- 1. HC VIN HNH CHNH QUC GIA. Mn Lch S Vn minh th gii. o Th Lan
KH13A7. Tm hiu khoa hc t nhin
2. I.Ai Cp: 3. Thnh tu trong thi k ny: Thnh tu Khoa hc t nhin Vn
hc,ngh thut Ch vit Tn ngng Kin trc 4. Thnh tu v khoa hc t nhin.
1.Thin vn hc 2.Ton hc 3.Vt l4.Ha hc 5.Y hc 5. I.Khoa hc t nhin.
1.Thin vn: -T rt sm vi nhng dng c th s nh si dy di mnh vn c khe h
cc nh thin vn hc Ai Cp c i thng ngi trn nc n,miu quan st bu tri .
6. Cc v thn Geb v Nut. Nut tng trng cho bu tri vi nhng v sao bao bc
Tri t. 7. -Pht hin ra 12 cung hong o v bit c cc hnh tinh
kim-mc-thy-ha-th c mt s kin thc v Nht thc,Nguyt thc,sao bng,sao
chi.. 8. -Trong nhng nghin cu ca Robert Bauval, ng nhn thy rng ng
thng hi pha Nam phng Vua c xp thng vi sao Orion sao ca thn Osiris.
ng thng hi t phng Hong Hu li xp thng vi sao Sirius ngi sao ca thn
Isis (Osiris v Isis l anh em rut v cng l v chng). - N thn Isis i
din cho sao Sirius, mt ngi sao rt quan trng i vi ngi Ai Cp c. 9.
Hnh v 12 cung hong o trn trn n th Hathor Dender. 10. 1. Aries : Bch
Dng 2. Taurus: Kim Ngu 3. Gemini: Song T 4. Cancer: C Gii 5. Leo: S
T 6. Virgo: X N 7. Libra : Thin Bnh 8. Scorpio: B Cp 9.
Sagittarius: Nhn M 10. Capricorn: Ma Kt 11. Aquarius: Bo Bnh 12.
Pisces: Song Ng 11. Giza, Herchel tm thy 4 khu vc, vn cha coi l di
tch nh kim t thp m t c th sm kt lun rng chng s to thnh mt chm sao
Orion y ti Giza 12. -Bu tri c chia thnh 45 chm sao v con ngi bit n
cc hnh tinh nh Sao Mc, sao Ho, Sao Th, Sao Kim, sao Thu. -Quan nim
ca ngi Ai Cp v v tr gn lin vi a thn gio. Trung tm ca th gii l thn
Geb, v thn tng trng cho Tri t, ngi ch ng thi l v ca Geb - thn Nut
chnh l bu tri. Nut sinh ra thn Ra - thn Mt Tri v cc v sao cn Ra
sinh ra Thoth - thn Mt Trng. -Do Nut c sng ra li nut ht cc v tinh t
ri n m mi th ra nn thn Shu, cha ca b, nng bu tri ln khi mt t. 13.
Thn Ra ban ngy bi trn sng Nil thng gii, chiu sng mt t cn ban m li
du hnh di sng Nil chn m ph v chin u vi nhng th lc en ti ri sng hm
sau li xut hin pha chn tri. -V dng c thin vn, ngi Ai Cp sng ch ra
nht khu (mt thanh g c u cong o thi gian) v ng h Mt Tri, chnh l nhng
ct bia th thn Ra, n cho php xc nh cao ca Mt Tri so vi ng chn tri. o
thi gian v ban m, cc v t t theo di v tr ca nhng ngi sao. Ngi Ai Cp
cng cng hin cho nhn loi tng xc nh mt gi bng 1/24 di ca mt ngy m,
thng nht cho mi ma trong nm. 14. ng h-ai cp 15. 2.Ton hc 16. , Ai
Cp c i khong 1800 TCN (Rhind Mathematical Papyrus), Vng quc Gia Ai
Cp khong 1300-1200 TCN (Berlin 6619) Tt c cc vn t ny c nhc n nh l
Pythagore; y c l l pht trin ton hc rng nht v c nht sau s hc c i v
hnh hc. Ton hc Ai Cp l m ch ton hc c vit di ting Ai Cp. Ton hc Ai
Cp c i c nh du bi nhn vt truyn thuyt Thoth, ngi c coi l t ra mu t
Ai Cp, h thng ch s, ton hc v thin vn hc, l v thn ca thi gian. 17.
Thn Thoth 18. -S hc : +Cng thc tnh din tch phng php nhn chia. +Cc
kin thc s khai v hp s,s nguyn t,trung bnh cng. -Hnh hc nhng kin thc
c bn hnh hc gii tch +Tnh xp x chnh xc s Pi di 1%. +lng gic. +Cu
phng hnh trn. 19. Giy c Rhind.(khong 1650-TCN) 20. Ngi Ai cp tnh
Pi=3,16 21. T thi k Hy Lp ha, ting Hy Lp thay th ting Ai Cp trong
ngn ng vit ca cc nh hc gi Ai Cp, v t thi im ny, ton hc Ai Cp hp nht
vi ton hc Hy Lp v Babylon pht trin ton hc Hy Lp. Nghin cu ton hc Ai
Cp sau c tip tc di ch Arab nh l mt phn ca ton hc Hi gio, khi ting
Rp tr thnh ngn ng vit ca cc nh hc gi Ai Cp. 22. Vn t ton hc c nht
tm c cho ti nay l giy ci Moskva, mt vn t bng giy ci ca Vng quc gia
Ai Cp vo khong 20001800 m ngy nay ta gi l "bi ton ch", r rng l ch
gii tr. Mt bi ton c coi l quan trng mc ni ring bi n a ra phng php
tm th tch ca mt hnh ct: "Nu bn bit: mt hnh chp ct c chiu cao 6, din
tch y ln 4, din tch y nh 2. Bn s bnh phng s 4 ny, c 16. Bn s nhn i
4, c 8. Bn s bnh phng 2, c 4. Bn s cng 16, 8, v 4 c 28. Bn s ly mt
phn ba ca 6, c 2. Bn nhn 28 vi 2 c 56. V 56 l s bn cn tm." 23. Giy
ci Moskva 24. Giy c Rhind (khong 1650 TCN) l mt vn bn ton hc Ai Cp
quan trng khc, mt hng dn trong s hc v hnh hc. Cng vi vic a ra cc
cng thc din tch v phng php nhn, chia v lm vic vi phn s n v, n cng
cha cc bng chng v cc kin thc ton hc khc (xem Egyptian Unit
Fractions) bao gmhp s v s nguyn t; trung bnh cng, trung bnh nhn v
trung bnh iu ha; v hiu bit s b v sng Eratosthenes v s hon ho. N cng
ch ra cch giiphng trnh tuyn tnh bc mt cng nh cp s cng v cp s nhn.
25. Cng vy, ba thnh phn hnh hc c trong giy c Rhind ni n nhng kin
thc n gin nht ca hnh hc gii tch: - (1) u tin v quan trng nht, lm th
no xp x s chnh xc ti di mt phn trm; - (2) th hai, mt c gng c i
trong vic cu phng hnh trn; - (3) v th ba, s s dng sm nht tng bit v
lng gic. Cui cng, giy c Berlin cng cho thy ngi Ai Cp c i c th gii
phng trnh i s bc hai 26. Eratosthenes 27. Sng Eratosthenes lc s
Nguyn t. 28. 3.Vt l. Ngi Ai Cp c i bit ti rt nhiu v lc hc.ng dng
trong vic xy dng Kim t thp:s dng rt nhiu rng rc,n by,con ln ko ln,p
t cho trt trn mt phng nghing,bit ko nhng khi nng hng nghn tn trong
nc cho n tr nn nh hn. 29. 4.Ha hc. -Do tc p xc ch to dc phm v dng
kim loi ngnh ha hc Ai Cp xut hin. -xc p Ai cp l mt trong nhng thnh
tu tiu biu. 30. -Tm quan trng ca c v tim mch bit cha bnh au rng mt
v cc bnh ph n..gii v k thut p xc -Mt trong nhiu lnh vc m ngi Ai Cp
sm t c thnh tu ln t bui u pht trin l y hc, trong c vic chm sc nha
khoa c.Y hc: 31. Do sng sa mc nn trong thnh phn thc n hng ngy ca
ngi Ai Cp cha tng i nhiu ct. Loi ct ny c tnh mi mn cao, khin tui th
men rng ngi Ai Cp rt thp, h thng xuyn gp phi nhng vn rng ming, thm
ch nguy him n mc t vong. -V vy, bo v rng ming, ngi Ai Cp sng ch ra
hn hp kem nh rng u tin trn th gii. Theo ghi chp lch s, kem nh rng
ny l hn hp gm bt mng b, tro, v trng b t chy v bt. 32. C th ni, ngi
Ai Cp xng ng l nhng c dn u tin trn th gii c thc chm sc rng ming.
Khng ch pht minh ra kem nh rng, h cn to ra ko lm thm ming m ngy nay
phn ln chng ta u s dng. 33. -Do tc p xc thnh hnh t rt sm ,ngi Ai Cp
bit tng i r v cu to ca c th con ngi .Tnh hnh y to iu kin cho y hc c
th pht trin sm 34. -V nguyn nhn ch yu +do bnh tt ,ngi Ai Cp lc by
gi nhn thc c rng khng phi ma qu hoc do cc m ph thy gy nn m do s
khng bnh thng ca mch mu. +Tm quan trng ca c v tim i vi sc khe ca
con ngi nu c b tn hi th ton thn s b bnh. +Nhng h cha bit c s tun
hon ca mu nhng h nhn bit c s lin quan gia tim v mch mu :khi thy
thuc bn tay hoc ngn tay pha sau u,bn tay,mch,bn chn ca ngi khc th
ng ta bit c tim. 35. Triu i u tin ca Ai Cp c i xut hin nhng hc vin
y hc, vi tn ngi nh s sng 36. *Thuc:Ngi Ai Cp c cho l pht minh ra
thuc, nhng ci cch h xem xt bnh tt v thng tt kh khc vi chng ta. -H
coi sc khe v bnh tt l cuc chin khng khoan nhng gia ci tt v ci xu.
-Theo cc ti liu kho c, ngi Ai Cp c dng c thuc v ba ch, li cu nguyn
trong qu trnh cha bnh. -Ca phu thut u tin c ngi Ai Cp thc hin l vo
nm 2750 trc Cng nguyn. Imhotep, sng vo vng triu th 3 c coi l v bc s
u tin. 37. II.Khoa hc t nhin ca Hy-La c i. 38. Khoa hc t nhin Ton
hc Thin vn hc Vt L Y hc 39. a.Ton hc. -Ta lt tm ra t l thc tnh c
chiu cao kim t thp. 40. -Pitago tm ra nh l v quan h gia 3 gc trong
tam gic vung( nh l pytago) Phn bit s chn s l s khng chia ht 41.
clit tm ra nh l clit c s mn hnh hc. 42. Acsimet tnh c s pi,th
tch,th tch ton phn ca nhiu hnh khi. 43. ln ca lc y Archimedes bng
tch ca trng lng ring ca cht lng v th tch b vt chim ch 44. Nh c chng
minh bi Archimedes, din tch ca phn parabol hnh trn tng ng vi 4/3
din tch ca hnh tam gic ni tip hnh di. 45. Archimedes s dng phng php
rt gn c tnh gi tr s . ng thc hin n bng cch v mt hnh a gic ln bn
ngoi mt hnh trn v mt hnh a gic nh bn trong hnh trn. Khi s lng cc
cnh ca hnh a gic tng ln, n s gn nh tr thnh bng vi hnh trn. 46. Khi
cc hnh a gic c 96 cnh, ng tnh cc chiu di cc cnh v thy gi tr s nm
trong khong 317 (xp x 3.1429) v 31071 (xp x 3.1408), gn vi gi tr
thc ca n l xp x 3.1416. ng cng chng minh rng din tch ca mt hnh trn
bng vi nhn vi bnh phng ca bn knh ca hnh trn. Trong V hnh trn v hnh
tr, Archimedes a ra nh rng bt k ln no khi khi c thm thi gian s vt
qu bt k mt ln no cho trc. y l thuc tnh Archimedes ca cc s thc 47.
Bc tng ng Archimedes tii quan st Archenhold Berlin. N c iu khc bi
Gerhard Thieme v khai trng nm 1972. 48. b.Thin vn hc. -Talet tnh c
ngy nht thc (28/5/558)=>chnh xc. -pytago nhn thc c qu hnh cu v
chuyn ng theo qu o nht nh. 49. Arixtac tm ra thuyt h thng mt tri.
50. Eratoxten tnh c di vng kinh tuyn Tri t l 39.700 km v tnh c gc
to ln bi hong o v xch o 51. c.vt l. -Acximet tm ra nguyn l n
by,nguyn l quan trng v thy lc hc,ngoi ra ng cn pht minh ra my bm nc
knh hi t 52. Archimedes c th s dng nguyn l sc ni ny xc nh liu chic
vng min c mt nh hn vng c khng. 53. Mt hnh cu c 2/3 th tch v din tch
b mt ca hnh tr bao quanh n. Mt hnh cu v hnh tr c t trn m ca
Archimedes theo yu cu ca ng. 54. Archimedes c th s dng nhng chic
gng hot ng nh mt thit b phn x parabol t chy nhng con tu tn cng
Syracuse. 55. Archimedes c cho l rt n tng vi n by: Hy cho ti mt im
ta, v ti s nhc bng c Tri t. 56. D,Y hc. Hypocrates ngi thy thuc u
tin trn th gii 57. Hipocrat cha bnh bng phng php m x hoc ung thuc
ng c mnh danh l : Thy t ca y hc phng Ty 58. -Nh gii phu hc Hecropin
chng minh rng no l c quan t duy ,cm gic do h thn kinh truyn t.ng
bit dng thuc m phu thut bnh nhn. -Claodiut vit sch phng php cha bnh
59. =>nn khoa hc Hy Lp & la M c i c nhng thnh tu rt ln t t c
s cho s pht trin ca khoa hc phng Ty thi cn & hin i.
