke dayanacak şekilde tasarlanmış olan yapısal donanımla monte edilmiş, sıvılar için 31H2 serbest duran, sıvılar için

6.5.3.3.2 Gövde, özellikleri bilinen uygun plastik malzemelerden yapılacak ve kapasitesi ile kullanım

amacı ile ilgili yeterli dayanıklılıkta olacaktır. Malzeme, içinde taşıdığı maddelerin veya, söz konusu olduğu yerlerde, ultraviyole ışınlarının yol açtığı eskimeye ve bozunmaya yeterince dirençli olacaktır. Düşük sıcaklık performansı uygun yerlerde göz önüne alınacaktır. İçerilen maddeyle ilgili herhangi bir sızıntı normal taşıma koşulları altında herhangi bir tehlike oluşturmamalıdır.

6.5.3.3.3 Ultraviyole ışınlarına karşı koruma sağlamanın gerekli olduğu yerlerde, bu amaca siyah karbon

veya uygun diğer pigmentlerin veya geciktiricilerin ilavesiyle ulaşılabilir. Bu katkı maddeleri içeriklerle uyumlu olacak ve gövdenin ömür çevrimi boyunca etkin kalacaktır. Test edilmiş tasarım tipinin üretiminde kullanılanların dışındaki karbon siyahı, pigmentler veya geciktiricilerin kullanılması durumunda; karbon siyahı, pigmentler veya geciktiricilerdeki değişiklik yapımda kullanılan malzemenin fiziksel özelliklerini ters yönde etkilemiyorsa, tekrar test etme işlemi ertelenebilir.


karşı direnci geliştirmek veya başka amaçlarla, gövde malzemesinin içine katkı maddeleri eklenebilir.

6.5.3.3.5 Aynı üretim sürecinden geçen üretim artıkları veya taşlama kalıntıları dışındaki hiçbir

kullanılmış malzeme, sert plastikten mamul IBC’lerin üretiminde kullanılamaz. 6.5.3.4 Plastik iç hazneli bileşim IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.4.1 Bu hükümler katıların veya sıvıların taşınması amacına yönelik bileşim malzemeden mamul

IBC’lere uygulanacaktır:

11HZ1 Sert plastik iç hazneli bileşim IBC’ler, yoğunlukla doldurulan veya boşaltılan katılar için

11HZ2 Esnek plastik iç hazneli bileşim IBC’ler, yoğunlukla doldurulan veya boşaltılan katılar için

21HZ1 Sert plastik iç hazneli bileşim IBC’ler, basınç altında doldurulan veya boşaltılan katılar için

21HZ2 Esnek plastik iç hazneli bileşim IBC’ler, basınç altında doldurulan veya boşaltılan katılar için

31HZ1 Sert plastik iç hazneli bileşim IBC’ler, sıvılar için 31HZ2 Esnek plastik iç hazneli bileşim IBC’ler, sıvılar için

359

Bu kodda, Z harfi yerine, dış kasa için kullanılan malzemenin tabiatını gösteren 6.5.1.4.1 (b)’e uygun, bir büyük harf kullanılacaktır.

6.5.3.4.2 İç hazne, dış kasası olmadan bir barındırma fonksiyonu yerine getirmeye yönelik tasarlanmamıştır. “Sert” bir iç hazne boş iken, kapakları takılı değilken ve dış kasanın yardımı olmadan genel şeklini koruyan bir kaptır. “Sert” olmayan bir iç hazne, “esnek” olarak kabul edilir.

6.5.3.4.3 Dış kasa normal olarak, iç hazneyi elleçleme ve taşıma işlemleri sırasında fiziksel hasarlardan

korumaya yönelik sert malzemeden yapılmış olacaktır ve barındırma fonksiyonu amaçlı olmayacaktır.

6.5.3.4.4 Tamamen kapalı dış kasaya sahip bileşim malzemeden yapılmış bir IBC, sızdırmazlık ve

hidrolik basınç testlerini izleyerek kolaylıkla iç haznesinin sağlamlığının değerlendirilebileceği bir tasarıma sahip olacaktır.

6.5.3.4.5 31HZ2 tipindeki IBC’ler, 1 250 litreyi aşmayan bir kapasiteyle sınırlandırılmalıdır. 6.5.3.4.6 İç hazne, özellikleri bilinen uygun plastik malzemelerden yapılacak ve kapasitesi ile kullanım

amacına uygun dayanıklılıkta olacaktır. Malzeme, içinde taşıdığı maddelerin veya söz konusu olduğu yerlerde, ultraviyole ışınlarının yol açtığı eskimeye ve bozunmaya yeterince dirençli olacaktır. Düşük sıcaklık performansı uygun yerlerde hesaba katılacaktır. İçerilen maddeyle ilgili herhangi bir sızıntı normal taşıma koşulları altında herhangi bir tehlike oluşturmamalıdır.


veya uygun diğer pigmentlerin veya geciktiricilerin ilavesiyle ulaşılabilir. Bu katkı maddeleri içeriklerle uyumlu olacak ve iç haznenin ömür çevrimi boyunca etkin kalacaktır. Test edilmiş tasarım tipinin üretiminde kullanılanların dışındaki karbon siyahı, pigmentler veya geciktiricilerin kullanılması durumunda; karbon siyahı, pigmentler veya geciktiricilerdeki değişiklik yapımda kullanılan malzemenin fiziksel özelliklerini ters yönde etkilemiyorsa, tekrar test etme işlemi ertelenebilir.


karşı direnci geliştirmek veya başka amaçlarla, iç hazne malzemesinin içine katkı maddeleri eklenebilir.

6.5.3.4.9 Aynı üretim sürecinden gelen üretim artıkları veya taşlama kalıntıları dışındaki hiçbir

kullanılmış malzeme, iç haznelerin üretiminde kullanılamaz. 6.5.3.4.10 Tip 31HZ2 IBC’lerinin iç haznesi en az üç katlı filmden oluşacaktır. 6.5.3.4.11 Malzemenin dayanıklılığı ve dış kasanın yapısı, bileşim IBC’nin kapasitesine ve kullanım

amacına uygun olacaktır. 6.5.3.4.12 Dış kasada iç hazneye zarar getirebilecek herhangi bir çıkıntı olmayacaktır. 6.5.3.4.13 Metal dış kasa uygun kalınlığa sahip bir metalden yapılmış olmalıdır. 6.5.3.4.14 Doğal ahşaptan dış kasalar, iyi sezonda kesilmiş, ticari olarak kuru ve kasanın herhangi bir

bölümünü malzeme olarak zayıflatacak hatası olmayan bir ağaçtan yapılmış olacaktır. Üst ve alt kısımları sunta, parçacıklı tahta veya diğer uygun tipteki suya-dayanıklı yeniden yapılandırılmış ahşaptan yapılabilir.

6.5.3.4.15 Kontrplak dış kasalar, iyi sezonda testereyle kesilmiş, dilimlenmiş ticari olarak kuru ve kasanın

herhangi bir bölümünü malzeme olarak zayıflatacak hatası olmayan bir malzemeden yapılmış

360

olacaktır. Tüm bitişik katmanlar suya dayanıklı bir yapıştırıcıyla birleştirilecektir. Kasanın üretiminde kontrplaklı başka malzemeler de kullanılabilir. Kasalar köşe direklerinde ve uçlarda sağlam bir biçimde çivilenecek veya güvence altına alınacak; ya da eşdeğer uygunluktaki cihazlarla monte edilecektir.

6.5.3.4.16 Yeniden yapılandırılmış ahşaptan yapılan dış kasaların duvarları, sunta, parçacıklı tahta veya

diğer uygun tipteki suya-dayanıklı yeniden yapılandırılmış ahşaptan üretilmiş olacaktır. Kasaların diğer parçaları başka malzemelerden yapılmış olabilir.

6.5.3.4.17 Fiber levhadan yapılmış dış kasalar için, kapasitelerine ve kullanım amaçlarına uygun dayanıklı

ve iyi kalitedeki sert veya iki-taraflı ve oluklu fiber levha kullanılacaktır. Dış yüzeyin suya dayanıklılığı kriteri olarak, su emişinin belirlenmesinde kullanılan Cobb yöntemiyle 30 dakikadan fazla sürdürülen bir testte saptandığı gibi, kütledeki artış 155 g/m2’den büyük olmayacaktır (bakınız ISO 535:1991). Malzeme uygun bükülme kalitelerine sahip olacaktır. Fiber levha, çatlama, yüzey kırıkları veya istenmeyen bükülmelere maruz kalmadan montaja izin verecek şekilde kesilebilmeli, kırılmadan katlanabilmeli veya delik açılabilmelidir. Oluklu fiber levhaların yivleri kenarlara sağlam bir biçimde yapıştırılacaktır.

6.5.3.4.18 Fiber levhadan mamul dış kasaların kenarlarında ahşap bir çerçeve bulunabilir veya komple

ahşap olabilir. Ahşap takozlardan oluşan takviyeler kullanılabilir. 6.5.3.4.19 Fiber levhadan mamul dış kasaların üretim bağlantı yerleri bantlanabilir, üst üste bindirilebilir

veya metal tutturucularla tutturulabilir. Üst üste bindirilen ek yerlerinde uygun katlama payı olacaktır. Kapatma yapıştırma veya bantlama ile yapılmışsa, suya dayanıklı yapıştırıcılar kullanılacaktır.

6.5.3.4.20 Dış kasanın plastik malzemeden yapılmış olduğu durumlarda, iç haznelere ilişkin hükümlerin

bileşim IBC’lerinin dış kasalarına da uygulanabileceği anlayışıyla, 6.5.3.4.6 ile 6.5.3.4.9 maddeleri arasındaki ilgili hükümler uygulanacaktır.

6.5.3.4.21 Tip 31HZ2 IBC’nin dış kasası her yandan iç hazneyi kapatacaktır. 6.5.3.4.22 IBC’nin parçasını oluşturan herhangi bir bütünleşik palet tabanı veya herhangi bir sökülebilir

palet, maksimum izin verilebilir brüt kütlesine kadar doldurulmuş IBC ile mekanik işleme uygun olacaktır.

6.5.3.4.23 Palet veya bütünleşik tabanı, IBC’nin tabanında elleçleme sırasında hasara neden olabilecek

herhangi bir çıkıntının bulunmayacağı şekilde tasarlanacaktır. 6.5.3.4.24 Dış kasa, elleçleme ve taşımada dengeyi sağlamak için herhangi bir ayrılabilir palete güvenli bir

biçimde bağlanacaktır. Ayrılabilir bir palet kullanıldığında, üst yüzeyinde IBC’ye zarar verebilecek herhangi bir sivri çıkıntı bulunmayacaktır.

6.5.3.4.25 İstifleme performansını arttırmak için, ahşap destekler gibi güçlendirme araçları kullanılabilir,

ancak bunlar iç haznesine dıştan olacaktır. 6.5.3.4.26 IBC’ler istifleme amaçlı olduklarında, taşıyıcı yüzey yükü güvenli bir biçimde dayanacak

şekilde dağıtacaktır. Bu tür IBC’ler, yükün iç hazne tarafından desteklenmeyeceği şekilde tasarlanmalıdır.

6.5.3.5 Fiber levhadan yapılmış IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.5.1 Bu hükümler yoğunlukla doldurulmuş veya boşaltılmış katıların taşınması amacıyla fiber

levhadan üretilmiş IBC’lere uygulanacaktır. Fiber levhadan yapılmış IBC’ler aşağıdaki tiplerde olabilir: 11G.

361

6.5.3.5.2 Fiber levhadan IBC’ler, üst taşıma cihazlarını kapsamayacaklardır. 6.5.3.5.3 Gövde, kapasitesi ile kullanım amacına uygun, sağlam ve iyi kaliteli, katı veya iki-taraflı oluklu

fiber levha (tek veya çok cidarlı) malzemeden yapılacaktır. Dış yüzeyin suya dayanıklılığı kriteri olarak, su emişinin belirlenmesinde kullanılan Cobb yöntemiyle 30 dakikadan fazla sürdürülen bir testte saptandığı gibi, kütledeki artış 155 g/m2’den büyük olmayacaktır (bakınız ISO 535:1991). Malzeme uygun bükülme kalitelerine sahip olacaktır. Fiber levha, çatlama, yüzey kırıkları veya istenmeyen bükülmelere maruz kalmadan montaja izin verecek şekilde kesilebilmeli, kırılmadan katlanabilmeli veya delik açılabilmelidir. Oluklu fiber levhaların yivleri kenarlara sağlam bir biçimde yapıştırılacaktır.

6.5.3.5.4 Duvarlar, tavan ve taban dâhil, ISO 3036:1975’e göre minimum 15 J’lik bir delinme

dayanıklılığına sahip olacaktır. 6.5.3.5.5 IBC’lerin üretim bağlantı yerleri, uygun bir katlamayla yapılacaktır ve bantlanacak,

yapıştırılacak, metal tutturucularla bir araya getirilecek veya en az bunlara eşdeğer bir şekilde tutturulacaktır. Kapatma yapıştırma veya bantlama ile yapılmışsa, suya dayanıklı yapıştırıcılar kullanılacaktır. Metal tutturucular bir araya getirilen tüm parçalardan geçecek ve herhangi bir iç astarı aşındırmayacak veya delmeyecek şekilde oluşturulacak veya korunacaktır.

6.5.3.5.6 Astar uygun bir malzemeden yapılmış olacaktır. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve astarın

yapısı, IBC’nin kapasitesine ve kullanım amacına uygun olacaktır. Bağlantılar ve kapaklar sızdırmaz olacak ve normal elleçleme ve taşıma koşulları altında meydana gelebilecek basınçlara ve çarpmalara karşı dayanabilme yeteneğine sahip olacaktır.

6.5.3.5.7 IBC’nin parçasını oluşturan herhangi bir bütünleşik palet tabanı veya herhangi bir sökülebilir

palet, maksimum izin verilebilir brüt kütlesine kadar doldurulmuş IBC ile mekanik elleçlemeye uygun olacaktır.


herhangi bir çıkıntının bulunmayacağı şekilde tasarlanacaktır. 6.5.3.5.9 Gövde, elleçleme ve taşımada dengeyi sağlamak için herhangi bir ayrılabilir palete güvenli bir


6.5.3.5.10 İstifleme performansını arttırmak için, kalas (kiriş) destekler gibi güçlendirme araçları

kullanılabilir, ancak bunlar astara dıştan olacaktır. 6.5.3.5.11 IBC’ler istifleme amaçlı olduklarında, taşıyıcı yüzey yükü güvenli bir biçimde dağıtacaktır

biçimde olacaktır. 6.5.3.6 Ahşap IBC’ler için özel hükümler 6.5.3.6.1 Bu hükümler katıların veya sıvıların taşınması amacına yönelik bileşim malzemeden mamul

IBC’lere uygulanacaktır:

11C İç astarlı doğal ahşap doldurulan veya 11D İç astarlı kontrplak 11F İç astarlı yeniden yapılandırılmış ahşap

6.5.3.6.2 Ahşap IBC’ler, üst taşıma cihazlarını kapsamayacaklardır. 6.5.3.6.3 Kullanılan malzemenin sağlamlığı ve gövdenin yapımındaki yöntem kapasitesine ve kullanım

amacına uygun olacaktır.

362

6.5.3.6.4 Doğal ahşap, iyi kurutulmuş, ticari olarak kuru ve IBC’nin herhangi bir bölümünü malzeme olarak zayıflatacak hatası olmayan bir malzemeden yapılmış olacaktır. IBC’nin her bölümü bir parçadan oluşacak veya buna eşdeğer olacaktır. Uygun bir yapıştırma montaj yöntemi (örneğin Lindermann bağlantısı, dil ve oyuk bağlantısı, gemi bindirme payı veya kiniş bağlantısı) veya her bağlantıda en az iki oluklu metal bağlantısı olan düz uçlu bağlantı kullanıldığında veya en az bunlara eşit etkinlikte başka yöntemler kullanıldığında parçalar, tek parça kabul edilmektedirler.

6.5.3.6.5 Kontrplak gövdeler en az 3 katmanlı olacaktır. Bunlar, iyi kurutulmuş, ticari olarak kuru ve

gövdenin herhangi bir bölümünü malzeme olarak zayıflatacak hatası olmayan bir malzemeden yapılmış olacaktır. Tüm bitişik katmanlar suya dayanıklı bir yapıştırıcıyla birleştirilecektir. Gövdenin üretiminde kontrplaklı başka malzemeler de kullanılabilir.

6.5.3.6.6 Yeniden yapılandırılmış ahşaptan yapılan gövdeler, sunta, parçacıklı tahta veya diğer uygun

tipteki suya-dayanıklı yeniden yapılandırılmış ahşaptan üretilmiş olacaktır. 6.5.3.6.7 IBC’ler köşe direklerinde veya uçlarda sağlam bir biçimde çivilenecek veya güvence altına

alınacak; ya da eşdeğer uygunluktaki cihazlarla monte edilecektir. 6.5.3.6.8 Astar uygun bir malzemeden yapılmış olacaktır. Kullanılan malzemenin dayanıklılığı ve astarın

yapısı, IBC’nin kapasitesine ve kullanım amacına uygun olacaktır. Bağlantılar ve kapaklar sızdırmaz olacak ve normal elleçleme ve taşıma koşulları altında meydana gelebilecek basınçlara ve çarpmalara karşı dayanabilme yeteneğine sahip olacaktır.

6.5.3.6.9 IBC’nin parçasını oluşturan herhangi bir bütünleşik palet tabanı veya herhangi bir sökülebilir

palet, maksimum izin verilebilir brüt kütlesine kadar doldurulmuş IBC ile mekanik işleme uygun olacaktır.


herhangi bir çıkıntının bulunmayacağı şekilde tasarlanacaktır. 6.5.3.6.11 Dış kasa, elleçleme ve taşımada dengeyi sağlamak için herhangi bir ayrılabilir palete güvenli bir


6.5.3.6.12 İstifleme performansını arttırmak için, kalas destekler gibi güçlendirme araçları kullanılabilir,

ancak bunlar iç haznesine dıştan olacaktır. 6.5.3.6.13 IBC’ler istifleme amaçlı olduklarında, taşıyıcı yüzey, yükü güvenli bir biçimde dayanacak

şekilde dağıtacaktır. 6.5.4 IBC’ler için test hükümleri 6.5.4.1 Testlerin performansı ve frekansı 6.5.4.1.1 Her IBC’nin tasarım tipi kurulu prosedürlere göre test edilecek ve, bu tür bir IBC kullanılmadan

önce, her IBC tasarım tipi için Yetkili Kurumdan onay alınacaktır. Bir IBC tasarım tipi tasarımı, boyutu, malzemesi ve kalınlığı, yapım tarzı ve doldurma ve boşaltma yolları ile tanımlanmaktadır; ancak, farklı yüzey işlemleri içerebilir. Bu, aynı zamanda, sadece dış boyutları bakımından değişiklik gösteren IBC’leri de içermektedir.

6.5.4.1.2 Taşıma için hazırlanan IBC’ler üzerinde testler yapılacaktır. IBC’ler ilgili bölümlerde

gösterildiği şekilde doldurulacaktır. IBC’lerde taşınacak olan maddeler, bunun testlerin sonuçlarını geçersiz kılacağı yerler hariç, diğer maddelerle değiştirilebilir. Katılar için, başka bir madde kullanıldığında, o madde taşınacak madde ile aynı fiziksel karakteristikleri (kütle, tanecik boyutu, vs.) göstermelidir. Toplam gerekli ambalaj kütlesine ulaşmak için, kurşun atım torbaları

363

gibi katkı maddelerinin kullanımına, sonuçların etkilenmeyeceği bir şekilde yerleştirildikleri sürece izin verilebilir.

6.5.4.1.3 Sıvılar için düşürme testlerinde, başka bir madde kullanılıyorsa, özgül ağırlığı ve akışkanlığı

taşınacak madde ile benzer olacaktır. Aşağıdaki koşullar altında su da düşürme testlerinde kullanılabilir:

(a) taşınacak maddelerin 1.2’yi aşmayan bir özgül ağırlığa sahip olduğu yerlerde, düşürme

yükseklikleri 6.5.4.9.4’teki tabloda gösterildiği şekilde olacaktır; (b) taşınacak maddelerin 1.2’yi aşan bir özgül ağırlığa sahip olduğu yerlerde, düşürme

yükseklikleri taşınacak maddenin (d) özgül ağırlığı bazında ve ilk ondalığa yuvarlanarak aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

Ambalajlama Grubu I Ambalajlama Grubu II Ambalajlama Grubu III

d × 1.5 m d × 1.0 m d × 0.67 m 6.5.4.2 Tasarım tipi testleri 6.5.4.2.1 Her tasarım tipi, boyutu, duvar kalınlığı ve üretim tarzına ait bir IBC, 6.5.4.3.5’te gösterilen

listelenen sıraya göre ve 6.5.4.5’ten 6.5.4.12’ye kadarki maddelerde belirtildiği şekilde testler için verilecektir. Bu tasarım tipi testleri Yetkili Kurumun talep ettiği şekilde yapılacaktır.

6.5.4.2.2 Yetkili Kurum, test edilen tipe göre bazı küçük farklılıkları (örneğin dış boyutlardaki bazı küçük

farklılıklar) olan IBC’lerin seçimli olarak test edilmelerine izin verebilir. 6.5.4.2.3 Eğer testlerde ayrılabilir paletler kullanılıyorsa, 6.5.4.13’e göre hazırlanan test raporu kullanılan

paletlerin teknik tanımlarını içerecektir. 6.5.4.3 IBC’lerin testlere hazırlanması 6.5.4.3.1 Kağıt ve fiber levhadan yapılma IBC’ler ile fiber levhadan dış kasalı karışım IBC’ler, kontrollü

bir sıcaklığa ve bağıl neme (b.n.) sahip bir atmosferde en az 24 saat süreyle alıştırılacaktır. Bu konuda birinin seçilebileceği üç seçenek bulunmaktadır. Tercih edilen atmosfer 23 ± 2 0C ve % 50 ± % 2 b.n.’dir. Diğer iki seçenek 20 ± 2 0C ve % 65 ± % 2 b.n. veya 27 ± 2 0C ve % 65 ± % 2 b.n.’dir.

NOT: Ortalama değerler bu sınırların içerisine düşecektir. Kısa-vadeli dalgalanmalar ve ölçüm sınırlandırmaları, önemli bir test tekrarlanabilirliği bozulması olmadan, tek tek ölçümlerde bağıl nemin ± % 5’e kadar varan oranlarda değişmesine neden olabilmektedir.

6.5.4.3.2 Sert plastikten IBC’ler (31H1 ve 31H2 tipleri) ile karışım IBC’lerde (31HZ1 ve 31HZ2 tipleri)

kullanılan plastik malzemelerin sırasıyla 6.5.3.3.2’den 6.5.3.3.4’e kadar olan hükümlerle 6.5.3.4.6’dan 6.5.3.4.9’a kadar olanlara uygun olduklarına emin olmak için ek aşamalar uygulanacaktır.

6.5.4.3.3 Örnek IBC, içerilen mallarla yeterli kimyasal uyuma sahip olunduğunu kanıtlamak için, içermesi

amaçlanan maddelerle veya en azından söz konusu plastik malzeme üzerinde ciddi biçimde stres-kırığı, zayıflatma veya moleküler bozulma etkisi olduğu bilinen maddelerle dolu bir şekilde altı aylık bir ön depolamaya tabi tutulacak ve sonra da örnekler 6.5.4.3.5’teki tabloda listelenen uygulanabilir testlere verilecektir.

6.5.4.3.4 Plastik malzemenin tatminkâr ölçüde davranış gösterdiğinin başka yollarla ortaya konması

durumunda, yukarıdaki uyum testinden vazgeçilebilir. Bu tür prosedürler en az yukarıdaki uyum testine eşdeğer olacak ve Yetkili Kurum tarafından tanınacaktır.

364

6.5.4.3.5 Gerekli tasarım tipi testleri ve ardışık sırası IBC tipi Alttan

kaldırma Üstten kaldırmaa

İstifleme Sızdır-mazlık

Hidrolik basınç

Düşme Yırtılma Devrilme Doğrultmac

Metal: 11A, 11B, 11N,

1ncia

2nci

3ncü

-

-

4ncüe

-

-

-

21A,21B,21N,31A, 31B,31N

1ncia

2nci

3ncü

4ncü

5nci

6ncıe

-

-

-

Esnek - xc x - - x x x X Sert plastik: 11H1, 11H2

1ncia

2nci

3ncü

-

-

4ncü

-

-

-

21H1,21H2,31H1, 31H2

1ncia

2nci

3ncü

4ncü

5nci

6ncı

-

-

-

Karışım: 11HZ1,11HZ2

1ncia

2nci

3ncü

-

-

4ncüe

-

-

-

21HZ1, 21HZ2 31HZ1, 31HZ2

1ncia

2nci

3ncü

4ncü

5nci

6ncıe

-

-

-

Fiber Levha 1 nci - 2nci - - 3ncü - - - Ahşap 1 nci - 2nci - - 3ncü - - -

a IBC’ler bu elleçleme yöntemine göre tasarlandıklarında. b IBC’ler istifleme amacıyla tasarlandıklarında. c IBC’ler üstten veya yandan kaldırılmak üzere tasarlandıklarında. d x ile gösterilen gerekli test; bir testi geçmiş olan bir IBC, diğer testler için, herhangi bir

sırada kullanılabilir. e Düşürme testi için aynı tasarım tipinde başka bir IBC kullanılabilir.

6.5.4.4 Alttan kaldırma testi 6.5.4.4.1 Uygulanabilirlik

Bütün fiber levha ve ahşap IBC’ler ile alttan yükleme araçları monte edilmiş her türlü IBC’ler için, tasarım tipi testi olarak.

6.5.4.4.2 IBC’nin test için hazırlanması

IBC doldurulacaktır. Bir yük eklenecek ve düzgün bir biçimde dağıtılacaktır. Doldurulmuş IBC ve yük kütlesi, izin verilebilir maksimum brüt kütlenin 1.25 katı olacaktır.

6.5.4.4.3 Test yöntemi

IBC, çatalları merkeze ayarlanmış ve girişin yan tarafındaki (giriş noktaları sabit olmadıkça) boyutun dörtte üçüne yerleştirilmiş bir forklift ile iki kere kaldırılacak ve indirilecektir. Çatallar giriş yönünde dörtte üçüne kadar girmiş olacaktır. Test mümkün olan her giriş yönünde tekrarlanacaktır.

6.5.4.4.4 Testi geçme kriterleri

IBC’de, eğer varsa palet tabanı dahil olmak üzere, taşımayı güvensiz kılan hiçbir kalıcı deformasyon ve içerik kaybı olmaması.

365

6.5.4.5 Üstten kaldırma testi 6.5.4.5.1 Uygulanabilirlik

Üstten kaldırılmak üzere tasarlanmış tüm IBC tipleri ile üstten ve yandan kaldırılmak üzere tasarlanmış esnek IBC’ler için tasarım tipi testi olarak.


Metal, set plastik ve karışım IBC’ler doldurulacaktır. Bir yük eklenecek ve düzgün bir biçimde dağıtılacaktır. Doldurulmuş IBC ve yük kütlesi, izin verilebilir maksimum brüt kütlenin iki katı kadar olacaktır. Esnek IBC’ler izin verilebilir maksimum kütlenin, yük düzgün bir biçimde dağıtılarak, altı katına kadar doldurulacaktır.


Metal ve esnek IBC’ler tasarlandıkları tarzda yerden yukarıya kaldırılacak ve o pozisyonda beş dakikalık bir süreyle tutulacaklardır. Sert plastik ve karışım IBC’ler aşağıdaki şekilde kaldırılacaklardır: (a) kaldırma kuvvetlerinin dikey uygulanması maksadıyla, diyagonal olarak karşılıklı kaldırma

cihazlarının her bir çiftinden beşer dakikalık bir süreyle kaldırılmasıyla ve (b) kaldırma kuvvetlerinin merkeze doğru dikeyle 450 açıda uygulanması maksadıyla, diyagonal

olarak karşılıklı kaldırma cihazlarının her bir çiftinden beşer dakikalık bir süreyle kaldırılmasıyla.

6.5.4.5.4 Esnek IBC’ler için en az bunlara eşdeğer etkinlikteki diğer üstten kaldırma test yöntemleri ve

hazırlıkları kullanılabilir. . 6.5.4.5.5 Testi geçme kriterleri

(a) Metal, sert plastik ve karışım IBC’ler: IBC’de, eğer varsa palet tabanı dahil olmak üzere, taşımayı güvensiz kılan hiçbir kalıcı deformasyon ve içerik kaybı olmaması.

(b) Esnek IBC’ler: IBC’de veya onun kaldırma cihazlarında taşımayı veya elleçlemeyi güvensiz

kılacak hiçbir hasarın olmaması. 6.5.4.6 İstifleme Testi 6.5.4.6.1 Uygulanabilirlik

Birbirleri üzerine dizilmek amacıyla tasarlanmış tüm IBC tipleri için tasarım tipi testi olarak.


IBC izin verilebilir maksimum brüt kütlesine kadar doldurulacaktır. Eğer test için kullanılmakta olan ürünün özgül ağırlığı buna izin vermiyorsa, IBC izin verilebilir maksimum brüt kütlede test edilebilecek şekilde ilave edilerek doldurulacak ve yük düzgün bir biçimde dağıtılacaktır.

366


(a) IBC, sert yüzeyli zemine tabanı üzerinde oturtulacak ve üzerine homojen olarak dağıtılarak bindirilmiş bir test yükü uygulanacaktır (bakınız 6.5.4.6.4). IBC’ler test yüküne en az aşağıdaki sürelerle tabi tutulacaklardır:

(i) metal IBC’ler için 5 dakika; (ii) sert plastikten mamul 11H2, 21H2 ve 31H2 tipindeki IBC’ler ile istifleme yüküne

dayanabilecek plastik malzemeden dış kasası olan karışım IBC’ler (örneğin 11HH1, 11HH2, 21HH1, 21HH2, 31HH1 ve 31HH2 tipleri) için 40 0C’de 28 gün;

(iii) diğer tüm IBC tipleri için 24 saat;

(b) Yük aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılarak uygulanacaktır:

(i) test edilen IBC’nin üzerine istiflenen, izin verilebilir maksimum brüt kütleye kadar

doldurulmuş, aynı tipteki bir veya birden fazla IBC;

(ii) test edilen IBC’nin üzerine istiflenen, ya bir düz plaka ya da IBC’nin tabanına benzetilmiş bir kopyası üzerine konulmuş uygun ağırlıklar.

6.5.4.6.4 Üste bindirilecek test yükünün hesaplanması

IBC üzerine yerleştirilecek yük, taşıma sırasında IBC’nin üzerine dizilecek benzer IBC’lerin sayısının toplam izin verilebilir maksimum brüt kütlelerinin 1.8 katı kadar olacaktır.


(a) Esnek IBC’ler dışındaki tüm IBC’ler: IBC’de, eğer varsa palet tabanı dahil olmak üzere, taşımayı güvensiz kılan hiçbir kalıcı deformasyon ve içerik kaybı olmaması.

(b) Esnek IBC’ler: IBC’de taşımayı güvensiz kılacak hiçbir bozulma ve içerik kaybı olmaması.

6.5.4.7 Sızdırmazlık testi 6.5.4.7.1 Uygulanabilirlik

Basınç altında doldurulmuş veya boşaltılmış sıvılar için veya katılar için kullanılan tüm IBC tiplerinde tasarım tipi testi olarak.


Test herhangi bir ısıl yalıtım donanımı monte edilmeden önce yapılacaktır. Çıkışlı kapaklar çıkışı-olmayan benzer kapaklarla değiştirilecek veya çıkışın sızdırmazlığı sağlanacaktır.

6.5.4.7.3 Test yöntemi ve uygulanacak basınç

Test, 20 kPa (0.2 bar)’dan az olmayan bir ölçüm basıncı altında en az 10 dakikalık bir süreyle yürütülecektir. IBC’nin hava sıkılığı hava-basıncı diferansiyel testiyle veya, metal IBC’ler için derz veya bağlantı yerleri bir sabun çözeltisi ile kaplanarak, IBC’yi suya daldırma yöntemiyle saptanacaktır. Daldırma durumunda hidrostatik basınç için bir düzeltme faktörü uygulanacaktır. En az bunlara eşdeğer diğer yöntemler de bu amaçla kullanılabilir.

367


Hava sızıntısının olmaması.

6.5.4.8 İç basınç (hidrolik) testi 6.5.4.8.1 Uygulanabilirlik

Basınç altında doldurulmuş veya boşaltılmış sıvılar için veya katılar için kullanılan tüm IBC tiplerinde tasarım tipi testi olarak.


Test herhangi bir ısıl yalıtım donanımı monte edilmeden önce yapılacaktır. Basınç giderme cihazları çıkartılacak ve çıkışları kapatılacak veya çalışmaları engellenecektir.

6.5.4.8.3 Test yöntemi ve uygulanacak basınç

Test, 6.5.4.8.4’te belirtilenlerden az olmayan bir hidrolik basınç uygulanarak en az 10 dakikalık bir süreyle yürütülecektir. IBC’ler test sırasında mekanik açıdan sınırlandırılmayacaklardır.

6.5.4.8.4 Uygulanacak basınçlar 6.5.4.8.4.1 Metal IBC’ler:

(a) 21A, 21B ve 21N tiplerindeki IBC’lerde, ambalajlama grubu I katıları için, 250 kPa (2.5 bar)’lık bir ölçüm basıncı;

(b) 21A, 21B, 21N, 31A, 31B ve 31N tiplerindeki IBC’lerde, ambalajlama grupları II veya III

maddeleri için, 200 kPa (2 bar)’lık bir ölçüm basıncı;

(c) Buna ek olarak, 31A, 31B ve 31N tiplerindeki IBC’ler için 65 kPa (0.65 bar)’lık bir ölçüm basıncı. Bu test 200 kPa (2 bar) testinden önce yapılacaktır.

6.5.4.8.4.2 Sert plastik ve karışım IBC’ler:

(a) 21H1, 21H2, 21HZ1 ve 21HZ2 tiplerindeki IBC’ler için: 75 kPa (0.75 bar) (ayar); (b) 31H1, 31H2, 31HZ1 ve 31HZ2 tiplerindeki IBC’ler için: birincisi aşağıdaki yöntemlerden

biriyle tayin edilen:

(i) IBC’de 55 0C’de ölçülen toplam ayar basıncının (yani dolduran maddenin buhar basıncı ve havanın veya diğer inert gazların kısmi basıncı eksi 100 kPa) 1.5 güvenlik faktörüyle çarpımı; bu toplam ölçüm basıncı, 4.1.1.4’e uygun maksimum doldurma derecesi ve 15 0C’lik doldurma sıcaklığı bazında saptanacaktır;

(ii) taşınacak maddenin 50 0C’deki buhar basıncının 1.75 katı eksi 100 kPa (ancak

minimum 100 kPa’lık bir minimum test basıncı ile);

(iii) taşınacak maddenin 55 0C’deki buhar basıncının 1.5 katı eksi 100 kPa (ancak minimum 100 kPa’lık bir minimum test basıncı ile);

ve ikincisi de aşağıdaki yöntemle saptanan:

368

(iv) taşınacak maddenin statik basıncının iki katı, ancak suyun statik basıncının minimum iki katı ile;

iki değerden hangisi büyükse.

6.5.4.8.5 Test(ler)i geçme kriterleri:

(a) 21A, 21B, 21N, 31A, 31B ve 31N tiplerindeki IBC’ler için, 6.5.4.8.4.1 (a) ve (b)’de belirtilen test basıncına tabi tutulduklarında: hiçbir sızıntı olmaması;

(b) 31A, 31B ve 31N tiplerindeki IBC’ler için, 6.5.4.8.4.1 (c)’de belirtilen test basıncına tabi

tutulduklarında: taşımayı güvensiz hale getirecek hiçbir kalıcı deformasyon ve sızıntı olmaması;

(c) Sert plastikler ve karışım IBC’ler için: taşımayı güvensiz hale getirecek hiçbir kalıcı

deformasyon ve sızıntı olmaması. 6.5.4.9 Düşürme testi 6.5.4.9.1 Uygulanabilirlik

Bütün IBC tipleri için tasarım tipi testi olarak.


(a) Metal IBC’ler: Tasarım tipine uygun olarak IBC, sıvılar için kapasitesinin % 95’inden ve katılar için de % 98’inden az olmamak üzere, doldurulacaktır. Basınç giderme cihazları çıkartılacak ve çıkışları kapatılacak veya çalışmaları engellenecektir.

(b) Esnek IBC’ler: IBC, kapasitesinin % 95’inden az olmamak üzere ve izin verilebilir brüt

kütlesine kadar, içeriği düzgün bir biçimde dağıtılarak doldurulacaktır.

(c) Sert plastik ve karışım IBC’ler: Tasarım tipine uygum olarak IBC, sıvılar için kapasitesinin % 95’inden ve katılar için de % 98’inden az olmamak üzere, doldurulacaktır. Basınç giderme amacıyla temin edilen düzenlemeler sökülebilir ve açıklık kapatılabilir veya çalışmaz hale getirilebilir. IBC’lerin test işlemi, test örneği ve içeriğinin sıcaklığının 18 0C veya daha altına düşürülmesinden sonra yapılacaktır. Karışım IBC’lerin test örnekleri bu şekilde hazırlanırken, 6.5.4.3.1’de belirtilen koşullandırmadan vazgeçilecektir. Test sıvıları, gerektiğinde anti-friz de ilave edilerek, sıvı halde muhafaza edilecektir. Bu koşullandırma, söz konusu malzemeler düşük sıcaklıklarda yeterince yumuşaklığa ve gerilim dayanıklılığına sahiplerse, göz ardı edilebilir.

(d) Fiber levha ve ahşap IBC’ler: Tasarım tipine uygun olarak IBC, kapasitesinin % 95’inden az

olmamak üzere, doldurulacaktır. 6.5.4.9.3 Test yöntemi

IBC sert, esnek-olmayan, pürüzsüz, düz ve yatay bir zeminde, çarpışma noktası IBC’nin en zedelenebilir bölümü olarak kabul edilen tabanı olacak şekilde, tabanının üzerine düşürülecektir. 0.45 m3 veya daha düşük kapasitedeki IBC’ler aşağıdaki şekilde de düşürüleceklerdir: (a) Metal IBC’ler: İlk düşürmede test edilen taban bölümünün dışındaki en zedelenebilir

bölgesi üzerine; (b) Esnek IBC’ler: en zedelenebilir yanı üzerine;

369

(c) Sert plastik, karışım, fiber levha ve ahşap IBC’ler: bir yanı üzerine düz olarak, üst kısmı üzerine düz olarak ve bir köşesi üzerine.

Her düşürmede aynı veya farklı IBC’ler kullanılabilir.

6.5.4.9.4 Düşürme yüksekliği

Ambalajlama Grubu I Ambalajlama Grubu II Ambalajlama Grubu III 1.8 m 1.2 m 0.8 m

6.5.4.9.5 Test(ler)i geçme kriterleri:

(a) Metal IBC: hiçbir içerik kaybı olmaması; (b) Esnek IBC’ler: hiçbir içerik kaybı olmaması. Çarpışma sırasında, kapaklardan veya bağlantı

deliklerinden hafif bir boşalma, IBC yerden yukarıya kaldırıldığında başka hiçbir sızıntı olmuyorsa, testin başarısızlığı olarak kabul edilmeyecektir;

(c) Sert plastik, karışım, fiber levha ve ahşap IBC’ler: hiçbir içerik kaybı olmaması. Çarpışma

sırasında, bir kapaktan çıkacak hafif bir boşalma, IBC yerden yukarıya kaldırıldığında başka hiçbir sızıntı olmuyorsa, testin başarısızlığı olarak kabul edilmeyecektir;

6.5.4.10 Yırtılma testi 6.5.4.10.1 Uygulanabilirlik

Bütün IBC tipleri için tasarım tipi testi olarak. 6.5.4.10.2 IBC’nin test için hazırlanması

IBC, kapasitesinin % 95’inden az olmamak üzere ve izin verilebilir brüt kütlesine kadar, içeriği düzgün bir biçimde dağıtılarak doldurulacaktır.


IBC zemine yerleştirildikten sonra, alt yüzey ile içeriğin üst yüzeyinin arasında bir yere ve geniş yüzün duvarına tamamen girecek şekilde, IBC’nin ana eksenine 450’lik bir açıyla, 100 mm’lik bir bıçakla çentik atılacaktır. Sonra IBC, üzerine, izin verilebilir maksimum brüt kütlenin iki katına eşdeğer ve düzgün dağıtılmış bir ilave yük yüklenecektir. Yük en az beş dakika süreyle uygulanacaktır. Bundan sonra, üstten veya yandan kaldırılmak üzere tasarlanmış olan bir IBC, üzerine binen yük kaldırıldıktan sonra, zeminden yukarıya kaldırılacak ve o pozisyonda beş dakikalık bir süreyle tutulacaktır.

6.5.4.10.4 Testi geçme kriterleri:

Kesik orijinal uzunluğunun % 25’inden fazla büyümemiş olacaktır.

6.5.4.11 Devrilme testi 6.5.4.11.1 Uygulanabilirlik

Bütün IBC tipleri için tasarım tipi testi olarak.

370


IBC, kapasitesinin ve izin verilebilir brüt kütlesinin % 95’inden az olmamak üzere, içeriği düzgün bir biçimde dağıtılarak doldurulacaktır.


IBC sert, esnek-olmayan, pürüzsüz, düz ve yatay bir zeminde, üst yüzeyinin herhangi bir bölümü üzerine devrilecektir.

6.5.4.11.4 Devrilme yüksekliği



Hiçbir içerik kaybı olmaması. Çarpışma sırasında, kapaklardan veya bağlantı deliklerinden hafif bir boşalma, başka hiçbir sızıntı olmuyorsa, testin başarısızlığı olarak kabul edilmeyecektir.

6.5.4.12 Doğrultma testi 6.5.4.12.1 Uygulanabilirlik

Üstten veya yandan kaldırılmak üzere tasarlanmış bütün IBC tipleri için tasarım tipi testi olarak.


IBC, kapasitesinin ve izin verilebilir brüt kütlesinin % 95’inden az olmamak üzere, içeriği düzgün bir biçimde dağıtılarak doldurulacaktır.


Yan tarafı üzerine yatırılmış olan IBC, bir kaldırma cihazı veya dördü de sağlandığında iki kaldırma cihazı tarafından, en az 0.1 m/sn hızla dik pozisyona kaldırılacaktır.

6.5.4.12.4 Testi geçme kriterleri:

IBC’lerde veya onun kaldırma cihazlarında taşımayı veya elleçlemeyi güvensiz hale getirecek hiçbir hasar olmaması.

6.5.4.13 Test raporu 6.5.4.13.1 En az aşağıdaki ayrıntıları kapsayan bir test raporu düzenlenecek ve IBC’nin kullanıcılarının

hizmetine sunulacaktır:

1. Test tesisinin adı ve adresi; 2. Başvuranın adı ve adresi (uygunsa); 3. Özel bir test raporu kimliği; 4. Test raporunun tarihi; 5. IBC’nin üreticisi; 6. Üretim yöntemi (örneğin üfleme kalıbı) ile eklenebilecek çizim(ler) ve/veya fotoğraf(lar) da

dahil, IBC tasarım tipinin tanımı (örneğin boyutlar, malzemeler, kapaklar, kalınlık, vs.); 7. Maksimum kapasite;

371

8. Test içeriklerinin karakteristik özellikleri; örneğin, sıvılar için akışkanlık ve özgül ağırlıklar, katılar için parçacık büyüklükleri;

9. Test tanımları ve sonuçları; 10. Test raporu, imzalayanın adı ve pozisyonu ile birlikte imzalanacaktır.

6.5.4.13.2 Test raporu, taşıma amacıyla hazırlanan IBC’nin bu Bölümün ilgili hükümlerine uygun olarak

test edildiğini ve diğer ambalajlama yöntemlerinin veya bileşenlerinin kullanımının onu geçersiz kılabileceğini belirten ifadeleri kapsayacaktır. Test raporunun bir kopyası Yetkili Kuruma verilecektir.

6.5.4.14 Münferit metal, sert plastik ve kompozit IBC’lerinin test edilmesi 6.5.4.14.1 Bu testler Yetkili Kurum tarafından istendiği şekilde yapılacaktır. 6.5.4.14.2 IBC’lerin her biri, her konuda kendi tasarım tipine uyacaktır. 6.5.4.14.3 Sıvılar için veya basınç altında doldurulan ya da boşaltılan katılar için kullanılan her metal, sert

plastik ve kompozit IBC, tamirden sonra ve iki buçuk yılı aşmayan aralıklarla, başlangıç testi olarak (yani taşıma amacıyla IBC’nin ilk kullanımından önce) sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

6.5.4.14.4 Testlerin sonuçları ve testleri yapan tarafın kimliği, IBC’nin sahibi tarafından en az bir sonraki

test tarihine kadar muhafaza edilmek üzere, test raporlarında kaydedilecektir.

372

BÖLÜM 6.6

BÜYÜK AMBALAJLAMALARIN YAPIMINA VE TEST EDİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER

6.6.1 Genel 6.6.1.1 Bu bölümün hükümleri aşağıdakilere uygulanmayacaktır:

- Nesneler için kullanılan büyük ambalajlamalar hariç olmak üzere, aerosolları içeren Sınıf 2 ambalajlamaları;

- UN No. 3291 türü klinik atıklar için kullanılan büyük ambalajlamalar hariç, Sınıf 6.2

ambalajlamaları;

- Radyoaktif malzemeleri kapsayan Sınıf 7 ambalajlamaları. 6.6.1.2 Büyük ambalajlamalar, üretilen her ambalajlamanın işbu Bölümün hükümlerini karşıladığı

hususunda Yetkili Kurumları ikna etmek amacıyla, bir kalite kontrol programı altında üretilecek ve test edilecektir.

6.6.1.3 6.6.4’teki büyük ambalajlamalar için özel hükümler, halen kullanılmakta olan büyük

ambalajlamalara dayanmaktadır. Bilim ve teknolojideki gelişmeler göz önünde tutularak; aynı ölçüde etkin olmaları, Yetkili Kurumlarca kabul edilmeleri ve 6.6.5’teki testlere başarılı bir biçimde dayanabilmeleri koşuluyla, 6.6.4’tekilerden farklı özelliklere sahip büyük ambalajlamaların kullanımına, herhangi bir itirazda bulunulmamaktadır. ADR’de tanımlananların dışındaki test yöntemleri, onlara eşdeğer olmaları ve Yetkili Kurumlarca kabul edilmeleri koşuluyla kabul edilebilecektir.

6.6.1.4 Ambalajlamaların üreticileri ve sonraki dağıtıcıları, izlenecek prosedürlerle ilgili bilgileri ve

taşıma amacıyla sunulan ambalajlamaların, işbu Bölümün uygulanabilir performans testlerini geçebilecek yetenekte olduklarından emin olmak amacıyla gerekli olan diğer bütün elemanlarla, kapakların (gerekli contalar dahil) boyutlarıyla, tiplerinin tanımlarıyla ve izlenmesi gereken yöntemlerle ilgili bilgileri sağlayacaklardır.

6.6.2 Büyük ambalajlamaların tasarım tiplerini gösteren kod 6.6.2.1 Büyük ambalajlamalar için kullanılan kod aşağıdaki nesnelardan oluşmaktadır:

(a) İki haneli sayı:

Sert büyük ambalajlamalar için 50; veya Esnek büyük ambalajlamalar için 51; ve

(b) Malzemenin yapısını (örneğin ahşap, çelik, vs.) gösteren bir büyük Latin harfi. Kullanılacak büyük harfler 6.1.2.6’da gösterilenlerdir.

6.6.2.2 Büyük Ambalajlama kodundan sonra “W” harfi gelebilir. “W” harfi, kodun işaret ettiğiyle aynı

tipte olmasına rağmen, büyük ambalajlamanın 6.6.4’tekilerden farklı özelliklerde üretildiğini ve 6.6.1.3’teki hükümlere göre eşdeğer olarak kabul edildiğini göstermektedir.

373

6.6.3 İşaretleme 6.6.3.1 Birincil işaretleme

Üretilen ve ADR koşullarına göre kullanımı amaçlanan her büyük ambalajlama, aşağıdaki nesneları gösteren kalıcı ve okunaklı bir işaretlemeye sahip olmalıdır:

(a) Birleşmiş Milletler ambalajlama sembolü

Damgalanarak veya kabartma ile işaretlenen metal büyük ambalajlamalar için, sembol yerine büyük harflerle “UN” yazılabilir.

(b) Büyük sert ambalajlamayı gösteren “50” sayısı ve esnek büyük ambalajlamayı gösteren

“51” sayısı ile bunları izleyen 6.5.1.4.1 (b)’ye uygun olan malzeme tipi;

(c) Tasarım tipinin onaylanmış olduğu ambalajlama grubunu/gruplarını gösteren bir büyük harf:

Ambalajlama grupları I, II ve III için X Ambalajlama grupları II ve III için Y Sadece ambalajlama grubu III için Z

(d) Üretimin ayı ve yılı (son iki hane);

(e) İşaretin tahsisi konusunda yetki veren Devlet; uluslararası trafikte motorlu taşıtlar için

ayırt edici işareti ile gösterilerek14;

(f) Üreticinin isim veya sembolü ve Yetkili Kurum tarafından belirlendiği şekilde, büyük ambalajlamalar ile ilgili diğer tanımlamalar;

(g) Kg olarak istifleme test yükü. İstiflemeye uygun olarak tasarlanmış olmayan büyük

ambalajlamalar için, “0” rakamı konulacaktır;

(h) Kg olarak izin verilen maksimum brüt kütle.

Yukarıda öngörülen gerekli birincil işaretleme işlemi, aşağıdaki alt-paragrafların belirttiği sırayla uygulanacaktır. (a) ve (h) maddelerine göre uygulanacak her işaretleme nesneu, kolaylıkla tanımlanabilmeleri için, bir yatık çizgi veya boşluk gibi bir işaret kullanılarak açık bir biçimde birbirinden ayrılacaktır.

6.6.3.2 İşaretleme örnekleri

50A/X/05 96/N/PQRS 2500/1000

İstiflemeye uygun bir büyük çelik ambalajlama için; istifleme yükü: 2 500 kg; maksimum brüt kütle: 1 000 kg.

50H/Y/04 95/D/ABCD 987 0/800

İstiflemeye uygun olmayan bir büyük plastik ambalajlama için; maksimum brüt kütle: 800 kg.

14 Yol Trafiği hakkında Viyana Konvansiyonu (1968) kapsamında konulan uluslararası trafikteki motorlu taşıtlar için ayırt edici işaretler.

374

51H/Z/0697/S/1999 0/500

İstiflemeye uygun olmayan bir büyük esnek ambalajlama için; maksimum brüt kütle: 500 kg.

6.6.4 Büyük ambalajlamalar için özel hükümler 6.6.4.1 Büyük metal ambalajlamalar için özel gereklilikler

50A çelik 50B alüminyum 50N metal (çelik veya alüminyum dışında)

6.6.4.1.1 Büyük ambalajlama, kaynak işleminin yapılabilirliğinin tamamen gösterildiği uygun yumuşak bir metalden yapılmış olacaktır. Kaynaklar ustalıkla yapılacak ve tam bir güvenlik sağlayacaktır. Düşük-sıcaklık performansı gerekli olduğunda dikkate alınacaktır.

6.6.4.1.2 Farklı metallerin yan yana oluşundan kaynaklanan galvanik hareketin yol açacağı hasarın

önlenmesine dikkat edilecektir. 6.6.4.2 Esnek malzemeden büyük ambalajlamalar için özel gereklilikler

51H esnek plastik 51M esnek kağıt

6.6.4.2.1 Büyük ambalajlama uygun malzemelerden yapılmış olacaktır. Malzemenin dayanıklılığı ve büyük esnek ambalajlamanın yapısı, kapasitesine ve kullanım amacına uygun olacaktır.

6.6.4.2.2 51M tipi büyük esnek ambalajlamaların yapımında kullanılan tüm malzemeler, 24 saatten az

olmamak üzere suda tamamen batırıldıktan sonra, % 67 bağıl neme veya daha azına göre alıştırılmış olan malzemenin başlangıçta ölçülen gerilim kuvvetinin en az % 85’ini koruyacaklardır.

6.6.4.2.3 Bağlantı yerleri dikiş, ısı sızdırmazlık, yapıştırma veya eşdeğer başka bir yöntemle

oluşturulacaktır. Dikilmiş bütün bağlantı uçları güvenli hale getirilecektir. 6.6.4.2.4 Esnek büyük ambalajlamalar, ultraviyole ışınlarının veya iklim koşullarının veya içinde taşıdığı

maddenin yol açtığı eskimeye ve bozunmaya yeterli ölçüde dirençli olacak; amaçlanan kullanıma uygun bir şekilde hizmet edecektir.

6.6.4.2.5 Ultraviyole ışınlarına karşı koruma sağlamanın gerekli olduğu büyük esnek plastik

ambalajlamalara karbon siyahı veya uygun diğer pigmentlerin veya inhibitörlerin ilavesiyle ulaşılabilir. Bu katkı maddeleri içeriklerle uyumlu olacak ve büyük ambalajlamaların kullanım ömrü boyunca etkin kalacaktır. Test edilmiş tasarım tipinin üretiminde kullanılanların dışındaki karbon siyahı, pigmentler veya inhibitörlerin kullanılması durumunda; karbon siyahı, pigmentler veya inhibitörlerdeki değişiklik yapımda kullanılan malzemenin fiziksel özelliklerini ters yönde etkilemiyorsa, tekrar test etme işleminden vazgeçilebilir.


karşı direnci geliştirmek veya başka amaçlarla, büyük ambalajlama malzemesinin içine katkı maddeleri eklenebilir.

6.6.4.2.7 Doldurulduklarında, yüksekliğin genişliğe oranı 2:1’den fazla olmayacaktır.

375

6.6.4.3 Plastik büyük ambalajlamalar için özel hükümler

50H sert plastik

6.6.4.3.1 Büyük ambalajlama, özellikleri bilinen uygun plastik malzemelerden yapılacak ve kapasitesi ile kullanım amacı ile ilgili yeterli dayanıklılıkta olacaktır. Malzeme, içinde taşıdığı maddelerin veya söz konusu olduğu yerlerde, ultraviyole ışınlarının yol açtığı eskimeye ve bozulmaya yeterince dirençli olacaktır. Düşük sıcaklık performansı uygun yerlerde göz önüne alınacaktır. Normal taşıma koşulları altında, içerilen maddeyle herhangi bir nüfuz, herhangi bir tehlike oluşturmamalıdır.


veya uygun diğer pigmentlerin veya inhibitörlerin ilavesiyle ulaşılabilir. Bu katkı maddeleri içeriklerle uyumlu olacak ve harici ambalajlamanın kullanım ömrü boyunca etkin kalacaktır. Test edilmiş tasarım tipinin üretiminde kullanılanların dışındaki karbon siyahı, pigmentler veya inhibitörlerin kullanılması durumunda; karbon siyahı, pigmentler veya inhibitörlerdeki değişiklik yapımda kullanılan malzemenin fiziksel özelliklerini ters yönde etkilemiyorsa, tekrar test etme işleminden vazgeçilebilir.


karşı direnci geliştirmek veya başka amaçlarla, büyük ambalajlama malzemesinin içine katkı maddeleri eklenebilir.

6.6.4.4 Fiber levhadan yapılmış büyük ambalajlamalar için özel hükümler

50G sert fiber levha 6.6.4.4.1 Büyük ambalajlama, kapasitesi ile kullanım amacına uygun, sağlam ve iyi kaliteli, katı veya iki-

taraflı oluklu fiber levha (tek veya çok cidarlı) malzemeden yapılacaktır. Dış yüzeyin suya dayanıklılığı kriteri olarak, su emişinin belirlenmesinde kullanılan Cobb yöntemiyle 30 dakikadan fazla sürdürülen bir testte saptandığı gibi, kütledeki artış 155 g/m2’den büyük olmayacaktır (bakınız ISO 535:1991). Malzeme uygun bükülme özelliklerine sahip olmalıdır. Fiber levha, çatlama, yüzey kırıkları veya istenmeyen bükülmelere maruz kalmadan montaja izin verecek şekilde kesilebilmeli, kırılmadan katlanabilmeli veya delik açılabilmelidir. Yivli veya oluklu fiber levhalar, kenarlara sağlam bir biçimde yapıştırılacaktır.

6.6.4.4.2 Duvarlar, tavan ve taban dahil, ISO 3036:1975’e göre minimum 15 J’lik bir delinme direncine

sahip olacaktır. 6.6.4.4.3 Büyük ambalajlamaların harici ambalajlamalarının üretim bağlantı yerleri, uygun bir katlamayla

yapılacaktır ve bantlanacak, yapıştırılacak, metal tutturucularla bir araya getirilecek veya en az bunlara eşdeğer bir şekilde tutturulacaktır. Kapatma yapıştırma veya bantlama ile yapılmışsa, suya dayanıklı yapıştırıcılar kullanılacaktır. Metal tutturucular bir araya getirilen tüm parçalardan geçecek ve herhangi bir iç astarı aşındırmayacak veya delmeyecek şekilde takılacak, oluşturulacak veya korunacaktır.

6.6.4.4.4 Büyük ambalajlamanın parçası olan herhangi bir ayrılmaz palet tabanı veya herhangi bir

sökülebilir palet, maksimum izin verilebilir brüt kütlesine kadar doldurulmuş büyük ambalajlama ile mekanik elleçlemeye uygun olacaktır.

6.6.4.4.5 Palet veya ayrılmaz taban, büyük ambalajlamanın tabanında elleçleme sırasında hasara neden

olabilecek herhangi bir çıkıntının bulunmayacağı şekilde tasarlanacaktır.

376

6.6.4.4.6 Gövde, elleçleme ve taşımada dengeyi sağlamak için herhangi bir ayrılabilir palete güvenli bir biçimde bağlanacaktır. Sökülebilir bir palet kullanıldığında, üst yüzeyinde büyük ambalajlamaya zarar verebilecek herhangi bir sivri çıkıntı bulunmayacaktır.

6.6.4.4.7 İstifleme performansını arttırmak için, kalas (kiriş) destekler gibi güçlendirme araçları

kullanılabilir, ancak bunlar astarın dışından olacaktır. 6.6.4.4.8 Büyük ambalajlamalar istifleme amaçlı olduklarında, taşıyıcı yüzey, yükü güvenli bir biçimde

dağıtılacak biçimde olacaktır. 6.6.4.5 Ahşap büyük ambalajlamalar için özel hükümler

50C doğal ahşap 50D kontrplak 50F yeniden yapılandırılmış ahşap

6.6.4.5.1 Kullanılan malzemenin sağlamlığı ve büyük ambalajlamaların yapımındaki yöntem, büyük

ambalajlamaların kapasitesine ve kullanım amacına uygun olacaktır. 6.6.4.5.2 Doğal ahşap, iyi kurutulmuş, ticari olarak kuru ve ambalajlamanın herhangi bir bölümünü

malzeme olarak zayıflatacak hatası olmayan bir malzemeden yapılmış olacaktır. Büyük ambalajlamanın her bölümü bir parçadan oluşacak veya buna eşdeğer olacaktır. Uygun bir yapıştırma montaj yöntemi (örneğin Lindermann bağlantısı, dil ve oyuk bağlantısı, gemi bindirme payı veya kiniş bağlantısı) veya her bağlantıda en az iki oluklu metal bağlantısı olan düz uçlu bağlantı kullanıldığında veya en az bunlara eşit etkinlikte başka yöntemler kullanıldığında, parçalar tek parça kabul edilmektedirler.

6.6.4.5.3 Kontrplak büyük ambalajlamalar en az 3 katmanlı olacaktır. Bunlar, iyi kurutulmuş, döner

kesiciyle kesilmiş, dilimlenmiş veya biçilmiş, ticari olarak kuru ve büyük ambalajlamanın herhangi bir bölümünü malzeme olarak zayıflatacak hatası olmayan bir malzemeden yapılmış olacaktır. Tüm bitişik katmanlar suya dayanıklı bir yapıştırıcıyla birleştirilecektir. Büyük ambalajlamanın üretiminde kontrplaklı başka malzemeler de kullanılabilir.

6.6.4.5.4 Yeniden yapılandırılmış ahşaptan yapılan büyük ambalajlamalar, sert kereste, sunta veya diğer

uygun tipteki suya-dayanıklı yeniden yapılandırılmış ahşaptan üretilmiş olacaktır. 6.6.4.5.5 Büyük ambalajlamalar köşe direklerinde veya uçlarda sağlam bir biçimde çivilenecek veya

güvence altına alınacak; ya da eşdeğer uygunluktaki cihazlarla monte edilecektir. 6.6.4.5.6 Büyük ambalajlamanın parçası olan herhangi bir ayrılmaz palet tabanı veya herhangi bir

sökülebilir palet, maksimum izin verilebilir brüt kütlesine kadar doldurulmuş büyük ambalajlama ile mekanik elleçlemeye uygun olacaktır.

6.6.4.5.7 Palet veya ayrılmaz taban, büyük ambalajlamanın tabanında elleçleme sırasında hasara neden

olabilecek herhangi bir çıkıntının bulunmayacağı şekilde tasarlanacaktır. 6.6.4.5.8 Gövde, elleçleme ve taşımada dengeyi sağlamak için herhangi bir sökülebilir palete güvenli bir

biçimde bağlanacaktır. Sökülebilir bir palet kullanıldığında, üst yüzeyinde büyük ambalajlamaya zarar verebilecek herhangi bir sivri çıkıntı bulunmayacaktır.

6.6.4.5.9 İstifleme performansını arttırmak için, kalas destekler gibi güçlendirme araçları kullanılabilir,

ancak bunlar astara dıştan olacaktır. 6.6.4.5.10 Büyük ambalajlamaların istiflemesi amaçlandığında, taşıyıcı yüzey, yükü güvenli bir biçimde

dağıtacak biçimde olacaktır.

377

6.6.5 Büyük ambalajlamalar için test hükümleri 6.6.5.1 Testin İşleyişi ve Sıklığı 6.6.5.1.1 Her büyük ambalajlamanın tasarım tipi, 6.6.5.3’te belirtildiği şekilde, kurulu prosedürlere göre

test edilecek ve Yetkili Kurum tarafından onaylanacaktır. 6.6.5.1.2 Bu tür bir büyük ambalajlama kullanılmadan önce, her büyük ambalajlama tasarım tipi üzerinde

testler başarıyla uygulanacaktır. Bir büyük ambalajlama tasarım tipi tasarımı, boyutu, malzemesi ve kalınlığı, yapım ve ambalajlama tarzı ile tanımlanmaktadır; ancak, farklı yüzey işlemlerini içerebilir. Bu, aynı zamanda, sadece son tasarım yüksekliği bakımından değişiklik gösteren büyük ambalajlamaları da içermektedir.

6.6.5.1.3 Testler Yetkili Kurum tarafından saptanmış olan aralıklarla üretim örnekleri üzerinde

tekrarlanacaktır. Fiber levhadan büyük ambalajlamalar üzerindeki bu tür büyük testler için, çevre koşullarındaki hazırlıklar 6.6.5.2.3’teki koşullara eşdeğer olarak kabul edilmektedir.

6.6.5.1.4 Testler büyük ambalajlamalardaki her tasarım, malzeme veya yapım tarzını değiştiren tadilattan

sonra tekrarlanacaktır. 6.6.5.1.5 Yetkili Kurum, test edilen bir tipe göre çok az farklılıkları olan bir büyük paketlemenin dikkatli

bir şekilde test edilmesine izin verebilir (örneğin daha küçük boyutlardaki iç ambalajlamalar veya daha düşük net kütleye sahip iç ambalajlamalar ve dış boyut(lar)ında ufak azalmalarla üretilen büyük ambalajlamalar).

6.6.5.1.6 Bir büyük ambalajlamanın, değişik iç ambalajlama tipleriyle başarılı bir şekilde test edildiği

yerlerde, bu büyük ambalajlamanın içerisinde bir dizi farklı iç ambalajlama bir araya getirilebilir. Buna ek olarak, eşdeğer bir performans düzeyinin sağlanması koşuluyla, ambalajlamanın daha fazla testine gerek duyulmaksızın, iç ambalajlamalarda aşağıdaki çeşitliliklere izin verilmektedir:

(a) Aşağıdakileri sağlamak koşuluyla eşdeğer veya daha küçük boyuttaki iç ambalajlamalar:

(i) İç ambalajlamaların test edilen iç ambalajlamalar ile aynı tasarıma sahip olmaları

(örneğin şekil– yuvarlak, dikdörtgen, vs.); (ii) İç ambalajlamaların yapıldığı malzemelerin (cam, plastik, metal, vs.), orijinal olarak

test edilen iç ambalajlamayla aynı ölçüde veya daha fazla çarpışmaya direnç ve istifleme kuvveti göstermeleri;

(iii) İç ambalajlamaların aynı veya daha küçük ağızlara sahip olmaları ve kapakların aynı

tasarıma sahip bulunmaları (örneğin vidalı kapak, sürtünmeli kapak, vs.);

(iv) Aradaki boşlukların yeterli dolgu malzemesi kullanılarak doldurulmuş ve iç ambalajlamalarda oluşabilecek önemli bir hareketin önlemiş olması;

(v) İç ambalajlamaların dış ambalajlamalar içerisine, test edilen ambalajlamalarla aynı

tarzda yerleştirilmeleri;

(b) Boş yer(ler)i doldurmak için yeterli tamponun eklenmesi ve iç ambalajlamaların önemli ölçüde hareketinin engellenmesi koşuluyla, yukarıda (a)’da tanımlandığı şekilde daha az sayıda test edilmiş iç ambalajlama veya alternatif iç ambalajlama kullanılabilir.

6.6.5.1.7 Yetkili Kurum seri üretimden çıkan büyük ambalajlamaların, herhangi bir zamanda, bu bölümde

belirtilen testlere göre, tasarım tipi hükümlerini karşıladığının kanıtlanmasını isteyebilir.

378

6.6.5.1.8 Test sonuçlarının geçerliliğinin etkilenmemesi ve Yetkili Kurumun onayının bulunması koşuluyla, aynı örnek üzerinde birçok testler yapılabilir.

6.6.5.2 Teste hazırlık 6.6.5.2.1 Kullanılmış iç ambalajlamalar veya nesneler dahil, taşıma amacıyla hazırlanmış olan büyük

ambalajlamalar üzerinde testler yapılacaktır. İç ambalajlamalar, maksimum kapasitelerinin sıvılar için %98 ve katılar için %95’ine kadar doldurulacaklardır. Sıvıları ve katıları taşımak üzere tasarlanmış olduğu büyük ambalajlamalar için, hem sıvı ve hem de katı içeriklerde ayrı testlerin yapılması gerekmektedir. Büyük ambalajlamalarda taşınacak olan iç ambalajlamalar içindeki veya diğer nesnelerdeki maddeler, testlerin sonuçlarını geçersiz kılacak olanlar hariç, başka malzemeler veya nesnelerle değiştirilebilirler. Başka iç ambalajlamalar veya nesneler kullanıldığı zaman, bunlar taşınacak iç ambalajlamalar veya nesneler ile aynı fiziksel özelliklere (kütle, vs.) sahip olmalılardır. Toplam gerekli ambalajlama kütlesine ulaşmak için, kurşun atım torbaları gibi katkı maddelerinin kullanımına, test sonuçlarının etkilenmeyeceği bir şekilde yerleştirildikleri sürece izin verilebilir.

6.6.5.2.2 Plastik malzemelerden yapılmış olan büyük ambalajlamalar ve – katıların veya nesnelerin

taşınması amacına yönelik çantalar hariç - plastik malzemelerden yapılmış iç ambalajlamaları ihtiva eden büyük ambalajlamalar, test örneği ve içeriğinin sıcaklığının 18 0C veya daha altına düşürülmesinden sonra düşürme testine tabi tutulacaklardır. Bu koşullandırma, söz konusu malzemeler düşük sıcaklıklarda yeterince yumuşaklığa ve gerilim dayanıklılığına sahiplerse, göz ardı edilebilir. Test örnekleri bu şekilde hazırlandığı zaman, 6.6.5.2.3’teki koşullandırmadan vazgeçilebilir. Test sıvıları, gerekli olduğu takdirde, antifriz ilave edilerek sıvı halde muhafaza edileceklerdir.

6.6.5.2.3 Fiber levhadan yapılma büyük ambalajlamalar, kontrollü bir sıcaklığa ve bağıl neme (b.n.) sahip

bir atmosferde en az 24 saat süreyle koşullandırılacaklardır. Bu konuda birinin seçilebileceği üç seçenek bulunmaktadır. Tercih edilen atmosfer 23 ± 2 0C ve %50 ± %2 b.n.’dir. Diğer iki seçenek 20 ± 2 0C ve %65 ± %2 b.n. veya 27 ± 2 0C ve %65 ± %2 b.n.’dir. NOT: Ortalama değerler bu sınırların içerisine düşecektir. Kısa-vadeli dalgalanmalar ve ölçüm sınırlandırmaları, bir test tekrarlanabilirliğinin önemli bozulması olmadan, her bir ölçümde bağıl nemin ± % 5’e varan oranlarda değişmesine neden olabilmektedir

6.6.5.3 Test gereklilikleri 6.6.5.3.1 Alttan kaldırma testi 6.6.5.3.1.1 Uygulanabilirlik

Alttan yükleme araçları monte edilmiş her türlü büyük ambalajlamalar için, tasarım tipi testi olarak.

6.6.5.3.1.2 Büyük ambalajlamaların test için hazırlanması

Büyük ambalajlamalar, izin verilebilir maksimum brüt kütlenin 1.25 katına kadar ve yükün eşit olarak dağıtılacağı bir şekilde yükleneceklerdir.

6.6.5.3.1.3 Test yöntemi

Büyük ambalajlamalar, çatalları merkeze ayarlanmış ve girişin tarafındaki boyutun dörtte üçüne yerleştirilmiş bir forklift ile iki kere kaldırılacak ve indirilecektir (giriş noktaları

379

sabitlenmedikçe). Çatallar giriş yönünde dörtte üçüne kadar girmiş olacaktır. Test mümkün olan her giriş yönünde tekrarlanacaktır.

6.6.5.3.1.4 Testi geçme kriterleri

Büyük ambalajlamalarda taşımayı güvensiz kılan hiçbir kalıcı biçim bozulması ve içerik kaybı olmaması.

6.6.5.3.2 Üstten kaldırma testi 6.6.5.3.2.1 Uygulanabilirlik

Üstten kaldırılmak üzere tasarlanmış ve kaldırma üniteleri monte edilmiş tüm büyük ambalajlamalar tipleri için tasarım tipi testi olarak.

6.6.5.3.2.2 Büyük ambalajlamanın test için hazırlanması

Büyük ambalajlama, izin verilebilir maksimum brüt kütlenin iki katına kadar doldurulacaktır. Esnek bir büyük ambalajlama, izin verilebilir maksimum brüt kütlenin, yükün düzgün bir şekilde dağılımıyla, altı katına kadar doldurulacaktır.

6.6.5.3.2.3 Test yöntemi Büyük ambalajlamalar tasarlandıkları tarzda yerden yukarıya kaldırılacak ve o pozisyonda beş dakikalık bir süreyle tutulacaklardır.


Büyük ambalajlamalarda, taşımayı güvensiz kılan hiçbir kalıcı biçim bozulması ve içerik kaybı olmaması.

6.6.5.3.3 İstifleme Testi 6.6.5.3.3.1 Uygulanabilirlik

Birbirleri üzerine istiflenmek amacıyla tasarlanmış tüm büyük ambalajlama tipleri için tasarım tipi testi olarak.

6.6.5.3.3.2 Büyük ambalajlamanın test için hazırlanması Büyük ambalajlama, izin verilebilir maksimum brüt kütlesine kadar doldurulacaktır.

6.6.5.3.3.3 Test yöntemi

Büyük ambalajlama, sert yüzeyli zemine tabanı üzerinde oturtulacak ve, en az beş dakika süreyle, üzerine homojen olarak dağıtılarak bindirilmiş ilave test yüküne (bakınız 6.5.4.6.4) tabi tutulacaktır; bu süre ahşaptan, fiber levhadan ve plastik malzemelerden büyük ambalajlamalar için 24 saattir.

6.6.5.3.3.4 Üste bindirilecek ilave test yükünün hesaplanması

Büyük ambalajlama üzerine yerleştirilecek yük, taşıma sırasında büyük ambalajlamanın üzerine istiflenecek benzer büyük ambalajlamaların toplam izin verilebilir maksimum brüt kütlelerinin 1.8 katı kadar olacaktır.

380


Büyük ambalajlamalarda, taşımayı güvensiz kılan hiçbir kalıcı biçim bozulması ve içerik kaybı olmaması.

6.6.5.3.4 Düşürme testi 6.6.5.3.4.1 Uygulanabilirlik

Her türlü büyük ambalajlamalar için, tasarım tipi testi olarak. 6.6.5.3.4.2 Büyük ambalajlamanın test için hazırlanması

Büyük ambalajlama 6.6.5.2.1’e uygun olarak doldurulacaktır. 6.6.5.3.4.3 Test Metodu

Büyük ambalajlama sert, esnek-olmayan, pürüzsüz, düz ve yatay bir zeminde, çarpışma noktası büyük ambalajlamanın tabanının en zedelenebilir bölümü olacak şekilde, tabanının üzerine düşürülecektir.

6.6.5.3.4.4 Düşürme yüksekliği


NOT: Sınıf I kapsamındaki maddeler ve nesneler, Sınıf 4.1 kapsamındaki kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve Sınıf 5.2 kapsamındaki organik peroksitler, ambalajlama grubu II performans düzeyinde test edileceklerdir.

6.6.5.3.4.5 Testi geçme kriterleri 6.6.5.3.4.5.1 Büyük ambalajlama, taşıma sırasında güvenliği etkileyecek hiçbir hasar göstermemelidir. İç

ambalajlama(lar)dan veya nesne(ler)den hiçbir madde sızıntısı olmayacaktır. 6.6.5.3.4.5.2 Büyük ambalajlamada, Sınıf I kapsamındaki nesnelerin büyük ambalajlamadan serbest

patlayıcı madde veya nesnenin dökülmesine izin veren hiçbir yırtık olmamalıdır. 6.6.5.3.4.5.3 Büyük ambalajlamanın düşürme testine tabi tutulduğu yerlerde, kapak artık sızdırmazlığını

kaybetmiş olduğunda bile bütün içerikler korunuyorsa, örnek testi geçmektedir. 6.6.5.4 Belgelendirme ve test raporu 6.6.5.4.1 Ekipmanlarıyla dahil olmak üzere tasarım tipinin test hükümlerini karşılamakta olduğunu

göstermek üzere, her büyük ambalajlama tasarım tipi için bir belge (sertifika) ve işaret (6.6.3’de olduğu gibi) verilmelidir.

6.6.5.4.2 En az aşağıdaki ayrıntıları kapsayan bir test raporu düzenlenecek ve büyük ambalajlama

kullanıcılarının hizmetine sunulacaktır:

1. Test tesisinin adı ve adresi; 2. Başvuranın adı ve adresi (uygunsa);

3. Özel bir test raporu tanımı;

381

4. Test raporunun tarihi;

5. Büyük ambalajlamanın üreticisi; 6. Büyük ambalajlama tasarım tipinin tanımı (örneğin boyutlar, malzemeler, kapaklar, kalınlık,

vs.) ve/veya fotoğraf(lar); 7. Maksimum kapasite/maksimum izin verilebilir brüt kütle;

8. Test içeriklerinin karakteristik özellikleri; örneğin, kullanılan iç ambalajlamaların veya

nesnelerin tipleri ve tanımları;

9. Test tanımları ve sonuçları;

10. Test raporu, imzalayanın adı ve pozisyonu ile birlikte imzalanacaktır. 6.6.5.4.3 Test raporu, taşıma amacıyla hazırlanan büyük ambalajlamanın, bu Bölümün ilgili hükümlerine

uygun olarak test edildiğini ve onu geçersiz kılabilecek diğer ambalajlama yöntemlerinin veya bileşenlerinin kullanımını belirten ifadeleri kapsayacaktır. Test raporunun bir kopyası Yetkili Kuruma verilecektir.

382

BÖLÜM 6.7

PORTATİF TANKLARIN VE UN SERTİFİKALI ÇOK-ELEMANLI GAZ KONTEYNIRLARININ (MEGC’lar) TASARIMI, YAPIMI,

KONTROLÜ VE TEST EDİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER NOT: Gövdeleri metalik malzemelerden yapılmış sabit tanklar (tankerler), sökülebilir tanklar, tank-

konteynırlar ve tank takas gövdeleri ile batarya tipi araçlar ve çok-elemanlı gaz konteynırlari (MEGC’ler) için Bölüm 6.8’e; fiber-takviyeli plastik tanklar için Bölüm 6.9’a; vakumla çalışan atık tankları için Bölüm 6.10’a bakınız.

6.7.1 Uygulama ve Genel Hükümler 6.7.1.1 Bu bölümde yer alan hükümler, bütün taşıma modlarıyla yapılan taşımada, Sınıf 2, 3, 4.1, 4.2,

4.3, 5.1, 5.2, 6.1, 6.2, 7, 8 ve 9 kapsamındaki tehlikeli malların taşınması amacına yönelik portatif tanklar ile Sınıf 2 kapsamındaki soğutulmamış gazların taşınması amacına yönelik MEGC’lere uygulanmaktadır. Bu bölümün hükümlerine ek olarak, başka şekilde belirtilmedikçe, değiştirilmiş haliyle 1972 Uluslararası Güvenli Konteynırlar Sözleşmesi (International Convention on Safe Containers - CSC)’nin uygulanabilir hükümleri, bu Sözleşmenin terimleri içerisindeki “konteyner” tanımına uyan herhangi çok modlu portatif tank veya MEGC tarafından karşılanacaktır. Açık denizlerde kullanılmakta olan deniz aşırı portatif tankları veya MEGC’leri için ek hükümler uygulanabilir.

6.7.1.2 Bu bölümün teknik gereklilikleri, bilimsel ve teknolojik ilerlemelere uygun olarak, alternatif

düzenlemelerle değiştirilebilir. Bu alternatif düzenlemeler, taşınan maddeler ile uyum ve portatif tank veya MEGC’nin çarpışma, yükleme ve yangın koşullarına karşı direnme yeteneği bakımlarından, bu Bölümün hükümleri tarafından verilenlerden daha aşağıda olmayan bir güvenlik düzeyi getirecektir. Uluslararası taşımacılık alanında, portatif tanklar veya MEGC’ler konusunda alternatif düzenlemelere ilişkin Yetkili Kurumlardan onay alınacaktır.

6.7.1.3 Bir madde Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda yer aldığı şekilde bir portatif tank

talimatı (T1’den T23’e, T50 veya T75) ayrılmadıysa, menşe ülkenin Yetkili Kurumu tarafından taşıma için bir ara onay verilebilecektir. Onay sevkıyat evraklarına dahil edilecek ve minimum olarak normalde bir portatif tank talimatında verilen bilgiler kadar bilgiyi ve maddenin taşınacağı koşulları içerecektir.

6.7.2 Sınıf 3 ila Sınıf 9 kapsamındaki malzemelerin taşınması amacına yönelik portatif tankların

tasarımı, yapımı, kontrolü ve test edilmesi için hükümler 6.7.2.1 Tanımlar

Bu bölümün amaçlarına uygun olarak: Alternatif düzenleme, bu Bölümde tanımlanmış olanların dışındaki teknik hükümlere veya test yöntemlerine göre tasarlanan, üretilen veya test edilen bir portatif tank veya MEGC için Yetkili Kurum tarafından verilen onay anlamındadır. Portatif tank, Sınıf 3 ila 9 kapsamındaki malzemelerin taşınması için kullanılan, 450 litreden fazla kapasiteye sahip çok modlu bir tank anlamındadır. Portatif tank, tehlikeli malları taşımak için kullanılması gereken hizmet donanımının ve yapısal donanımın monte edilmiş olduğu bir kaplamayı içermektedir. Portatif tank, yapısal donanımı çıkartılmadan doldurulabilecek ve boşaltılabilecektir. Gövdenin dışında dengeleme elemanlarına sahip olacak ve dolu olduğunda kaldırılabilecektir. Öncelikle bir ulaşım aracına veya gemiye yüklenebilecek şekilde tasarlanmış olacak ve mekanik elleçlemeyi kolaylaştıracak takozlar, montaj tertibatı veya aksesuarlarla

383

donatılacaktır. Tankerlerin, tank-vagonlarının, metal olmayan tankların ve orta boy hacimli konteynırların (IBC’ler), portatif tankların tanımına girmedikleri kabul edilmektedir; Gövde, portatif tankın taşınacak (tanka uygun) maddeleri muhafaza eden bölümü anlamında olup girişleri ve kapakları içermektedir, ancak hizmet donanımı veya yapısal donanım buna dahil değildir; Hizmet donanımı, ölçüm cihazları ile doldurma, boşaltma, havalandırma, güvenlik, ısıtma, soğutma ve yalıtım cihazları anlamındadır; Yapısal donanım, gövdenin dışındaki takviye, bağlama, koruma ve dengeleme elemanları anlamındadır. Maksimum izin verilebilir çalışma basıncı (MİÇB), çalışma pozisyonunda gövdenin en üst kısmında ölçülen aşağıdaki basınçların en yükseğinden daha az olmayan bir basınç anlamındadır: (a) Doldurma veya boşaltma sırasında gövdede izin verilen maksimum etkin ayar basıncı veya (b) Aşağıdakilerin toplamından az olmamak üzere, gövdenin tasarlanmış olduğu maksimum

etkin ölçüm basıncı:

(i) maddenin 65 0C’deki mutlak buhar basıncı (bar olarak), eksi 1 bar; ve (ii) 65 0C’lik maksimum boşluk sıcaklığı ve tr – tf (tf = (doldurma sıcaklığı, genellikle

15 0C; tr = maksimum ortalama yığın sıcaklığı, 50 0C) ortalama yığın sıcaklığındaki artışa bağlı bir sıvı genleşmesi tarafından belirlenen boşluk alandaki havanın veya diğer gazların kısmi basıncı (bar olarak);

Tasarım basıncı, tanınmış basınçlı kap kodunun gerektirdiği, hesaplamalarda kullanılacak basınç anlamındadır. Tasarım basıncı aşağıdaki basınçların en yükseğinden daha az olmayacaktır. (a) Doldurma veya boşaltma sırasında gövdede izin verilen maksimum etkin ölçüm basıncı;

veya (b) Aşağıdakilerin toplamı:

(i) maddenin 65 0C’deki mutlak buhar basıncı (bar olarak), eksi 1 bar; (ii) 65 0C’lik maksimum boşluk sıcaklığı ve tr – tf (tf=doldurma sıcaklığı, genellikle 15 0C;

tr=maksimum ortalama yığın sıcaklığı, 50 0C) ortalama yığın sıcaklığındaki artışa bağlı bir sıvı genleşmesi tarafından belirlenen boşluk alandaki havanın veya diğer gazların kısmi basıncı (bar olarak); ve

(iii) 6.7.2.2.12’de belirtilmiş statik kuvvetler bazında saptanan, ancak 0.35 bardan az

olmayan bir net basıncı; veya

(c) 4.2.5.2.6’daki uygulanabilir portatif tank talimatında belirtilen minimum test basıncının üçte ikisi;

Test basıncı, hidrolik basınç testi sırasında gövde üzerindeki tasarım basıncının 1.5 katından daha az olmayan maksimum ölçüm basıncı anlamındadır. Belirli maddeler için portatif tankların minimum test basıncı, 4.2.5.2.6’daki uygulanabilir portatif tank talimatında belirtilmiştir;

384

Sızdırmazlık testi, gövdeyi ve onun hizmet donanımını maksimum izin verilebilir çalışma basıncının yüzde 25’inden az olmayan bir etkin iç basınca tabi tutan gazın kullanıldığı bir test anlamındadır; Maksimum izin verilebilir brüt kütle (MİBK), portatif tankın dara kütlesinin ve taşınması için yetki verilen en ağır yükün toplamı anlamındadır; Referans çeliği, 370 N/mm2’lik bir kopma dayanımına sahip ve %27’lik bir kırıktaki uzaması olan çelik anlamındadır; Yumuşak çelik, 360 N/mm2 ile 440 N/mm2 arasında garanti edilmiş kopma dayanımına sahip ve 6.7.2.3.3.3 ile uyumlu minimum garanti edilmiş kırıktaki uzaması olan bir çelik anlamındadır; Gövdenin tasarım sıcaklık aralığı, çevre koşullarında taşınan maddeler için -40 0C ile 50 0C arasında olacaktır. Yükseltilmiş sıcaklık koşulları altında elleçlenen diğer maddeler için tasarım sıcaklığı, maddenin doldurma, boşaltma veya taşıma sırasındaki maksimum sıcaklığından az olmayacaktır. Sert iklim koşullarına tabi portatif tanklar için, daha ciddi tasarım sıcaklıkları dikkate alınmalıdır.

6.7.2.2 Genel tasarım ve yapım gereklilikleri 6.7.2.2.1 Gövdeler, Yetkili Kurumlar tarafından tanınmış bir basınç araç kodunun gerekliliklerine uygun

olarak tasarlanacak ve imal edilecektir. Gövdeler şekillendirmeye uygun metalik malzemelerden yapılacaktır. Prensip olarak, malzemeler ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun olacaktır. Kaynaklı gövdeler için, sadece kaynak işlemine uygunluğu tamamen gösterilmiş olan malzemeler kullanılacaktır. Kaynaklar ustaca yapılacak ve tam güvenliği sağlayacaklardır. Üretim süreci veya malzemeler gerektirdiğinde, kaynakta ve ısıdan etkilenecek bölgelerde yeterli sertliğin sağlanması amacıyla, gövdeler uygun bir biçimde ısıl işleme tabi tutulacaklardır. Malzemenin seçiminde, kırılganlıktan ötürü kopma riski, korozyona bağlı kırıkların gerilmesi riski ve çarpışmaya karşı direnç ile ilgili olarak tasarım sıcaklık aralığı göz önüne alınmalıdır. İnce taneli çelik kullanıldığında, malzeme özelliğine göre akma kuvveti garanti edilmiş değeri 460 N/mm2’den fazla olmayacak ve kopma dayanımının üst sınırının garanti edilmiş değeri 725 N/mm2’yi aşmayacaktır. Alüminyum, sadece Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (11)’inde belirtilen belirli bir maddeye tahsis edilmiş özel bir portatif tank koşulunda gösterildiği zaman veya Yetkili Kurum tarafından onaylandığında yapım malzemesi olarak kullanılabilir. Alüminyum kullanımı için yetki verildiğinde, 30 dakikadan az olmayan bir periyot süresince 110 kW/m2 ısı yüküne tabi tutulduğu zaman fiziksel özelliklerinde önemli bir kayıp olmasını önleyecek şekilde yalıtılacaktır. Yalıtım, 649 0C’nin altındaki tüm sıcaklıklarda etkili kalacak ve erime noktası 700 0C’den az olmayan bir malzemeyle kaplanacaktır. Portatif tank malzemeleri taşınabilecekleri dış ortama da uygun olacaklardır.

6.7.2.2.2 Portatif tank gövdeleri, bağlantı parçaları ve boru tesisatları aşağıdaki özelliklere sahip

malzemelerden yapılmış olacaklardır:

(a) taşınmaları amaçlanan maddeler tarafından zarar görmeye oldukça dayanıklı; veya

(b) kimyasal tepkimelere karşı uygun şekilde pasifize edilmiş veya nötrleştirilmiş; veya

(c) Doğrudan doğruya gövdeye bağlanmış aşınmaya dayanıklı malzemeyle içi astarlanmış veya eşdeğer yöntemler eklenmiş.

6.7.2.2.3 Contalar taşınması amaçlanan malzemelerden zarar görmeyecek malzemelerden yapılacaklardır.

385

6.7.2.2.4 Gövdelerin içi astarlandığında, astar önemli ölçüde taşınacak malzeme(ler)den etkilenmeyecek yapıda, homojen, gözeneksiz, deliksiz, yeterince esnek ve gövdenin ısıl genleşme özellikleriyle uyumlu olacaktır. Her gövdenin, gövde bağlantı parçalarının ve boru tesisatının astarı, sürekli olmalı ve herhangi bir flanşın yüzü etrafına uzanacaktır. Tanka dış bağlantı parçaları kaynaklandığında, astar bağlantı parçaları ve dış flanşlar boyunca sürekli olacaktır.

6.7.2.2.5 Astardaki bağlantılar ve dikiş yerleri, malzemeyi birlikte eriterek veya eşit ölçüde etkin diğer

yöntemlerle yapılacaklardır. 6.7.2.2.6 Galvanik hareketle hasara yol açabilecek, farklı metallerin temaslarından kaçınılacaktır. 6.7.2.2.7 Her türlü cihazlar, contalar, astarlar ve aksesuarlar dahil olmak üzere portatif tank malzemeleri,

taşınması amaçlanan madde(ler)i ters bir biçimde etkilemeyecektir. 6.7.2.2.8 Portatif tanklar taşıma sırasında güvenli bir taban oluşturacak desteklerle ve uygun kaldırma ve

bağlama aparatlarıyla tasarlanacak ve üretilecektir. 6.7.2.2.9 Portatif tanklar, en azından taşınan içeriğe bağlı dahili basınç ile normal elleçleme ve taşıma

koşulları sırasındaki statik, dinamik ve termal (ısıl) yüklere kayıp vermeden dayanacak şekilde tasarlanacaklardır. Tasarım, portatif tankın beklenen ömrü süresince, bu yüklerin tekrarlanarak uygulanmasından kaynaklanan malzeme yorgunluğu etkilerinin göz önüne alınmış olduğunu gösterecektir.

6.7.2.2.10 Vakum-giderici bir cihazla donatılacak olan bir gövde, iç basıncın 0.21 bar üzerindeki değerden

daha az olmayan bir dış basınca, kalıcı bir biçim bozulması oluşmadan, dayanacak şekilde tasarlanacaktır. Vakum-giderici cihaz, gövde daha yüksek bir dış basınç için tasarlanmamışsa, eksi (-) 0.21 bardan yüksek olmayan bir vakum ayarında ayarlanacaktır ve takılacak vakum-giderme cihazının basıncı tankın tasarım vakum basıncından fazla olmayacaktır. Vakum-giderici cihazın monte edilmediği bir gövde, iç basıncın 0.4 bar üzerindeki bir dış basınca, herhangi bir kalıcı biçim bozulması olmadan, dayanacak şekilde tasarlanacaktır.

6.7.2.2.11 Sınıf 3 kapsamındaki parlama-noktası kriterlerine uyan maddelerin taşınması amaçlı portatif

tanklar üzerinde kullanılan vakum-giderici cihazlar, parlama noktasında veya onun üzerinde taşınan yükseltilmiş sıcaklıktaki maddeler de dahil olmak üzere, alevin hemen gövdenin içerisine geçmesini önleyecektir; veya portatif tank gövdenin içerisine geçen alevin sonucunda, sızıntı yapmadan, bir iç patlamaya dayanıklı bir gövdeye sahip olacaktır.

6.7.2.2.12 Portatif tanklar ve bağlantıları, maksimum izin verilebilir yük altında, ayrı ayrı uygulanan

aşağıdaki statik kuvvetleri emme yeteneğinde olacaktır:

(a) Seyahat yönünde: MİBK (Maksimum izin verilebilir brüt kütle)’ nin iki katı ile yerçekimine (g) 115 bağlı ivmenin çarpımı;

(b) Yatayda ve seyahat yönüne dik açılarda: MİBK (seyahat yönü açık bir şekilde

saptanamıyorsa, kuvvetler MİBK’nin iki katına eşit olacaktır) ile yerçekimine bağlı ivmenin (g)1 çarpımı;

(c) Dikeyde yukarı doğru: MİBK ile yerçekimine bağlı ivmenin (g)1 çarpımı; ve (d) Dikeyde aşağı doğru: MİBK’nin (yerçekiminin etkisi dahil toplam yükleme) iki katı ile

yerçekimine (g)1 bağlı ivmenin çarpımı.

1 Hesaplamalarda g = 9.81 m/sn2 kullanılacaktır.

386

6.7.2.2.13 6.7.2.2.12’deki kuvvetlerin her biri altında, gözlemlenecek güvenlik faktörü aşağıdaki gibi olacaktır:

(a) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip metaller için, garanti edilmiş gerilme

kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü; veya (b) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip olmayan metaller için, % 0.2’lik garanti

edilmiş dayanım kuvvetiyle ve ostenitik çelikler için % 1’lik dayanım kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü.

6.7.2.2.14 Gerilme kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri, ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına

uygun olacaktır. Ostenitik çelikler kullanıldığında, malzeme standartlarına göre belirlenmiş gerilme kuvveti ve dayanım kuvveti değerlerinin minimum değerleri, arttırılmış değerler malzeme muayene sertifikasında onaylandığında, %15’e kadar arttırılabilir. Söz konusu metal için hiçbir malzeme standardı mevcut değilse, kullanılan gerilme kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri Yetkili Kurum tarafından onaylanacaktır.

6.7.2.2.15 Sınıf 3 kapsamındaki parlama-noktası kriterlerine uyan maddelerin taşınması amaçlı portatif

tanklar, parlama noktasında veya onun üzerinde taşınan yükseltilmiş sıcaklıktaki maddeler de dahil olmak üzere, elektriksel olarak topraklanabilme yeteneğine sahip olacaktır. Tehlikeli elektrostatik boşalmayı önlemek için önlemler alınacaktır.

6.7.2.2.16 Belirli maddeler için Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da

tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatında veya Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (11)’inde gösterilen ve 4.2.5.3’te tanımlanan portatif tank özel koşullarında şart koşulduğunda; portatif tanklar, ilave gövde kalınlığı veya daha yüksek test basıncı şekillerinde olabilen, ek koruma önlemleri sağlayacaklardır ve bu ilave gövde kalınlığı veya daha yüksek test basıncı, söz konusu maddenin taşınmasına ilişkin yapısal olarak mevcut risklerin ışığında saptanacaktır.

6.7.2.3 Tasarım Kriterleri 6.7.2.3.1 Gövdeler, direnç gerilim ölçüleri veya Yetkili Kurum tarafından onaylanmış diğer yöntemlerle

matematiksel veya deneysel olarak stres-analizine tabi tutulacak yetenekte olacaktır. 6.7.2.3.2 Gövdeler, tasarım basıncının 1.5 katından daha az olmayan bir hidrolik test basıncına dayanacak

şekilde tasarlanmış ve üretilmiş olacaktır. Belirli maddeler için, Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatında veya Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (11)’inde gösterilen ve 4.2.5.3’te tanımlanan portatif tank özel hükümlerinde, özel şartlar bulunmaktadır. 6.7.2.4.1’den 6.7.2.4.10’a kadar olan maddelerde belirtilen minimum gövde kalınlık hükümlerine dikkat çekilmektedir.

6.7.2.3.3 Açıkça tanımlanmış bir gerilme noktasına veya garanti edilmiş bir dayanım kuvvetine (genel

olarak %0.2’lik dayanım kuvveti veya ostenitik çelikler için %1’lik dayanım kuvveti) sahip metaller için gövdedeki ana diyafram stresi σ (sigma), test basıncında 0.75 Re veya 0.50 Rm’yi, hangisi düşükse, aşmayacaktır. Burada,

Re = N/mm2 olarak gerilme kuvveti veya %0.2’lik dayanım kuvveti veya,

ostenitik çelikler için %1’lik dayanım kuvveti; Rm = N/mm2 olarak minimum gerilim direnci’dir.

6.7.2.3.3.1 Kullanılan Re ve Rm değerleri, ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun belirli minimum değerler olacaktır. Ostenitik çelikler kullanıldığında, artırılmış değerler malzeme muayene sertifikasında onaylandığında, malzeme standartlarına göre Re ve Rm’nin belirli minimum değerleri, %15’e kadar arttırılabilir. Söz konusu metal için hiçbir malzeme standardı

387

mevcut değilse, kullanılan Re ve Rm değerleri Yetkili Kurum veya onun Yetkili Mercisi tarafından onaylanacaktır.

6.7.2.3.3.2 0.85’ten yüksek bir Re/Rm orantısına sahip çeliklerin kaynaklı gövdelerin yapımında

kullanımına izin verilmeyecektir. Bu oranın saptanmasında kullanılacak Re ve Rm değerleri, malzeme muayene sertifikasında belirtilen değerler olacaktır.

6.7.2.3.3.3 Gövdelerin yapımında kullanılan çelikler, % olarak, 10 000/Rm’den az olmamak üzere, ince

tanecikli çelikler için %16’lık ve diğer çelikler için %20’lik bir mutlak minimum kopma uzamasına sahip olacaktır. Gövdelerin yapımında kullanılan alüminyum ve alüminyum alaşımları, % olarak, 10 000/6Rm’den az olmamak üzere, %12’lik bir mutlak minimum kopma uzamasına sahip olacaktır.

6.7.2.3.3.4 Malzemelerin gerçek değerlerini saptamak amacıyla, levha metaller için, gerilim test örneği

ekseninin dönme yönüne dik açıda (çapraz olarak) olmasına dikkat edilecektir. Kalıcı kırılmadaki uzama, 50 mm ölçüm uzunluğunun kullanıldığı ISO 6892:1998’e uygun olarak dikdörtgen kesitlere sahip test örnekleri üzerinde ölçülecektir.

6.7.2.4 Minimum gövde kalınlığı 6.7.2.4.1 Minimum gövde kalınlığı aşağıdaki hususlara dayalı olarak daha kalın olacaktır:

(a) 6.7.2.4.2’den 6.7.2.4.10’a kadarki gerekliliklere uygun olarak saptanmış minimum kalınlık; (b) 6.7.2.3’teki gereklilikler dahil, tanınan basınçlı kap koduna uygun olarak saptanmış

minimum kalınlık;

(c) Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatı ile ve Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (11)’inde gösterilen ve 4.2.5.3’te tanımlanan bir portatif tank özel hükmünde belirtilmiş minimum kalınlık.

6.7.2.4.2 1.80 m çapından büyük olmayan gövdelerin silindirik kısımları, uçları (başlıklar) ve muayene

delikleri, 5 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır. 1.80 m çapından daha büyük gövdeler, ambalajlama grubu II veya III kapsamındaki toz veya tanecikli katı maddeler için minimum kalınlık gereksiniminin 5 mm kalınlıktaki referans çeliği veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından az olmayacak şekilde düşürülebilmesi durumu hariç olmak üzere, 6 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır.

6.7.2.4.3 Gövde hasarına karşı ilave korumaya gerek duyulduğunda, 2.65 bardan daha düşük test

basınçlarına sahip portatif tanklar, Yetkili Kurum tarafından onaylandığı şekilde ve sağlanan korumayla orantılı olarak azaltılmış minimum gövde kalınlıklarına sahip olabilirler. Bununla birlikte, çapları 1.80 m’den büyük olmayan gövdeler 3 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır. Çapları 1.80 m’den büyük gövdeler 4 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır.

6.7.2.4.4 Tüm gövdelerin silindirik kısımları, uçları (başlıklar) ve muayene delikleri, yapım malzemesine

bakılmaksızın, 3 mm’den daha ince olmayacaktır. 6.7.2.4.5 6.7.2.4.3’te sözü edilen ilave koruma, gövdeyi koruyan bir dış kaplamalı (ceket) uygun bir

“sandviç” imalatı gibi, çift-cidar yapımı veya gövdeyi uzunlamasına ve çaprazlama yapısal elemanlar ile komple bir çerçeve içine sarmak suretiyle bir bütün dış yapısal koruma tarafından sağlanabilir.

388

6.7.2.4.6 6.7.2.4.2’deki referans çelik için tarif edilen kalınlığın dışındaki bir metalin eşdeğer kalınlığı, aşağıdaki formülle saptanacaktır:

e1 = 3

11

04.21

ARm

e

×

e1 = kullanılacak metalin gerekli eşdeğer kalınlığı (mm olarak); e0 = Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da

tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatı ile ve Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (11)’inde gösterilen ve 4.2.5.3’te tanımlanan portatif tank özel hükümlerinde belirtilen referans çeliğinin minimum kalınlığı (mm olarak);

Rm1 = kullanılacak metalin garanti edilmiş minimum gerilim dayanımı

(N/mm2 olarak) (bakınız 6.7.2.3.3); A1 = ulusal veya uluslararası standartlara göre kullanılacak metalin garanti

edilmiş minimum kırılmadaki uzama (% olarak).

6.7.2.4.7 4.2.5.2.6’daki uygulanabilir portatif tank talimatında, 8 mm veya 10 mm’lik bir minimum kalınlık belirtildiğinde, bu kalınlıkların referans çeliğinin özelliklerine veya 1.80 m’lik gövde çapına dayandırılmasına dikkat edilecektir. Yumuşak çeliğin (bakınız 6.7.2.1) dışında bir malzeme kullanıldığında veya gövde 1.80 m’nin üzerinde olduğunda, kalınlık aşağıdaki formülle saptanacaktır:

e1 = 3

11

10

8,1

4.21

ARm

de

×

e1 = kullanılacak metalin gerekli eşdeğer kalınlığı (mm olarak); e0 = Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da

tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatı ile ve Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (11)’inde gösterilen ve 4.2.5.3’te tanımlanan portatif tank özel hükümlerinde belirtilen referans çeliğinin minimum kalınlığı (mm olarak);

d1 = gövdenin çapı (m olarak) (1.80 m’den az olmayacaktır); Rm1 = kullanılacak metalin garanti edilmiş minimum gerilim dayanımı

(N/mm2 olarak) (bakınız 6.7.2.3.3); A1 = ulusal veya uluslararası standartlara göre kullanılacak metalin garanti

edilmiş minimum kırılmadaki uzama (% olarak). 6.7.2.4.8 Cidar kalınlığı hiçbir şekilde 6.7.2.4.2, 6.7.2.4.3 ve 6.7.2.4.4’te belirtilenden daha az

olmayacaktır. Gövdenin bütün parçaları 6.7.2.4.2’ten 6.7.2.4.4’e kadarki maddelerde sözü edilen minimum kalınlıklara sahip olacaktır. Bu kalınlık herhangi bir paslanma toleransının dışında tutulacaktır.

6.7.2.4.9 Yumuşak çelik (bakınız 6.7.2.1) kullanıldığında, 6.7.2.4.6’daki formülün kullanımıyla yapılan

hesaplama gerekli olmayacaktır. 6.7.2.4.10 Gövdenin silindirik kısımlarına uçların (başlıklar) bağlanmasında, ani plaka kalınlığı değişikliği

olmayacaktır.

389

6.7.2.5 Hizmet donanımı 6.7.2.5.1 Hizmet donanımı, elleçleme ve taşıma sırasında bükülme veya hasar görme risklerine karşı

korunmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Çerçeve ile gövde arasındaki bağlantı tali parçalar arasındaki göreceli harekete izin verdiğinde, donanımın bağlantısı, çalışan parçalara zarar verme riski olmadan, bu tür bir harekete izin verecek şekilde yapılacaktır. Harici boşaltım parçaları (boru soketleri, kapatma cihazları), dahili durdurma-valfı ve onun oturma yeri, dış kuvvetler tarafından bükülme tehlikesine karşı korunacaktır (örneğin kesme kısımları kullanılarak). Doldurma ve boşaltma cihazları (flanşlar veya vidalı tıkaçlar dahil) ile bütün koruyucu başlıklar, kaza ile açılma riskine karşı güvence altına alınabilmelidir.

6.7.2.5.2 Portatif tankta yer alan doldurma veya boşaltma amaçlı tüm girişler, makul ölçüde uygulanabilir

şekilde gövdeye yakın yerleştirilmiş ve manüel olarak çalışan bir durdurma-valfıyla takılacaktır. Havalandırma veya basınç-giderme cihazlarına giden girişler dışındaki diğer girişler, makul ölçüde uygulanabilir şekilde gövdeye yakın yerleştirilmiş, bir durdurma-valfı veya başka bir uygun kapatma vasıtasıyla donatılacaklardır.

6.7.2.5.3 Bütün portatif tanklarda, adam giriş deliği veya dahili kontrol veya iç kısımlarda yeterli bakım

ve tamir işlemlerine izin verecek büyüklükte başka muayene kapakları olmalıdır. Bölümlendirilmiş portatif tanklarda, her bölme için ayrı birer adam giriş deliği veya başka muayene kapakları bulunacaktır.

6.7.2.5.4 Dış bağlantı parçaları mümkün olduğu kadar uygulanabilir bir şekilde bir araya getirilerek

gruplandırılacaktır. Yalıtımlı portatif tanklarda üst bağlantı parçaları, uygun oluğa sahip bir döküntü toplama kabı ile çevrelenecektir.

6.7.2.5.5 Bir portatif tanktaki her bağlantı, fonksiyonlarını açıkça belirtecek şekilde işaretlenecektir. 6.7.2.5.6 Durdurma-valfı veya diğer kapatma araçlarının her biri, taşıma sırasında beklenen sıcaklıklar

göz önüne alınarak, gövdenin MİÇB’sinden az olmayan bir nominal basınca göre tasarlanacak ve üretilecektir. Vidalı şafta sahip tüm durdurma-valfları el çarkının saat yönündeki hareketiyle kapatılacaktır. Diğer durdurma-valflarında pozisyon (açık ve kapalı) ve kapatma yönü açık bir şekilde belirtilecektir. Tüm durdurma-valfları kaza ile açılmayı önleyecek şekilde tasarlanacaktır.

6.7.2.5.7 Parlama noktasında veya onun üzerindeki sıcaklıklarda taşınacak maddeler dahil olmak üzere,

Sınıf 3 parlama noktası kriterlerini karşılayan maddelerin taşınması amacına yönelik alüminyum portatif tanklar ile sürtünmeye veya çarpışma temasına yatkınlık olduğu zaman; kapaklar, kapatma elemanları, vs gibi hareketli parçaların hiçbiri korunması olmayan, aşınabilir çelikten yapılmış olmayacaktır.

6.7.2.5.8 Boru sistemi, ısıl genleşme veya büzüşme, mekanik şok ve titreşime bağlı hasar riskini

önleyecek şekilde tasarlanacak, üretilecek ve döşenecektir. Bütün boru sistemi uygun metalik malzemeden yapılmış olacaktır. Uygun her yerde kaynaklı boru bağlantıları kullanılacaktır.

6.7.2.5.9 Bakır borulardaki bağlantılar lehimlenecek veya buna eşit sağlamlıkta bir metal birleşim

yöntemi mevcut olacaktır. Lehim malzemelerinin erime noktası 525 0C’den aşağı olmayacaktır. Bağlantılar, diş açarken meydana gelebileceği şekilde, borunun dayanıklılığını azaltmayacaktır.

6.7.2.5.10 Bütün boruların ve boru bağlantılarının patlama basıncı, gövdenin MİÇB’sinin dört katından ya

da hizmet sırasında bir pompanın veya başka bir cihazın hareketi tarafından tabi tutulacak basıncın dört katından daha az olmayacaktır (basınç-giderme cihazları hariç).

6.7.2.5.11 Valfların ve aksesuarların yapımında yumuşak metaller kullanılacaktır.

390

6.7.2.6 Alt açıklıklar 6.7.2.6.1 Bazı maddeler alt açıklıkları (giriş) olan portatif tanklarda taşınmayacaktır. Bölüm 3.2’deki

Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatında alt açıklıkların yasaklandığı belirtildiği zaman, maksimum izin verilebilir doldurma sınırına kadar doldurulmuş gövdelerde, sıvı seviyesinin altında hiçbir açıklık bulunmayacaktır. Mevcut bir açıklık kapatıldığında, açıklığa iç taraftan veya dış taraftan, gövdeye kaynatılmış bir plaka ile ulaşılabilecektir.

6.7.2.6.2 Belirli katı, kristalize olabilen veya yüksek derecede akmazlıkta olan maddelerin taşındığı

portatif tanklar için, alt boşaltma açıklıkları iki adetten az olmamak üzere sıkıca monte edilmiş ve karşılıklı bağımsız kapatma cihazlarıyla donatılacaktır. Donanımın tasarımı, Yetkili Kurum veya onun yetkili mercisini tatmin edici düzeyde olacak ve aşağıdakileri içerecektir:

(a) Makul ölçüde uygulanabilir bir şekilde gövdeye yakın yerleştirilmiş bir dış durdurma-valfı;

ve (b) Boşaltma borusunun ucunda, somunlu bir boş flanş veya bir vidalı kapak şeklinde olabilen,

sıvı sızdırmaz durdurucu bir kapak. 6.7.2.6.3 6.7.2.6.2’de belirtilenler hariç her alt boşaltma çıkışı, seri olarak monte edilmiş ve karşılıklı

bağımsız üç kapatma cihazıyla donatılacaktır. Donanımın tasarımı, Yetkili Kurum veya onun yetkili mercisini tatmin edici düzeyde olacak ve aşağıdakileri içerecektir:

(a) Gövde içindeki veya flanş içindeki veya onun mukabil flanşı içindeki durdurma-valfı

niteliğinde olan, aşağıdaki gibi bir dahili kendi-kendine kapanır durdurma-valfı:

(i) Valfın çalıştırılması için kontrol cihazları, çarpışma veya diğer kaza ile oluşan hareketler sonucu istenmeyen biçimde açılmalarını önleyecek şekilde tasarlanacaktır;

(ii) Valf yukarıdan veya aşağıdan işletilebilir olabilir;

(iii) Mümkünse, valfın ayarı (açık veya kapalı) yerden kontrol edilebilecek özellikte

olacaktır;

(iv) 1 000 litreyi aşmayan kapasiteye sahip portatif tanklar hariç, valfı, valfın kendisinden uzak ve portatif tankın ulaşılabilir bir noktasından kapatmak mümkün olacaktır; ve

(v) Valfın çalıştırmasını kontrol için kullanılan dış cihaza zarar gelmesi durumunda valf

etkin bir biçimde çalışmaya devam edecektir;

(b) Makul ölçüde uygulanabilir şekilde gövdeye yakın yerleştirilmiş bir dış durdurma-valfı; ve (c) Boşaltma borusunun ucunda, somunlu bir boş flanş veya bir vidalı kapak şeklinde olabilen,

sıvı sızdırmaz durdurucu bir kapak. 6.7.2.6.4 İç kaplamalı gövdede, 6.7.2.6.3 (a)’da şart koşulan dahili durdurma-valfı, ilave bir dış durdurma-

valfı ile değiştirilebilir. Üretici Yetkili Kurumun veya onun yetkili mercisinin gerekliliklerini karşılayacaktır.

6.7.2.7 Güvenli-boşaltım cihazları 6.7.2.7.1 Tüm portatif tanklarda en az bir basınç-giderme (tahliye) cihazı monte edilmiş bulunacaktır.

Tüm tahliye cihazları Yetkili Kurumu veya onun yetkili mercisini tatmin edici düzeyde tasarlanmış, üretilmiş ve işaretlenmiş olacaktır.

391

6.7.2.8 Basınç giderme cihazları 6.7.2.8.1 1 900 litreden az olmayan kapasiteye sahip portatif tanklar ile benzer kapasiteye sahip her

bağımsız portatif tank bölmesi, bir veya daha fazla yayla-çalışan tipte basınç-giderme cihazı ile temin edilecek ve buna ek olarak da, 4.2.5.2.6’daki portatif tank talimatlarında yer alan 6.7.2.8.3 ile ilgili herhangi bir yasaklamanın olduğu durumlar hariç, yayla-çalışan cihazlara paralel olarak, kırılabilir bir disk ya da eriyebilir bir elemana sahip olabilecektir. Basınç-giderme cihazları, doldurmadan, boşaltmadan veya içeriklerinin ısınmasından kaynaklanacak aşırı basınca ya da vakuma bağlı kopmaları yeterli ölçüde önleyecek kapasiteye sahip olacaktır.

6.7.2.8.2 Basınç-giderme cihazları, yabancı madde girişini, sıvı sızıntısını ve herhangi bir tehlikeli aşırı

basınç oluşumunu önleyecek şekilde tasarlanacaklardır. 6.7.2.8.3 Belirli maddeler için Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (10)’unda gösterilen ve 4.2.5.2.6’da

tanımlanan uygulanabilir portatif tank talimatı tarafından şart koşulduğunda, portatif tanklar Yetkili Kurum tarafından onaylanmış bir basınç-giderme cihazına sahip olacaklardır. Hizmete tahsis edilen bir portatif tanka, taşınan malzeme ile uyumlu bir malzemeden yapılmış ve onaylanmış bir basınç-giderme cihazı monte edilmemişse, basınç-giderme cihazı yayla-çalışan bir basınç-giderme cihazından önce gelen bir kırılabilir diskten oluşabilir. Kırılabilir bir disk gerekli basınç-giderme cihazı ile seri biçimde takılmışsa, kırılabilir disk ile basınç-giderme cihazı arasındaki boşlukta, bir basınç-ölçer ya da basınç-giderme sisteminin hatalı çalışmasına yol açabilecek disk kopması, ufak delikler veya sızıntıları saptamada kullanılabilecek uygun bir basınç göstergesi veya uygun gösterge indikatörü olmalıdır. Kırılabilir disk, basınç-giderme cihazının basıncı boşaltmaya başlama düzeyinin %10 yukarısındaki bir nominal basınçta kopacaktır.

6.7.2.8.4 1 900 litreden az bir kapasiteye sahip her portatif tanka, disk 6.7.2.11.1’deki hükümlere uyduğu

takdirde, kırılabilir disk şeklinde de olabilen bir basınç-giderme cihazı monte edilecektir. Hiçbir yayla-çalışan basınç-giderme cihazı kullanılmadığında, kırılabilir disk test basıncına eşit bir nominal basınçta kopacak şekilde ayarlanmalıdır.

6.7.2.8.5 Gövde basınç tahliyesi için monte edildiğinde, giriş hattına, gövdenin MİÇB’sinden daha yüksek

olmayan bir basınçta çalışacak şekilde uygun bir basınç-giderme cihazı takılacak ve makul ölçüde uygulanabilir şekilde gövdeye yakın yerleştirilmiş bir durdurma-valfı monte edilecektir.

6.7.2.9 Basınç-giderme cihazlarının ayarlanması 6.7.2.9.1 Gövdenin normal taşıma koşullarında gereksiz basınç dalgalanmalarına maruz kalmaması

gerektiğinden, sadece sıcaklıktaki aşırı artışlar olduğu koşullarda, basınç-giderme cihazlarının çalışmaları gerektiğine dikkat edilmelidir (bakınız 6.7.2.12.2).

6.7.2.9.2 Gerekli basınç-giderme cihazı, test basıncı 4.5 barı aşmayan bir basınca sahip gövdelerdeki test

basıncının altıda-beşi ve test basıncı 4.5 barı aşan bir basınca sahip gövdelerdeki test basıncının üçte-ikisinin %110’u düzeyindeki bir nominal basınçta boşaltmaya başlayacak şekilde ayarlanacaktır. Boşaltmadan sonra cihaz, boşaltmanın başladığı basıncın %10 altındakinden fazla olmayan bir basınçta kapanacaktır. Cihaz, tüm düşük basınçlarda kapalı kalacaktır. Bu gereksinim, vakum-boşaltma cihazlarının veya basınç-boşaltma ve vakum-boşaltma cihazlarının kombinasyonlarının kullanımını engellememektedir.

6.7.2.10 Eriyebilir elemanlar 6.7.2.10.1 Eriyebilir elemanlar, erime sıcaklığında gövde içindeki basıncın test basıncından daha fazla

olmaması koşuluyla, 110 0C ile 140 0C arasındaki bir sıcaklıkta çalışmaya başlayacaklardır. Bunlar gövdenin üstüne, girişleri buhar boşluğunda olacak şekilde yerleştirilecekler; ve hiçbir şekilde dış ısıya karşı korunmuş olmayacaklardır. Eriyebilir elemanlar, 2.65 barı aşan bir test

392

basıncına sahip portatif tanklarda kullanılmayacaklardır. Yükseltilmiş sıcaklıklardaki maddelerin taşınması amacına yönelik portatif tanklarda kullanılan eriyebilir elemanlar, taşınma sırasında maruz kalınacak maksimum sıcaklıktan daha yüksek bir sıcaklıkta çalışacak ve ilgili makamı veya onun yetkili kişisini tatmin edecek şekilde tasarlanacaklardır.

6.7.2.11 Kırılabilir diskler 6.7.2.11.1 6.7.2.8.3’te belirtilmiş olanlar hariç, kırılabilir diskler tasarım sıcaklığı aralığı boyunca test

basıncına eşit bir nominal basınçta kopacak şekilde ayarlanacaklardır. Kırılabilir diskler kullanılıyorsa, 6.7.2.5.1 ve 6.7.2.8.3’teki gerekliliklere özel olarak dikkat edilecektir.

6.7.2.11.2 Kırılabilir diskler, portatif tankta üretilebilecek vakum basınçlarına uygun olacaklardır. 6.7.2.12 Basınç-giderme cihazlarının kapasitesi 6.7.2.12.1 6.7.2.8.1 tarafından şart koşulan yayla-çalışan basınç-giderme cihazı, 31.75 mm’lik deliğe

eşdeğer bir minimum akış alanı kesitine sahip olacaklardır. Vakum-boşaltma cihazları kullanıldığında, 284 mm2’den az olmayan bir minimum akış alanı kesitine sahip olacaklardır.

6.7.2.12.2 Portatif tankın tamamen ateş içinde kalması durumunda, tahliye cihazlarının toplu olarak

boşaltma kapasitesi, gövdedeki basıncı basınç sınırlandırıcı cihazın boşaltmaya başlama basıncının % 20 yukarısında sınırlandırmak için yeterli olacaktır. İstenen tam tahliye kapasitesine ulaşmada acil durum basınç-giderme cihazları kullanılabilecektir. Bu cihazlar eriyebilir, yayla-çalışan veya kırılabilir disk şeklinde; veya yayla-çalışan ve kırılabilir disk cihazlarının bir karşımı şeklinde olabilecektir. Tahliye cihazlarının gerekli toplam kapasitesi 6.7.2.12.1’deki formül ya da 6.7.2.12.2.3’teki tablo kullanılarak saptanabilir.

6.7.2.12.2.1 Katkı sağlayan tüm cihazların bireysel kapasitelerinin toplamı olarak bakılabilecek, tahliye

cihazlarının gerekli toplam kapasitesini saptamak için aşağıdaki formül kullanılacaktır:

Q = 12.4LC

FA 82.0

M

ZT

Q = minimum gerekli boşaltma oranı, standart koşullarda (1 bar ve 0 0C (273K))

ve saniyede metreküp hava olarak (m3/sn);

F = Aşağıdaki değerlere sahip bir katsayı: yalıtılmış gövdeler için: F = 1; yalıtılmamış gövdeler için: F = U(649-t)/13.6 ancak hiçbir koşulda

0.25’ten düşük olmayacaktır. U = yalıtımın ısıl iletkenliği, 38 0C’de, kW.m-2.K-1 olarak; t = doldurma sırasındaki maddenin fiili sıcaklığı (0C olarak); bu sıcaklık

bilinmediği zaman, t = 15 0C kabul ediniz;

Yalıtılmış gövdeler için yukarıda verilen F değeri, yalıtımın 6.7.2.12.2.4’e uygun olarak sağlanması halinde alınabilir; A = gövdenin toplam dış yüzey alanı, m2 olarak;

393

Z = birikim durumunda gazın sıkıştırılabilme faktörü (bu faktör bilinmediğinde, Z=1.0 kabul ediniz);

T = birikim durumunda basınç-giderme cihazlarının üzerindeki Kelvin olarak mutlak

sıcaklığı (0C + 273); L = birikim durumunda sıvının gizli buharlaşma sıcaklığı, kJ/kg olarak; M = boşaltılan gazın molekül ağırlığı; C = özgül ısıların k oranının bir fonksiyonu olarak aşağıdaki formüllerden

birinden türetilen bir sabit katsayı:

k = v

p

c

c

cp = sabit basınçtaki özgül ısı; ve cv = sabit hacimdeki özgül ısıdır. k > 1 olduğu zaman:

C = 1

1

1

2 −

+

+

k

k

kk

k = 1 olduğunda veya k bilinmediğinde:

C = e

1 = 0.607

burada e, 2.7183 matematiksel sabit sayısıdır. C aşağıdaki tablodan da alınabilir:

k C k C k C 1.00 0.607 1.26 0.660 1.52 0.704 1.02 0.611 1.28 0.664 1.54 0.707 1.04 0.615 1.30 0.667 1.56 0.710 1.06 0.620 1.32 0.671 1.58 0.713 1.08 0.624 1.34 0.674 1.60 0.716 1.10 0.628 1.36 0.678 1.62 0.719 1.12 0.633 1.38 0.681 1.64 0.722 1.14 0.637 1.40 0.685 1.66 0.725 1.16 0.641 1.42 0.688 1.68 0.728 1.18 0.645 1.44 0.691 1.70 0.731 1.20 0.649 1.46 0.695 2.00 0.770 1.22 0.652 1.48 0.698 2.20 0.793 1.24 0.656 1.50 0.701

394

6.7.2.12.2.2 Yukarıdaki formüle alternatif olarak, sıvıların taşınması için tasarlanmış gövdeler 6.7.2.12.2.3’deki tabloya uygun boyutlardaki tahliye cihazlarına sahip olabilirler. Bu tablo, F = 1 değerindeki bir yalıtım değerini varsaymaktadır ve gövde yalıtılacağı zaman uygun şekilde ayarlanacaktır. Bu tablonun saptanmasında kullanılan diğer değerler aşağıdadır: M = 86.7 T = 394 K L = 334.94 kJ/kg C = 0.607 Z = 1

6.7.2.12.2.3 1 bar ve 0 0C’de (273 K) ve saniyedeki hava miktarı metreküpü olarak, gerekli minimum

boşaltım oranı, Q.

A Maruz kalan alan

(metre kare)

Q (Saniyedeki hava

metreküpü)

A Maruz kalan alan

(metre kare)

Q (Saniyedeki hava

metreküpü) 2 0.230 37.5 2.539

3 0.320 40 2.677

4 0.405 42.5 2.814

5 0.487 45 2.949

6 0.565 47.5 3.082

7 0.641 50 3.215

8 0.715 52.5 3.346

9 0.788 55 3.476

10 0.859 57.5 3.605

12 0.998 60 3.733

14 1.132 62.5 3.860

16 1.263 65 3.987

18 1.391 67.5 4.112

20 1.517 70 4.236

22.5 1.670 75 4.483

25 1.821 80 4.726

27.5 1.969 85 4.967

30 2.115 90 5.206

32.5 2.258 95 5.442

35 2.400 100 5.676

6.7.2.12.2.4 Havalandırma kapasitesini azaltmak amacıyla kullanılan yalıtım sistemleri, Yetkili Kurum veya

onun Yetkili Mercisi tarafından onaylanacaktır. Her halükarda, bu amaçla onaylanmış yalıtım sistemleri:

(a) 649 0C’ye kadarki tüm sıcaklıklarda etkili olarak kalacaktır; ve (b) Erime noktası 700 0C veya daha fazla olan bir malzemeyle giydirileceklerdir.

395

6.7.2.13 Basınç-giderme cihazlarının işaretlenmesi 6.7.2.13.1 Her basınç-giderme cihazı aşağıdaki belirtilen şekilde açıkça ve kalıcı bir biçimde

işaretlenecektir:

(a) Boşaltması için ayarlanmış basınç (bar veya kPa olarak) ve sıcaklık (0C olarak); (b) Yayla-çalışan sistemler için boşaltma basıncında izin verilebilir tolerans;

(c) Kırılabilir diskler için nominal basınca tekabül eden referans sıcaklığı;

(d) Eriyebilir elemanlar için izin verilebilir sıcaklık toleransı;

(e) Saniyedeki standart hava metreküpü olarak (m3/sn), cihazın nominal akış kapasitesi;

Uygulanabildiği hallerde, aşağıdaki bilgi de gösterilecektir: (f) Üreticinin adı ve cihazla ilgili katalog numarası.

6.7.2.13.2 Basınç-giderme cihazları üzerinde işaretlenmiş nominal akış kapasitesi ISO 4126-1:1991’e

uygun olarak saptanacaktır. 6.7.2.14 Basınç-giderme cihazlarına bağlantılar 6.7.2.14.1 Basınç-giderme cihazlarına yapılan bağlantılar, güvenlik cihazıyla sınırlandırılmamış biçimde

gerekli boşaltımı sağlayacak yeterli boyutta olacaklardır. Gövde ve basınç-giderme cihazları arasına, bakım veya diğer nedenlerle benzer cihazların konulması hariç, hiçbir durdurma valfı konmayacak; ve fiilen kullanımda olan cihazlara hizmet eden durdurma-valfları açık olarak kilitlenecek ya da benzer cihazlardan en azından biri, her zaman kullanımda olacak şekilde kilitleneceklerdir. Gövdeden bir hava deliğine veya basınç-giderme cihazına giden bir açıklıkta akışı sınırlandıracak veya kesecek herhangi bir engel bulunmayacaktır. Basınç-giderme cihaz çıkışlarından giden havalandırma delikleri veya borular kullanıldığında, boşaltılan buharı veya sıvıyı, boşaltılan cihazlardaki minimum sistemde kalan basınç koşullarında atmosfere taşıyacaklardır.

6.7.2.15 Basınç-giderme cihazlarının yerleştirilmesi 6.7.2.15.1 Her basınç-giderme cihazı girişi, gövdenin üzerinde, gövdenin mümkün olduğu kadar

boylamasına ve çaprazlamasına merkezinin yakınındaki bir pozisyonda yerleştirilecektir. Tüm basınç-giderme cihazı girişleri, maksimum doldurma koşulları altında, gövdenin buhar boşluğuna yerleştirilecek ve cihazlar çıkan buharın sınırlanmadan boşaltılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Yanıcı maddelerde, çıkan buhar gövdeyi etkileyemeyecek şekilde yönlendirilecektir. Gerekli basınç-giderme cihazı kapasitesinin düşürülmemesi koşuluyla, buhar akışının yönünü değiştiren koruyucu cihazlara izin verilebilir.

6.7.2.15.2 Yetkisi olmayan kişilerce basınç-giderme cihazlara ulaşılmasını önlemek ve cihazları, portatif

tankın devrilmesinden kaynaklanan hasarlardan korumak amacıyla düzenlemeler yapılmalıdır. 6.7.2.16 Ölçüm cihazları 6.7.2.16.1 Tankın içeriğiyle doğrudan temasta olan cam seviye-ölçüm cihazları ile diğer kırılabilir

malzemelerden yapılmış ölçüm cihazları kullanılmayacaktır.

396

6.7.2.17 Portatif tank destekleri, iskeletleri, kaldırma ve bağlama ekleri 6.7.2.17.1 Portatif tanklar, taşıma sırasında güvenli bir taban sağlayacak şekilde bir destek yapısıyla

tasarlanmalı ve üretilmelidirler. 6.7.2.2.12’de belirtilen kuvvetler ve 6.7.2.2.13’te belirtilen güvenlik faktörü tasarımın bu yönünde göz önüne alınacaklardır. Kızaklar, iskeletler, kafesler veya diğer benzer yapılar kabul edilebilir.

6.7.2.17.2 Portatif tank montajlarından (kafesler, iskeletler, vs.), portatif tank kaldırma ve bağlama

eklerinden kaynaklanan kombine gerilimler, gövdenin herhangi bir kısmında aşırı gerilime neden olmayacaktır. Tüm portatif tanklara, kalıcı kaldırma ve bağlama ekleri monte edilecektir. Bunlar tercihen portatif tank desteklerine monte edileceklerdir, ancak destek noktalarında gövde üzerindeki kuvvetlendirici plakalarda emniyet altına alınabilirler.

6.7.2.17.3 Desteklerin ve iskeletlerin tasarımında, çevresel aşınmanın etkileri dikkate alınacaktır. 6.7.2.17.4 Forklift cepleri kapanabilme özelliğine sahip olacaktır. Forklift ceplerini kapatma araçları

iskeletnin kalıcı birer parçası olacaklar ve iskeletye kalıcı bir biçimde bağlanacaklardır. 3.65 m’den daha kısa olan tek bölmeli portatif tanklarda, aşağıdaki koşullar sağlandığı takdirde, kapatılmış forklift ceplerine gerek bulunmayacaktır:

(a) Bütün bağlantıları dahil olmak üzere gövde, forklift çatallarının çarpmasından iyi

korunduğunda; ve (b) Forklift ceplerinin merkezleri arasındaki uzaklık, en az portatif tankın maksimum

uzunluğunun yarısı kadar olduğunda. 6.7.2.17.5 Portatif tanklar taşıma sırasında 4.2.1.2’ye göre korunmadıkları zaman, gövdeler ve hizmet

donanımı, yandan veya boydan darbelere ya da devrilmesinden kaynaklanan gövde ve hizmet donanımındaki hasarlara karşı korunacaklardır. Dış bağlantı parçaları, darbe veya portatif tankının bağlantıları üzerine devrilmesi sonucunda gövde içeriğinin dışarı çıkmasına engel olmak için korunacaklardır. Koruma örnekleri aşağıdakileri içermektedir:

(a) Gövdenin orta hattı seviyesinde, gövdeyi her yandan koruyan boylamasına çubuklarını da

içerebilen, yandan darbelere karşı koruma; (b) İskelet boyunca sabitlenmiş takviye halkaları ve çubukların içerebilen, portatif tankın

devrilmesine karşı koruma;

(c) Bir tampon veya iskelet içerebilen, arkadan darbelere karşı koruma;

(d) ISO 1496-3:1995’e uygun bir ISO şasisi kullanımıyla, gövdenin darbelere veya devrilmesine karşı koruma.

6.7.2.18 Tasarım onayı 6.7.2.18.1 Yetkili Kurum veya onun Yetkili Mercisi, her yeni portatif tank tasarımı için bir tasarım onay

sertifikası çıkaracaklardır. Bu sertifika, portatif tankın söz konusu makam tarafından incelenmiş bulunduğunu, amaçlanan kullanım için uygun olduğunu ve bu Bölümdeki gereklilikler ile, uygun olan yerlerde, Bölüm 4.2 ve Bölüm 3.2’deki Tablo A’da belirtilen maddelere ilişkin hükümleri karşıladığını beyan edecektir. Tasarımda değişiklik yapılmadan üretilen portatif tank serilerinde, sertifika tüm seriler için geçerli olacaktır. Sertifikada prototip test raporundan, taşınmasına izin verilen maddeler veya madde gruplarından, gövdenin ve (uygulanabildiği yerlerde) iç kaplamanın yapım malzemelerinden ve bir onay numarasından söz edilecektir. Onay numarası, onayın verildiği Devleti gösteren ayırt edici sembolü veya işareti, yani Viyana’da 1968’de, Yol Trafiği Sözleşmesinde gösterildiği şekilde uluslararası trafikteki ayırt edici sembol

397

veya işareti ile bir kayıt numarasını içerecektir. 6.7.1.2’ye göre olan bütün alternatif düzenlemeler, sertifika üzerinde gösterilecektir. Bir tasarım onayı, aynı tür ve kalınlıktaki malzemelerden, aynı fabrikasyon teknikleriyle ve aynı desteklere, eşdeğer kapaklarla ve diğer eklerle yapılmış daha küçük portatif tankların onayına da hizmet edebilir.

6.7.2.18.2 Tasarım onayı için prototip test raporu en az aşağıdakileri kapsamalıdır:

(a) ISO 1496-3:1995’te belirtilen uygulanabilir iskelet testinin sonuçları; (b) 6.7.2.19.3’e göre test ve ilk muayene sonuçları; ve

(c) Uygulanabildiği yerlerde, 6.7.2.19.1’deki darbe testinin sonuçları.

6.7.2.19 Muayene ve test 6.7.2.19.1 CSC’deki konteyner tanımını karşılayan portatif tanklar için, her tasarımı temsil eden bir

prototip bir darbe testine tabi tutulacaktır. Prototip portatif tank, demiryolu taşımacılığında maruz kalınan tipik bir mekanik şok süresinde, tamamen yüklü portatif tankın MİBK’sinin 4 katından (4g) az olmayan bir darbe sonucundaki kuvvetleri emebildiğini göstermelidir. Aşağıda darbe testini yapmak için kabul edilebilir yöntemlerin listesi verilmektedir:

Amerikan Demiryolları Derneği (Association of American Railroads), Standartlar ve Önerilen Uygulamalar El Kitabı, Tank Konteynırlarının Kabul Edilebilirlik Özellikleri (AAR.600), 1992 Kanada Standartları Derneği (Canadian Standards Association), Tehlikeli Malların Taşımacılığı için Otoyol Tankları ve Portatif tanklar (B620-1987) Almanya Demiryolu Derneği (Deutsche Bahn AG) Teknik Merkezi Bölge (Zentralbereich Technik), Minden Portatif tanklar, boylamasına dinamik darbe testi Fransız Ulusal Demiryolu Derneği (Société Nationale des Chemin de Fer Français) C.N.E.S.T. 002-1966. Tank konteynırları, boylamasına dış gerilimler ve dinamik darbe testleri Spoornet, Güney Afrika Mühendislik Geliştirme Merkezi (Engineering Development Center - EDC) ISO Tank Konteynırlarının Testi Yöntem EDC/TES/023/000/1991-06

6.7.2.19.2 Her portatif tankın gövde ve donanım elemanları, ilk kez hizmete sokulmadan önce (ilk muayene ve test) ve ondan sonra da beş yılı aşmayacak aralıklarla (5 yıllık periyodik muayene ve test) testlere tabi tutulacaklardır; ve 5 yıllık periyodik muayene ve testler arasında bir periyodik ara muayene ve testi (2.5 yıllık periyodik muayene ve test) yapılacaktır. 2.5 yıllık periyodik muayene ve test, belirlenen tarihten itibaren 3 ay içinde gerçekleştirilebilir. 6.7.2.19.7’ye göre gerekli görüldüğünde, son muayene ve test tarihine bakılmaksızın, olağan dışı bir muayene ve test yapılacaktır.

6.7.2.19.3 Portatif tankın ilk muayene ve testi, tasarım karakteristiklerinin bir kontrolünü, portatif tankın ve

bağlantılarının taşınacak maddelerle ilgili olarak içeriden ve dışarıdan incelenmesini ve bir basınç testini kapsayacaktır. Portatif tank hizmete sokulmadan önce, bir sızdırmazlık testi ile tüm hizmet donanımının tatmin edici bir şekilde çalışmalarının bir kontrolü de yapılacaktır. Gövde ve bağlantıları ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

398

6.7.2.19.4 5 yıllık periyodik muayene ve test bir iç ve dış incelemeyi ve, genel bir kural olarak, bir hidrolik basınç testini içerecektir. Koruyucu kaplama, ısıl yalıtım ve benzerleri sadece portatif tankın durumunun güvenilir bir biçimde değerlendirilmesine yetecek kadar kaldırılacaktır. Gövde ve donanım ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

6.7.2.19.5 2.5 yıllık periyodik ara muayene ve testi, en az portatif tank ve bağlantılarının taşınacak

maddelerle ilgili olarak içeriden ve dışarıdan incelenmesini, bir sızdırmazlık testini ve tüm hizmet donanımının çalışmasının tatmin edici şekilde bir kontrolünü kapsayacaktır. Koruyucu kaplama, ısıl yalıtım ve benzerleri sadece portatif tankın durumunun güvenilir bir biçimde değerlendirilmesine yetecek kadar kaldırılacaktır. Tek bir maddenin taşınması amacına yönelik portatif tanklarda, 2.5 yıllık periyodik ara muayene ve testinden vazgeçilebilir veya Yetkili Kurum veya onun Yetkili Mercisi tarafından belirlenmiş başka test yöntemleri ya da muayene prosedürleri ile değiştirilebilir.

6.7.2.19.6 Portatif tank, 6.7.2.19.2’de şart koşulduğu şekilde 2.5 yıllık veya 5 yıllık periyodik muayene ve

testinin süresinin dolduğu tarihten sonra doldurulmayabilir veya taşıma için önerilmeyebilir. Bununla birlikte, son periyodik muayene ve test süresinin dolduğu tarihten önce doldurulmuş olan bir portatif tank, son periyodik muayene ve test süresinin dolduğu tarihten sonra üç ayı aşmayacak bir süreyle PORTATİF. Buna ek olarak, bir portatif tank son periyodik muayene ve test süresinin dolduğu tarihten sonra aşağıdaki koşullarda PORTATİF:

(a) Boşaltıldıktan sonra fakat temizlenmeden önce, tekrar doldurulmasından önce bir sonraki

gerekli muayene veya testi gerçekleştirmek amacıyla; ve (b) Yetkili Kurum tarafından başka şekilde onaylanmadıkça, son periyodik muayene ve test

süresinin dolduğu tarihten sonraki altı ay süresince, tehlikeli malların uygun bir şekilde bertaraf edilmesi veya geri kazanılması için iadesi amacıyla. Bu muafiyetten taşıma belgelerinde bahsedilecektir.

6.7.2.19.7 Portatif tankta hasarlı veya aşınmış alanlar, veya sızıntı, veya portatif tankın bütünlüğünü

etkileyebilecek bir bozukluk görüldüğünde, olağan dışı muayene ve test gereklidir. Olağan dışı muayene ve testin süresi portatif tanktaki hasar veya bozukluğun miktarına bağlıdır. Bu, en az 6.7.2.19.5’e göre olan 2.5 yıllık muayene ve test işlemini kapsayacaktır.

6.7.2.19.8 İç ve dış inceleme aşağıdaki hususları sağlamalıdır:

(a) Gövde, portatif tankı taşıma için güvensiz kılabilecek oyuklar, aşınmalar veya sürtünme aşındırmaları, çöküntüler, biçim bozulması, kaynaklardaki bozukluklar veya sızıntılar dahil diğer koşulları saptamak için incelenecektir;

(b) Portatif tankı dolum, boşaltım ve taşıma için güvensiz kılabilecek borular, valflar,

ısıtma/soğutma sistemi ve contalar, aşınmış alanları, bozuklukları veya sızıntılar dahil diğer koşulları saptamak için inceleneceklerdir;

(c) Adam giriş deliği kapaklarını sıkan cihazların çalıştıkları ve adam giriş deliği kapaklarında

ve contalarında sızıntı olmadığı; (d) Herhangi bir flanşlı bağlantıdaki veya boş flanştaki kayıp veya gevşek cıvataların veya

somunların değiştirilmesi veya sıkılması;

399

(e) Tüm acil durum cihazlarında ve valflarında aşınma, biçim bozulması ve normal çalışmalarını engelleyen herhangi bir hasarın veya bozukluğun olmadığı. Uzaktan kumandalı kapatma cihazlarının ve kendi-kendine kapanan durdurma-valflarının, doğru çalıştıklarını göstermek üzere çalıştırılacaklardır;

(f) Varsa, astarların, (iç kaplama) üreticisi tarafından belirlenen kriterlere uygun olarak

incelenmeleri; (g) Portatif tank üzerindeki gerekli işaretlerin okunabilir ve uygulanabilir gerekliliklerle uyum

içinde olup olmadıkları; (h) Portatif tankı kaldırmada kullanılan iskelet, destekler ve düzenlemelerin tatmin edici

durumda oldukları. 6.7.2.19.9 6.7.2.19.1, 6.7.2.19.3, 6.7.2.19.4, 6.7.2.19.5 ve 6.7.2.19.7’deki muayeneler ve testler, Yetkili

Kurum veya onun Yetkili Mercisi tarafından onaylanmış bir uzman tarafından veya onun şahitliğinde yapılacaktır. Basınç testi, muayene ve testin bir parçası olduğu zaman, portatif tankın veri plakasında gösterilecek basınç test basıncıdır. Basınç altındayken, portatif tankın gövdesinde, borularında veya donanım üzerinde herhangi bir sızıntının olup olmadığı kontrol edilecektir.

6.7.2.19.10 Gövde üzerindeki kesme, yakma ve kaynak işlemlerinin etkilendiği her durumda, bu çalışma,

gövdenin yapımında kullanılan basınç araç kodunu dikkate alan Yetkili Kurum veya onun Yetkili Mercisinin onayına tabi olacaktır. Çalışma tamamlandıktan sonra orijinal test basıncında bir basınç testi yapılacaktır.

6.7.2.19.11 Herhangi bir tehlikeli durum belirtisi ortaya çıktığında, bu düzeltilinceye ve test tekrarlanıp,

testten olumlu sonuç alınana kadar portatif tanklar hizmete geri gönderilmeyeceklerdir. 6.7.2.20 İşaretleme 6.7.2.20.1 Her portatif tankta, inceleme için kolayca görülebilen ve ulaşılabilen bir yere kalıcı olarak monte

edilmiş, aşınmaya dayanıklı bir metal plaka bulunmalıdır. Portatif tank düzenlemelerine ilişkin nedenlerle plaka gövdeye kalıcı olarak monte edilmediğinde, gövde en azından gerekli basınçlı kap kodu bilgisiyle işaretlenmelidir. Plaka üzerinde minimum olarak en azından aşağıdaki bilgiler damgalama veya başka benzer yöntemlerle işaretlenmelidir.

Üretildiği ülke U Onaylayan Onay Alternatif Düzenlemeler için (bkz 6.7.1.2) N ülke numarası “AD” Üreticinin adı veya işareti Üreticinin seri numarası Tasarımın onayı için Yetkili Merci Mal sahibinin tescil numarası Üretildiği yıl Gövdenin tasarlandığı basınçlı kap kodu Test basıncı _________ bar/kPa (ölçüm) 2 16 MİÇB _________ bar/kPa (ölçüm) 2 Harici tasarım basıncı 317_________ bar/kPa (ölçüm) 2 Tasarım sıcaklık aralığı _________ 0C’den _________ 0C’ye kadar 20 0C’deki su kapasitesi _________ litre Her bölmenin 20 0C’deki su kapasitesi _________ litre

2 Kullanılan birim işaretlenmelidir. 3 Bakınız 6.7.2.2.10.

400

İlk basınç testi tarihi ve şahidin kimliği Isıtma/soğutma sistemi için MİÇB _________ bar/kPa (ölçüm) 2 Gövde malzeme(ler)i ve malzeme standart referans(lar)ı Referans çeliğindeki eşdeğer kalınlık _________ mm İç kaplama malzemesi (uygulanabilir olduğunda) En son periyodik test(ler)in tarihi ve tipi Ay _________ Yıl _________ Test basıncı _________ bar/kPa (ölçüm)2 En son testi yapan veya ona şahitlik eden uzmanın damgası

6.7.2.20.2 Aşağıdaki özellikler, ya portatif tankın kendisinin üzerinde ya da portatif tanka düzgün bir biçimde yerleştirilmiş metal bir plaka üzerinde belirtilmelidir.

Operatörün adı Taşınmakta olan madde(ler)in adı ve, 50 0C’nin üzerindeyse, maksimum ortalama yığın sıcaklığı Maksimum izin verilebilir brüt kütle (MİBK) _________ kg Yüksüz (dara) kütlesi _________ kg NOT: Taşınmakta olan maddelerin tanımlanması için, aynı zamanda bakınız Bölüm 5.

6.7.2.20.3 Eğer bir portatif tank açık denizlerde taşımak üzere tasarlanmış ve onaylanmışsa, “AÇIK DENİZ PORTATİF TANKI” kelimeleri tanıtım plakası üzerinde belirtilmelidir.

6.7.3 Soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik portatif tankların

tasarımı, yapımı, kontrolü ve test edilmesi için hükümler 6.7.3.1 Tanımlar

Bu bölümün amaçlarına uygun olarak: Alternatif düzenleme, bu Bölümde tanımlanmış olanların dışındaki teknik gerekliliklerine veya test yöntemlerine göre tasarlanan, üretilen veya test edilen bir portatif tank veya MEGC için Yetkili Kurum tarafından verilen onay anlamındadır; Portatif tank, Sınıf 2 kapsamındaki soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların taşınması için kullanılan, 450 litreden fazla kapasiteye sahip çok modlu bir tank anlamındadır. Portatif tank, gazları taşımak için kullanılması gereken hizmet donanımının ve yapısal donanımın monte edilmiş olduğu bir gövdeyi içermektedir. Portatif tank yapısal donanımı çıkartılmadan doldurulabilecek ve boşaltılabilecektir. Gövdenin dışında dengeleme elemanlarına sahip olacak ve dolu olduğunda kaldırılabilecektir. Öncelikle bir ulaşım aracına veya gemiye yüklenebilecek şekilde tasarlanmış olmalı ve mekanik elleçlemeyi kolaylaştıracak takozlar, montaj tertibatı veya aksesuarlarla donatılacaktır. Tankerlerin, tank-vagonlarının, metal olmayan tankların, orta boy hacimli konteynırlarının (IBC’ler), gaz silindirlerinin ve büyük haznelerin portatif tankların tanımına girmedikleri kabul edilmektedir; Gövde, portatif tankın taşınacak (tanka uygun) soğutulmamış sıvılaştırılmış gazları barındıran bölümü anlamında olup açıklıkları ve kapakları içermektedir, ancak hizmet donanımı veya yapısal dış donanım buna dahil değildir; Hizmet donanımı, ölçüm cihazları ile doldurma, boşaltma, havalandırma, güvenlik ve yalıtım cihazları anlamındadır; Yapısal donanım, gövdenin dışındaki takviye, bağlama, koruma ve dengeleme elemanları anlamındadır;

2 Kullanılan birim işaretlenmelidir.

401

Maksimum izin verilebilir çalışma basıncı (MİÇB), çalışma pozisyonunda gövdenin üst kısmında ölçülen aşağıdaki basınçların en yükseğinden daha az olmayan bir basınç anlamındadır, fakat hiçbir şekilde 7 bardan az olmayacaktır: (a) Doldurma veya boşaltma sırasında gövdede izin verilen maksimum etkin ölçüm basıncı;

veya (b) Aşağıdaki değerlerde olabilen, gövdenin tasarlanmış olduğu maksimum etkin ölçüm basıncı:

(i) 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tank talimatında listelenen soğutulmamış sıvılaştırılmış

gazlar için, T50 portatif tank talimatında o gaz için verilen MİÇB (bar olarak); (ii) diğer soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar için, aşağıdakilerin toplamından az olmamak

üzere:

- tasarım referans sıcaklığındaki soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların mutlak buhar basıncı (bar olarak), eksi 1 bar; ve

- tasarım referans sıcaklığı ve tr – tf (tf = doldurma sıcaklığı, genellikle 15 0C; tr =

maksimum ortalama yığın sıcaklığı, 50 0C) ortalama yığın sıcaklığındaki artışa bağlı bir sıvı genleşmesi tarafından belirlenen boşluk alandaki havanın veya diğer gazların kısmi basıncı (bar olarak);

Tasarım basıncı, tanımlanmış gerekli basınçlı kap kodunun gerektirdiği hesaplamalarda kullanılacak basınç anlamındadır. Tasarım basıncı aşağıdaki basınçların en yükseğinden daha az olmayacaktır: (a) Doldurma veya boşaltma sırasında gövdede izin verilen maksimum etkin ölçüm basıncı;

veya (b) Aşağıdakilerin toplamı:

(i) MİÇB tanımının (b) maddesinde tanımlandığı gibi, gövdenin tasarlanmış olduğu izin

verilen maksimum etkin ölçüm basıncı; (iii) 6.7.3.2.9’da belirtilmiş statik kuvvetler bazında saptanan, ancak 0.35 bardan az

olmayan bir net basınç;

Test basıncı, basınç testi sırasında gövdenin üstündeki maksimum ölçüm basıncı anlamındadır; Sızdırmazlık testi, gövdeyi ve onun hizmet donanımını MİÇB’nin yüzde 25’inden az olmayan bir etkin dahili basınca tabi tutan gazın kullanıldığı bir test anlamındadır; Maksimum izin verilebilir brüt kütle (MİBK), portatif tankın dara kütlesinin ve taşınması için yetki verilen en ağır yükün toplamı anlamındadır; Referans çeliği, 370 N/mm2’lik bir gerilim dayanımına sahip ve %27’lik bir kırılmadaki uzaması olan çelik anlamındadır; Yumuşak çelik, 360 N/mm2 ile 440 N/mm2 arasında garanti edilmiş minimum gerilim dayanımına sahip ve 6.7.2.3.3.3 ile uyumlu minimum garanti edilmiş kırılmadaki uzaması olan bir çelik anlamındadır;

402

Gövdenin tasarım sıcaklık aralığı, çevre koşullarında taşınan soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar için -40 0C ile 50 0C arasında olacaktır. Sert iklim koşullarına tabi portatif tanklar için, daha ciddi tasarım sıcaklıkları dikkate alınmalıdır; Tasarım referans sıcaklığı, MİÇB’nin hesaplanması amacıyla, içeriğin buharlaşma basıncının saptandığı sıcaklık anlamındadır. Tasarım referans sıcaklığı, gazın her zaman sıvılaştırılmış halde olmasını sağlamak için, taşınması amaçlanan soğutulmamış sıvılaştırılmış gazın kritik sıcaklığından daha az olacaktır. Bu değer, her portatif tank tipi için aşağıdaki gibidir: (a) 1.5 metre veya daha küçük çaplı gövdeler: 65 0C; (b) 1.5 metreden daha büyük çaplı gövdeler:

(i) yalıtım veya güneş kalkanı olmadan: 60 0C;

(ii) güneş kalkanı ile (bakınız 6.7.3.2.12): 55 0C; ve

(iii) yalıtımlı (bakınız 6.7.3.2.12): 50 0C;

Doldurma yoğunluğu, soğutulmamış sıvılaştırılmış gazın ortalama kütlesinin litre bazında gövdenin kapasitesinin oranı anlamındadır (kg/l). Doldurma yoğunluğu 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tank talimatında verilmektedir.

6.7.3.2 Genel tasarım ve yapım gereklilikleri 6.7.3.2.1 Gövdeler Yetkili Kurum tarafından tanınmış basınçlı kap kodunun gerekliliklerine uygun olarak

tasarlanacak ve imal edilecektir. Gövdeler şekillendirmeye uygun çelikten yapılacaktır. Prensip olarak, malzemeler ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun olacaktır. Kaynaklı gövdeler için, sadece kaynak işlemine uygunluğu tamamen gösterilmiş olan malzemeler kullanılacaktır. Kaynaklar ustaca yapılacak ve tam güvenliği sağlayacaklardır. Üretim prosesi veya malzemeler gerektirdiğinde, kaynakta ve ısıdan etkilenecek bölgelerde yeterli sertliğin sağlanması amacıyla, gövdeler uygun bir biçimde ısıl işleme tabi tutulacaklardır. Malzemenin seçiminde kırılganlıktan ötürü kopma riski, korozyona bağlı gerilim çatlakları riski ve darbeye karşı direnç ile ilgili olarak tasarım sıcaklık aralığı göz önüne alınmalıdır. İnce taneli çelik kullanıldığında, malzemenin özelliğine göre akma kuvvetinin garanti edilmiş değeri 460 N/mm2’den fazla olmayacak ve gerilim dayanımının üst sınırının garanti edilmiş değeri 725 N/mm2’yi aşmayacaktır. Portatif tank malzemeleri taşınabilecekleri dış ortama uygun olacaklardır.

6.7.3.2.2 Portatif tank gövdeleri, bağlantı parçaları ve boru tesisatları aşağıdaki özelliklere sahip

malzemelerden yapılmış olacaklardır:

(a) taşınmaları amaçlanan soğutulmamış sıvılaştırılmış gaz(lar) tarafından zarar görmeye oldukça dayanıklı; veya

(b) kimyasal reaksiyonlara karşı uygun şekilde pasifize edilmiş veya nötrleştirilmiş.

6.7.3.2.3 Contalar taşınması amaçlanan soğutulmamış sıvılaştırılmış gaz(lar) ile uyumlu malzemelerden

yapılacaklardır. 6.7.3.2.4 Farklı metallerin galvanik hareketle hasara yol açabilecek şekildeki temaslarından kaçınılacaktır. 6.7.3.2.5 Her türlü cihazlar, contalar ve aksesuarlar dahil olmak üzere portatif tank malzemeleri, portatif

tankta taşınması amaçlanan soğutulmamış sıvılaştırılmış gaz(lar)ı olumsuz olarak etkilemeyeceklerdir.

403

6.7.3.2.6 Portatif tanklar, taşıma sırasında güvenli bir taban oluşturacak desteklerle ve uygun kaldırma ve bağlama ekleriyle tasarlanacak ve üretileceklerdir.

6.7.3.2.7 Portatif tanklar, normal elleçleme ve taşıma koşulları sırasında, en azından taşınan içeriğe bağlı

dahili basınç ile statik, dinamik ve termal (ısıl) yüklere, kayıp vermeden dayanacak şekilde tasarlanacaklardır. Tasarım, portatif tankın beklenen ömrü süresince, bu yüklerin tekrarlanarak uygulanmasından kaynaklanan malzeme yorgunluğu etkilerinin göz önüne alınmış olduğunu gösterecektir.

6.7.3.2.8 Gövdeler, kalıcı bir biçim bozulması olmaksızın, iç basıncın en az 0.4 bar (ölçüm basıncı)

üzerindeki bir dış basınca dayanacak şekilde tasarlanacaklardır. Gövde, doldurmadan önce veya boşaltma sırasında önemli bir vakuma maruz kaldığında, iç basıncın en az 0.9 bar (ölçüm basıncı) üzerindeki bir dış basınca dayanacak şekilde tasarlanacak ve gövde o basınçta denenecektir.



(a) Seyahat yönünde: MİBK’nin iki katı ile yerçekimine (g)181 bağlı ivmenin çarpımı; (b) Yatayda ve seyahat yönüne dik açılarda: MİBK (seyahat yönü açık bir şekilde

saptanamıyorsa, kuvvetler MİBK’nin iki katına eşit olacaktır) ile yerçekimine bağlı ivmenin (g)1çarpımı;

(c) Dikeyde yukarı doğru: MİBK ile yerçekimine bağlı ivmenin (g) 1 çarpımı; ve (d) Dikeyde aşağı doğru: MİBK’nin (yerçekiminin etkisi dahil toplam yükleme) iki katı ile

yerçekimine (g)1 bağlı ivmenin çarpımı. 6.7.3.2.10 6.7.3.2.9’daki kuvvetlerin her biri altında, gözlemlenecek güvenlik faktörü aşağıdaki gibi

olacaktır:

(a) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip çelikler için, garanti edilmiş akma kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü; veya

(b) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip olmayan çelikler için, garanti edilmiş

% 0.2’lik dayanım kuvvetiyle ve ostenitik çelikler için %1’lik dayanım kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü.

6.7.3.2.11 Akma kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri, ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun

değerler olacaklardır. Ostenitik çelikler kullanıldığında, malzeme standartlarına göre belirlenmiş akma kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri, arttırılmış değerler malzeme muayene sertifikasında onaylandığında, %15’e kadar arttırılabilir. Söz konusu çelik için hiçbir malzeme standardı mevcut değilse, kullanılan akma kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri Yetkili Kurum tarafından onaylanacaktır.

6.7.3.2.12 Soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik gövdeler ısıl (termal) yalıtımla

donatıldıkları zaman, ısıl yalıtım sistemleri aşağıdaki hükümleri yerine getirecektir:

(a) Gövdenin yüzeyinin üçte birinden az olmayan, ancak yarısını aşmayan bir şekilde gövdenin üst kısmını kaplayan bir kalkandan oluşacaklardır ve gövdeden aralarında 40 mm civarında bir hava boşluğu ile ayrılacaklardır;


404

(b) Nemin girişini ve normal taşıma koşullarındaki hasarları önleyecek ve bu sayede 0.67’den (W.m-2.K-1) büyük olmayan bir ısıl iletkenliği sağlayacak, uygun kalınlıktaki yalıtım malzemelerinden yapılmış tam bir kaplamadan oluşacaktır;

(c) Koruyucu kaplama gaz-kaçırmaz bir şekilde kapatıldığı zaman, gövdenin veya donanım

elemanlarının yetersiz bir gaz geçirmezliği olduğunda, yalıtım tabakasında herhangi bir tehlikeli basıncın oluşmasını önlemek için bir cihaz bulunacaktır; ve

(d) Isıl yalıtım, bağlantı parçalarına ve boşaltım cihazlarına erişime engel olmayacaktır.

6.7.3.2.13 Yanıcı soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik portatif tanklar

elektriksel olarak topraklanabileceklerdir. 6.7.3.3 Tasarım Kriterleri 6.7.3.3.1 Gövdeler dairesel bir kesite sahip olacaktır. 6.7.3.3.2 Gövdeler, tasarım basıncının 1.3 katından daha az olmayan bir test basıncına dayanacak şekilde

tasarlanmış ve üretilmiş olacaktır. Gövdenin tasarımında, taşınması amaçlanan her bir soğutulmamış sıvılaştırılmış gaz için, 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tanklar talimatında verilen minimum MİÇB değerleri göz önüne alınacaktır. Bu gövdeler için, 6.7.3.4’te belirtilen minimum gövde kalınlık hükümlerine dikkat çekilmektedir.

6.7.3.3.3 Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına veya garanti edilmiş bir dayanım kuvvetine (genel

olarak % 0.2’lik dayanım kuvveti veya ostenitik çelikler için % 1’lik dayanım kuvveti) sahip çelikler için, gövdedeki membran gerilimi σ (sigma), test basıncında 0.75 Re veya 0.50 Rm’yi, hangisi düşükse, aşmayacaktır. Burada,

Re = N/mm2 olarak akma kuvveti veya %0.2’lik dayanım kuvveti veya,

ostenitik çelikler için %1’lik dayanım kuvveti; Rm = N/mm2 olarak minimum gerilim dayanımıdır.

6.7.3.3.3.1 Kullanılan Re ve Rm değerleri, ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun olacaktır.

Ostenitik çelikler kullanıldığında, malzeme standartlarına göre belirlenmiş akma kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri, arttırılmış değerler malzeme muayene sertifikasında onaylandığında, %15’e kadar arttırılabilir. Söz konusu çelik için hiçbir malzeme standardı mevcut değilse, kullanılan Re ve Rm değerleri Yetkili Kurum veya onun Yetkili Mercisi tarafından onaylanacaklardır.

6.7.3.3.3.2 0.85’ten yüksek bir Re/Rm orantısına sahip çeliklerin kaynaklı gövdelerin yapımında

kullanımına izin verilmeyecektir. Bu oranın saptanmasında kullanılacak Re ve Rm değerleri, malzeme muayene sertifikasında belirtilen değerler olacaktır.


tanecikli çelikler için %16’lık ve diğer çelikler için %20’lik bir minimum kırılmadaki uzamaya sahip olacaklardır.

6.7.3.3.3.4 Malzemelerin fiili değerlerini saptamak amacıyla, levha metaller için, gerilim test örneği

ekseninin dönme yönüne dik açıda (çapraz olarak) olmasına dikkat edilecektir. Kalıcı kırılmadaki uzama, 50 mm ölçüm uzunluğunun kullanıldığı ISO 6892:1998’e uygun olarak dikdörtgen kesitlere sahip test örnekleri üzerinde ölçülecektir.

405

6.7.3.4 Minimum gövde kalınlığı 6.7.3.4.1 Minimum gövde kalınlığı aşağıdaki hususlara dayalı olarak daha kalın kalınlık olacaktır:

(a) 6.7.3.4’teki gerekliliklere uygun olarak saptanmış minimum kalınlık; (b) 6.7.3.3’teki gereklilikler dahil, tanınan basınçlı kap koduna uygun olarak saptanmış

minimum kalınlık. 6.7.3.4.2 1.80 m çapından büyük olmayan, gövdelerin silindirik kısımları, uçları (başlıklar) ve adam giriş

delikleri, 5 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak çelikte eşdeğer kalınlıktan daha ince olmayacaktır. 1.80 m çapından daha büyük gövdeler, 6 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak çelikte eşdeğer kalınlıktan daha ince olmayacaktır.

6.7.3.4.3 Tüm gövdelerin silindirik kısımları, uçları (başlıklar) ve adam giriş delikleri, yapım

malzemesine bakılmaksızın, 4 mm’den daha ince olmayacaktır. 6.7.3.4.4 6.7.3.4.2’deki referans çelik için tarif edilen kalınlığın dışındaki bir çeliğin eşdeğer kalınlığı,

aşağıdaki formülle saptanacaktır:

e1 = 3

11

04.21

ARm

e

×

Burada:

e1 = kullanılacak çeliğin gerekli eşdeğer kalınlığı (mm olarak); e0 = 6.7.3.4.2’de belirtilen referans çeliğinin minimum kalınlığı (mm olarak); Rm1 = kullanılacak çeliğin garanti edilmiş minimum gerilim dayanımı

(N/mm2 olarak) (bakınız 6.7.3.3.3); A1 = ulusal veya uluslararası standartlara göre kullanılacak çeliğin garanti

edilmiş minimum kırılmadaki uzaması (% olarak). 6.7.3.4.5 Cidar kalınlığı hiçbir şekilde 6.7.3.4.1’den 6.7.3.4.3’e kadarki maddelerde belirtilenlerden daha

az olmayacaktır. Gövdenin bütün parçaları 6.7.3.4.1’den 6.7.3.4.3’e kadarki maddelerde sözü edilen minimum kalınlıklara sahip olacaktır. Bu kalınlık herhangi bir aşınma toleransının dışında tutulacaktır.

6.7.3.4.6 Yumuşak çelik (bakınız 6.7.3.1) kullanıldığında, 6.7.3.4.4’teki formülün kullanımıyla yapılan

hesaplama gerekli değildir. 6.7.3.4.7 Gövdenin silindirik kısmındaki bağlantı uçlarında (başlıklar) hiçbir ani plaka kalınlığı değişikliği

olmayacaktır. 6.7.3.5 Hizmet donanımı 6.7.3.5.1 Hizmet donanımı, elleçleme ve taşıma sırasında bükülme veya hasar görme risklerine karşı

korunmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Şasi ile gövde arasındaki bağlantı alt-montajlar arasındaki göreceli harekete izin verdiğinde, donanımın bağlantısı, çalışan parçalara zarar verme riski olmadan, bu tür bir harekete izin verecek şekilde yapılacaktır. Harici boşaltım parçaları (boru soketleri, kapatma cihazları), dahili durdurma-valfı ve onun oturma yeri dış kuvvetler tarafından bükülme tehlikesine karşı korunacaktır (örneğin kesme kısımları kullanılarak).

406

Doldurma ve boşaltma cihazları (flanşlar veya vidalı tıkaçlar dahil) ile bütün koruyucu başlıklar, kaza ile açılma riskine karşı güvence altına alınabilmelidirler.

6.7.3.5.2 Portatif tankların gövdelerindeki basınç-giderme cihazları için açıklıklar, muayene delikleri ve

kapalı boşaltma delikleri hariç, 1.5 mm’den daha büyük çaplı tüm açıklıklar, seri olarak bağlanmış birbirinden karşılıklı olarak bağımsız en az üç adet kapatma cihazıyla monte edilecektir; ve bunlardan birincisi dahili bir durdurma valfı, aşırı akış valfı veya eşdeğeri bir cihaz, ikincisi bir dış durdurma-valfı ve üçüncüsü boş bir flanş ya da eşdeğeri bir cihaz olacaktır.

6.7.3.5.2.1 Portatif tanka bir aşırı akış valfı takılmışsa, bu aşırı akış valfının oturma yeri gövdenin ya da

kaynaklı bir flanşın içerisinde olacak veya aşırı akış valfı dıştan takılmışsa, bağlantı parçaları darbe durumunda valfın etkinliğini sürdürebileceği bir biçimde tasarlanmış olacaktır. Aşırı akış valfları, üretici tarafından belirlenen nominal akışa ulaşıldığında, otomatik olarak kapanacakları şekilde tasarlanacak ve monte edileceklerdir. Bu tür bir valfa giden veya ondan gelen bağlantılar veya ekler, aşırı akış valfından gelen nominal akıştan daha yüksek bir akış kapasitesine sahip olacaklardır.

6.7.3.5.3 Doldurma ve boşaltma açıklıklarında, ilk kapatma valfı bir dahili kapatma valfı olacak ve

ikincisi ise her doldurma ve boşaltma borusu üzerinde ulaşılabilir bir pozisyonda yerleştirilmiş bir durdurma valfı olacaktır.

6.7.3.5.4 Yanıcı ve/veya zehirli soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik portatif

tankların alt doldurma ve boşaltma açıklıklarındaki dahili durdurma-valfı, doldurma veya boşaltma sırasında portatif tankın istenmeyen hareketleri halinde veya yangın içerisinde kalma durumunda, otomatik olarak hızla kapanan bir güvenlik cihazı olacaktır. 1 000 litreyi aşmayan kapasiteye sahip portatif tanklar hariç, bu cihazı uzaktan çalıştırmak mümkün olacaktır.

6.7.3.5.5 Doldurma, boşaltma ve gaz basıncı dengeleme deliklerine ek olarak, gövdelerde ölçüm

cihazlarının, termometrelerin ve manometrelerin monte edileceği açıklıklar da bulunacaktır. Bu tür cihazların bağlantıları uygun biçimde kaynak yapılmış memeler veya ceplerle yapılacak; gövdede vidalı bağlantılar olmayacaktır.

6.7.3.5.6 Tüm portatif tanklarda, dahili kontrole ve içeriden bakım ve tamir işlemleri için yeterince

ulaşıma izin verecek şekilde uygun boyutta adam giriş delikleri veya başka muayene açıklıkları bulunacaktır.

6.7.3.5.7 Dış bağlantılar mümkün olduğunca uygulanabilir biçimde bir araya getirilerek

gruplandırılmalıdır. 6.7.3.5.8 Portatif tanktaki her bağlantı, fonksiyonunu açıkça belirtecek şekilde işaretlenmelidir. 6.7.3.5.9 Durdurma-valfı veya diğer kapatma araçlarının her biri, taşıma sırasında beklenen sıcaklıklar

göz önüne alınarak, gövdenin MİÇB’sinden aşağı olmayan bir nominal basınca göre tasarlanacak ve üretilecektir. Vidalı bir şafta sahip tüm durdurma-valfları el çarkının saat yönündeki hareketiyle kapatılacaktır. Diğer durdurma-valflarında pozisyon (açık ve kapalı) ve kapatma yönü açık bir şekilde belirtilecektir. Tüm durdurma-valfları kaza ile açılmayı engelleyecek şekilde tasarlanacaklardır.

6.7.3.5.10 Boru sistemi ısıl genleşme veya büzüşme, mekanik şok ve titreşime bağlı hasar riskini önleyecek

şekilde tasarlanacak, üretilecek ve döşenecektir. Bütün boru sistemi uygun metalik malzemeden yapılmış olacaktır. Gerekli yerlerde kaynaklı boru bağlantıları kullanılacaktır.

6.7.3.5.11 Bakır borulardaki bağlantılar lehimlenecek veya buna eşit ölçüde sağlam bir metal birleşim

yöntemi mevcut olacaktır. Lehim malzemelerinin erime noktası 525 0C’den aşağı olmayacaktır. Bağlantılar, diş açarken meydana gelebileceği şekilde, borunun dayanıklılığını azaltmayacaktır.

407

6.7.3.5.12 Bütün boruların ve boru bağlantılarının patlama basıncı, gövdenin MİÇB’sinin dört katından ya da bir pompanın veya başka bir cihazın (basınç-giderme cihazları hariç) hareketiyle hizmete sunulan basıncın dört katından daha az olmayacaktır.

6.7.3.5.13 Valfların ve eklerin yapımında yumuşak metaller kullanılacaktır. 6.7.3.6 Alt açıklıklar 6.7.3.6.1 Bazı soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar, 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tank talimatında alt

açıklıklara izin verilmediği belirtildiğinde, alt açıklıklara sahip portatif tanklarda taşınmayacaktır. Maksimum izin verilebilir doldurma sınırına kadar doldurulduklarında, gövdenin sıvı seviyesinin altında hiçbir açıklık bulunmayacaktır.

6.7.3.7 Basınç-giderme cihazları 6.7.3.7.1 Portatif tanklara bir veya daha fazla yayla-çalışan basınç-giderme cihazı monte edilmiş

olmalıdır. Basınç-giderme cihazları MİÇB’den daha düşük olmayan bir basınçta otomatik olarak açılmalı ve MİÇB’nin %110’una eşit bir basınçta tamamen açık olmalılardır. Bu cihazlar, boşaltmadan sonra, boşaltmanın başladığı basıncın %10’undan daha düşük olmayan bir basınçta kapanacaklar ve tüm daha düşük basınçlarda kapalı kalacaklardır. Basınç-giderme cihazları sıvı dalgası dahil dinamik kuvvetlere dayanacak tipte olacaklardır. Yayla-çalışan basınç-giderme cihazı ile seri bağlantılı olmayan kırılabilir disklere izin verilmemektedir.


basınç oluşumunu önleyecek şekilde tasarlanacaklardır. 6.7.3.7.3 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tank talimatlarında belirtilen bazı soğutulmamış sıvılaştırılmış

gazların taşınması amacına yönelik portatif tanklar, Yetkili Kurum tarafından onaylanmış bir basınç-giderme cihazına sahip bulunacaktır. Hizmete sunulan bir portatif tanka, yük ile uyumlu bir malzemeden yapılmış ve onaylanmış bir basınç-giderme cihazı monte edilmemişse, bu cihaz yayla-çalışan bir basınç-giderme cihazından önce gelen bir kırılabilir diskten oluşabilir. Kırılabilir disk ile basınç-giderme cihazı arasındaki boşluk, bir basınç-ölçer ya da uygun bir gösterge cihazıyla düzenlenecektir. Bu düzenleme, basınç-giderme cihazının hatalı çalışmasına yol açabilecek disk kopması, ufak delikler veya sızıntıları saptanmasına izin vermektedir. Kırılabilir diskler, basınç-giderme cihazının basıncı boşaltmaya başlama düzeyinin %10 yukarısındaki bir nominal basınçta kopacaklardır.

6.7.3.7.4 Çok-amaçlı portatif tanklardaki basınç-giderme cihazları, portatif tankta taşınmasına izin verilen

gazların maksimum izin verilen basıncının en yükseğine sahip gaz için 6.7.3.7.1’de gösterilen basınçta açılacaklardır.

6.7.3.8 Tahliye cihazlarının kapasitesi 6.7.3.8.1 Tahliye cihazlarının toplu olarak boşaltma kapasitesi, tamamen ateş altında kalma durumunda,

gövdenin içindeki basıncın (birikim dahil) MİÇB’nin % 120’sini aşmamasına yetecek şekilde olacaktır. Yayla-çalışan tahliye cihazları, belirtilen tam boşaltma kapasitesine ulaşmada kullanılacaklardır. Çok-amaçlı tanklar söz konusu olduğunda, basınç-giderme cihazlarının toplu olarak boşaltma kapasitesi, portatif tanklarda taşınmasına izin verilen gazlar arasından en yüksek boşaltma kapasitesini gerektiren gaz için alınacaktır.

6.7.3.8.1.1 Tüm cihazların münferit kapasitelerinin toplamı olarak bakılabilecek, tahliye cihazlarının gerekli

toplam kapasitesini saptamak için aşağıdaki formül195 kullanılacaktır:

5 Bu formül, sadece birikim durumundaki sıcaklığın oldukça üzerinde kritik sıcaklıklara sahip soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar için

uygulanacaktır. Birikim durumundaki sıcaklığa yakın veya onun altında kritik sıcaklıklara sahip gazlar için, basınç-giderme cihaz

408

Q = 12.4LC

FA 82.0

M

ZT

Q = minimum gerekli boşaltma oranı, standart koşullarda (1 bar ve 0 0C (273K))

ve saniyede metreküp hava olarak (m3/sn);

F = Aşağıdaki değerlere sahip bir katsayı: yalıtılmış gövdeler için: F = 1; yalıtılmamış gövdeler için: F = U(649-t)/13.6 ancak hiçbir koşulda

0.25’ten düşük olmayacaktır. U = yalıtımın ısıl iletkenliği, 38 0C’de kw.m-2.K-1 olarak; t = doldurma sırasındaki soğutulmamış sıvılaştırılmış gazın fiili sıcaklığı

(0C olarak); bu sıcaklık bilinmediği zaman, t = 15 0C kabul ediniz;

Yalıtılmış gövdeler için yukarıda verilen F değeri, yalıtımın 6.7.3.8.1.2’ye uygun olarak sağlanması halinde alınabilir; A = gövdenin toplam dış yüzey alanı, metrekare olarak; Z = birikim durumunda gazın sıkıştırılabilme faktörü (bu faktör bilinmediğinde,

Z=1.0 kabul ediniz); T = birikim durumunda basınç-giderme cihazlarının üzerindeki mutlak Kelvin

sıcaklığı (0C + 273); L = birikim durumunda sıvının gizli buharlaşma sıcaklığı, kJ/kg olarak; M = boşaltılan gazın molekül ağırlığı; C = özgül ısıların k oranının bir fonksiyonu olarak aşağıdaki formüllerden

birinden türetilen bir sabit:

k = v

p

c

c

cp = sabit basınçtaki özgül ısı; ve cv = sabit hacimdeki özgül ısıdır. k > 1 olduğu zaman:

boşaltma kapasitesi hesaplaması gazların daha ileri aşamadaki termodinamik özelliklerini dikkate alacaktır (örneğin bakınız CGA S-1.2-1995).

C =

409

k = 1 olduğunda veya k bilinmediğinde:

C = e

1 = 0.607

burada e, 2.7183 matematiksel sabit sayısıdır. C aşağıdaki tablodan da alınabilir:

k C k C k C 1.00 0.607 1.26 0.660 1.52 0.704 1.02 0.611 1.28 0.664 1.54 0.707 1.04 0.615 1.30 0.667 1.56 0.710 1.06 0.620 1.32 0.671 1.58 0.713 1.08 0.624 1.34 0.674 1.60 0.716 1.10 0.628 1.36 0.678 1.62 0.719 1.12 0.633 1.38 0.681 1.64 0.722 1.14 0.637 1.40 0.685 1.66 0.725 1.16 0.641 1.42 0.688 1.68 0.728 1.18 0.645 1.44 0.691 1.70 0.731 1.20 0.649 1.46 0.695 2.00 0.770 1.22 0.652 1.48 0.698 2.20 0.793 1.24 0.656 1.50 0.701

6.7.3.8.1.2 Havalandırma kapasitesini azaltmak amacıyla kullanılan yalıtım sistemleri, Yetkili Kurum veya

onun Yetkili Mercisi tarafından onaylanacaktır. Her halükarda, bu amaçla onaylanmış yalıtım sistemleri:

(a) 649 0C’ye kadarki tüm sıcaklıklarda etkili olarak kalacaktır; ve (b) Erime noktası 700 0C veya daha fazla olan bir malzemeyle giydirileceklerdir.

6.7.3.9 Basınç-giderme cihazlarının işaretlenmesi 6.7.3.9.1 Her basınç-giderme cihazı aşağıdaki belirtilen şekilde açıkça ve kalıcı bir biçimde

işaretlenecektir:

(a) Boşaltması için ayarlanmış basınç (bar veya kPa olarak); (b) Yayla-çalışan sistemler için boşaltma basıncında izin verilebilir tolerans;

(c) Kırılabilir diskler için nominal basınca tekabül eden referans sıcaklığı; ve

(d) Saniyedeki standart hava metreküpü olarak (m3/sn), cihazın nominal akış kapasitesi;

Uygulanabildiği hallerde, aşağıdaki bilgi de gösterilecektir: (e) Üreticinin adı ve cihazla ilgili katalog numarası.


uygun olarak saptanacaktır.

410

6.7.3.10 Basınç-giderme cihazlarına bağlantılar 6.7.3.10.1 Basınç-giderme cihazlarına yapılan bağlantılar, güvenlik cihazını sınırlandırılmadan geçecek

biçimde gerekli boşaltımı sağlayacak yeterli boyutta olacaklardır., bakım veya diğer nedenlerle benzer cihazların bulunması ve fiilen kullanımda olan cihazlara hizmet eden durdurma-valfları açık olarak kilitlenmesi ve benzer durumda olan cihazların en azından birinin her zaman kullanımda olması ve 6.7.3.8’deki gereklilikleri karşılaması için durdurma valflarının aralarında kilitlenmesi hariç, gövde ve basınç-giderme cihazları arasına hiçbir durdurma valfı konmayacaktır. Gövdeden bir hava deliğine veya basınç-giderme cihazına giden bir açıklıkta, gövdeden bu cihaza giden akışı sınırlandıracak veya kesecek herhangi bir engel bulunmayacaktır. Basınç-giderme cihaz çıkışlarından giden havalandırma delikleri kullanıldığında, boşaltılan buharı veya sıvıyı, boşaltılan cihazdaki kalan minimum basınç koşullarında atmosfere taşıyacaklardır.

6.7.3.11 Basınç-giderme cihazlarının yerleştirilmesi 6.7.3.11.1 Her basınç-giderme cihazı girişi, gövdenin üzerinde, gövdenin en üstünde, gövdenin

boylamasına ve çaprazlamasına merkezinin yakınındaki mümkün olan uygulanabilir en yakın pozisyonuna yerleştirilecektir. Tüm basınç-giderme cihazı girişleri, maksimum doldurma koşulları altında, gövdenin buhar boşluğuna yerleştirilecek ve cihazlar çıkan buharın sınırlanmadan boşaltılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Yanıcı soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar için, çıkan buhar gövdeyi etkileyemeyecek şekilde yönlendirilecektir. Gerekli basınç-giderme kapasitesinin düşürülmemesi koşuluyla, buhar akışının yönünü değiştiren koruyucu cihazlara izin verilebilir.

6.7.3.11.2 Yetkisi olmayan kişilerce basınç-giderme cihazlara ulaşılmasını önlemek ve cihazları, portatif

tankın devrilmesinden kaynaklanan hasarlardan korumak amacıyla düzenlemeler yapılacaktır. 6.7.3.12 Ölçüm cihazları 6.7.3.12.1 Portatif tankın ağırlıkla doldurulması amaçlanmazsa, tank bir veya birden fazla ölçüm cihazıyla

donatılacaktır. Tankın içeriğiyle doğrudan temasta olan cam seviye-ölçüm cihazları ile diğer kırılabilir malzemelerden yapılmış ölçüm cihazları kullanılmayacaktır.

6.7.3.13 Portatif tank destekleri, iskeletleri, kaldırma ve bağlama ekleri 6.7.3.13.1 Portatif tanklar, taşıma sırasında güvenli bir taban sağlayacak şekilde bir destek yapısıyla

tasarlanmalı ve üretilmelidirler. 6.7.3.2.9’da belirtilen kuvvetler ve 6.7.3.2.10’da belirtilen güvenlik faktörü tasarımın bu yönünde göz önüne alınacaklardır. Kızaklar, iskeletler, kafesler veya diğer benzer yapılar kabul edilebilir.

6.7.3.13.2 Portatif tank montajları (kafesler, iskeletler, vs.) ile portatif tank kaldırma ve bağlama eklerinden

kaynaklanan toplu gerilimler, gövdenin herhangi bir kısmında aşırı gerilime neden olmayacaktır. Tüm portatif tanklara kalıcı kaldırma ve bağlama ekleri monte edilecektir. Bunlar tercihen portatif tank desteklerine monte edileceklerdir, ancak gövde üzerindeki takviye plakalarına destek noktalarında emniyet altına alınabilirler.

6.7.3.13.3 Desteklerin ve iskeletlerin tasarımında, çevresel aşınmanın etkileri dikkate alınacaktır. 6.7.3.13.4 Forklift cepleri kapanabilme özelliğine sahip olacaktır. Forklift ceplerini kapatma araçları

iskeletin kalıcı birer parçası olacaklar ve iskelete kalıcı bir biçimde bağlanacaklardır. 3.65 m’den daha kısa uzunluğu olan tek bölmeli portatif tanklarda, aşağıdaki koşullar sağlandığı takdirde, kapatılmış forklift ceplerine gerek bulunmayacaktır:

(a) Gövde ve bütün bağlantı parçaları, forklift çatallarının çarpmasından iyi korunduğunda; ve

411

(b) Forklift ceplerinin merkezleri arasındaki uzaklık, en az portatif tankın maksimum uzunluğunun yarısı kadar olduğunda.

6.7.3.13.5 Portatif tanklar taşıma sırasında 4.2.2.3’e göre korunmadıkları zaman, gövdeler ve hizmet

donanımı yandan veya boydan darbeden ya da devrilmeden kaynaklanan gövde ve hizmet donanımındaki hasarlara karşı korunacaklardır. Dış bağlantı parçaları, darbe veya portatif tankının bağlantılar üzerinde devrilmesi sonucunda gövde içeriğinin dışarı çıkmasına engel olmak amacıyla korunacaklardır. Koruma örnekleri aşağıdakileri içermektedir:

(a) Gövdeyi her iki taraftan gövdenin orta hattı seviyesinde koruyan boylamasına çubukların

oluşturduğu, yandan darbelere karşı koruma; (b) Şasi boyunca sabitlenmiş takviye halkaları ve çubukları içerebilen, portatif tankın

devrilmesine karşı koruma;

(c) Bir tampon veya şasiden oluşabilen, arkadan darbelere karşı koruma;

(d) ISO 1496-3:1995’e uygun bir ISO şasisinin kullanımıyla, gövdenin darbelere veya devrilmesine karşı koruma.

6.7.3.14 Tasarım onayı 6.7.3.14.1 Yetkili Kurum veya onun Yetkili Mercisi, her yeni portatif tank tasarımı için bir tasarım onay

sertifikası yayınlayacaktır. Bu sertifika, portatif tankın söz konusu makam tarafından incelenmiş bulunduğunu, amaçlanan kullanım için uygun olduğunu ve bu Bölümdeki gereklilikler ile, uygun olan yerlerde, 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tank talimatında belirtilen gazlara ilişkin hükümleri karşıladığını beyan edecektir. Tasarımda değişiklik yapılmadan üretilen portatif tank serilerinde, sertifika tüm seriler için geçerli olacaktır. Sertifikada prototip test raporundan, taşınmasına izin verilen gazlardan, gövdenin yapım malzemelerinden ve bir onay numarasından söz edilecektir. Onay numarası, onayın verildiği Devleti gösteren ayırt edici sembolü veya işareti, yani 1968 tarihli, Viyana’daki Yol Trafiği Sözleşmesinde gösterildiği şekilde uluslararası trafikteki ayırt edici sembol veya işaret ile bir tescil numarasından oluşacaktır. 6.7.1.2’ye göre alternatif düzenlemeler, sertifika üzerinde gösterilecektir. Bir tasarım onayı, aynı tür ve kalınlıktaki malzemelerden, aynı fabrikasyon teknikleriyle ve aynı desteklerle, eşdeğer kapaklarla ve diğer aksamlarla yapılmış daha küçük portatif tankların onayına da hizmet edebilir.


(a) ISO 1496-3:1995’te belirtilen uygulanabilir iskelet testinin sonuçları; (b) 6.7.3.15.3’e göre ilk muayene ve test sonuçları; ve

(c) Uygulanabildiği yerlerde, 6.7.3.15.1’deki darbe testinin sonuçları.

6.7.3.15 Muayene ve test 6.7.3.15.1 CSC’ deki konteyner tanımını karşılayan portatif tanklar için, her tasarımı temsil eden bir

prototip bir darbe testine tabi tutulacaktır. Burada, prototip portatif tankın demiryolu taşımacılığında maruz kalınan tipik bir mekanik şok süresinde, tamamen yüklü portatif tankın MİBK’sinin 4 katından (4g) az olmayan bir darbe sonucundaki kuvvetleri sönümleyebilme özelliği gösterilecektir. Aşağıda darbe testini yapmak için kabul edilebilir yöntemleri tarif eden bir standartlar listesi verilmektedir:

412

Amerikan Demiryolları Derneği (Association of American Railroads), Standartlar ve Önerilen Pratikler El Kitabı, Tank Konteynerlerinin Kabul Edilebilirlik Özellikleri (AAR.600), 1992 Kanada Standartları Derneği (Canadian Standards Association), Tehlikeli Mallar Taşımacılığı için Otoyol Tankları ve Portatif tanklar (B620-1987) Deutsche Bahn AG Zentralbereich Technik, Minden Portatif tanklar, boylamasına dinamik darbe testi Fransız Ulusal Demiryolu Derneği (Société Nationale des Chemin de Fer Français) C.N.E.S.T. 002-1966. Tank konteynerleri, boylamasına dış gerilimler ve dinamik darbe testleri Spoornet, Güney Afrika Mühendislik Geliştirme Merkezi (Engineering Development Center - EDC) ISO Tank Konteynerlerinin Testi Yöntem EDC/TES/023/000/1991-06

6.7.3.15.2 Her portatif tankın gövde ve donanım elemanları, ilk kez hizmete konulmadan önce (ilk muayene ve test) ve ondan sonra da beş yılı aşmayacak aralıklarla (5 yıllık periyodik muayene ve test) muayene ve testlere tabi tutulacaklardır; ve 5 yıllık periyodik muayene ve testler arasında bir periyodik ara muayene ve test (2.5 yıllık periyodik muayene ve test) bulunacaktır. 2.5 yıllık periyodik muayene ve test, belirlenen tarihe göre 3 aylık bir süre içerisinde gerçekleştirilebilir. 6.7.3.15.7’ye göre gerekli görüldüğünde, son muayene ve test tarihine bakılmaksızın, olağan dışı bir muayene ve test yapılacaktır.

6.7.3.15.3 Portatif tankın ilk muayene ve testi, tasarım özelliklerinin bir kontrolünü, portatif tankın gövdesi

ve bağlantılarının taşınacak soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar dikkate alınarak içeriden ve dışarıdan incelenmesini ve 6.7.3.3.2’ye uygun test basınçlarına atfen bir basınç testini kapsayacaktır. Basınç testi, bir hidrolik test olarak veya Yetkili Kurumun veya bu Kurumun yetkili mercisinin onayı olarak başka bir sıvının veya gazın kullanımıyla icra edilebilir. Portatif tank hizmete sokulmadan önce, bir sızdırmazlık testi ile tüm hizmet donanımının yeterli şekilde çalıştığının bir kontrolü de yapılacaktır. Gövde ve bağlantıları ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır. Gövdedeki bütün gerilim düzeylerine maruz kalan tüm kaynaklar, başlangıç testi sırasında radyografik, ultrasonik veya zarar vermeyen başka bir uygun test yöntemiyle kontrol edileceklerdir. Bu, ceketlere (kaplamalar) uygulanmayacaktır.

6.7.3.15.4 5 yıllık periyodik muayene ve test bir iç ve dış incelemeyi ve, genel bir kural olarak, bir hidrolik

basınç testini içerecektir. Koruyucu kaplama, ısıl yalıtım ve benzerleri portatif tankın durumunun güvenilir bir biçimde değerlendirilmesine yetecek kadar bulunacaktır. Gövde ve donanım ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

6.7.3.15.5 2.5 yıllık periyodik ara muayene ve testi, en az portatif tank ve bağlantılarının taşınacak

soğutulmamış sıvılaştırılmış gazlar dikkate alınarak içeriden ve dışarıdan incelenmesini, bir sızdırmazlık testini ve tüm hizmet donanımının yeterli şekilde çalıştığının bir kontrolünü kapsayacaktır. Koruyucu kaplama, ısıl yalıtım ve benzerleri portatif tankın durumunun güvenilir bir biçimde değerlendirilmesine yetecek kadar bulunacaktır. Tek bir soğutulmamış sıvılaştırılmış gazın taşınması amacına yönelik portatif tanklarda, 2.5 yıllık periyodik ara muayene ve testinden vazgeçilebilir veya Yetkili Kurum veya bu Kurumun yetkili mercisi tarafından belirlenmiş başka test yöntemleri ya da muayene prosedürleri ile değiştirilebilir.

413

6.7.3.15.6 Bir portatif tank, 6.7.3.15.2’de şart koşulduğu şekilde 2.5 yıllık veya 5 yıllık periyodik muayene ve testinin süresinin dolduğu tarihten sonra doldurulmayabilir veya taşımaya sunulamaz. Bununla birlikte, son periyodik muayene ve test süresinin dolduğu tarihten önce doldurulmuş olan bir portatif tank, son periyodik muayene ve test süresinin dolduğu tarihten sonra üç ayı aşmayacak bir süreyle PORTATİF. Buna ek olarak, bir portatif tank son periyodik denetim ve test süresinin dolduğu tarihten sonra aşağıdaki koşullarda PORTATİF:

(a) Boşaltıldıktan sonra fakat temizlenmeden önce, tekrar doldurulmasından önce yapılacak bir

sonraki gerekli muayene veya testin amacıyla; ve (b) Yetkili Kurum tarafından aksi onaylanmadıkça, son periyodik muayene ve test süresinin

dolduğu tarihten sonraki altı ay süresince, tehlikeli malların uygun bir şekilde bertaraf edilmesi veya geri kazanılması için iadesi amacıyla. Bu istisnadan taşıma dokümanlarında bahsedilecektir.

6.7.3.15.7 Olağan dışı muayene ve testler, portatif tankta hasarlı veya aşınmış alanlar, sızıntı, veya portatif

tankın bütünlüğünü etkileyebilecek bir bozukluk görüldüğünde gereklidir. Olağan dışı muayenenin ve testin kapsamı portatif tanktaki hasar veya bozukluğun miktarına bağlıdır. Bu, 6.7.3.15.5’e göre en az 2.5 yıllık muayene ve test işlemini kapsayacaktır.

6.7.3.15.8 İç ve dış inceleme aşağıdaki hususları sağlayacaktır:

(a) Gövdenin, portatif tankı taşıma için güvensiz kılabilecek oyuklar, aşınmalar veya sürtünme aşınmaları, çöküntüler, kaynaklardaki bozukluklar veya sızıntılar dahil diğer koşulların saptanması amacıyla muayene edilmesi;

(b) Borular, valflar ve contaların, portatif tankı doldurma, boşaltma veya taşıma için güvensiz

kılabilecek aşınmış alanların, bozuklukların veya sızıntılar dahil diğer koşulların saptanması amacıyla incelenmesi;

(c) Adam giriş deliği kapaklarını sıkan cihazların çalışıp çalışmadıkları ve Adam giriş deliği

kapaklarında ve contalarında sızıntı olup olmadığının saptanması;

(d) Herhangi bir flanşlı bağlantıdaki veya boş flanştaki kayıp veya gevşek cıvataların veya somunların değiştirilmesi veya sıkılması;

(e) Tüm acil durum cihazları ve valflarında aşınma, bükülme ve normal çalışmalarını engelleyen

herhangi bir hasarın veya bozukluğun olup olmadığı. Uzaktan kumandalı kapatma cihazları ve kendi-kendine kapanan durdurma-valfları, doğru çalışıp çalışmadıklarını göstermek üzere çalıştırılacaklardır;

(f) Portatif tank üzerindeki gerekli işaretlerin okunabilir olup olmadığı ve uygulanabilir

gerekliliklere uygun olup olmadıkları;

(g) Portatif tankı kaldırmada kullanılan iskelet, destekler ve düzenlemelerin yeterli olup olmadıkları.

6.7.3.15.9 6.7.3.15.1, 6.7.3.15.3, 6.7.3.15.4, 6.7.3.15.5 ve 6.7.3.15.7’deki muayeneler, Yetkili Kurumun

veya Yetkili Kurum tarafından yetkilendirilmiş mercinin onayladığı bir uzman tarafından veya o uzmanın şahitliğinde yapılacaktır. Basınç testi muayenenin ve testin bir parçası olduğu zaman, portatif tankın veri plakasında gösterilecek basınç, test basıncıdır. Basınç altındayken, portatif tankın gövdesinde, borularında veya donanım üzerinde herhangi bir sızıntının olup olmadığı kontrol edilecektir.

414

6.7.3.15.10 Gövde üzerindeki kesme, yakma ve kaynak işlemlerinin etkilendiği her durumda, bu çalışma, gövdenin yapımında kullanılan basınç araç kodunu dikkate alınarak, Yetkili Kurumun veya Yetkili Kurum tarafından yetkilendirilmiş mercinin onayına tabi olacaktır. Çalışma tamamlandıktan sonra orijinal test basıncında eşdeğer bir basınç testi yapılacaktır.

6.7.3.15.11 Herhangi bir güvensiz çalışma belirtisi ortaya çıktığında, bu belirtiler düzeltilinceye ve testler

tekrarlanıp doğrulanıncaya kadar portatif tanklar hizmete dönmeyecektir. 6.7.3.16 İşaretleme 6.7.3.16.1 Her portatif tankta, inceleme için kolayca görülebilen ve ulaşılabilen bir yere kalıcı olarak monte

edilmiş, paslanmaya dayanıklı bir metal plaka bulunmalıdır. Portatif tank düzenlemelerine ilişkin nedenlerle plaka kalıcı olarak monte edilmediğinde, gövde en azından gerekli basınç araç kodu bilgisiyle işaretlenmelidir. Plaka üzerinde asgari olarak en azından aşağıdaki bilgiler damgalama veya başka benzer yöntemlerle işaretlenmelidir:

Üretildiği ülke B Onaylayan Onay Alternatif Düzenlemeler için (bkz 6.7.1.2) M ülke numarası “AA” Üreticinin adı veya işareti Üreticinin seri numarası Tasarımın onayına yetkili merci Mal sahibinin tescil numarası Üretildiği yıl Gövdenin tasarlandığı basınç araç kodu Test basıncı _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)620 MİÇB _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)6 Harici tasarım basıncı721 _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)6 Tasarım sıcaklık aralığı _________ 0C’den _________ 0C’ye kadar Tasarım referans sıcaklığı _________ 0C 20 0C’deki su kapasitesi _________ litre İlk basınç test tarihi ve yetkili mercinin kimliği Gövde malzeme(ler)i ve malzeme standart referans(lar)ı Referans çeliğindeki eşdeğer kalınlık _________ mm En son periyodik test(ler)in tarihi ve tipi Ay _________ Yıl _________ Test basıncı _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)6 En son testi yapan veya ona şahitlik eden uzmanın damgası

6.7.3.16.2 Aşağıdaki bilgiler, ya portatif tankın kendisinin üzerinde ya da portatif tanka düzgün bir biçimde

yerleştirilmiş metal bir plaka üzerinde belirtilmelidir.

Operatörün adı Taşınmasına izin verilmiş soğutulmamış sıvılaştırılmış gaz(lar)ın adı İzin verilen her soğutulmamış sıvılaştırılmış gaz için azami izin verilen yük kütlesi _________kg Maksimum izin verilebilir yük kütlesi (MİBK) _________ kg Yüksüz (dara) kütlesi _________ kg NOT: Taşınmakta olan soğutulmamış sıvılaştırılmış gazların tanımlaması için, aynı zamanda bakınız Bölüm 5.

6.7.3.16.3 Eğer bir tank açık denizlerde taşımak üzere tasarlanmış ve onaylanmışsa, “AÇIK DENİZ

PORTATİF TANKI” kelimeleri tanıtım plakası üzerinde belirtilmelidir.

206 Kullanılan birim işaretlenmelidir. 217 Bakınız 6.7.3.2.8.

415

6.7.4 Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik portatif tankların tasarımı, yapımı, kontrolü ve test edilmesi için hükümler

6.7.4.1 Tanımlar

Bu bölümün amaçlarına uygun olarak: Alternatif düzenleme, bu Bölümde tanımlanmış olanların dışındaki teknik hükümlere veya test yöntemlerine göre tasarlanan, üretilen veya test edilen bir portatif tank veya MEGC için Yetkili Kurum tarafından verilen onay anlamındadır;

Portatif tank, soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması için gerekli hizmet donanımı ve yapısal donanımla mücehhez, 450 litreden fazla kapasiteye sahip ve termal olarak yalıtılmış çok amaçlı bir tank anlamındadır. Portatif tank yapısal donanımı çıkartılmadan doldurulabilecek ve boşaltılabilecektir. Tankın dışında dengeleme elemanlarına sahip olacak ve dolu olduğunda kaldırılabilecektir. Öncelikle bir ulaşım aracına veya gemiye yüklenebilecek şekilde tasarlanmış olacak ve mekanik elleçlemeyi kolaylaştıracak takozlar, montaj tertibatı veya aksesuarlarla donatılacaktır. Tank-araçlarının, tank-vagonlarının, metal-dışı tankların, ara dökme konteynırlarının (IBC’ler), gaz silindirlerinin ve büyük haznelerin portatif tankların tanımına girmedikleri kabul edilmektedir; Tank, aşağıdakilerden herhangi birinden oluşan yapı anlamındadır: (a) Bir ceket ile bir veya birden fazla iç gövde. Ceketle gövde(ler) arasındaki boşluğunu havası

tamamen alınarak (vakum yalıtımı) bir ısıl yalıtım sistemi oluşturulabilecektir; veya (b) Bir ceket ile aralarında katı bir ısıl yalıtım malzemesinin oluşturduğu tabakaya sahip bir iç

gövde (örneğin katı köpük);

Gövde, portatif tankın taşınacak (tanka uygun) soğutulmuş sıvılaştırılmış gazları barındıran bölümü anlamında olup girişleri ve kapakları içermektedir, ancak hizmet donanımı veya yapısal dış donanım buna dahil değildir; Ceket, yalıtım sisteminin bir parçası olabilen bir dış yalıtım örtüsü veya kaplaması anlamındadır; Hizmet donanımı, ölçüm cihazları ile doldurma, boşaltma, havalandırma, güvenlik, basınç sağlama, soğutma ve ısıl yalıtım cihazları anlamındadır; Yapısal donanım, gövdenin dışındaki takviye, bağlama, koruma ve dengeleme elemanları anlamındadır; Maksimum izin verilebilir çalışma basıncı (maximum allowable working pressure – MİÇB), doldurma ve boşaltma sırasındaki en yüksek etkin ölçüm basıncı dahil, çalışma pozisyonundaki yüklü portatif tankın gövdesinin üst kısmında izin verilebilen maksimum etkin ayar basıncı anlamındadır; Test basıncı, basınç testi sırasında gövdenin üstündeki maksimum ölçüm basıncı anlamındadır; Sızdırmazlık testi, gövdeyi ve onun hizmet donanımını MİÇB’nin %90’ınden az olmayan bir etkin dahili basınca tabi tutan gazın kullanıldığı bir test anlamındadır; Maksimum izin verilebilir brüt kütle (MİBK), portatif tankın dara kütlesinin ve taşınması için yetki verilen en ağır yükün toplamı anlamındadır;

416

Tutma zamanı, ilk doldurma koşulunun oluşturulmasından, basınç sınırlandırma cihaz(lar)ının ayarlanmış en düşük basıncındaki ısı akışına dayalı olarak basıncın yükselişine kadar geçen zaman anlamındadır; Referans çeliği, 370 N/mm2’lik bir gerilim dayanımına ve %27’lik bir kırılmadaki uzamaya sahip olan çelik anlamındadır; Minimum tasarım sıcaklığı, gövdenin tasarım ve yapımında kullanılan ve normal doldurma, boşaltma ve taşıma koşulları sırasında muhteviyatın en düşük (en soğuk) sıcaklığından (servis sıcaklığı) yüksek olmayan sıcaklık anlamındadır.

6.7.4.2 Genel tasarım ve yapım hükümleri 6.7.4.2.1 Gövdeler Yetkili Kurumlar tarafından tanınmış basınç araç kodunun hükümlerine uygun olarak

tasarlanacak ve imal edilecektir. Gövdeler ve ceketler şekillendirmeye uygun metalik malzemelerden yapılacaktır. Ceketler çelikten yapılacaktır. Metalik-olmayan malzemeler, minimum tasarım sıcaklığındaki malzeme özelliklerinin yeterli olduğu kanıtlandığı takdirde, gövde ile ceket arasındaki bağlantılarda ve desteklerde kullanılabilirler. Prensip olarak, malzemeler ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun olacaktır. Kaynaklı gövdeler için, sadece kaynak işlemine uygunluğu tamamen gösterilmiş olan malzemeler kullanılacaktır. Kaynaklar ustaca yapılacak ve tam güvenliği sağlayacaklardır. Üretim prosesi veya malzemeler gerektirdiğinde, kaynakta ve ısıdan etkilenecek bölgelerde yeterli sertliğin sağlanması amacıyla, gövde uygun bir biçimde ısıl işleme tabi tutulacaklardır. Malzemenin seçiminde kırılganlıktan ötürü kopma riski, hidrojen kırılganlığı, korozyona bağlı stres kırıkları ve çarpışmaya karşı direnç ile ilgili olarak minimum tasarım sıcaklığı göz önüne alınmalıdır. İnce taneli çelik kullanıldığında, malzeme özelliklerine göre akma kuvvetinin garanti edilmiş değeri 460 N/mm2’den fazla olmayacak ve gerilim dayanımının üst sınırının garanti edilmiş değeri 725 N/mm2’yi aşmayacaktır. Portatif tank malzemeleri taşınabilecekleri dış ortama da uygun olacaklardır;

6.7.4.2.2 Bağlantı parçaları, contalar ve boru sistemi dahil, portatif tankın normal olarak taşınan

soğutulmuş sıvılaştırılmış gaz ile temas etmesi beklenen herhangi bir parçası, o soğutulmuş sıvılaştırılmış gaz ile uyumlu olacaktır;

6.7.4.2.3 Farklı metallerin galvanik hareketle hasara yol açabilecek şekildeki temaslarından kaçınılacaktır; 6.7.4.2.4 Isıl yalıtım sistemi, gövde(ler)in tamamının etkin yalıtım malzemeleriyle kaplanmasını

içerecektir. Harici yalıtım, nemin girişini ve normal taşıma koşullarındaki hasarları önleyecek bir ceketle korunacaktır.

6.7.4.2.5 Bir ceket gaz-kaçırmaz bir şekilde kapatıldığı zaman, yalıtım tabakasında herhangi bir tehlikeli

basıncın oluşmasını önleyecek bir cihaz bulunacaktır. 6.7.4.2.6 Atmosfer basıncında eksi (-) 182 0C’nin altında bir kaynama noktasına sahip soğutulmuş

sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik portatif tanklar, oksijen veya oksijenle zenginleştirilmiş sıvılarla temas riski mevcut ısıl yalıtım parçalarında kullanıldıklarında, oksijen veya oksijenle zenginleştirilmiş atmosferlerle tehlikeli bir biçimde reaksiyona girebilecek malzemeleri ihtiva etmeyeceklerdir.

6.7.4.2.7 Yalıtım malzemeleri servis sırasında beklenmedik bir şekilde bozulmayacaklardır. 6.7.4.2.8 Portatif tankta taşınması amaçlanan her soğutulmuş sıvılaştırılmış gaz için bir referans tutma

zamanı saptanacaktır.

417

6.7.2.8.1 Referans tutma zamanı, aşağıdakiler bazında ilgili makam tarafından tanınan bir yöntemle saptanacaktır:

(a) 6.7.4.2.8.2’ye uygun olarak saptanmış olan yalıtım sisteminin etkinliği; (b) Basınç sınırlandırma cihaz(lar)ının ayarlanmış en düşük basıncı;

(c) Başlangıç doldurma koşulları;

(d) 30 oC’lik bir varsayılan ortam sıcaklığı;

(e) Taşınması amaçlanan her soğutulmuş sıvılaştırılmış gazın fiziksel özellikleri.

6.7.2.8.2 Yalıtım sisteminin etkinliği (watt cinsinden ısı akışı), yetkili kurum tarafından tanınmış olan bir prosedüre uygun olarak portatif tank üzerinde tip testi yapılarak saptanacaktır. Bu aşağıdakilerden herhangi birinden oluşacaktır:

(a) Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazın kaybı bir zaman periyodu içerisinde ölçülüyorsa, bir sabit

basınç testi (örneğin atmosfer basıncında); veya (b) Gövdedeki basınç yükselişi bir zaman periyodu içerisinde ölçülüyorsa, bir kapalı sistem

testi.

Sabit basınç testini yaparken, atmosfer basıncındaki değişiklikler göz önüne alınacaktır. Testlerin herhangi birini yaparken, ortam sıcaklığının 30 oC’lik varsayılan referans ortam sıcaklığı değerinden her sapması için düzeltmeler yapılacaktır. NOT: Her seyahatten önce fiili tutma zamanının saptanması için 4.2.3.7’ye bakınız.

6.7.4.2.9 Vakum-yalıtımlı çift-cidarlı tankın ceketi, kabul edilmiş bir teknik koda uygun olarak hesaplanan ve 100 kPa (1 bar) (ölçüm basıncı)’dan düşük olmayan bir dış tasarım basıncı veya 200 kPa (2 bar) (ölçüm basıncı)’dan düşük olmayan bir hesaplanmış kritik çökertme basıncına sahip olacaktır. Ceketin dış basınca direnme yeteneğini hesaplamada, iç ve dış takviyeler dahil edilebilir.

6.7.4.2.10 Portatif tanklar taşıma sırasında güvenli bir taban oluşturacak desteklerle ve uygun kaldırma ve

bağlama aparatlarıyla tasarlanacak ve üretileceklerdir. 6.7.4.2.11 Portatif tanklar, taşınan en azından içeriğe bağlı dahili basınç ile normal elleçleme ve taşıma




(a) İlerleme yönünde: MİBK’nin iki katı ile yerçekimine (g)822bağlı ivmenin çarpımı;


418

(b) Yatayda ve ilerleme yönüne dik açılarda: MİBK (ilerleme yönü açık bir şekilde saptanamıyorsa kuvvetler MİBK’nin iki katına eşit olacaktır) ile yerçekimine bağlı ivmenin (g)8 çarpımı;


yerçekimine (g)8 bağlı ivmenin çarpımı. 6.7.4.2.13 6.7.4.2.12’deki kuvvetlerin her biri altında, gözlemlenecek güvenlik faktörü aşağıdaki gibi

olacaktır:

(a) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip çelikler için, garanti edilmiş gerilme kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü; ve

(b) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip olmayan çelikler için, %0.2’lik garanti

edilmiş dayanım kuvvetiyle ve östenit çelikler için %1’lik dayanım kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü.

6.7.4.2.14 Gerilme kuvveti ve dayanım kuvveti değerleri, ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına

uygun olacaktır. Östenit çelikler kullanıldığında, malzeme standartlarının belirlenmiş minimum değerleri, arttırılmış değerler malzeme denetim sertifikasında onaylandığında, %15’e kadar arttırılabilir. Söz konusu metal için hiçbir malzeme standardı mevcut değilse veya metal-dışı malzemeler kullanılıyorsa, kullanılan akma gerilimi ve dayanım kuvveti değerleri Yetkili Kurum tarafından onaylanacaktır.

6.7.4.2.15 Yanıcı soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik portatif tanklar elektriksel

olarak topraklanabilme yeteneğine sahip olacaktır. 6.7.4.3 Tasarım Kriterleri 6.7.4.3.1 Gövdeler dairesel bir kesite sahip olacaktır. 6.7.4.3.2 Gövdeler, MİÇB’nin 1.3 katından daha az olmayan bir test basıncına dayanacak şekilde

tasarlanmış ve üretilmiş olacaktır. Vakum yalıtımlı gövdeler için test basıncı, MİÇB ile 100 kPa (1 bar)’ın toplamının 1.3 katından az olmayacaktır. Test basıncı hiçbir şekilde 300 kPa (3 bar)’dan (ölçüm basıncı) az olmayacaktır. 6.7.4.4.2’den 6.7.4.4.7’de belirtilen minimum gövde kalınlık hükümlerine dikkat çekilmektedir.

6.7.4.3.3 Açıkça tanımlanmış bir gerilme noktasına veya garanti edilmiş bir dayanım kuvvetine (genel

olarak %0.2’lik dayanım kuvveti veya östenit çelikler için %1’lik dayanım kuvveti) sahip metaller için gövdedeki ana diyafram stresi σ (sigma), test basıncında 0.75 Re veya 0.50 Rm’yi, hangisi düşükse, aşmayacaktır. Burada,

Re = N/mm2 olarak akma kuvveti veya %0.2’lik dayanım kuvveti veya,

östenit çelikler için %1’lik dayanım kuvveti; Rm = N/mm2 olarak minimum gerilim dayanımıdır.

6.7.4.3.3.1 Kullanılan Re ve Rm değerleri, ulusal ve uluslararası malzeme standartlarına uygun olacaktır.

Östenit çelikler kullanıldığında, malzeme standartlarına göre belirlenmiş Re ve Rm değerleri, arttırılmış değerler malzeme denetim sertifikasında onaylandığında, %15’e kadar arttırılabilir. Söz konusu metal için hiçbir malzeme standardı mevcut değilse, kullanılan Re ve Rm değerleri Yetkili Kurumu veya o kurumun yetkili mercisi tarafından onaylanacaktır.


419

6.7.4.3.3.2 0.85’ten yüksek bir Re/Rm orantısına sahip çeliklerin kaynaklı gövdelerin yapımında kullanımına izin verilmeyecektir. Bu oranın saptanmasında kullanılacak Re ve Rm değerleri, malzeme denetim sertifikasında belirtilen değerler olacaktır.


tanecikli çelikler için %16’lık ve diğer çelikler için %20’lik bir mutlak minimum kırılmadaki uzamaya sahip olacaktır. Gövdelerin yapımında kullanılan alüminyum ve alüminyum alaşımları, % olarak, 10 000/6Rm’den az olmamak üzere, %12’lik bir mutlak minimum kırılmadaki uzamaya sahip olacaktır.

6.7.4.3.3.4 Malzemelerin fiili değerlerini saptamak amacıyla, levha metaller için, gerilim test örneği

ekseninin dönme yönüne dik açıda (çapraz olarak) olmasına dikkat edilecektir. Kalıcı kırılmadaki uzaması, 50 mm ayar uzunluğunun kullanıldığı ISO 6892:1988’e uygun olarak dikdörtgen kesitlere sahip test örnekleri üzerinde ölçülecektir.

6.7.4.4 Minimum gövde kalınlığı 6.7.4.4.1 6.7.4.4.1 Minimum gövde kalınlığı aşağıdaki hususlara dayalı olarak daha kalın olacaktır:

(a) 6.7.4.4.2’den 6.7.4.4.7’ye kadar olan hükümlere uygun biçimde saptanmış minimum kalınlık;

(b) 6.7.4.3’teki hükümler dahil, tanınan basınç araç koduna uygun olarak saptanmış minimum

kalınlık. 6.7.4.4.2 1.80 m çapından büyük olmayan gövdeler, 5 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya

kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır. 1.80 m çapından daha büyük gövdeler, 6 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır.

6.7.4.4.3 1.80 m çapından büyük olmayan vakum-yalıtımlı tankların gövdeleri, 3 mm kalınlıktaki referans

çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır. 1.80 m çapından daha büyük bu tür gövdeler, 4 mm kalınlıktaki referans çeliğinden veya kullanılacak eşdeğer metal kalınlığından daha ince olmayacaktır.

6.7.4.4.4 Vakum-yalıtımlı tanklar için, ceket ve gövdenin toplam kalınlığı 6.7.4.4.2’de tarif edilen

minimum kalınlığa karşılık gelecek; gövdenin kendisinin kalınlığı ise 6.7.4.4.3’te tanımlanan minimum kalınlıktan az olmayacaktır.

6.7.4.4.5 Gövdeler, yapım malzemesine bakılmaksızın, 3 mm’den daha ince olmayacaktır. 6.7.4.4.6 6.7.4.4.2 ve 6.7.4.4.3’teki referans çeliği için tarif edilen kalınlığın dışındaki bir metalin eşdeğer

kalınlığı, aşağıdaki formülle saptanacaktır:

e1 = 3

11

04.21

ARm

e

×

e1 = kullanılacak metalin gerekli eşdeğer kalınlığı (mm olarak); e0 = 6.7.4.4.2 ve 6.7.4.4.3’te belirtilen referans çeliğinin minimum kalınlığı (mm

olarak);

420

Rm1 = kullanılacak metalin garanti edilmiş minimum gerilim dayanımı (N/mm2 olarak) (bakınız 6.7.4.3.3);

A1 = ulusal veya uluslararası standartlara göre kullanılacak metalin garanti

edilmiş minimum kırılmadaki uzaması (% olarak).

6.7.4.4.7 Cidar kalınlığı hiçbir şekilde 6.7.4.4.1’den 6.7.4.4.5’e kadarki maddelerde tavsiye edilenden daha az olmayacaktır. Gövdenin bütün parçaları 6.7.4.4.1’den 6.7.4.4.6’ya kadarki maddelerde sözü edilen minimum kalınlıklara sahip olacaktır. Bu kalınlık herhangi bir paslanma toleransının dışında tutulacaktır.

6.7.4.4.8 Gövdenin silindirik kısımlarına bağlantı uçlarında (başlıklar) hiçbir ani plaka kalınlığı değişikliği

olmayacaktır. 6.7.4.5 Hizmet donanımı 6.7.4.5.1 Hizmet donanımı, elleçleme ve taşıma sırasında bükülme veya hasar görme risklerine karşı

korunmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir. İskelet ile tank veya ceket ile gövde arasındaki bağlantı göreceli harekete izin verdiğinde, donanımın bağlantısı, çalışan parçalara zarar verme riski olmadan, bu tür bir harekete izin verecek şekilde yapılacaktır. Harici boşaltım parçaları (boru soketleri, kapatma cihazları), durdurma-valfı ve onun oturma yeri dış kuvvetler tarafından bükülme tehlikesine karşı korunacaktır (örneğin kesme kısımları kullanılarak). Doldurma ve boşaltma cihazları (flanşlar veya vidalı tıkaçlar dahil) ile koruyucu başlıklar, kaza ile açılma riskine karşı güvence altına alınma yeteneğinde olmalıdır.

6.7.4.5.2 Yanıcı soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınmasında kullanılan portatif tanklardaki her

doldurma ve boşaltma açıklığına, seri olarak bağlanmış ve birbirinden karşılıklı olarak bağımsız en az üç adet kapatma cihazı monte edilecektir; ve bunlardan birincisi cekete mümkün olduğu kadar yakın bir şekilde yerleştirilmiş bir durdurma valfı, ikincisi bir durdurma-valfı ve üçüncüsü de boş bir flanş ya da eşdeğeri bir cihaz olacaktır. Cekete en yakın kapatma cihazı, doldurma veya boşaltma sırasında portatif tankın istenmeyen hareketleri halinde veya yangın içerisinde kalma durumunda otomatik olarak hızla kapanan bir cihaz olacaktır. Bu cihazı uzaktan kumanda ile çalıştırmak da mümkün olacaktır.

6.7.4.5.3 Tutuşmayan soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınmasında kullanılan portatif tanklardaki her

doldurma ve boşaltma açıklığına, seri olarak bağlanmış ve birbirinden karşılıklı olarak bağımsız en az iki adet kapatma cihazı monte edilecektir; ve bunlardan birincisi cekete mümkün olduğu kadar yakın bir şekilde yerleştirilmiş bir durdurma valfı, ikincisi ise boş bir flanş ya da eşdeğeri bir cihaz olacaktır.

6.7.4.5.4 Her iki uçtan da kapanabilen ve sıvı ürünün hapsedilebildiği boru sistemi bölümlerinde, boru

sisteminin içinde aşırı basınç oluşmasını önlemek için bir otomatik basınç giderme yöntemi bulunmalıdır.

6.7.4.5.5 Vakum yalıtımlı tanklarda denetim açıklığının bulunması gerekmemektedir. 6.7.4.5.6 Dış bağlantılar mümkün olduğunca pratik bir biçimde bir araya getirilerek gruplandırılmalıdır. 6.7.4.5.7 Portatif tanktaki her bağlantı, fonksiyonunu açıkça belirtecek şekilde işaretlenecektir. 6.7.4.5.8 Durdurma-valfı veya diğer kapatma araçlarının her biri, taşıma sırasında beklenen sıcaklıklar

göz önüne alınarak, gövdenin MİÇB’sinden aşağı olmayan bir nominal basınca göre tasarlanacak ve üretilecektir. Vidalı bir şafta sahip tüm durdurma-valfları el çarkının saat yönündeki hareketiyle kapatılacaktır. Diğer durdurma-valflarında pozisyon (açık ve kapalı) ve

421

kapatma yönü açık bir şekilde belirtilecektir. Tüm durdurma-valfları kaza ile açılmaya karşı güvenceli olacaktır.

6.7.4.5.9 Basınç oluşturan birimler kullanıldığında, bu birime olan sıvı ve buhar bağlantıları, basınç

oluşturan birimin hasar görmesi durumunda muhteviyatta kaybı önlemek için cekete mümkün olduğunca yakın bir biçimde monte edilmiş bir valf bulunacaktır.

6.7.4.5.10 Boru sistemi ısıl genleşme veya büzüşme, mekanik şok ve titreşime bağlı hasar riskini önleyecek

şekilde tasarlanacak, üretilecek ve döşenecektir. Bütün boru sistemi uygun metalik malzemeden yapılmış olacaktır. Yangına bağlı kaçakları önlemek için, ceket ile herhangi bir çıkışın ilk kapağına olan bağlantı arasında sadece çelik borular ve kaynaklı birleşimler bulunacaktır. Kapağı bu bağlantıya bağlama yöntemi Yetkili Kurumunu veya o kurumun yetkili birimini tatmin edecek biçimde olacaktır. Başka yerlerdeki boru bağlantıları gerektiğinde kaynaklanabilir.

6.7.4.5.11 Bakır borulardaki bağlantılar lehimlenecek veya buna eşit ölçüde sağlam bir metal birleşim

yöntemi mevcut olacaktır. Lehim malzemelerinin erime noktası 525 oC’den aşağı olmayacaktır. Bağlantılar, diş açarken meydana gelebileceği şekilde, borunun dayanıklılığını azaltmayacaktır.

6.7.4.5.12 Valfların ve aksesuarların yapımında kullanılan malzemeler, portatif tankın en düşük çalışma

sıcaklığında tatmin edici özellikler gösterecektir. 6.7.4.5.13 Bütün boruların ve boru bağlantılarının patlama basıncı, gövdenin MİÇB’sinin dört katından ya

da servis sırasında bir pompanın veya başka bir cihazın hareketi tarafından tabi tutulacak basıncın dört katından daha az olmayacaktır (basınç-giderme cihazları hariç).

6.7.4.6 Basınç-giderme cihazları 6.7.4.6.1 Her portatif tanka ikiden az olamayan sayıda yayla-çalışan basınç-giderme cihazı monte edilmiş

olmalıdır. Basınç-giderme cihazları MİÇB’den daha düşük olmayan bir basınçta otomatik olarak açılacaklar ve MİÇB’nin %110’una eşit bir basınçta açık olacaklardır. Bu cihazlar, boşaltmadan sonra, boşaltmanın başladığı basıncın %10’undan daha düşük olmayan bir basınçta kapanacaklar ve tüm düşük basınçlarda kapalı kalacaklardır. Basınç-giderme cihazları sıvı dalgası dahil dinamik kuvvetlere dayanacak tipte olacaklardır.

6.7.4.6.2 Tutuşmayan soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlar ve hidrojene mahsus gövdeler, bunlara ek olarak,

yayla-çalışan cihazlara paralel biçimde, 6.7.4.7.2 ve 6.7.4.7.3’te belirtilen kırılabilir disklere sahip olabilirler.


basınç oluşumunu önleyecek şekilde tasarlanacaklardır. 6.7.4.6.4 Basınç-giderme cihazları Yetkili Kurumu veya o kurumun yetkili birimi tarafından

onaylanacaktır. 6.7.4.7 Basınç-giderme cihazlarının kapasitesi ve ayarlanması 6.7.4.7.1 Vakumla-yalıtılmış bir tanktaki vakumun kaybı veya katı maddelerle yalıtılmış bir tankın

yalıtımında %20’lik bir kaybın bulunması durumunda, tüm basınç-giderme cihazlarının kurulu kombine kapasitesi, gövdenin içindeki basınç (birikim dahil) MİÇB’nin %120’sini aşmayacak şekilde olacaktır.

6.7.4.7.2 Tutuşmayan soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlar (oksijen hariç) ve hidrojen için, bu kapasiteye

gerekli güvenli-boşaltım cihazlarıyla paralel kırılabilir disklerin kullanımıyla ulaşılabilir. Kırılabilir diskler, gövdenin test basıncına eşit bir nominal basınçta kırılacaklardır.

422

6.7.4.7.3 6.7.4.7.1 ve 6.7.4.7.2’te tanımlanan koşullar ile birlikte yangın içerisinde kalma koşulları altında, tüm basınç-giderme cihazlarının kurulu kombine kapasitesi, gövdedeki basıncı test basıncına sınırlandırmak için yeterli olmalıdır.

6.7.4.7.4 Boşaltım cihazlarının gerekli kapasitesi, yetkili kurum tarafından kabul edilen iyi-tanımlanmış

bir teknik koduna göre hesaplanacaktır9.23 6.7.4.8 Basınç-giderme cihazlarının işaretlenmesi 6.7.4.8.1 Her basınç-giderme cihazı aşağıdaki belirtilen şekilde açıkça ve kalıcı bir biçimde

işaretlenecektir:

(a) Boşaltması için ayarlanmış basınç (bar veya kPa olarak); (b) Yayla-çalışan sistemler için boşaltma basıncında izin verilebilir tolerans;

(c) Kırılabilir diskler için nominal basınca tekabül eden referans sıcaklığı; ve

(d) Saniyedeki standart hava metreküpü olarak (m3/sn), cihazın nominal akış kapasitesi; ve

Uygulanabildiği hallerde, aşağıdaki bilgi de gösterilecektir: (e) Üreticinin adı ve cihazla ilgili katalog numarası.


uygun olarak saptanacaktır. 6.7.4.9 Basınç-giderme cihazlarına bağlantılar 6.7.4.9.1 Basınç-giderme cihazlarına yapılan bağlantılar, güvenlik cihazıyla sınırlandırılmamış biçimde

gerekli boşaltımı sağlayacak yeterli boyutta olacaklardır. Gövde ve basınç-giderme cihazları arasına, bakım veya diğer nedenlerle tekrarlı cihazların sağlandığı yerler hariç, hiçbir durdurma valfı konmayacak; ve fiilen kullanımda olan cihazlara hizmet eden durdurma-valfları açık olarak kilitlenecek ya da tekrarlı valflardan sadece biri, her zaman kullanımda olacak ve 6.7.4.7’deki hükümleri karşılayacak şekilde aralarında kilitleneceklerdir. Basınç-giderme cihazları Gövdeden bir hava deliğine veya basınç-giderme cihazına giden bir açıklıkta akışı sınırlandıracak veya kesecek herhangi bir engel bulunmayacaktır. Buhar veya sıvıyı havalandırma amaçlı boru sistemi kullanıldığında, boşaltılan buharı veya sıvıyı, boşaltılan cihazlardaki minimum karşı-basınç koşullarında atmosfere taşıyacaktır.

6.7.4.10 Basınç-giderme cihazlarının yerleştirilmesi 6.7.4.10.1 Her basınç-giderme cihazı girişi, gövdenin üzerinde, gövdenin mümkün olduğu kadar

boylamasına ve çaprazlamasına merkezinin yakınındaki bir pozisyonda yerleştirilecektir. Tüm basınç-giderme cihazı girişleri, maksimum doldurma koşulları altında, gövdenin buhar boşluğuna yerleştirilecek ve cihazlar kurtulan buharın sınırlanmadan boşaltılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlarda, kurtulan buhar tankı etkileyemeyecek ve terk edecek şekilde yönlendirilecektir. Gerekli basınç-giderme kapasitesinin düşürülmemesi koşuluyla, buhar akışının yönünü değiştiren koruyucu cihazlara izin verilebilir.

6.7.4.10.2 Yetkisi olmayan kişilerce cihazlara ulaşılmasını önlemek ve cihazları, portatif tankın aşırı

döndürülmesinden kaynaklanan hasarlardan korumak amacıyla düzenlemeler yapılabilir.

9 Örnek için CGA Kitapçığı S-1.2-1995’e bakınız.

423

6.7.4.11 Ölçüm cihazları 6.7.4.11.1 Portatif tankın ağırlıkla doldurulması amaçlanmadığı sürece, tank bir veya birden fazla ölçüm

cihazıyla donatılacaktır. Tankın içeriğiyle doğrudan temasta olan cam seviye-ölçüm cihazları ile diğer kırılabilir malzemelerden yapılmış ölçüm cihazları kullanılmayacaktır.

6.7.4.11.2 Vakumla-yalıtılmış portatif tankın ceketinde bir vakum ölçüm cihazı bulunacaktır. 6.7.4.12 Portatif tank destekleri, çerçeveleri, kaldırma ve bağlama bağlantıları 6.7.4.12.1 Portatif tanklar, taşıma sırasında güvenli bir baz sağlayacak şekilde bir destek yapısıyla

tasarlanmalı ve üretilmelidirler. 6.7.4.2.12’da belirtilen kuvvetler ve 6.7.4.2.13’te belirtilen güvenlik faktörü tasarımın bu yönünde göz önüne alınacaklardır. Takozlar, çerçeveler, yataklar veya diğer benzer yapılar kabul edilebilir.

6.7.4.12.2 Portatif tank montajlarından (yataklar, çerçeveler, vs.) kaynaklanan kombine gerilimler ile

portatif tank kaldırma ve bağlama mekanizmaları, tankın herhangi bir kısmında aşırı gerilime neden olmayacaktır. Tüm portatif tanklara kalıcı kaldırma ve bağlama mekanizmaları monte edilecektir. Bunlar tercihen portatif tank desteklerine monte edileceklerdir, ancak gövde üzerindeki takviye plakalarına destek noktalarında tespit edilebilirler.

6.7.4.12.3 Desteklerin ve çerçevelerin tasarımında, çevresel paslanmanın etkileri dikkate alınacaktır. 6.7.4.12.4 Forklift cepleri kapanabilme özelliğine sahip olacaktır. Forklift ceplerini kapatma araçları

çerçevenin kalıcı birer parçası olacaklar ve çerçeveye kalıcı bir biçimde bağlanacaklardır. 3.65 m’den daha kısa olan tek bölmeli portatif tanklarda, aşağıdaki koşullar sağlandığı takdirde, kapatılmış forklift ceplerine gerek bulunmayacaktır:

(a) Tank ve bütün bağlantı parçaları, forklift çatallarının çarpmasından iyi korunduğunda; ve (b) Forklift ceplerinin merkezleri arasındaki uzaklık, en az portatif tankın maksimum boyunun

yarısı kadar olduğunda. 6.7.4.12.5 Portatif tanklar taşıma sırasında 4.2.2.3’e göre korunmadıkları zaman, gövdeler ve hizmet

donanımı yandan veya boydan çarpmalara ya da aşırı döndürülmesinden kaynaklanan hasarlara karşı korunacaklardır. Dış bağlantı parçaları, çarpışma veya portatif tankının bağlantılar üzerinde aşırı döndürülmesi sonucunda gövde içeriğinin dışarı çıkmasına engel olmak amacıyla korunacaklardır. Koruma örnekleri aşağıdakileri içermektedir:

(a) Gövdenin orta çizgisi seviyesinde her iki taraftan koruyan boylamasına çubukların

oluşturduğu, yandan çarpmalara karşı koruma; (b) İskelet boyunca sabitlenmiş takviye halkaları ve çubuklardan oluşan, portatif tankın aşırı

döndürülmesine karşı koruma;

(c) Bir tampon veya iskeletten oluşan, arkadan çarpmalara karşı koruma;

(d) ISO 1496-3:1995’e uygun bir ISO iskeletinin kullanımıyla, gövdenin çarpmalara veya aşırı döndürülmesine karşı koruma;

(e) Portatif tankın yalıtım ceketi tarafından çarpışmalardan ya da aşırı döndürmelerden

korunması.

424

6.7.4.13 Tasarım onayı 6.7.4.13.1 Yetkili Kurum veya o kurumun yetkili birimi, her yeni portatif tank tasarımı için bir tasarım

onay sertifikası yayınlayacaktır. Bu sertifika, portatif tankın söz konusu kurum tarafından incelenmiş bulunduğunu, amaçlanan kullanım için uygun olduğunu ve bu Bölümdeki hükümleri karşıladığını beyan edecektir. Tasarımda değişiklik yapılmadan üretilen portatif tank serilerinde, sertifika tüm seriler için geçerli olacaktır. Sertifikada prototip test raporundan, taşınmasına izin verilen soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlardan, gövdenin ve ceketin yapım malzemelerinden söz edilecek ve bir onay numarası bulunacaktır. Onay numarası, onayın verildiği Ülkeyi gösteren ayırt edici işareti veya markası, yani Yol Trafiği konusundaki 1968 tarihli Viyana Sözleşmesinde gösterildiği şekilde uluslararası trafikteki ayırt edici işareti veya markası ile bir tescil numarasından oluşacaktır. 6.7.1.2’ye göre alternatif düzenlemeler, sertifika üzerinde gösterilecektir. Bir tasarım onayı, aynı tür ve kalınlıktaki malzemelerden, aynı fabrikasyon teknikleriyle yapılmış ve aynı desteklere, eşdeğer kapaklara ve diğer bağlantılara sahip daha küçük portatif tankların onayına da hizmet edebilir.


(a) ISO 1496-3:1995’te belirtilen uygulanabilir çerçeve testinin sonuçları; (b) 6.7.4.14.3’e göre ilk denetim ve test sonuçları; ve

(c) Uygulanabildiği yerlerde, 6.7.4.14.1’deki çarpışma testinin sonuçları.

6.7.4.14 Denetim ve test 6.7.4.14.1 CSC’deki konteynır tanımını karşılayan portatif tanklar için, her tasarımı temsil eden bir prototip

bir çarpışma testine tabi tutulacaktır. Burada, prototip portatif tankın demiryolu taşımacılığında maruz kalınan tipik bir mekanik şok süresinde, tamamen yüklü portatif tankın MİBK’sinin 4 katından (4g) az olmayan bir çarpışma sonucundaki kuvvetleri emebilme yeteneği gösterilecektir. Aşağıda çarpışma testini yapmak için kabul edilebilir yöntemleri tarif eden bir liste verilmektedir:

Amerikan Demiryolları Derneği (Association of American Railroads), Standartlar ve Önerilen Pratikler El Kitabı, Tank Konteynırlarının Kabul Edilebilirlik Özellikleri (AAR.600), 1992 Kanada Standartları Derneği (Canadian Standards Association), Tehlikeli Malların Taşımacılığı için Otoyol Tankları ve Portatif tanklar (B620-1987) Deutsche Bahn AG Zentralbereich Technik, Minden Portatif tanklar, boylamasına dinamik çarpışma testi Fransız Ulusal Demiryolu Derneği (Société Nationale des Chemin de Fer Français) C.N.E.S.T. 002-1966. Tank konteynırları, boylamasına dış gerilimler ve dinamik çarpışma testleri Spoornet, Güney Afrika Mühendislik Geliştirme Merkezi (Engineering Development Center - EDC) ISO Tank Konteynırlarının Testi Yöntem EDC/TES/023/000/1991-06

425

6.7.4.14.2 Her portatif tankın tankı ve donanım elemanları, ilk kez servise konulmadan önce (ilk denetim ve test) ve ondan sonra da beş yılı aşmayacak aralıklarla (5 yıllık periyodik denetim ve test) testlere tabi tutulacaklardır; ve 5 yıllık periyodik denetim ve testler arasında bir periyodik ara denetim ve testi (2.5 yıllık periyodik denetim ve test) bulunacaktır. 2.5 yıllık periyodik denetim ve test, belirlenen tarihe doğru 3 aylık bir süre içerisinde gerçekleştirilebilir. 6.7.4.14.7’ye göre gerekli görüldüğünde, son denetim ve test tarihine bakılmaksızın, olağan dışı bir denetim ve test yapılacaktır.

6.7.4.14.3 Portatif tankın ilk denetim ve testi, tasarım karakteristiklerinin bir kontrolünü, portatif tankın ve

bağlantılarının taşınacak soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlarla ilgili olarak içeriden ve dışarıdan incelenmesini ve 6.7.4.3.2’ye uygun test basınçlarına atfen bir basınç testini kapsayacaktır. Basınç testi, bir hidrolik test olarak Yetkili Kurum veya o kurumun yetkili birimi ile anlaşılarak başka bir sıvının veya gazın kullanımıyla icra edilebilir. Portatif tank hizmete sokulmadan önce, bir sızdırmazlık testi ile tüm hizmet donanımının tatmin edici bir şekilde çalışmalarının bir kontrolü de yapılabilir. Gövde ve bağlantıları ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır. Bütün stres düzeylerine maruz kalan tüm kaynaklar, başlangıç testi sırasında radyografik, ultrasonik veya zarar vermeyen başka bir uygun test yöntemiyle kontrol edileceklerdir. Bu, ceketlere uygulanmayacaktır.

6.7.4.14.4 5 ve 2.5 yıllık periyodik denetim ve testler, taşınan soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlarla ilgili

olarak portatif tank ve bağlantıları konusundaki bir dış inceleme ile, bir sızdırmazlık testini tüm hizmet donanımının tatmin edici bir biçimde çalışmasının kontrolünü ve, uygulanabileceği yerlerde, bir vakum okumasını içerecektir. Vakumsuz yalıtım durumunda, ceket ve yalıtım 2.5 ve 5 yıllık periyodik denetim ve testlerde sökülecek; ama bu güvenilir bir değerlendirme için yeterli ölçüde yapılacaktır.

6.7.4.14.5 Buna ek olarak, vakumsuz yalıtımlı tankların 5 yıllık periyodik denetim ve testlerinde, ceket ve

yalıtım sökülecek; ancak bu güvenilir bir değerlendirme için yeterli ölçüde yapılacaktır. 6.7.4.14.6 Bir portatif tank, 6.7.4.14.2’de şart koşulduğu şekilde 2.5 yıllık veya 5 yıllık periyodik denetim

ve testinin süresinin dolduğu tarihten sonra doldurulmayabilir veya taşımaya sunulmayabilir. Bununla birlikte, son periyodik denetim ve test süresinin dolduğu tarihten önce doldurulmuş olan bir portatif tank, son periyodik denetim ve test süresinin dolduğu tarihten sonra üç ayı aşmayacak bir süreyle PORTATİF. Buna ek olarak, bir portatif tank son periyodik denetim ve test süresinin dolduğu tarihten sonra aşağıdaki koşullarda PORTATİF:

(a) Boşaltıldıktan sonra fakat temizlenmeden önce, tekrar doldurulmasından önce yapılacak bir

sonraki gerekli denetim veya testin amacıyla; ve (b) İlgili otorite tarafından başka şekilde onaylanmadıkça, son periyodik denetim ve test

süresinin dolduğu tarihten sonraki altı ay süresince, tehlikeli malların uygun bir şekilde bertaraf edilmesi veya geri kazanılması için iadesi amacıyla. Bu istisnadan taşıma dokümanlarında bahsedilecektir.

6.7.4.14.7 Olağan dışı denetim ve test, portatif tankta hasarlı veya paslanmış alanlar, veya sızıntı, veya

portatif tankın bütünlüğünü etkileyebilecek bir bozukluk görüldüğünde gereklidir. Olağan dışı denetim ve testin süresi portatif tanktaki hasar veya bozukluğun miktarına bağlıdır. Bu, 6.7.4.14.4’e göre en az 2.5 yıllık denetim ve test işlemini kapsayacaktır.

6.7.4.14.8 Başlangıç denetim ve testi sırasındaki dahili inceleme, gövdenin portatif tankı taşıma için

güvensiz kılabilecek oyuklar, aşınmalar veya sürtünme aşındırması, çöküntüler, bozulmalar, kaynaklardaki bozukluklar veya diğer koşulların saptanmasını sağlayacaktır.

426

6.7.4.14.9 Harici inceleme aşağıdaki hususları sağlayacaktır:

(a) Harici borular, valflar, uygulanabildiği yerlerde basınçlama/soğutma sistemi ve contalar paslanmış alanları, bozuklukları veya sızıntılar dahil portatif tankı doldurma, boşaltma veya taşıma için güvensiz kılabilecek diğer koşulların saptanması;

(b) Muayene deliği kapaklarında ve contalarında sızıntı olup olmadığı;

(c) Herhangi bir flanşlı bağlantıdaki veya boş flanştaki kayıp veya gevşek cıvataların veya


(d) Tüm acil durum cihazları ve valflarında sürtünme aşındırması, bozulma ve normal çalışmalarını engelleyen herhangi bir hasarın veya bozukluğun olup olmadığı. Uzaktan kumandalı kapatma cihazları ve kendi-kendine kapanan durdurma-valfları, doğru çalışıp çalışmadıklarını göstermek üzere çalıştırılacaklardır;

(e) Portatif tank üzerindeki gerekli işaretlerin okunabilir olup olmadığı ve uygulanabilir

hükümlere uygun olup olmadıkları;

(f) Portatif tankı kaldırmada kullanılan çerçeve, destekler ve düzenlemelerin tatmin edici olup olmadıkları.

6.7.4.14.10 6.7.4.14.1, 6.7.4.14.3, 6.7.4.14.4, 6.7.4.14.5 ve 6.7.4.14.7’deki denetimler, Yetkili Kurum veya o

kurumun yetkili birimi tarafından onaylanmış bir uzman tarafından veya onun şahitliğinde yapılacaktır. Basınç testi denetim ve testin bir parçası olduğu zaman, portatif tankın veri plakasında gösterilecek basınç test basıncıdır. Basınç altındayken, portatif tankın gövdesinde, borularında veya donanım üzerinde herhangi bir sızıntının olup olmadığı kontrol edilecektir.

6.7.4.14.11 Gövde üzerindeki kesme, yakma ve kaynak işlemlerinin etkilendiği her durumda, bu çalışma,

gövdenin yapımında kullanılan basınç araç kodunu dikkate Yetkili Kurum veya o kurumun yetkili biriminin onayına tabi olacaktır. Çalışma tamamlandıktan sonra orijinal test basıncında eşdeğer bir basınç testi yapılacaktır.

6.7.4.14.12 Herhangi bir güvensiz çalışma belirtisi ortaya çıktığında, bu düzeltilinceye ve test tekrarlanıp

geçilinceye kadar portatif tanklar servise gönderilmeyecektir. 6.7.4.15 İşaretleme 6.7.4.15.1 Her portatif tankta, inceleme için kolayca görülebilen ve ulaşılabilen bir yere kalıcı olarak monte

edilmiş, paslanmaya dayanıklı bir metal plaka bulunmalıdır. Portatif tank düzenlemelerine ilişkin nedenlerle plaka kalıcı olarak monte edilmediğinde, gövde en azından gerekli basınç araç kodu bilgisiyle işaretlenmelidir. Plaka üzerinde asgari olarak en azından aşağıdaki bilgiler damgalama veya başka benzer yöntemlerle işaretlenmelidir: Üretildiği ülke B Onaylayan Onay Alternatif Düzenlemeler için (bkz 6.7.1.2) M ülke numarası “AA” Üreticinin adı veya işareti Üreticinin seri numarası Tasarımın onayına Yetkili Kurum Mal sahibinin tescil numarası Üretildiği yıl Gövdenin tasarlandığı basınç araç kodu

427

Test basıncı _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)1024 MİÇB _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)10 Asgari tasarım sıcaklığı _________ 0C 20 0C’deki su kapasitesi _________ litre İlk basınç test tarihi ve şahidin kimliği Gövde malzeme(ler)i ve malzeme standart referans(lar)ı Referans çeliğindeki eşdeğer kalınlık _________ mm En son periyodik test(ler)in tarihi ve tipi Ay _________ Yıl _________ Test basıncı _________ bar/kPa (ölçüm basıncı)10 En son testi yapan veya ona şahitlik eden uzmanın damgası Portatif tankın taşıması konusunda onaylanan gaz(lar)ın tam adları “Termal olarak yalıtılmış” veya “vakumla yalıtılmış” ifadelerinden herhangi biri _______ Yalıtım sisteminin etkinliği (ısı akışı) _________ Watt (W) Taşınmasına izin verilen herbir soğutulmuş sıvılaşmış gaz için referans tutma zamanı _________ gün (veya saat) ve başlangıç basıncı _________ bar/kPa (ölçüm basıncı) 10 doldurma derecesi _________ kg.

6.7.4.15.2 Aşağıdaki bilgiler, ya portatif tankın kendisinin üzerinde ya da portatif tanka düzgün bir biçimde yerleştirilmiş metal bir plaka üzerinde belirtilmelidir.

Sahibi veya operatörünün adı Taşınan soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların adı (ve ortalama asgari yığın sıcaklığı) Maksimum izin verilebilir brüt kütle (MİBK) _________ kg Yüksüz (dara) kütlesi _________ kg Taşınan gaz için fiili tutma zamanı _________ gün (veya saat) NOT: Taşınmakta olan soğutulmuş sıvılaştırılmış gaz(lar)ın tanımlaması için, aynı zamanda bakınız Bölüm 5.

6.7.4.15.3 Eğer bir tank açık denizlerde taşımak üzere tasarlanmış ve onaylanmışsa, “AÇIK DENİZ

PORTATİF TANKI” kelimeleri tanıtım plakası üzerinde belirtilmelidir. 6.7.5 Soğutulmamış gazların taşınması amacına yönelik UN sertifikalı çok-elemanlı gaz

konteynerlerinin (MEGC’ler) tasarımı, yapımı, kontrolü ve test edilmesine ilişkin hükümler

6.7.5.1 Tanımlar

Bu başlığın amaçlarına uygun olarak: Alternatif düzenleme, bu Bölümde tanımlanmış olanların dışındaki teknik gerekliliklere veya test yöntemlerine göre tasarlanan, üretilen veya test edilen bir portatif tank veya MEGC için Yetkili Kurum tarafından verilen onay anlamındadır;

Elemanlar silindirler, tüpler veya silindirler topluluğudur; Sızdırmazlık testi, elemanları ve MEGC’nin hizmet donanımını, test basıncının %20’sinden daha az olmayan bir etkin dahili basınca tabi tutan gazın kullanıldığı bir test anlamındadır; Manifold, elemanların doldurma ve/veya boşaltma açıklıklarını bağlayan boru sistemi ve valfların bir montajı anlamındadır;

10 Kullanılan birim işaretlenmelidir.

428

Maksimum izin verilebilir brüt kütle (MİBK), MEGC’ nin dara kütlesinin ve taşınması için yetki verilen en ağır yükün toplamı anlamındadır; UN sertifikalı Çok-elemanlı gaz konteynırları (MEGC’ler), bir manifoldla birbirlerine bağlanmış ve bir iskelet içerisinde monte edilmiş silindirlerin, tüplerin ve silindir topluluğu montajlarıdır. MEGC gazların taşınması için gerekli hizmet donanımını ve yapısal donanımı da kapsar; Hizmet donanımı, ölçüm cihazları ile doldurma, boşaltma, havalandırma ve güvenlik cihazları anlamındadır; Yapısal donanım, elemanların dışındaki takviye, bağlama, koruma ve dengeleme elemanları anlamındadır.

6.7.5.2 Genel tasarım ve yapım gereklilikleri 6.7.5.2.1 MEGC yapısal donanımı sökülmeden doldurulma ve boşaltılma özelliğine sahip olacaktır.

Elleçleme ve taşımada yapısal bütünlüğünün korunması amacıyla, elemanlara dıştan bağlı dengeleyici unsurlara sahip olacaktır. MEGC’ler taşıma sırasında güvenli bir baz oluşturacak desteklerle ve, azami izin verilebilir brüt kütlesine kadar yüklendiği durumlar dahil, MEGC’nin kaldırılmasına uygun kaldırma ve bağlama kaldırma ve bağlama aparatlarıyla tasarlanacak ve üretileceklerdir. MEGC bir taşıma birimine veya gemiye yüklenecek şekilde tasarlanacak ve mekanik elleçlemeyi kolaylaştıracak kızaklar, bağlantılar veya aksesuarlarla donatılacaktır.

6.7.5.2.2 MEGC’ler normal elleçleme ve taşıma hallerinde maruz kalabilecekleri tüm koşullara

dayanabilecek şekilde tasarlanacak, üretilecek ve donatılacaklardır. Tasarım dinamik yükleme ve yorgunluk etkilerini göz önüne alacaktır.

6.7.5.2.3 Bir MEGC’ nin elemanları eksiz çelikten yapılmış olacak ve 6.2.5’e göre üretilecek ve test

edilecektir. Bir MEGC’ deki tüm elemanlar aynı tasarım tipinde olacaktır. 6.7.5.2.4 MEGC’ nin elemanları, bağlantıları ve boru sistemi aşağıdaki özelliklerde olacaktır:

(a) taşınması amaçlanan maddelere uygun (bkz. ISO 11114-1:1997 ve ISO 11114-2:2000); veya (b) kimyasal tepkimelerle pasifize veya nötralize edilmiş.

6.7.5.2.5 Farklı metallerin galvanik hareketle hasara yol açabilecek şekildeki temaslarından kaçınılacaktır. 6.7.5.2.6 Her türlü cihazlar, contalar ve aksesuarlar dahil olmak üzere MEGC malzemeleri, portatif tankta

taşınması amaçlanan gaz(lar)ı ters bir biçimde etkilemeyecektir. 6.7.5.2.7 MEGC’ler, taşınan en azından içeriğe bağlı dahili basınç ile normal elleçleme ve taşıma


6.7.5.2.8 MEGC’ler ve bağlantıları, azami izin verilebilir yük altında, aşağıdaki ,ayrı ayrı uygulanan,

statik kuvvetlere dayanma özelliğine sahip olacaktır:

(a) Gidiş yönünde: MİBK’ nin iki katı ile yerçekimine (g)1125bağlı ivmenin çarpımı;


429

(b) Yatay olarak ve gidiş yönüne dik açılarda: MİBK (gidiş yönü açık bir şekilde saptanamıyorsa kuvvetler MİBK’ nin iki katına eşit olacaktır) ile yerçekimine bağlı ivmenin (g)11 çarpımı;


yerçekimine (g)11 bağlı ivmenin çarpımı. 6.7.5.2.9 6.7.5.2.8’de tanımlanan kuvvetler altında, en ciddi şekilde gerilim altında kalan noktadaki

gerilim, 6.2.5.2’deki ilgili standartlarda veya, bu elemanlar o standartlara göre tasarlanıp üretilerek test edilmemişlerse, kullanıldığı ülkedeki Yetkili Kurumunca kabul edilip onaylanan teknik kod veya standartta verilen değerleri aşmayacaktır (bkz. 6.2.3).

6.7.5.2.10 6.7.5.2.8’deki kuvvetlerin her biri altında, iskelet ve bağlantılar için gözlemlenecek emniyet

faktörü aşağıdaki gibi olacaktır:

(c) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip çelikler için, garanti edilmiş gerilme kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü; veya

(d) Açıkça tanımlanmış bir esneklik sınırına sahip olmayan çelikler için, %0.2’lik garanti

edilmiş dayanım kuvvetiyle ve ostenitik çelikler için %1’lik dayanım kuvvetiyle ilgili olarak 1.5 değerinde bir güvenlik faktörü.

6.7.5.2.11 Gazların taşınması amacına yönelik MEGC’ler elektriksel olarak topraklanabilme özelliğine

sahip olacaktır. 6.7.5.2.12 Elemanlar yapıya ilişkin istenmeyen hareketleri ve zararlı yerel gerilimlerin konsantrasyonunu

önleyecek biçimde güvence altına alınmış olmalıdırlar. 6.7.5.3 Hizmet donanımı 6.7.5.3.1 Hizmet donanımı, normal elleçleme ve taşıma koşullarında basınç havuzu içeriğinin boşalmasına

yol açabilecek hasarlara karşı korunmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir veya tasarlanacaktır. Şasi ile elemanlar arasındaki bağlantı alt-montajlar arasında göreceli hareketi doğurduğunda, donanımın bağlantısı, çalışan parçalara zarar verme riski olmadan, bu tür bir harekete izin verecek şekilde yapılacaktır. Manifoldlar, boşaltım bağlantıları (boru soketleri, kapatma cihazları) ve durdurma-valfları dış kuvvetler tarafından bükülme tehlikesine karşı korunacaktır. Durdurma valflarına giden manifold boruları, valfların ve boruların kesilmeye karşı koruyacak veya basınç haznesi içeriğini bırakmasını engelleyecek şekilde yeterince esnek olmalıdırlar. Doldurma ve boşaltma cihazları (flanşlar veya vidalı tıkaçlar dahil) ile koruyucu başlıklar, kaza ile açılma riskine karşı kapatılabilme özelliğine sahip olacaktır.

6.7.5.3.2 Zehirli gazların (T, TF, TC, TO, TFC ve TOC grubu gazlar) taşınması amaçlı her elemana bir

valf monte edilmiş olacaktır. Sıvılaştırılmış zehirli gazlar (2T, 2TF, 2TC, 2TO, 2TFC ve 2TOC grubu gazlar) için manifold, elemanların ayrı ayrı doldurulabileceği ve sızdırmazlık özelliği olan bir valf tarafından izole edilebileceği şekilde tasarlanmış olacaktır. Yanıcı gazlar (F, TF ve TFC grubu gazlar) için, elemanlar, bir valf aracılığıyla, 3 000 litreyi aşmayan gruplar halinde izole edileceklerdir.

6.7.5.3.3 MEGC’ nin doldurma ve boşaltma açıklıkları için, her boşaltma ve doldurma borusunun

üzerinde ulaşılabilir bir yere seri bağlanmış iki valf yerleştirilecektir. Valflardan biri 11 Hesaplamalarda g = 9.81 m/sn2 kullanılacaktır.

430

geri-dönüşsüz bir tipte olabilecektir. Doldurma ve boşaltma cihazları bir manifolda takılabilir. Her iki ucundan da kapanabilen ve sıvı ürünü hapsedebilen boru bölümleri için, aşırı basıncın oluşmasının önlenmesini sağlayacak bir basınç-giderme valfı bulunacaktır. MEGC üzerindeki ana yalıtım (izolasyon) valfları, kapatma yönlerini açık gösterecek şekilde işaretlenmelidir. Her durdurma valfı veya başka kapatma aracı, MEGC’ nin test basıncının 1.5 katına eşit veya daha büyük bir basınca dayanacak şekilde tasarlanacak ve üretilecektir. Vidalı şafta sahip tüm durdurma-valfları el çarkının saat yönündeki hareketiyle kapanacaklardır. Diğer durdurma-valflarının pozisyonları (açık veya kapalı) ve kapatma yönleri açıkça belirtilecektir. Tüm durdurma-valfları kaza ile açılmaya karşı güvenceli olacaktır. Valfların ve aksesuarların yapımında yumuşak metaller kullanılacaktır.

6.7.5.3.4 Boru sistemi genleşme veya büzüşme ile mekanik şok ve titreşime bağlı hasarı önleyecek şekilde

tasarlanacak, üretilecek ve döşenecektir. Borulardaki bağlantılar lehimlenecek veya buna eşit ölçüde sağlam bir metal birleşim yöntemi mevcut olacaktır. Lehim malzemelerinin erime noktası 525 0C’den aşağı olmayacaktır. Hizmet donanımının ve manifoldunun nominal basıncı, elemanların test basıncının üçte ikisinden daha az olmayacaktır.

6.7.5.4 Basınç-giderme cihazları 6.7.5.4.1 UN No. 1013 karbon dioksit ve UN No. 1070 azot oksitlerinin taşınmasında kullanılan

MEGC’lere bir veya daha fazla basınç-giderme cihazı takılacaktır. Diğer gazlar için kullanılan MEGC’lere kullanılan ülkedeki ilgili makamın belirleyeceği basınç-giderme cihazları monte edilecektir.

6.7.5.4.2 Basınç-giderme cihazları takıldığında, MEGC’ nin eleman gruplarındaki her yalıtılabilecek

elemana da bir veya daha fazla basınç-giderme cihazı takılacaktır. Basınç-giderme cihazları, sıvı dalgaları dahil dinamik kuvvetlere dayanacak bir tipte olacaklar; yabancı madde girişini, sıvı sızıntısını ve herhangi bir tehlikeli aşırı basınç oluşumunu önleyecek şekilde tasarlanacaklardır.

6.7.5.4.3 4.2.5.2.6’daki T50 portatif tank talimatlarında belirtilen soğutulmamış gazların taşınmasında

kullanılan MEGC’ler, kullanılan ülkedeki Yetkili Kurum tarafından onaylanmış bir basınç-giderme cihazına sahip olabilir. Hizmete tahsis edilen bir MEGC’ ye, taşınan gaz ile uyumlu bir malzemeden yapılmış ve onaylanmış bir basınç-giderme cihazı monte edilmemişse, bu cihaz yayla-çalışan cihazından önce gelen bir kırılabilir disk içermelidir. Kırılabilir disk ile yayla çalışan cihaz arasındaki boşluk, bir basınç-ölçer ya da uygun bir gösterge cihazıyla donatılabilir. Bu düzenleme, basınç-giderme cihazının hatalı çalışmasına yol açabilecek disk kopması, ufak delikler veya sızıntıları saptanmasını sağlar. Kırılabilir diskler, yayla-çalışan cihazının boşaltmaya-başlama basıncının %10 yukarısındaki bir nominal basınçta delinecektir.

6.7.5.4.4 Düşük-basınçlı sıvılaştırılmış gazlar için kullanılan çok-amaçlı MEGC’ lerde basınç-giderme

cihazları, MEGC’ de taşınmasına izin verilen maksimum basınca sahip gaz için 6.7.3.7.1’de gösterilen basınçta açılacaklardır.

6.7.5.5 Basınç-giderme cihazlarının kapasitesi 6.7.5.5.1 Monte edilen basınç-giderme cihazlarının kombine taşıma kapasitesi, MEGC’ nin tamamen ateş

altında kalması durumunda, elemanların içindeki basıncın (birikim dahil) basınç-giderme cihazlarının ayar basıncının %120’sini aşmamasına yetecek şekilde olacaktır. CGA S-1.2-1995’te verilen formül, basınç-giderme cihazları sistemi için asgari toplam akış kapasitesinin saptanmasında kullanılacaktır. Elemanların tek tek boşaltma kapasitelerinin saptanmasında CGA S-1.1-1994 kullanılabilir. Yayla-çalışan basınç-giderme cihazları, öngörülen tam boşaltma kapasitesine ulaşmada kullanılabilecektir. Çok-amaçlı MEGC’ler söz konusu olduğunda, basınç-giderme cihazlarının kombine boşaltma kapasitesi, MEGC’lerde taşınmasına izin verilen gazlar arasından en yüksek boşaltma kapasitesini gerektiren gazın değeri olarak alınacaktır.

431

6.7.5.5.2 Sıvılaştırılmış gazların taşınmasında kullanılan elemanlar üzerinde kurulu basınç-giderme cihazlarının toplam gerekli kapasitesinin saptanmasında, gazın termodinamik özellikleri göz önüne alınacaktır (örneğin bakınız düşük basınçlı sıvılaştırılmış gazlar için CGA S-1.2-1995 ve yüksek basınçlı sıvılaştırılmış gazlar için CGA S-1.1-1994).

6.7.5.6 Basınç-giderme cihazlarının işaretlenmesi 6.7.5.6.1 Yayla çalışan basınç-giderme cihazları açıkça ve kalıcı bir biçimde aşağıdaki gibi

işaretlenecektir:

(a) Boşaltması için ayarlanmış basınç (bar veya kPa olarak); (b) Boşaltma basıncında izin verilebilir tolerans;

(c) Saniyedeki standart hava metreküpü olarak (m3/sn), cihazın nominal akış kapasitesi; ve

Uygulanabildiği hallerde, aşağıdaki bilgi de gösterilecektir: (d) Üreticinin adı ve cihazla ilgili katalog numarası.

6.7.5.6.2 Kırılabilir diskler üzerinde işaretlenmiş nominal akış kapasitesi CGA S-1.1-11994’e göre

saptanacaktır. 6.7.5.6.3 Düşük basınçlı sıvılaştırılmış gazlar için yayla-çalışan basınç-giderme cihazları üzerinde

işaretlenmiş nominal akış kapasitesi ISO 4126-1:1991’e uygun olarak saptanacaktır. 6.7.5.7 Basınç-giderme cihazlarına bağlantılar 6.7.5.7.1 Basınç-giderme cihazlarına yapılan bağlantılar, boşaltımın engelsiz şekilde basınç-giderme

cihazına geçmesini sağlayacak yeterli boyutta olacaklardır. Eleman ve basınç-giderme cihazları arasına, bakım veya diğer nedenlerle eş cihazların sağlandığı yerler hariç, hiçbir durdurma valfı konmayacak; ve fiilen kullanımda olan cihazlara hizmet eden durdurma-valfları açık olarak kilitlenecek ya da tekrarlı valflardan sadece biri, her zaman kullanımda olacak ve 6.7.5.5’teki gereklilikleri karşılayacak şekilde aralarında kilitleneceklerdir. Gövdeden bir hava deliğine veya basınç-giderme cihazına giden veya bunlardan gelen bir hava deliğinde akışı sınırlandıracak veya kesecek herhangi bir engel bulunmayacaktır. Tüm boruların ve bağlantıların açıklıkları, en az bağlantılı basınç-giderme cihazının girişi ile aynı alanına sahip olacaktır. Boşaltma borusunun nominal boyutu en azından basınç-giderme cihazının çıkışı kadar geniş olacaktır. Basınç-giderme cihaz çıkışlarından giden havalandırma delikleri kullanıldığında, bu delikler boşaltılan buharı veya sıvıyı, boşaltılan cihazda asgari sistemde kalan basınç olması koşuluyla atmosfere salacaktır.

6.7.5.8 Basınç-giderme cihazlarının yerleştirilmesi 6.7.5.8.1 Her basınç-giderme cihazı, azami doldurma koşulları altında, sıvılaştırılmış gazların

taşınmasında kullanılan elemanların buhar alanıyla iletişim içinde olacaktır. Cihazlar bağlandığında, kurtulan gazın veya sıvının MEGC’ ye, elemanlarına veya personeline zarar vermesini önlemek için, kurtulan buharın yukarı doğru ve sınırlanmadan boşaltılmasını sağlayacak şekilde düzenlenecektir. Yanıcı ve oksitlenebilir gazlarda, kurtulan gaz diğer elemanları etkilemeyecek ve bu şekilde elemanı terk edecek şekilde yönlendirilecektir. Gerekli basınç-giderme kapasitesinin düşürülmemesi koşuluyla, buhar akışının yönünü değiştiren ısıya-dayanıklı koruyucu cihazlara izin verilebilir.

6.7.5.8.2 Yetkisi olmayan kişilerce basınç-giderme cihazlara ulaşılmasını önlemek ve cihazları, MEGC’

nin devrilmesinden kaynaklanan hasarlardan korumak amacıyla düzenlemeler yapılacaktır.

432

6.7.5.9 Ayarlama cihazları 6.7.5.9.1 MEGC’ nin ağırlıkla doldurulması amaçlandığında, bir veya birden fazla ölçüm cihazıyla

donatılacaktır. Cam seviye-ölçüm cihazları ile diğer kırılabilir malzemelerden yapılmış ölçüm cihazları kullanılmayacaktır.

6.7.5.10 MEGC destekleri, iskeletleri, kaldırma ve bağlama bağlantıları 6.7.5.10.1 MEGC’ler, taşıma sırasında güvenli bir temel sağlayacak şekilde bir destek yapısıyla

tasarlanmalı ve üretilmelidirler. Tasarımın bu yönünde, 6.7.5.2.8’de belirtilen kuvvetler ve 6.7.5.2.10’da belirtilen emniyet faktörü göz önüne alınacaklardır. Kızaklar, iskeletler, yataklar veya diğer benzer yapılar kabul edilebilir.

6.7.5.10.2 Eleman montajları (yataklar, iskeletler, vs.) ile MEGC kaldırma ve bağlama mekanizmalarından

kaynaklanan kombine gerilimler, herhangi bir eleman üzerinde aşırı gerilime neden olmayacaktır. Tüm MEGC’lere kalıcı kaldırma ve bağlama mekanizmaları monte edilecektir. Bağlantılar veya montajlar hiçbir şekilde elemanlar üzerine kaynatılmayacaklardır.

6.7.5.10.3 Desteklerin ve iskeletlerin tasarımında, çevresel aşındırma etkileri dikkate alınacaktır. 6.7.5.10.4 MEGC’ler taşıma sırasında 4.2.5.3’e göre korunmadıkları zaman, elemanlar ve hizmet donanımı

yandan veya boydan darbelere ya da devrilmesinden kaynaklanan hasarlara karşı korunacaklardır. Dış bağlantı parçaları, çarpışma veya MEGC’ nin bağlantılar üzerinde devrilmesi sonucunda elemanın içeriğinin dışarı çıkmasına engel olmak amacıyla korunacaklardır. Manifoldun korunmasına özel özen gösterilecektir. Koruma örnekleri aşağıdakileri içermektedir:

(a) boylamasına çubuklardan oluşabilecek yandan darbelere karşı koruma; (b) şasi boyunca sabitlenmiş takviye halkaları ve çubuklardan oluşabilen, devrilmeye karşı

koruma;

(c) bir tampon veya şasiden oluşabilen, arkadan darbelere karşı koruma;

(d) ISO 1496-3:1995’nın ilgili koşullarına uygun bir ISO şasisinin kullanımıyla, elemanların ve hizmet donanımının darbelere veya devrilmeye karşı koruma.

6.7.5.11 Tasarım onayı 6.7.5.11.1 Yetkili Kurum veya onun yetkili kıldığı merci, her yeni MEGC tasarımı için bir tasarım onay

sertifikası yayınlayacaktır. Bu sertifika, MEGC’ nin Yetkili Kurum tarafından incelenmiş bulunduğunu, söz konusu amaçlanan kullanım için uygun olduğunu ve bu Bölümdeki gereklilikleri ve Bölüm 4.1 ile P200 ambalajlama talimatlarının gazlara ilişkin uygulanabilir hükümlerini karşıladığını beyan edecektir. Tasarımda değişiklik yapılmadan seri olarak üretilen MEGC’ lerde, sertifika tüm seri için geçerli olacaktır. Sertifikada prototip test raporuna, manifoldun yapım malzemelerine ve elemanların yapım standartlarına değinilecek ve bir onay numarası bulunacaktır. Onay numarası, onayın verildiği ülkeyi gösteren ayırt edici işaretten veya markadan, yani Yol Trafiği konusundaki 1968 tarihli Viyana Sözleşmesinde gösterildiği şekilde uluslararası trafikteki ayırt edici işareti veya markası ile bir tescil numarasından oluşacaktır. 6.7.1.2’ye göre alternatif düzenlemeler, sertifika üzerinde gösterilecektir. Bir tasarım onayı, aynı tür ve kalınlıktaki malzemelerden oluşan, aynı imalat teknikleriyle yapılmış ve aynı desteklere, eşdeğer kapaklara ve diğer bağlantılara sahip daha küçük MEGC’lerin onayına da hizmet edebilir.

433


(a) ISO 1496-3:1995’te belirtilen uygulanabilir iskelet testinin sonuçları; (c) 6.7.5.12.3’e göre ilk muayene ve test sonuçları;

(c) 6.7.5.12.1’de belirtilen darbe testinin sonuçları; ve (d) silindirlerin ve tüplerin uygulanabilir standartlarla uyumlu olduğunu doğrulayan

belgelendirme (sertifikasyon) dokümanları. 6.7.5.12 Muayene ve test 6.7.5.12.1 CSC’ deki konteyner tanımını karşılayan MEGC’ler için, her tasarımı temsil eden bir prototip bir

darbe testine tabi tutulacaktır. Burada, prototip MEGC’ nin demiryolu taşımacılığında maruz kalınan tipik bir mekanik şok süresinde, tamamen yüklü MEGC’ nin MİBK’ sinin 4 katından (4g) az olmayan bir çarpışma sonucundaki kuvvetleri sönümleyebilme özelliği olduğu gösterilecektir. Aşağıda darbe testini yapmak için kabul edilebilir yöntemleri tarif eden bir standartlar listesi verilmektedir:

Amerikan Demiryolları Derneği (Association of American Railroads), Standartlar ve Önerilen Pratikler El Kitabı, Tank Konteynerlerinin Kabul Edilebilirlik Özellikleri (AAR.600), 1992 Kanada Standartları Derneği (Canadian Standards Association), Tehlikeli Mallar Taşımacılığı için Otoyol Tankları ve Portatif tanklar (B620-1987) Deutsche Bahn AG Zentralbereich Technik, Minden Portatif tanklar, boylamasına dinamik darbe testi Fransız Ulusal Demiryolu Derneği (Société Nationale des Chemin de Fer Français) C.N.E.S.T. 002-1966. Tank konteynırlari, boylamasına dış gerilimler ve dinamik darbe testleri Spoornet, Güney Afrika Mühendislik Geliştirme Merkezi (Engineering Development Center - EDC) ISO Tank Konteynerlerinin Testi Yöntem EDC/TES/023/000/1991-06

6.7.5.12.2 Her MEGC’ nin elemanları ve donanım elemanları, ilk kez servise konulmadan önce muayene

ve test (ilk muayene ve test) edilecektir. Ondan sonra da beş yılı aşmayacak aralıklarla (5 yıllık periyodik muayene) muayenelere tabi tutulacaklardır. 6.7.5.12.5’e göre gerekli görüldüğünde, son muayene ve test tarihine bakılmaksızın, olağan dışı bir muayene ve test yapılacaktır.

6.7.5.12.3 MEGC’ nin ilk muayene ve testi, tasarım özelliklerinin bir kontrolünü, MEGC’ nin ve

bağlantılarının, taşınacak gazları göz önüne alarak dışarıdan incelenmesini, ve 4.1.4.1’deki P200 ambalajlama talimatındaki uygun test basınçlarına atfen bir basınç testini kapsayacaktır. Manifoldun basınç testi, bir hidrolik test olarak veya Yetkili Kurumun veya bu Kurumun yetkili mercisinin onayıyla başka bir sıvının veya gazın kullanımıyla icra edilebilir. MEGC hizmete sokulmadan önce, bir sızdırmazlık testi ile tüm hizmet donanımının yeterli bir şekilde çalışmalarının bir kontrolü de yapılacaktır. Elemanlar ve bağlantıları ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

434

6.7.5.12.4 5 yıllık periyodik muayene ve test 6.7.5.12.6’ya göre yapının, elemanların ve hizmet donanımının bir dış incelemesini kapsayacaktır. Elemanlar ve boru sistemi, P200 ambalajlama talimatında belirtilen periyotlarda ve 6.2.1.5’te tanımlanan hükümlere göre test edileceklerdir. Elemanlar ve donanım ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra hep birlikte sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

6.7.5.12.5 Olağan dışı muayene ve testler, MEGC’ de hasarlı veya aşınmış alanlar, sızıntı, veya MEGC’

nin bütünlüğünü etkileyebilecek bir bozukluk görüldüğünde gereklidir. Olağan dışı muayenenin ve testin kapsamı MEGC’ deki hasar veya bozukluğun miktarına bağlıdır. Bu, en az 6.7.4.12.6’ da belirtilen incelemeleri kapsayacaktır.

6.7.5.12.6 İncelemeler aşağıdaki hususları sağlayacaktır:

(a) Elemanların, MEGC’ yi taşıma için güvensiz kılabilecek oyukların, aşınmaların veya sürtünme aşınmalarının, çöküntülerin, kaynaklardaki bozuklukların veya sızıntılar dahil diğer koşullarının saptanması amacıyla dıştan incelenmesi;

(b) Borular, valflar ve contaların MEGC’ yi doldurma, boşaltma veya taşıma için güvensiz

kılabilecek aşınmış alanların, bozuklukların veya sızıntılar dahil diğer koşulların saptanması amacıyla incelenmesi;

(c) Herhangi bir flanşlı bağlantıdaki veya boş flanştaki kayıp veya gevşek cıvataların veya


(d) Tüm acil durum cihazları ve valflarında aşınma, bükülme ve normal çalışmalarını engelleyen herhangi bir hasarın veya bozukluğun olup olmadığı. Uzaktan kumandalı kapatma cihazları ve kendi-kendine kapanan durdurma-valfları, doğru çalışıp çalışmadıklarını göstermek üzere çalıştırılacaklardır;

(e) MEGC üzerindeki gerekli işaretlerin okunabilir olup olmadığı ve uygulanabilir gerekliliklere

uygun olup olmadıkları;

(f) MEGC’ yi kaldırmada kullanılan iskelet, destekler ve düzenlemelerin yeterli olup olmadıkları.

6.7.5.12.7 6.7.5.12.1, 6.7.5.12.3, 6.7.5.12.4 ve 6.7.5.12.5’teki muayeneler ve testler, Yetkili Kurum

tarafından onaylanmış bir merci tarafından veya onun şahitliğinde yapılacaktır. Basınç testi muayenenin ve testin bir parçası olduğu zaman, MEGC’ nin veri plakasında gösterilecek basınç test basıncıdır. Basınç altındayken, MEGC’ nin elemanlarında, borularında veya donanım üzerinde herhangi bir sızıntının olup olmadığı kontrol edilecektir.

6.7.5.12.8 Herhangi bir güvensiz çalışma belirtisi ortaya çıktığında, bu belirtiler düzeltilinceye ve testler

tekrarlanıp doğrulanıncaya kadar MEGC’ler hizmete dönmeyecektir. 6.7.5.13 İşaretleme 6.7.5.13.1 Her MEGC’ de, muayene için kolayca görülebilen ve ulaşılabilen bir yere kalıcı olarak monte

edilmiş, aşınmaya dayanıklı bir metal plaka bulunmalıdır. Elemanlar Bölüm 6.2’ye uygun olarak işaretlenmelidir. Plaka üzerinde en azından aşağıdaki bilgiler damgalama veya başka benzer yöntemlerle işaretlenmelidir:

435

Üretildiği ülke B Onaylayan Onay Alternatif Düzenlemeler için (bkz 6.7.1.2) M ülke numarası “AA” Üreticinin adı veya işareti Üreticinin seri numarası Tasarımın onayına yetkili merci Üretildiği yıl Test basıncı _________ bar ölçümü Tasarım sıcaklık aralığı _________ 0C’den _________ 0C’ye kadar Elemanların sayısı _________ Toplam su kapasitesi _________ litre İlk basınç test tarihi ve yetkili mercinin kimliği En son periyodik test(ler)in tarihi ve tipi Ay _________ Yıl _________ En son testi yapan veya ona şahitlik eden yetkili mercinin damgası NOT: Elemanların üzerine hiçbir metal plaka monte edilmemelidir.

6.7.5.13.2 Aşağıdaki bilgiler, MEGC’ ye düzgün bir biçimde yerleştirilmiş metal bir plaka üzerinde belirtilmelidir:

Operatörün adı Azami izin verilebilir yük kütlesi _________ kg 15 0C’deki çalışma basıncı _________ bar ölçüm Maksimum izin verilebilir brüt kütlesi (MİBK) _________ kg Yüksüz (dara) kütlesi _________ kg

436

437

BÖLÜM 6.8

METALİK MALZEMEDEN YAPILMIŞ GÖVDELERE SAHİP SABİT TANKLAR (TANKERLER), SÖKÜLEBİLİR TANKLAR, TANK KONTEYNERLERİ,

TANK TAKAS GÖVDELERİ İLE AKÜLÜ ARAÇLAR VE ÇOK ELEMANLI GAZ KONTEYNERLERİNİN (MEGC’ler) YAPIMI, DONANIMI, TİP ONAYI,

MUAYENESİ VE TESTLERİ İLE MARKALANMASINA İLİŞKİN HÜKÜMLER NOT: Portatif tanklar için Bölüm 6.7’ye, fiber-takviyeli plastik tanklar için Bölüm 6.9’a ve vakumla-çalışan atık tankları için Bölüm 6.10’a bakınız. 6.8.1 Kapsam 6.8.1.1 Sayfanın tüm eni boyunca belirtilen gereklilikler, hem sabit tanklara (tanker araçlar) ve hem de

sökülebilir tanklara, batarya tipi araçlara, tank konteynerlerine, portatif tank taşıyan değiştirme araçlarına ve MEGC’ lere uygulanmaktadır. Tek bir sütunda belirtilenler ise sadece aşağıdakilere uygulanmaktadır:

- sabit tanklara (tanker araçları), sökülebilir tanklara ve bataryalı araçlara (sol sütun); - tank konteynerlerine, portatif tank taşıyan değiştirme araçlarına ve MEGC’ lere (sağ sütun).

6.8.1.2 Bu gereklilikler gaz, sıvı, toz veya granül (tanecikli) maddelerin taşınmasında kullanılan

aşağıdaki araçlara uygulanmaktadır

sabit tanklar (tanker araçları), sökülebilir tanklar ve bataryalı araçlar

tank konteynerleri, portatif tank taşıyan değiştirme araçları ve MEGC’ler

6.8.1.3 Başlık 6.8.2, tüm sınıflar kapsamındaki maddelerin taşınması amacına yönelik sabit tanklar

(tanker araçlar), sökülebilir tanklar, tank-konteynerleri, portatif tank taşıyan araçlar ile Sınıf 2 kapsamındaki gazların taşınması için kullanılan bataryalı araçlar ve MEGC’lere ilişkin uygulanabilir gereklilikleri belirtmektedir. 6.8.3’ten 6.8.5’e kadar olan başlıklar, başlık 6.8.2’nin gerekliliklerini tamamlayan veya değiştiren özel gereklilikleri kapsamaktadır.

6.8.1.4 Bu tankların kullanımına ilişkin hükümler için, Bölüm 4.3’e bakınız. 6.8.2 Bütün sınıflara uygulanabilen hükümler 6.8.2.1 Yapım

Temel prensipler

6.8.2.1.1 Gövdeler, bunların ilave parçaları ve de yardımcı ve yapısal donanımları, aşağıdaki koşullara, içindekilerin kaybına (gaz tahliye valflarından kaçan gazlar dışında) yol açmayacak kadar dayanıklı şekilde tasarlanacaklardır:

- 6.8.2.1.2 ve 6.8.2.1.13’de tarif edilen şekilde; normal taşıma koşullarındaki statik ve dinamik

gerilimlere, - 6.8.2.1.15’de tarif edilen şekilde, şart koşulan asgari gerilimlere.

438

6.8.2.1.2 Tanklar ve bağlantıları, azami izin verilebilir yük altında, aşağıdakiler tarafından uygulanan kuvvetleri etkisini sönümleyebilecek özellikte olacaklardır: - Gidiş istikametinde: toplam

kütlenin iki katı; - gidiş istikametine dik açılarda:

toplam kütle;

- yatay olarak yukarıya doğru: toplam kütle;

- dikey olarak aşağıya: toplam

kütlenin iki katı.

Tank-konteynerleri ve bağlantıları, azami izin verilebilir yük altında, aşağıdakiler tarafından yaratılan kuvvetlerin eşdeğerini sönümleyebilecek özellikte olacaklardır:

- Gidiş istikametinde: toplam kütlenin iki katı;

- yatay olarak gidiş istikametine dik açılarda:

toplam kütle (gidiş yönü açıkça saptanamıyorsa, her yönde toplam kütlenin iki katı);

- dikey olarak yukarıya doğru: toplam kütle;

- yatay olarak aşağıya doğru: toplam kütlenin iki katı.

6.8.2.1.3 Gövdelerin et kalınlıkları en az aşağıdaki yerlerde belirtildiği kadar olacaktır:

6.8.2.1.17’den 6.8.2.1.21’e kadar 6.8.2.1.17’den 6.8.2.1.20’ye kadar 6.8.2.1.4 Gövdeler, Yetkili Kurum tarafından tanınan, malzemenin seçimini ve gövde en

kalınlığının, azami ve asgari doldurma ve çalışma sıcaklıkları göz önüne alınarak saptanmasını içeren bir teknik kodun gerekliliklerine uygun olarak tasarlanacak ve üretileceklerdir. Ancak, 6.8.1.2.6 ve 6.8.2.1.26’daki asgari gereklilikler yerine getirilecektir.

6.8.2.1.5 Belirli tehlikeli malların taşınması amaçlanan tanklar ek korumaya sahip olacaklardır.

Bunlar, ilgili maddelerin özünde var olan tehlikelerin dikkate alınmasıyla saptanmış ek gövde kalınlığı (arttırılmış hesap basıncı) veya koruyucu bir cihaz şeklinde olabilir (6.8.4’ün özel hükümlere bakınız).

6.8.2.1.6 Kaynaklar ustaca yapılmış olacak ve mümkün olan en iyi güvenceyi sağlayacaklardır.

Kaynakların yapılması ve muayenesi 6.8.2.1.23’teki gerekliliklere uygun olacaktır. 6.8.2.1.7 Eksi iç basınçtan kaynaklanacak deformasyon riskine karşı gövdeleri korumak için

önlemler alınacaktır. 6.8.2.2.6’daki gövdeler hariç olmak üzere, vakum valflarıyla donatılacak şekilde tasarlanan gövdeler, iç basınçtan en az 21 kPa (0.21 bar) daha fazla bir dış basınca, kalıcı bir deformasyon oluşmadan, dayanacak özellikte olacaktır. Vakum valfları, tankın tasarımında öngörülen vakum basıncından daha yüksek olmayan bir vakum ayarında boşaltma yapacak şekilde ayarlanacaktır. Vakum valfıyla donatılacak şekilde tasarlanmayan gövdeler, iç basınçtan en az 40 kPa (0.4 bar) fazla bir dış basınca, herhangi bir kalıcı deformasyon oluşmadan, dayanacak yetenekte olacaktır.

Gövdeler için malzemeler

6.8.2.1.8 Gövdeler, çeşitli sınıflarda şart koşulan başka sıcaklık aralıkları söz konusu değilse, -20 0C

ile +50 0C sıcaklıkları arasında gevrek kırılmaya ve gerilim aşınması çatlamasına karşı dayanıklı olan uygun metalik malzemelerden yapılmış olacaktır.

6.8.2.1.9 İçerikle temas halinde olan gövdelerin veya koruyucu kaplamalarının malzemeleri,

içerikle tehlikeli biçimde tepkimeye (bkz. 1.2.1’deki “Tehlikeli reaksiyon”) girebilecek, tehlikeli bileşikler oluşturacak veya malzemeyi önemli oranda zayıflatacak maddeler içermeyecektir.

439

Eğer taşınan madde ile gövdenin yapımında kullanılan malzeme arasındaki temas, gövdenin et kalınlığında ilerleyen bir azalmaya neden oluyorsa, et kalınlığı üretim sırasında uygun bir miktarda arttırılacaktır. Aşınmaya karşı ilave edilen bu kalınlık, gövde et kalınlığının hesaplanmasında göz önüne alınmayacaktır.

6.8.2.1.10 Kaynaklı birleşimle üretilen gövdelerde, sadece hatasız kaynaklanabilen ve -20 0C’lik ortam sıcaklığında -özellikle kaynak izi ve çevresindeki bölgelerde- yeterli çarpışma mukavemetine sahip olduğu garanti edilebilen malzemeler kullanılacaktır.

Eğer ince tanecikli çelik kullanılıyorsa, malzeme spesifikasyonuna belirtilen akma kuvveti Re’nin garanti edilmiş değeri, 460 N/mm2’yi ve gerilim dayanımı Rm’nin garanti edilmiş üst sınırı da, 725 N/mm2’yi aşmayacaktır.

6.8.2.1.11 0.85’ten yüksek bir Re/Rm orantısına sahip çeliklerin kaynaklı gövdelerin yapımında

kullanımına izin verilmeyecektir.

Re = açıkça tanımlanmış esneklik sınırına sahip çelikler için görünür akma kuvveti veya açıkça tanımlanmış esneklik sınırı olmayan çelikler için %0.2’lik dayanım kuvveti (ostenitik çelikler için %1)

Rm = gerilim dayanımı. Her bir durumda, malzemenin denetim sertifikasında belirtilen değerler bu orantıyı saptamada baz olarak alınacaklardır.

6.8.2.1.12 Çelik için, % olarak, kırılmadaki uzama

10 000 Saptanmış gerilim dayanımı, N/mm2 olarak

değerinden düşük olmayacak, ancak her koşulda ince tanecikli çelikler için %16’dan ve diğer

çelikler için %20’den daha küçük olmayacaktır. Alüminyum alaşımları için kırılmadaki uzama %12’den126az olmayacaktır. Gövde kalınlığının hesaplanması

6.8.2.1.13 Gövde kalınlığı için esas alınan basınç tasarım basıncından az olmayacaktır, ancak 6.8.2.1.1’de sözü edilen gerilimler ile, gerekliyse, aşağıdaki gerilimler göz önüne alınacaktır:

Tankın, gerilime maruz kalarak kendini taşıyan bir üyesini oluşturduğu araçlarda gövde, diğer kaynaklardan gelen gerilimlere ek olarak bu şekilde oluşan gerilimlere karşı da dayanacak şekilde tasarlanacaktır.

1 Levha metal söz konusu olduğunda, çekme test parçasının ekseni yuvarlama yönüne dik açılarda olacaktır. Kalıcı kırılmadaki uzaması, ölçüm uzunluğu l’nin çapın beş katına (l=5d) eşit olduğu, dairesel kesitli test parçaları üzerinde ölçülecektir. Eğer dikdörtgen kesitli test parçaları kullanılıyorsa ölçüm uzunluğu, F0’ın test parçasının başlangıç kesit alanını gösterdiği, aşağıdaki formülle hesaplanacaktır:

l = 5,65 0F

F0 test parçasının başlangıç kesitli alanını belirtir.

440

Bu gerilimler altında, gövdenin ve onun bağlantılarının en ciddi gerilim altında kalan noktalarındaki gerilim 6.8.2.1.16’da tanımlanan σ değerini aşmayacaktır.

Bu gerilimlerin her biri altında, gözlenecek emniyet faktörü aşağıdaki gibi olacaktır: - açıkça tanımlanmış esneklik sınırına sahip metaller için: görünür akma kuvveti ile ilgili olarak 1.5 güvenlik faktörü; veya - açıkça tanımlanmış esneklik sınırına sahip olmayan metaller için garanti edilmiş %0.2’lik dayanım kuvveti ile ilgili olarak 1.5 güvenlik faktörü (ostenitik çelikler için %1 uzanım).

6.8.2.1.14 Hesaplama basıncı, Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (12)’sine uygun olarak, kodun

(bkz. 4.3.4.1) ikinci kısmındadır.

“G” göründüğünde, aşağıdaki gereklilikler uygulanacaktır: (a) 50 0C’deki buhar basıncı 110 kPa (1.1 bar) (mutlak basınç)’ı aşmayan maddelerin

taşınması amaçlı serbest akış ile boşaltılan gövdeler, taşınacak maddenin statik basıncının iki katı kadar bir hesaplama basıncı ile tasarlanacaklardır, ancak bu, suyun statik basıncının iki katından az olmayacaktır.

(b) 50 0C’deki buhar basıncı 110 kPa (1.1 bar) (mutlak basınç)’ı aşmayan maddelerin

taşınması amaçlı basınçla doldurulan veya basınçla boşaltılan gövdeler, doldurma veya boşaltma basıncının 1.3 katına eşit bir hesaplama basıncı ile tasarlanacaklardır.

Asgari hesaplama basıncının sayısal değeri (ölçüm basıncı) verildiği zaman, gövde bu basınca göre tasarlanacak fakat bu basınç doldurma veya boşaltma basıncının 1.3 katından daha düşük olmayacaktır. Bu durumlarda aşağıdaki asgari gereklilikler uygulanacaktır: (c) 50 0C’deki buhar basıncı 110 kPa (1.1 bar) (mutlak basınç)’tan fazla olan fakat 175

kPa (1.75 bar) (mutlak basınç)’ı aşmayan maddelerin taşınması amaçlı gövdeler, doldurma veya boşaltma sistemi nasıl olursa olsun, 150 kPa (1.5 bar) ölçüm basıncından veya doldurma veya boşaltma basıncının 1.3 katından (hangisi büyükse) az olmayan bir hesaplama basıncıyla tasarlanacaklardır.

(d) 50 0C’deki buhar basıncı 175 kPa (1.75 bar) (mutlak basınç)’tan fazla olan

maddelerin taşınması amaçlı gövdeler, doldurma ve boşaltma sistemi nasıl olursa olsun, doldurma veya boşaltma basıncının en az 1.3 katına eşit ve 0.4 MPa (4 bar)’dan az olmayan bir hesaplama basıncıyla tasarlanacaklardır.

6.8.2.1.15 Test basıncında, gövdenin en ciddi biçimde gerilime maruz kalan noktasındaki σ gerilimi,

aşağıda tarif edilen malzemeye bağımlı sınırları aşmayacaktır. Kaynaklara bağlı zayıflamalar için pay bırakılacaktır.

6.8.2.1.16 Tüm metaller ve alaşımlar için, test basıncındaki σ gerilimi aşağıdaki formülün verdiği

değerlerin küçük olanından düşük olacaktır:

σ ≤ 0.75 Re veya σ ≤ 0.5 Rm

441

burada Re = açıkça tanımlanmış esneklik sınırına sahip çelikler için görünür akma kuvveti

veya açıkça tanımlanmış esneklik sınırı olmayan çelikler için %0.2’lik dayanım kuvveti (ostenitik çelikler için %1)

Rm = gerilim dayanımı. Kullanılacak Re ve Rm değerleri malzeme standartlarına göre belirlenen asgari değerler olacaktır. Eğer söz konusu metal veya alaşım için hiçbir malzeme standardı yoksa, kullanılan Re ve Rm değerleri Yetkili Kurum veya o Kurum tarafından gösterilen bir merci tarafından onaylanacaktır. Ostenitik çelikler kullanıldığında, malzeme standartlarına göre belirlenen asgari değerler %15 fazlasına kadar yükseltilebilirler. Yalnız, bunun için, bu yüksek değerlerin sağlandığının muayene sertifikasında beyan edilmiş olması şarttır. Bununla birlikte, 6.8.2.1.18’deki formül uygulanırken, asgari değerler aşılmayacaktır. Minimum gövde kalınlığı

6.8.2.1.17 Gövdenin et kalınlığı aşağıdaki formüllerle saptanan değerlerin büyük olanından daha az olmayacaktır:

e=σλ2

DPT

e=σ2

DPC

burada: e = asgari gövde et kalınlığı, mm olarak PT = test basıncı, MPa olarak PC = 6.8.2.1.14’te belirtildiği şekilde hesaplama basıncı, MPa olarak D = gövdenin iç çapı, mm olarak σ = 6.8.2.1.16’da belirtildiği şekilde, izin verilebilir gerilim, N/mm2 olarak λ = kaynaklara bağlı zayıflamaların dikkate alınması amacıyla 6.8.2.1.23’te

tanımlanan muayene yöntemleriyle bağlantılı olarak tespit edilen, 1’den küçük veya 1’e eşit bir katsayı.

Et kalınlığı aşağıda tanımlananlardan hiçbir şekilde daha az olmayacaktır:

6.8.2.1.18’den 6.8.2.1.21’e kadar 6.8.2.1.18’den 6.8.2.1.20’ye kadar

442

6.8.2.1.18 6.8.2.1.21’de sözü edilenlerin dışında kalan ve çapı 1.80 m’ yi aşmayan dairesel kesitli227gövdeler, yumuşak çelikten3 yapılmışlarsa 5 mm’ den veya başka bir metalden yapılmışlarsa eşdeğeri kalınlıktan ince olmayacaklardır. Çap 1.80 m’ den fazla olduğunda, toz veya tanecikli maddelerin taşınması amaçlı gövdeler hariç, bu kalınlık gövde yumuşak çelikten yapılmışsa 6 mm’ ye, başka metalden yapılmışsa eşdeğeri kalınlığa yükseltilecektir.

Gövdeler yumuşak çelikten yapılmışlarsa328(6.8.2.1.11 ve 6.8.2.1.12’deki koşullar ile uyumlu olarak) 5 mm’ den veya başka bir metalden yapılmışlarsa eşdeğer kalınlıktan ince olmayacaklardır. Çapın 1.80 m’ den fazla olduğu yerlerde, toz veya tanecikli maddelerin taşınması amaçlı tanklar hariç, bu kalınlık gövde yumuşak çelikten3 yapılmışsa 6 mm’ ye, başka metalden yapılmışsa eşdeğer kalınlığa yükseltilecektir. Kullanılan metal ne olursa olsun, gövde kalınlığı hiçbir zaman 3 mm’den az olmayacaktır.

“Eşdeğer kalınlık” aşağıdaki formülle 429elde edilen kalınlık anlamındadır:

e1 = 3

11

0464

AR

e

m

6.8.2.1.19 Tanka, yandan gelecek darbe nedeniyle veya devrilmesiyle oluşacak hasara karşı 6.8.2.1.20’ye uygun ilave koruma sağlandığında, Yetkili Kurum, sözü edilen asgari et kalınlıklarının sağlanan korumayla orantılı olarak azaltılmasına izin verebilir; bununla birlikte, asgari et kalınlıkları, çapları 1.80 m’yi aşmayan gövdeler için yumuşak çelik3 kullanıldığında 3 mm’ den, başka malzemelerin kullanılması durumunda buna eşdeğer kalınlıktan ince olmayacaktır. Çapları 1.80 m’ den büyük

Tankta 6.8.2.1.20’ye uygun ilave koruma sağlandığında, Yetkili Kurum, sözü edilen asgari et kalınlıklarının sağlanan korumayla orantılı olarak azaltılmasına izin verebilir; bununla birlikte, asgari et kalınlıkları, çapları 1.80 m’ yi aşmayan gövdeler için yumuşak çelik3 kullanıldığında 3 mm’ den, başka malzemelerin kullanılması durumunda buna eşdeğer kalınlıktan ince olmayacaktır. Çapları 1.80 m’ den büyük gövdeler için bu kalınlık yumuşak çelik3 kullanılması durumunda 4 mm’ ye veya

272 Dairesel kesitli olmayan, örneğin kutu veya elips şeklindeki gövdeler için, belirtilen çaplar aynı alanın dairesel kesit bazında hesaplanmış olanına tekabül edecektir. Bu tür kesit şekilleri için gövde cidarının dışbükeyliğinin yarıçapı yanlarda 2 000 mm’yi veya üst ve altta 3 000 mm’yi aşmayacaktır. 283 “Yumuşak çelik” ve “referans çeliği”’nin tanımları için, bakınız 1.2.1. 4 Bu formül aşağıdaki genel formülden türetilmiştir:

e1=e0

2

3

11

0

AR

AR

m

mo

e1 = seçilen metal için asgari gövde et kalınlığı, mm olarak; e0 = 6.8.2.1.18 ve 6.8.2.1.19’a göre, yumuşak çeliğin asgari gövde et kalınlığı, mm olarak; Rm0 = 370 (referans çeliği için gerilim dayanımı, N/mm2 olarak, bakınız 1.2.1; A0 = 27 (referans çeliği için kırılmadaki uzaması, % olarak); Rm1 = seçilen metalin asgari gerilim dayanımı, N/mm2 olarak, bakınız 1.2.1; ve A1 = seçilen metalin çekmegerilimi altındaki asgari kırılmadaki uzaması, % olarak;

443

gövdeler için bu kalınlık yumuşak çelik3 kullanılması durumunda 4 mm’ye veya başka malzeme kullanılması durumunda eşdeğeri kalınlığa yükseltilecektir. Eşdeğer kalınlık, 6.8.2.1.18’deki formülle elde edilen kalınlık anlamındadır. 6.8.2.1.21’de sağlanan koşullar hariç, 6.8.2.1.20 (a) ve (b)’ye uygun hasara karşı korumayı da içeren gövdelerin et kalınlığı, aşağıdaki tabloda verilen değerlerden daha az olmayacaktır.

başka malzeme kullanılması durumunda eşdeğeri kalınlığa yükseltilecektir. Eşdeğer kalınlık, 6.8.2.1.18’deki formülle elde edilen kalınlık anlamındadır. 6.8.2.1.20’ye uygun hasara karşı korumayı da içeren gövdelerin et kalınlığı, aşağıdaki tabloda verilen değerlerden daha az olmayacaktır.

Gövdenin çapı ≤ 1.80 m > 1.80 m

Paslanmaz Ostenitik çelikler 2.5 mm 3 mm

Diğer çelikler 3 mm 4 mm

Alüminyum alaşımları 4 mm 5 mm

Göv

del

erin

as

gari

et

kal

ınlı

klar

ı

%99.80 saflıkta alüminyum 6 mm 8 mm

6.8.2.1.20

1 Ocak 1990’dan sonra üretilmiş olan tanklar için, aşağıdaki önlemler veya eşdeğer önlemler uyarlandığında 6.8.2.1.19’da sözü edilen hasara karşı koruma vardır:

(a) Toz veya tanecikli maddeleri taşımak amaçlı tanklar için, hasara karşı koruma Yetkili Kurumu tatmin etmelidir.

(b) Diğer maddelerin taşınması amaçlı tanklar için, aşağıdaki durumlarda hasara karşı koruma vardır:

1. Azami 2 m’lik kavis yarıçapı olan

dairesel veya elips kesitli gövdeler, bölmeler, taşma plakaları veya iç veya dış halkalardan oluşan güçlendirme elemanları ile en az aşağıdaki koşullardan birini karşılayacak şekilde, donatılmış olmalıdır:

6.8.2.1.19’da sözü edilen hasara karşı koruma aşağıdakilerden oluşabilir: - gövdenin, “sandviç” yapı şeklinde

olduğu gibi tümüyle kendisine bağlanmış bir koruma ile kaplanması; veya

- gövdenin boyuna ve enine yapısal

elemanları içeren komple bir iskeletle desteklendiği bir yapı; veya

- çift-cidarlı yapım. Vakum izolasyonlu olarak çift cidarlı üretilmiş tankların, dış metal cidarın ve gövde cidarının toplam kalınlığı 6.8.2.1.18’de tarif edilen asgari et kalınlıklarına tekabül edecek; gövdenin kendisinin et kalınlığı ise 6.8.2.1.19’da tarif edilen asgari kalınlıktan az olmayacaktır. En az 50 mm kalınlığındaki katı malzemeden yapılmış bir ara katmana

444

- iki komşu güçlendirme elemanı arasındaki uzaklığın 1.75 m’den fazla olmaması.

- İki bölme veya taşma plakaları

arasında kapsanan hacmin 7 500 l’den fazla olmaması.

Bir halkanın dikey-kesiti, ilgili kapliniyle beraber, en az 10 cm3 kesit modülüne sahip olacaktır. Dış halkaların çıkıntılı kenarları en az 2.5 mm yarıçap ile yuvarlatılmış olacaktır. Bölmeler ve taşma plakaları 6.8.2.1.22’deki özelliklere uygun olacaktır. Bölmeler ve taşma plakalarının et kalınlığı hiçbir şekilde gövdeninkinden az olmayacaktır.

2. Duvarları arasındaki bölümü olan, çift cidarlı üretilmiş tankların, dış metal cidarın ve gövde cidarının toplam kalınlığı 6.8.2.1.18’de tarif edilen asgari et kalınlıklarına tekabül edecek; gövdenin kendisinin et kalınlığı ise 6.8.2.1.19’da tarif edilen asgari kalınlıktan az olmayacaktır.

3. En az 50 mm kalınlığındaki ara

katı malzeme katmanına sahip çift cidarlı üretilmiş tanklarda, dış cidar yumuşak çelikten3 üretiliyorsa en az 0.5 mm kalınlığında; cam elyaf takviyeli plastik malzemeden üretiliyorsa en az 2 mm kalınlığında olacaktır. Poliüretan köpük gibi darbe sönümleme kapasitesi olan bir katı köpük, bir ara katı malzeme katmanı olarak kullanılabilir.

4. 1’dekinden farklı şekillerdeki

gövdeler, özellikle kutu şekilli gövdeler, dikey yüksekliklerinin orta noktası etrafında ve yüksekliklerinin en az %30’unu kapsayacak şekilde, yumuşak

sahip çift cidarlı üretilmiş tanklarda, dış cidar yumuşak çelikten28 üretiliyorsa en az 0.5 mm kalınlığında; cam elyaf takviyeli plastik malzemeden üretiliyorsa en az 2 mm kalınlığında olacaktır. Poliüretan köpük gibi darbe sönümleme kapasitesi olan bir katı köpük, bir ara katı malzeme katmanı olarak kullanılabilir. 30

3 “Yumuşak çelik” ve “referans çeliği”’nin tanımları için, bakınız 1.2.1.

445

çelikten28, en az 5 mm en kalınlığında (1.80 m’ yi aşmayan gövde çapları için) veya 6 mm en kalınlığında (1.80 m’ yi aşan gövde çapları için) yapılmış bir gövdeninkine eşit bir spesifik enerji direnci sağlayacak şekilde tasarlanmış bir korumayla üretileceklerdir. Koruma, gövdenin dışına kalıcı bir biçimde uygulanacaktır.

Bu gereklilik, koruma olarak, gövde ile aynı malzemeden yapılmış bir plakanın güçlendirilecek bölgeye 6.8.2.1.18’deki asgari cidar kalınlığına ulaşılacak şekilde kaynatıldığında, ilaveten spesifik enerji direncinin kanıtlanmasına gerek duyulmadan, yerine getirilmiş kabul edilecektir. Bu koruma, bir kaza durumunda, 1.80 m’yi aşmayan çaplar için en az 5 mm, veya 1.80 m’yi aşan çaplar için en az 6 mm gövde, ön duvar ve arka duvar kalınlıklarına sahip yumuşak çelikten3 gövdelerin maruz kalabileceği gerilimlere bağlıdır. Eğer başka bir metal kullanılıyorsa, 6.8.2.1.18’ deki formüle göre hesaplanmış olan eşdeğer kalınlık alınacaktır.

Sökülebilir tanklarda, tank bütün yanlarında taşıyıcı aracın kapakları tarafından korunduğu zaman, bu korumaya gerek olmayacaktır.

6.8.2.1.21 6.8.2.1.14 (a)’ya uygun olarak tasarlanmış ve 5 000 litreyi aşmayan bir kapasiteye sahip olan ya da 5 000 litre birim kapasiteyi aşmayan sızdırmaz bölmelere ayrılmış olan gövdelerin en kalınlıkları, 6.8.3 veya 6.8.4’te başka şekilde önerilmedikçe, aşağıdaki tabloda gösterilen uygun değerden düşük olmayan bir düzeye ayarlanabilecektir:

31

283“Yumuşak çelik” ve “referans çeliği”’nin tanımları için, bakınız 1.2.1.

446

Asgari en kalınlığı

(mm)

Gövdenin azami kavis

yarıçapı (m)

Gövdenin veya gövde bölmesinin kapasitesi

(m3) Yumuşak

çelik

≤ 2 ≤ 5.0 3

2-3 ≤ 3.5 3

> 3.5 ancak ≤

5.0 4

Yumuşak çelikten3 başka bir malzemenin kullanıldığı yerlerde eşdeğer kalınlık, 6.8.2.1.18’ deki formülle saptanacak ve aşağıdaki tabloda verilen değerlerden daha düşük olmayacaktır:

Gövdenin

azami kavis yarıçapı (m)

≤ 2 2-3 2-3

Gövdenin

veya gövde bölmesinin kapasitesi

(m3)

≤ 5.0 ≤ 3.5 > 3.5 ancak ≤ 5.0

Gövdenin asgari en kalınlığı

Ostenitik paslanmaz çelikler Diğer çelikler Alüminyum alaşımları % 99.80 saflıkta alüminyum

2.5 mm

3 mm

4 mm

6 mm

2.5 mm

3 mm

4 mm

6 mm

3 mm

4 mm

5 mm

8 mm

Bölmelerin ve taşma plakalarının kalınlığı hiçbir şekilde gövdeninkinden az olmayacaktır.

6.8.2.1.22

Taşma plakaları ve bölmeler, eşdeğer dayanıklılığı vermek amacıyla 10 cm’ den az olmayan derinlikte bombelenecek veya kıvrımlandırılacak, profil verilecek ya da başka şekillerde takviye edilecektir. Taşma plakalarının alanı, içine yerleştirildiği tankın kesit alanının en az %70’i kadar olacaktır.

32

283“Yumuşak çelik” ve “referans çeliği”’nin tanımları için, bakınız 1.2.1.

447

Kaynakların yapılması ve muayenesi 6.8.2.1.23 Kaynak operasyonlarını yapabilirlik konusunda üreticinin değerlendirilmesi Yetkili Kurum

tarafından tanınmış yöntemler ile yapılacaktır. Kaynak işlemi usta kaynakçılar tarafından, etkinliği (gerekli olabilecek ısıl işlemler de dahil olmak üzere) test ile doğrulanmış olan bir kaynak yöntemi ile yapılacaktır. Radyografi veya ultrason yöntemleriyle tahribatsız testler yapılacak olup kaynak kalitesinin gerilimlere uygunluğu teyit edilmelidir.

6.8.2.1.17’ deki gövde kalınlığının saptanmasında kullanılan λ katsayısının değerine uygun olarak aşağıdaki testler uygulanacaktır: λ = 0.8: kaynak kabarcıkları her iki yüzden mümkün olduğunca gözle muayene

edilecek ve birleşim noktalarına önem verilerek tahribatsız rastgele muayene yapılacaktır;

λ = 0.9: boyuna kabarcıkların tamamı tüm boylarınca, çevresel kabarcıkların %25’i ve büyük

çaplı donanım elemanlarının montaj kaynakları tahribatsız muayeneye tabi tutulacaklardır. Kaynak kabarcıkları her iki yüzden mümkün olduğunca gözle muayene edilecektir;

λ = 1: tüm dikişler tahribatsız kontrollere tabi tutulacaklar ve her iki yüzden mümkün olabildiğince gözle muayene edileceklerdir. Bir kaynak deneme- parçası alınacaktır.

Yetkili Kurum kaynak kabarcıklarının kaliteleri konusunda kuşku duyması halinde, ek kontroller isteyebilecektir. Diğer yapım gereklilikleri

6.8.2.1.24 Koruyucu kaplama, normal taşıma koşullarında ne tür deformasyon oluşursa oluşsun,

sızdırmazlığını muhafaza edecek şekilde tasarlanacaktır (bkz. 6.8.2.1.2). 6.8.2.1.25 Isıl yalıtım, doldurma ve boşaltma cihazları ile emniyet valflarına ulaşılmasını veya onların

çalışmasını engellemeyecek şekilde tasarlanacaklardır. 6.8.2.1.26 61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip yanıcı sıvıların taşınmasına mahsus gövdelere

metalik olmayan koruyucu kaplamalar (iç katmanlar) monte edildiği zaman, gövdeler ve koruyucu kaplamalar elektrostatik yüklerden kaynaklanacak bir ateşleme tehlikesi oluşmayacak şekilde tasarlanacaklardır.

6.8.2.1.27 61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip yanıcı sıvıların taşınmasına veya yanıcı gazların veya ambalajlama grubu II, UN No. 1361 karbon veya UN No. 1361 karbon siyah taşınmasına mahsus gövdeler, şasiye en az bir iyi elektrik bağlantısıyla bağlanacaklardır. Elektro-kimyasal aşınmaya neden olabilecek herhangi bir metal temastan kaçınılacaktır.

Gövdelerde“ ” işaretiyle açıkça belirtilmiş ve elektriksel olarak bağlanabilme özelliğine sahip en az bir topraklama bulunacaktır.

61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip yanıcı sıvıların, yanıcı gazların veya ambalajlama grubu II,UN No. 1361 karbon veya UN No. 1361 karbon siyah taşınmasına mahsus bir tank-konteynerinin tüm parçaları, elektriksel olarak topraklanabilmelidir. Elektro-kimyasal aşınmaya neden olabilecek herhangi bir metal temastan kaçınılacaktır.

448

6.8.2.1.28 Tankın üst kısmına monte edilmiş bağlantı parçalarının korunması Tankın üst kısmına monte edilmiş bağlantı parçaları ve aksesuarlar devrilmeden kaynaklanabilecek hasarlara karşı korunmalıdır. Bu, etkin bir koruma sağlayacak şekilde biçimlendirilmiş güçlendirici halkalar, koruyucu örtüler veya çapraz ya da uzunlamasına elemanlar şeklinde olabilir.

6.8.2.2 Donanım elemanları 6.8.2.2.1 Hizmet donanımı ile ve yapısal donanımı üretmede uygun metalik olmayan malzemeler

kullanılabilir.

Donanım elemanları, taşıma veya elleçleme sırasında bükülme veya hasar görme riskine karşı korumalı şekilde yerleştirilecektir. Bunlar gövdelerin kendileriyle karşılaştırıldığında uygun bir emniyet düzeyi içerecek ve özellikle, - taşınan maddelerle uyumlu olacak; ve - 6.8.2.1.1’deki gereklilikleri karşılayacaklardır.

Mümkün olduğu kadar çok sayıdaki çalışan parçaya, gövdenin mümkün olan en az sayıdaki açıklığı tarafından hizmet edilmelidir. Kontrol açıklıklarının kapakları dahil, hizmet donanımının sızdırmazlığı, tankın devrilmesi durumunda bile darbe (ivme ve dinamik basınç gibi) tarafından yaratılan kuvvetleri göz önüne alarak sağlanacaktır. Bununla birlikte, çarpışma sırasında basıncın tepe noktasına çıkmasına bağlı olarak tank içeriğinin sınırlı miktarda sızıntısına izin verilebilir.

Hizmet donanımının sızdırmazlığı, tank-konteynerinin devrilmesi durumunda bile sağlanacaktır.

Contalar taşınan madde ile uyumlu bir malzemeden yapılmış olacak ve, eskime sonucu gibi nedenlerle, etkinlikleri kaybolur kaybolmaz değiştirileceklerdir. Tankların normal kullanımları sırasında işleyen bağlantı parçalarının sızdırmazlığını sağlayan contalar, bunları bir araya getiren bağlantı parçalarının işleyişinden zarar görmeyecekleri şekilde tasarlanacak ve düzenleneceklerdir.

6.8.2.2.2 Bölüm 3.2’deki Tablo A’ nın Sütun (12)’sinde, üçüncü kısmında bir “A” harfini içeren koda (bkz. 4.3.4.1.1) sahip tankların her alttan doldurma veya alttan boşaltma açıklığı (girişi), aşağıdakilerden oluşan en az iki adet seri bağlanmış ve birbirinden bağımsız kapama cihazı ile donatılacaktır:

- Deforme olabilen metal malzemeden yapılmış boru sistemi ile birlikte bir harici kapama

valfı ve

449

- her borunun ucunda, bir vidalanabilir tıkaç, bir kör flanş veya buna eşdeğer bir cihaz olabilen bir kapak.

Bölüm 3.2’deki Tablo A’ nın Sütun (12)’sinde, üçüncü kısmında bir “B” harfini içeren koda (bakınız 4.3.4.1.1 veya 4.3.4.1.1) sahip tankların her alttan doldurma veya alttan boşaltma açıklığı (girişi), aşağıdakilerden oluşan en az üç adet seri bağlanmış ve birbirinden bağımsız kapama cihazı ile donatılacaktır: - bir dahili tip, yani gövdenin içine veya kaynaklı bir flanşa veya bu flanşın karşı flanşına

monte edilmiş, kapama valfı; - bir harici kapama valfı veya eşdeğeri bir cihaz533

her borunun ucunda bir adet gövdeye mümkün olduğunca yakın

ve

- her borunun ucunda, bir vidalanabilir tıkaç, bir kör flanş veya buna eşdeğer bir cihaz olabilen

bir kapak.

Bununla birlikte, bazı kristalize olabilen veya akmazlığı yüksek maddelerin taşınması amaçlı tanklar ve bir ebonit veya termo-plastik malzemeyle kaplanmış olan gövdeler söz konusu olduğunda, dahili kapama valfı, ilave korumalı bir harici kapama valfı ile değiştirilebilir. Dahili kapama valfı yukarıdan veya aşağıdan çalıştırılabilecektir. Bunun ayarı – açık veya kapalı – mümkün mertebe her iki durumda da, yerden doğrulanabilme yeteneğinde olmalıdır. Dahili kapama valfının kontrol cihazları, çarpışma veya kaza ile yapılacak bir hareketten ötürü amaç dışı açılmaları önleyecek şekilde tasarlanacaklardır. Dahili kapama valfı, dış kontrol cihazına bir zarar gelmesi durumunda bile ekinliğini koruyacak şekilde çalışmasını sürdürecektir. Dış bağlantı parçalarına (boru uçları, yandaki kapatma cihazları) zarar gelmesi durumunda herhangi bir içerik kaybını önlemek için, dahili kapama valfı ve onun bağlantı yeri dış kuvvetler tarafından bükülme tehlikesine karşı korunacak veya bunlara dayanacak şekilde tasarlanacaktır. Doldurma ve boşaltma cihazları (flanşlar veya vidalı tıkaçlar dahil) ile, varsa, koruyucu kapaklar istenmeyen bir açılma durumuna karşı güvenceye alınacaklardır. Kapatma cihazlarının kapaklarının pozisyonu ve/veya yönü açıkça belirtilecektir. Bölüm 3.2’deki Tablo A’ nın Sütun (12)’sinde, üçüncü kısmında bir “C” veya “D” harfini içeren koda (bakınız 4.3.3.1.1 ve 4.3.4.1.1) sahip tankların tüm açıklıkları sıvının yüzey seviyesinin üzerine yerleştirileceklerdir. Bu tanklarda yüzey seviyesinin altında hiçbir boru veya boru bağlantısı bulunmayacaktır. Bununla birlikte, üçüncü kısmında bir “C” harfini içeren tank koduyla belirtilen tanklar için gövdelerin alt kısımlarında temizleme açıklıklarına (yumruk delikleri) izin verilebilir. Bu açıklığın sızdırmazlığı bir flanş ile sağlanacak ve Yetkili Kurum ya da onun tarafından yetkilendirilmiş başka bir kurum tarafından onaylanacaktır.

6.8.2.2.3 6.8.4 hükümlerinde aksi belirtilmedikçe tanklar, kabul edilmeyen bir negatif iç basıncı

önleyecek, patlama emniyet disksiz valflere sahip olabilir. 6.8.2.2.4 Her gövde ya da bölmelerinin denetim için yeterli olabilecek genişlikte bir açıklığı bulunacaktır.

5 1 m3 kapasitenin altındaki tank-konteynerleri söz konusu olduğunda, dış durma valfı veya onun eşdeğeri cihaz bir boş flanş ile değiştirilebilir.

450

6.8.2.2.5 (Rezerve edilmiştir) 6.8.2.2.6 50 0C’deki buhar basıncı 110 kPa (1.1 bar) (mutlak)’ı aşmayan sıvıların taşınması amaçlı tanklar,

tank devrildiğinde içeriğin dışarı dökülmesini önleyecek bir havalandırma sistemi ve güvenlik cihazına sahip bulunacaklar ya da 6.8.2.2.7 veya 6.8.2.2.8’e uygun olacaklardır.

6.8.2.2.7 50 0C’deki buhar basıncı 110 kPa (1.1 bar) (mutlak)’ı aşan ancak 175 kPa (1.75 bar) (mutlak)’ı

aşmayan sıvıların taşınması amaçlı tanklar, 150 kPa (1.5 bar) (ölçüm basıncı)’dan az olmayan değere ayarlı ve test basıncından yüksek olmayan bir basınçta tamamen açılacak bir emniyet valfına sahip bulunacaklar; aksi takdirde 6.8.2.2.8’e uygun olacaklardır.

6.8.2.2.8 50 0C’deki buhar basıncı 175 kPa (1.75 bar)’ı aşan ancak 300 kPa (3 bar) (mutlak)’ı aşmayan

sıvıların taşınması amaçlı tanklar, 300 kPa (3 bar) ölçüm basıncından az olmayan bir değere ayarlı ve test basıncından yüksek olmayan bir basınçta tamamen açılacak bir emniyet valfına sahip bulunacaklar; aksi takdirde hava sızdırmayacak şekilde kapalı olacaklardır6.34

6.8.2.2.9 61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip yanıcı sıvıların taşınması amaçlı veya yanıcı

gazların taşınmasına mahsus alüminyum gövdelerle sürtünme veya darbe temasına maruz kalacak kapaklar, örtüler, vs gibi hareketli parçalar korunmasız paslanabilir çelikten yapılmayacaklardır.

6.8.2.3 Tip Onayı 6.8.2.3.1 Yetkili Kurum ya da Yetkili Kurumun tanıdığı bir başka kurum, her yeni tanker araç, sökülebilir

tank, tank konteyneri, portatif tank taşıma aracı, bataryalı araç veya MEGC tipi için; bağlantı parçaları dahil tipin söz konusu makam tarafından incelenmiş bulunduğunu, amaçlanan kullanım için uygun olduğunu ve 6.8.2.1’deki yapım gereklilikleri ile 6.8.2.2’nin donanım gereklilikleri ve taşınan madde sınıflarının özel koşulları karşıladığını belirten bir sertifika yayınlayacaktır.

Sertifika aşağıdaki hususları gösterecektir: - testin sonuçları; - tip için bir onay numarası;

Onay numarası, onayın verildiği Devleti

gösteren ayırt edici işaret735ile bir tescil numarasından oluşacaktır.

- 4.3.3.1.1 veya 4.3.4.1.1’e göre tank kodu; - tipe uygulanabilen 6.8.4’teki özel yapım (TC), donanım (TE) ve tip onayı (TA)

gereklilikleri; - gerektiğinde, tankın taşınmasında kullanımına onay verilen maddeler ve/veya madde

grupları. Bunlar kimyasal adları veya sınıflandırmalarıyla (Sınıf, sınıflandırma kodu ve ambalajlama kodu) birlikte tekabül eden ortak giriş koduyla (bakınız 2.1.1.2) gösterileceklerdir. Onaylanan maddelerin listesi, Sınıf 2 maddeleri ile 4.3.4.1.3’te sıralananlar hariç, bulunmayabilir. Bu tür hallerde 4.3.4.1.2’deki mantıklı yaklaşımda gösterilen tank koduna dayanarak izin verilen madde grupları, ilgili özel hükümü de göz önüne alarak taşıma için kabul edilecektir.

6 “Sımsıkı kapalı tank” tanımı için bakınız 1.2.1. 7 Yol Trafiği hakkında Viyana Konvansiyonu (1968) kapsamında konulan uluslar arası trafikteki ayırt edici işaret.

451

Genel olarak, sertifikada sözü edilen maddeler veya mantıklı yaklaşıma göre onaylanan madde grupları, tankın karakteristik özellikleriyle uyumlu olacaktır. Tip onayı yayınlanacağı zaman uyumluluğun incelenmesi mümkün değilse, bu sertifikada ayrıca belirtilecektir.

6.8.2.3.2 Eğer tanklar, batarya tipi araçlar veya MEGC’ler değişmelerin yapılmadığı bir seri üretim şeklinde imal ediliyorlarsa, bu onay seri üretim şeklinde veya prototipe uygun olarak imal edilen tüm tanklar, bataryalı araçlar veya MEGC’ler için geçerli olacaktır.

Bir tip onayı, tanklar üzerindeki yükleri ve gerilimleri azaltan (örnek olarak, daha düşük basınç, daha düşük kütle, daha düşük hacim) ya da yapının güvenliğini arttıran (örnek olarak, daha fazla gövde kalınlığı, daha fazla kabarma plakaları, daha düşük açıklık çapları) sınırlı tasarım değişikliklerine sahip tankların onaylanmasında da kullanılabilir. Sınırlı değişiklikler, tip onay sertifikasında açıkça belirtilecektir.

6.8.2.4 Muayeneler ve testler 6.8.2.4.1 Gövdeler ve donanımı, birlikte veya ayrı olarak, hizmete alınmadan önce ilk denetime tabi

tutulacaklardır. Bu denetim aşağıdaki hususları kapsayacaktır:

- onaylanmış tipe uygunluğun kontrolü; - tasarım özelliklerinin kontrolü8;36 - iç ve dış koşulların bir incelemesi; - 6.8.2.5.1’te tanımlandığı şekilde plakasında gösterilen test basıncında bir hidrolik basınç

testi9;37ve - donanımın sızdırmazlığının testi ve tatmin edici şekilde çalıştığının kontrolü. Sınıf 2 durumu hariç, hidrolik basınç testi için test basıncı hesaplama basıncına bağlıdır ve en az aşağıda gösterilen basınca eşit olacaktır:

Hesaplama basıncı (bar) Test basıncı (bar) G1038 G10 1.5 1.5

2.65 2.65 4 4

10 4 15 4 21 10(4)1139

Sınıf 2 için asgari test basınçları, 4.3.3.2.5’teki gazların ve gaz karışımları tablosunda verilmektedir. Hidrolik basınç testi, gövde üzerinde bir bütün olarak ve bölmeli gövdelerde her bölmede ayrı ayrı olmak üzere yapılacaktır.

8 1 MPa (10 bar) veya daha yüksek bir test basıncını gerektiren gövdeler için tasarım özelliklerinin kontrolü, 6.8.2.1.23’e uygun olarak kaynak test parçalarının (iş örnekleri) alınmasını ve 6.8.5’te tarif edilen testleri de kapsayacaktır. 9 Özel durumlarda ve yetkili makam tarafından onaylanan uzmanın da rızasıyla, bu tür bir operasyon herhangi bir tehlike içermiyorsa, hidrolik basınç testi yerine başka bir sıvı veya gazın kullanıldığı bir basınç testi uygulanabilir. 10 G = 6.8.2.1.14’ün genel gerekliliklerine göre asgari hesaplama basıncı (bakınız 4.3.4.1). 11 UN No.1744 brom veya UN No.1744 brom çözeltisi için asgari test basıncı.

452

Test her bölme üzerinde asgari çalışma basıncının en az 1.3 katına eşit bir basınçta uygulanacaktır.

Hidrolik basınç testi, gerekli olduğunda, ısıl yalıtımının kurulumundan önce yapılacaktır. Gövdeler ve donanımları ayrı ayrı teste tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte 6.8.2.4.3’e uygun olarak bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır. Sızdırmazlık testi, bölmeli gövdelerde her bölme üzerinde ayrı ayrı uygulanacaktır.

6.8.2.4.2 Gövdeler ve donanımları sabit zaman aralıklarında periyodik muayenelere tabi tutulacaklardır. Periyodik muayeneler şunları kapsayacaktır: bir dış ve iç inceleme ve genel bir kural olarak, bir hidrolik basınç testi9 (gövdeler ve varsa bölmeleri konusundaki test basıncı için bakınız 6.8.2.4.1).

Isıl veya diğer yalıtım kaplamaları sadece gövdenin karakteristik özelliklerinin güvenilir bir biçimde değerlendirilmesine yetecek kadar kaldırılacaktır. Toz veya granül (tanecikli) maddelerin taşınması amacına yönelik tanklar söz konusu olduğunda ve Yetkili Kurum tarafından onaylanan uzmanla anlaşarak, periyodik hidrolik basınç testi yerine ve 6.8.2.4.3’e uygun olan sızdırmazlık testleri yapılabilir. Denetim için azami zaman aralıkları altı yıl olacaktır.

Denetim için azami zaman aralıkları beş yıl olacaktır.

6.8.2.4.3 İlave olarak, aşağıdaki periyotlarda, donanımıyla birlikte gövde üzerinde bir sızdırmazlık testi ile

tüm donanımın tatmin edici biçimde çalıştığının kontrolü

en az üç yılda bir yapılacaktır. en az iki buçuk yılda bir yapılacaktır. Bu amaçla tank, en az azami çalışma basıncına eşit bir etkin iç basınca tabi tutulacaktır. Sıvıların taşınmasına yönelik tanklar için sızdırmazlık testinde bir gaz kullanıldığı zaman, test en az azami çalışma basıncının %25’ine eşit bir basınçta yapılacaktır. Her koşulda bu değer 20 kPa (0.2 bar) (ölçüm basıncı)’dan az olamayacaktır. Devrilmesi durumunda içeriğin dökülmesini engellemek için havalandırma sistemleri bir güvenlik cihazıyla donatılmış tanklar için, test basıncı, doldurulan maddenin statik basıncına eşit olacaktır.

...............................................................................................

9 Özel durumlarda ve Yetkili Kurum tarafından onaylanan uzmanla anlaşarak, bu tür bir işlem herhangi bir tehlike içermiyorsa, hidrolik basınç testi yerine başka bir sıvı veya gazın kullanıldığı bir basınç testi kullanılabilir.

453

Sızdırmazlık testi, bölmeli gövdelerde her bölme üzerinde ayrı ayrı uygulanacaktır. 6.8.2.4.4 Tankın veya donanımının güvenliği tamir, değişiklik veya kaza sonucu zarar gördüğü zaman,

olağan dışı bir kontrol gerçekleştirilecektir. 6.8.2.4.5 6.8.2.4.1’e veya 6.8.2.4.4’e uygun testler, denetimler ve kontroller Yetkili Kurumu tarafından

onaylanmış bir uzman tarafından yapılacaktır. Bu işlemlerin sonuçlarını gösteren sertifikalar hazırlanacaktır. Bu sertifikalar, bu tankın taşımasına izin verilen maddelerin listesine veya 6.8.2.3’e uygun tank koduna atıfta bulunacaklardır.

6.8.2.5 İşaretleme 6.8.2.5.1 Her tankta, inceleme için kolayca görülebilen ve ulaşılabilen bir yere kalıcı olarak monte

edilmiş, paslanmaya dayanıklı bir metal plaka bulunmalıdır. En az aşağıdaki özellikler damgalama veya başka benzer yöntemlerle plaka üzerinde işaretlenmelidir. Bu özellikler, gövdenin dayanıklılığı zarar görmeyecek biçimde takviye edilecek olursa, gövdenin üzerinde doğrudan doğruya kabartma olarak da işlenebilir12.40

- onay numarası; - üreticinin adı veya markası;

- üreticinin seri numarası;

- üretim yılı;

- test basıncı (ölçüm basıncı);

- kapasite (çok-elemanlı gövdeler durumunda, her elemanın kapasitesi);

- tasarım sıcaklığı (sadece +50 0C’nin üzerinde veya -20 0C’nin altındaysa);

- ilk testin ve 6.8.2.4.1 ve 6.8.2.4.2’ye göre yapılmış en son periyodik testin tarihi (ay ve yıl);

- testleri yapan uzmanın damgası;

- gövdenin malzemesi, varsa, malzeme standartları referansı ve, uygun olduğu yerlerde,

koruyucu kaplamanın yapıldığı malzeme;

- MPa veya bar olarak (ölçüm basıncı), bölmelere göre basıncın gövde üzerindeki basınçtan düşük olduğu, bütün olarak gövdenin üzerindeki test basıncı ve bölmelere göre test basıncı,

Bunlara ek olarak, basınçla-doldurulan veya basınçla-boşaltılan tanklarda, izin verilen azami çalışma basıncı da belirtilmelidir.

12 Nümerik değerlerden sonra ölçüm birimlerini ekleyiniz.

454

6.8.2.5.2 Aşağıdaki özellikler tankerin kendisi ya da bir plaka üzerinde belirtilecektir 12: - sahibi veya işlenmecisinin adı; - yüksüz kütlesi; ve - izin verilen azami kütle. Bu özellikler sökülebilir tankları taşıyan araçlarda gerekli olmayacaktır. 4.3.4.1.1’e göre tank kodu sökülebilir tankın kendisinin üzerinde veya bir plaka üzerinde belirtilecektir.

Aşağıdaki özellikler tank-konteynerinin kendisi ya da bir plaka üzerinde belirtilecektir 12: - sahibi veya işlenmecisinin adları; - gövdenin kapasitesi; - darası; - izin verilen azami yüklü kütle; - taşınan maddenin uygun yükleme adı13;

41 - 4.3.4.1.1’e göre tank kodu.

6.8.2.6 Standartlara göre tasarlanmış, üretilmiş ve test edilmiş tanklar için gereklilikler

Aşağıdaki standart uygulanıyorsa, Bölüm 6.8’deki gerekliliklere uyulduğu kabul edilmektedir:

Uygulanabilir paragraflar Referans Doküman başlığı 6.8.2.4 6.8.3.4

EN 12972:2001 (D ve E ekleri hariç)

Tehlikeli malların taşınmasına mahsus tanklar – metal tankların test, denetim ve işaretlenmeleri.

6.8.2.7 Standartlara göre tasarlanmamış, üretilmemiş ve test edilmemiş tanklar için gereklilikler

6.8.2.6’da belirtilen standartlara göre tasarlanmamış, üretilmemiş ve test edilmemiş tanklar için gereklilikler, Yetkili Kurum tarafından kabul edilmiş gerekliliklere göre tasarlanacak, üretilecek ve test edileceklerdir. Bununla birlikte, bu tanklar 6.8.2’deki asgari hükümlere uyumlu olacaktır.

6.8.3 Sınıf 2’ye uygulanabilir özel hükümler 6.8.3.1 Gövdelerin yapımı 6.8.3.1.1 Sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gazların veya çözündürülmüş gazların taşınması amaçlı tanklar

çelikten yapılmış olacaklardır. Kaynaksız gövdeler söz konusu olduğunda, 6.8.2.1.12’deki özelliklerin biraz azaltılmasıyla, %14’lük bir asgari kırılma uzamasına ve aynı zamanda burada malzemeye göre verilen sınırlara eşit veya daha düşük bir σ gerilimine izin verilebilmektedir:

(a) Re/Rm oranı (ısı işleminden sonraki asgari garanti edilmiş özelliklerle ilgili), 0.66’dan

yüksek olup 0.85’i aşmadığı zaman:

σ ≤ 0.75 Re;

(b) Re/Rm oranı (ısı işleminden sonraki asgari garanti edilmiş özelliklerle ilgili), 0.85’ten yüksek olduğu zaman:

12 Nümerik değerlerden sonra ölçüm birimlerini ekleyiniz. 13 İsim yerine, aynı yapıya sahip ve tankın karakteristik özellikleriyle eşit ölçüde uyumlu olan madde gruplarını kapsayan ortak bir tanım da verilebilir.

455

σ ≤ 0.5 Rm. 6.8.3.1.2 Kaynaklı gövdelerin malzemeleri ve yapımında 6.8.5’teki gereklilikler uygulanmaktadır. 6.8.3.1.3 (Rezerve edilmiştir)

Batarya tipi araçların ve MEGC’lerin yapımı 6.8.3.1.4 Bir batarya tipi aracın veya MEGC’ nin elemanları olarak silindirler, tüpler, basınç tamburları ve

silindir grupları Bölüm 6.2’ye uygun olarak üretileceklerdir.

NOT 1: Bir batarya tipi aracın veya bir MEGC’ nin elemanı olmayan silindir grupları Bölüm 6.2’nin gerekliliklerine tabi tutulacaklardır. NOT 2: Bir batarya tipi aracın veya bir MEGC’ nin elemanları olan tanklar, 6.8.2.1 ve 6.8.3.1’e göre üretileceklerdir. NOT 3: Sökülebilir tanklar,14

42 batarya tipi araçların veya MEGC’lerin elemanları olarak kabul edilmemektedir.

6.8.3.1.5 Elemanlar ve bağlantıları, azami izin verilebilir yük altındayken, 6.8.2.1.2’de tanımlanan

kuvvetleri emebilmelidirler. Her kuvvet altında, eleman ve bağlantısının en ciddi biçimde gerilim altında kalan noktasındaki gerilim; silindirler, tüpler, basınç tamburları ve silindir grupları için 6.2.3.1’de tanımlanan değeri ve tanklar için 6.8.2.1.16’da tanımlanan σ değerini aşmayacaktır.

6.8.3.2 Donanım unsurları 6.8.3.2.1 Tankların boşaltma boruları, boş flanşlar veya aynı ölçüde güvenilir başka cihazlarla

kapatılabilmelidir. Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar için bu boş flanşlar veya aynı ölçüde güvenilir cihazlar, azami 1.5 mm çapındaki basınç-giderme açıklıkları ile monte edilebilirler.

6.8.3.2.2 Sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı gövdelerde, 6.8.2.2.2 ve 6.8.2.2.4’te belirtilen

açıklıklara ek olarak, çalıştırılmaları ve güvenlikleri için gerektiği şekilde ayar cihazları, termometreler ve manometrelerin montajı için açıklıklar ve sızma delikleri bulunabilir.

6.8.3.2.3 Sıvılaştırılmış yanıcı ve/veya zehirli gazların taşınması amaçlı

1 m3’ten büyük kapasiteli

tankların doldurma ve boşaltma açıklıkları, gövdenin istenmeyen bir hareketi veya yangın durumunda otomatik olarak kapanan bir anında-kapanır iç güvenlik cihazı ile donatılacaklardır. Kapatma cihazını uzaktan kumandayla çalıştırmak da mümkün olacaktır.

6.8.3.2.4 Sıvılaştırılmış yanıcı ve/veya zehirli gazların taşınması amaçlı tankların, emniyet valflarını ve

kapalı sızma delikleri taşıyan açıklıkları hariç, tüm açıklıkları, nominal çapları 1.5 mm’ den büyükse, bir iç kapatma cihazıyla donatılacaklardır.

6.8.3.2.5 6.8.2.2.2, 6.8.3.2.3 ve 6.8.3.2.4’teki gerekliliklerle belirtilmiş olmakla birlikte, soğutulmuş

sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar, eğer dışardan takılan cihazlar için en az gövdenin cidarı kadar dış hasara karşı koruma sağlanabiliniyorsa, dahili cihazlar yerine harici cihazlarla donatılabilirler.

14 “Sökülebilir tank”ın tanımı için, bakınız 1.2.1.

456

6.8.3.2.6 Eğer tanklar taşınan maddeyle doğrudan temas halindeki ölçüm cihazlarıyla donatılmışlarsa, ölçüm cihazları şeffaf bir malzemeden yapılmış olmayacaktır. Eğer termometreler bulunuyorsa, bunlar doğrudan doğruya gaz veya sıvının içine doğru yönlendirilmeyecektir.

6.8.3.2.7 Tankın üst kısmında yer alan doldurma ve boşaltma açıklıkları, 6.8.3.2.3’te belirtilenlere ek

olarak, ikinci, harici bir kapatma cihazıyla donatılmış olacaktır. Bu cihaz, bir boş flanş veya buna eşdeğer güvenilirlikte bir cihaz tarafından kapatılabilme özelliğine sahip olacaktır.

6.8.3.2.8 Emniyet valfları aşağıdaki 6.8.3.2.9’dan 6.8.3.2.12’ye kadar olan gereklilikleri karşılayacaktır: 6.8.3.2.9 Sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gazların veya çözündürülmüş gazların taşınması amaçlı tanklar,

yayla-çalışan emniyet valflarıyla donatılabilirler. Bu valflar, monte edildikleri tankın test basıncının 0.9 ila 1.0 katı kadar bir basınç altında otomatik olarak açılma özelliğinde olacaklardır. Bunlar, sıvı dalgalası dahil, dinamik gerilimlere dayanacak tipte olacaklardır. Boş ağırlık veya karşı ağırlık valflarının kullanımı yasaklanmıştır. Emniyet valflarının gerekli kapasitesi, 6.7.3.8.1.1’deki formüle uygun olarak hesaplanacaktır.

6.8.3.2.10 Tankların deniz yoluyla taşınmaları amaçlandığında, 6.8.3.2.9’un gereklilikleri IMDG Koduna

uygun emniyet valflarının montajını yasaklamayacaktır. 6.8.3.2.11 Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar, her biri basıncın herhangi bir

zamanda ve normal çalışma sırasında tankın üzerinde gösterilen çalışma basıncının %10’unu aşmamasını sağlayacak şekilde buharlaşmayla oluşan gazın tanktan dışarı çıkmasına izin verecek biçimde tasarlanmış, iki bağımsız emniyet valfıyla donatılacaklardır.

Bu iki emniyet valfından biri yerine, test basıncında patlayacak şekilde patlayan bir disk yerleştirilebilir. Çift-cidarlı bir tankta vakum kaybı olması veya tek-cidarlı bir tankın yalıtımının %20’sinin tahrip olması durumunda, emniyet valfı ve patlayan disk gövdenin içindeki basıncın test basıncını aşmayacağı şekilde dışarıya sızıntıya izin verecektir.

6.8.3.2.12 Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tankların emniyet valfları, tankın üzerinde

gösterilen çalışma basıncında açılabilme özelliğine sahip olmalıdırlar. Bunlar en düşük çalışma sıcaklıklarında bile hatasız biçimde çalışabilecek şekilde tasarlanacaklardır. O sıcaklıktaki işleyişlerinin güvenilirliği ya her valfın test edilmesi veya her tasarım tipi için örnek bir valfın test edilmesi yoluyla sağlanacak ve kontrol edilecektir.

6.8.3.2.13

Yuvarlanabilen sökülebilir tankların valflarında koruyucu kapaklar bulunacaktır.

Isıl (termal) yalıtım

6.8.3.2.14 Sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar ısıl yalıtımla donatılmışlarsa, bu tür bir yalıtım

aşağıdakilerden oluşacaktır:

- tank yüzeyini üst üçte birinden az olmayan ama üst yarısından fazla olmayan bir şekilde örten ve gövdeden aralarında en az 4 cm olacak şekilde hava boşluğuyla ayrılmış bir güneş kalkanı; veya

- uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile komple bir kaplama.

457

6.8.3.2.15 Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar ısıl yalıtıma sahip olacaklardır. Isıl yalıtım, devamlı bir örtü vasıtasıyla sağlanacaktır. Gövde ile kaplama arasındaki boşluk vakum altındaysa (vakum yalıtımı), koruyucu örtü en az 100 kPa (1 bar) (ölçüm basıncı)’lık bir dış basınca deformasyon olmadan dayanacak şekilde tasarlanmış olacaktır. 1.2.1’deki “hesaplama basıncı” tanımındaki gereklilikler azaltılarak, hesaplamalarda dış ve iç takviye cihazları göz önüne alınabilir. Eğer örtü, gaz sızdırmayacak şekilde kapalıysa, gövdede veya onun donanım unsurlarında yetersiz gaz-sızdırmazlığı olması halinde, yalıtım katmanında herhangi bir tehlikeli basıncın oluşmasını önlemeye yarayacak bir cihaz bulunacaktır. Bu cihaz, nemin ısı-yalıtımı örtüsünün içine sızmasını önleyecektir.

6.8.3.2.16 Atmosfer basıncında -182 0C’lik bir kaynama noktasına sahip sıvılaştırılmış gazların taşınması

amaçlı tanklar, ısıl yalıtımında veya bağlantı unsurlarında herhangi bir yanıcı malzeme içermeyeceklerdir.

Vakum yalıtımlı tanklar için bağlantı unsurları, Yetkili Kurumun onayıyla, gövde ve örtü arasında plastik maddeler içerebilir.

6.8.3.2.17 6.8.2.2.4’ün gerekliliklerinden azaltılma yapılarak, soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması

amaçlı gövdelerde denetim açıklığının (deliğinin) bulunması gerekmeyecektir.

Batarya tipi araçlar ve MEGC’ler için donanım unsurları 6.8.3.2.18 Manifold -20 0C ve +50 0C sıcaklık aralığında hizmet vermek üzere tasarlanacaktır.

Manifold ısıl genleşme veya büzülme ile mekanik şok ve titreşime bağlı hasar riskini önlemek üzere tasarlanacak, üretilecek ve takılacaktır. Bütün boru sistemi uygun metal malzemeden yapılmış olacaktır. Kullanılması mümkün her yerde, kaynaklı boru bağlantı yerleri kullanılacaktır. Bakır tüplerdeki bağlantılar lehimlenecek veya eşit ölçüde dayanıklı metal birleştirme yöntemine sahip olacaktır. Lehim malzemelerinin erime noktası 5250C’den az olmayacaktır. Bağlantılar, diş açma sırasında olabileceği gibi, tüp sistemini zayıflatmayacaktır.

6.8.3.2.19 UN No.1001 çözünmüş asetilen hariç, haznelerin test basıncındaki manifold düzeninin izin

verilen azami σ gerilimi, malzemenin gerilme kuvvetinin %75’ini aşmayacaktır.

UN No.1001 çözünmüş asetilenin taşınması için gerekli manifold düzeninin cidar kalınlığı onaylanmış uygulama koduna göre hesaplanacaktır. NOT: Gerilim kuvveti için, 6.8.2.1.11’e bakınız. Aşağıdaki standartlar uygulandığında, bu paragrafın temel gerekliliklerine uygun davranıldığı kabul edilecektir: (Rezerve edilmiştir)

6.8.3.2.20 6.8.3.2.3, 6.8.3.2.4 ve 6.8.3.2.7’nin gerekliliklerinden azaltılma yapılarak, batarya tipi araçları veya MEGC’ yi oluşturan silindirler, tüpler, basınç tamburları ve silindir grupları (şasiler) için gerekli kapatma cihazları manifold düzenlemeleri içerisinde sağlanacaktır.

6.8.3.2.21 Eğer elemanlardan biri bir emniyet valfıyla donatılmışsa ve elemanlar arasında kapatma

cihazları bulunuyorsa, her eleman aynı şekilde donatılacaktır. 6.8.3.2.22 Doldurma ve boşaltma cihazları bir manifolda bağlanabilir. 6.8.3.2.23 Zehirli gazların taşınması amaçlı her eleman, bir grup içindeki her silindir dahil, bir kapatma

valfı tarafından yalıtılabilme özelliğine sahip olmalıdır.

458

6.8.3.2.24 Zehirli gazların taşınması amaçlı batarya tipi araçlarda veya MEGC’lerde, emniyet valflarından önce birer patlayan disk bulunmadıkça, emniyet valfları kullanılmayacaktır. Emniyet valfından önce patlayıcı disk bulunduğu durumlarda, patlayıcı disk ve emniyet valfı düzeni Yetkili Kurumca yeterli görülmelidir.

6.8.3.2.25 Batarya tipi araçların veya MEGC’ lerin deniz yoluyla taşınması amaçlandığında, 6.8.3.2.24’ün

hükümleri IMDG Koduna uygun emniyet valflarının montajını yasaklamayacaktır. 6.8.3.2.26 Yanıcı gazların taşınması amaçlı bir batarya tipi araç veya MEGC’ nin elemanları olan hazneler,

bir kapatma valfı tarafından yalıtılabilme özelliği olan, 5 000 litreyi aşmayan gruplar halinde birleştirilmelidir.

Bu Bölümün gerekliliklerine uyan tanklardan oluşan ve yanıcı gazların taşınması amaçlı bir batarya tipi aracın veya MEGC’ nin, her elemanı bir kapatma valfı tarafından yalıtılabilme özelliğine sahip olmalıdır.

6.8.3.3 Tip Onayı

Hiçbir özel gereksinim bulunmamaktadır. 6.8.3.4 Denetimler ve testler 6.8.3.4.1 Silindirler, tüpler, basınç tamburları ve silindir gruplarının parçası olan silindirler hariç, bir

batarya tipi aracın veya bir MEGC’ nin elemanları olan her kaynaklı gövdenin malzemeleri, 6.8.5’te belirtilen yönteme göre test edileceklerdir.

6.8.3.4.2 Test basıncı için temel gereklilikler 4.3.3.2.1’den 4.3.3.2.4’e kadar olan kısımlarda; asgari test

basınçları ise 4.3.3.2.5’teki gazlar ve gaz karışımları tablosunda verilmektedir. 6.8.3.4.3 İlk hidrolik basınç testi ısıl yalıtım yerine yerleştirilmeden önce gerçekleştirilecektir. 6.8.3.4.4 Kütleyle doldurulmuş sıkıştırılmış gazlar, sıvılaştırılmış gazlar veya çözündürülmüş gazların

taşınması amaçlı her gövdenin kapasitesi, Yetkili Kurum tarafından onaylanmış bir uzmanın gözetiminde, tartılarak veya gövdeyi dolduran su miktarının hacminin ölçülmesi yoluyla saptanacak; gövde kapasitesinin ölçümü %1 sınırları içerisindeki bir hassasiyette olacaktır. Gövdenin boyutlarına dayalı bir hesaplamayla elde edilecek bir saptamaya izin verilmemektedir. 4.3.3.2.2 ve 4.3.3.2.3 ile birlikte 4.1.4.1’deki P200 veya P203 ambalajlama talimatına göre izin verilen azami doldurma kütleleri, onaylanmış uzman tarafından tanımlanacaktır.

6.8.3.4.5 Kaynakların kontrolü, 6.8.2.1.23’teki λ=1 hükümlerine göre yapılacaktır. 6.8.3.4.6 6.8.2.4’ün gerekliliklerinin azaltılması yapılarak, hidrolik basınç testi dahil, aşağıdaki periyodik

muayeneler, UN No.1008 bor triflorür, UN No.1017 klor, UN No.1048 hidrojen bromür (susuz), UN No.1050 hidrojen klorür (susuz), UN No.1053 hidrojen sülfür, UN No.1067 diazot tenroksit (azot dioksit), UN No.1076 fosgen veya UN No.1079 kükürt dioksit maddelerinin taşınması amaçlı tanklar söz konusu olduğunda:

a)

Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar söz konusu olduğunda b)

Her 3 yılda bir yerine getirilecektir; Her 2.5 yılda bir yerine getirilecektir;

6 hizmet yılı sonunda 8 hizmet yılı sonunda

459

ve ondan sonra da, her 12 yılda bir gerçekleştirilecektir.

Her periyodik muayeneden 6 yıl sonra onaylanmış bir uzman tarafından sızdırmazlık testi yapılacaktır.

Birbirini izleyen muayeneler arasında, Yetkili Kurumun talebi üzerine, sızdırmazlık testi yapılabilir.

6.8.3.4.7 Vakum-yalıtımlı tanklar söz konusu olduğunda, onaylanmış uzmanın izniyle, hidrolik basınç

testi ve iç koşulların kontrolü işlemleri yerine sızdırmazlık testi ve vakum ölçümü yapılabilir. 6.8.3.4.8 Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklarda, periyodik muayeneler sırasında

açıklıklar (delikler) oluşturulmuşsa gövdelerin hizmete iade edilmesinden önce bunların sıkıca kapatılmasındaki yöntem onaylı uzman tarafından onaylanacak ve gövdenin bütünlüğü sağlanacaktır.

6.8.3.4.9 Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış gazların veya çözündürülmüş gazların taşınması amaçlı tankların

sızdırmazlık testleri, 0.4 MPa (4 bar)’dan düşük olamayan ancak 0.8 MPa (8 bar) (ölçüm basıncı)’nı aşmayan bir basınçta yapılacaktır.

Batarya tipi araçlar ve MEGC’ler için muayeneler ve testler

6.8.3.4.10 Her batarya tipi aracın veya MEGC’ nin elemanları ile donanım unsurları, birlikte veya ayrı

olarak, hizmete alınmadan önce ilk muayeneye ve teste (ilk muayene ve test) tabi tutulacaklardır. Daha sonra elemanları hazneler olan batarya tipi araçların veya MEGC’ lerin elemanları beş-yılı aşmayan aralıklarla muayene edilecektir. Elemanları tanklar olan batarya tipi araçlar veya MEGC’ler 6.8.3.4.6’ ya göre muayene edilecektir. Gerekli görüldüğünde, son periyodik muayeneye ve testle bakılmaksızın, 6.8.3.4.14’e göre olağan dışı bir muayene ve test yapılabilir.

6.8.3.4.11 İlk muayene aşağıdaki hususları kapsayacaktır:

- onaylanmış tipe uygunluğun kontrolü; - tasarım özelliklerinin kontrolü;

- iç ve dış koşulların incelemesi;

- 6.8.3.5.10’daki gibi, plakada gösterilen test basıncında bir hidrolik basınç testi15; - azami çalışma basıncında bir sızdırmazlık testi; ve - donanımın yeterli şekilde çalıştığının kontrolü.

Elemanlar ile bağlantı parçaları ayrı ayrı basınç testine tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte bir sızdırmazlık testi uygulanacaktır.

6.8.3.4.12 Silindirler, tüpler, basınç tamburları ve silindir gruplarının parçaları olan silindirler, 4.1.4.1’deki

P200 veya P203 ambalajlama talimatına göre test edileceklerdir.

Batarya tipi araçların veya MEGC’ nin manifoldunun test basıncı, batarya tipi araçların veya MEGC’ nin elemanlarınınkiyle aynı olacaktır. Manifoldun basınç testi, bir hidrolik test olarak veya ilgili otorite veya onun yetkilendirdiği merci ile anlaşılarak başka bir sıvı ya da gazın 15 Özel durumlarda ve yetkili makam tarafından onaylanan uzmanla anlaşarak, bu tür bir operasyon herhangi bir tehlike içermiyorsa, hidrolik basınç testi yerine başka bir sıvı veya gazın kullanıldığı bir basınç testi,bir tehlike arz etmeyecek ise, kullanılabilir

460

kullanımıyla yapılabilir. Bu gereksiniminden azaltılma yapılarak, UN No.1001 asetilen (çözündürülmüş) için, batarya tipi araçların veya MEGC’ nin manifoldu için test basıncı 300 bardan az olmayacaktır.

6.8.3.4.13 Periyodik muayene azami çalışma basıncında bir sızdırmazlık testini ve demonte etmeden

yapının, elemanların ve hizmet donanımının bir dış incelemesini kapsayacaktır. Elemanlar ve boru sistemi, 4.1.4.1’deki P200 ambalajlama talimatında tanımlanan periyotlarda ve 6.2.1.5’in koşullarına göre test edileceklerdir. Elemanlar ve donanım ayrı ayrı test edildiklerinde, montajdan sonra hep birlikte sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.

6.8.3.4.14 Batarya tipi araçta veya MEGC’ de hasarlı veya paslanmış alanlar, veya sızıntı, veya batarya tipi

aracın veya MEGC’ nin bütünlüğünü etkileyebilecek bir bozukluk görüldüğünde, olağan dışı bir muayenenin ve testin yapılması gereklidir. Olağan dışı muayene ve testin kapsamı ile, gerekli görülürse, elemanların sökülmesi, batarya tipi araçtaki veya MEGC’ deki hasar veya bozukluğun miktarına bağlıdır. Bu, en az 6.8.3.4.15 koşullarındaki inceleme ve test işlemini kapsayacaktır.

6.8.3.4.15 İncelemeler aşağıdaki hususları sağlayacaktır:

(g) Elemanların, batarya tipi araç veya MEGC’ yi taşıma için güvensiz kılabilecek oyukların, paslanmaların veya aşınmaların, çöküntülerin, kaynaklardaki bozuklukların veya ,sızıntılar dahil, diğer koşullarının saptanması amacıyla dıştan incelenmesi;

(h) Borular, valflar ve contaların akülü-aracı veya MEGC’ yi doldurma, boşaltma veya taşıma için güvensiz kılabilecek paslanmış alanların, bozuklukların veya, sızıntılar dahil, diğer koşulların saptanması amacıyla incelenmesi;

(i) Herhangi bir flanşlı bağlantıdaki veya boş flanştaki kayıp veya gevşek cıvataların veya somunların değiştirilmesi veya sıkılması;

(j) Tüm acil durum cihazları ve valflarında paslanma, bükülme ve normal çalışmalarını engelleyen herhangi bir hasarın veya bozukluğun olup olmaması; uzaktan kumandalı kapatma cihazları ve kendi-kendine kapanan durdurma-valfları, doğru çalışıp çalışmadıklarını göstermek üzere çalıştırılacaklardır;

(k) Batarya tipi araçlar veya MEGC’ ler üzerindeki gerekli işaretlerin okunabilir olup olmadığı ve uygulanabilir gerekliliklere uyup uymadıkları;

(l) Batarya tipi araçlar veya MEGC’leri kaldırmada kullanılan iskelet, destekler ve düzenlemelerin yeterli olup olmadıkları.

6.8.3.4.16 Testler, muayeneler ve kontroller, 6.8.3.4.10’dan 6.8.3.4.15’e kadar kısımlarda belirtilen

hususlara göre, Yetkili Kurum tarafından onaylanmış uzman tarafından yapılacaktır. Bu eylemlerin sonuçlarını gösteren bir sertifika yayınlanacaktır.

Bu sertifikalar, batarya tipi araçlarda veya MEGC’ lerde taşınmalarına izin verilen maddelerin 6.8.2.3.1’e göre hazırlanmış olan listesine atıfta bulunacaktır.

6.8.3.5 İşaretleme 6.8.3.5.1 Aşağıdaki ek özellikler 6.8.2.5.1’de tarif edilen plaka üzerinde damgalama ya da benzer başka

bir yöntemle; veya, tankın duvarı zarar görmeyecek şekilde güçlendirilmişse, doğrudan doğruya gövde duvarının üzerinde belirtilecektir.

6.8.3.5.2 Sadece bir maddenin taşınmasına yönelik tanklarda:

- gazın uygun sevkıyat adı ve, ek olarak, bir B.B.B. kodu altında sınıflandırılmış gazlar için teknik adı1643

16 Arkasından teknik adın kullanıldığı B.B.B. kodunun uygun sevkiyat adı yerine, aşağıdaki isimlerin kullanımına izin verilmektedir:

461

Bu ifade aşağıdaki hususlarla tamamlanacaktır: - hacimle doldurulmuş (basınç) sıkıştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar söz konusu

olduğunda, tank için 15 0C’deki izin verilen azami doldurma basıncının belirtilmesiyle; ve - kütleyle doldurulmuş sıkıştırılmış gazların, sıvılaştırılmış gazların, soğutulmuş sıvılaştırılmış

gazların veya çözündürülmüş gazların taşınması amaçlı tanklarda, izin verilen azami yük kütlesinin (kg olarak) ve ,-20 0C’nin altında ise, doldurma sıcaklığının belirtilmesiyle.

6.8.3.5.3 Çok amaçlı tanklarda:

- gazların uygun sevkıyat adları ve, ek olarak, bir B.B.B. kodu altında tankta taşınması için onay verilen sınıflandırılmış gazlar için teknik adları16:

Bu özellikler, her gaz için izin verilen azami yük kütlesinin (kg olarak) belirtilmesiyle tamamlanacaktır.

6.8.3.5.4 Soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklarda:

- izin verilen azami çalışma basıncı. 6.8.3.5.5 Isıl yalıtımla donatılmış tanklarda:

- “ısıl (termal olarak) yalıtılmış” veya “vakumla termal olarak yalıtılmış” ifadesi. 6.8.3.5.6 6.8.2.5.2’deki özelliklere ek olarak,

tankın kendisi veya bir plaka üzerine tank-konteynerine veya bir plaka üzerine aşağıda belirtilenler yazılmalıdır:

a. - tankın fiili test basıncıyla birlikte, sertifikaya göre tank kodu (bakınız 6.8.2.3.1).

- “asgari doldurma sıcaklığı:…” ifadesi;

b. tankın sadece bir madde taşımasının söz konusu olduğu yerlerde:

- gazın uygun sevkıyat adı ve, ek olarak, bir B.B.B. kodu sınıflandırılmış gazlar için teknik adı16;

- kütleyle doldurulmuş sıkıştırılmış gazlar

için; sıvılaştırılmış gazlar, soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlar veya çözündürülmüş gazlar için, kg olarak, azami izin verilebilir yük kütlesi;

c. tankın çok amaçlı bir tank olması durumunda:

- gazın uygun sevkıyat adı ve, ek olarak, bir B.B.B. kodu altında sınıflandırılmış, tankta

taşınması için onay verilen her bir gaz için gazın teknik adı16;

- UN No.1078 soğutucu gaz için, B.B.B.: F1 karışımı, F2 karışımı, F3 karışımı; - UN No.1060 metil asetilen ve propadyen karışımları (dengelenmiş) için: P1 karışımı, P2 karışımı; - UN No.1965 hidrokarbon gaz karışımı(sıvılaştırılmış) için, B.B.B.: karışım A, karışım A01, karışım A02,

karışım A0, karışım A1, karışım B1, karışım B2, karışım B, karışım C. Ticari olarak alışılmış ve 2.2.2.3’te belirtilen isimler, Sınıflandırma kodu 2F, UN No.1965, Not 1 sadece bir tamamlayıcı olarak kullanılabilir.

462

- ve bu gazların her biri için azami izin

verilebilir yük kütlesinin, kg olarak, ifadesi;

d. gövdenin ısıl yalıtımla donatılmış olduğu durumlarda:

- ilgili ülkeler arasında taşıma operasyonlarına ait mevcut başka bir anlaşma yoksa, kayıtlı

olduğu ülkenin resmi dilinde ve aynı zamanda, bu dil İngilizce, Fransızca veya Almanca değilse, İngilizce, Fransızca veya Almanca olarak “ısıl olarak yalıtılmış” (veya “vakumla ısıl olarak yalıtılmış”) ifadesi;

6.8.3.5.7 (Rezerve edilmiştir) 6.8.3.5.8 6.8.3.5.9 (Rezerve edilmiştir)

16 Arkasından teknik adın kullanıldığı B.B.B. kodunun uygun sevkıyat adı yerine, aşağıdaki isimlerin kullanımına izin verilmektedir:

- UN No.1078 soğutucu gaz için, B.B.B.: F1 karışımı, F2 karışımı, F3 karışımı; - UN No.1060 metil asetilen ve propadyen karışımları (stabilize) için: P1 karışımı, P2 karışımı; - UN No.1965 hidrokarbon gaz karışımı(sıvılaştırılmış) için, B.B.B.: karışım A, karışım A01, karışım A02,


Sökülebilir tankları taşıyan araçlar söz konusu olduğunda, bu özellikler geçerli olmayacaktır.

463

Batarya tipi araçların ve MEGC’lerin işaretlenmesi

6.8.3.5.10 Her batarya tipi araçta ve MEGC’ de, inceleme için kolayca görülebilen ve ulaşılabilen bir yere kalıcı olarak monte edilmiş, paslanmaya dayanıklı bir metal plaka bulunmalıdır. En az aşağıdaki özellikler damgalama veya başka benzer yöntemlerle plaka üzerinde işaretlenmelidir17.44

- onay numarası; - üreticinin adı veya işareti;

- üreticinin seri numarası;

- ürenim yılı;

- test basıncı (ölçüm basıncı);

- tasarım sıcaklığı (sadece +50 0C’nin üzerinde veya -20 0C’nin altındaysa);

- ilk testin ve 6.8.2.4.10’ten 6.8.3.4.3’e kadarki maddelere göre yapılmış en son periyodik

muayenenin tarihi (ay ve yıl olarak);

- testleri yapan uzmanın damgası; 6.8.3.5.11 .

Aşağıdaki özellikler batarya tipi aracın kendisi ya da bir plaka üzerinde belirtilecektir 17: - sahibi veya işletmecisinin adları; - elemanların sayısı; - elemanların toplam kapasitesi; ve kütleyle doldurulmuş batarya tipi araçlar için: - yüksüz kütle; - izin verilen azami kütle.

Aşağıdaki özellikler MEGC’ nin kendisi ya da bir plaka üzerinde belirtilecektir 17: - sahibi veya işletmecisinin adları; - elemanların sayısı; - elemanların toplam kapasitesi; - izin verilen azami yüksüz kütle; - taşınan maddenin uygun sevkıyat adı18;

45 ve kütleyle doldurulmuş MEGC’ler için: - darası.

6.8.3.5.12 Bir batarya tipi aracın veya MEGC’ nin şasisi, doldurma noktasının yakınındaki bir yerde

aşağıdaki hususları belirten bir plaka taşımalıdır:

- Sıkıştırılmış gazların elemanları için 15 0C’deki izin verilen azami doldurma basıncı17;

17 Nümerik değerlerden sonra ölçüm birimlerini ekleyiniz. 18 İsim yerine, aynı karaktere sahip ve tankın karakteristik özellikleriyle eşit ölçüde uyumlu olan madde gruplarını kapsayan ortak bir tanım da verilebilir.

464

- Bölüm 3.2’ye göre gazın uygun sevkıyat adı ve, ek olarak, bir B.B.B. kodu altında sınıflandırılmış gazlar için, teknik adı16;

ve ek olarak, sıvılaştırılmış gazlar söz konusu olduğunda: - her eleman için izin verilen azami yük17.

6.8.3.5.13 Silindirler, tüpler, basınç tamburları ve silindir gruplarının parçaları olan silindirler, 6.2.1.7’ ye

uygun olarak işaretleneceklerdir. Bu haznelerin, Bölüm 5.2’de gereken tehlike etiketleriyle tek tek etiketlenmeleri gerekmemektedir.

Batarya tipi araçlar ve MEGC’ler Bölüm 5.3’e uygun olarak afişlenecektir ve işaretlenecektir.

6.8.3.6 Standartlara göre tasarlanmış, üretilmiş ve test edilmiş olan batarya tipi araçlar ve MEGC’ler

için gereklilikler

(Rezerve edilmiştir)

6.8.3.7 Standartlara göre tasarlanmış, üretilmiş ve test edilmiş olmayan batarya tipi araçlar ve MEGC’ler için gereklilikler

6.8.3.6’da belirtilen standartlara göre tasarlanmış, üretilmiş ve test edilmiş olmayan batarya tipi araçlar ve MEGC’ler, Yetkili Kurum tarafından kabul edilmiş gerekliliklere göre tasarlanacak, üretilecek ve test edileceklerdir. Bununla birlikte, bu tanklar 6.8.3’teki asgari gerekliliklere uyumlu olacaktır

6.8.4 Özel Hükümler

NOT 1: 61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip yanıcı sıvılar ve yanıcı gazlar için, 6.8.2.1.26, 6.8.2.1.27 ve 6.8.2.2.9’a da bakınız. NOT 2: 1 MPa (10 bar) veya daha yüksek bir test basıncına tabi tutulan tanklar veya soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amaçlı tanklar için, 6.8.5’e bakınız. Bunlar Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (13)’ünde bir kod altında gösterildiklerinde, aşağıdaki özel hükümler uygulanacaktır: (a) Yapım (TC) TC1 6.8.5’teki gereklilikler, bu gövdelerin malzemelerine ve yapımına

uygulanabilmektedir.

TC2 Gövdeler ve donanım unsurları, hidrojen peroksidin bozunmasına neden olmayacak bir şekilde %99.5’dan az olmayan saflıkta alüminyum veya çelikten yapılmış olacaklardır.

16 Arkasından teknik adın kullanıldığı B.B.B. kodunun uygun sevkıyat adı yerine, aşağıdaki isimlerin kullanımına izin verilmektedir:

- UN No.1078 soğutucu gaz için, B.B.B.: F1 karışımı, F2 karışımı, F3 karışımı; - UN No.1060 metil asetilen ve propadyen karışımları (stabilize) için: P1 karışımı, P2 karışımı; - UN No.1965 hidrokarbon gaz karışımı(sıvılaştırılmış) için, B.B.B.: karışım A, karışım A01, karışım A02,


17 Nümerik değerlerden sonra ölçüm birimlerini ekleyiniz.

465

Gövdenin %99.5’tan az olmayan saflıkta alüminyumdan yapılmış olduğu yerlerde, 6.8.2.1.17’deki formül daha yüksek bir değer verse bile, cidar kalınlığının 15 mm’yi aşması gerekmemektedir.

TC3 Gövdeler ostenitik çelikten yapılmış olacaktır.

TC4 Gövde malzemesi UN No.3250 kloro-asetik asit etkisine maruz kalıyorsa, gövdelerde emaye veya ona eşdeğer koruyucu bir astar bulunacaktır.

TC5 Gövdelerde en az 5 mm kalınlığında ya da ona eşdeğer bir kurşun astar bulunacaktır.

TC6 Tanklarda alüminyum malzeme kullanılması gerekiyorsa, bu tür tanklar %99.5 saflıkta alüminyumdan yapılmış olacak; 6.8.2.1.17’deki formül daha yüksek bir değer verse bile, cidar kalınlığının 15 mm’yi aşması gerekmeyecektir.

TC7 Gövdenin etkin asgari kalınlığı hiçbir zaman 3 mm’ den az olmayacaktır. (b) Donanım unsurları (TE) TE1 Eğer tanklara, batarya tipi araçlara veya MEGC’ lere emniyet valfları monte

edilmişse, valflardan önce patlayan bir disk de yerleştirilecektir. Patlayan disk ve emniyet valfının düzeni Yetkili Kurumca yeterli görülecektir. Patlayıcı disk ile emniyet valfı arasındaki boşluğa, emniyet valfının çalışmasını bozabilecek herhangi bir kopma, delinme veya sızıntının saptanmasını sağlamak üzere, bir basınç ölçüm cihazı veya başka bir uygun gösterge takılacaktır.

TE2 (Rezerve edilmiştir)

TE3 Tanklar ilave olarak aşağıdaki gereklilikleri de sağlayacaktır. Isıtma cihazı gövdenin içine girmeyecek ve gövdenin dışına takılacaktır. Bununla birlikte, fosforu çıkarmak için kullanılan bir boruda, bir ısıtma ceketi bulunabilir. Ceketi ısıtan cihaz, fosforun sıcaklığının gövdenin doldurma sıcaklığını aşmasını önleyecek şekilde ayarlanmalıdır. Diğer borular gövdenin içine üst kısmından girecek; açıklıklar fosforun izin verilen en yüksek düzeyinin yukarısında yer alacak ve kilitlenebilir kapaklarla tamamen kapanma özelliğine sahip olacaktır. Tank, fosforun düzeyini doğrulama amacına yönelik bir ölçüm sistemiyle donatılacak ve koruyucu faktör olarak su kullanılıyorsa, suyun izin verilen en yüksek düzeyini gösteren sabit ayar işaretine sahip bir ölçüm sistemi ile donatılacaktır.

TE4 Gövdeler kolayca tutuşmayan malzemelerden yapılmış ısı yalıtımıyla donatılacaklardır.

TE5 Eğer gövdeler ısı yalıtımıyla donatılmışlarsa, bu yalıtım kolayca tutuşmayan malzemelerden yapılmış olacaktır.

TE6 Tanklar, 20 kPa ve 30 kPa (0.2 bar ve 0.3 bar) arasındaki basınç farkının etkisi altında otomatik olarak içeriye veya dışarıya doğru açılan valflarla donatılmış olabilirler.

TE7 Gövde-boşaltım sistemi, ilki onaylanmış tipte çabuk-kapanan bir iç durdurma-valfı ve ikincisi ise aynı türden bir dış durdurma-valfı şeklini alabilen, seri bağlanmış ve karşılıklı bağımsız iki kapatma cihazıyla donatılacaktır. Aynı güvenlik düzeyini sağlayan bir boş flanş veya eşdeğeri başka bir cihaz da her

466

dış durdurma-valfının çıkışına takılacaktır. İç durdurma-valfı, borunun bükülmesi halinde durdurma-valfı gövdede ve kapalı pozisyonda kalacak şekilde olacaktır.

TE8 Tankların dış boru soketlerine giden bağlantılar hidrojen peroksidin bozunmasına neden olmayacak malzemelerden yapılmış olacaktır.

TE9 Tankların üst kısımlarına, taşınan malzemelerin bozunmasına, herhangi bir sıvı sızıntısına ve gövdenin içerisine yabancı madde girişine bağlı olarak gövde içerisinde aşırı basıncın oluşmasını önleyecek şekilde, bir kapatma cihazı monte edilecektir.

TE10 Tankların kapatma cihazları, taşıma sırasında katılaşmış amonyum nitrat tarafından cihazlara zarar verilmesini önleyecek şekilde tasarlanacaklardır. Tankların ısıl yalıtım malzemesiyle örtüldüğü yerlerde malzeme inorganik karakterde ve tamamen yanmayan özellikte olacaktır.

TE11 Gövdeler ve servis donanımları yabancı maddelerin girişini, sıvının sızıntısını veya gövdenin içinde taşınan malzemelerin bozunmasından kaynaklanan tehlikeli aşırı basıncın oluşmasını önleyecek şekilde tasarlanacaklardır.

TE12 Tanklar 6.8.3.2.14’ün gerekliliklerine uygun ısıl yalıtımla donatılacaklardır. Eğer tankın içindeki organik peroksidin SADT’ si 55 0C’ ye da daha az ise veya tank alüminyumdan yapılmışsa, gövde tamamen yalıtılacaktır. Güneş kalkanı veya tankta kalkanın kaplamadığı yerler, ya da komple yalıtımın dış örtüsü, beyaza boyanacak veya parlak metal ile aprelenecektir. Boya her taşıma seyahatinden önce temizlenecek ve sararma ya da bozulma durumunda yenilenecektir. Isı yalıtımında yanabilir malzeme kullanılmayacaktır. Tanklara sıcaklığı algılayan ölçüm cihazları monte edilecektir. Tanklara emniyet valfları ve acil durum basınç-giderme cihazları monte edilecektir. Vakum-boşaltma cihazları da kullanılabilir. Acil durum basınç-giderme cihazları, hem organik peroksitlerin özellikleri ve hem de tankın yapım özelliklerine göre saptanmış olan basınçlarda çalışacaklardır. Eriyebilir elemanların gövdenin yapısında kullanımına izin verilmemektedir. Tankın içerisinde bozunan ürünlerden kaynaklanan önemli bir basıncın oluşmasını önlemek amacıyla, tanklara yayla-çalışan emniyet valfları takılacak ve 50 0C sıcaklıktaki buhar dışarı bırakılacaktır. Emniyet valf(lar)ının kapasite(ler)i ve boşaltmaya-başlama basınç(lar)ı, TA2 özel koşullarında belirlenen testlerin sonuçlarına dayanacaktır. Bununla birlikte, boşaltmaya-başlama basıncı, hiçbir şekilde, tank devrildiğinde sıvının valf(lar)dan dışarı çıkacağı şekilde olmayacaktır. Acil durum boşaltma cihazları, aşağıdaki formülle hesaplandığı şekilde, bir saatten az olmayan bir süre boyunca tamamen yangın altında kaldığında, tüm bozunan ürünleri ve oluşan buharı boşaltacak şekilde tasarlanmış yayla-çalışan veya kırılabilir tipte olabilirler.

q = 70691×F×A0.82 Burada: q = ısı emişi [W] A = ıslak alan [m2] F = yalıtım faktörü

Isı yalıtımsız tanklar için F = 1 veya

467

Isı-yalıtımlı tanklar için F = 47032

)923( 0PTU −

Burada: K = yalıtım tabakasının ısı iletkenliği [W.m-1.K-1] L = yalıtım tabakasının kalınlığı [m] U = K/L = yalıtımın ısı transfer katsayısı [W.m-2.K-1] TP0 = boşaltma koşullarında peroksidin sıcaklığı [K] Acil durum boşaltma cihazlarının boşaltmaya-başlama basıncı yukarıda belirtilenden daha yüksek olacak ve TA2 özel koşulunda sözü edilen testlerin sonuçlarına dayanacaktır. Acil durum boşaltma cihazları, azami tanktaki azami basınç hiçbir zaman tankın test basıncını aşmayacak şekilde boyutlandırılacaktır. NOT : Acil durum boşaltma cihazlarının boyutlarını saptamak için bir yöntem örneği Testler ve Kriterler El Kitabı’nın Ek 5’inde verilmektedir. Komple örtüden oluşan ısı yalıtımıyla donatılmış tanklarda, acil durum boşaltma cihazlarının kapasitesi ve ayarları, yüzey alanından %1 yalıtım kaybı varsayılarak saptanacaktır. Taşınan maddeler ve bunların ayrıştığı ürünler yanmayan-ürünler olmadığı sürece, tankların vakum-boşaltma cihazları ve yayla-çalışan emniyet valflarına alev tutucular monte edilecektir. Burada alev tutucunun neden olduğu boşaltma kapasitesi düşüşüne dikkat edilmelidir.

TE13 Tankla ısı yalıtımına sahip olacak ve dıştan bir ısıtma cihazı takılacaktır.

TE14 Tanklar ısı yalıtımıyla donatılacaktır. 20 kPa ve 30 kPa (0.2 bar ve 0.3 bar) arasındaki basınç farkının etkisi altında otomatik olarak içeriye veya dışarıya doğru açılan valflar da monte edilmiş olabilirler. Gövdeyle doğrudan temas halindeki ısı yalıtımı, tankın tasarlanmış olduğu azami sıcaklıktan en az 50 0C daha yüksek bir ateşleme sıcaklığına sahip olacaktır.

TE15 21 kPa (0.21 bar)’dan düşük olmayan bir ters basınçla açılan vakum valfları monte edilmiş tanklar, sımsıkı kapatılmış olarak kabul edilecektir.



TE18 190 0C’den yüksek bir sıcaklıkta doldurulmuş maddelerin taşınmasına mahsus tanklar, doldurma sırasında cidar sıcaklığında ani bir yerel artıştan kaçınmak amacıyla, tanklar üst doldurma açıklıklarına dik olarak yerleştirilmiş saptırıcılarla donatılacaktır.

468

TE19 Tankın üst kısmına monte edilmiş

bağlantı parçaları ve aksesuarlar aşağıdaki şekillerden biri olmalıdır: - oyulmuş bir yuvaya sokulmuş; veya - bir iç emniyet valfıyla donatılmış;

veya - bir kapak veya çapraz ya da

uzunlamasına unsurlar, veya bunlara eşit ölçüde etkin cihazlar tarafından korunmuş olacak ve devrilme durumunda bağlantı parçaları ve aksesuarların hasar görmeyecekleri biçimde profillendirilecektir.

Tankın alt kısmına monte edilmiş bağlantı parçaları ve aksesuarlar: Boru-soketleri, yanal kapatma cihazları ve tüm boşaltma cihazları, tankın dış yüzeyinden en az 200 mm içeriye gömülecek veya 20 cm3’ten az olmayan bir atalet katsayısına sahip akış yönüne çapraz olarak bir rayla korunacaklar; tank dolu olduğunda yerden yükseklikleri 300 mm’ den az olamayacaktır. Tankın arka yüzüne monte edilmiş bağlantı parçaları ve aksesuarlar, 9.7.6’da tanımlanan bir tamponla korunacaktır. Yerden yükseklikleri tampon tarafından yeteri kadar korunabilecek şekilde olacaktır.

TE20 4.3.4.1.2’de mantıksal yaklaşımdaki tanklar hiyerarşisinde verilen diğer tank kodlarıyla beraber, tanklar bir emniyet valfı ile donatılacaklardır.

TE21 Kapatmalar kilitlenebilir kapaklarla korunacaklardır.

(c) Tip onayı (TA) TA1 Organik maddelerin taşınması için tanklar onaylanmamaktadır.

TA2 Bu madde, aşağıda sözü edilen testlere dayanarak bu tür bir taşıma

operasyonunun güvenli bir biçimde yapılabileceği konusunda Yetkili Kurum tatmin oldukları takdirde, menşe ülkenin Yetkili Kurumunca konmuş olan koşullar altında, sabit veya sökülebilir tanklarda ya da tank-konteynerlerinde PORTATİF. Eğer menşe ülke ADR’ ye taraf değilse, bu koşullar konsinye malın vardığı ilk ADR ülkesinin Yetkili Kurumunca tanınacaktır. Tip onayı testleri için aşağıdakiler yapılacaktır:

469

- taşıma sırasında genellikle maddeyle temasta bulunan tüm malzemelerin uygunluklarının kanıtlanması;

- tankın tasarım özelliklerini göz önüne alınarak, acil durum basınç-giderme

cihazlarının ve emniyet valflarının tasarımlarını kolaylaştıracak bilgilerin sağlanması; ve

- maddenin güvenli bir biçimde taşınması için gerekli özel gerekliliklerin

oluşturulması. Test sonuçları tip onayı için sunulacak rapora dahil edilecektir.

(d) Testler (TT)

TT1 Saf alüminyum tankların sadece 250 kPa (2.5 bar) (ölçüm basıncı)’ lık bir

basınçta başlangıç ve periyodik hidrolik basınç testlerine tabi tutulmaları gerekmektedir.

TT2 Gövdelerin astarlarının durumu, Yetkili Kurum tarafından onaylanmış ve gövdenin içini denetleyecek bir uzman tarafından her yıl denetlenecektir.

TT3 6.8.2.4.2’nin gerekliliklerinden azaltma yaparak, periyodik muayeneler en az sekiz yılda bir yerine getirilecek ve uygun aygıtların kullanımıyla yapılacak bir kalınlık kontrolünü kapsayacaktır. Bu tür tanklar için, en az dört yılda bir, 6.8.2.4.3’te hangi hükmün olduğu ve sızdırmazlık testi yapılacaktır.

TT4 (Rezerve edilmiştir)

TT5 Hidrolik basınç testleri en az aşağıdaki periyotlarda yapılacaktır: 3 yılda bir 2½ yılda bir TT6 Hidrolik basınç testini de kapsayan

periyodik testler en az 3 yılda bir yapılacaktır.

TT7 6.8.2.4.2’deki gerekliliklere rağmen, periyodik iç muayene yerine Yetkili

Kurumun onaylayacağı bir program kullanılabilir.

(e) İşaretleme (TM) NOT: Bu hususlar ilgili ülkeler arasında taşıma operasyonlarına ait mevcut başka bir anlaşma aksini belirtmiyorsa, tescil edilmiş ülkenin resmi dilinde ve aynı zamanda, bu dil İngilizce, Fransızca veya Almanca değilse, İngilizce, Fransızca veya Almanca olacaktır. TM1 Tanklar, 6.8.2.5.2’de tanımlanan hususlara ek olarak, “Taşıma sırasında

açmayınız. Kendiliğinden alev alabilir” kelimelerini taşımalıdır (yukarıdaki Not’u da okuyunuz).

TM2 Tanklar, 6.8.2.5.2’de tanımlanan hususlara ek olarak, “Taşıma sırasında açmayınız. Suyla temas halinde yanıcı gazlar açığa çıkarır” kelimelerini taşımalıdır (yukarıdaki Not’u da okuyunuz).

TM3 Tanklar, 6.8.2.5.1’de belirtilen plakada, onaylanmış maddelerin uygun sevkıyat isimlerini ve tankın kg olarak azami izin verilen yükünü de belirtecektir.

TM4 ilgili maddenin onaylanmış konsantrasyonuyla birlikte kimyasal adı 6.8.2.5.1’de belirtilen tankın plakası üzerinde damgalama veya benzer bir yöntemle veya, tankın cidarları hasar görmeyecek ölçüde güçlendirilmişse, doğrudan tank

470

gövdesinin üzerine işaretlenecektir.

TM5 Tanklar, 6.8.2.5.1’de belirtilen hususlara ek olarak, gövdenin iç durumunun en son denetlendiği tarihi (ay, yıl) de taşıyacaktır.

TM6 (Rezerve edilmiştir)

TM7 5.2.1.7.6’da tanımlanan yonca yaprağı sembolü, 6.8.2.5.1’de belirtilen plaka üzerinde damgalama veya benzer bir yöntemle veya, tankın cidarları hasar görmeyecek ölçüde güçlendirilmişse, doğrudan gövdenin üzerine işaretlenecektir.

6.8.5 1 MPa (10 bar)’dan az olmayan bir test basıncını gerektiren sabit kaynaklı tanklar,

sökülebilir kaynaklı tanklar ve kaynaklı tank-konteynerlerinin kaynaklı gövdeleri ile Sınıf 2 kapsamındaki soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınması amacına yönelik sabit kaynaklı tanklar, sökülebilir kaynaklı tanklar ve kaynaklı tank-konteynerlerinin malzemeleri ve yapımına ilişkin hükümler

6.8.5.1 Malzemeler ve gövdeler 6.8.5.1.1 (a) Aşağıdakilerin taşınması amacına yönelik gövdeler çelikten yapılmış olacaktır:

- Sınıf 2 kapsamındaki sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış gazlar veya çözündürülmüş gazlar;

- Sınıf 4 kapsamındaki UN No.’ları 1366, 1370,1380, 2003, 2005, 2445, 2845, 2870, 3049, 3050, 3051, 3052, 3053, 3076, 3194 ve 3203; ve

- Sınıf 8 kapsamındaki UN No.1052 hidrojen florür (susuz) ile %85’ten fazla hidrojen

florürlü UN No.1790 hidroflorik asit.

(b) Aşağıdaki maddelerin taşınması amacına yönelik ince-tanecikli çelikten yapılmış gövdeler termal gerilimlerin giderilmesi için ısıl işleme tabi tutulacaklardır:

- Sınıf 2 kapsamındaki paslandırıcı gazlar ile UN No.2073 amonyak çözeltisi; ve - Sınıf 8 kapsamındaki UN No.1052 hidrojen florür (susuz) ile %85’ten fazla hidrojen

florürlü UN No.1790 hidroflorik asit.

(c) Sınıf 2 kapsamındaki soğutulmuş sıvılaştırılmış gazların taşınmasına yönelik gövdeler çelik,

alüminyum, alüminyum alaşımı, bakır veya bakır alaşımından (örneğin pirinç) yapılmış olacaklardır. Bununla birlikte, bakır veya bakır alaşımından yapılmış olan gövdelere sadece asetilen içermeyen gazlar için izin verilecektir; bununla birlikte, etilen %0.005’i aşmayan oranda asetilen içerebilir.

(d) Sadece gövdelerin, bağlantılarının ve aksesuarlarının en düşük ve en yüksek çalışma

sıcaklıklarına uygun olan malzemeler kullanılabilir. 6.8.5.1.2 Gövdelerin üretiminde aşağıdaki malzemelerin kullanımına izin verilmektedir:

(a) en düşük çalışma sıcaklığında kılcal çatlaklara maruz kalmayan çelikler (bkz. 6.8.5.2.1): - yumuşak çelikler (Sınıf 2 kapsamındaki soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlar hariç); - ince-tanecikli çelikler, -60 0C sıcaklığına kadar;

471

- nikelli çelikler (%0.5 ile 9 arası nikel ihtiva eden), nikel içeriğine bağlı olarak -196 0C sıcaklığına kadar;

- ostenitik krom-nikel çelikleri, -270 0C sıcaklığına kadar; (b) %99.5’tan az olmayan saflıktaki alüminyum veya alüminyum alaşımı (bkz. 6.8.5.2.2); (c) %99.9’dan az olmayan saflıktaki oksijensiz bakır veya %56’dan fazla bakır içeren bakır

alaşımı (bkz. 6.8.5.2.3). 6.8.5.1.3 (a) Çelik, alüminyum veya alüminyum alaşımından yapılmış olan gövdeler ya kaynaksız ya da

kaynaklı olacaktır.

(b) Ostenitik çelik, bakır veya bakır alaşımından yapılmış olan gövdeler sert lehimli olabilecektir.

6.8.5.1.4 Bağlantı parçaları ve aksesuarlar gövdelere vidalanmış veya aşağıdaki şekilde oraya sabitlenmiş

olabilecektir:

(a) Çelik, alüminyum veya alüminyum alaşımından yapılmış olan gövdeler: kaynakla; (b) Ostenitik çelik, bakır veya bakır alaşımından yapılmış olan gövdeler: kaynakla veya sert

lehimle. 6.8.5.1.5 Gövdelerin ve onların araca, alt şasiye veya konteynerdeki şasiye bağlantıları öyle olmalıdır ki,

yük-taşıma bileşenlerinin sıcaklıklarındaki herhangi bir düşüş bu gövdeyi ve bu bağlantıları kırılgan hale gelmesini kesinlikle engelleyecek şekilde olmalıdır. Gövdelerin bağlantı araçları, gövdenin en düşük sıcaklıklarda olması durumunda bile, mekanik özelliklerinin korunması sağlanacak şekilde tasarlanacaktır.

6.8.5.2 Test gereklilikleri 6.8.5.2.1 Çelik gövdeler

Gövdelerin ve kaynak kabarcıklarının yapımında kullanılan malzemeler, en düşük sıcaklıklarda ancak en az -20 0C’de, çarpışma mukavemetine ilişkin aşağıdaki gereklilikleri karşılayacaklardır: - Testler V-şeklinde çentikleri olan test parçaları ile yapılacaktır;

- Uzunlamasına ekseni dönme yönüne dik açılarda olan ve plaka yüzeyine dik olmak üzere V-şeklindeki çentik (ISO R 148’e uygun) olan test parçaları için asgari çarpışma mukavemeti (bkz. 6.8.5.3.1 ve 6.8.5.3.3), yumuşak çelik (mevcut ISO standartlarından ötürü, dönme yönünde uzunlamasına ekseni sahip olan); ince-tanecikli çelik; Ni < %5’lik alaşımlı çelik; %5 ≤ Ni ≤ %9’luk alaşımlı çelik ve ostenitik Cr-Ni çeliği için 34 J/cm2 olacaktır;

- Ostenitik çelikler söz konusu olduğunda, sadece kaynak kabarcığının çarpışma dayanımı

testine tabi tutulması gerekmektedir;

- -196 0C’nin altındaki çalışma sıcaklıkları için, çarpışma mukavemeti testi en düşük çalışma sıcaklığında değil, -196 0C’de yapılacaktır.

6.8.5.2.2 Alüminyum veya alüminyum alaşımından yapılmış gövdeler

Gövdelerin ek yerleri Yetkili Kurum tarafından belirlenen gereklilikleri karşılayacaktır.

472

6.8.5.2.3 Bakır veya bakır alaşımından yapılmış gövdeler

Çarpışma mukavemetinin uygun olup olmadığını saptamak için test yapılması gerekli değildir. 6.8.5.3 Çarpışma-Mukavemeti testleri 6.8.5.3.1 10 mm’ den az ama 5 mm’ den az kalınlıkta olmayan levhalar için 10 mm x e mm’ lik bir kesite

sahip test parçaları (burada “e” levhanın kalınlığını göstermektedir) kullanılacaktır. Gerektiğinde, 7.5 mm veya 5 mm’ ye kadar işlemeye izin verilmektedir. Her koşulda 34 J/cm2’lik asgari değer gerekecektir.

NOT: 5 mm’ den ince levhalar veya onların kaynak izleri üzerinde hiçbir çarpışma-mukavemeti testi yapılmayacaktır.

6.8.5.3.2 (a) Levhaların testi amacıyla, çarpışma mukavemeti üç test parçası üzerinde saptanacaktır. Test parçaları dönme yönüne dik açılarda alınacaktır; bununla birlikte, yumuşak çeliklerde bunlar dönme yönünde alınacaktır.

(b) Kaynak izinin testi için, test parçaları aşağıdaki gibi alınacaktır:

e ≤ 10 mm olduğu zaman: kaynağın merkezinde çentikli üç test parçası; ısıdan etkilenen bölgenin merkezinde çentikli üç test parçası (V-çentiği örneğin merkezinde erime sınırını geçecektir);

Kaynağın merkezi Isıdan etkilenen bölge 10 mm < e ≤ 20 mm olduğu zaman: kaynağın merkezinden üç test parçası; ısıdan etkilenen bölgenin merkezinden üç test parçası (V-çentiği örneğin merkezinde erime sınırını geçecektir);

Kaynağın merkezi

473

Isıdan etkilenen bölge

e > 20 mm olduğu zaman: üç test parçasından iki takım, bir takımı üst yüzde ve bir takımı alt yüzde olmak üzere aşağıda gösterilen noktaların her birinde (ısıdan etkilenen bölgeden alınanlar için, V-çentiği örneğin merkezinde erime sınırını geçecektir)

Kaynağın merkezi

Isıdan etkilenen bölge

6.8.5.3.3 (a) Levhalar için, üç testin ortalaması 6.8.5.2.1’de gösterilen 34 J/cm2’lik asgari değeri

karşılayacak; bireysel değerlerin birden fazlası asgari değerden aşağıda olmayacak ve 24 J/cm2’den düşük olmayacaktır.

(b) Kaynaklar için, kaynağın merkezindeki üç test parçasından elde edilen ortalama 34 J/cm2’lik asgari değerden düşük olmayacak; bireysel değerlerin birden fazlası asgari değerden aşağıda olmayacak ve 24 J/cm2’den düşük olmayacaktır.

(c) Isıdan etkilenen alan için (V-çentiği örneğin merkezinde erime sınırını geçecektir), üç test parçasından elde edilen bireysel değerlerden bir taneden fazlası 34 J/cm2’lik asgari değerden aşağı olabilir; ancak 24 J/cm2’den düşük olamaz.

6.8.5.3.4 6.8.5.5.3’te tarif edilen gereklilikler karşılanmıyorsa, aşağıdaki durumlarda sadece bir test tekrarı

yapılabilecektir:

(a) ilk üç testin ortalama değeri 34 J/cm2’lik asgari değerin altındaysa, veya

474

(b) bireysel değerlerden bir taneden fazlası 34 J/cm2’lik asgari değerden aşağı ise, ancak 24 J/cm2’den az değilse.

6.8.5.3.5 Levhalar veya kaynaklar üzerinde tekrarlanan bir çarpışma testinde, değerlerden hiçbiri 34

J/cm2’den aşağı olamayacaktır. Orijinal testin ve tekrarlanan testin tüm sonuçlarının ortalama değeri 34 J/cm2’lik asgari değere eşit veya onun üzerinde olmalıdır.

Isıdan etkilenen alan üzerinde tekrarlanan bir çarpışma mukavemet testinde, bireysel değerlerden hiçbiri 34 J/cm2’den aşağı olamayacaktır.

6.8.5.4 Standart referansları

Aşağıdaki ilgili standartlar uygulanmışsa, 6.8.5.2 ve 6.8.5.3’ün gerekliliklerinin yerine getirilmiş olduğu kabul edilecektir: EN 1252-1:1998 Dondurucu kaplar – Malzemeler – Kısım 1: -80 0C’nin altındaki sıcaklıklar için dayanıklılık gereklilikleri. EN 1252-2:2001 Dondurucu kaplar – Malzemeler – Kısım 2: -80 0C ile -20 0C arasındaki sıcaklıklar için dayanıklılık gereklilikleri.

475

BÖLÜM 6.9

FİBER-TAKVİYELİ PLASTİK (FRP) SABİT TANKLAR (TANKERLER), SÖKÜLEBİLİR TANKLAR, TANK-KONTEYNERLERİ VE TANK TAKAS GÖVDELERİ TASARIMI, YAPIMI,

DONANIMI, TİP ONAYI, TESTİ VE MARKALANMASINA İLİŞKİN GEREKLİLİKLER

NOT: Portatif tanklar için Bölüm 6.7’ye; gövdeleri metalik malzemelerden yapılmış sabit tanklar

(tankerler), sökülebilir tanklar, tank-konteynerleri ve tank değiştirme gövdeleri ile batarya tipi araçlar ve çok-elemanlı gaz konteyerleri (MEGC’ler) için Bölüm 6.8’e; fiber-takviyeli plastik tanklar için Bölüm 6.9’a; vakumla çalışan atık tankları için Bölüm 6.10’a bakınız.

6.9.1 Genel 6.9.1.1 FRP tankları, Yetkili Kurum tarafından tanınmış bir kalite garantisi programına uygun olarak

tasarlanacak, üretilecek ve test edileceklerdir. Özellikle, termoplastik astarların laminasyon ve kaynak çalışmaları, Yetkili Kurum tarafından kabul edilmiş bir prosedüre göre, sadece kalifiye personel tarafından gerçekleştirilecektir.

6.9.1.2 FRP tanklarının tasarım ve testlerinde, 6.8.2.1.1, 6.8.2.1.7, 6.8.2.1.13, 6.8.2.1.14 (a) ve (b),

6.8.2.1.25, 6.8.2.1.27, 6.8.2.1.28 ve 6.8.2.2.3’ün hükümleri de uygulanacaktır. 6.9.1.3 FRP tanklarında ısıtma elemanları kullanılmayacaktır. 6.9.1.4 Tankerlerin dengesi için 9.7.5.1’in gereklilikleri uygulanacaktır.

6.9.2 Yapım 6.9.2.1 Gövdeler, taşıma operasyonunun yapıldığı ülkenin Yetkili Kurumu tarafından özel iklim

koşulları için belirlenmiş sıcaklık aralıkları bulunmuyorsa, -40 0C ile +50 0C aralığındaki bir servis sıcaklığında, taşınacak maddelerle uyumlu malzemelerden yapılacaktır.

6.9.2.2 Gövdeler aşağıdaki üç elemandan oluşacaktır:

- iç astar, - yapısal tabaka, - dış tabaka.

6.9.2.2.1 İç astar, içerik ile herhangi bir tehlikeli tepkimeyi veya tehlikeli bileşiklerin ve ürünlerin iç

astardan sızarak yapısal tabakayı önemli ölçüde zayıflatmasını önlemek için, taşınan maddelerle ilgili uzun-vadeli kimyasal direnci sağlayacak ana engeli sağlamak üzere tasarlanmış iç gövde cidar (duvar) bölgesidir.

İç astar bir FRP veya termoplastik bir astar olabilir.

6.9.2.2.2 FRP’ ler aşağıdakilerden oluşacaktır:

(a) yüzey tabakası (“jel kaplama”): reçine bakımından yenerince zengin ve reçine ve içerikle uyumlu bir zarla takviye edilmiş yüzey tabakası. Bu tabaka, %30’u aşmayan bir fiber (elyaf) kütle içeriğine sahip olacak ve kalınlığı 0.25 ila 0.60 mm olacaktır;

476

(b) güçlendirici tabaka(lar): asgari 2 mm kalınlığa sahip, ve eşdeğer emniyet daha az bir cam içeriğiyle sağlanmadığı sürece, asgari 900 g/m2’lik cam hasır veya camdaki kütle içeriği %30’dan az olmayan kıyılmış elyaflar içeren tabaka veya tabakalar.

6.9.2.2.3 Termoplastik astarlar 6.9.2.3.4’te sözü edilen, gerekli şekilde birbirlerine kaynatılmış ve yapısal

tabakaların bağlandığı termoplastik levha malzemesinden oluşmaktadır. Astarlar ile yapısal tabaka arasında dayanıklı bir bağ, uygun bir yapıştırıcının kullanımıyla sağlanacaktır.

NOT: Yanıcı sıvıların taşınması için, elektriksel yüklerin birikmesini önlemek amacıyla, 6.9.2.14’e uygun olarak bazı ek önlemlerin alınması gerekebilir.

6.9.2.2.4 Gövdenin yapısal tabakası, gövdenin, 6.9.2.4’ten 6.9.2.6’ya olan bölümlerde anlatılanlara göre,

mekanik gerilimlere dayanacak şekilde özellikle tasarlanmış bölgedir. Normal olarak bu kısım, belirli şekilde yönlendirilmiş, birkaç fiber takviyeli tabakadan oluşmaktadır.

6.9.2.2.5 Dış tabaka gövdenin atmosferle doğrudan temasta olan parçasıdır. Asgari 0.2 mm kalınlığında

reçine bakımından zengin bir tabakayı içerecektir. 0.5 mm’ den fazla kalınlıklar için bir hasır kullanılacaktır. Bu tabaka, camda kütle içeriği %30’dan az olmalıdır ve dış koşullara, özellikle de taşınan maddeyle doğal temasa karşı dayanma özelliğine sahip olacaktır. Reçine, ültraviyole ışınlarından yapısal tabakanın zarar görmemesi için koruma sağlayacak doldurucu veya katkı maddeleri içerecektir.

6.9.2.3 Hammaddeler 6.9.2.3.1 FRP tanklarının yapımında kullanılan bütün malzemeler, kaynakları ve özellikleri bilinen

malzemeler olacaktır. 6.9.2.3.2 Reçineler

Reçine karışımının işlenmesi, tedarikçinin önerilerine tamamen uyularak yapılacaktır. Bu temel olarak sertleştiriciler, başlatıcılar ve hızlandırıcıların kullanımları ile ilgilidir. Bu reçineler aşağıdaki tiplerde olabilir: - doymamış poliyester reçineler; - vinil ester reçineler;

- epoksi reçineler;

- fenolik reçineler;

Reçinenin ISO 75-1:1993’e uygun olarak saptanmış ısıdan bozulma sıcaklığı (HDT), tankın azami servis sıcaklığından en az 20 0C yüksek olacak; ancak her koşulda 70 0C’nin altına düşmeyecektir.

6.9.2.3.3 Güçlendirme fiberleri

Yapısal tabakaların güçlendirme malzemesi, ISO 2078:1993’e göre E veya ECR tipi cam fiberleri gibi uygun bir fiber kalitesi olacaktır. İç yüzey astarı için, ISO 2078:1993’e göre C tipi cam fiberleri kullanılabilir. Termoplastik zarlar, sadece iç astarlar için ve taşınmak istenen içerikle uyumları kanıtlandığında kullanılabilirler.

477

6.9.2.3.4 Termoplastik astar malzemesi

Plastikleştirilmemiş polivinil klorür (PVC-U), polipropilen (PP), polivinilidenflorür (PVDF), politenrafloroenilen (PTFE), vs türü termoplastik astarlar, astarlama malzemesi olarak kullanılabilirler.

6.9.2.3.5 Katkı maddeleri

Reçinenin işlenmesi için gerekli katalizörler, hızlandırıcılar, sertleştiriciler veya tiksotropik maddeler gibi katkı maddeleri ile birlikte, tankı geliştirmek için kullanılan doldurucular, renkler, pigmentler, vs türü malzemeler, tankın ömrü ve tasarımın sıcaklık beklentisi gibi hususları göz önüne alarak, tankın zayıflamasına yol açmayacaklardır.

6.9.2.4 Gövdeler ve bağlantıları ile servis ve yapısal donanımı, aşağıdaki yüklere içerikte herhangi bir

kayıp verdirmeden (gaz boşaltma deliklerinden kaçan gaz miktarları dışında) dayanacak şekilde tasarlanacaklardır:

- normal taşıma koşullarındaki statik ve dinamik yükler; - 6.9.2.5 ve 6.9.2.10’te tanımlanan saptanmış asgari yükler.

6.9.2.5 6.8.2.1.14 (a) ve (b)’de belirtilen basınçlarda, tasarım için belirlenmiş azami yoğunluklu

muhteviyatın yol açtığı statik yerçekimi kuvvetleri altında ve azami doldurma derecesinde; gövdenin herhangi bir tabakasının boylamasına ve çevrelemesine σ tasarım gerilimi aşağıdaki değeri aşmayacaktır:

σ ≤ K

Rm

burada: Rm = Test sonuçlarının ortalama değeri alınarak test sonuçlarının standart

sapmasının iki katının bundan çıkarılmasıyla elde edilen gerilim dayanımı değeri. Testler, EN 61:1977’nin gerekliliklerine göre ve tasarım tipi ile yapım yöntemini temsil eden en az altı örnek alınarak yapılacaktır;

K = S × K0 × K1 × K2 × K3 Burada K asgari değeri 4 olacaktır, ve S = emniyet katsayısı. Genel tasarım için, tanklar eğer Bölüm 3.2’deki

Tablo A’ nın Sütun (12)sinde, ikinci kısmında “G” harfini de dahil olmak üzere, bir tank koduyla gösteriliyorlarsa (bkz. 4.3.4.1.1), S değeri 1.5’a eşit veya daha büyük olacaktır. Taşınmaları sırasında arttırılmış bir emniyet düzeyini gerektiren maddelerin taşınmasına yönelik tanklar için, yani eğer tanklar Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (12)sinde, ikinci kısmında “4” rakamı da dahil olmak üzere, bir tank koduyla gösteriliyorlarsa (bkz. 4.3.4.1.1), gövdede hasara karşı boylamasına ve çaprazlamasına yapısal unsurlar içeren komple bir metal iskelet tarafından koruma sağlanmadığı sürece, S değeri iki faktörüyle çarpılacaktır;

478

K0 = taşınan maddenin kimyasal hareketinin bir sonucu olarak malzeme özelliklerinde kayma ve eskimeye bağlı bozulma ile ilişkili bir faktör. Aşağıdaki formülle saptanacaktır:

K0 = αβ

1

Burada “α” kayma faktörü ve “β” eskime faktörü olup bu faktörler,

EN 977:1997’ye göre testler yapıldıktan sonra, EN 978:1997’ye göre saptanmışlardır. Buna alternatif olarak, tedbirli bir değer olarak K0 = 2 uygulanabilir. α ve β’ yı saptamak için, ilk saptama 2σ’ya tekabül etmelidir;

K1 = servis sıcaklığına ve reçinenin ısıl özelliklerine ilişkin bir faktör olup,

asgari değeri 1 olmak üzere, aşağıdaki denklem ile saptanmaktadır:

K1 = 1.25 – 0.0125 (HDT – 70) Burada HDT reçinenin 0C olarak ısıl bozulma sıcaklığıdır. K2 = malzeme yorgunluğuna bağlı bir faktördür; Yetkili Kurumla başka

şekilde anlaşılmamışsa, K2 = 1.75 değeri kullanılacaktır. 6.9.2.6’da ana hatları verilen dinamik tasarım için, K2 = 1.1 kullanılacaktır;

K3 = iyileştirme ile ilgili bir faktördür ve aşağıdaki değerlere sahiptir:

- iyileştirmenin onaylanmış ve belgelenmiş bir prosedüre göre yapıldığı yerlerde 1.1;

- diğer hallerde 1.5.

6.9.2.6 6.8.2.1.2’de gösterildiği şekildeki dinamik gerilimlerde, tasarım gerilimi 6.9.2.5’te belirlenen

değerin α faktörüne bölünmüş halini aşmayacaktır. 6.9.2.7 6.9.2.5. ve 6.9.2.6’da tanımlanan herhangi bir gerilimde, herhangi bir yöndeki bileşke (toplam)

uzama, %0.2’yi veya reçinenin kırılmadaki uzamasının onda birini, hangisi düşükse, aşmayacaktır.

6.9.2.8 6.8.2.1.14 (a) ve (b)’de belirtilen ilgili hesaplama basıncından daha düşük alınmayacak olan

belirlenmiş test basıncında, gövdedeki azami gerilme reçinenin kırılmadaki uzamasından büyük olmayacaktır.

6.9.2.9 Gövde, 6.9.4.3.3’e göre yapılacak top düşürme testine, herhangi bir görünür iç veya dış hasara

uğramadan, dayanabilme özelliğine sahip olacaktır. 6.9.2.10 Uç bağlantıları, taşma plakalarının bağlantıları, gövde ile olan bölmeler dahil, bağlantılarda

kullanılan örtü laminatları, yukarıda sözü edilen statik ve dinamik gerilimlere dayanabilme özelliğine sahip olacaklardır. Örtü laminatlamada gerilim birikimini engellemek için, uygulanan maniple 1:6 dan daha dik olmayacaktır.

Örtü laminatları ile bunların bağlandığı tank bileşenleri arasındaki kayma gerilimi aşağıdakinden az olmayacaktır:

479

Kl

Q Rττ ≤=

Burada: τR = EN 63:1977’ye göre saptanmış bükülme kayma gerilimidir ve ölçülmüş

herhangi bir değer yoksa τR = 10 N/mm2 asgari değeri olarak alınacaktır.

Q = bağlantının statik ve dinamik yükler altında taşıyacağı birim en başına yük; K = statik ve dinamik gerilimler için 6.9.2.5’e göre hesaplanan faktör; l = örtü laminatının uzunluğudur.

6.9.2.11 Gövdedeki açıklıklar, statik ve dinamik gerilimlere karşı en az gövdenin kendisi için 6.9.2.5 ve 6.9.2.6’da belirtilen emniyet faktörleri kadar güçlendirileceklerdir. Açıklıkların sayısı asgariye indirilecektir. Oval-şekilli açıklıkların aks oranı 2’ den fazla olmayacaktır.

6.9.2.12 Gövdeye eklenen flanşların ve boru sisteminin tasarımı için, elleçleme kuvvetleri ile cıvataların

sıkılması da dikkate alınmalıdır. 6.9.2.13 Tank, 6.9.4.3.4’teki gereklilikler tarafından belirlendiği gibi, 30 dakika kadar tamamen yangın

içinde kalma etkilerine karşı, hiçbir önemli sızıntı olmadan, dayanabilme özelliğinde olmalıdır. Karşılaştırılabilir tank tasarımlarıyla testler suretiyle yeterli ölçüde kanıt sunulması halinde ve Yetkili Kurumun da kabul görmesi koşuluyla, testlerden vazgeçilebilir.

6.9.2.14 61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip maddelerin taşınması için özel gereklilikler

61 0C’yi aşmayan bir parlama noktasına sahip maddelerin taşınması için kullanılan FRP tankları, değişik bileşenler üzerindeki statik elektriğin giderilmesini sağlayacak ve tehlikeli yüklerin birikimini önleyecek şekilde imal edileceklerdir.

6.9.2.14.1 Ölçümlemelerle belirlendiği gibi, gövdenin içindeki ve dışındaki elektriksel yüzey direnci, 109

ohm’ dan fazla olmayacaktır. Buna, metal veya karbon ağı gibi, reçinelere ve laminatlar arası iletken levhalara katkı maddelerinin eklenmesiyle ulaşılabilir.

6.9.2.14.2 Ölçümlemelerle belirlendiği gibi, toprağa boşaltım direnci 107 ohm’ dan fazla olmayacaktır. 6.9.2.14.3 Gövdenin tüm bileşenleri elektriksel olarak birbirlerine, tankın servis ve yapısal donanımına ve

aracın kendisine bağlanacaklardır. Birbirleriyle temas halinde olan bileşenler ile donanım arasındaki direnç 10 ohm’ u aşmayacaktır.

6.9.2.14.4 Her üretilen tank veya gövde örneği üzerinde, Yetkili Kurum tarafından kabul edilmiş bir

prosedüre göre, başlangıçta elektriksel yüzey-direnci ve boşaltma direnci ölçümleri yapılacaktır. 6.9.2.14.5 Her tankın toprağa boşaltma direnci, periyodik muayenin bir parçası olarak, Yetkili Kurum

tarafından kabul edilmiş bir prosedüre göre ölçülecektir.

480

6.9.3 Donanım unsurları 6.9.3.1 6.8.2.2.1, 6.8.2.2.2 ve 6.8.2.2.4’ten 6.8.2.2.8’e kadar olan maddelerdeki gereklilikler burada

uygulanacaktır. 6.9.3.2 İlave olarak, Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (13)’deki bir giriş olarak gösterildiklerinde,

6.8.4 (b) (TE)’ nin özel koşulları da uygulanacaktır. 6.9.4 Tip testi ve onayı 6.9.4.1 FRP tank tipinin herhangi bir tasarımı söz konusu olduğunda, malzemeleri ve temsili bir

prototipi, aşağıda ana hatları verilen tasarım tipi testine tabi tutulacaktır. 6.9.4.2 Malzemenin test edilmesi 6.9.4.2.1 Kullanılan reçinelerle ilgili olarak, EN 61:1977’ye göre kırılmadaki uzaması ve ISO 75-1:1993’e

göre ısıl bozulma sıcaklığı saptanacaktır. 6.9.4.2.2 Gövdeden kesilen parçalar üzerinde aşağıdaki özellikler saptanacaktır. Gövdeden parçaların

kesilerek alınması mümkün değilse, sadece paralel olarak üretilen örnekler kullanılabilecektir. Testten önce, mevcut tüm astarlar kaldırılacaktır.

Testler aşağıdaki hususları kapsayacaktır: - Gövde cidarının ortasından ve kenarlarından alınan laminatların kalınlığı;

- Güçlendirme (takviye) tabakalarının camın kütle içeriği ve kompozisyonu, yerleştirilmesi ve

düzenlenmesi;

- EN 61:1977’ye göre gerilim yönlerindeki gerilim dayanımı, kırılmadaki uzaması ve esneklik modülü. İlave olarak, ultrason yöntemiyle reçinenin kırılmadaki uzaması belirlenecektir.

- EN 63:1977’ye göre, asgari 50 mm genişliğinde ve cidar kalınlığının en az 20 katı kadar

destek uzunluğuna sahip bir örneğin 1000 saatlik bir periyotta kullanımıyla yapılan bükme akma testi ile oluşturulan bükme dayanımı ve sapma. Buna ek olarak, akma faktörü α ve eskime faktörü β bu testle ve EN 978:1997’ye göre saptanacaktır.

6.9.4.2.3 Bağlantıların laminatlar arası kayma gerilimi EN 61:1977’ye göre temsili örnekler üzerinde

çekme testi yapılarak ölçülecektir. 6.9.4.2.4 Gövdenin taşınan maddelerle kimyasal olarak uyumluluğu, Yetkili Kurumun onayı olarak,

aşağıdaki yöntemlerden biriyle gösterilecektir. Bu gösterim, gövdenin kimyasal olarak bozulması, maddenin kritik tepkimelerinin başlaması ve ikisinin arasındaki tehlikeli tepkimeler dahil olmak üzere, gövde ve donanım malzemelerinin taşınmakta olan maddelerle uyumunun tüm yönlerini ortaya koyacaktır.

- Gövdenin bozukluklarını belirlemek için, kaynaklı iç astarlar dahil, gövdeden alınan temsili

örnekler, EN 61:1977’ye göre 50 0C derecede 1 000 saat süreyle kimyasal uyum testine tabi tutulacaklardır. Kullanılmamış bir örnekle karşılaştırıldığında, EN 978:1997’ye göre yapılan bükme testi ile ölçülen dayanıklılık kaybı ve esneklik modülü, %25’i aşmayacaktır. Tabakaların ve astarların ayrılması ve pürüzlülük kadar çatlaklar, kabarcıklar, oyuklaşma etkileri de kabul edilmeyecektir.

481

- Söz konusu doldurulan maddelerin verilen sıcaklıklar, süreler ve ilgili diğer servis koşullarında gövde malzemeleriyle uyumluluğu konusundaki olumlu deneyimlerin kabul edilmiş ve belgelenmiş verileri.

- Konuyla ilgili olarak yayınlanmış ve Yetkili Kurum tarafından kabul edilebilir olan

literatürde, standartlarda veya diğer kaynaklarda bulunan teknik veriler. 6.9.4.3 Tip testi

Temsili bir tank aşağıda belirtildiği şekilde testlere tabi tutulacaktır. Bu amaçla gerektiğinde hizmet donanımı başka donanımla değiştirilebilir.

6.9.4.3.1 Prototip, tasarım tipi özellikleriyle uyumun test edilmesi amacıyla muayene edilecektir. Bu,

içeriden ve dışardan gözle muayeneyi ve ana boyutların ölçülmesini içerecektir. 6.9.4.3.2 Tasarım hesabına göre karşılaştırma gerektiren her yerde gerilim ölçme cihazlarıyla donatılmış

prototip, aşağıdaki yüklere tabi tutulacak ve gerilimler kaydedilecektir:

- Azami doldurma derecesine kadar suyla doldurulmuş. Ölçümleme sonuçları, 6.9.2.5’e göre tasarım hesaplamasının ayarlanmasında kullanılacaktır;

- Azami doldurma derecesine kadar suyla doldurulmuş ve, prototip araca bağlıyken sürüş ve

frenleme egzersizleri yoluyla her üç yönde hızlandırmalara tabi tutulmuş. 6.9.2.6’daki tasarım hesabıyla karşılaştırmak için kaydedilen gerilimler, 6.8.2.1.2’ye göre gerekli ivmelerin bölümüne göre dış değerlendirmeye tabi tutulacak ve ölçülecektir;

- Suyla doldurulmuş ve belirlenen test basıncına tabi tutulmuş. Bu yük altında gövde görünen

hiçbir hasar veya sızıntı göstermemelidir. 6.9.4.3.3 Prototip EN 976-1:1997, No.6.6’ya göre top düşürme testine tabi tutulacaktır. Tankta içeriden

veya dışarıdan görünen hiçbir hasar oluşmamalıdır. 6.9.4.3.4 Prototip, servis ve yapısal donanımları yerleştirilmiş ve azami kapasitesinin %80’ine kadar suyla

doldurulmuş halde, bir açık ısıtma yağ havuzu ateşinin veya aynı etkiyi yaratacak başka tipteki bir ateşin içinde, 30 dakika süreyle tamamen ateşe maruz bırakılacaktır. Havuzun boyutları tankın boyutlarından her yönden 50 cm fazla olacak ve yakıt seviyesi ile tank arasında 50 cm ile 80 cm arasında bir mesafe bulunacaktır. Tankın sıvı seviyesinin altında kalan ve açıklıkları ile kapakları içeren diğer bölümü, damlayan yerler hariç, sızdırmazlığını koruyacaktır.

6.9.4.4 Tip onayı 6.9.4.4.1 Yetkili Kurum veya Yetkili Kurumun atadığı bir merci, her yeni tank tipi için; tasarımın

amaçlanan kullanım için uygun olduğunu ve bu bölümdeki yapım ve donanım gereklilikleri ile taşınan maddelere uygulanabilen özel koşulları karşıladığını belirten bir onay yayınlayacaktır.

6.9.4.4.2 Onay, tüm malzeme ve prototip test sonuçları ile bunların tasarım hesaplarıyla karşılaştırmaları

da dahil, hesaplamaya ve test raporuna dayanacak; ve tasarım tipi özellikleri ile kalite denetim programından söz edilecektir.

6.9.4.4.3 Onay, gövde ile uyumluluğu sağlanan maddeler veya madde gruplarını kapsayacaktır. Bunların

kimyasal adları veya tekabül eden ortak giriş kodu (bkz. 2.1.1.2) ile sınıfları ve sınıflandırma kodları gösterilecektir.

6.9.4.4.4 Onay, bunlara ek olarak, onaylanmış tasarım tipine göre üretilmiş her tank için belirlenen

tasarım ve eşik değerleri (yaşam-süresi, servis sıcaklık aralığı, çalışma ve test basınçları,

482

malzeme verileri gibi) ile üretimi, testi, tip onayı, markalanması ve kullanımı için alınması gerekli önlemleri kapsayacaktır.

6.9.5 Muayeneler 6.9.5.1 Onaylanmış tasarıma uygun olarak üretilmiş her tank için aşağıda belirtilen malzeme testleri ve

muayeneler yapılacaktır. 6.9.5.1.1 Çekme testi hariç tutularak ve bükme akma testinin süresi 100 saate düşürülerek, gövdeden

alınan örnekler üzerinde malzeme testleri yapılacaktır. Gövdeden parçaların kesilerek alınması mümkün değilse, sadece paralel olarak üretilen örnekler kullanılabilecektir. Onaylanmış tasarım değerleri sağlanmalıdır.

6.9.5.1.2 Gövdeler ve donanımı, birlikte veya ayrı olarak, hizmete alınmadan önce ilk muayeneye

tutulacaklardır. Bu muayene aşağıdaki hususları kapsayacaktır:

- onaylanmış tipe uygunluğun kontrolü; - tasarım özelliklerinin kontrolü;

- iç ve dış inceleme;

- 6.8.2.5.1’te tanımlandığı şekilde plakada gösterilen test basıncında bir hidrolik basınç testi;

- donanımın çalışmasının kontrolü;

- gövde ve ekipmanı ayrı ayrı test edilmişlerse, bir sızdırmazlık testi.

6.9.5.2 Tankların periyodik muayenesi için, 6.8.2.4.2 ile 6.8.2.4.4 arasındaki maddeler uygulanacaktır. 6.9.5.3 6.9.5.1 ve 6.9.5.2’ye göre olan muayeneler ve testler, Yetkili Kurum tarafından onaylanmış

uzman tarafından yapılacaktır. Bu işlemin sonuçlarını gösteren sertifikalar verilecektir. Bu sertifikalar, 6.9.4.4’e göre bu gövdenin taşımasına izin verilen maddelerin listesine atıfta bulunacaktır.

6.9.6 İşaretleme 6.9.6.1 6.8.2.5’in gereklilikleri FRP tanklarının işaretlenmesine, aşağıdaki değişikliklerle

uygulanacaktır:

- tank plakası da gövdeye laminatlanabilir veya uygun plastik malzemelerden yapılmış olabilir;

- tasarım sıcaklık aralığı her zaman işaretlenmelidir.

6.9.6.2 İlave olarak, Bölüm 3.2’deki Tablo A’nın Sütun (13)’ü altında bir giriş olarak gösterildiklerinde,

6.8.4 (e) (TM)’nin özel hükümleri de uygulanacaktır.

483

BÖLÜM 6.10

VAKUMLA-ÇALIŞTIRILAN ATIK TANKLARININ TASARIMI, YAPIMI, DONANIMI, TİP ONAYI, MUAYENESİNE VE İŞARETLENMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER

NOT 1: Portatif tanklar için Bölüm 6.7’ye; gövdeleri metalik malzemelerden yapılmış sabit tanklar

(tankerler), sökülebilir tanklar, tank-konteynerleri ve tank değiştirme gövdeleri ile batarya tipi araçlar ve çok-elemanlı gaz konteynerleri (MEGC’ ler) için Bölüm 6.8’e; fiber takviyeli plastik tanklar için Bölüm 6.9’a bakınız.

NOT 2: Bu bölüm sabit tanklara, sökülebilir tanklara, tank- konteynerlerine ve tank değiştirme

gövdelerine uygulanmaktadır. 6.10.1 Genel 6.10.1.1 Tanım NOT: Bölüm 6.8’in gerekliliklerine tam olarak uyan bir tank, “vakumla-çalıştırılan atık tankı”

olarak kabul edilmez. 6.10.1.1.1 “Korunmuş alan” terimi aşağıdaki şekilde yerleştirilmiş alanlar anlamındadır:

(a) Alt tayin edici çizginin her iki tarafında 600’lik bir açı boyunca uzanan bir bölgedeki tankın alt kısmı;

(b) Üst tayin edici çizginin her iki tarafında 300’lik bir açı boyunca uzanan bir bölgedeki tankın

üst kısmı;

(c) Motorlu taşıtlardaki tankın ön ucunda;

(d) 9.7.6’da şart koşulan cihaz tarafından oluşturulan koruma hacmi içindeki tankın arka ucu üzerinde.

6.10.1.2 Kapsam 6.10.1.2.1 6.10.2 ila 6.10.4 arasındaki maddelerin özel gereklilikleri Bölüm 6.8’i tamamlamakta veya

düzeltmekte olup vakumla-çalışan atık tanklarına uygulanmaktadırlar.

Vakumla-çalışan atık tankları, Bölüm 4.3’ün gereklilikleri taşınan maddelerin alttan boşaltılmasına izin veriyorsa (4.3.4.1.1 ile uyumlu olarak Bölüm 3.2’deki Tablo A’ nın Sütun (12)’sinde verilen tank kodunun Kısım 3’ünde “A” veya “B” ile gösterilen), açık uçlarla donatılabilir. Vakumla-çalışan atık tankları, bu Bölümün özel hükmü tarafından üstlenilen gereklilikleri hariç, Bölüm 6.8’in tüm gerekliliklerine uymaktadır. Bununla birlikte, 6.8.2.1.19, 6.8.2.1.20 ve 6.8.2.1.21 uygulanmayacaktır.

6.10.2 Yapım 6.10.2.1 Tanklar, 400 kPa (4 bar) (ölçüm basıncı)’ ndan az olmamak üzere, doldurma veya boşaltma

basıncının 1.3 katına eşit bir hesaplama basıncı için tasarlanacaklardır. Bölüm 6.8’de tank için daha yüksek bir hesaplama basıncı belirlenmiş olan maddelerin taşınmasında, daha yüksek olan bu basınç uygulanacaktır.

6.10.2.2 Tanklar 100 kPa (1 bar)’lık bir ters iç basınca dayanacak şekilde tasarlanacaklardır.

484

6.10.3 Donanım elemanları 6.10.3.1 Donanım elemanları taşıma veya elleçleme sırasında bükülmeyecek ve hasar görme riskine karşı

korunacak biçimde düzenleneceklerdir. Bu gereksinim, donanım kalemlerinin “korunmuş alan” olarak adlandırılan yere yerleştirilmesiyle karşılanabilir (bkz. 6.10.1.1.1).

6.10.3.2 Gövdelerin alt boşaltımı, gövdeye mümkün olduğu kadar yakın monte edilmiş bir durdurma-

valfıyla birlikte dış boru sistemi ve, boş bir flanş ya da başka bir eşdeğer cihaz gibi, ikinci bir kapatma ile sağlanabilir.

6.10.3.3 Gövdeye veya bölmeli gövdelerde herhangi bir bölmeye bağlanmış durdurma-valf(lar)ının

konumu ve kapatma yönü kesin ve belirgin olacak; ve yerden de kapatılabilecektir. 6.10.3.4 Dış doldurma ve boşaltma bağlantılarına (borular, yanlamasına kapatma cihazları) herhangi bir

zarar gelmesi durumunda, herhangi bir içerik kaybını önlemek için, iç durdurma-valfı veya ilk dış durdurma valfı (uygulanabiliyorsa) ile bunun yatakları, dış gerilimler tarafından bükülme tehlikesine karşı korunacak veya dayanacak şekilde tasarlanacaklardır. Doldurma veya boşaltma cihazları (flanşlar ya da vidalı tıkaçlar dahil) ve koruyucu başlıkları (varsa) amaç dışı açılmalara karşı güvence altına alınabilme özelliğine sahip olmalıdırlar.

6.10.3.5 Tanklar açılabilir uçlarla donatılabilirler.Açılabilir uçlar aşağıdaki koşullara uymalıdırlar:

(a) Uçlar, kapandıklarında sızdırmazlığı sağlayacak sıkılıkta tasarlanacaklardır; (b) İstenmeyen açılmalar mümkün olmamalıdır;

(c) Açılma mekanizması motorla çalışıyorsa, güç kesildiğinde uç güvenli bir biçimde kapalı

kalacaktır;

(d) Tankın içerisinde hala fazla bir aşırı basınç kaldığı zaman, açılabilir ucun açılmamasını sağlamak için bir emniyet cihazı eklenmelidir. Bu gereksinim, hareketin pozitif olarak kontrol edildiği, motorla çalışan açılabilir uçlara uygulanmamaktadır. Bu durumda, kontroller dead-man/otomatik sürücü (araba sürücüsünün başına kaza vb geldiğinde arabayı kontrol

altına alacak cihaz) tipinde olacaklardır; operatörün açılabilir uçların hareketini her zaman gözlemleyebileceği ve açılabilir ucun açılması ve kapanması sırasında tehlikede olmayacağı bir şekilde yerleştirileceklerdir; ve

(e) Açılabilir ucu korumak ve aracın, tank-konteynerinin ya da tank değiştirme gövdesinin ters

dönme sırasında açılmaya zorlanmasının önüne geçmek için hükümler konacaktır. 6.10.3.6 Tankın temizlenmesi veya boşaltılmasında yardımcı olması amacıyla dahili bir piston monte

edilmiş olan vakumla-çalışan atık tanklarında, pistona tankın izin verilebilen azami çalışma basıncına eşdeğer bir kuvvet uygulandığı zaman, her çalışma konumunda pistonun dışarıya çıkmasını engelleyecek durdurma cihazları bulunmalıdır. Pnömatik pistonlu tanklar veya bölmeler için izin verilebilen azami çalışma basıncı 100 kPa (1.0 bar)’ı aşmayacaktır. Dahili piston, piston hareket ettiği zaman herhangi bir ateşleme kaynağı oluşturmayacak biçimde ve bu amaca uygun malzemelerden yapılmış olacaktır.

Dahili piston, konumu güvenli olarak ayarlandığı takdirde, bir bölme olarak kullanılabilir. Dahili pistonun konumunu güvence altına alma amacıyla, tankın dışına bir bağlantı varsa, bu bağlantının tanka kazara hasar vermeyecek biçimde yerleştirilmesi gerekmektedir.

485

6.10.3.7 Aşağıdaki koşullarda tanklar emme kolonları ile donatılacaklardır:

(a) kolona iç veya dış durdurma-valfı ile donatılmış ve gövdeye doğrudan bağlanmışsa, veya gövdeye kaynatılmış bir dirseğe bağlanmışsa;

(b) (a)da söz edilen durdurma valfı, açık konumunda taşımanın önleneceği şekilde

düzenlenmişse; ve

(c) kolon, üzerine kazayla çarpma sonucu tankın sızdırmasına yol açamayacağı şekilde yapılmışsa.

6.10.3.8 Tanklarda aşağıdaki ilave servis donanım unsurları bulunacaktır:

(a) Bir pompa/aspiratör biriminin çıkışı, herhangi bir yanıcı veya zehirli buharın tehlike yaratmayacağı bir yere yönlenmesini sağlayacak şekilde düzenlenmiş olacaktır;

(b) Kıvılcımlar yaratabilen ve yanıcı atıkların taşınmasında kullanılan bir tanka monte edilmiş

bulunan bir vakum pompası/ aspiratör ünitesinin girişi ve çıkışına alevin ani geçişini önleyecek bir cihaz takılacaktır;

(c) Artı bir basınç iletebilen pompalar, basınç altında kalabilen boru sistemine takılmış bir

emniyet cihazına sahip olacaklardır. Emniyet cihazı tankın azami çalışma basıncını aşmayan bir basınçta boşaltmak üzere ayarlanacaktır;

(d) Gövde veya gövdeye monte edilmiş aşırı-dolum önleme cihazının çıkışı ile gövdeyi

pompa/aspiratör birimine bağlayan boru sistemi arasına bir durdurma-valfı monte edilecektir;

(e) Tanka, pompa/aspiratör birimini çalıştıran kişinin rahatlıkla okuyabileceği konumda monte

edilmiş uygun bir basınç/vakum manometresi takılacaktır. Gösterge üzerinde tankın azami çalışma basıncını gösteren ayırt edici bir çizgi işaretlenecektir;

(f) Tank, veya bölmeli tanklar söz konusu olduğunda her bölme, bir seviye gösterge cihazı ile

donatılacaktır. Aşağıdaki hallerde, gözleme (kontrol) camları seviye gösterge cihazları olarak kullanılabilir:

(i) tank cidarının bir parçasını oluşturdukları ve tankınkiyle karşılaştırılabilir bir basınç

direncine sahip oldukları hallerde; veya tanka dışarıdan takıldıklarında;

(ii) tanka üst ve alt bağlantıların doğrudan doğruya gövdeye sabitlenmiş durdurma-valflarıyla donatıldığı ve valfların açık konumlarında taşımanın önlendiği hallerde;

(iii) tankın izin verilebilir azami çalışma basıncında çalışmaya uygun olmaları halinde; ve

(iv) kazayla hasar görmeyecekleri bir konumda yerleştirilmeleri halinde.

6.10.3.9 Vakumla-çalışan atık tanklarının gövdelerinde patlayıcı bir diskin arkasından gelen emniyet valfı

bulunacaktır. 6.10.4 Muayene

Vakumla-çalışan atık tanklar, sabit ve sökülebilir tanklar her üç yılda bir; ve tank-konteynerleri ile tank değiştirme araçları ise iki buçuk yılda bir iç ve dış muayeneye tabi tutulacaklardır.

486

Documents

KISIM 6 AMBALAJLAR, ORTA BOY DÖKME KONTEYNIRLAR …resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/10/20091030M1-1-12.pdf · 2018-05-22 · 6.1.2.2 Kompozit ambalaj durumunda, Latin harfleri ile