Kartal İlçesi (İstanbul) Ballarının Palinolojik Analizi

8/7/2019 Kartal lesi (stanbul) Ballarnn Palinolojik Analizi

1/90

T.CMARMARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

KARTAL LES (STANBUL)BALLARININ PALNOLOJK ANALZ

Asl Didem DEMRCAN

(Biyololoji)

YKSEK LSANS TEZ

BYOLOJ ANABLM DALI

DANIMANDo. Dr. Celal YARCI

STANBUL 2005


2/90

T.CMARMARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

KARTAL LES (STANBUL)

BALLARININ PALNOLOJK ANALZ

Asl Didem DEMRCAN

(Biyoloji)

( 141100620020048 )

YKSEK LSANS TEZ

BYOLOJ ANABLM DALI

DANIMANDo. Dr. Celal YARCI

STANBUL 2005


3/90

i

NSZ TEEKKR lkemiz de zengin bir floraya sahiptir. Buna bal olarak, bal retiminde

olduka iyi bir yere sahip olmas gerekmektedir. Ar bitkiden ald nektar kendi

bnyesinde bir takm olaylardan geirdikten sonra ticari ve tbbi deeri yksek olan

bir besin ekline dntrr. Baln kaliteli veya kalitesiz olmasnn, kovan etrafnda

5 km yarapndaki bir daire iinde bulunan bitkilerle olduka sk bir ilikisi vardr.

Melitopalinoloji bu ilikiyi inceler. Arlar bitkiden nektar alrken bitkinin iek

tozlarn da kovana tar. En ok ziyaret ettii trlerin polenlerine balda olduka skrastlanr. Dolays ile ar, bal yaparken hangi bitkilerin polenlerini ald hakknda

aratrclara ipular verir. Polen preparatlar eitli yntemlerle baldan izole

edilerek hazrlanr. Mikroskobik incelemeler sonucunda baln floristik orijini

belirlenir. Baln fiziksel zellikleri ile iinde bulunan polenler arasnda iliki

kurularak, hangi bitkilerin bala olumlu, hangilerinin olumsuz ynde etki ettii tespit

edilir. Kovanlar, bala olumsuz ynde etki eden bitkilerden uzaklatrlr. Olumlu

ynde etki eden bitkilerin bulunduu blgeler konur. Ayrca, ticari neme sahip olanveya olmayan ballar yine polen analizleri ile test edilirler. Bu ekilde yaplan bal

reticilii bilinli bal reticiliidir. Melitopalinolojik almalarla blgemizde bala

stn kalite kazandran bitkiler belirlenerek, buna uygun bal reticilii yaplmaldr.

Yaptmz almann lkemizde retilen ballarn kalite kontrolne ynelik

almalar iin faydal olacan mit ediyorum.

Bu almalarn planlanmasndan sonuca ulalmasna kadar her trl yardm,

neri ve eletrilerini esirgemeyen tez danmanm Do. Dr. Celal YARCIa, Prof.Dr. Burhan AYTUa, Volkan ALTAYa, Kartal le Tarm Mdrlnden Tarm

Teknikeri Mehmet KANDEMRe, stanbul li Ar Yetitiricileri Birlii Denetim

Kurulu yesi Sadettin ABAYLI, Hatice KUTLUK, Arif TEKR, Osman KA,

Ynetim Kurulu Bakan Fahriye HAMULUya, Lab. retmeni Aye AKAYa ve

Marmara Kolejine, maddi ve manevi her konuda yanmda olan sevgili anneme-

babama teekkr ederim.

Asl Didem DEMRCAN

Eyll /2005


4/90

ii

NDEKLER

SAYFA

NSZ TEEKKR i

NDEKLER

ZET v

ABSTRACT v

YENLK BEYANI vi

SEMBOL LSTES vii

EKL LSTES viii

TABLO LSTES xi

BLM I. GR VE AMA 1

BLM II. GENEL BLGLER 4

II.1 PALNOLOJK BLGLER 4

II.1.1 POLENN OLUUMU 6II.1.2 POLEN VE YAPISI 6II.1.3 POLENN KMYASAL YAPISI 11

II.2 BAL VE YAPISI 11II.3 KAYNAK BLGLERN RDELENMES 13II.4 ARATIRMA YRES HAKKINDA BLG 18

II.4.1 Kartallesinin Genel zellikleri 18II.4.2 Topografik zellikler 19II.4.3. lenin klim ve Biyoiklim zellikleri 20

II.4.3.1. Scaklk 20II.4.3.2. Ya 21II.4.3.3. Rzgar 22

II.4.4. Aratrma Yresinin Genel Vejetasyonu 25


5/90

iii

BLM III TEZ ALIMALARI 28

III.1. ARA

TIRMA YNTEM

28III.1.1. Baln Toplanmas 28III.1.2 Gliserin Jelatin Karmnn Hazrlanmas 30III.1.3. Preparatlarn hazrlanmas 31III.1.4. Referans Preparatlarnn Hazrlanmas 32III.1.5. Preparatlarn Mikroskoptancelenmesi

ve Polenlerin Tehisi 33III.1.6. Polenlerin Saym 34

III.2. ARATIRMA ARALARI 35III.3. YAPILAN ALIMALAR 37

III.3.1. Bulgular 3

III.3.1.1. stanbul Kartal lesi GmpnarMahallesinde Alnan Bal rneklerindePolen Analizi 37

III.3.1.2. stanbul Kartal lesi Yeni MahallesindeAlnan Bal rneklerinde Polen Analizi 39

III.3.1.3. stanbul Kartal Civar ,Babyk -IMahallesinde Alnan Bal

rneklerinde Polen Analizi 41III.3.1.4. stanbul Kartal Civar, Babyk II

Mahallesinde Alnan Bal

rneklerinde Polen Analizi 43III.3.1.5. stanbul Kartal Civar, Bykbakkalky

Mahallesinde AlnanBal rneklerinde Polen Analizi 45

III.3.2. Baz familyalarn polenleri 47

BLM IV SONULAR 56

BLM V TARTIMA VE DEERLENDRME 59

PALNOLOJK SZLK 66

KAYNAKLAR 69

ZGEM


6/90

iv

ZETKARTAL (STANBUL) BALLARINDA POLEN ANALZ

Kartal ilesi ve evresinden 2004-2005 yllarnda 5 bal rnei toplanm ve

bu rneklerde polen analizi yaplmtr. rneklerdeki polenlerin tanm ile 8i cins

ve 11 tr olmak zere toplam 19 takson tesbit edilmitir.

Toplanan be bal rneklerinde Ericaceae familyasnn polenleri dominant

Rosaceae, Primulaceae, Dipsacaceae, Fabaceae, Fagaceae, Scrophulariaceae,

Brassicaceae ve Caryophlyllaceae sadece eser; Asteraceae, Lamiaceae, Pinaceae,

Hypericaceae, Cistacea, Linaceae familyalarna ait polenler eser, minor ve sekonder

dalm gstermitir. Polen rnekleri iersinde en fazla polen Babyk

rneklerinde (3496 polen) gzlenmitir. erdikleri polen tanelerine gre bal

rneklerini sralanacak olunursa; Babyk (3496-3158 polen), Gmpnar (2832),

Yeni mahelle (2816 polen) ve Bykbakkalky (1953) dr.

Grld gibi arlar her ne kadar eitli bitki trlerinden nektar toplasalar da

baz bitkiler trlerinden daha ok yararlanmaktadr. Bu tercih edilen bitkiler

aratrma blgesinde ok nektar ihtiva eden bitkilerdir. Bu bitkilerden alnan polenler

dominat polenleri oluturarak baln kalitesini etkiledii gibi sekonder hatta minr

durumdaki polenler de ait olduu bitkiye bal olarak baln kalitesini etkilemektedir.

Eyll / 2005 Asl Didem DEMRCAN

ANAHTAR KELMELER : Melisopalinoloji, bal, polen analizi


7/90

v

ABSTRACT

POLLEN ANALYSIS OF HONEY FROM KARTAL (ISTANBUL)

Five samples of honey have been collected from Kartal and its surrounding

between 2004 and 2005 and pollen analysis has been performed on these samples.

The plants that have pollens in the honey samples have been identified according to

their pollen identification. A total of 19 taxa refeable to 8 genera,11 species recorded

in honey samples.

In collected five samples of honey, Ericaceae pollens are dominant, whereasRosaceae, Primulaceae, Dipsacaceae, Fabaceae, Fagaceae, Scrophulariaceae,

Brassicaceae and Caryophlyllaceae are only rare, andAsteracea, Lamiaceae,

Pinaceae, Hypericaceae, Cistacea and Linaceae are rare, minor and secondary. The

most number of pollens has been observed in the samples from Babyk (3496

pollen grain). The order of the honey collected in concern with the total number of

pollen grains is: Babyk (3496- 3158), Gmpnar (2832), Yenimahalle (2816)

and Bykbakkalky (1953).Although the bees have been collecting nectar from several different species

of plants, it seems that they prefer some species more than others. These preferred

plants are the ones which contain much more nectar than the others in the

investigated area. The pollens which are collected from these plants are affecting the

quality of honey as well as the pollens, which have secondary even minor percentage

in the honey, may affect the quality of honey.

September /2005 Asl Didem DEMRCAN

KEYWORDS: Melissoplaynology , honey , polen analysis


8/90

vi

YENLK BEYANI

KARTAL LES BALLARINDA POLEN ANALZ

Bu almada gerekletirilen Kartal yresi ballarnn Melitopalinolojik

analizi ilk defa tarafmzdan gerekletirilmitir.

Eyll, 2005 Do. Dr. Celal YARCI Asl Didem DEMRCAN


9/90

vii

SEMBOL LSTES

ark : arkadacm : Santimetredk. : Dakikam : En dk scaklk ortalamasml : MililitreMmx : En scak ayn maksimum scaklk ortalamas

Mmi : En souk ayn minimum scaklk ortalamasmm : Milimetremm2 : Milimetre karemm3 : Milimetre kpP : Yllk ya miktar(mm / m2)Q : Ya scaklk emsalit : Zaman (s)T : Scaklk (C)T1

1 : 1 nolu tarama alannda grlen bir tre ait polen saysT2

2 : 2 nolu tarama alannda grlen bir tre ait polen saysT

J : inci trden J inci alandaki polen says


10/90

viii

EKL LSTES

SAYFA NO

ekil II.1. Polenin eper yaps 8ekil II.2. Poen Ornemantasyonu 9ekil II.3. Polen Ornemantasyonu ( Aytu ,1967) 10ekil II.4. Apertre eitleri 10ekil II.5. Baln yaps 12

ekil II.6. Kartal lesinin konumu 18ekil II.7 Aratrma Alannn Biyoklimatolojik zellikleriniYanstan Ombrotermik Diyagram (ALTAY, 2004) 24

ekil III.1. Kartal lesinden kovandan alnan bal rnei 28ekil III.2. Bal rneinin petekten alnekli. Taranm alan

bal rneinin alnd yerdir. 29ekil III.3. Toplanm ve analize hazr halde bal rneklerinin

kavanozlarda grnts 29ekil III.4. Gliserin- Jelatin karm 30ekil III.5. 10 gr baldan polen preparatnn hazrlanmas 31-32ekil III.6. Polenlerin mikroskop altnda incelenmesi 34

ekil III.7. Lamelin 8 tarama alann gsteren ekil 34ekil III.8. Polen analizi esnasnda kullanlan ara

gereler. (a- ocak, b-elektronik tart, c-subanyosu, d-santrifj, e-topex, f-Olympusmarka mikroskop) 36

ekil III.9. Gmpnar blgesinden alnan bal rneinderastlanan familyalara ait polenyzdesini gsteren grafik 38

ekil III.10. Yenimahalle blgesinden alnan balrneinde rastlanan familyalara ait polenyzdesini gsteren grafik 40

ekil III.11. Babyk I blgesinden alnan balrneinde rastlanan familyalara ait polenyzdesini gsteren grafik 42

ekil III.12. Babyk II blgesinden alnan balrneinde rastlanan familyalara ait polenyzdesini gsteren grafik 44

ekil III.13. Bykbakkalky blgesinden alnan balrneinde rastlanan familyalara ait polenyzdesini gsteren grafik 46

ekil III.14. Raphanus raphanistrum L. bitkisinin grntsve polen yapsna ait eitli grntler

( b,c,d Polen ekli (x400) ) 47


11/90

ix

ekil III.15. Silene sp. L. polen yaps ( a-elektronmikroskopgrnts , b,c k mikroskobundakigrnts (x400) ) 47

ekil III.16. Cistus salviifolius L. bitksinin grntsve polen yaps ( b-c-d-e k

mikroskobundaki grnts (x400) ) 48ekil III.17. Cistus creticus L. bitksinin grnts 48ekil III.18. Cistus creticus L. bitksinin polen yaps

k mikroskobundaki grnts (x400) ) 48ekil III.19. Cichorium intybus L. bitksinin grnts

(a- genel grnm, b- yandan grnm,c- stamenlerinin grnts, d-e-f- anter

ucundaki polenlerin grnts) 49ekil III.20. Cichorium intybus L. polen grnts

(a-b- elektromikroskobik grnts,c-d-e-k mikroskobundaki grnts (x400)) 49

ekil III.21. Arthemisia tinctoria L. bitksinin grntsve polen yaps ( a- genel grnm,b-elektromikroskobil grnts, c kmikroskobundaki grnts (x400) ) 50

ekil III.22. Scabiosa sp. L. bitksinin genel grnts 50ekil III.23 Scabiosa sp. L. bitksinin polen grnts

(k mikroskobu x400) 50ekil III.24. Trifolium sp. L. bitksinin genel ve polen

grnts (a-genel grnm, b-kmikroskobundaki grnts x400) 51

ekil III.25. Castanea sativa Millerpolen grnts ( x400) 51ekil III.26. Hypericum calycinum L.bitksinin genel

ve polen grnts (a-genel grnm,b-elektromikroskop grnts x400) 51

ekil III.27. Lamium amplexicaule L. bitksiningenel ve polen grnts (a-genel grnm,b- k mikroskobu (x400), c-d- elektromikroskopgrnts ) 52

ekil III.28. Lavandula stoechas L.bitksinin genelve polen grnts (a-genel grnm,b-c- k mikroskobu (x400)) 52

ekil III.29. Linum sp. L. bitksinin genel ve polengrnts (a-genel grnm, b-c-k mikroskobu (x400)) 53

ekil III.30. Pinus sp. L.nin polen grnts (kmikroskobu (x400)) 53

ekil III.31. Erica sp. L.nin polen grnts (a-elektronmikroskobikb- k mikroskobu (x400)) 53

ekil III.32. Anagallis arvensis L.bitksinin genel ve polengrnts (a-genel grnm, b- kmikroskobu (x400)) 54

ekil III.33. Rubus fructicosus L.bitksinin genel ve polen

grnts (a-genel grnm, b- kmikroskobu (x400)) 54


12/90

x

ekil IV.1. stanbul li Bitki Mera Dalm ve Arclk 61


13/90

xi

TABLO DZN

SAYFA NO

Tablo II.1. Polenin yapsn gsteren ema 7Tablo II.2. Kartal ilesinin Scaklk verileri

(stasyon alma sresi: 1953-2002 20Tablo II.3. En Dk ve En Yksek scaklklar ve tarihleri 21

Tablo II.4 . Sayl gnler verileri (stasyonun almasresi: 1953-2002) 21

Tablo II.5. lede Ortalama Aylk ve Yllk Ya Toplamlar (stasyon alma sresi ; 1953-2002) 22

Tablo II.6. Ortalama Rzgar Hz ve Yn Verileri(stasyon alma sresi: 1970 2002) 22

Tablo II.7. Kartal lesinde En ok Tr erenBitkilerin Familya Dalm (ALTAY, 2004) 26

Tablo II.8. lede Bulunan Endemik Takson Listesi (ALTAY, 2004)27Tablo III.1. Bal rneklerinin alnd yerler ve toplama tarihleri 30Tablo III.2. Gmpnar blgesinden alnan 10 gr bal rneinde

Polenlerine, rastlanan taksonlarla ve bu taksonlara aitpolen says ve yzdesi 37

Tablo III.3. Yenimahalle blgesinden alnan 10 gr bal rneindePolenlerine, rastlanan taksonlarla ve bu taksonlara aitpolen says ve yzdesi 39

Tablo III.4. Babyk I blgesinden alnan 10 gr bal rneindePolenlerine, rastlanan taksonlarla ve bu taksonlara aitpolen says ve yzdesi 41-42

Tablo III.5. Babyk- II blgesinden alnan 10 gr bal rneindePolenlerine, rastlanan taksonlarla ve bu taksonlara ait

polen says ve yzdesi 43-44Tablo III.6. Bykbakkalky blgesinden alnan 10 gr bal rneindePolenlerine, rastlanan taksonlarla ve bu taksonlara aitpolen says ve yzdesi 45

Tablo III.7. Familyalarn polen zellikleri 55Tablo IV.1. Toplanan bal rneklerindeki toplam polen

says ve familya says 57Tablo IV.2. Farkl stasyonlardanToplanan bal rneklerindeki

polen yzdeleri 57


14/90

xii

Tablo IV.3. Farkl stasyonlardan Toplanan Bal rneklerininpolen spektrumu (D: Dominat

polen (%45den fazla), S: Sekonder polen(%15-44), M: Minr polen ( %3-14),E: Eser polen (%3den az)) 58


15/90

1

BLM I :

GR VE AMA

Dnyada ve Trkiyede hzl nfus artna paralel olarak deiik besin

maddelerine gereksinim gn getike artmakta ve bu soruna deiik zmler

aranmaktadr.

Dnyann her yerinde olduu gibi yurdumuzda da ok eski yllardan beri

arclk yaplmaktadr. lkemizin zengin bitki rts, farkl iklim ve corafik

zellikleri, arcla son derece elverili bir ortam yaratmaktadr. Arclk, yatrmn

ok ksa srede gelire dnmesi, dier sektrlere gre daha az i gcne ihtiya

duyulmas, ar rnlerine i ve d pazarlarda talebin fazla olmasndan dolay karl

bir tarmsal faaliyettir. Ancak lkemizde arcln arzu edilen seviyede olmad vebal retimi iin ok uygun koullar bulunmasna ramen, doal zenginliklerimizin

gerei gibi deerlendirilmedii sylenebilir.

u anda Trkiyede 140 bin sabit, 40 bin gezginci olmak zere toplam 180

bin yetitirici, 4 milyonun zerinde koloni varl, 61 bin ton bal ve 4500 ton

balmumu retimiyle lke ekonomisine ylda 150 trilyon TLlik katk salanmaktadr

(ANONM, 2004).lkemizde 1997 ylnda yurtdna ihra edilen 7 bin ton baln

ihracata katks 12.5 milyon dolar seviyelerinde iken, 2002 ylnda ihra edilen 18bin ton bal karlnda elde edilen ekonomik kazanm 28 milyon dolar seviyesine

ulamtr (ANONM,2004).

Ar yetitiricilii ve bal retiminde temel etken, corafyann, iklim artlar ve

bal iin elverili florann mevcut olmasdr. Dnyada mevcut olan bal retiminin

elverili bitki taksonlarnn % 75inin Trkiyede bulunmas byk bir doal

zenginliktir. Bu florann eitliliinin yan sra corafik yapsndan dolay gezginci

arclkla; erken ilkbaharda Akdeniz Blgesinde narenciye baln, yaz aylarnda


16/90

2

Anadolunun yayla baln almakta daha sonra ayiek iin Trakya Blgesine ve am

bal iinde Mula yresine giderek insanlarmz iin en deerli gdalardan biri olan

bal retmek mmkndr.

Trkiyede arlarn bal retimi iin ziyaret ettikleri balca bitki trleri

belirlenmitir (AKIR, 1990). Bunlar arasnda Helianthus annuus L. (Asteraceae,

Ayiei), Medicago varia L. (Fabaceae, Yonca), Robinia pseudoacacia L.

(Fabaceae, Yalanc Akasya), Xeranthemum annuum L. (Asteraceae, lmez otu),

Lamium album L. (Lamiaceae, Beyaz ballbaba), Salvia glutinosa L. (Lamiaceae,

Adaay), Mentha longifolia L. (Lamiaceae, Nane), Stachys slyvatica L.

(Lamiaceae), Teucrium chamaedrys L. (Lamiaceae, Yer meesi), Citrus sinensis L.

(Rutaceae, Portakal), Citrus limon (L.) Burm.f. (Rutaceae, Limon), Rhododendron

ponticum L. (Ericaceae, Orman gl), Calluna vulgaris (L.) Hull. (Ericaceae,

Sprge als -Pren), Castanea sativa Miller. (Fagaceae, Kestane), Tilia argentea

Desf. (Tiliaceae, Ihlamur) ve benzerleri saylabilir.

Yurdumuz zengin bir floraya sahiptir. Her ne kadar bal retiminde katks

olan bitki trleri tannyorlar ise de bunlarn bal retimindeki katk oranlarn tesbit

etmemize yardm edecek hemen hemen tek yntem balda polen analizi olmaktadr.

Bu durumda bal polen analizi almalarnn ne derece nemli olduu ortaya

kmaktadr. Trkiyede retilmekte olan ballarn palinolojik incelenmesine ynelik

almalar ancak son zamanlarda giderek art gstermektedir. Bu tip aratrmalarn

artmasyla lkemizde nektar veren bitki trlerinin belirlenmesi ve dolaysyla rn

kalitesinin ykseltilmesi , gerekli ve son derece nemlidir (KEMANCI, 1999).

Ballarda yaplan almalarn bir dieri de ballardaki kristalleme olaynn

incelenmesidir. Kristalleme olaynn incelenmesi srasnda da baln biyokimyasal

analizlerinden elde edilen sonulardan faydanlmtr. GONNET ve ark. 1986te bal

rneklerinin kristallemeleri srasnda renk deiimini reflectrometre ileizlemilerdir. ASSIL ve ark. (1991) ballardaki 45C yada daha yksek scaklklarda

ballar stmak suretiyle geciktirilebildiini gzlemilerdir. TABOURET ve ark.

(1992) sv ballarn kristalleme derecelerini glukoz konsantrasyonuna gre

belirlemilerdir.

Balda polenler, polen analizi yntemi ile tek tek tehis edilerek bu polenlerin

aratrma yresindeki hangi bitkiye ait olduklar saptanr. Bu eit almalardan elde

edilecek veriler, baln niteliini olumlu veya olumsuz ynde etkiler. Olumlu sonualnd taktirde, baln pazarlanmasndaki deeri de artm olur. Hatta bu verilerden


17/90

3

yararlanlarak stn zellikte bal verecek zel bir flora oluturulabilir. BAYSAL

1978de arlarn kovandan 5 km uzaa gidebileceklerini belirtmitir (SORKUN,

1982). Bu alan iinde bala kt zellik veren bitkilerin uzaklatrlmas, nemli bal

bitkilerinin kovan evresine yerletirilmesi yada bala stn zellik veren bitkilerin

kovan evresine yerletirilmesi veya bitkilerin bulunduu yrelere kovanlarn

tanmas mmkn olabilir (KAPLAN, 1994).

Bu almamzda, stanbul Kartal ilesinden toplanan ballarn polen ieriinin

ve buna bal olarak polen ve nektar kayna olan ve arlarn en ok faydaland

bitkilerin tesbit edilmesi amalanmtr. Bylece elde edilecek bilgilerden hareketle

arclarn kovanlarn daha ok hangi bitkilerin bol olduu alanlara koymalar

gerektii belirlenerek, bal reticilerine nerilerde bulunulacak ayrca o blgenin

floras hakknda bilgi edinilmesi salanacaktr.


18/90

4

BLM II GENEL BLGLER

II.1 PALNOLOJK BLGLER

Palinoloji, polen ve sporlar inceleyen bir bilim daldr. Bu terim Yunanca da

toz yaymak ,serpmek anlamna gelen Palynein kelimesinden tretilmitir. Daha

nce palinoloji botaniin eitli ksmlarnda incelenirken bu konunun gelimesine

bal olarak 1954 ylnda 8. Uluslararas Botanik Kongresinde, botanik ii,nde ayr

bir bilim dal olarak kabul edilmitir. Olduka yeni bir bilim dal olan palinoloji dier

bilim dallarna katks nedeniyle hzla nem kazanm ve eitli amalara ynelik

uygulama alanlar bulmutur. Bitkilerin tehisinde palinolojik almalarn olduka

nemli bir yeri vardr. Filogenetik snflandrmada bitkilerin tr, alt tr, corafik

form, ve melezlerinin tehisinde morfolojik, ekolojik, anatomik zellikler yannda,

palinolojik zelliklerden de yararlanlmaktadr.

Palinoloji Orman Botanii, Silvikltr, Bitki Sosyolojisi, Paleobotanik,

Ekoloji, Jeoloji, Stratigrafi, Corafya, Klimatoloji, Oseanografi, Apikltr ve Tp

gibi ok eitli bilim dallarna hizmet eder. Polenler olduka dayankl olup , yksek

scaklk ve kuvvetli asitlerden etkilenmeyerek yzyllarca yaplarn koruyabilirler.

Palinoloji geliim sresi iersinde Polen Morfolojisi, Polen Fizyolojisi, Polen

Kimyas, Polen Analizi gibi dallara ayrlmtr. ERDTMAN (1969) zel morfolojik

karakter gsteren polenlerin, bitkilerin tannmasnda Parmak izi gibi

kullanlabileceini sylemitir.

Palinolojinin tarihi geliimine bakldnda ilk almalarn eski Yunanllara

kadar uzand grlmektedir. Bu dnemde mercekler yardmyla alld


19/90

5

anlalmaktadr. Ancak, polen morfolojisi zerindeki gerek anlamda almalar

mikroskobun icadndan sonra balamtr.

Polen morfolojisi zerine ilk yaynlar MALPIGHI (1675) ve GREW (1682)

yapmlardr. Bunlar takiben polenlerin morfolojik zellikleri ile ilgili almalar

sre gelmitir (STRAKA, 1975).

Palinoloji terimi ilk defa 1944 ylnda HYDE ve WILLIAMS tarafndan

kullanlm ve bu aratrmaclar botanik iinde ayr bir bilim dal olmas gerektiini

savunmulardr (STRAKA, 1975).

ERDTMAN (1969 ) palinolojiyi 2 esas gruba ayrmaktadr.

I- Temel Palinoloji

a) Polen ve spor morfolojisi

b) Uygulamal palinoloinin teorisi

II Uygulamal Palinoloji : Pek ok konunun aydnlatlmasnda yararlanlr

ve baz blmlere ayrlr:

a) Palinotaksonomi : Bitkilerin morfolojik zelliklerinden

yararlanlarak akrabalklarnn tespit edilemedii durumlarda; Polen ve sporlar

yardmyla tehisin yapld bir blmdr.

b) Paleopalinoloji : Eski devirlere ait polen ve sporlarn fosillerini

inceleyerek bu devirlerin bitki rts ve iklimi hakknda bilgi verir.

c) Fluoreszenz palinoloji : Polenlerin eksin tabakasn fluoreszenz

yardm ile inceleyerek o devrin yan belirler.

d) Kryopalinoloji : Buzullar iindeki polenleri inceleyerek buzul

hareketleri hakknda bilgi verir.

e) Farmakopalinoloji : la sanayiinde kullanlan droglar doru olup

olmadnn belirlenmelerinde yararlanlr. Yanllk sonucu veya kasten kartrlm

yabanc maddelerin ortaya karlmas konusunda alr.f) Iatropalinoloji : Allerjik polenlerin etki eklini, tedavi usullarini

konu edinen bir palinoloji blmdr.

g) Kapropalinoloji : Hayvan dklarndaki polenleri inceleyerek ; sz

konusu hayvann hangi tr bitkilerle beslendiini ortaya karr. Ayn zamanda bitki

zehirlenmelerinde tr tespitine yardm eder.

h) Forsenik palinoloji : Sulularn belirlenmesi ve kriminal olaylarn

zlmesi konular ile ilgilenir.


20/90

6

i) Fitopatolojik palinoloji : Bitkilerde hastalklara sebep olan parazit

mantar sporlarnn yayln inceler.

k) Melitopalinoloji : Baldaki polenlerin analizi ve analiz sonularna

gre yrenin nektarl bitkilerinin tespiti, baln isimlendirilmesi ve bal kalitesinin

belirlenmesi melitopalinolojinin konusunu meydana getirir.

Balda yaplan polen analizleriyle ballarn snflandrlmas yaplmaktadr.

Balda en ok hangi bitkinin poleni bulunmusa bal o bitkinin ad ile anlr

(SORKUN, 1985). Bylece baln polen oran ile orantl olarak poleni veren

bitkilerden alnd kabul edilir. Bu gerekeden hareket eden LOUVEAUX (1978),

MAURIZIO (1978), VORWOHL (1978) ve LIEUX (1978) polenleri balda bulunu

oranlarna gre 4 ana grupta toplamlardr.

1) Baldaki polenlerin miktar %45in zerinde olanlara dominant polenler,

2) Baldaki polenlerin miktar %15-45 arasnda olanlara sekonder polenler,

3) Baldaki polenlerin miktar %3-15 arasnda olanlara minr polenler,

4) Baldaki polenlerin miktar %3den az olan polenlere de eser polenler denir

(STRAKA, 1975; LIEUX, 1972)

II.1.1 POLENN OLUUMU

Polenler, ok ekirdekli haploit yaplardr ve erkek gametofit (erkek reme

hcresini oluturan yap) adn alr. Gimnosperm ve Angiospermlerde oluan sporlar

heterospordur. Erkek sporlara mikrosopor (iek tozu, polen), dii sporlara

makrospor ad verilir.

Gimnospermlerde reme organlar olan erkek ve dii iekler kozalak

eklindedir. Her erkek kozalakta yaklak 1-1000 arasnda deien sayda iek tozu

kesesi vardr. Erkek kozalan sporanglarnda (spor keseleri) diploid hcrelerdenolumu olup, mayoz blnme ile haploid hcreler oluur. Bu hcrelere mikrospor

denir.

II.1.2 POLEN VE YAPISI

Polen; polen kesesinin polen ana hcresinde oluan, tre gre deiik ekil ve

zellk gsteren 5-200 apnda reme hcreleridir (STRAKA, 1975).


21/90

7

Polen keseleri iinde olgunlaan polenler, polen kesesinin paralanmas ile

serbest kalrlar. Ana bitkiyi terkeden polenler genellikle teker teker veya baz

cinslerde 4 birarada bulunurlar ve bunlara tetrad denir. Baz hallerde Orchidaceae

familyasnda olduu gibi btn taneler bir arada bulunursa buna polinyum ad verilir

(BAYTOP, 1972).

imlenmemi bir polen tanesi genellikle kremsi veya eliptiktir ve

sporoderm denilen iki tabakal bir eperle evrilidir. Bu eperin d tabakasna

Eksin, i tabakasna ntin ad verilmektedir (STRAKA, 1975; KAPP, 1969) (Tablo

II.1).

Eksin, polenleri d etkenlerden koruyan sert, dayankl ve kimyasal

reaksiyonlara direnli bir yapya sahiptir. Bu tabakann yaps mono ve di karboksilik

ya asitlerinin veya karotenoidlerin yksek polimer esterleri olan Sporopolanindir

(STRAKA, 1975; KAPP, 1969) Sporopolaninin yannda nemli miktarda selloz ve

dier baz maddeler de bulunmaktadr (ekil II.3, ekil II.4).

Tablo II.1. Polenin yapssn gsterenema

POLENEPER

(Sporoderm)

EKSN

NTN

SEKSN

NEKSN

EKTOSEKSN

(Tepillum)

ENDOSEKSN

(Bakula)

EKTONEKSN

(N1)

ENDONEKSN

(N2)

DITABAKA

ORTATABAKA

TABAKA


22/90

8

ekil II.1. Polenin eper yaps

Eksin, iki tabakaya ve her iki tabaka da kendi aralarnda tekrar iki tabakaya

ayrlr (ekil II.1). Bunlardan dtaki Seksin, iteki Neksin adn alr. Seksin de

kendi arasnda Ektoseksin (Tepillum), Endoseksin (Bakula) tabakalarna; dier

taraftan Neksin tabakas da Ektoneksin(N1) ve Endoneksin (N2) tabakalarna

ayrlmaktadr. Eksinin seksin ve neksin adl iki gruba ayrl tektat yaplar iin

geerlidir ve ERDTMAN (1969), tarafndan teklif edilmitir (STRAKA, 1975)

(Tektat = Seksin yaplarnn birbirine balantl oluu). ntektat yaplar da, yani polen

zerindeki yaplarn balantl olmad durumlarda Seksin tabakasna Eksin,

Neksin tabakasna da Eksin 2 ad verilmektedir. Eksinin grevi ince hcreleri

koruyup, dardan gelebilecek zarar minumuma indirmek ve hcre kurumasn

nlemektir.

Polenlerin ekilleri, saylar, duvar yaplar ve d ssleri tehis iin

yararlanlan zelliklerdir (YAKAR, 1987; ERDTMAN, 1969; KAPP, 1969).

Poleni dtan evreleyen eksin, polenin dllenmesi srasnda borucuk salaca

ksmndan az veya ok belirli bir durumda incelir ve Germinal Zon adn alr

(KAPP, 1969; AYTU, 1967; ERDTMAN, 1969). Baz bitkilerde eksin tabakasnda,

imlenme srasnda polen hortumunun kmasna yarayan aklklar vardr. Bu

aklklara Germinal Aklk denir. Germinal aklklar tiplerine gre adlandrlr.

Yark eklinde olanlara Colpus, delik eklinde olanlara Porus (Pore) denir. Yarklar

tekli olabildii gibi l de olabilirler. Bazen yark zerinde por bulunur. Bylesi

germinal aklklara Colporat ad verilir (STRAKA, 1975; AYTU, 1967).


23/90

9

Polenlerde eksin tabakasnn altndaki tabaka intin adn alr. Bu tabaka polen

sitoplazmasn boluk brakmadan sarar ve polenin imlenmesi esnasnda polenin

hortumu zerinde de devam eder (STRAKA, 1975). Aslnda intin tabakas 3 kat

halindedir. Bunlardan en iteki ve ortadaki tabaka sellozdan , en dtaki tabaka ise

ounlukla pektinden meydana gelmitir. Baz yazarlara gre her polende bu 3

tabakay grmek mmkn deildir (AYTU, 1967).

Polenlerin fosillemesi esnasnda intin tabakas sitoplazma ile birlikte

kaybolur. Bu bakmdan fosil polenlerde sadece eksin tabakas grlr (STRAKA,

1975; ERDTMAN, 1969; AYTU, 1967).

Polen taneleri rzgar, su ve baz hayvanlar aracl ile yaylrlar. Rzgar

aracl ile yaylan polenlere Anemophilous, bceklerle yaylan polenlere

Entomophilous polenler denir. Polenlerin farkl ekilde yaylmalar eksinin

yapsndaki zelliklere baldr. Rzgar veya su yardmyla tanan polen tanelerinin

yzeyleri, yani eksin tabakas genellikle dzgndr. Bcek veya ku gibi hayvanlar

tarafndan tanan polen tanelerinin eksinlerinde farkl ekillerde girinti ve kntlar

bulunur. Eksin tabakasnn d yzeyinde yer alan bu girinti ve kntlara

Ornemantasyon ad verilir. Dilimizde Polenin d ss olarak kullanlmaktadr.

(ekil II.2, ekil II.3, ekil II.4)

ekil II.2. Polen Ornemantasyonu (http://www-class.unl.edu/geol996/password/ornment2.html)


24/90

10

ekil II.3. Polen Ornemantasyonu ( AYTU, 1967)

ekil II.4. Apertre eitleri (http://www-class.unl.edu/geol996/password/apert.html)


25/90

11

II.1.3 POLENN KMYASAL YAPISI

Polenlerin nemli bir protein kayna olmasndan hareketle pek ok alma

yaplm ve bu almalarda yaplan kimyasal analizler bu hipotezi desteklemitir.

Polenler eitli vitaminler, aminoasitler, organik asitler, mineraller, ozlar ve

elementler bakmndan zengindir (ERDTMAN, 1969; AKAY, 1984). Bununla

birlikte polenin kimyasal ierii bitki trlerine gre farkllklar gstermektedir.

Polende rastlanan balca vitaminler B1, B2, B3, B5, B6, B9, C, A ve Edir. Vitamin

Hnin varl da saptanmtr (SORKUN, 1986).

Polende rastlanan balca aminoasitler Sistin, Lisin, Histidin, Triptofan,

Metiyonin, Fenilalanin, Arjinin, zolsin, Valin ve Glutamindir. Bunlarn oran %7-

30 arasnda deimektedir. Polende organik asitlerden Parahidroksi benzoik asit,Vanillik asit, Gallik ve Fenolik asit de bulunur. Polenin yapsnda Fosfor, Kalsiyum,

Magnezyum gibi esas elementler ve bunlarn dnda Alminyum, Silikon gibi

metabolizmada rol grlmeyen elementlere de rastlanr. Glukoz, Fruktoz ve Sukroz

polenin kimyasal analizleri sonucunda ortaya kan ekerlerdir.

II.2 BAL VE YAPISI

Bal, eski alardan balayp gnmzde de insanolunun tkettii deerli bir

besindir. Ayn zamanda tbbi deerleri asndan da nemlidir. Eski Msrllar bal

cerrahi pansumanlarda kullanmlar, gze damlatlan baln gz kapaklarnn

iltihaplarn ve dier rahatszlklar iyi ettiini bildirmilerdir. Orta ada da bal yara

ve banlarn temizlenmesinde kullanmlardr. Difteri vakalarnda, kulak

iltihaplarnda baln iyi geldii literatrlerde belirtilmitir.

Gnmzde de bal, iyi bir besin maddesi olarak ayrca kozmetik ve eitli

sanayi sahalarnda muhtelif maksatlarla kullanlmaktadr.

Ortalama olarak %18-20 orannda su, %0,1-2 orannda organik asit ieren ve

suda znebilen baln azda olsa antiseptik zellikleri vardr. Halk arasnda

yanklarn ve incinmelerin tedavisinde kullanlr. Bal kolay sindirilen besinlerden

biridir. Gnmzde baz tatllarn , ekerlemelerin ve ilalarn yapmnda da yaygn

olarak kullanlr.

Ar, bal yapm iin ieklerden balz (Nektar) ve baz bitkilerde parazit

olarak yaayan bceklerin kardklar ekerli svlar toplar. Toplad balz ve


26/90

12

ekerli sv arnn midesinde hidrolize urar ve peteklere depo edilir. Peteklerde

olgunlaan bu sv bala dnr. Bu ileme de baln olgunlamas denir (KSE,

1986)

Bal z kaynandan olgunlamam bal, su ve eker karm olarak alnr ve

kolonide bunun suyunun bir ksm uurularak depolanr. Depolama ilemi petek

gzlerinde yaplr ve bu gzlerin zeri bal mumu ile kapatlarak (srlanarak) baln d

ortamla ilikisi kesilir.

Baln kokusu, tad, rengi, grnm ve kristalleme zellii bitki trlerine

bal olarak farkllklar gsterir (SORKUN, 1986). RIBBANDSa gre (1949)

balz toplamak iin kovanda ayrlan ar bir seferde 250 ile 1446 kadar iei ziyaret

eder. Bu say polen toplamak iin 7-120 arasnda snrlanr (BRIAN, 1983). Brian

(1983), bal arlar iin iek renklerinin nemli olmakla birlikte kokularn daha

nemli olduunun vurgulamaktadr. Gen arlar kovandan dar kmadan nce

kokuyu ayrdetmekte ve ieklerin kokularn algladktan sonra onlar bulmaya

gitmektedir.

Bal, eitli yrelere, elde edili zamanlarna ve ierdii maddelerin

eitliliine gre karmak bir yap gsterir. KSE (1986)a gre WHITE (1975)

isimli aratrc A.B.Dde 490 bal rnei zerinde yapt analizlerin altnda

ekil II.5 de grlen sonucu elde etmitir.

ekil II.5. Baln yaps (KSE; 1986)

Sakkoroz (ay ekeri) %1,9

Levloz (meyve ekeri) %41

Dekstroz (zm ekeri) %34

Kl %0,18

Asit %0,1

Nitrojen %0,04Nem % 17

Protein %0,3

Dekstrin %1,8

nvert eker %75

Sakkaroz (ay ekeri) %1,9


27/90

13

KSE (1986)a gre WHITE (1975) tarafndan 490 bal rnei ile yaplan

analiz sonularna dayanan baln kimyasal bileimi yledir (ekil II.5):

Baln genel yaps iinde eker oran %95-99.9 arasndadr. Bunun %62-83

invert eker, kalan da sakkaroz ve serbest oz olan glukoz ve fruktozdur. Ayrca

sitrik, malik, formik, asetik ve glukomik asitler de bulunurlar. Proteinlerin yap ta

olan aminoasitler, kalsiyum, fosfor, potasyum, kkrt, sodyum klorr ve magnezyum

gibi mineraller de bulunmaktadr. Kl miktar %0,17-0,18 arasndadr.

Baldaki vitamin miktar balz ve polen kaynaklarna gre deiir (AKAY;

1984). Bunlar Tiamin (B1), riboflavin (B2), askorbik asit (C), piridoksin (B6),

pantotenik asit (B3) ve nikotinik asit (B5) tir. Bal higroskopiktir. Bileiminde %17,4

orannda su bulunan bal , nispi nem oran %58 olan bir ortamda dengeye ular. Nem

oran %58in zerine kt hallerde su emmekte, dk oranlarda ise su

kaybetmektedir (SORKUN, 1986; AKAY, 1984)

II.3 KAYNAK BLGLERN RDELENMES

Bu alma palinolojinin bir dal olan ve baldaki polen ve sporlar inceleyen

Melitopalinoloji ile ilgilidir.

Bir baln botanik orijinini belirlemek iin, melitopalinolojik ve fizikokimyasal

analizlere bavurulabilir (ODDO ve ark., 1988). Balda bulunan polen tanecikleri,

balca nektar kayna olan bitkiler ve onlarn botanik orijini hakknda bilgi

vermektedir. Bu durumda baln topland bitkilerin corafik orijini de

belirlenebilmektedir (JATO ve ark., 1991). Melitopalinolojik almalar daha ok

arclk faaliyetlerinin dzenlenmesi ve salkl bir ekilde gelimesi iin yaplmtr.

Polen analizi ile polen kaynaklar tayin edilebilmekte ve deiik sezonlar boyunca

arlar iin nektar ve polen salayan bitkiler belirlenebilmektedir (RAMANUJAM ve

ark., 1992). Baln balca fizikokimyasal zellikleri ise; renk, polarimetre, elektrik

iletkenlii, nem, HMF, diastaz, pH, total asidite, fruktoz, glukoz, fruktoz+glukoz,

fruktoz/glukoz, glukoz/nem oranlardr. Bu deikenler baln botanik orijini zerine

kesin olarak etkilidir ve bal rnnn kalitesini tayin etmektedir (ODDO ve ark.

1988; NL, 1994)


28/90

14

Bal polen analizi ile ilgili ilk detayl alma Zrihte ziraat kimyas zerinde

alan PFISTER (1845) tarafndan yaplmtr (MAURIZIO, 1951). Avrupa ve baz

deniz ar lkelerdeki bal retilen yreleri ve polen tiplerini tespit etmitir.

Melitopalinolojik almalar eskiye nazaran daha fazla art gstermektedir.

WEBER (1982) spanyann gney sahillerinden toplad 11 bal rnei iersinde

bulunan polenleri scanning elektron mikroskobunda incelemitir.

BAUSQUET ve ark. (1984) Asteraceaefamilyasndan Ambrosia elatiorL.,

Antemis vulgaris L., Taraxacum officinale L., Artemisia absithium L.,

Chrysanthemum leuconthemum L.polenlerinin allerjik olduu belirtilmitir.

AGWU ve AKANBI (1985) Nijeryann yedi yerleim blgesinden

topladklar yedi bal rneinde polen analizi yaparak 35 familyaya ait 56 polen

eidini tanmlamlardr.

FELLER-DEMALSY ve ark. (1987) Sackatchewandan (Canada) topladklar

42 bal rneinde yaptklar polen analizi sonucunda Cruciferae ve Melilotus

polenlerinin tm bal rneklerinde dominant olduunu belirtmilerdir. Ayn

aratrclar 1987de Canada dan topladklar ballarda polen analizi yapmlardr.

Bal polen aratrmaclarnn ncleri arasnda W.J.YOUNG (1908) ve

K.FEHLMAN (1911) saylabilir. 1920li yllarn ikinci yarsnda dnyada bal polen

analizi ile ilgili almalar hz kazanmtr. Bunlarn en nemli olanlar ANDREJEW

(1926), NIETHAMMER (1928-1931), ARMBRUSTER ve OENIKE (1929),

ARMBRUSTER ve JACOBS (1934-1935) tarafndan morfolojik almalar eklinde

yaplmtr (AKIR, 1990).

JATO ve ark. (1991) Orence (Kuzeybat spanya) blgesinden 92 bal rnei

toplayarak, yaptklar polen analizlerinde ballarn %84nde Castanea, Rubus, Lotus,

Adenocarpus polenlerine rastlamlardr.

RAMANUJAM ve ark. (1992) Hindistanda arlar iin en byk nektarkayna olarak yaz boyunca Syzygium cumini L. (Myrtaceae) ve Borassus flabellifer

L. (Arecaceae) ile k boyunca Eucalyptus globulus L. (Myrtaceae) ve Sapindus

emarginatus bitki trlerini nemli bulmulardr. KERKVLIET ve BEERLINK

(1991) Surinam sahillarindeki 30 lokaliteden elde edilen 97 bal rneini aratrma

iin toplam ve nemli nektar kaynaklarn belirlemitir.

Birok Avrupa lkesinde 1929-1940 yllar arasnda yaplan, bal polen analizi

sonularn MAURIZIO (1951) zet halinde vermitir. VORWOHL (1968) talya veTropik Afrika ballarnn polen spektrumunu ve bal kalitesini belirlemi, Apis


29/90

15

mellifera ile Trifolium pratense bitkisi arasndaki ilikinin kantitatif

deerlendirmesini yapmtr. Yine MAURIZIO (1968) tarafndan Yugoslavya ve

srail ballarnn polen durumunu incelemitir. BATTAGLINI ve ark. (1971)

Sicilyann polen spektrumunu yapmtr. LIEUX (1972) U.S.Ann Louisiana

eyalatinden toplad 54 bal rneinde polen analizleri yaparak nektarl bitkileri

belirlemitir. Ayn aratrmac (1975) bu defa ayn yerden toplad ticari bal

rneklerinde bulunan dominant polen tiplerini belirlemi , 1978de ise bu almann

devam olarak minr polenleri tespt etmitir. ADAMS ve SMITH (1979-1981)

Kanadada mevsimsel olarak bal polenlerinin deitiini gstermitir. MOAR

(1985)in Yeni Zelanda ballarnda yapt polen analizleri bu ballarn flora ile

orijinlerinin belirlenmesinde nemli bir kaynak olmutur.

Melitopalinolojik almalarn nem kazanmas nedeniyle baz aratrclar,

arlarn ziyaret ettii bitkileri incelemiler ve arlarn bu bitkileri ziyaret edi

sebepleri zerinde durmulardr. SKENE (1946) iekli Bitkilerin Biyolojisi adl

kitabnda bcekle tozlaan bitkileri 9 snfa ayrmtr. Arlarn Ranunculaceae,

Asteraceae, Thymus, Mentha, Salix, Cruciferae gibi bitkileri nektar toplamak iin

ziyaret ettiini belirtmitir. WERF (1983) Salixin dii ve erkek ieklerinin arlar

tarafndan hem nektar hem de polen toplamak iin ziyaret edildiini, bu bitkinin

tozlamasnda Apis trlerinin rol aldn sylemitir.

MARIN ve ark.(1986) bitkilerin rettikleri nektar miktarnn ieklerinin

byklne bal olduunu, Cistaceae, Cruciferae ve Fabaceae familyas

yelerinin nemli polen bitkileri, Lamiaceae, Boraginaceae, Scrophulariaceae ve

Ericaceae familyas yelerinin de nemli nektar bitkileri olduunu belirtmitir.

Bir tek trle temsil edilen polenlerin orannn %45ten ok olmas o baln

unifloral olduunu gstermektedir ve bu baln lezzeti, rengi ve tad karekteristiktir.

Ar her seferinde tek bir trn ieklerinden yiyecek toplama eilimindedir veyiyecek olduu srece faaliyetini bu ekilde srdrmektedir. Blgede younluk

bakmndan bir tek tr yoksa, arlar eitli taksonlarn ieklerinden nektar

toplamlardr ve bu durum ballarn polen ieriine de yansmtr. Bu ekilde

toplanan ballar ise multifloral olarak isimlendirilmektedir (DEODIKAR, 1965).

Arclar, unifloral ballarn eidinin (Eucalyptus bal, Acacia bal, Citrus bal vd.)

artmasn istemektedirler. Bylece tketiciler iin de geni seim ans domaktadr.

ODDO ve ark. (1988) talyada unifloral ballarn belli bal fizikokimyasalzelliklerini incelemilerdir. Bunu takip eden almada ACCORTI ve ark. (1986)


30/90

16

talyadaki unifloral ballarn palinolojik ve fizikokimyasal zelliklerine dayanan

karekterleriyle ilgili problemleri detaylaryla aklamlardr. BARTH (1990) ise;

Brezilyann farkl blgelerinden ald 400 bal rneinin ounda polen spektras ile

bu ballarn 190 nn unifloral bal olduunu gstermitir. PAPOFF ve ark. (1988)

Somali ballarnn mikrobiyolojiik, fiziksel, kimyasal ve palinolojik zelliklerini

tanmlamtr. MOARn (1985) Yeni Zelandada yapt analitik polen almas bu

blgede baln orijinini belirlemek iin bir temel oluturmutur.

Balla ilgili yaplan almalarn bir dieri de, baln botanik orijinini tayin

etmek zere istatistiksel metodlarn kullanmdr. STEFANINI (1988) baln botanik

orijininin istatistiksel tayini ve baln nmerik taksonomisi zerine yapt almada

392 bal test etmitir. almada aratrc varyans analizi ve grup (cluster) analizi

tekniklerini kullanmtr. ODDO Ve ark. (1988) ise; bal snflandrmasna istatiksel

bir yaklamda bulunmak zere grup analizi tekniklerini kullanmlardr.

Ballarda yaplan almalarn bir dier de ballarn kristalleme olaynn

incelenmesidir. Kristalleme olaynn incelenmesi srasnda da baln biyokimyasal

analizlerinden elde edilen sonulardan faydanlmtr. CRANEe (1978) gre,

ballardaki glikoz konsantrasyonu, kristalleme olaynda bir indikatr grevi

yapmakta, fruktozun yksek konsantrasyonda bulunmas kristallemeyi

geciktirmektedir (ASSIL ve ark., 1991). DONNERe (1977) gre, glukoz

konsantrasyonu < 1,7 ise bal uzun yllar kristallemeden kalabilmekte, 2.1 den byk

ise bir hafta iersinde kristalleme grlmektedir (ASSIL ve ark., 1991). GONNET

ve ark. 1986te bal rneklerinin kristallemeleri srasnda renk deiimini

reflectrometre ile izlemilerdir. ASSIL ve ark. (1991) ballardaki kristallemenin

45C yada daha yksek scaklklarda ballar stmak suretiyle geciktirilebildiini

gzlemilerdir. ASSIL ve ark. (1991) kristalleme iin en uygun scakln 14C

olduunu, bu scakln altndaki ve stndeki scaklklarda saklanan ballardakristallemenin geciktirebileceini belirtmitir. TABOURET ve ark. (1992) sv

ballarn kristalleme derecelerini glukoz konsantrasyonuna gre belirlemilerdir.

Bunlardan baka polen analizi ve balla ilgili pek ok alma vardr.

lkemizde ise balda yaplan ve yaplmakta olan polen analizi almalar yenidir ve

daha ok il baznda yaygnlamaktadr. Ancak blge apnda ilk ve tek aratrma

SORKUN tarafndan 1982de yaplmtr. Sorkun Anadolu blgesinin 10 ilinden

toplad 94 bal rneinde yapt polen analizlerinde 182 takson tesbit etmitir.


31/90

17

SORKUN (1989) Trkiye ballarnda ilk polen analizinin Abdul Muheiman

tarafndan yapldn sylemitir.

QUSTIANI (1978) Leguminoceae ve Asteraceae yelerinin Trkiyenin

Akdeniz yresi ballarnda bol oranda bulunduunu bildirmektedir..

GEMC (1991) zmir yresi ballarnda polen analizi almalar yapmtr.

SORKUN ve YULU (1985) Rize-kizdere yresi ballarnn polen analizi ve

antimikrobik zelliklerini belirlemilerdir.

GMEN ve GKEOLU (1992) Bursa yresi ballarnda polen analizi

yaparak yrenin dominant polenlerini saptamlardr.

AKIR ve TMEN (1992) Balkesir yresinden topladklar 30 bal

rneinde polen analizlerine ilaveten bu ballarn antimikrobial ve antifungal

etkilerini tespit etmilerdir. Polen analizi ile dominant ve sekonder polenleri

belirlemilerdir.

KAPLAN (1994) Konya yresinden toplad 24 bal rneinde dominant,

sekonder, minor ve eser oranda bulunan polenleri tesbit etmek zere polen analizi

yapmtr.

GR Ve ark. (1994) Elaz ili ballarnn palinolojik ve antimikrobiyal

zelliklerini incelemilerdir.

DALGI (1994) Manisa ve Balkesir yresi ballarnn palinokimyasal

zelliklerini incelemitir. Ayn aratrmac ve arkadalar (1994) Denizli yresinden

topladklar 15 bal rneinin palinokimyasal zelliklerini belirlemilerdir. NL

(1994), Bursa pazarlarnda satlan 49 bal rneini fizikokimyasal parametreler

asndan aratrarak Trk Standartlar Enstits (T.S.E) snr deerlerine gre

kalitesiz olduunu tesbit etmitir.

lkemizde balda yaplan polen analizleri blgesel ve il baznda yaplacak

ayrntl almalara ihtiya duyulmaktadr.Balda yaplan polen analizleri ve biyokimyasal analiz almalarnn artmas

tketimizin ve arclarmzn salkl olarak bilgilendirilmelerine yardmc olaca

gibi lkemizde retilen ballarn yurt dnda daha etkin bir ekilde tantlmasn

salayacaktr.


32/90

18

II.4 ARATIRMA YRES HAKKINDA BLG

II.4.1 Kartal lesinin Genel zellikleri

Kartal ilesi, Kocaeli yarmadasnn gneybat kesiminde yer alr. Dousunda

Pendik, batsnda Maltepe, kuzeyinde Sultanbeyli ileleri, gneyde ise Marmara

Denizi ile evrilidir. lenin yzlm 60,38 km dir. Nfusu, 2000 yl nfus

saymna gre 410.000 dir. Ykseklii 537 m olan Aydos Da (veya Tepesi) ilenin

en yksek yeridir. (ekil II.6)

ekil II. 6. Kartal lesinin konumu (Anonim, 2004)


33/90

19

II.4.2 Topografik zellikler

Kartal lesi, engebeli bir araziye sahiptir. Kentin rakm, deniz seviyesinden

balayp 537 mye kadar deikenlik gstermektedir. Kylarda balayan dzlkler,

kuzeye doru yer yer tepelere dnr. Bu tepelerin ortasnda ve gerisinde geni

dzlkler yer almaktadr.

Kartal ilesinin nemli ykseltileri, ilenin kuzey kuzeydou, alanlarnda

Yakackst Tepesi ykseltisi 420 m, Yakack Orta Bayr 400 m, Yakack Arka

Bayr 370 m, Aydos Da (Kartal Da) 537 mdir. alma alan snrlar iinde

yeralan Orhan tepe de (Dragos) 107 mdir.

lede byk bir akarsu yoktur. Ancak birka dere vardr. Soanlk

stlerinden inen Savaklar Deresi, Rahmanlarda (Atalar) denize dklmektedir.

Deirmen Dere, Yakack tepelerinden inen Soanlk Al Deresi, Balkl Ayazma

Deresi ve Maltepe tepelerinden inen Blbl Deresi ise birletikten sonra Dragos

Deresi adn alr ve Orhantepe yanndan geerek Marmara Denizine dklmektedir.

Bu derelerin sular yal mevsimlere gre artma ve azalma gstermektedir.

Kartal lesinin topografik yaps deiken eim yapsna sahiptir. Bu eim

yaps, ilede blgesel olarak incelenmitir.

Kartal ilesinin Merkez ve civar; Soanlk semtlerinde arazininyaklak % 70i; % 0 - % 15 arasnda deien eimlere sahiptir.

Arazinin % 25i; % 15 - % 25 arasnda; yaklak % 3 kadar da %

30dan fazla eimli alanlara sahiptir. Eim ynleri genellikle Gney

Gneybatdr. Topografik yaps tepeeklinde ykseltileri dnda

genelde dz ve dze yakndr.

Kartal ilesinin Yakack Blgesinde ise yzey eiminin 15 denfazla olduu alanlar, % 26dan fazladr. Blgede en yaygn olanlar5-10 arasndadr bu da yaklak olarak % 9 - 18 arasndadr.

Aydos Dann eteklerinde ise 45 ye varan eimli alanlar yerelolarak grlebilmektedir. Bu tr alanlar genellikle ormanlktr

(ANONM, 2004 - 2005).


34/90

20

II.4.3. lenin klim ve Biyoiklim zellikleri

Karadenizin yal iklimi ile Akdeniz'in lman iklimi arasnda geit tekil

eder. Genel olarak Akdeniz ikliminin etkisi grlr. Bilindii gibi, Akdeniz

ikliminde yazlar scak ve kurak, klar lk ve yaldr. Blgenin iklimi, bir yandanKaradeniz'in bir yandan Balkanlar ve Anadolu kara ikliminin etkisiyle meydana

gelmi zel bir durum gsterir.

Kn sk sk Balkanlardan gelen souk dalgalar etkisini srdrrken, bir ara

Karadeniz'in isentili, yal ten az souk havalar balar. Bir bakarsnz Akdeniz

etkisinin lk lodoslu havalar bahar getirir gibi olur. Bu deiik durum k boyunca

birbirini izler.

Yazn genel olarak poyraz, kn karayel, yldz karayel ve lodos eser. Kbleve lodos ya getirir. Lodos, Marmara'da, karayel ve yldz karayel Karadeniz'de

frtna yapar.

II.4.3.1. Scaklk

Scaklk bitkilerin yaam ve dalmnda dorudan etkilidir. Nitekim her

bitkinin yaam iin dk, optimum ve yksek scaklk istekleri bulunmaktadr. te

yandan scakln yl boyu dalm da nemli bir etken olarak bitkilerin yaamnsnrlayan bir faktrdr (ATALAY, 1994).

Scaklk miktarlar zerinde birok atmosferik, fizyografik, edafik ve biyotik

etkenler rol oynamaktadr (EPEL, 1988).

nceleme alanndaki yllk ortalama, ortalama dk ve ortalama yksek scaklk

deerleri aadaki Tablo II.2de belirtilmitir:

Tablo II.2 Kartal ilesinin Scaklk verileri (stasyon alma sresi: 1953-2002)

AYLARLMDEER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Yl

Ortalama

Scaklk (C)5,8 6,0 7,4 11,8 16,5 21,2 23,5 23,3 19,8 15,5 11,4 8,0 14,2

Ortalama

Yksek

Scaklk (C)

8,8

9,4

11,3

16,4

21,3

26,1

28,5

28,4

24,9

20,0

15,2

11,0

18,4

Ortalama

DkScaklk (C)

3,2

3,2

4,3

8,0

12,1

16,4

18,9

19,0

15,6

12,1

8,4

5,3

10,5


35/90


36/90

22

niteliklerinin bilinmesi, o yrenin vejetasyonunun geliimi asndan da nemlidir

(EPEL, 1988).

Bilindii gibi, bir blgedeki vejetasyon zerinde, yllk toplam ya

miktarndan ok, yan mevsimlere dalm nemlidir. Akdeniz ya rejiminin

hkm srd ararma alannda yllk yan byk bir ksm k mevsiminde

derken, ok kk ksm da yaz mevsiminde meydana gelir. Aratrma alannda

yllk ortalama ya tutar 690,7 mm / m2 dir. Aadaki tabloda, aratrma blgesine

yl boyunca den yan, aylara gre dalm grlmektedir (Tablo II.5):

Tablo II.5. lede Ortalama Aylk ve Yllk Ya Toplamlar (stasyon alma sresi ; 1953-

2002)

AYLARMeteorolojikGzlemler I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Yl

Yllk

Ortalama

Ya (mm)89,2 68,0 64,4 49,1 33,6 24,6 22,0 28,1 42,6 67,0 87,9 114,2 690,7

II.4.3.3. Rzgar

Rzgar, scaklk ve buna bal olarak meydana gelen alak ve yksek basn

merkezlerinin hava hareketlerini meydana getiren mekanizmasdr (FORMEN ve

GORDON, 1986).

Rzgar, ekosistemi oluturan canl ve cansz evre zerinde dorudan ve

dolayl olarak etkili olmaktadr (ANILSIN, 2002).

Aratrma alanda en ok esen rzgarn yn ve estii aylar, Tablo II.6da

verilmitir :

Tablo II.6. Ortalama Rzgar Hz ve Yn Verileri (stasyon alma sresi: 1970 2002)

AYLARLMDEER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Yl

En hzl esen

rzgarn

yn

N

NE

SW

N

NW

N

N

N

NE

NW

N

W

NW

N

S

SW

N

NW

En hzl esen

rzgarn hz

(m / sn)

27,4

27,4

22,9

21,8

21,0

25,2

27,7

19,7

19,7

23,2

25,8

27,0

27,7


37/90

23

Kartal lesi yazlar az ya alan ve scakl olduka fazla olan bir blgedir.

Blgenin iklim bakmndan genel olarak zellii, sirklasyon bakmndan hareketli

bir saha olmasdr. Kartalda scaklk ortalamas son 50 ylda 14,12 Cnin olarak

llmtr. Scakln 20 C nin zerine kt aylar genel olarak Haziran ile Eyll

aylar arasndadr. Scakln 0 C nin altnda olduu gnler ise Kasm ile Nisan

aylar arasnda deikenlik gstermektedir. Ortalama yllk bal nem % 78 olarak

llmtr. lede yl boyunca btn aylarda ya grlr. Genel olarak yalar

Kasm ile Ocak aylar arasndadr.

Aratrma alannn ikliminin tanmlanmasnda Gztepe Meteroloji stasyon

verilerinden faydalanlmtr.

Q: Ya scaklk emsali

P: Yllk ya miktar (mm / m2)

M: En scak ayn maksimum scaklk ortalamas

m: En souk ayn minimum scaklk ortalamas

2000: Sabit bir say

Kartal iin;

P: 690,7 mm / m2

M: 28.5 Cm: 3.2 C

Bu durumda P = 690,7 ve Q = 94,4 olduundan Kartal lesinin, az yal

Akdeniz klimi etkisi altnda olduu anlalmaktadr (AKMAN, 1990). ekil II.7de,

daha uzun yllara ait kaytlarn temin edildii ve Kartala ok yakn olan Gztepeye

ait ombrotermik diyagram grlmektedir (ekil II.7):

2000PQ =

( M+m+546,4 ) ( M-m)

2000. 690,7Q =

(28,5 + 3,2+ 546,4) (28,5 3,2)= 94,4


38/90

24

ekil II.11. Aratrma Alannn Biyoklimatolojik zelliklerini Yanstan Ombrotermik

Diyagram (ALTAY, 2004)


39/90

25

II.4.4. Aratrma Yresinin Genel Vejetasyonu

Kartal ilesinde bulunan yeil alanlar, fonksiyonlarna gre be gruba

ayrabiliriz:

i) Parklar ve bahelerii) ayr, fidanlk ve ormanlariii) Grsel yeil alanlar, refj ve meydanlariv) Mezarlklarv) Yeil alanlarda bulunan kamu binalar

Parklar ve baheler insanlarn bir arada bulunduu, gezdii yeil alanlardr.Bualanlarda en ok Fabaceae ve Malvaceae familyalarna ait aa formlarna

rastlanlmaktadr. ok formlu bitkilerde ise Rosa sp. (Rosaceae)ska rastlanan

trdr.

Kartal ilesinde ok byk yer kaplayan Aydos Orman mevcuttur. Yaklak

olaraka 9,08 km2lik bir alan kaplamaktadr. Genellikle Aydos Ormannda

dominant aa tr Pinus sylvestris L. (Pinaceae)dir. al formunda ise Cistus

salviifolius L., Cistus creticus L. (Cistaceae), Lavandula stoechas L. (Lamiaceae),Hypericum calycinum L. (Hypericaceae) dominanttr. Otsu trler bakmndan da

zengin bir vejetasyona sahiptir. Bunun yannda yer yerPhillyrea latifolia L.

(Oleaceae),Quercus coccifera L. (Fagaceae), Crataegus monogyna Jacq. subsp.

monogyna(Rosaceae)trlerine de rastlamak mmkndr. Dier nemli yeil alan

ise Dragos Tepesidir. Bu tepe, Aydos orman alanna gre ok ok kk olmasna

karlk, tipik olarak maki elemanlarnn grld ve ender rastlanan bitkileri

(endemik) barndrmas bakmndan nemlidir. Bu nedenle Dragos Tepesi sit alan

olarak ilan edilmitir. Ayrca, milli park olmas ynnde almalar balatlmtr.

Kartal Belediyesi, ileyi gzelletirmek amacyla kendi serasnda yetitirdii

bitkilerle kentin eitli yerlerinde dikimini yapmaktadr. zellikle Viola tricolorL.

(Violaceae), Rosmarinus officinalis L. (Labiatae / Lamiaceae), aa formunda ise

Platanus orientalis L. (Platanacea), Fraxinus ornus L. (Oleaceae) gibi trlerin

dikimi yaplmakta olup, ilenin meydanlarnda mevcuttur. Bir de ilede, grsel yeil

alan bakmndan nemli saylan Balkl Gl bulunmakta olup bu alanda Typha

latifolia L. (Typhaceae) geni yer kaplamaktadr.


40/90

26

Mezarlklarda ise dominant bitki tr Cupressus sempervirens L.

(Cupressaceae, Selvi)dir. Genellikle Iris germanica L. (Iridaceae)da yaygn bir

ekilde grlr..

Yaplan aratrmalar sonucunda, Kartal ilesinde ilk sralar 42 trle

Asteraceae, 35 trleFabaceae, 24 trle Poaceae, 20 trle Liliaceae familyalarnn

ald Tablo II.7 de grlmektedir.Bu familyalar lkemiz genel florasnda da, yksek

sayda taksonlarla temsil edilmektedir (DAVIS, 1965-2001).

Tablo II.7. Kartal lesinde En ok Tr eren Bitkilerin Familya Dalm (ALTAY, 2004)

Doal Florada Exotik FloradaFamilya Ad

Takson SaysOran (%) Takson SaysOran (%)

Asteraceae 42 12 3 3

Fabaceae 35 10 6 6

Poaceae 24 6 5 5

Liliaceae 20 5.7 3 3

Rosaceae 19 5.4 12 12.1

Lamiaceae 14 4 1 1

Brassicaceae 12 3.4 - -

Caryophyllaceae 10 2,8 - -

Dier

Familyalar

172 51.1 69 69.9

Kartal ilesinde mar plan snrlar olan aratrma alannda ise endemik

taksonlara rastlanmam olmakla birlikte, ile snrlar dahilinde ve yakn evresinde

yer alan yeil alanlarda ve deiik ykseltilerde, endemik taksonlar mevcuttur

(Tablo II.8).


41/90

27

Tablo II.8. lede Bulunan Endemik Takson Listesi (ALTAY, 2004)

FAMLYA TAKSONYAYILI

ALANI

PINACEAE Abies nordmanniana (Stev) Spach subsp.

bornmuelleriana (Mattf.) Coode & Cullen

Yakack Blgesi

HYPERICACEAEHypericum aviculariifolium Jaub & Spach

subsp. byzantinum (Azn.) Robson

Aydos Da

FABACEAE Trifolium pachycallyxZoh. Dragos tepesi

FABACEAE Lathyrus undulatus Boiss. DragosTepesi

ASTERACEAE Cirsium polycephalum DC. Ta Ocaklar

ASTERACEAE Centaurea hermanni F. Hermann Aydos Da

IRIDACEAE Crocus pestalozzae Boiss. Aydos Da

LILIACEAE Colchicum micranthum Boiss. Aydos Da

LILIACEAE Ornithogalum alpigenum Stapf. Aydos Da

Kartal ile snrlar dahilinde, toplam olarak 455 taxon dalm gstermekte

olup, bunlarn 356s doal, 99u ise, exotik taksonlardr. Doal dalm

gsterenlerin ise, 3 Pteridophyta grubuna aittirler. Spermatophyta grubuna dahil

olanlarn ise, 7si Gymnospermaeye dahildirler. Angiospermaeye dahil olanlarn

ise, 286s Magnoliopsida / Dicotyledoneae, 60 ise, Liliopsida / Monocotyledoneae

yesidirler.


42/90

28

BLM IIITEZ ALIMALARI

III.1. ARATIRMA YNTEM

III.1.1. Baln Toplanmas

Arazi almalar srasnda arcnn yerinde bulunmamas, kovann amak

istemeyii ve blgede ok az yerleik arcnn bulunmas nedeniyle ok sayda rnek

toplamak mmkn olmamtr. Aratrmadaki bal rnekleri stanbul li Kartal

lesinde ve bu ileye bal kylerden petekli olarak, toplam 5 istasyondan bal rnei

alnd. rnekler alnrken gezginci olmayan ve arlarn hep ayn yerde tutan arclartercih edildi (ekil III.1).

(a) (b)ekil III.1. Kartallesinden kovandan alnan bal rnei


43/90

29

Her kovandan en az 300 gram bal rnei alnd. Bal rnekleri arnn petein

st kesinden 10 cm. bir mesafeden balayarak aa doru petei bal ile

doldurduu gz nne alnarak, deiik sezonlarda ieklenen bitkilerin polenlerini

iermesi iin petein st kesinden aa doru dikdrtgen eklinde bir para

halinde alnd (ekil III.2).

st

Alt

10 cm

ekil III. 2 . Bal rneinin petekten alnekli. Taranm alan bal rneinin alnd yerdir.

Petekli bal rnekleri iki kat tlbentten geirilerek cam kavanozlara

konulmutur. Daha sonra bal rnekleri etiketlenmi ve etiketlerin zerine baln

alnd yerin ad ile baln kovandan aln tarihi not edilerek rneklere stok numaras

verildi. (Tablo III.1, ekil III.3)

ekil III. 3 . Toplanm ve analize hazr halde bal rneklerinin kavanozlarda grnts


44/90

30

Aratrma alanndan toplanan iekli bitkiler adlandrlarak polen

tehislerinde faydalanlmak zere bu bitkilerin polenlerinden referans preparatlar

hazrland. Bu rneklerden preparat yapldktan sonra, kristalleme sresi tespit

edilmek zere geriye kalan ksm korundu.

Tablo III. 1. Bal rneklerinin alnd yerler ve toplama tarihleri

STOK NO LOKALTE

1 Gmpnar

2 Yenimahalle

3 Babyk -I

4 Babyk - II

5 Bykbakkalky

III.1.2 Gliserin Jelatin Karmnn Hazrlanmas

Gliserin- Jelatin karmnn hazrlanmasnda CHARPIN ve SURINYACH

(1974) tarafndan izlenilen yntem kullanld :

7 gram jelatin, 42 ml distile su iinde 2 saat braklarak imesi salanr.

Bunun zerine 50 ml gliserin ilave edildi. ki madde, 45 50 C scak su banyosunda

birbiriyle karp iyice erinceye kadar, 10-15 dakika tutuldu. Karm mantar ve

bakteri enfeksiyonundan korumak iin 1 gram fenol, safranin veya %2-3 orannda

asetik fenik ilave edildi. Bu karm 80 Cye kadar stld. Boya maddesi olarak 1-2

ml. Bazik fuksin katld. Hava kabarcklarnn oluumuna neden olmamak iin

karm kaynatlmad. Karm cam pamuundan szldkten sonra petri kaplarna

eit miktarda dklerek katlamas iin soumaya brakld (ekil III.4).

ekil III.4. Gliserin- Jelatin karm


45/90

31

III.1.3. Preparatlarn hazrlanmas

Bu aratrmada 10 gr. bal iersindeki polenleri ayrarak, bu polenlerden

preparat hazrlanmas iin uygulanacak olan Wodehouse metodu, Sekiz Avrupa

lkesinin arclk enstitlerinde incelenerek kabul edilen ortak bir metoda sadk

kalnarak (MAURIZIO, 1951; LOUVEAUX ve ark., 1978; LIEUX, 1972) hazrland.

Kavanozlara konulmu olan stok bal rneklerinden kristallemi veya

katlam olanlar varsa 40-45 C su banyosunda tutularak erimeleri saland (ekil

III.5a). yice kartrldktan sonra 10 gram bal tartlarak deney tpne aktarld

(ekil III.5b). zerine 20 ml. distile su eklendi (ekil III.5c). Baln tamamen

znmesi iin tpler 40 45 Clik su banyasunda 10 15 dakika bekletildi. Sonra

iyice kartrld, alkaland ve 4500- 5000 rpm. de 15 dakika (Elekto-mag marka

sanrifj kullanlarak) santrifj edildi (ekil III.5d). Bu ilem sonucunda tpn

dibinde polen tortu birikti (ekil III.5g). Svy, tp dibinde birikmi olan tortudan

ayrmak iin, sv tplerden dikkatlice boaltld (ekil III.5e-f). ne ucuna alnan

1mm3 renklendirilmi gliserin-jelatin (ekil III.5h), tp dibindeki keltiye

bulatrlarak lam zerine aktarld (ekil III.5i). Tortunun tamamn bir seferde lam

zerine aktarmak mmkn olmadndan, greceli olarak eit miktarda aktarlmaya

alld. Her bir bal rnei iin 10 gram baldan en az 4 preparat hazrland. Baz balrneklerinde bu say 7 ve 9a karld. Hazrlanan lam stma tablas zerinde (ekil

III.5j) kat gliserin jelatin eriyene kadar tutuldu. Gliserin-jelatin ine ucu ile

kartrlm ve zerine 18x18 mm.lik lamel kapatld. Lam , baln alnd tarih ,

yre ad , stok bal no.su yazlarak etiketlendi. Polenlerin lamel yzeyine yakn

gelmesini salamak iin preparat ters evrilerek cam ubuklar zerine yerletirildi

(ekil III.5k) ve incelemeye hazr duruma getirildi.

(a) (b)


46/90

32

(d) (e) (f)

(g) (h) (i)

(j) (k)

ekil III.5. 10 gr baldan polen preparatnn hazrlanmas(a- su banyosun, b- ballarn lm ,

c-bal ve su karmnn tplere aktarm, d-santrifj makinasna yerletirilmesi, e,f- tplerdeki

sv ksmn boaltlas, g-tp eperinde bitiken tortu, h,i -1mm3 renklendirilmi gliserin-jelatin,

tp dibindeki keltiye bulatrlrken, j- Hazrlanan lam stma tablas zerinde, k- preparat

ters evrilerek soumas beklendi.).

III.1.4. Referans Preparatlarnn Hazrlanmas

stanbul; Kartal lesini kapsayan bu aratrmamzda polenleri tehis etmek

amacyla alma sresi boyunca evrede bulunan iekli bitkiler mmkn olduunca

topland. Toplanan bitkiler herbaryum rnekleriyle karlatrld. Herbaryum

rnekleri ile toplanana bitkilerin polenlerinin referans preparatlar hazrland.


47/90

33

Referans olarak kullanlan srekli preparatlarn tm alm anterlerden

dorudan alnan polenlerden yapld. Bunun iin, lam zerine silkelenen polenlere 1-

2 damla %96lk etilalkol damlatld. Bylece eksin zerindeki reine, ya ve hava

kabarcklar elimine edildi. Lam, alkoln buharlamas iin stld ve zerine bazik

fuksinli gliserin-jelatin karmndan ine ucu ile 1 mm3 alnarak polenler zerine

konuldu. Hazrlanan lam biraz stlarak kat haldeki gliserin-jelatinin erimesi

saland. Daha sonra zerine lamel kapatld. (AYTU, 1967; HYDE ve ADAMS,

1958). Bylece polen tehisinde yardmc olmak zere referans preparatlar

hazrlanm oldu. Bu preparatlar daha sonra yaplacak almalar iin de kullanlmak

zere laboratuarmzda katalogland.

III.1.5. Preparatlarn Mikroskoptancelenmesive Polenlerin Tehisi

Polenlerin tehisi yaplrken polen tipi, polen ekli ve bykl, Amb ekli,

ekzin kalnl ve ekzin ornemantasyonlar, apertr says, apertrlerin polen

zerindeki ki yeri, apertrlerin ekli ve eitleri, por ile kolpus kenarlar ve

membranlarn zellikleri ve strktr incelendi. Bu zelliklere dikkat edilerek polen

tehisi yaplrken FAEGRI ve IVERSEN (1974) tarafndan verilen anahtar esas

alnd. Ayrca Palinoloji ile ilgili eitli yaynlar (ERDTMAN, 1969; AYTU, 1967)

ve polen atlaslarndan (HYDE ve ADAMS, 1958; KAPP, 1969; AYTU ve ark.,

1971; RICCIARDELLI DAlbore ve ODDO, 1985; BARTH, 1989) yararlanld

(ekil III.6).

Bal rneklerinden yaplan preparatlardaki polenlerin polar ve ekvatoral

grnlerinin fotoraflar ekildi. Polenler, referans polenler ve tehis kitaplarndan

yararlanlarak familya ve genus dzeyinde tehis edilerek saylar yapld.

Polenler mmkn olduu kadar genus yada species seviyesinde tanmland.

Cins seviyesinde tanmlanamayanlar tr seviyesinde adlandrlarak polenlerin saym

yaplmtr.


48/90

34

ekil III.6. Polenlerin mikroskop altnda incelenmesi

III.1.6. Polenlerin Saym

Preparat yaplrken 18x18 mm.lik lameller kullanld. Lamellerin alt ve st

kenarlarndan 1x18 mm2 lik alan brakldktan sonra lamel 2 mm. lik 8 tarama

alanna blnd . Birer tarama alan atlanarak 4 tarama alannda polen saym yapld

(ekil III.7). 4 tarama alanndaki herbir taksona ait polenler sayld. Bir taksonun

toplam polen says 4 e blnd. kan sonu 8 ile arpld. Bylece 10 gram balda ,

herbir taksona ait ka polen olduu tespit edildi. Btn taksonlara ait polenlerin

toplam da 10 gram baldaki toplam polen saysn ortaya koydu. Herbir taksonun

polen saysna , toplam polen says blnerek taksonlarn yzdesi hesap edildi.

1 mm

a1

2 mm a2

a3

a4

ekil III.7. Lamelin 8 tarama alann gsterenekil.

Polenlerin saym iin aada gsterilen forml uygulanmtr. Saym

sonucunda 10 gr. baldaki polen miktar ile bir tarama alanndaki bir taksona ait

ortalama polen miktarlar ayr ayr tespit edildi.

18mm


49/90

35

T11 = 1 nolu tarama alannda grlen bir tre ait polen says

T22 = 2 nolu tarama alannda grlen bir tre ait polen says

TJ = inci trden J inci alandaki polen says

a1, a2 ,a3 ,a4 ,a5 ,a6 ----- tarama alanlar

Buna gre a1 tarama alanndaki toplam polen saysn gsteren forml.

a1= t11 + t2

1 + t31 ........................... + tn

1

.

.

.

a6 = t16 + t2

4 + t34 ............................+ tn

4

11a = a1 + a2 + .........+ a4 x 8 = 10 gr. baldaki toplam polen says

4

Bal rneklerimizde bulunan polenler % oranlarna gre aada ifade edildii

gibi drt farkl grupta deerlendirilmitir (KAPP, 1969; STRAKA, 1975; JHANSI,

1987; FLORIS, 1991).

%45 ve daha fazlas : dominant polen%16 44 polen aras : sekonder polen%3 15 aras : minr polen%3 ve daha az : eser polen

Bu ekilde polenlerin tehisi yaplr.

III.2. ARATIRMA ARALARI

Bitki rneklerini toplamak ve preslemek iin gerekli ara gere (el krei,

ba makas, pres ve kaylar vs...); bitki rneklerini tehis etmek iin, flex vision

TFV-300 Topex (ekil III.8e), ve Olympus CH-M045-T model marka mikroskop(ekil III.8f) kullanlmtr. Fotoraflar iin fotoraf makinesi (Nikon 3700), grafik


50/90

36

izmek ve tez yazm iin Microsoft Excel XP, Word, HP yazc, HP scanner, Adobe

Photoshop, Adobe Acrobat ve Internet Explorer kullanlmtr. Polen preparatlarn

hazrlama esnasnda su banyosu olarak elekto-mag M96 K (ekil III.8c), santrifj

olarak elekto-mag M615 MB (5000 mrp) (ekil III.8d), tart olarak AND (ekil

III.8b) marka elektronik tart kullanlmtr. Laboratuvar almalar Marmara Koleji

Biyoloji laboratuvarnda gereklemitir.

(a) (b)

(c) (d)

(e) (f)

ekil III.8. Polen analizi esnasnda kullanlan ara gereler (a- ocak, b-elektronik tart, c-su

banyosu, d-santrifj, e-topex, f-Olympus marka mikroskop).


51/90

37

III.3. YAPILAN ALIMALAR

Bal rneklerinin polen analizi sonular ve fiziksel zellikleri

III.3.1. Bulgular

III.3.1.1. stanbul Kartal lesi Gmpnar Mahallesinde

Alnan Bal rneklerinde Polen Analizi

Baln kovandan aln tarihi : 16. Haziran 2005Kristalleme : Yok

10 gr. baldaki toplam polen says :2832

10 gr. baldaki polenlerin taksonlara gre dalm , (%) :

Tablo III.2 :Gmpnar blgesinden alnan 10gr bal rneinde polenlerine, rastlanan

taksonlarla ve bu taksonlara ait polen says ve yzdesi

Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen yzdesi

Lamiaceae :

Lamium amplexicaule L.

240 8,47

Rosaceae:

Rubus fruticocus L.

16 0,56

Primulaceae :

Anagallis arvensis L.

14 0,49

Asteraceae :

Cichorium intybus L.

Carduus sp L.

80

44

36

2,87

1,55

1,27

Cistaceae

Cistus salviifolius L.

Cistus creticus L.

204

76

128

7,20

2,68

4,52

Ericaceae

Erica sp. L.

2088 73,73


52/90


53/90

39

III.3.1.2. stanbul Kartal lesi Yeni Mahallesinde Alnan

Bal rneklerinde Polen Analizi

Baln kovandan aln tarihi : 20. Haziran 2005

Kristalleme : Yok


10 gr. baldaki polenlerin taksonlara gre dalm ,(%) :

Tablo III.3 :Yenimahalle blgesinden alnan 10 gr bal rneinde polenlerine rastlanan taksonlar

ve bu taksonlara ait polen says ve polen yzdesi

Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen yzdesi

Lamiaceae :

Lavandula stoechas L.88 3,13

Dipsacaceae:

Scabiosa sp L.

412 14,63

Rosaceae:

Rubus fruticocus L.

18 0,64

Asteraceae :

Anthemis tinctoria L.Cichorium intybus L.

78

4236

2,77

1,491,28

Cistaceae :


Cistus creticus L.

566

182

384

20,10

6,46

13,64

Ericaceae

Erica sp. L.

1654 58,74


54/90

40

Lamiaceae ; 3,13

Dipsacaceae; 14,63

Rosaceae; 0,64

Asteraceae ; 2,77

Cistaceae; 20,1Ericaceae; 58,74

Lamiaceae Dipsacaceae Rosaceae Asteraceae Cistaceae Ericaceae

ekil III.10 :Yenimahalle blgesinden alnan bal rneinde rastlanan familyalara ait polen

yzdesini gsteren grafik


55/90

41

III.3.1.3. stanbul Kartal Civarnda ,Babyk-I Mahallesinde Alnan



Kristalleme : Yok

10 gr. baldaki toplam polen says : 3496

10 gr. baldaki polenlerin taksonlara gre dalm (%) :

Tablo III.4 :Babyk-I blgesinden alnan 10 gr bal rneinde polenlerine, rastlanan

taksonlar ve bu taksonlara ait polen says ve polen yzdesi.

Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen yzdesiFagaceae :

Castanea sativa Miller.

16 0,46

Hypericaceae :

Hyericum calycinum L.

98 2,8

Lamiaceae :

Lavandula stoechas L.

Lamium amplexicoule L.

76

40

36

2,17

1,15

1,03

Rosaceae:

Rubus fruticocus L.

62 1,77

Primulaceae :


12 0,34

Scrophulariaceae :

Verbascum sp. L.

18 0,51

Brassicaceae :

Raphanus raphanistrum L.

24 0,69

Dipsacaceae :

Scabiosa sp L.

28 0,80

Asteraceae :

Carduus sp L.


Anthemis tinctoria L.

162

42

52

68

4,63

1,20

1,49

1,94


56/90

42

Tablo III.4. Devam

Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen %

Cistaceae :


Cistus creticus L.

68

42

26

1,95

1,21

0,74

Ericaceae:

Erica sp. L.

2348 67,16

Caryophyllaceae:

Silene sp.L.

12 0,34

Linaceae :

Linum sp.L.

486 13,9

Pinaceae :

Pinus sp. L.

86 2,46

Ericaceae

67,17%

Rosaceae

1,77%

Lamiaceae

2,17%

Hypericaceae

2,80%

Primulaceae

0,34%

Scrophulariaceae

0,51%

Brassicaceae

0,69%

Fagaceae

0,46%Pinaceae

2,46%

Linaceae

13,90%Caryophyllaceae

0,34%

Dipsacaceae

0,80%

Asteraceae

4,63%Cistaceae

1,95%

Fagaceae Hypericaceae Lamiaceae Rosaceae Primulaceae

Scrophulariaceae Brassicaceae Dipsacaceae Asteraceae Cistaceae

Ericaceae Caryophyllaceae Linaceae Pinaceae

ekil III.11 :Babyk-I blgesinden alnan bal rneinde rastlanan familyalara ait polen



57/90

43

III.3.1.4. stanbul Kartal Civarnda,Babyk-II Mahallesinde Alnan



Kristalleme : Yok

10 gr. baldaki toplam polen says : 3158


Tablo III.5 :Babyk-II blgesinden alnan 10 gr bal rneinde polenlerine, rastlanan


Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen yzdesiFagaceae :

Castanea sativa Miller

12 0,38

Hypericaceae :

Hyericum calycinum L.

108 3,42

Lamiaceae :


Lamium amplexicoule L.

66

38

28

2,12

1,20

0,92Fabaceae :

Trifolium sp. L

12 0,38

Primulaceae :


8 0,25

Scrophulariaceae :

Verbascum sp. L.

24 0,76

Brassicaceae :Raphanus raphanistrum L.

36 1,14

Dipsacaceae :

Scabiosa sp L.

18 0,57

Asteraceae :

Carduus sp L.


Anthemis tinctoria L.

186

24

64

98

5,89

0,76

2,07

3,06


58/90

44

Tablo III.5. Devam

Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen %

Cistaceae :


Cistus creticus L.

84

52

32

2,66

1,65

1,01

Ericaceae :

Erica sp. L.

1864 59,02

Linaceae :

Linum sp. L.

648 20,52

Pinaceae:

Pinus sp. L.

92 2,91

Lamiaceae

2,12%

Fabaceae0,38%

Scrophulariaceae

0,76%

Brassicaceae

1,14%

Primulaceae

0,25%

Fagaceae

0,38%Hypericaceae

3,42%Pinaceae

2,91%

Dipsacaceae

0,57%

Asteraceae

5,89%Cistaceae

2,66%

Linaceae

20,52%

Ericaceae

59,01%

Fagaceae Hypericaceae Lamiaceae Fabaceae Primulaceae

Scrophulariaceae Brassicaceae Dipsacaceae Asteraceae Cistaceae

Ericaceae Linaceae Pinaceae

ekil III.12 Babyk blgesinden alnan bal rneinde rastlanan familyalara ait polen



59/90

45

III.3.1.5. stanbul Kartal Civarnda, Bykbakkalky Mahallesinde

Alnan Bal rneklerinde Polen Analizi


Kristalleme : Yok



Tablo III.6 : Bykbakkalkyblgesinden alnan 10 gr bal rneinde polenlerine, rastlanan


Takson ad Baldaki polen miktar Baldaki polen yzdesiHypericaceae :

Hypericum calycinum L.

54 2,76

Lamiaceae :


36 1,84

Rosaceae:

Rubus fruticocus L.

14 0,72

Asteraceae :Anthemis tinctoria L.

162

8,28

Cistaceae :


78 3,99

Ericaceae:

Erica sp. L

1476 75,46

Caryophyllaceae:

Silene sp.L.

12 0,61

Linaceae :

Linum sp. L.

78 3,99

Pinaceae :

Pinus sp L.

46 2,33


60/90

46

Ericaceae

75,48%

Hypericaceae

2,76%

Lamiaceae

1,84%

Rosaceae

0,72%

Asteraceae

8,28%

Cistaceae

3,99%

Pinaceae

2,33%

Caryophylaceae

0,61%

Linaceae

3,99%

Hypericaceae Lamiaceae Rosaceae Asteraceae Cistaceae

Ericaceae Caryophylaceae Linaceae Pinaceae

ekil III.13 :Bykbakkalky blgesinden alnan bal rneinde rastlanan familyalara ait polen



61/90

47

III.3.2. Baz familyalarn polenleri

III.3.2.1 Brassicaceae Familyas

Raphanus raphanistrum L.

(a)

ekil III.14 Raphanus raphanistrum L. bitkisinin grnts ve polen yapsna ait eitligrntler ( b,c,d Polen ekli (x400) )

III.3.2.2 Caryophyllaceae Familyas

Silene sp. L.

(a) (b) (c)

ekil III.15: Silene sp. L. polen yaps ( a-elektronmikroskop grnts , b,c k

mikroskobundaki eitli grntleri (x400) )

(b)

(c)

(d)


62/90

48

III.3.2.3 Cistaceae Familyas

3.a. Cistus salviifolius L.

(a)

ekil III.16 Cistus salviifolius L. bitksinin grnts ve polen yaps ( b-c-d-e k

mikroskobundaki grnts (x400) )

3.b Cistus creticus L.

(a)

ekil III.17 Cistus creticus L. bitksinin grnts

(a)

ekil III.18 Cistus creticus L. bitksinin polen yaps k mikroskobundaki grnts (x400) )

(b)

(c)

(d)

(e)


63/90

49

III.3.2.4 Asteraceae Familyas

4.a. Cichorium intybus L.

(a) (b)

(d) (e)

ekil III.19 Cichorium intybus L. bitksinin grnts ( a- genel grnm, b- yandan

grnm, c- stamenlerinin grnts, d-e-f- anter ucundaki polenlerin grnts)

(a) (b)

(c) (d) (e)

ekil III.20 Cichorium intybus L. polen grnts ( a-b- elektromikroskobik grnts, c-d-e-

k mikroskobundaki grnts (x400))


64/90

50

4.b. Anthemis tinctoria L.

(a)

ekil III.21: Anthemis tinctoria L. bitksinin grnts ve polen yaps ( a- genel grnm, b-

elektromikroskobil grnts, c k mikroskobundaki grnts (x400) )

III.3.2.5. DipsacaceaeScabiosa sp L.

ekil III.22 Scabiosa sp. L. bitksinin genel grnts

ekil III.23 Scabiosa sp. L. bitksinin polen grnts (k mikroskobu x400)


65/90

51

III.3.2.6 Fabaceae

Trifolium sp. L.

(a)

ekil III.24 Trifolium sp. L. bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b-k

mikroskobundaki grnts x400)

III.3.2.7 Fagaceae

Castanea sativa Miller.

ekil III.25 Castanea sativa Miller.polen grnts ( x400)

III.3.2.8 Hypericaceae

Hypericum calycinum L.

(a) (b)

ekil III.26 Hypericum calycinum L.bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b-

elektromikroskop grnts x400)


66/90

52

III.3.2.9. Lamiaceae

9.a. Lamium amplexicaule L.

(a) (b) (c)

ekil III.27 Lamium amplexicaule L. bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b-

k mikroskobu (x400), c-d- elektromikroskop grnts )

9.b. Lavandula stoechas L.

(a) (b)

ekil III.28: Lavandula stoechas L.bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b-c-

k mikroskobu (x400))


67/90

53

III.3.2.10. Linaceae

Linum sp. L.

(a) (b) (c

ekil III.29 Linum sp.L. bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b-c- k

mikroskobu (x400))

III.3.2.11 Pinaceae

Pinus sp L.

ekil III.30 Pinus sp.L .nin polen grnts (k mikroskobu (x400))

III.3.2.12 Ericaceae

Erica sp. L

(a)

ekil III.31 Erica sp. L.nin polen grnts (a. Elektronmikroskobik, b-k mikroskobu

(x400))


68/90

54

III.3.2.13 Primulaceae


(a)

ekil III.32 Anagallis arvensis L.bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b- k

mikroskobu (x400))

III.3.2.14 Rosaceae

Rubus fruticosus L.

(a)

ekil III.33 Rubus fructicosus L.bitksinin genel ve polen grnts (a-genel grnm, b- k

mikroskobu (x400))


69/90

55

Tablo III.7 Familyalarn polen zellikleri

Familya Tr /Cins Apertr Ornamentasyon

Lamiaceae Lamium amplexicaule L. stephanocolpatereticulate

Lamiaceae Lavandula stoechas L. stephanocolpate reticulate

Rosaceae Rubus fruticosus L. tricolporate striate

Ericaceae Arbutus unedo L. tricolporate Verrucate

Asteraceae Cichorium intybus L. Tricolporate/

triporate

Echinulate -

scabra

Asteraceae Carduus sp. L. Tricolporate Echinulate

Asteraceae Anthemis tinctoria L. Tricolporate Echinulate

Cistaceae Cistus salviifolius L. tricolporate reticulate

Cistaceae Cistus creticus L. tricolporate reticulate

Primulaceae Anagallis arvensis L. Tricolporate Reticulate

Linaceae Linum sp. L. Tricolpata Verrucate

Fabaceae Trifolium sp. L. Tricolporate reticulate

Pinaceae Pinus pinea L. Vesiculate Verrucate

Dipsacaceae Scabiosa sp. L. Tricolporate Reticulate

Fagacea Castanea sativa Miller. Tricolporate Psilate

Hypericaceae Hypericum calycinum L. Tricolporate Reticulate

Scrophulariaceae Verbascum phlomoides L. Tricolporate Reticulate

Brassicaceae Raphanus raphanistrum L. Tricolporate Reticulate

Caryophyllaceae Silene sp. L. Periporate Reticulate


70/90

BLM IV

SONULAR

Bu almada toplanan 5 bal rneinde yaplan polen analizi ile 15 familyaya

ait 19 takson tanmlanmtr. Balda rneklerinde en ok Ericeceae familyasna

rastlanlmtr.

ncelenene 5 bal rneinin hemen hemen hepsinde minr, eser, sekonder ve

dominant polenlere rastlanlm olup sekonder polenler sadece 2 bal rneinde tespit

edilmitir. En fazla Ericaceae familyasndan Erica sp. L. polenleri bulunmutur.

Daha sonra bulunma yzdelerine gre bykten ke doru srasyla Linaceae,

Cistaceae, Asteraceae, Dipsacaceae, Lamiaceae, Pinaceae, Hypericaceae,

Fabaceae, Rosaceae, Brassicaceae, Scrophulariaceae, Caryophyllaceae, Primulacea

ve Fagaceae dr.Bal rneklerimizde 10 gram balda bulunan toplam polen en ok Babyk-I

rneinde (3496 polen) bulunmutur. kinci srada yine Babyk II (3158 polen),

nc srada Gmpnar (2832) ve drdnc srada da Yeni mahelle (2816 polen)

gelmektedir. En az toplam polen says Bykbakkalky rneinde (1953 polen)

tesbit edilmitir. Polen esidi ise 9 ile 16 arasnda deimektedir. rneklerdeki polen

eitliliinin az olmasnn sebebi stanbul Kartal ilesinde arcln Nisan ay ile

Temmuz ay ortasnda gerekletiriliyor olmasdr. Ancak birka yldan beri havascaklnn yksek olmas iekli bitkilerin ieklenme sresini ksaltm dolaysyla

arclar Temmuz banda stanbuldan ayrlm olup nce yayla bal almak iin

Anadoluya, daha sonra da am bal iin Trakya Blgesine giderek bal retimini

tamamlamaktadr.

Yaplan aratrmada Lamiaceae, Asteraceae, Cistaceae ve Primulaceae

familyalarna her bal rneinde rastlanlmtr.


71/90

57

Tablo IV.1. Toplanan bal rneklerindeki toplam polen says ve familya says.

NO RNEK POLEN SAYISI TAKSON

1 Gmpnar 2832 10

2 Yeni mahalle 2816 8

3 Babyk I 3496 18

4 Babyk II 3158 17

5 Bykbakkalky 1953 9

Tablo IV.2. Farklstasyonlardan Toplanan Bal rneklerindeki Polen yzdeleri

POLENLER 1 2 3 4 5

Lamiaceae 8,47 3,13 2,17 2,12 1,84

Rosaceae 0,56 0,64 1,77 - 0,72

Primulaceae 0,49 - 0,34 0,25 -

Asteraceae 2,87 2,77 4,63 5,89 8,28

Cistaceae 7,20 20,10 1,95 2,66 3,99

Ericaceae 73,73 58,74 67,16 59,02 75,46

Linaceae 2,54 - 13,9 20,52 3,99

Fabaceae - - - 0,38 -

Pinaceae 4,17 - 2,46 2,91 2,33

Dipsacaceae - 14,63 0,80 0,57 -

Fagacea - - 0,46 0,38 -

Hypericaceae - - 2,80 3,42 2,76

Scrophulariaceae - - 0,51 0,76 -

Brassicaceae - - 0,69 1,14 -

Caryophyllaceae - - 0,34 - 0,61


72/90

58

Tablo IV.3. Farkl stasyonlardan Bal rneklerinin polen spektrumu (D: Dominant polen

(%45den fazla), S: Sekonder polen (%15-44), M: Minr polen ( %3-14), E: Eser polen

(%3den az))

POLENLER 1 2 3 4 5

Lamiaceae M M E E E

Rosaceae E E E - E

Primulaceae E - E E -

Asteraceae E E M M M

Cistaceae M S E E M

Ericaceae D D D D D

Linaceae E - M S M

Fabaceae - - - E -

Pinaceae M - E E E

Dipsacaceae - S E E -

Fagacea - - E E -

Hypericaceae - - E M E

Scrophulariaceae - - E E -

Brassicaceae - - E E -

Caryophyllaceae - - E - E


73/90

59

BLM V

TARTIMA VE DEERLENDRME

Trkiye florasnn olduka zengin olduu ve yaklak 10.0

Documents

Kartal İlçesi (İstanbul) Ballarının Palinolojik Analizi