EEppookkaa kkaammiieenniiaa sstteeiinnaallddeerreenn

Kim byli pierwsi ludzie na północy Europy?

Kto to jest archeolog?

Jak żyli ludzie tysiące lat temu?

Dawno temu dużą część Europy pokrywał lód.

Była to epoka lodowcowa (istid). Tam, gdzie lód stopniał (smeltet),

mogli zamieszkać ludzie. Na północy Europy lód stopniał około

11.000 lat temu.

www.reddit.com

Wpisz na mapie nazwy krajów: Polska, Norwegia

PPiieerrwwssii mmiieesszzkkaańńccyy NNoorrwweeggiiii

ZACHÓD

VEST

PÓŁNOC

NORD

WSCHÓD

ØST

POŁUDNIE

SØR

Ludzie przybyli do Norwegii z południa i ze wschodu. Tu znaleźli

pożywienie i miejsce do życia, bo nikt inny tu nie mieszkał.

Byli to myśliwi (jegere) i zbieracze (samlere). Myśliwi polowali na

renifery, foki (sel) i inne zwierzęta. Zbieracze zbierali jagody (bær),

grzyby (sopp).

jegere

samlere

bær

sopp

Ludzie nie znali plastiku i metalu. Używali kamienia (stein),

drewna (tre), kości (bein) i skór (skinn).

Noże i narzędzia (redskaper) robiono Haczyki na ryby (fiskekrok) z kamienia. robiono z kości.

Ubrania i szałasy (telt) Broń (våpen) robiono z kamienia robiono ze skór. i drewna.

bein

redskaper

skinn

stein

telt

tre

våpen

POŁĄCZ POLSKIE I NORWESKIE SŁOWA

bein narzędzia

redskaper kamień

skinn skóry

stein drewno

telt broń

tre kości

våpen zbieracze

jegere szałas

samlere grzyby

bær jagody

sopp myśliwi

EPOKA KAMIENIA : CZAS POMYSŁÓW 1

Z kamienia da się

zrobić siekierę.

Siekierą da się

zrąbać drzewo.

Z drzewa można

zrobić łódź, łuk,

strzały i włócznie.

Włócznią można

upolować renifera

i najeść się do

syta mięsem.

Ze skóry renifera

można uszyć ubrania

i zrobić szałas.

Ze ścięgien da

się zrobić nici,

a z rogów igły.

øks

bue

spyd

pil

sener

tråd

nål

igła, siekiera, nić, strzała,

ścięgna, łuk, włócznia

Zadanie 1. Znajdź słowa związane z epoką kamienia

I G Ł Y Ś C I Ę G N O N H U B G Ś I C K N F U U I Ł A A O N W K D R E W N O A Ć L R C R S Ł L V Y B R O Ń E S Y Z Z E T Ó A W I Y K R Ą A Ł G Ę Y N R C I K O Ś C I F O K I D K I Z Z C N Y G R Z Y B Y G Z I F A N K S Z A Ł A S H E U I E E Ł I L Ó D K A M I E Ń W A N R Y A D F Z B I E R A C Z E S Y J S I E K I E R A M Y Ś L I W I R O G I P Y P O L O W A N I E K O R Z O N K I H J A G O D Y Ł U K I S K Ó R Y Ł Ó D Ź O Ę

lód

myśliwi

zbieracze

jagody

grzyby

korzonki foki renifery polowanie kamień

drewno kości skóry narzędzia haczyki

szałas broń siekiera łódź łuk

strzały włócznia ścięgno nić rogi

igły

EEPPOOKKAA KKAAMMIIEENNIIAA:: CCZZAASS PPOOMMYYSSŁŁÓÓWW 22

ild

geviret

tang

skjell

synåler

urter

Z poroża (geviret) da się zrobić

igły do szycia (synåler),

haczyki (fiskekroker) i harpuny.

Wtedy można łowić nawet duże

ryby!

W lesie i na plaży można znaleźć

mnóstwo skarbów: muszelki

(skjell), wodorosty (tang),

jagody (bær) i zioła (urter),

jajka (egg), orzechy (nøtter)

i smaczne korzonki (røtter).

Z pomocą dwóch patyków można

rozpalić ogień (ild). Ognisko

pozwoli upiec mięso i ogrzać się.

POŁĄCZ POLSKIE I NORWESKIE SŁOWA

øks włócznia

bue siekiera

spyd nić

pil ścięgna

tråd zioła

sener łuk

nål strzała

urter muszle

synåler igły do szycia

skjell igła

tang poroże

geviret ogień

ild wodorosty

NNIIEE MMAA JJAAKK WW DDOOMMUU!!

hule

jord

torv

telt

Ludzie mieszkali w szałasach (telt) ze

skór (skinn). Taki szałas łatwo można

było przenieść w inne miejsce.

Jaskinie (hule) też służyły za

mieszkanie. Dawały schronienie

przed deszczem i wiatrem.

Z czasem ludzie nauczyli się

budować mocne i ciepłe ziemianki z

drewna, ziemi (jord) i torfu (torv).

DDZZIIEECCII ZZ EEPPOOKKII KKAAMMIIEENNIIAA

Dzieci z epoki kamienia nie chodziły do szkoły.

Wszystkiego uczyły się od starszych.

Musiały ciężko pracować, zdobywać pożywienie i

opiekować się młodszym rodzeństwem (småsøsken).

Słodycze z epoki

kamienia: owoce,

miód, sok z brzozy

(bjørkesaft)

CCHHŁŁOOPPIIEECC ZZ VVIISSTTEE

Archeologowie znaleźli szkielet tego chłopca w jaskini (hule), niedaleko miejscowości Viste. Badania szkieletu wykazały, że chłopiec miał około 14-15 lat i umarł z powodu jakiejś choroby (sykdom).

DDZZIIEEWWCCZZYYNNAA ZZ GGOOTTLLAANNDDIIII

5000 lat temu, na szwedzkiej wyspie Gotlandii, mieszkała sobie dziewczyna. Naukowcy znaleźli jej szkielet. Miała na sobie skórzaną sukienkę ozdobioną zębami fok, psów i lisów. Jej ozdoby (smykker) były zrobione z bursztynu (rav).

smykker

sykdom

rav

Bursztyn (rav) to żywica (kvae), która wiele

tysięcy lat temu wyciekła z iglastego drzewa i

zastygła. Czasem można zobaczyć zatopione w

bursztynie owady.

RRYYTTYY NNAASSKKAALLNNEE cczzyyllii RRYYSSUUNNKKII ZZ EEPPOOKKII KKAAMMIIEENNIIAA

W epoce kamienia ludzie tworzyli rysunki na skałach. Rysunki te nazywają się ryty naskalne (helleristninger).

Przykład rytów naskalnych z północy Norwegii.

AARRCCHHEEOOLLOOGG

Słowo archeologia oznacza naukę o rzeczach starych.

Archeolog pracuje trochę jak detektyw, szuka śladów.

Znaleziska archeologów są jak układanka, jak puzzle.

Nie zawsze udaje się dopasować wszystkie elementy

i czasami nie udaje się znaleźć odpowiedzi na pytania.

POŁĄCZ POLSKIE I NORWESKIE SŁOWA

helleristninger biżuteria, ozdoby

smykker choroba

rav ziemia

sykdom ryty naskalne

hule bursztyn

jord jaskinia

telt archeolog

torv szałas

arkeolog sok z brzozy

kvae torf

bjørkesaft żywica

Znajdź słowa związane z epoką kamienia

T V V I A N S J N W S G F Ę S Z Ą L K J W O Z L J P F Z O M Ó Ż H D A I A D W H P Y R R K O Ł Z S R Y T Y S Y B Ó R A M K B U R S Z T Y N O S U I I M E Y N B Ż I S P S N C H O R O B A Z T Z Z I I A F D G Ś I W Y O L A F P O R O Ż E W Y Y E J Z I O Ł A O G I E Ń A Z Ł T Y J Z I E M I A Z A R C H E O L O G I A T

jaskinia

poroże

wodorosty

muszle

zioła

ogień skóry szałas ziemia choroba

bursztyn ryty archeologia

www.mytrips.it

Opisz, co dzieje się na ilustracji ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

ZADANIE. TAK czy NIE?

1. Epoka lodowcowa zdarzyła się 100 lat temu. TAK NIE

2. Zwierzęta i rośliny pojawiły się dopiero, kiedy lód stopniał. TAK NIE

3. Ludzie przybyli na teren Norwegii z południa. TAK NIE

4. Ludzie ci polowali na zwierzęta i jedli ich mięso. TAK NIE

5. Skóry i kości zwierząt wyrzucano, bo nie były do niczego potrzebne. TAK NIE

6. Narzędzia robiono z kamienia i drewna. TAK NIE

7. Ludzie z epoki kamiennej często używali plastiku i metalu. TAK NIE

8. W epoce kamienia ludzie mieszkali w szałasach i jaskiniach. TAK NIE

9. Myśliwi mieszkali w pięknych domach. TAK NIE

10. Ogień pomagał ogrzać się i odstraszyć dzikie zwierzęta. TAK NIE

11. W epoce kamienia ludzie umieli czytać i pisać. TAK NIE

www.webstockreview.com

http://www.webstockreview.com/

O ile nie podano inaczej, wszystkie ilustracje pochodzą z podręcznika Mylder 2