KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH &KINH TẾ VĨ MÔ ViỆT NAM

KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH&KINH TẾ VĨ MÔ ViỆT NAM

Trương Quang Hùng

Bộ môn Kinh tế học

Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh

NHỮNG VẤN ĐỀ THẢO LUẬN

Khủng hoảng tài chính và suy thóai Nguyên nhân ? Tác động?

Bất ổn kinh tế vĩ mô Việt nam Vấn đề kinh tế vĩ mô trong dài hạn Tác động của suy thóai kinh tế Giải pháp cho những bất ổn kinh tế

KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH Khủng hoảng tài chính là gì?

Nhà đầu tư quốc tế mất niềm tin vào đồng tiền hoặc tài sản tài chính

Bán tài sản tài chính rút tiền về

Có gì khác giữa các cuộc khủng hoảng tài chính lớn? Quy mô vốn giải cứu: Khủng hoảng nợ 1982 (30 tỷ USD),

Khủng hoảng Mexico 1994 (20 tỷ USD), khủng hoảng Châu Á 1997 (112 tỷ USD), Khủng hoảng Mỹ 2008 (700 tỷ?)

Khủng hoảng Châu Á (1997) và Khủng hoảng Mỹ (2008) diễn ra trong bối cảnh toàn cầu hóa

Khủng hoảng Mỹ gắn liền với những phát kiến về tài chính

BỐI CẢNH LỊCH SỬ

Trước năm 1973 – Áp chế tài chính Hệ thống Bretton Woods bị phá vỡ Xuất hiện chủ nghĩa tân tự do/phi điều tiết Tại sao từ 1973 khủng hoảng tài chính tăng

nhanh?

KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH TRONG LỊCH SỬ

1880-1913 1919-1939 1945-73 1973-2008

Phát triển 7 36 21 46

Mới nổi 28 13 16 96

KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH:NGUYÊN NHÂN CƠ BẢN

Mở rộng cạnh tranh và tháo bỏ thể chế hổ trợ thị trường Xóa bỏ các luật lệ và rào cản liên quan đến sản xuất và

thương mại Áp đặt các nước khác phải mở cửa tự do cho tư bản Mỹ

Nhà ở cho người nghèo Bảo lãnh cho vay đối với Feddie Mac và Freddi Mae

Chính sách tín dụng rẻ Lãi suất thấp và kéo dài

MỞ RỘNG CẠNH TRANH

Khu vực sản xuất Xóa bỏ quyền định giá của nhà nước: vận chuyển

xe lửa, xe buýt, máy bay Xỏa bỏ độc quyền nhà nước trong một số lĩnh

vực quan trọng: dịch vụ điện thoại Một số vấn đề liên quan đến môi trường, chất

lượng y tế và an toàn thực phẩm cũng được đàm phán


Trong khu vực tài chính Bãi bỏ đạo luật Glass-Steagall và cho phép ngân

hàng thương mại hoạt động đa năng và rộng khắp

Mở cửa tự do cho các công ty tài chính và các công cụ tài chính mới xuất hiện mà không có sự kiểm soát

Tạo áp lực cho các nước đang phát triển chấp nhận tự do hóa luồng vốn : đồng thuận Washington và toàn cầu hóa


Thi trường tự do và cơ chế tự điều chỉnh Vấn đề thông tin không đầy đủ và quyết định đầu

tưKỳ vọng của nhà đầu tư và bong bóng giá tài sản.Sự bùng phát do yếu tố kỳ vọng và sự vở bong

bóng.Có cơ chế tự điều chỉnh không?

Vấn đề thông tin bất cân xứng và hoạt động cho vay:

Tâm lý ỷ lại

MỞ RỘNG CẠNH TRANH VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ KINH TẾ

Thâm hụt trong cán cân tài khoản vãng lai Vấn đề tăng trưởng, tiết kiệm và đầu tư Vấn đề thặng dư tiết kiệm từ những nước đang

phát triển và những nước xuất khẩu dầu như Trung Đông, Châu Phi, Venezuela, Trung Quốc

Tự do luồng vốn và sự tháo chạy vốn khủng hoảng Châu Á (1997), Nga (1998), Achentina (2001)

Luồng vốn vào trong nền kinh tế Mỹ nhà đầu tư tin vào sự ổn định chính trị, môi trường điều tiết tốt, quyền sở hữu tư nhân rõ ràng của Mỹ


Giá tài sản, tài sản tài chính và đô la Mỹ tăng Lợi nhuận khổng lồ từ các ngân hàng Mỹ

Bản thân khu vực tài chính không tạo ra của cải thực phân phối lại của cải thực khi giá biến động

Ảo tưởng về sự giàu có tiêu dùng nhiều hơn tài sản có tăng chi tiêu hàng

nhập khẩu giá rẻ thâm hụt cán cân tài khoản vãng laiThâm hụt tài khoản vãng lai của Mỹ khoảng 600 – 700 tỉ

USD đầu cơ vào khu vực có sinh lợi cao giá tài sản tiếp

tục tăng


Tự do hóa công ty và cuộc cách mạng trong quản lý chiến lược Sử dụng đòn cân nợ quá đà để tăng lợi

nhuận sụp đổ của Bear Stearns, Merrill Lynch hay Lehman Brothers Ngân hàng đầu tư Mỹ có khoản nợ gấp 35 giá trị

tài sản thực (Walter Kiechel, 2005) 7 trong số các công ty tài chính lớn nhất Mỹ đạt lợi

nhuận 254 ty USD (2004-2007)


Tìm kiếm lợi thế cạnh tranh đa dạng hóa tập đoàn đa ngành.Phát kiến tài chính MBS, ABS, CDOs

Sản phẩm này mang lại lợi nhuận lớn nhưng ngầm chứa rủi ro lớn. Lấy gì để bảo đảm?

Phát hành các loại chứng khoán trên (từ các trung gian phi ngân hàng) góp phần tăng trưởng tín dụng quá nóng

Không có cách nào tránh được sự sụp đổ từ tăng trưởng tín dụng quá nóng (Ludwig von Miles)

NHÀ Ở CHO NGƯỜI NGHÈO VÀ BẢO LÃNH CÔNG TY

Fannie Mae và Freddie Mac trở thành hai công ty cổ phần tư nhân. Nhà nước bảo lãnh 2 công ty và miễn thuế Fannie, Freddie và các công ty tài chính khác tạo

ra và bán các chứng khoán dựa vào vốn cho vay từ 2 công ty này

Chứng khoán phát hành được bảo đảm bằng vốn vay

NHÀ Ở CHO NGƯỜI NGHÈO VÀ BẢO LÃNH CÔNG TY

Những yêu cầu cho vay được nới lỏng Không có chứng từ, không có xác minh về thu

nhập hay khả năng chi trả Cho vay cầm cố có lãi suất được điều chỉnh Nới lỏng các yêu cầu thẩm định cẩn trọng

Bùng nổ thị trường nhà ở và thị trường tín dụng tiêu dùng Năm 2005, 1,2 triệu căn nhà được bán, gấp đôi

lần từ năm 1990-1995 Động cơ mua nhà tăng do giá tín dụng rẻ, tiếp

cận tín dụng dễ và sự mồi chài của bên cho vay

CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG RẺ

Vỡ bong bóng công nghệ (2000) và khủng bố 11/9 (2001) thị trường chứng khoán chao đảo năm 2001

FED cắt giảm lãi suất chiết khấu xuống 1% cứu thị trường chứng khoán 2001 nhưng kéo dài quá lâu (2004)

Bùng nổ tín dụng tiêu dùng và bong bóng địa ốc Nợ nước ngoài hàng năm gia tăng 300 tỷ đô la Mỹ

(2000) và 800 tỷ đô la Mỹ (2007)

ĐIỂM KHỞI ĐẦU KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH Khủng hoảng tài chính bắt đầu từ thị trường tín

dụng địa ốc Quy trình thẩm định các khoản vay thế chấp

Đánh giá độ tin cậy tín dụng bên vay Tỷ lệ nợ /thu nhập 30% Tỷ lệ vốn vay /giá trị tài sản 80% Giá trị tài sản được thẩm định bởi cơ quan thẩm định giá

Cho vay dưới chuẩn Không có chứng từ, không có xác minh về thu nhập Tỷ lệ nợ/thu nhập > 50% Tỷ lệ vốn vay/giá trị tài sản > 85% Điểm tín dụng thấp

THỊ TRƯỜNGTÍN DỤNG ĐỊA ỐC Ở MỸ

Các khoản cho vay thế chấp dưới chuẩn có những đặc trưng sau Ban đầu lãi suất mồi thấp sau đó điều chỉnh tăng Lãi suất cao hơn so với cho vay theo tiêu chuẩn Có lãi phạt trả trước

Chia xẻ rủi ro thông qua MBSs và CDOs MBSs bao hàm cho vay dưới chuẩn phải được

đánh giá tín dụng bán cho các ngân hàng đầu tư chuyên nghiệp


Ngân hàng đầu tư chia MBS thành nhiều gói có mức độ rủi ro khác nhau

Hình thành kênh đầu tư như quỹ (HF) để mua các gói CDO có mức độ rủi ro cao làm sạch bảng cân đối của ngân hàng đầu tư

Các quỹ này vay tiền của ngân hàng cho vay để làm đòn bẩy mua tài sản

Giá nhà tăng liên tục là do Đầu cơ nhà Người có thu nhập thấp vay tiền quá đơn giản


Giá nhà tăng-> những người mua nhà dưới chuẩn không bị vỡ nợ và đầy giá CDOs có mức rủi ro cao lên

Kết quả kinh doanh tốt nên thu hút đầu tư từ bên ngoài

Ngân hàng cho vay (LB) tiếp cận tín dụng rẻ nên cho các quỹ (HF) vay tiền nhiều hơn

Các quỹ lại tiếp tục mua gói CDOs có mức rủi ro cao từ ngân hàng đầu tư (IB)

Vấn đề của cơ quan định giá tín dụng Mâu thuẩn về lợi ích: Ngân hàng đầu tư trả tiền để

được đánh giá tốt Không ai biết họ đánh giá như thế nào vì phương

pháp được che dấu

MÔ TẢ QUÁ TRÌNH KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH Bùng phát và vỡ bong bóng địa ốc

Phát triển nhà quá mức giá nhà giảm Lãi suất điều chỉnh tăng Người mua nhà không thanh

toán lãi và vốn đúng hạn Giữa năm 2006, doanh số và giá nhà khựng lại

Các vụ vỡ nợ thế chấp bắt đầu tăng Lãi quá hạn và vỡ nợ tổn thất lớn về vốn sở hữu Ngân hàng cho vay đòi tiền lại Thiếu vốn Ngân hàng đầu tư phải bán CDS, CDOs để

trả cho ngân hàng cho vay giá chứng khoán giảm lượng vốn tiếp tục suy giảm

MÔ TẢ QUÁ TRÌNH KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH

Xói mòn bảng cân đối tài sản của ngân hàng lộ diện các khoản nợ bị che dấu

Mất niềm tin giữa các ngân hàng đầu tư không vay tiền được thiếu vốn lại tiếp tục tăng giá tài sản lại tiếp tục giảm.

Một số ngân hàng đầu tư bị phá sản hoặc sát nhập. Lehman Brothers tuyên bố phá sản Washington Mutual bán lại cho J.P. Morgan Một số được giải cứu như Fannie và Freddie, Merill

Lynch, Wachovia

MÔ TẢ QUÁ TRÌNH KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH

Khủng hỏang niềm tin giá chứng khoán rơi tự do Bảo lãnh cứu nguy của chính phủ

Mức độ hội nhập sâu của thị trường vốn tác động diễn ra trong phạm vi toàn cầu

Sự hợp tác quốc tế là cần thiết do toàn cầu hóa tài chính

Sự đáp lại của Mỹ và 15 nước sử dụng đồng Euro không đầy đủ và kịp thời với các biện pháp: Bảo lãnh tiền vay Cắt giảm lãi suất Bơm vốn cho các định chế tài chính

IMF đứng ngoài cuộc

TỪ KHỦNG HOẢNG ĐẾN SUY THOÁI KINH TẾ

Mất niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài đảo ngược luồng vốn sự mất giá USD Những người gởi tiền rút tiền khỏi ngân hàng nhận

tiền gởiphá hủy tiền khối lượng tiền giảm giảm phát

Ngân hàng sụp đổ Khó tiếp cận tín dụng đầu tư và tiêu dùng giảm

Lượng của cải của người tiêu dùng giảm cắt giảm chi tiêu

TỪ KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNHĐẾN SUY THOÁI KINH TẾ Suy thoái nghiêm trọng

Khi chi tiêu tiêu dùng và đầu tư giảm Sản lượng giảm Giảm phát khuyến khích đầu cơ tiền bẫy thanh khoản Thất nghiệp tăng đáng kể Ngành xe hơi Mỹ kêu cứu và còn ngành nào khác?

Toàn cầu hóa và mối liên kết giữa Mỹ và phần còn lại trên thế giới Kinh tế Mỹ suy thoái và hiệu ứng lan truyền Suy thoái và kế họach kích thích kinh tế Vấn đề kích thích kinh tế và chính sách bảo hộ mậu dịch mới Suy thoái toàn cầu và sự hợp tác?

KÍCH THÍCH KINH TẾ

KINH TẾ VĨ MÔ ViỆT NAM

Tăng trưởng kinh tế bền vững Tích lũy vốn Cải thiện công nghệ Cải cách thể chế

Vấn đề của tăng trưởng kinh tế bền vững Hiệu quả sử dụng vốn thấp và tăng quy mô vốn Đầu tư vượt quá tiết kiệm trong nước Tăng trưởng dựa vào vốn nước ngòai và các

tập đoàn kinh tế nhà nước


Việt nam trở thành thành viên thứ 150 của WTO năm 2006 Vượt rào cuối cùng để hòa nhập vào cộng đồng thế

giới Kế hoạch kinh tế cho phát triển kinh tế

Kế hoạch kinh tế cho phát triển Tăng trưởng GDP ở mức 9% Thu hút vốn FDI và FII Tăng cường vai trò của các tập đoàn kinh tế nhà

nước

TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Tăng cường vai trò của các tập đoàn kinh tế nhà

nước 8 tập đoàn và 70 tổng công ty nhà nước (2007) Vốn 56 tỷ USD

Vốn tự có 25 tỷ USD Vay mượn 31 tỷ USD Tổng công ty xây dựng giao thông 5: Nợ gấp 42 vốn tự có Vinashin: 22 lần

Ưu đãi Phân phát quyền sử dụng đất Cấp tiền vốn ngân sách Tiếp cận tín dụng dễ dãi

TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC

Vấn đề ủy quyền và cơ chế giám sát Khi ủy quyền tài sản cho tập đoàn ai là người

giám sát Vấn đề trao quyền tự chủ đầu tư Vấn đề chi phối của nhóm lợi ích?

Rủi ro đạo đức và khai thác lợi thế Thành lập nhiều công ty con để hưởng ưu đãi vay

vốn và cấp đất Cổ phần hóa Dàn trãi đầu tư


Tự do hóa tài chính và luồng vốn vào tăng Giá chứng khoán và bất động sản tăng Tỷ giá hối đoái thực tăng

Ảo tưởng về sự giàu có và hiện tượng đầu cơ Bùng nổ tín dụng Đầu cơ vào bất động sản và chứng khoán


Luồng vốn vào và những bất ổn kinh tế vĩ mô Việt nam Lạm phát cao Thâm hụt cán cân tài khỏan vãng lai Thâm hụt ngân sách Lãi suất thực âm Tỷ giá hối đóai thực âm

KINH TẾ VĨ MÔ ViỆT NAM Lạm phát và nguyên nhân

Lạm phát tăng vào năm 2007 và tăng mạnh vào năm 2008

Nguyên nhân Bơm tín dụng cho các doanh nghiệp nhà nước Luồng vốn vào ồ ạt tăng Kiên trì kế hoạch kinh tế thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

nhanh Vấn đề chính sách

Tăng năng suất Điều chỉnh chỉ số giá

CHỈ SỐ GIÁ

TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG

M1 Ở CÁC NƯỚC

M1 Ở VIỆT NAM

THÂM HỤT CÁN CÂN THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ

Nguyên nhân ? Kết quả của quyết tâm đạt tăng trưởng cao

Hiệu quả sử dụng vốn thấp do sự yếu kém của doanh nghiệp nhà nước

Tăng trưởng nhanh phải tăng tích lũy (từ 29% năm 2000 đến 41% năm 2007)

Thâm hụt là tốt hay xấu?

TÀI KHỎAN VÃNG LAI

HỆ SỐ ICOR VÀ TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG Ở MỘT SỐ NƯỚC

Vietnam2000-2007

T/quốc2000-2006

Thái lan1981-1995

Hàn quốc1961-1980

Malaisia1981-1995

5,2 3,9 4,1 3,0 4,6

7,7% 9,7% 8,1% 7,9% 7,1%


Vấn đề hấp thu luồng vốn nước ngòai Cơ sở hạ tầng đủ mạnh không? Nền tảng pháp luật và bảo vệ tài sản cho nhà đầu

tư? Hệ thống tài chính làm tốt vai trò chuyển dịch vốn

vào những dự án hiệu quả không? Hệ thống giáo dục và nguồn vốn con người Năng lực hành chính Chính sách kinh tế có thể tiên liệu được không?

ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI

Tại sao phải thu hút FDI? Tạo việc làm Cải thiện cán cân thanh toán Tạo nguồn vốn cho nền kinh tế để thúc đẩy tăng

trưởng Hiệu ứng lan truyền công nghệ


Dự án Quốc gia Được chấp thuận

Dự án khu liên hợp thép nhà máy điện và cảng biển tại Ninh Thuận Malaysia 9,79

Dự án xây dựng cảng và nhà máy luyện kim tại Vũng Áng Hà Tĩnh Đài Loan 7,9

Dự án nhà máy lọc dầu Nghi Sơn Thanh Hóa Nhật và Hòa Lan 6,2

Dự án khu du lịch liên hợp cao cấp Phú Yên Brunei 4,3

Dự án khu du lịch nghỉ dưỡng Hồ Tràm Bà Rịa - Vũng Tàu Canada 4,23

Dự án hóa dầu Long Sơn Bà Rịa - Vũng Tàu Thái Lan 4

Dự án khu đô thị - đại học quốc tế ở TP,HCM Malaysia 3,5

Dự án tổ hợp nghỉ dưỡng sân golf ở Phú Quốc Kiên Giang B,,,V Island 1,6

Dự án vui chơi giải trí khách sạn tại Vũng Tàu Mỹ 1,3

Dự án khách sạn cao ốc sản xuất vi mạch phần mềm ở TP,HCMSingapore 1,2

Dự án khu trung tâm tài chính ở TP,HCM Malaysia 0,93

Tổng số 44,95


Tập trung chủ yếu vào Sản xuất thép, xi măng và lọc dầu Khu du lịch cao cấp, địa ốc

Môi trường đầu tư Việt nam quá hấp dẫn? Lợi thế giá nhân công rẻ Khai thác nguồn tài nguyên Yếu kém trong quản lý môi trường


Vấn đề cải thiện cán cân thanh toán Có đóng góp vào giảm tác hại của khủng hoảng 2008 Luồng vốn ra 17 tỷ USD Luồng vốn vào (kiều hối 7,3 tỷ và FDI = 7,8 tỷ)

Vấn đề tạo việc làm So với doanh nghiệp trong nước

Vấn đề tạo nguồn vốn Vốn thực sự chỉ 22% vốn thực hiện (2,2 tỷ USD)

Hiệu ứng lan truyền công nghệ Mức độ hấp thu công nghệ do lan truyền Mắt xích trong dây chuyền sản xuất

HỆ THỐNG TÀI CHÍNH

Vấn đề chuyển dịch vốn đến những dự án sinh lời kỳ vọng cao Cho các tập đoàn kinh tế nhà nước vay Cho vay đầu tư chứng khoán và bất động sản Các DNNVV khó tiếp cận với tín dụng

Vấn đề tâm lý ỷ lại Cho vay với lãi suất cao Doanh nghiệp tài trợ cho những dự án có mức rủi

ro cao Cạnh tranh bằng cách nâng lãi suất huy động vốn

HỆ THỐNG TÀI CHÍNH

Quản lý các ngân hàng thương mại Quy định vốn điều lệ tối thiểu Hệ số đủ vốn (CAR) Tách bạch ngân hàng thương mại và ngân hàng

đầu tư Vấn đề giám sát

TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI THỰC

CẢI THIỆN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ

Thâm hụt cán cân tài khoản vãng lai và nguy cơ khủng hoảng

Làm sao để cải thiện? Phá giá đồng tiền để cải thiện cán cân thương

mai? Tăng trưởng thận trọng dựa vào năng suất?

Documents

KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH &KINH TẾ VĨ MÔ ViỆT NAM