Tym, którzy czytają wstępy?

„To dopiero jeden liść, a został jeszcze cały las.”John R.R. Tolkien- „Władca Pierścieni”

Obszar Partnerstwa Borów Niemodlińskich zamieszkuje 65 tysięcy osób–

ludzi młodych i starszych, urzędników, biznesmenów, rolników, rzemieślników

i gospodyń domowych. W wolnych chwilach zmieniają się oni w harcerzy, sportowców,

strażaków ochotników, turystów, zapaleńców poznających lokalną historię, społeczników poprawiają-

cych wygląd własnych wsi.

Program LEADER wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych ludzi zamieszkujących wsie i małe mia-

steczka, skupionych wokół wspólnego zasobu. Wszystkich nas z terenu gmin: Dąbrowa, Komprach-

cice, Łambinowice, Niemodlin, Prószków, Strzeleczki i Tułowice łączy las – Bory Niemodlińskie.

Program LEADER, który chcemy niniejszą publikacją przybliżyć, ma sprawić że nauczymy

się lepiej odkrywać i wykorzystywać „skarby” przyrody i kultury ukryte na naszych wsiach. Środki

finansowe zarezerwowane na nasz obszar w Lokalnej Strategii Rozwoju pozwolą na nowe spojrzenie

na nasze wsie jako miejsca zamieszkania, pracy i aktywności społecznej. W kolejnych rozdziałach

„Ludzi lasu” przedstawimy Wam jak działa Lokalna Grupa Działania Partnerstwo Borów Niemodliń-

skich. Następnie zaprezentujemy owe „skarby” przyrodnicze i kulturowe, z którymi -być może

nieświadomie- macie kontakt każdego dnia. Mam nadzieję, że staną się one inspiracją do Waszych

pomysłów i odkrycia wyjątkowości Waszych wsi.

Niniejsza broszura opisuje także wymogi, jakie będziecie zobowiązani spełnić, jeśli zdecydu-

jecie się sfinansować Wasz pomysł - projekt ze środków LEADAR-a. Jak w każdym programie unijnym,

tak i w LEADERZE obowiązują formularze wniosków, załączniki, pieczątki i podpisy.

W procedurze ubiegania się o dofinansowanie obowiązuje pełna konkurencyjność i nie

wszystkie złożone projekty będą mogły uzyskać wsparcie. Mam jednak nadzieję, że książeczka, którą

oddajemy w Wasze ręce, będzie pomocna w tworzeniu i realizacji projektów, które spełniając

Wasze potrzeby rozwoju osobistego i społecznego staną się jednocześnie wizytówką Borów Niemo-

dlińskich zamieszkałych przez Ludzi lasu.

Jadwiga Wójciak prezes Partnerstwa Borów Niemodlińskich

Spis treści:

Tym, którzy czytają wstępy

Im dalej w las tym więcej drzew. Jak powstało Partner-stwo Borów Niemodlińskich?

......................................... str. 5

Ludzie lasu! ............................................. str. 9

Jak to się je? Dylemat roślinki i świetlicy ....................................... str. 17

Każda sadzonka bierze się z nasionka czyli „Od pomysłu

do projektu...” ....................................... str. 25

�

Koncepcja i opracowanie tekstu: Daniel PodobińskiKorekta: Jadwiga WójciakProjekt graficzny: Anna PawlakProjekt okładki: Daniel PodobińskiGrafiki postaci zaczerpnięto z wydawnictwa „Każde miejsce opowiada swoją historię czyli rzecz o dziedzictwie wiejskim” (Poznań 2001) za zgodą Wydawcy- Fundacji Fundusz Współpracy.Wydawca: Partnerstwo Borów Niemodlińskichul. Bohaterów Powstań Śląskich 3449-100 Niemodlintel./fax 77 460 63 51www.boryniemodlinskie.plniemodlinskie@op.plStudio Plan ul. Piotrkowska 7254-060 Wrocławtel./fax 71 373 44 37, 71 354 25 07plan@plan.pl, www.plan.pl Wydanie: I - Niemodlin 2010Nakład: 1 000 egz.ISBN: 978-83-928329-0-4Informacje zawarte w niniejszym wydawnictwie są prawnie chronione. Żadna część tego wydawnictwa nie może być w jakikolwiek sposób powielana ani wykorzystana do innej publikacji bez zgody wydawcy.

��

- stowarzyszenia i fundacje- parafie, związki wyznaniowe

- osoby fizyczne- kluby sportowe

- urzędy gmin- ośrodki kultury

- starostwa powiatowe

- przedsięborcy- właściciele hoteli

- prowadzący własny biznes

przedsiębiorca projektant wójt dyrektor GOK-unauczyciel

członek stowarzyszenia

krajoznawczegospołeczność lokalna

Wiatrak w Łowkowicach (gm. Strzeleczki)

Im dalej w las, tym więcej drzew?Jak powstało Partnerstwo Borów Niemodlińskich...

�

�

Gdy kilka lat temu usłyszeliśmy o programie Leader, nikt z nas nie potrafił dokładnie odpowiedzieć

na czym ma polegać. Chcieliśmy i chcemy zrobić coś razem na rzecz naszej wsi, gminy i to było

nasze początkowe zawołanie. Z czasem okazało się, że myślących podobnie jest więcej i to w 7 gmi-

nach: Niemodlin, Tułowice, Dąbrowa (Gmina Dąbrowa przyłączyła się do Partnerstwa na progu no-

wego okresu programowania 2007-2013), Komprachcice, Strzeleczki, Łambinowice i Prószków... Tak

powstało stowarzyszenie Partnerstwo Borów Niemodlińskich.

Geneza powstania Partnerstwa Borów Niemodlińskich sięga roku 2003, kiedy to 30 czerwca Rada

Gminy Prószków podjęła uchwałę w sprawie utworzenia stowarzyszenia jednostek samorządu

terytorialnego „Zielone Gminy” (IX/69/2003). W skład „Zielonych Gmin” weszły gminy: Niemodlin,

Komprachcice, Łambinowice, Tułowice oraz powiat opolski. Kolejnym etapem budowania Partnerstwa

było przystąpienie gminy Prószków wraz z „Zielonymi gminami” do pilotażowego programu Leader +

w latach 2004-2006. W toku realizacji programu zostało uprawomocnione Partnerstwo Borów Niemo-

dlińskich, które dnia 17 marca 2006 roku zostało zarejestrowane jako stowarzyszenie. Projekt finan-

sowany był przez Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w ramach

Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz

Członkowie Rady Decyzyjnej Partnerstwa Borów Niemodlińskich. Od lewej: Helena Wojtasik (gm. Tułowice) Zygmunt Knura (gm. Strzeleczki) Bernadeta Lisson-Pastwa (gm. Komprachcice) Alfred Lenkiewicz (gm. Łambinowice)

Rozwój Obszarów Wiejskich” w ramach działania 2.7 Pilotażowego Programu Leader+.

Pilotażowy program Leader zakończył się przygotowaniem Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów

Wiejskich, która jako pierwsza wyznaczała kierunki rozwoju Borów Niemodlińskich. Proces tworzenia

ZSROW oparł się na współpracy pomiędzy ekspertami i społecznością lokalną terenów objętych przed-

miotowym projektem.

Z powyższego opisu wynika, że inicjatorem powołania Partnerstwa były urzędy, czyli sektor publiczny.

Niemniej jednak pierwotny skład Partnerstwa Borów Niemodlińskich był zróżnicowany zarówno pod

względem sektora działalności, jak i płci. Początkowo przedsiębiorcy stanowili 43 % członków Partner-

stwa, organizacje pozarządowe 14 %, natomiast sektor samorządowy 43 %. Od samego początku zwróci-

liśmy uwagę na wzmocnienie sektora społecznego, tworzonego w większości przez lokalne organizacje

pozarządowe, tak by ich przedstawiciele nauczyli się umiejętnie równoważyć argumenty swoich gmin.

Dzisiaj Partnerstwo Borów Niemodlińskich liczy niemal 100 członków. Aż 80% spośród nich reprezentuje

sektor społeczny. Pierwszym społecznym członkiem Partnerstwa było powstające jeszcze wówczas Stowa-

rzyszenie Odnowy Wsi Sosnówka „Drzwi do lasu”; pierwszą parafią, która przystąpiła do Partnerstwa, była

Parafia św. Marcina w Ochodzach (jedyny - jak dotychczas- w Borach Niemodlińskich drewniany kościół)..

Stada dzikich gęsi w okresie wiosennym

�

Struktura członków Partnerstwa Borów Niemodlińskich (stan na poł. 2010 r.)

79%- sektor społeczny 13%- sektor publiczny8%- sektor biznesowy

�

L u d z i e l a s u

�

Od 14 lat w bierkowickim skansenie magazynowany jest drewniany kościółek z Rogów (gmina Niemodlin). Najstarsza wzmianka o kościele w Rogach Opolskich sięga roku 1335; najprawdopodob-niej w 1685 roku w jego miejsce postawiono nowy obiekt sakralny, będący najdalej wysuniętym na zachód zrębowym kościołem drewnianym Górnego Śląska. O pozwolenie na przeniesienie go zabie-gało m.in. muzeum w Chorzowie oraz byli mieszkańcy Rogów zrzeszeni w ziomkostwie w niemieckim Peine. Jednak ówczesny wojewódzki konserwator zabytków nie zgodził się na przeniesienie kościółka, nakazując jego rozebranie w 1996 roku, gdyż w przeciwnym razie runąłby.Obiekt trafił do skansenu w Bierkowicach, gdzie kościelne deski zakonserwowano, mocząc je około trzech miesięcy w wodzie, po czym przeniesiono je do piasku z solą; celem tej kuracji było ich oczyszczenie. Dziś rozebrany za-bytek o wymiarach 17,3 m długości i 11,35 m szerokości spoczywa pod zadaszeniem w bierkowickim skansenie. Czy jest szansa na powrót drewnianego kościoła do Rogów? W Strzelcach Opolskich znajduje się kolejny drewniany kościół z obszaru Borów Niemodlińskich? Jest to kościół św. Barbary przeniesiony z Polskiej Nowej Wsi w 1960 roku. Kościół ten wzniesionyzostał w konstrukcji zrębowej w 1666 roku.

Nazwa LGD LGD Partnerstwo Borów Niemodlińskich

Forma prawna Lokalna Grupa Działania - Stowarzyszenie, działające w myśl ustawy z dnia 7 marca 2007 roku o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr 64, poz.427 z 2007 r.), ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. Z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.), rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (Dz.Urz. UE 1277 z 21.10.2005 r., str. 1)

Dane rejestrowe Krajowy Rejestr Sądowy: 0000252107 z dn.17.03.2006 r., zmiana statutowa z dn. 12.06.2008 r.NIP: 991-03-92-817REGON: 160071125

Siedziba LGD Niemodlin, gmina Niemodlin, powiat opolski, województwo opolskieul. Bohaterów Powstań Śląskich 34, 49-100 Niemodlin

Kościół w Ochodzach

�

Dr

ug

i d

re

wn

ian

y

ko

śc

iół

w

Bo

ra

ch

N

iem

od

liń

sk

ich

??

?

�

Ludzie lasu!

�

Pałac w Dąbrowie

�0

Leader to jeden z programów Unii Europejskiej, którego cechują następujące wartości:

1. Partnerstwo – działania są efektem współpracy trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego.

2. Podejście terytorialne – wsparcie otrzymuje spójny pod względem przyrodniczym, gospodarczym i kulturowym mikroregion, kraina.

3. Oddolne podejście – lokalna społeczność jest odpowiedzialna za przygotowanie i wdrożenie strategii rozwoju swojego mikroregionu oraz sposób wydatkowania środków.

4. Zintegrowane podejście – oznacza spójność strategii w odniesieniu do terytorium, jego zasobów, sytuacji społeczno-gospodarczej i tożsamości obszaru.

5. Innowacyjność – program LEADER stanowi laboratorium, w którym są tworzone i testowane no-watorskie plany rozwoju obszarów wiejskich; innowacją jest też twórcze zaadoptowanie rozwiązań, które sprawdziły się w innych miejscach.

6. Lokalne finansowanie i zarządzanie – lokalna społeczność zorganizowana w LGD otrzymuje środki finansowe na wdrożenie swojej strategii i nimi zarządza.

7. Wymiana doświadczeń i współpraca – wymiana doświadczeń z innymi LGD, realizacja wspólnych projektów; tworzenie struktur współpracy w skali kraju jak i na szczeblu międzynarodo-wym.

Tak naprawdę w Leaderze „nie chodzi o pieniądze”. O wiele ważniejsze są wspólne relacje i umiejęt-ności zdobyte w trakcie kiedy ten program funkcjonuje. Najważniejsze, by po zrealizowaniu programu w roku 2013 wielu z nas potrafiło podjąć wspólne działania bez udziału środków unijnych, ale dzięki za-angażowaniu i pasji samych ludzi. Dla wielu jest to tylko idea, jednakże o tym, jak będzie zrealizowana, zależy tylko od nas samych! Żeby obszar LGD zaczął “hulać” potrzeba dużo ciężkiej pracy, ale warto ją podjąć! Zwykle potrzeba całego jednego okresu (6-7 lat), aby nauczyć się LEADERa, potem przychodzą

„tłuste lata”. Politycy nie powinni zajmować się projektami. Powinni rozmawiać o korzyściach, jakie projekty

mogą przynieść dla regionu i udzielać wsparcia. Wspieraj każdą aktywność, udzielaj wskazówek, ale nikogo nie wyręczaj!!! Aby aktywność utrzymać na dłuższy czas – inicjatywa i działanie muszą podchodzić „od dołu”. Nie mierz sukcesu LEADERa w pieniądzach, ale tym, na ile przyczynił się do zwiększenia poczucia

lokalnej tożsamości. To projekty, a nie pieniądze, są duszą LEADERa. W wielu przypadkach problemem nie jest brak pieniędzy. Jest nim brak DOBRYCH pomysłów,

mała inicjatywa i nieumiejętne zarządzanie.

�0

��

Program Leader był pretekstem do podjęcia dyskusji nad tym jak wygląda, jak jest postrzegany oraz jak docelowo może być postrzegany obszar Borów Niemodlińskich. Każdy z nas z pewnością kojarzy takie nazwy jak Bory Tucholskie, Bory Dolnośląskie czy bliżej nas Bory Stobrawskie. Nazwy te niosą z sobą pewne skojarzenia.

A z czym dzisiaj kojarzą Ci się Bory Niemodlińskie?Zgodnie z ideą programu Leader mieszkańcy danego regionu skupiają się w swoich działaniach wokół wspólnych wartości i zasobów. Dla naszych 7 gmin: Dąbrowa, Niemodlin, Tułowice, Komprachcice, Strzeleczki, Łambinowice i Prószków wspólną wartością był i jest las – Bory Niemodlińskie.

Jesteśmy „ludźmi lasu”. Myślimy podobnie zapewne dlatego, że łączy nas wspólna tradycja, historia, kultura, przeszłość i wszyscy żyjemy wokół Borów Niemodlińskich. Nie ma takich drugich na całym świecie!!! Czyż nie? :) Myśl, jakby to był odrębny region! Kraina Borów Niemodlińskich - nazwij ją jak chcesz, to ma być miejsce zamieszkania z Twoich marzeń!!! Identyfikuj się, bądź dumny z tego co masz wokół siebie! Naucz się dostrzegać w Borach Niemodlińskich to, czego nie ma gdzie indziej. Wiedz o tym, że prowincja to nie miejsce na świecie, ale sposób patrzenia na siebie, na swoje potrzeby i możliwości, na swoje otoczenie i jego wartości!

��

�2

1. Geografia i natura: Wszystkie gminy Partnerstwa Borów Niemo-

dlińskich spaja kompleks leśny, stanowiący podstawę spójności obszaru, a jednocześnie bę-dący inspiracją zawiązania i nazewnictwa LGD. Kompleks posiada podobne cechy środowisko-we na całym obszarze.

Wszystkie gminy położone są w obrębie Obsza-ru Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie (83% całości OchKBN).- Obszar Partnerstwa Borów Niemodlińskich obejmuje swoim zasię-giem 7 gmin województwa opolskiego, przy-należących administracyjnie do 3 powiatów: nyskiego, opolskiego i krapkowickiego.

Liczba ludności Partnerstwa Borów Niemodlińskich

L.p. Nazwa gminy Liczba ludności (koniec 2007 r.)

1 Dąbrowa (D) 9 254

2 Komprachcice (K) 10 478

3 Łambinowice (Ł) 7 820

4 Niemodlin (N) 13 598

5 Prószków (P) 9 549

6 Strzeleczki (S) 7 712

7 Tułowice (T) 5 366

Razem 63 777

Dąbrowa

Komprachcice

Łambinowice

Granice administracyjne gmin tworzących Partnerstwo Borów Niemodlińskich

Liczba ludności Partnerstwa Borów Niemodlińskich

Zobacz, co nas łączy:

��

Powierzchnia Partnerstwa Borów Niemodlińskich

L.p. Nazwa gminy Powiat Typ gminy Powierzchnia (km²)

Liczba sołectw

1 Dąbrowa (D) opolski wiejska 131 15

2 Komprachcice (K) opolski wiejska 56 9

3 Łambinowice (Ł) nyski wiejska 124 13

4 Niemodlin (N) opolski miejsko-wiejska 183 27

5 Prószków (P) opolski miejsko-wiejska 121 14

6 Strzeleczki (S) krapkowicki wiejska 117 13

7 Tułowice (T) opolski wiejska 81 6

SUMA 813 97

Pod względem regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski 90% powierzchni Gmin Partnerstwa Borów Niemodlińskie zlokalizowane jest na terenie Równiny Niemodlińskiej pomiędzy obniżeniami doliny Nysy Kłodzkiej na zachodzie a doliną Odry na wschodzie. - Rzeźba terenu większości Gmin Part-nerstwa Borów Niemodlińskich ukształtowana została w wyniku zlodowacenia środkowopolskiego, które w swoim apogeum obejmowało w całości obszar Partnerstwa Borów Niemodlińskich.

Maksymalna wysokość względna obszaru Partnerstwa wynosi 220 m n.p.m. (rejon Grabina, gm. Niemodlin), najniższa wynosi 145 m n.p.m. w rejonie Ostrowa Narockiego (gm. Dąbrowa).

Obszar Partnerstwa Borów Niemodlińskich zamknięty jest w „trójkącie” trzech dużych rzek: od wscho-du i północy jest to rzeka Odra, od zachodu, płynąca południkowo, rzeka Nysa Kłodzka, natomiast od południa rzeka Biała. Do głównych rzek obszaru należy zaliczyć dodatkowo rzekę Osobłogę prze-pływającą przez gminę Strzeleczki. Dwie rzeki obszaru Borów Niemodlińskich wyznaczają naturalny trzon obszaru. Są to rzeki Ścinawa Niemodlińska oraz Prószkowski Potok, dopłwy Nysy Kłodzkiej. - Stawy Tułowickie o łącznej powierzchni 139 ha i Niemodlińskie zajmujące łącznie powierzchnię 535 ha stanowią największą kumulację stawów na Opolszczyźnie. Ogółem na terenie Partnerstwa znajduje się ponad 50 stawów, z których aż 15 ma powierzchnię większą niż 10 ha. Przed II wojną światową nasz region nazywany był „Niemodlińską krainą karpia”. Konieczne zdjęcie ze stawami z samolotu+ torfowiskaWielkie torfowiska, wśród których najważniejsze zlokalizowane są w okoli-cach wsi Szydłów, Ochodze i Wierzbie.

Niemodlin

Prószków

Strzeleczki

Tułowice

Na terenie wszystkich gmin Partnerstwa występują obiekty cenne przyrodniczo.

��

��

Obszar Borów Niemodlińskich, zwłaszcza w rejonie Niemodlina i Tułowic, należy do jednych znaj-ciekawszych w regionie pod względem surowców. Cechą wyróżniającą obszar są zasoby bazaltu w gminie Niemodlin, które są podstawą rozwijającego się tu przemysłu wydobywczego zajmujące-go powierzchnię 104 ha. Wyniki trzeciorzędowych procesów wulkanicznych w postaci odkrytych obecnie i wydobywanych w kopalni bazaltów są unikalne w skali województwa. Podobne zjawiska o tak silnym natężeniu zachodziły w trzeciorzędzie na powierzchni jedynie na Górze Św. Anny. Ponadto na terenie gminy Niemodlin występują źródła termalne we wsi Grabin. Jest to unikalna w skali kraju bardzo twarda (stężona) szczawa wodorowęglanowo-sodowo-magnezowo-wapniowo-żelazisto-krzemowa. Temperatura wody na powierzchni wynosi ok. 30 ° Celsjusza, przez co jest zdatna do kąpieli wannowych. Nadaje się do kuracji pitnych oraz wyrobu butelkowanej wody mineralnej po uprzednim jej rozcieńczeniu względnie częściowej demineralizacji. W gminie Prósz-ków zarejestrowano złoże wapnia, margla i margli ilastych, rozciągające się na obszarze Wójtowa Wieś – Domecko – Prószków – Boguszyce. Na całym obszarze Borów Niemodlińskich eksploatacji mogą podlegać także pokłady torfu. Na terenie gminy Komprachcice stwierdzono również występo-wanie złóż węgla brunatnego.

Zalesienie gmin Partnerstwa Borów Niemodlińskich wynosi 32 %. Największe zalesienie spośródposiada gmina Tułowice - około 70%. Jest to jeden z najwyższych wskaźników lesistości nie tylko na Opolszczyźnie, ale i w kraju. Same Bory Niemodlińskie to największy zwarty lewo-stronny kompleks leśny Górnej Odry.

Klimat obszaru Partnerstwa Borów Niemodlińskich należy do jednych z najdogodniejszych w Polsce.

Cały obszar PBN to historyczne miejsce występowania specyficznej flory i fauny: cietrzew, głuszec, suseł, puchacz, kotewka orzech wodny.

Wspieramy to, co nas wyróżnia i stanowi naszą wspólną wartość! wspieramy tych, którzy poszukują i odkrywają!

��

Zamek w Mosznej

��

2. Kultura i historia

Bory Niemodlińskie są największą pozostałością dawnej Puszczy Śląskiej - Przesieki, strzegącej granic jednego z ważniejszych średniowiecznych księstw śląskich - Księstwa Niemodlińskiego,a wcześniej granic plemiennych Opolan i Ślężan.

Unikalna sieć nizinnych grodzisk i gródków Puszczy Niemodlińskiej.

Wyjątkowe stanowiska krzemieniarskie paleolitu w Sowinie.

Sieć wielkich założeń zamkowych, pałacowo-parkowych i podworskich (zamki w Mosznej, Dobrej, Tułowicach, Niemodlinie, Prószkowie, Dąbrowie).

Rozwój edukacji przyrodniczej- jedyne na Opolszczyźnie Technikum Leśne (w Tułowicach), dawna Królewska Akademia Rolnicza-Pomologia Prószków oraz najstarszy park dendrologiczny w Polsce – Lipno.

Stadnina koni w Mosznej - XIX-wieczne tradycje jeździeckie.

Słynna ceramika tułowicka i fajans prószkowski również pochodzą z Borów Niemodlińskich.

Bory Niemodlińskie to świadek najtragiczniejszych w skali regionu wydarzeń II wojny światowej obóz Lamsdorf (jedna z największych nekropolii Europy), 2 historyczne lotniska wojskowe (Polska Nowa Wieś, Wierzbie).

Ogółem na terenie 7 gmin Partnerstwa zlokalizowanych jest 238 zabytków rejestrowych (najwięcej w gm. Niemodlin i Łambinowice) oraz 58 stanowisk archeologicznych wpisanych do reje-stru (najwięcej w gm. Strzeleczki).

Bory Niemodlińskie to specyficzny tygiel kultur. Kultura niematerialna autochtonów przetrwała we wschodniej części BN (wodzenie niedźwiedzia, babski comber w gm. Prószków, Komprach-cice, Strzeleczki); część zachodnia to obszar wpływu kultur kresowych (święto przesiedleńców w Skarbiszowicach, wycinankikresowe z Prądów).

Tylko w Borach Niemodlińskich można zobaczyć winnicę w Wnowie, turniej żniwowania tradycyjny-mi metodami „Złota Kosa” w Piątkowicach czy Festiwal Sygnalistów Myśliwskich w Tułowicach.

��

Dziedzictwo kulturowe Borów Niemodlińskich

��

����

Jak to się je? Dylemat roślinki

i świetlicy

Zamek w Prószkowie

��

����

Wiemy już kim są „ludzie lasu”, wiemy czym się wyróżniają i jakie mają zasoby. Ale co z tego wynika? W trakcie jednego ze spotkań w gminie Komprachcice usłyszeliśmy ciekawe zapytanie: „Co mi po tym, że w rezerwacie mam ciekawą roślinkę, jak i do czego mam to wykorzystać?”. Z kolei podczas dyskusji w gminie Strzeleczki padło stwierdzenie, że „ludzie chcą mieć wyremontowaną świetlicę i porządne boisko i to im wystarczy”. Odpowiedź na pytanie o „roślinkę” i zapotrzebowanie „na świetlicę” jest tak naprawdę pytaniem o całego Leadera. Leader nie powinien być sposobem tylko na realizację podsta-wowych potrzeb społeczności, ale powinien być impulsem do realizacji wspólnych projektów. Nie ma nic złego w remoncie świetlicy czy w budowie placu zabaw. Złe natomiast jest wyłączanie społeczności z realizacji tych zadań i bezpośrednie zaspokajanie ich potrzeb. Jaką wartość przedstawia wyremonto-wana przez „gminę” świetlica, w której mieszkańcy nie potrafią się zorganizować? Jaką wartość przed-stawia nowe boisko, kiedy we wsi jedyny klub sportowy jest skłócony i niezdolny do samodzielnego zorganizowania rozgrywek?

Program Leader zadaje pytania o to:

na czym nam, mieszkańcom wsi, najbardziej zależy,

kiedy będziemy czuć się dobrze na swoich wsiach (czy wieś, w której wszystko zostało urządzone będzie w stanie zaspokoić mojąpotrzebę samorealizacji?),

czym dla mnie jest wieś, w której mieszkam (tylko i wyłącznie miejscem do spania po powrocie z pracy?).

Nigdy społeczność wsi i małych miast nie miała możliwości tak bez-pośredniego decydowania o tym, na co przeznaczone zostaną środki z Unii Europejskiej. Może nie są to jeszcze znaczące środki w stosun-ku do wszystkich środków, które napłyną do naszego kraju z Unii w najbliższych latach, ale z pewnością takich środków, oddanych tak bez-pośrednio do dyspozycji mieszkań-ców wsi, jeszcze nie było.

Oferta Aeroklubu Opolskiego w Polskiej Nowej wsi (gm. Komprachcice)

��

Program Leader realizowany w Europie od 1991 roku, a w Polsce od 2004 roku jest częścią większego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – PROW, określony jako tzw. Oś 4 – Leader w tym Programie. PROW jest jednym z kilku tzw. programów operacyjnych, które określają sposób wykorzystania środ-ków unijnych w Polsce i dotyczy rozwoju obszarów wiejskich i małych miast. Ich mieszkańcy mogą korzystać także z innych programów operacyjnych.

PROW określa warunki, na jakich różni Beneficjenci – osoby fizyczne, zarówno rolnicy, jak i domowni-cy gospodarstw rolnych, przedsiębiorcy oraz osoby prawne – gminy, organizacje pozarządowe, spółki, spółdzielnie itp., a także parafie mogą korzystać ze środków programu.

Z punktu widzenia Programu Leader ważne są następujące 4 działania:

�. różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej; 3. odnowa i rozwój wsi;2. tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw; 4. małe projekty.

O większość środków z PROW, podobnie jak w innych programach operacyjnych, należy zabiegać, składając projekty w odpowiednich instytucjach wdrożeniowych – Urzędzie Marszałkowskim, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Wojewódzkim Urzędzie Pracy, departamentach różnych ministerstw. Warunki ubiegania się o środki określane są w ministerstwach i w Urzędach Marszałkow-skich. W Programie Leader jest inaczej. Społeczność wiejska danego obszaru, określonego przez nią dobrowolnie, powołuje organizację – specjalne stowarzyszenie zwane Lokalną Grupą Działania – LGD. W naszym przypadku taką LGD jest właśnie Partnerstwo Borów Niemodlińskich, a o tym, jak ono powstało, pisaliśmy w rozdziale 1. LGD spośród swoich członków wybrało Zarząd, Komisję Rewizyjną oraz Radę Decyzyjną. Zarząd z kolei dla usprawnienia pracy Partnerstwa Borów Niemodlińskich uruchomił biuro w Niemodlinie, gdzie zatrudnił pracowników. Rada Decyzyjna, wybierana także spośród członków Partnerstwa, jest odpowiedzialna za ocenę i wybór najlepszych projektów; o jej roli i zadaniach dowiedzą się Państwo w kolejnym rozdziale „Każda sadzonka bierze się z nasionka”. Nasze LGD (członkowie i zatrudnie-ni pracownicy biura) w 2008 roku opracowało Lokalną Strategię Rozwoju – LSR, w której wskaza-ne zostały najważniejsze zasoby i wyróżniki naszego obszaru (patrz rozdział 2). W Strategii tej Partnerstwo zawarło, jakie rodzaje projektów preferuje, określiło sposoby oceny projektów i kieru-nek, w jakim powinien rozwijać się nasz mikroregion. Strategia została zatwierdzona przez Urząd Marszałkowski, co umożliwia naszemu LGD organizację naborów projektów od Beneficjentów oraz ich ocenę zgodności ze Strategią. To właśnie Partnerstwo Borów Niemodlińskich wybie-ra projekty do dofinansowania w ramach programu Leader, ustala listy projektów wg określonych w Strategii kryteriów oceny i przekazuje listy do odpowiednich instytucji wdrożeniowych, gdzie pro-jekty, w kolejności podanej na listach, poddawane są tylko ocenie formalnej (w przypadku braków Beneficjent wzywany jest do ich uzupełnienia), a następnie zawierane są umowy z Wnioskodawcami. Pamiętajmy, że na terenie województwa opolskiego funkcjonuje 12 LGD. Każda z LGD wdraża program Leader tylko i wyłącznie na obszarze „swoich” gmin. Innymi słowy program Leader na terenie 7 gmin: Dąbrowa, Niemodlin, Tułowice, Łambinowice, Komprachcice Strzeleczki i Prószków jest obsługiwany tylko i wyłącznie przez Partnerstwo Borów Niemodlińskich!

��

20

Ponad 80-stronicowy dokument zawiera szereg informacji o samym stowarzyszeniu, w szczególności: czas i miejsce zawiązania, ilość członków, sposoby przystąpienia do Partnerstwa. Z punktu widzenia osoby czy organizacji zainteresowanej uzyskaniem dofinansowania z programu Leader najważniejsze są 3 rozdziały:

Aby... ...powinniśmy....

....wykorzystać szanse rozwoju Borów Niemo-dlińskich jakie mogą się pojawić...

-skupić się na zasobach przyrodniczo-kulturowych Borów Niemodlińskich, wzmocnić ich promocję zwłaszcza wśród samych mieszkańców Borów Niemodlińskich

- wykorzystać znaczną ilość organizacji pozarządowych

- przeciwdziałać małej wiedzy, braku umiejętności, kreatywności, samodecydowania i brakowi dobrych jakościowo projektów wśród powstałych stowarzyszeń

...przezwyciężyć ewentualne zagrożenia rozwoju Borów Niemodlińskich...

- wspierać mały biznes oraz lokalne Stowarzyszenia

Co należy wiedzieć o Lokalnej Strategii Rozwoju Partnerstwa Borów Niemodlińskich (LSR PBN)?

Towarzystwo Przyjaciół Mosznej Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju

Wsi „Sosnówka - drzwi do lasu” Niemodlińskie Towarzystwo

Regionalne Fundacja Zamku

Książąt Niemodlińskich Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju

Wsi Magnuszowice „Wspólna sprawa” Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju

Wsi Lipno „Las i woda to Lipna uroda” Stowarzyszenie Odnowy Wsi Gracze Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju

Wsi Tarnica „Lepsza przyszłość” Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju Wsi Rzędziwojowice „Kawał dobrej roboty”

Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Winowa

Stowarzyszenie Na Rzecz Zrównoważo-nego Rozwoju Wsi Nowa Kuźnia

Towarzystwo Przyjaciół Prószkowa Aeroklub Opolski Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Ochodze Towarzystwo Przyjaciół Chmielowic Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Wawelno Stowarzyszenie Odnowy Wsi Wrzoski Stowarzyszenie Przyrodniczo -

Kulturowe Panorama Wierzbia Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Jasienica Dolna i Wsi Drogoszów

Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Mańkowice Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Lasocice i Piątkowice Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju

Wsi Skarbiszowice Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Szydłów Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Publicznej Szkoły Podstawowej

w Prószkowie Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju Wsi Grodziec „Tysiącletnie Grodzisko” Stowarzyszenie Rogowianie

StowarzyszeniaPartnerstwa Borów Niemodlińskich

Wykaz NGO

zasoby i specyfika, o której pisaliśmy już w rozdziale 2; waga tego rozdziału w LSR wynika z faktu, że wszystkie pro-jekty, które chcą uzyskać dofinansowa-nie, powinny nawiązywać do opisanych zasobów

celeiprzedsięwzięcia, rozdział, który powstał w oparciu o zasoby. Jak każ-da strategia także i nasza LSR stawia cele i przedsięwzięcia, które Partner-stwo Borów Niemodlińskich powinno osiągnąć, realizując program Leader. W LSR PBN określiliśmy 7 przedsię-wzięć, które mają bezpośredni związek z zasobami. Dodatkowo każde przed-sięwzięcie jest odpowiedzią na wnioski z analizy mocnych i słabych stron (ana-liza SWOT) Borów Niemodlińskich.Główne wnioski z analizy SWOT Borów Niemodlińskich:

Wybór 7 przedsięwzięć podyktowany był tym, by nie realizować na naszym obszarze „wszystkiego dla wszystkich”, a jednocześnie, by wpisać się we wnioski z analizy SWOT. Upraszczając, można zapytać o to, jaki związek z zasobami Borów Niemodlińskich może mieć projekt budowy warsztatu samochodo-wego, a jaki np. projekt budowy kładki na torfowisku? Odpowiedź jest oczywista :). Ważne by projekt, który chcemy zrealizować, był spójny z minimum 1 przedsięwzięciem!

Bory Niemodlińskie miejscem zrównoważonej gospodarki zasobami naturalnymi Adresowany w szczególności do przedsiębiorców i rolników.

Przedsięwzięcie, w którym dofinansowanie otrzymają projekty biznesowe oparte o wykorzystanie za-sobu lasu. W LSR wymienione zostały rodzaje projektów. Dla rolników są to projekty typu: wytwarza-nie produktów energetycznych z biomasy, łowiectwo, działalność usługowa związana z leśnictwem, wydobywaniem i obróbką surowców mineralnych, produkcją owoców i warzyw, przetwórstwo mleka, produkcja tartaczna, produkcja cegieł, odlewnictwo żeliwa, produkcja mioteł, działalność zw. z ochroną środowiska (odprowadzanie ścieków, zbieranie odpadów), działalność zw. z projektowaniem zieleni. Dla przedsiębiorców dodatkowo: uprawa drzew i krzewów owocowych, jagodowych i orzechów oraz uprawa winogron na potrzeby win.

2�

Rozwój agroturystyki, bazy gastronomicznej i noclegowej oraz rozwój turystyki aktywnejW szczególności do przedsiębiorców i rolników. W mniejszym stopniu do Stowarzyszeń i part-nerów publicznych.

Projekty TURYSTYCZNE z zakresu: budowy, rozbudowy, modernizacji, wyposażenia obiektów zakwa-terowania, obiekty noclegowe, wynajem pokoi i sprzedaż posiłków domowych, pola kempingowe, a także projekty z zakresu rozbudowy, modernizacji, wyposażenia restauracji i innych placówek gastro-nomicznych, kateringu oraz projekty z zakresu rozwoju organizatorów turystyki, przewodników tury-stycznych i informacji turystycznej oraz pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, w tym zwią-zana z poprawą kondycji fizycznej. W tym przedsięwzięciu dofinansowanie mogą otrzymać również projekty typu: utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych, budowa, odbudowa lub oznakowanie małej infrastruktury turystycznej, w szczególności punktów widokowych, miejsc wypo-czynkowych lub biwakowych, tras narciarstwa biegowego lub zjazdowego, szlaków wodnych, szlaków rowerowych, szlaków konnych, ścieżek spacerowych lub dydaktycznych, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie na cele turystyki cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, odnowienie dachów lub elewacji zewnętrznych budynków wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabytków, o ile projekt służy turystyce.

2�

1

2

Odtworzenie i wykorzystanie dawnych zawodów, rękodzielnictwa i produktówregionalnych

Adresowany w szczególności do przedsiębiorców i rolników. W mniejszym stopniu do Stowarzyszeń i partnerów publicznych.

Projekty, które sprzyjać będą promocji dawnych zawodów i produktów Borów Niemodlińskich (np. odtworzenie receptur wędliniarskich, przywrócenie tradycji kowalskich w Prószkowie), w szcze-gólności z zakresu: produkcji i sprzedaży pieczywa, ciast i ciastek, przetwórstwo i sprzedaż owoców i warzyw, przetwórstwo mleka i wyrób serów, produkcja win, piwa, wód mineralnych, produkcja plecionkarska, produkcja ceramiczna, kucie metali, sprzedaż ryb, produkcja przypraw.

Przestrzeń kultur - materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe Partnerstwa Borów Niemodlińskich

Urzędy Gmin, parafie, domy kultury, stowarzyszenia (cały sektor publiczny i społeczny)

Projekty wspomagające rozwój kultury niematerialnej (imprezy, wydawnictwa mające związek z dziedzictwem kulturowym!) jak i materialnej (ochrona zabytków, kapliczek). Zakres realizowanych projektów jest bardzo szeroki, a zwłaszcza: - budowa, przebudowa, remont lub wyposażenie obiektów typu muzea i izby regionalne, - kształtowanie obszarów przestrzeni publicznej, bazujących lub/i wykorzystujących lokalne zasoby

kulturowo-historyczne (historyczne place, cmentarze, rynki i ryneczki), - odnawianie, eksponowanie lub konserwacja lokalnych pomników historycznych, miejsc pamięci lub

budynków będących zabytkami, - rewitalizacja budynków wpisanych do rejestru zabytków lub objętych wojewódzką ewidencją zabyt-

ków, użytkowanych na cele publiczne, - budowa, przebudowa, remont lub wyposażenie obiektów budowlanych przeznaczonych na cele pro-

mocji lokalnych produktów i usług, w tym pawilonów, punktów wystawowych, sal ekspozycyjnych lub witryn,

- organizacja szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym z zakresu dziedzictwa kulturowego,

- promocja (np. publikacja, strona www) i kultywowanie miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów,- organizacja imprez kulturalnych.

Krajobrazy - dziedzictwo przyrodnicze ożywione i nieożywioneUrzędy Gmin, parafie, domy kultury, stowarzyszenia (cały sektor publiczny i społeczny)

Projekty wykorzystujące i promujące dziedzictwo przyrodnicze Borów Niemodlińskich typu:- kształtowanie przestrzeni publicznej, bazujących lub/i wykorzystujących lokalne zasoby przyrodni-

cze (parki podworskie, aleje),- urządzanie i porządkowanie terenów zielonych,- zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych,- rozwijanie turystyki lub rekreacji w oparciu o zasoby przyrodnicze (kładki, trasy, parki linowe)- promocja zasobów (wydawnictwa, strony www).

22

3

4

5

Aktywizacja kulturalno-sportowo-rekreacyjnaUrzędy Gmin, parafie, domy kultury, stowarzyszenia (cały sektor publiczny i społeczny)

Wszelkie projekty służące poprawie infrastruktury społecznej i wykorzystujące zasób mieszkańców. Projekty typu:- remonty i doposażenie świetlic,- kształtowanie obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjają-

cych nawiązywaniu kontaktów społecznych,- budowy, przebudowy lub remonty obiektów sportowych, ścieżek rowerowych, szlaków pieszych,

placów zabaw, miejsc rekreacji, przeznaczonych do użytku publicznego,- udostępnianie urządzeń i sprzętu komputerowego, w tym urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp

do Internetu- organizację imprez rekreacyjnych lub sportowych.

Wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowychTylko organizacje pozarządowe lub inne podmioty realizujące projekty na ich rzecz

Projekty służące wzmocnieniu potencjału organizacji pozarządowych Borów Niemodlińskich, tj. pro-jekty z zakresu:- remonty i doposażenia siedzib NGO,- organizacja szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym,- udostępnianie urządzeń i sprzętu komputerowego, w tym urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp

do Internetu.

6

7

L u d z i e l a s u

2�

2�

Nysa Kłodzka pod Piątkowicami

Pr

zy

ro

da

B

or

ów

N

ie

mo

dl

iń

sk

ic

h

2�2�

„Każda sadzonka

bierze się z nasionka czyli

„Od pomysłu do projektu...”

2�

Budżet LSR

Partnerstwo Borów Niemodlińskich

ul. Bohaterów Powstań Śląskich 34 49-100 Niemodlin

budynek naprzeciwko Policji (II p.) tel./fax 77-4606-351

e-mail: niemodlinskie@op.pl www.boryniemodlinskie.pl

gg: 3986310

„Każda sadzonka bierze się z nasionka czyli „Od pomysłu do projektu...” Wiemy już, czym jest Partnerstwo Borów Niemodlińskich, jaka jest jego rola i zadania. Wiemy też, czym jest Lokalna Strategia Rozwoju oraz jakie cele sobie stawia. Spróbujemy teraz przedstawić drogę projektu w Partnerstwie Borów Niemodlińskich.

Jeśli: masz pomysł, niekoniecznie dopracowany i kompletny, jeśli znalazłeś partnerów do jego realizacji i wiesz, czy projekt będziesz składać Ty jako osoba

prywatna czy też Stowarzyszenie, parafia bądź Urząd w imieniu społeczności,wiesz, że stać Was na to, by pomysł zrealizować w ramach Leadera, znasz orientacyjną kwotę projektu

(pamiętaj, że większość projektów unijnych, w tym także Leader, to refundacja - najpierw inwestujesz 100 % środków, a po prawidłowej realizacji otrzymujesz zwrot właściwej części):

1. Zadzwoń, napisz maila lub przyjdź do biura Partnerstwa Borów Niemodlińskich: e-mail: niemodlinskie@op.pl, www.boryniemodlinskie.pl. Spotkajmy się u Ciebie w miejscu, gdzie chcesz zrealizować projekt. Wybierz termin, który najbar-

dziej Ci odpowiada. 2. Naszym pierwszym zadaniem jest sprawdzenie, czy Twój pomysł może być dofinansowany w ra-

mach programu LEADER. W przypadku kiedy Twój pomysł nie będzie się kwalifikował do dofinan-sowania u nas, skontaktujemy Cię z inną instytucją lub organizacją, która będzie mogła Ci pomóc. W skrócie musisz pamiętać o tym, co pisaliśmy w rozdziale 3 o czterech działaniach Leadera (str....). Działania te to pierwszy test dla Ciebie jako wnioskodawcy, jak również dla Twojego pomysłu. Pamiętaj, że Leader nie jest dla wszystkich i na wszystko! Spróbuj przyporządkować swój pomysł do jednego działania:

I Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej- projekty do 100 000 zł dofinansowania (do 50% wartości całego projektu) dla rolników na działania z Przedsięwzięcia 1,2 i 3 LSR (patrz str. )

II Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - projekty o poziomie dofinansowania zależnym od ilości miejsc pracy utworzonych w ramach projektu (100 000 zł – 1-2 miejsca pracy, 200 000 zł – 3-4 miejsca pracy, 300 000 zł – 5 i więcej miejsc pracy- nie więcej jak 50 % wartości całego projektu) dla przedsię-biorców na działania z Przedsięwzięcia 1,2 i 3 LSR (patrz str. )

III Odnowa i rozwój wsi - projekty od 25 000 do 500 000 zł dla sektora publicznego i społecznego (głównie na Przedsięwzięcia 3,4,5,6 i 7 LSR - patrz str. ) - nie więcej jak 75% wartości całego projektu i nie więcej niż 500 000 zł łącznie na wszystkie projekty w okresie 2007-2013 na jedną wieś.

IVMałe projekty- projekty od 3 000 do 25 000 zł dofinansowania dla wszystkich sektorów i na wszystkie Przedsięwzięcia LSR - nie więcej niż 70 % wartości projektu i nie więcej niż 100 000 zł dla jednego wnioskodawcy do roku 2013.

V Jeśli Twój projekt będzie się kwalifikował do wsparcia, pracownik biura LGD pomoże Ci w spo-rządzeniu kompletnego wniosku o dofinansowanie. Dowiesz się, co to są koszty kwalifikowane, jak sporządzić budżet projektu i co zrobić, aby pomyślnie przejść proces wnioskowania.

4. Wnioskowanie o dofinansowanie polega na wypełnieniu formularza wniosku, sporządzeniu budżetu projektu i skompletowania niezbędnych załączników. Pracownicy biura wyjaśnią szczegółowo jakie dokumenty są Ci niezbędne. Kompletny wniosek składasz w biurze, a pracownik potwierdza jego przyjęcie odpowiednią pieczątką. Wzory wniosków znajdują się na stronie www.boryniemodlinskie.pl lub na stronie www.umwo.opole.pl.

UWAGA: Wniosek składamy dopiero wówczas, gdy Partnerstwo Borów Niemodlińskich ogłosi nabór. Sprawdź, w jakim kwartale planowane są nabory wniosków:Rok 20�0 20�� 20�2 20��Kwartał 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

X X

Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw X X XOdnowa i rozwój wsi X X X

Małe projekty X X X X

Pisząc wniosek pamiętaj o: dobrym tytule; sam tytuł musi pokazać, że projekt jest ciekawy, intrygujący; tytuł ma wciągać, za-

chęcać- nie powinien to być tytuł typu: Modernizacja pomieszczenia po byłym sklepie na potrzeby....

Pomyśl nad dobrym tytułem, poświęć mu czas, „pobaw się w tytuł”! terminie realizacji projektu; musisz przewidzieć, kiedy projekt będzie realizowany z dokładnością do

miesiąca (np. w miesiącach IV-VIII 2013). Na etapie pisania projektu powinieneś już to wiedzieć!zdobyciu koniecznych „numerów”. We wniosek musisz wpisać następujące „numery”: -KRS- jeśli musisz go posiadać -NIPnumer identyfikacyjny- 9-cyfrowy numer producenta rolnego nadawany przez Agencję Restru-

kturyzacji| i Modernizacji Rolnictwa-biura powiatowe. Numer MUSI otrzymać KAŻDY, kto wnioskuje do Leadera (także parafie, domy kultury, gminy, osoby prywatne itd.). Z dotychczasowych doświad- czeń wynika, że numer otrzymuje się w ciągu jednego dnia. Numer jest tym samym numerem, który otrzymują rolnicy ubiegający się o dopłaty rolnośrodowiskowe. Jeśli posiadasz już taki numer w związku z dopłatami, nie musisz ubiegać się o nowy!

REGONPESEL (dla osób fizycznych i przedsiębiorców)nr dowodu (dla osób fizycznych i przedsiębiorców)dobrym opisie projektu. W opisie projektu MUSISZ koniecznie wykazać spójność swojego pomy-

słu z Lokalną Strategią Rozwoju oraz spójność z co najmniej jednym Przedsięwzięciem (pisaliśmy o tym na str. ...). Spójność tę wykażesz poprzez związek Twojego pomysłu z LOKALNYMI KRYTE-RIAMI OCENY. To właśnie na podstawie opisu Rada Decyzyjna będzie w głównej mierze oceniać Twój projekt. Postaraj się wpisać jak najpełniej w kryteria, ale nie dopasowuj swojego pomysłu pod kryteria! Pamiętaj, ze pisząc projekt podpisujesz zobowiązanie do realizacji tego co napisałeś!

2�

Ty

tuł

jest

ja

k

kra

wa

t.

Zły

ze

psu

je

wy

glą

d

na

we

t n

ajl

ep

sze

go

g

arn

itu

ru

Oto kryteria oceny:I. Odnowa i rozwój wsi. Małe projektyKryterium Opis Punktacja

KULTURA & NATURA Projekt nie ma wpływu na zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.

0

Projekt wpływa pozytywnie na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego.

1

Projekt wpływa pozytywnie na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

2

PARTNERSTWO Projekt nie angażuje partnerów. 0

Projekt realizowany przy współpracy z co najmniej jednym partnerem. Przez współpracę należy również rozumieć wsparcie naukowe i merytoryczne instytucji zewnętrznych, np. placówek badawczych czy edukacyjnych. W tej kategorii należy uwzględnić również uzyskane przez wnioskodawcę patronaty honorowe.

2

SPECYFIKA Projekt nie wzmacnia specyfiki wsi. 0

Projekt wzmacnia specyfikę wsi (spośród wszystkich zaso-bów Borów Niemodlińskich należy zwrócić szczególną uwagę na te, które wyróżniają lub mogą wyróżniać obszar na mapie województwa).

2

KONTYNUACJA Wnioskodawca nie przewiduje kontynuowania działań. 0

Wnioskodawca przewidział kontynuację, ale nie wskazał działań.

1

Wnioskodawca przewidział kontynuację i wskazał działania. 2

GRUPY KLUCZOWE (młodzież, osoby starsze, mniejszości narodowe i religijne)

Projekt nie angażuje grup kluczowych. 0

Projekt angażuje jedną grupę kluczową. 1

Projekt angażuje co najmniej 2 grupy kluczowe. 2

POWTARZALNOŚĆ Projekt nie ma charakteru modelowego. 0

Projekt ma charakter modelowy. 1

OBSZAR SPOŁECZNY (kulturalny lub edukacyjny lub sportowo-rekreacyjny)

Projekt realizowany w jednym obszarze. 1

Projekt realizowany w dwóch obszarach. 2

Projekt realizowany w trzech obszarach. 3

EFEKTYWNOŚĆ(sprawdzana z budżetem projektu)

Wysokie koszty przy małym efekcie. 0

Koszty i efekty zrównoważone. 1

Duży efekt przy niskich kosztach. 2

2�

Zsumuj punkty swojego projektu!

II. Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw

Kryterium Opis PunktacjaPARTNERSTWO Projekt nie angażuje partnerów. 0

Projekt realizowany przy współpracy z co najmniej jednym partnerem. Przez współpracę należy również rozumieć wsparcie naukowe i merytoryczne instytucji zewnętrznych, np. placówek badawczych czy edukacyjnych. W tej kategorii należy uwzględnić również uzyskane przez wnioskodawcę patronaty honorowe.

2

KULTURA & NATURA Projekt nie ma wpływu na zachowanie dziedzictwa przyrodniczego ikulturowego.

0

Projekt wpływa pozytywnie na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego.

1

Projekt wpływa pozytywnie na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

2

POWTARZALNOŚĆ Projekt nie ma charakteru modelowego. 0Projekt ma charakter modelowy. 1

WIEDZA I DOŚWIADCZENIE

Wnioskodawca nie posiada wiedzy ani doświadczenia w zakresie działań projektowych.

0

Wnioskodawca posiada udokumentowaną wiedzę i /lub doświadczenie w zakresie działań.

1

RYNEK PRACYWnioskodawca przewiduje utworzenie 1-2 miejsc pracy.

1

Wnioskodawca przewiduje utworzenie 3-4 miejsc pracy.

2

Wnioskodawca przewiduje utworzenie 5 i więcej miejsc pracy.

3

KOMPLEKSOWOŚĆ (Działalność podejmowana / rozwijana w ramach dziedzin gospodarki: usługi, handel, produkcja)

Działalność podejmowana / rozwijana w ramach projektu obejmuje tylko jedną z wymienionych dziedzin gospodarki.

1

Działalność podejmowana / rozwijana w ramach projektu obejmuje dwie z wymienionych dziedzin gospodarki.

2

Działalność podejmowana / rozwijana w ramach projektu obejmuje trzy z wymienionych dziedzin gospodarki.

3

2�

Zsumuj punkty swojego projektu!

�0

Procedura wyboru wniosków

skompletowaniu załączników; najważniejsze z nich to: wypis z rejestru (np. z KRS lub z rejestru instytucji kultury), statut, zaświadczenie o numerze producenta rolnego, dokument potwierdzający tytuł prawny do nieruchomości, na której chcesz realizować projekt (może to być umowa najmu,użyczenia lub akt własności).

WAŻNE: Dodatkowo masz prawo załączyć do wniosku wszystko to, co może przekonać Radę Decyzyjną do udzielenia wsparcia dla Twojego projektu (zdjęcia, szkice, rysunki, prezentacje). To od Ciebie zależy, jak chcesz zaprezentować projekt. Pamiętaj tylko o kryteriach oceny! Nie obciążaj członków Rady Decyzyjnej niepotrzebnymi dokumentami. Nie prezentuj całej swojej działalności a tylko tę część, która ma związek z projektem! - prawidłowym rozpisaniu budżetu; musisz wykazać swój wkład własny.

PROJEKT = REFUNDACJA + WKŁAD WŁASNY

M.in. w Małych projektach możesz się ubiegać o 20% zaliczki przed jego rozpoczęciem. Również w Małych projektach możesz jako wkład własny wliczyć koszt pracy własnej, wykonywanej bezpłatniew ramach projektu. Wartość tej pracy nie może przekroczyć 10% wartości projektu (koszty kwalifikowane). Każdy wniosek posiada instrukcję wypełniania. Przeczytaj ją i nie zrażaj się, że jesttak obszerna :). Wszelkich informacji udzielą Ci pracownicy biura.

5. Złożony w biurze wniosek trafi pod ocenę Rady Decyzyjnej. To Rada decyduje, które projekty otrzy-mają wsparcie. Staramy się, by ocena złożonych wniosków odbyła się jak najszybciej, tak abyś nie musiał długo czekać na decyzję. Wybrane do dofinansowania wnioski przekazujemy do Urzędu Mar-szałkowskiego lub Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Rada Decyzyjna Partnerstwa Borów Niemodlińskich składa się z 9 osób, wybranych spośród wszyst-kich członków. Członkowie reprezentują wszystkie gminy Partnerstwa, przy czym gminy największe posiadają dwóch reprezentantów. Spośród 9 członków Rady po 3 reprezentuje sektor: publiczny, społeczny i biznesowy. Rada Decyzyjna jest niezależna, a na jej ocenę nie ma wpływu ani Zarząd, ani Komisja Rewizyjna ani nawet Walne Zebranie Członków Partnerstwa Borów Niemodlińskich. Od decyzji Rady masz prawo się odwołać w terminie 7 dni od otrzymania pisemnego powiadomienia o wyniku oceny Twojego wniosku. Przemyśl swoje odwołanie, skonfrontuj swój wniosek z kryteriami raz jeszcze zanim złożysz odwołanie, odwołanie wydłuża procedurę i wstrzymuje przekazanie innych wniosków do dalszej oceny.

6. Jeśli Twój wniosek przeszedł pozytywnie ocenę formalną w Urzędzie Marszałkowskim, podpisujesz umowę i możesz przystąpić do realizacji swojego projektu! Na etapie oceny Urząd Marszałkowski może wzywać Cię dwukrotnie do uzupełnień wniosku, a jego ocena nie może trwać dłużej niż 3 miesiące od momentu przekazania wniosku przez nasze LGD. Po zrealizowaniu projektu do Urzę-du Marszałkowskiego składasz sprawozdanie i przedkładasz wniosek o wypłatę dofinansowania.Dofinansowanie wypłacane jest po zakończeniu realizacji projektu.

PAMIĘTAJ: Na każdym etapie pisania i realizacji swojego projektu możesz zwrócić się o pomoc do pracowników biura Partnerstwa Borów Niemodlińskich! Nie dofinansowujemy wszystkich pomysłów!

��

Najlepsze przykłady Małych projektów realizowanych w Partnerstwie Borów Niemodlińskich

��

Złota Kosa- X Turniej żniwowania metodami tradycyjnymi w PiątkowicachPiątkowice, gmina Łambinowice

Zadanie polega na organizacji w sołectwie Piątkowice (gm. Łambinowice) jubileuszowej imprezy „Złota Kosa 2010 – X Turniej Żniwowania Metodami Tradycyjnymi”. „Złota Kosa” została zainicjowana w 2000 r. przez Grupę Odnowy Wsi Piątkowice i w ciągu ostatnich lat na stałe wpisała się w kalendarz imprez kulturalnych gminy Łambinowice, stając się wyróżnikiem i symbolem miejscowości Piątkowice. Tur-niej żniwowania obejmuje 4 konkurencje oparte na technikach dawnych prac polowych: żęcie sier-pem, koszenie kosą, młócenie cepem, klepanie kosy. Folklorystyczno-artystyczna oprawa Turnieju ma na celu przeniesienie uczestników imprezy w świat dawnej opolskiej wsi, oddanie jej klimatu i uroku oraz ukazanie jej materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego (dawne techniki prac polo-wych, dawne narzędzia, stroje oraz wartości życia wiejskiego - kult roli, pracy, śpiew, obyczaje żniwne - biesiada żniwna ze „swojskim” jadłem, zabawa ludowa).

Przestrzeń kultur - materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe Partnerstwa Borów Niemodlińskich

��

Świadek historii- dąb w Szydłowcu Szydłowiec, gmina Niemodlin

Celem głównym projektu „Świadek historii...” jest konserwacja i zabezpieczenie dębu w Szydłowcu wraz z najbliższym otoczeniem, na który składa się głaz i ogrodzenie. Szydłowiecki dąb jest najstarszym drze-wem na obszarze Partnerstwa Borów Niemodlińskich oraz województwa opolskiego i zalicza się do 10 najstarszych drzew w Polsce. W dokumentach historycznych dąb ten występuje pod nazwą „dąb Puckle-ra”. W ramach operacji wykonane zostaną następujące prace: 1) konserwacja głazu z 186 r. upamiętniają-cego pojedynek z 1537 r. dwóch rycerzy (Siegmunta Stoscha i Wenzela Pucklera), 2) prace pielęgnacyj-ne drzewa polegające na cięciach i wymianie siatek zabezpieczających, 3) likwidacja żelaznych klamer. Prace te poprawią stan zdrowotny drzewa. Dodatkowo wymienione zostanie ogrodzenie z żelaznego na drewniane, wpisujące się bardziej w krajobraz. Dopełnieniem całości będzie tablica informacyjna, na

której zawarty zostanie opis drzewa oraz legendy związanej z pojedynkiem rycerzy.

Przedsięwzięcie 5- Krajobrazy - dziedzictwo przyrodnicze ożywione i nieożywione

��

Rozwój działalności muzeum kowalstwa w Prószkowie Prószków, gmina Prószków

W dawnej kuźni w Prószkowie powstało w 2007 roku Muzeum Kowalstwa. Pomieszczenie zostało od-nowione i zabezpieczone. Inne działania nie zostały, niestety, podjęte. W związku z tym, że Muzeum Kowalstwa jest istotnym zasobem lokalnym, rozwój jego działalności wydaje się niezbędny dla rozwoju społeczności Prószkowa, gminy Prószków oraz całego obszaru objętego LSR. W ramach operacji zosta-nie zakupione oświetlenie do kuźni oraz komplet narzędzi kowalskich, materiały hutnicze (pręty, kątow-niki, płaskowniki itp.), a także niezbędne do uruchomienia pieca paliwo. Na podstawie umowy zlece-nia zostanie zatrudniona osoba o kwalifikacjach kowala, która będzie w Muzeum Kowalstwa prowadzić zajęcia edukacyjne, wytwarzać pamiątki dla odwiedzających kuźnię i prowadzić tematyczne warsztaty

i szkolenia. Muzeum będzie otwarte jeden dzień w tygodniu, w godzinach od 10 do 18.

Odtworzenie i wykorzystanie dawnych zawodów, rękodzielnictwa i produktów regionalnych. Przestrzeń kultur- materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe Partnerstwa Borów Niemodlińskich.

4przedsięwzięcie

5przedsięwzięcie

3przedsięwzięcie

4przedsięwzięcie

��

�2

Budżet Partnerstwa Borów Niemodlińskich na lata 2009-2013

Rok Wdrażanie LSR

RóżnicowanieMikro-

przedsiębiorstwaOdnowa

wsiMałe

projektySuma

2009 191 350,70 0 956 753,50 229 620,84 1 377 725,042010 287 026,05 191 350,70 956 753,50 688 862,52 1 894 371,932011 0 287 026,05 1 435 130,20 688 862,52 2 411 018,772012 287 026,05 287 026,05 478 376,75 688 862,52 1 741 291,372013 0 0 0 0 02009--2013

765 402,80 765 402,80 3 827 013,95 2 296 208,40 7 654 027,95

Grafiki postaci zaczerpnięto z wydawnictwa „Każde miejsce opowiada swoją historię czyli rzecz o dziedzictwie wiejskim” (Poznań 2001) za zgodą Wydawcy- Fundacji Fundusz Współpracy.

Ważne adresy:

Urząd Marszłakowski Województwa Opolskiego Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich ul. Ozimska 19, 45-057 Opole tel. 77 448 32 50

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ul. Wrocławska 170g, 45-836 Opole tel. 77 457 40 78

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europa inwestująca w obszary wiejskieBroszura wydana przez .........

Broszura współfinasowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 LeaderProgramu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi