2 0 0 0

C o t o j e s t

d o b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l -

s c e m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y

d o b r o w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y

i s t n i e j e p a ń s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o -

b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ?

C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a

w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć

m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e l e m o ż n a p o ś w i ę -

c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę w a l c z y -

l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u -

d z i ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t

s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć

w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o l u d z i e k o j a -

r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ?

C o d z i e n n i k a r z e m o g ą d a ć K o ś c i o ł o w i ? C z y g l o b a l i z a c j a w a r t o ś c i

j e s t t a k s a m o n i e u n i k n i o n a , j a k g l o b a l i z a c j a e k o n o m i c z n a ? C z y

m o ż l i w a j e s t g l o b a l i z a c j a s p r a w i e d l i w o ś c i ? C z y m o ż n a z m i e n i ć

g l o b a l n e p r o p o r c j e n ę d z y i   b o g a c t w a ? P o c z u c i e s p r a w i e d l i w o -

ś c i : l u k s u s c z y k o n i e c z n o ś ć ? K t o p o w i n i e n b y ć s t r ó ż e m g l o b a l n e j

s p r a w i e d l i w o ś c i ? J a k w y g l ą d a s p r a w i e d l i w o ś ć p o t o t a l i t a r y z m i e ?

C z y p r a w d ę o d k r y w a s i ę w   d i a l o g u ? P r a w d a h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w -

d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w -

d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w -

d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą

n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a

p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ?

C z y t r z e b a k ł a m a ć ,

ż e b y w y g r a ć w y b o -

r y ? C o t o j e s t p r a w -

d a w   m e d i a c h ? P r a w d a

i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m

j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e d y d e m o k r a c j a d e p r a -

w u j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ? C z y p r a w d a

w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u ,

c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a -

n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l -

n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o -

ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę

n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e

p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ?

C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d -

p o w i e d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a

s ł o w o ? K i e d y d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć

r z e t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t

w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ?

C z y d o b r y d z i e n n i k a r z

n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą -

d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a

o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o -

w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y

j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k

b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ?

C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y

n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l -

t u r a m a s o w a d a j e k u l t u -

r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ?

K o m u p o t r z e b n e j e s t p o l -

s k i e k i n o ? C z y n a u k a

i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e s i ę

p o t r z e b u j ą ? D l a c z e g o

P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s -

p l a n t a c j i ? J a k n a -

u k a m o ż e o c a l i ć ś w i a t ? J a k

c h r o n i ć n a u k ę p r z e d

m a n i p u l a c j ą ? G d z i e s z u -

k a ć g r a n i c n a u k i ? C z y

w   m e d y c y n i e j e s t m i e j s c e n a

d u s z ę ? D l a c z e g o m u -

s i m y n a u c z y ć s i ę k o s m o s u ?

C o l e k a r z o   c h o r y m

w i e d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y -

c h o w u j e n a s z e d z i e -

c i ? I l e m o ż e b y ć p o l i t y k i

w   e d u k a c j i ? S k ą d s i ę

b i o r ą s m u t n e d z i e c i ? 2 0 0 6

C z y k u l t u r a m a s o -

w a m o ż e b y ć w y c h o w a w c ą ? G d z i e s z u k a ć a u t o r y t e t ó w ? C z y d o b r y

k s i ą d z p o w i n i e n b y ć p a t r i o t ą ? J a k u c z y ć m ł o d y c h o   w a r t o ś c i a c h ?

C z y m o ż l i w a j e s t s z k o ł a b e z w a r t o ś c i ? J a k i c h m ł o d y c h w y c h o -

w u j e s z k o ł a ? J a k m ó w i ć p r z e k o n u j ą c o ? P i ę ć d o w o d ó w n a t o , ż e

p r z y z w o i t o ś ć s i ę o p ł a c a ! C z y m i n ą ł c z a s p o l s k i c h p a t r i o t ó w ? O d

k o g o u c z y ć s i ę d z i ś p a t r i o t y z m u ? P o c o n a m s p o ł e c z e ń s t w o o b y -

w a t e l s k i e ? C z y p a t r i o t y z m j e s t m e d i a l n y ? C z y m o ż n a b y ć d o b r y m

c z ł o w i e k i e m , n i e b ę d ą c p a t r i o t ą ? K o m u d z i ś o p ł a c a s i ę p r z y z w o -

i t o ś ć ? J a k z d o b y ć p i e n i ą d z e i   n i e s p r z e d a ć d u s z y ? C z y p i e n i ą d z e

s ą d r o g ą d o p i e k ł a ? C z y t o p r a w d a , ż e p i e r w s z y m i l i o n t r z e b a

u k r a ś ć ? I l e k o s z t u j e b e z i n t e r e s o w n o ś ć ? W   c z y m p a ń s t w o n i e p o -

w i n n o w y r ę c z a ć o b y w a t e l i ? J a k p r z e s z ł o ś c i n i e z a m i e n i ć

w   p o g o r z e l i s k o ? C z y p r z e z n a c z e n i e m P o l a k ó w

j e s t k l ę s k a ? K o m u p o t r z e b n e j e s t

z a u f a n i e ? C z y d i a -

l o g m o ż e

KARTA POWINNOŚCI

CZŁOWIEKA

GDAŃSK 2000

2 września 2000 roku proklamowaliśmy w Gdańsku uroczyście Kartę Powinności Człowieka. Po dziesięciu latach od tej chwili nie chcemy hucznie celebrować jubileuszu, ale wyrazić wdzięczność wszystkim tym, którzy sprawili, że duch Karty Powinności Człowieka zmaterializował się w postaci Gdańskiego Areopagu. Kolejne rozdziały tego dokumentu stały się tu w Gdańsku przedmiotem debaty społecznej, której echa, dzięki mediom, docierają znacznie dalej. Powołana w ten sposób do życia wspólnota ludzi, którym przyszłość ich własnych rodzin, miejsca, gdzie pracują, mieszkają i wychowują swoje dzieci, ojczyzny, Europy i świata wreszcie, nie są obojętne.

S zanowni Państwo, dziękujemy za te wspólne dziesięć lat. Za wstępowanie na współczesne Areopagi, do czego zachęcał Jan Paweł II. A nade wszystko za otwartość dla dialogu. Niech niezmiennie wspólne debatowanie „wynika z najgłębszego przekonania, iż nie jest rzeczą możliwą zbliżenie się do prawdy, jeśli się nie uwzględni innego punktu widzenia niż mój” – jak mówił ks. Józef Tischner*.

* Dialog sposób obecności w świecie[w:] Miłość niemiłowanaKraków 1993.

WydawcaFORUM DIALOGU GDAŃSKI AREOPAG

wrzesień 2010

www.areopag.pl

2 0 0 0

C o t o j e s t

d o b r o w s p ó l n e ? C o

w   P o l s c e m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l -

n y m ? C z y d o b r o w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a

j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y

d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l n e ? C z y d o b r o w s p ó l -

n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i E u r o -

p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r -

d z i e j s z k o d z ą ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o

n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ?

A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę w a l c z y l i g d a ń -

s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u -

d z i ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t

s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć

w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o l u d z i e k o j a -

r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a -

r z o m ? C o d z i e n n i k a r z e m o g ą d a ć K o ś c i o ł o w i ? C z y g l o b a l i z a c j a

w a r t o ś c i j e s t t a k s a m o n i e u n i k n i o n a , j a k g l o b a l i z a c j a e k o n o -

m i c z n a ? C z y m o ż l i w a j e s t g l o b a l i z a c j a s p r a w i e d l i w o ś c i ? C z y

m o ż n a z m i e n i ć g l o b a l n e p r o p o r c j e n ę d z y i   b o g a c t w a ? P o c z u c i e

s p r a w i e d l i w o ś c i : l u k s u s c z y k o n i e c z n o ś ć ? K t o p o w i n i e n b y ć

s t r ó ż e m g l o b a l n e j s p r a w i e d l i w o ś c i ? J a k w y g l ą d a s p r a w i e d l i -

w o ś ć p o t o t a l i t a r y z m i e ? C z y p r a w d ę o d k r y w a s i ę w   d i a l o g u ?

P r a w d a h i s t o r i i – b a l a s t c z y s z a n s a ? K i e d y r z ą d z ą c y b o j ą s i ę

p r a w d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w d a j e s t c i ę ż a r e m d l a P o l a k ó w ? J a k ą

p r a w d ę w o l n o u k r y ć ? C o m ó w i P o l a k o m i c h n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ? C z y t r z e b a k ł a m a ć , ż e b y w y g r a ć w y b o r y ?

C o t o j e s t p r a w d a w   m e d i a c h ? P r a w d a i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w -

d y ? K i e d y d e m o k r a c j a d e p r a w u j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m -

p a n i i w y b o r c z y c h ? C z y p r a w d a w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę

s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą

W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t

t e m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o

l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e -

n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o -

l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą

g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a

j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą

z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y

d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e t e l n o ś c i

d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t w r o g i e m

d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o -

g l ą d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5

C z y m o ż l i w y j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ?

C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a

d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e

k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e s i ę p o t r z e b u j ą ? D l a -

c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n t a c j i ? J a k n a u k a m o ż e

o c a l i ć ś w i a t ? J a k c h r o n i ć n a u k ę p r z e d m a n i p u l a c j ą ? G d z i e

s z u k a ć g r a n i c n a u k i ? C z y w   m e d y c y n i e j e s t m i e j s c e n a d u s z ę ?

D l a c z e g o m u s i m y n a u c z y ć s i ę k o s m o s u ? C o l e k a r z o   c h o r y m

w i e d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y c h o w u j e n a s z e d z i e c i ? I l e m o ż e b y ć

p o l i t y k i w   e d u k a c j i ? S k ą d s i ę b i o r ą s m u t n e d z i e c i ? 2 0 0 6 C z y

k u l t u r a m a s o w a m o ż e b y ć w y c h o w a w c ą ? G d z i e s z u k a ć a u t o -

r y t e t ó w ? C z y d o b r y k s i ą d z p o w i n i e n b y ć p a t r i o t ą ? J a k u c z y ć

m ł o d y c h o   w a r t o ś c i a c h ? C z y m o ż l i w a j e s t s z k o ł a b e z w a r t o ś c i ?

J a k i c h m ł o d y c h w y c h o w u j e s z k o ł a ? J a k m ó w i ć p r z e k o n u j ą c o ?

P i ę ć d o w o d ó w n a t o , ż e p r z y z w o i t o ś ć s i ę o p ł a c a ! C z y m i n ą ł

c z a s p o l s k i c h p a t r i o t ó w ? O d k o g o u c z y ć s i ę d z i ś p a t r i o t y z m u ?

P o c o n a m s p o ł e c z e ń s t w o o b y w a t e l s k i e ? C z y p a t r i o t y z m j e s t

m e d i a l n y ? C z y m o ż n a b y ć d o b r y m c z ł o w i e k i e m , n i e b ę d ą c p a -

t r i o t ą ? K o m u d z i ś o p ł a c a s i ę p r z y z w o i t o ś ć ? J a k z d o b y ć p i e n i ą -

d z e i   n i e s p r z e d a ć d u s z y ? C z y p i e n i ą d z e s ą d r o g ą d o p i e k ł a ?

C z y t o p r a w d a , ż e p i e r w s z y m i l i o n t r z e b a u k r a ś ć ? I l e k o s z t u -

j e b e z i n t e r e s o w n o ś ć ? W   c z y m p a ń s t w o n i e p o w i n n o w y r ę c z a ć

o b y w a t e l i ? J a k p r z e s z ł o ś c i n i e z a m i e n i ć w   p o g o r z e l i s k o ? C z y

p r z e z n a c z e n i e m P o l a k ó w j e s t k l ę s k a ? K o m u p o t r z e b n e j e s t z a -

u f a n i e ? C z y d i a l o g m o ż e s ł u ż y ć e w a n g e l i z a c j i ? 2 0 0 7 J a k z b u -

d o w a ć d o b r o s t a n P o l a k ó w ? C z y n a s z a w i e r n o ś ć w y s t y g n i e ? C z y

o c a l e j e n a r ó d , k t ó r y n i e j e s t s p o ł e c z e ń s t w e m ? J a k a b ę d z i e

E u r o p a n a s z y c h w n u k ó w ? C z y P o l s k a d a s o b i e r a d ę b e z C i e b i e ?

C z e g o P o l a c y n i e w i e d z ą o   s w o i m P a p i e ż u ? C z e g o n a u c z y ł n a s

J a n P a w e ł I I ? C z y K a r o l W o j t y ł a o b a l i ł k o m u n i z m ? J a k d a l e k o

j e s t z   J e r o z o l i m y d o W a t y k a n u ? O   j a k i e j P o l s c e m a r z y ł P a p i e ż ?

C z y i s t n i e j e p o k o l e n i e J P 2 ? W i o s n a c z y j e s i e ń K o ś c i o ł a ? G d z i e

j e s t g r a n i c a m i ę d z y b o s k i m a   c e s a r s k i m ? C z y m o ż -

n a z m i e n i a ć K o ś c i ó ł z   d r u g i e j s t r o n y

o ł t a r z a ? J a k w y c h o w y w a ć

m ł o d y c h i d e -

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e -

d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y

s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r -

d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e

d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a r z e m o g ą d a ć K o -

ś c i o ł o w i ? C z y g l o b a l i z a -

c j a w a r t o ś c i j e s t t a k s a m o

n i e u n i k n i o n a , j a k g l o b a -

l i z a c j a e k o n o m i c z n a ? C z y

m o ż l i w a j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o ś c i ? C z y m o ż -

n a z m i e n i ć g l o b a l n e p r o -

p o r c j e n ę d z y i   b o g a c t w a ?

P o c z u c i e s p r a w i e d l i w o ś c i :

l u k s u s c z y k o n i e c z n o ś ć ?

K t o p o w i n i e n b y ć s t r ó ż e m

g l o b a l n e j s p r a w i e d l i w o ś c i ?

J a k w y g l ą d a s p r a w i e d l i -

w o ś ć p o t o t a l i t a r y z m i e ? C z y

p r a w d ę o d k r y w a s i ę w   d i a -

l o g u ? P r a w d a h i s t o r i i – b a -

l a s t c z y s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w d y ? 2 0 0 2

C z y p r a w d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w d ę w o l n o

u k r y ć ? C o m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a – c z y p o -

t r z e b n e s ą n a m r o z l i c z e n i a ?

J a k a p r a w d a o   P o l s c e p o t r z e b -

n a j e s t E u r o p i e ? C z y t r z e b a

k ł a m a ć , ż e b y w y g r a ć w y b o r y ?

C o t o j e s t p r a w d a w   m e d i a c h ?

P r a w d a i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y k i e m

p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w d y -

? K i e d y d e m o k r a c j a d e p r a w u j e ?

J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m p a n i i

w y b o r c z y c h ? C z y p r a w d a w   ż y -

c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ?

O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u , c z y l i

k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3 C z y

r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o -

w o l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ?

2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą

d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e -

g o k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y

w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e -

d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę

u c z y ć r z e t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t

w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą -

d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y

j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a -

z a n y n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ?

K o m u p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e

s i ę p o t r z e b u j ą ? D l a c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n t a c j i ? J a k n a u k a

m o ż e o c a l i ć ś w i a t ? J a k c h r o n i ć n a u k ę p r z e d m a n i p u l a c j ą ? G d z i e s z u k a ć

g r a n i c n a u k i ? C z y w   m e d y c y n i e j e s t m i e j s c e n a d u s z ę ? D l a c z e g o m u s i m y

n a u c z y ć s i ę k o s m o s u ? C o l e k a r z o   c h o r y m w i e d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y -

c h o w u j e n a s z e d z i e c i ? I l e m o ż e b y ć p o l i t y k i w   e d u k a c j i ? S k ą d s i ę b i o r ą

s m u t n e d z i e c i ? 2 0 0 6 C z y k u l t u r a m a s o w a m o ż e b y ć w y c h o w a w c ą ? G d z i e

s z u k a ć a u t o r y t e t ó w ? C z y d o b r y k s i ą d z p o w i n i e n b y ć p a t r i o t ą ? J a k u c z y ć

m ł o d y c h o   w a r t o ś c i a c h ? C z y m o ż l i w a j e s t s z k o ł a b e z w a r t o ś c i ? J a k i c h

m ł o d y c h w y c h o w u j e s z k o ł a ? J a k m ó w i ć p r z e k o n u j ą c o ? P i ę ć d o w o d ó w n a

t o , ż e p r z y z w o i t o ś ć s i ę o p ł a c a ! C z y m i n ą ł c z a s p o l s k i c h p a t r i o t ó w ? O d

k o g o u c z y ć s i ę d z i ś p a t r i o t y z m u ? P o c o n a m s p o ł e c z e ń s t w o

o b y w a t e l s k i e ? C z y p a t r i o t y z m j e s t m e d i a l n y ?

C z y m o ż n a b y ć d o b r y m c z ł o w i e -

k i e m , n i e b ę d ą c

p a -

KARTA POWINNOŚCI

CZŁOWIEKA

GDAŃSK 2000

Zgromadzeni w Gdańsku,

miejscu szczególnym,

doświadczonym

przez historię,

miejscu, w którym

zaczynały się kataklizmy

i kończyły totalitaryzmy,

czujemy się wezwani

do zabrania głosu

w sprawie powinności człowieka.

Naszym zobowiązaniem

jest troska o to,

aby w żadnym miejscu

świata nie trwały

i nie odradzały się

systemy totalitarne.

W  pewnym sensie to, co następuje w Polsce, jest jeszcze w dalszym ciągu częścią choroby postkomunistycznej. Komunizm miał tę cechę, że nie tylko zabijał ludzi, ale gnębił i demoralizował tych, których nie zabijał. To czasami ma jeszcze gorsze skutki, bo powoduje trwanie w konsekwencji tego działania. Z tej choroby nie jest łatwo wyjść. Konsekwencje tej demoralizacji są nadal odczuwalne. Sądzę jednak, że należy patrzeć z cierpliwością na to, co następuje w Polsce. I jednocześnie zwracać uwagę na to, że mimo wszystko, mimo naprawdę destruktywnej retoryki politycznej, całościowy rozwój kraju postępuje i Polska staje się coraz bardziej krajem autentycznie europejskim i demokratycznym, choć przeszłość jeszcze w dalszym ciągu tkwi w ludziach.Można się spodziewać, że to będzie jednak stosunkowo szybko zanikać.

Zbigniew Brzeziński, amerykański politolog polskiego pochodzeniaDebata: Etos Polaków. Prognoza dla świata1 października 2007

D zisiaj żyjemy w wolnym kraju, w zjednoczonej Europie, ale potrzeba nam mądrości, odpowiedzialności i tego, co nazywamy tu w Gdańsku – świadomością powinności, które są równie ważne jak prawa. Abp Tadeusz Gocłowski, metropolita gdańskiDebata: Etos Polaków. Prognoza dla świata1 października 2007

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a -

r z e m o g ą d a ć

K o ś c i o ł o w i ?

C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i

j e s t t a k s a m o

n i e u n i k n i o n a ,

j a k g l o b a l i z a -

c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o -

ś c i ? C z y m o ż n a

z m i e n i ć g l o b a l n e

p r o p o r c j e n ę d z y

i   b o g a c t w a ? P o -

c z u c i e s p r a w i e -

d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ?

K t o p o w i n i e n b y ć

s t r ó ż e m g l o b a l n e j

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

J a k w y g l ą d a s p r a -

w i e d l i w o ś ć p o t o -

t a l i t a r y z m i e ? C z y

p r a w d ę o d k r y w a s i ę

w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w -

d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w -

d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w -

d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą

n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a

p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ?

C z y t r z e b a k ł a m a ć ,

ż e b y w y g r a ć w y b o -

r y ? C o t o j e s t p r a w -

d a w   m e d i a c h ? P r a w d a

i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m

j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó -

w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e -

d y d e m o k r a c j a d e p r a w u -

j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę

z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ?

C z y p r a w d a w   ż y c i u p u -

b l i c z n y m o b r o n i s i ę

s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e -

d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o -

w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ?

J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ?

2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e -

m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o -

ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o

B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o -

n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ?

C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e -

d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y

d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e t e l -

n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć

z a s ł o w o j e s t w r o g i e m d o c i e k l i -

w o ś c i ? C z y d o b r y

PREAMBUŁA

Osoba ludzka, niezależnie

od wieku, płci, rasy i wyznania,

jest podmiotem zarówno praw,

jak i powinności.

Niezbywalne prawa każdego

człowieka domagają się ich

respektowania przez innych ludzi.

Nakłada to na nas określone

zobowiązania i odpowiedzialność

za losy świata.

Powinności sformułowane jako

kodeks etyczny, wspólny dla

całej społeczności globu,

nie przymuszają żadnego

człowieka do ich wypełniania,

lecz są impulsem moralnym

odwołującym się do poczucia

solidarności ze wszystkim,

co współtworzy dobro

tego świata.

Solidarność jest postawą

fundamentalną w tworzeniu

lepszego ładu na ziemi,

gdyż stanowi wewnętrzny

imperatyw działania na

rzecz innych, mobilizuje

do umiaru i samoograni-

czenia oraz otwiera

na dobro wspólne.

D zisiaj patriotyzm w gruncie rzeczy może być rozumiany tak, jak to formułował w XIX wieku Bolesław Prus: „Patriotyzm to dążenie do takiej wielkości narodu, która nie polega na wymiarach, sławie, narzucaniu się innym, ale na wynalezieniu i utrzymaniu takiego stanu równowagi społecznej, w którym by istniało najwięcej pracy, szczęścia, doskonałości, wymiany usług, a najmniej próżniactwa, cierpień, ułomności i walki”. Przede wszystkim odpowiedzialność za innych.Marek Safjan, prawnik, były prezes Trybunału KonstytucyjnegoDebata: Czy minął czas polskich patriotów?11 listopada 2006

J esteśmy w drodze do określenia nowej tożsamości, nowego kodu kulturowego i nowej wspólnotowości.Jan Szomburg, założyciel i prezes Instytutu Badań nad Gospodarką RynkowąDebata: Czy minął czas polskich patriotów?11 listopada 2006

U ważam, że słowa „solidarność” używa się zbyt często. Solidarność to typ zachowań, które naznaczone są dobrowolnością. Przez przymus państwowy solidarności nie zapewnimy,bo gdyby tak było, to sto procent opodatkowania dochodów dawałoby sto procent solidarności. Tak nie jest. Dobrobyt państwa wypracowuje się przez ogromne, obywatelskie zaangażowanie.Leszek Balcerowicz, profesor ekonomiiDebata: Etos Polaków. Prognoza10 listopada 2007

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a -

r z e m o g ą d a ć

K o ś c i o ł o w i ?

C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i

j e s t t a k s a m o

n i e u n i k n i o n a ,

j a k g l o b a l i z a -

c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o -

ś c i ? C z y m o ż n a

z m i e n i ć g l o b a l n e

p r o p o r c j e n ę d z y

i   b o g a c t w a ? P o -

c z u c i e s p r a w i e -

d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ?

K t o p o w i n i e n b y ć

s t r ó ż e m g l o b a l n e j

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

J a k w y g l ą d a s p r a -

w i e d l i w o ś ć p o t o -

t a l i t a r y z m i e ? C z y

p r a w d ę o d k r y w a s i ę

w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w -

d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w -

d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w -

d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą

n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a

p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ?

C z y t r z e b a k ł a m a ć ,

ż e b y w y g r a ć w y b o -

r y ? C o t o j e s t p r a w -

d a w   m e d i a c h ? P r a w d a

i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m

j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó -

w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e d y

d e m o k r a c j a d e p r a w u j e ?

J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ? C z y p r a w d a w   ż y c i u p u -

b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł

O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e -

m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o -

ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o

B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o -

n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ?

C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e -

d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y

d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e t e l n o ś c i d z i e n n i -

k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ?

C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a

o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k

b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l t u -

r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e

k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e s i ę p o t r z e b u j ą ? D l a -

c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n t a c j i ?

J a k n a u k a m o ż e o c a l i ć ś w i a t ?

J a k c h r o n i ć n a u k ę

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

ZA DOBRO WSPÓLNE

Każdy człowiek powinien

w miarę swoich możliwości

uczestniczyć w kształtowaniu

środowiska społecznego,

szanując godność, wolność

i rozumność wszystkich ludzi.

Szacunek dla godności każdej

osoby ludzkiej jest podstawą

takiego ładu społecznego, który

zapewni warunki wewnętrznego

rozwoju wszystkich.

Każdy powinien dążyć

do zapewnienia jak największej

liczbie ludzi możliwie najwię-

kszego pola indywidualnej

wolności i odpowiedzialności.

Wysiłek rozumnego tworzenia

ładu społecznego przez powie-

rzenie funkcji społecznych

odpowiednim osobom

jest jedną z podstawowych

powinności ludzkich.

O bok dobra wspólnego istnieje, niestety, wspólne zło. To również człowiek w swej słabości, żądzy dóbr i sławy jest jego twórcą. Zasadnicza walka ma miejsce między dobrem a złem, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Dobro wspólne nie może być wrogiem indywidualnego. Wroga trzeba szukać tam, gdzie panuje zło. Bp Tadeusz Pieronekrektor Papieskiej Akademii Teologicznej w KrakowieDebata: Co to jest dobro wspólne?10 listopada 2001

D emokracja europejska wymaga solidarności i wzajemnego zaangażowania. Żyjemy więc w czasie stawiającym wyzwania ludziom odważnym, gotowym iść za wielką ideą. Na targowisku europejskich idei nie ma takiej, która przetrwałaby próbę czasu. Jedyne co pozostało, i to nie zawsze wyraziste, to europejskie, chrześcijańskie korzenie. Ale czy Europa będzie z tego korzystać?Andrzej Drzycimski, historykDebata: Czy demokracja dobrze chroni dobro wspólne? 11 listopada 2001

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a -

r z e m o g ą d a ć

K o ś c i o ł o w i ?

C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i

j e s t t a k s a m o

n i e u n i k n i o n a ,

j a k g l o b a l i z a -

c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o -

ś c i ? C z y m o ż n a

z m i e n i ć g l o b a l n e

p r o p o r c j e n ę d z y

i   b o g a c t w a ? P o -

c z u c i e s p r a w i e -

d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ?

K t o p o w i n i e n b y ć

s t r ó ż e m g l o b a l n e j

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

J a k w y g l ą d a s p r a -

w i e d l i w o ś ć p o t o -

t a l i t a r y z m i e ? C z y

p r a w d ę o d k r y w a s i ę

w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w -

d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w -

d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w -

d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą

n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a

p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ?

C z y t r z e b a k ł a m a ć ,

ż e b y w y g r a ć w y b o -

r y ? C o t o j e s t p r a w -

d a w   m e d i a c h ? P r a w d a

i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e d y d e -

m o k r a c j a d e p r a w u j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ? C z y

p r a w d a w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u ,

c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3

C z y r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e

i   s ł o w o l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ?

2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą

d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o

k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l -

n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć

z a s ł o w o ? K i e d y d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e -

t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t w r o g i e m

d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą d ó w ? K o m u

p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y j e s t ś w i a t

b e z s z t u k i ? J a k b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y n a s a -

m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u p o -

t r z e b n e j e s t p o l s k i e k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e s i ę p o t r z e -

b u j ą ? D l a c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n t a c j i ? J a k n a u k a m o ż e o c a l i ć

ś w i a t ? J a k c h r o n i ć n a u k ę p r z e d m a n i p u l a c j ą ? G d z i e s z u k a ć g r a n i c n a u k i ?

C z y w   m e d y c y n i e j e s t m i e j s c e n a d u s z ę ? D l a c z e g o m u s i m y

n a u c z y ć s i ę k o s m o s u ? C o l e k a r z o   c h o r y m w i e -

d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y c h o w u j e

n a s z e d z i e c i ? I l e

RESPEKTOWANIE

SPRAWIEDLIWOŚCI

Naczelną zasadą,

którą trzeba respektować

w dziedzinie sprawiedliwości, jest:

Oddaj każdemu, co mu się należy.

Nikt nie powinien wyzyskiwać

pracy innego człowieka,

przysparzając mu trudów,

które nie wynikają

z samej jej natury.

Powinnością wynikającą

z poczucia sprawiedliwości

jest przeciwstawianie się

wszelkim formom korupcji

materialnej i politycznej.

Obojętność wobec krzywdy

dziejącej się człowiekowi

w naszej przytomności

jest zaniedbaniem

naruszającym powinność

solidarności.

W komentarzach można odnaleźć dyskretną sugestię, że miłosierdzie jest przejawem kultury duszy, podczas gdy sprawiedliwość jest czymś dla biurokratów czy tępych miłośników paragrafów. Chcę polemizować z tym stanowiskiem. Te dwie postawy są komplementarne, dopełniają się wzajemnie.

Abp Józef Życiński, filozof i teolog, metropolita lubelskiDebata: Czy sprawiedliwość domaga się odwetu? 9 listopada 2002

O dwet, zemsta są określeniami pejoratywnymi. Moim zdaniem sprawiedliwość domaga się nie zemsty, ale kary. Główną funkcją społeczną kary jest utrzymanie ładu i prewencja.Jan Nowak-Jeziorański, legendarny „Kurier z Warszawy” i szef Rozgłośni Polskiej Radia Wolna EuropaDebata: Czy sprawiedliwość domaga się odwetu? 9 listopada 2002

S prawiedliwość społeczna nie jest ani luksusem, ani koniecznością, jest utopią. Ale gdyby tej utopii jako moralnej inspiracji ludzkość chciała się pozbawić, to coś straciłaby ze swego człowieczeństwa. Człowiek nie może utracić nostalgii za rajem. Kiedy jednak chce ulec pokusie, ażeby uczynić niebo na ziemi, to tak naprawdę często z ziemi czyni piekło.Ks. Tomáš Halík, czeski kapłan wyświęcony potajemnie, filozof i psycholog Debata: Czy możliwa jest globalizacja sprawiedliwości? 10 listopada 2002

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o -

m a g a s i ę o d w e -

t u ? C o t o j e s t

s p r a w i e d l i w a

k a r a ? 2 0 0 1

C z y s p r a w i e d l i -

w a k a r a m o ż e

b y ć w   k o n f l i k -

c i e z   p r a w a m i

c z ł o w i e k a ? D l a -

c z e g o l u d z i e k o -

j a r z ą s p r a w i e d l i -

w o ś ć z   o d w e t e m ?

C z y s p r a w i e -

d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i -

ł o s i e r d z i e m ? C o

K o ś c i ó ł m o ż e d a ć

d z i e n n i k a r z o m ?

C o d z i e n n i k a r z e

m o g ą d a ć K o ś c i o -

ł o w i ? C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i j e s t

t a k s a m o n i e u n i k -

n i o n a , j a k g l o b a -

l i z a c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

C z y m o ż n a z m i e n i ć

g l o b a l n e p r o p o r -

c j e n ę d z y i   b o g a c -

t w a ? P c z u c i e s p r a -

w i e d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ? K t o

p o w i n i e n b y ć s t r ó -

ż e m g l o b a l n e j s p r a -

w i e d l i w o ś c i ? J a k w y -

g l ą d a s p r a w i e d l i w o ś ć

p o t o t a l i t a r y z m i e ?

C z y p r a w d ę o d k r y w a

s i ę w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą d z ą c y

b o j ą s i ę p r a w d y ? 2 0 0 2

C z y p r a w d a j e s t c i ę ż a -

r e m d l a P o l a k ó w ? J a k ą

p r a w d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h n a j -

n o w s z a h i s t o r i a – c z y

p o t r z e b n e s ą n a m r o z -

l i c z e n i a ? J a k a p r a w d a

o   P o l s c e p o t r z e b n a j e s t

E u r o p i e ? C z y t r z e b a k ł a -

m a ć , ż e b y w y g r a ć w y -

b o r y ? C o t o j e s t p r a w d a

w   m e d i a c h ? P r a w d a i   p o -

l i t y k a – p r z y m i e r z e c z y

k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y -

k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e

p r a w d y ? K i e d y d e m o k r a c j a

d e p r a w u j e ? J a k w y c z y t a ć

p r a w d ę z   k a m p a n i i w y b o r -

c z y c h ? C z y p r a w d a w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y

j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a -

z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a

S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o

p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o -

l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e

s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ?

C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e

k r y z y s u ? M i ę d z y

w o l -

DĄŻENIE DO POZNANIA

I DZIAŁANIE

W IMIĘ PRAWDY

Podstawową powinnością każdego

człowieka wobec siebie jest troska

o własne sumienie, które jako

naturalny zmysł etyczny – decy-

duje o wewnętrznym przekonaniu

do działania zgodnego z prawdą.

Żadne zewnętrzne kodeksy

nie są tak zobowiązujące

jak własne sumienie.

W życiu społeczeństw

destrukcyjną rolę odgrywają

uprzedzenia ideologiczne,

rasowe i religijne.

Powinnością każdego człowie-

ka jest dążenie do przezwycię-

żania ich przez odkrywanie

prawdy w rzetelnym dialogu.

Naukowcy, pedagodzy i artyści

są szczególnie odpowiedzialni

za obecność prawdy, dobra

i piękna w życiu publicznym.

Prawem ich jest zewnętrzna

wolność badań i poszukiwań

twórczych, a wyznaczenie

sobie wewnętrznej granicy

w tym zakresie jest jedną

z podstawowych

powinności ludzkich.

D emokracja deprawuje wtedy, kiedy między prawdą, zasadami a polityką nie ma najmniejszego przymierza, są tylko kompromisy, zgniłe kompromisy. Kiedy język jest używany do prezentowania prawd, ale do głoszenia prawd wygodnych. Kiedy demokratyczny mandat pochodzący od społeczeństwa jest traktowany jako przyzwolenie na czynienie wszystkiego.Tomasz Nałęcz, historyk, przewodniczący sejmowej komisji śledczej do zbadania sprawy Lwa RywinaDebata: Prawda i polityka – przymierze czy kompromis?11 listopada 2003

P rawda jest niepodzielna. Prawda nie jest odrębna w polityce, odrębna w samorządzie, odrębna w gimnazjum, odrębna w szkole zawodowej, szpitalu i przychodni. Prawda nie jest odrębna, jest ta sama, a wszystko inne jest manipulacją, która jest może ładna, ale bezsensowna. Władysław Bartoszewski, historyk, były minister spraw zagranicznychDebata: Prawda i polityka – przymierze czy kompromis?11 listopada 2003

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a -

r z e m o g ą d a ć

K o ś c i o ł o w i ?

C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i

j e s t t a k s a m o

n i e u n i k n i o n a ,

j a k g l o b a l i z a -

c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o -

ś c i ? C z y m o ż n a

z m i e n i ć g l o b a l n e

p r o p o r c j e n ę d z y

i   b o g a c t w a ? P o -

c z u c i e s p r a w i e -

d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ?

K t o p o w i n i e n b y ć

s t r ó ż e m g l o b a l n e j

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

J a k w y g l ą d a s p r a -

w i e d l i w o ś ć p o t o -

t a l i t a r y z m i e ? C z y

p r a w d ę o d k r y w a s i ę

w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w -

d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w -

d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w -

d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą

n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a

p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ?

C z y t r z e b a k ł a m a ć , ż e b y w y g r a ć w y b o r y ? C o t o j e s t p r a w d a w   m e d i a c h ?

P r a w d a i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e c z y k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y k i e m p o l i t y c y

m ó w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e d y d e m o k r a c j a d e p r a w u j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w -

d ę z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ? C z y p r a w d a w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę

s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ?

J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ?

O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a

w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a

b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ?

J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a

j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą z a s ł o -

w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y d z i e n n i k a r z s t a j e

s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o -

w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i -

k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć

z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k b u d o w a ć p i ę k n e

d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a d a j e

k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e k i n o ? C z y n a -

u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e s i ę p o t r z e b u j ą ? D l a c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę

t r a n s p l a n t a c j i ? J a k n a u k a m o ż e o c a l i ć ś w i a t ? J a k c h r o n i ć n a u k ę p r z e d

m a n i p u l a c j ą ? G d z i e s z u k a ć g r a n i c n a u k i ? C z y w   m e d y c y n i e j e s t m i e j s c e

n a d u s z ę ? D l a c z e g o m u s i m y n a u c z y ć s i ę k o s m o s u ? C o l e k a r z o   c h o r y m

w i e d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y c h o w u j e n a s z e d z i e c i ? I l e m o ż e b y ć p o l i t y k i

w   e d u k a c j i ? S k ą d s i ę b i o r ą s m u t n e d z i e c i ? 2 0 0 6 C z y k u l t u r a m a s o w a

m o ż e b y ć w y c h o w a w c ą ? G d z i e s z u k a ć a u t o r y t e t ó w ? C z y d o b r y

k s i ą d z p o w i n i e n b y ć p a t r i o t ą ? J a k u c z y ć m ł o -

d y c h o   w a r t o ś c i a c h ? C z y m o ż l i -

w a j e s t s z k o ł a b e z

w a r -

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

ZA SŁOWO

Wolność słowa, swobodny

dostęp do mediów i prawo

publikacji poglądów zobowiązują

do prawdomówności.

Kryterium doboru informacji

w międzyludzkim komunikowa-

niu się powinna być prawda,

a nie atrakcyjność medialna,

polityczna lub komercyjna.

Sfera prywatności związana

z godnością osoby i tajemnice

zawodowe powinny być

respektowane w życiu

publicznym.

Granicą wolności słowa,

wytyczoną przez sumienie,

jest dobre imię innych.

O dpowiedzialność oznacza, że kłamstwa należy odwołać, za zniewagi przeprosić, fałszywe informacje sprostować, wyrządzone słowem szkody naprawić i odpokutować, na przykład płacąc grzywnę. Bardziej subtelną sferą odpowiedzialności za słowo jest odpowiedzialność moralna. Ks. Adam Boniecki, redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”, publicystaDebata: Między wolnością a odpowiedzialnością za słowo14 listopada 2004

D ociekliwość to umiejętność zadawania trudnych pytań. Czasami jednak te pytania są tak trudne, że zastanawiam się, czy powinnam je stawiać. Nie dlatego, że boję się opinii publicznej,tylko wstydzę się samej siebie. Wstydzę się za swojego rozmówcę, który siedzi przede mną i powinien być poddawany tym pytaniom. Zastanawiam się, czy nie przekraczam pewnych granic. Nie granic odpowiedzialności za słowo, tylko granic tego, co może się potem zdarzyć.Monika Olejnik, dziennikarkaDebata: Między wolnością a odpowiedzialnością za słowo14 listopada 2004

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a -

r z e m o g ą d a ć

K o ś c i o ł o w i ?

C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i

j e s t t a k s a m o

n i e u n i k n i o n a ,

j a k g l o b a l i z a -

c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o -

ś c i ? C z y m o ż n a

z m i e n i ć g l o b a l n e

p r o p o r c j e n ę d z y

i   b o g a c t w a ? P o -

c z u c i e s p r a w i e -

d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ?

K t o p o w i n i e n b y ć

s t r ó ż e m g l o b a l n e j

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

J a k w y g l ą d a s p r a -

w i e d l i w o ś ć p o t o -

t a l i t a r y z m i e ? C z y

p r a w d ę o d k r y w a s i ę

w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą -

d z ą c y b o j ą s i ę p r a w -

d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w -

d a j e s t c i ę ż a r e m d l a

P o l a k ó w ? J a k ą p r a w -

d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h

n a j n o w s z a h i s t o r i a

– c z y p o t r z e b n e s ą

n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a

p r a w d a o   P o l s c e p o -

t r z e b n a j e s t E u r o p i e ?

C z y t r z e b a k ł a m a ć ,

ż e b y w y g r a ć w y b o -

r y ? C o t o j e s t p r a w -

d a w   m e d i a c h ? P r a w d a

i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e

c z y k o m p r o m i s ? J a k i m

j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó -

w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e -

d y d e m o k r a c j a d e p r a w u -

j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę

z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ?

C z y p r a w d a w   ż y c i u p u -

b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł

O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e -

m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o -

ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o

B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o -

n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ?

C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e -

d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y

d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e t e l n o ś c i d z i e n n i -

k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ?

C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a

o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ?

J a k b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y n a s a -

m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e -

m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u p o t r z e b -

n e j e s t p o l s k i e

SZACUNEK DLA ŻYCIA I NATURY

Podstawową powinnością

wszystkich ludzi jest służba życiu,

umacnianie, pomnażanie

i doskonalenie wszystkich

naturalnych jego form.

Każda ingerencja w sferę życia

powinna być nacechowana re-

spektem wobec jego sakralności.

Umiarkowane i roztropne

korzystanie z dóbr natury,

respektujące prawo przyszłych

pokoleń, jest podstawową

powinnością wszystkich ludzi.

Prawo człowieka do własności

i możliwość pomnażania dóbr

nie powinny zamykać go

w wąsko pojętym interesie

własnym.

Powinnością wszystkich

jest dążenie do solidarnych

rozwiązań globalnych,

skutecznie likwidujących

skrajne dysproporcje.

N ie wszyscy do wolności dorośli. Ci, którzy siedzą przed telewizorem i komputerkiem, izolują się. Boję się, że ta izolacja nie wpłynie dobrze na naszą wspólnotę. Ludzie muszą więcej ze sobą rozmawiać. Andrzej Wajda, reżyser filmowy, czołowy pzrzedstawiciel polskiej szkoły filmowejDebata: Czy możliwy jest świat bez sztuki?11 listopada 2005

Zapotrzebowanie na autorytet nauki wywołało przemożną pokusę, aby wykorzystywać ją do własnych, nie bardzo jasnych zamysłów.Maciej Władysław Grabski, członek Rady Fundacji na rzecz Nauki PolskiejDebata: Jak nauka może ocalić świat?12 listopada 2005

M usimy wydostać się z matni, w którą sami się wpędziliśmy przez stworzenie systemu cywilizacji – z całą pewnością nie jest on dobry. Kiedy już się wydostaniemy z matni, a nie ma innej możliwości, jak być optymistą, to stanie przed nami kolejny problem – jak zapewnić, aby nasza cywilizacja, abyśmy my sami przetrwali w skalach czasowych, które będą już skalami kosmicznymi. Chcąc tego dokonać, musimy myśleć kosmicznie, musimy stać się kosmitami, zrozumieć, że nie żyjemy wewnątrz złotej klatki, gdzieś tam w przestrzeni, którą nazywamy Ziemią. Jesteśmy częścią olbrzymiego kosmosu.Aleksander Wolszczan, astronom, odkrywca pierwszych planet spoza Układu SłonecznegoDebata: Jak nauka może ocalić świat?12 listopada 2005

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o -

m a g a s i ę o d w e -

t u ? C o t o j e s t

s p r a w i e d l i w a

k a r a ? 2 0 0 1

C z y s p r a w i e d l i -

w a k a r a m o ż e

b y ć w   k o n f l i k -

c i e z   p r a w a m i

c z ł o w i e k a ? D l a -

c z e g o l u d z i e k o -

j a r z ą s p r a w i e d l i -

w o ś ć z   o d w e t e m ?

C z y s p r a w i e -

d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i -

ł o s i e r d z i e m ? C o

K o ś c i ó ł m o ż e d a ć

d z i e n n i k a r z o m ?

C o d z i e n n i k a r z e

m o g ą d a ć K o ś c i o -

ł o w i ? C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i j e s t

t a k s a m o n i e u n i k -

n i o n a , j a k g l o b a -

l i z a c j a e k o n o m i c z -

n a ? C z y m o ż l i w a

j e s t g l o b a l i z a c j a

s p r a w i e d l i w o ś c i ?

C z y m o ż n a z m i e n i ć

g l o b a l n e p r o p o r -

c j e n ę d z y i   b o g a c -

t w a ? P c z u c i e s p r a -

w i e d l i w o ś c i : l u k s u s

c z y k o n i e c z n o ś ć ? K t o

p o w i n i e n b y ć s t r ó -

ż e m g l o b a l n e j s p r a -

w i e d l i w o ś c i ? J a k w y -

g l ą d a s p r a w i e d l i w o ś ć

p o t o t a l i t a r y z m i e ?

C z y p r a w d ę o d k r y w a

s i ę w   d i a l o g u ? P r a w d a

h i s t o r i i – b a l a s t c z y

s z a n s a ? K i e d y r z ą d z ą c y

b o j ą s i ę p r a w d y ? 2 0 0 2

C z y p r a w d a j e s t c i ę ż a -

r e m d l a P o l a k ó w ? J a k ą

p r a w d ę w o l n o u k r y ć ? C o

m ó w i P o l a k o m i c h n a j n o w s z a h i s t o r i a – c z y p o t r z e b n e s ą n a m r o z l i c z e -

n i a ? J a k a p r a w d a o   P o l s c e p o t r z e b n a j e s t E u r o p i e ? C z y t r z e b a k ł a m a ć ,

ż e b y w y g r a ć w y b o r y ? C o t o j e s t p r a w d a w   m e d i a c h ? P r a w d a i   p o l i t y k a –

p r z y m i e r z e c z y k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w -

d y ? K i e d y d e m o k r a c j a d e p r a w u j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m p a n i i w y b o r -

c z y c h ? C z y p r a w d a w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y

j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć d o b r e k a -

z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ? O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a

S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o ś c i e l e . C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o

p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c -

k i e m e d i a s ą d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e -

c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ?

M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d -

p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e

s i ę u c z y ć r z e t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o

j e s t w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h

p o g l ą d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż -

l i w y j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t

s k a z a n y n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o -

w i ? K o m u p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e

s i ę p o t r z e b u j ą ? D l a c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n t a -

c j i ? J a k n a u k a m o ż e o c a l i ć ś w i a t ? J a k c h r o -

n i ć n a u k ę p r z e d m a n i p u l a c j ą ?

G d z i e s z u k a ć g r a -

n i c

RODZINA

Powinnością ojca i matki

jest nie tylko przekazanie życia

i dbanie o jego rozwój

od chwili poczęcia, ale także

podtrzymywanie rodzinnych

godności i odpowiedzialności

za losy narodu, grupy etnicznej

oraz całej rodziny ludzkiej.

Odpowiedzialność

za etos rodziny spoczywa

na wszystkich tworzących

ją pokoleniach.

Solidarny wysiłek dla dobra

rodziny jest najlepszym

gwarantem jej trwałości.

Szczególną troską powinno

się otaczać nie tylko dzieci

i ludzi w podeszłym wieku,

ale i tych, którzy potrzebują

pomocy w związku z okresami

przełomowymi w ich życiu,

kryzysami życiowymi

bądź utratą sprawności.

W kulturze cynizmu trzeba przyjąć założenie, że inni są niegodni zaufania, jeżeli nam nie udowodnią, że jest inaczej. W zdrowym społeczeństwie natomiast, w kulturze zaufania, przyjmuje się założenie przeciwne. Spotykam człowieka i to jest idea spotkania, otwieram się na drugiego, nie boję się, darzę go zaufaniem, bo to jest zobowiązanie dla niego. To założenie, że inny nie jest wcieleniem diabła, nie chce nas oszukać, tylko przeciwnie. W takim klimacie żyje się zupełnie inaczej. Tam ludzie uśmiechają się do siebie, pomagają sobie wzajemnie na ulicy.Piotr Sztompka, profesor socjologiiDebata: Etos Polaków. Diagnoza9 listopada 2007

Zmojego doświadczenia wynika, że kiedy przychodzi do mnie alkoholik, bezdomny,połamany kompletnie, ale zachowujący jeszcze pewne wartości, to zachowuje je dlatego, że miał dobrą matkę.S. Małgorzata Chmielewska, przełożona wspólnoty „Chleb Życia”Debata: Kto wychowuje nasze dzieci?10 listopada 2006

D zisiaj przeżywamy powtórnie taki okres, kiedy niezmiernie wzrasta rola matki w rodzinie.

To jest najważniejszy autorytet. Jeśli matka jest autentyczną matką, jeśli rozumie swoje powołanie, to ona znajdzie czas na rozmowę z dziećmi, to ona równocześnie stanie się tym wzorcem pierwszym i najważniejszym na całe życie. Ja do dziś wspominam swoją matkę, prostą wiejską kobietę, która dla mnie jest ideałem.Franciszek Ziejka, profesor, historyk literatury polskiejDebata: Kto wychowuje nasze dzieci?10 listopada 2006

2 0 0 0

C o t o j e s t d o -

b r o w s p ó l n e ? C o w   P o l s c e

m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l n y m ? C z y d o b r o

w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń -

s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l -

n e ? C z y d o b r o w s p ó l n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i

E u r o p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j s z k o d z ą

ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e -

l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ? A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę

w a l c z y l i g d a ń s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u d z i ? C z y s p r a -

w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y

s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o

l u d z i e k o j a r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i k a r z o m ? C o

d z i e n n i k a r z e m o g ą d a ć K o ś c i o ł o w i ? C z y g l o b a l i z a c j a w a r t o ś c i j e s t t a k

s a m o n i e u n i k n i o n a , j a k g l o b a l i z a c j a e k o n o m i c z n a ? C z y m o ż l i w a j e s t g l o -

b a l i z a c j a s p r a w i e d l i w o ś c i ? C z y m o ż n a z m i e n i ć g l o b a l n e p r o p o r c j e n ę d z y

i   b o g a c t w a ? P c z u c i e s p r a w i e d l i w o ś c i : l u k s u s c z y k o n i e c z n o ś ć ? K t o p o w i -

n i e n b y ć s t r ó ż e m g l o b a l n e j s p r a w i e d l i w o ś c i ? J a k w y g l ą d a s p r a w i e d l i w o ś ć

p o t o t a l i t a r y z m i e ? C z y p r a w d ę o d k r y w a s i ę w   d i a l o g u ? P r a w d a h i s t o r i i

– b a l a s t c z y s z a n s a ? K i e d y r z ą d z ą c y b o j ą s i ę p r a w d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w d a

j e s t c i ę ż a r e m d l a P o l a k ó w ? J a k ą p r a w d ę w o l n o u k r y ć ? C o m ó w i P o l a k o m

i c h n a j n o w s z a h i s t o r i a – c z y p o t r z e b n e s ą n a m r o z l i c z e n i a ? J a k a p r a w d a

o   P o l s c e p o t r z e b n a j e s t E u r o p i e ? C z y t r z e b a k ł a m a ć , ż e b y w y g r a ć w y -

b o r y ? C o t o j e s t p r a w d a w   m e d i a c h ? P r a w d a i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e c z y

k o m p r o m i s ? J a k i m j ę z y k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e d y d e m o -

k r a c j a d e p r a -

w u j e ? J a k w y -

c z y t a ć p r a w d ę

z   k a m p a n i i w y -

b o r c z y c h ? C z y

p r a w d a w   ż y -

c i u p u b l i c z n y m

o b r o n i s i ę s a m a ?

O   s ł o w a c h p r z y

j e d z e n i u , c z y -

l i k t o u g o t o w a ł

O s t a t n i ą W i e c z e -

r z ę ? J a k g ł o s i ć

d o b r e k a z a n i a ?

2 0 0 3 C z y r e l i g i a

j e s t t e m a t e m m e -

d i a l n y m ? O d p o -

w i e d z i a l n o ś ć z a

S ł o w o B o ż e i   s ł o -

w o l u d z i w   K o -

ś c i e l e . C z y k o b i e -

t a w   K o ś c i e l e m a

c o ś d o p o w i e d z e -

n i a ? 2 0 0 4 C z y S ł o -

w o B o ż e n a d a j e s i ę

n a b i l l b o a r d ? C z y

k a t o l i c k i e m e d i a s ą

d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e g r z e c h y p o l s k i e g o

k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l -

n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l -

n o ś ć z a s ł o w o ? K i e d y d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć

r z e t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o j e s t w r o -

g i e m d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a p r y w a t n y c h p o g l ą d ó -

w ? K o m u p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y j e s t

ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k b u d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y

n a s a m o t n o ś ć ? C o k u l t u r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u

p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m n i e s i ę p o -

t r z e b u j ą ? D l a c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n t a c j i ? J a k n a u k a m o ż e

o c a l i ć ś w i a t ? J a k c h r o n i ć n a u k ę p r z e d m a n i p u l a c j ą ? G d z i e s z u k a ć g r a n i c

n a u k i ? C z y w   m e d y c y n i e j e s t m i e j s c e n a d u s z ę ? D l a c z e g o m u s i m y n a u c z y ć

s i ę k o s m o s u ? C o l e k a r z o   c h o r y m w i e d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y c h o w u j e

n a s z e d z i e c i ? I l e m o ż e b y ć p o l i t y k i w   e d u k a c j i ? S k ą d s i ę b i o r ą s m u t n e

d z i e c i ? 2 0 0 6 C z y k u l t u r a m a s o w a m o ż e b y ć w y c h o w a w c ą ? G d z i e s z u k a ć

a u t o r y t e t ó w ? C z y d o b r y k s i ą d z p o w i n i e n b y ć p a t r i o t ą ? J a k u c z y ć m ł o -

d y c h o   w a r t o ś c i a c h ? C z y m o ż l i w a j e s t s z k o ł a b e z w a r t o ś c i ? J a k i c h m ł o -

d y c h w y c h o w u j e s z k o ł a ? J a k m ó w i ć p r z e k o n u j ą c o ? P i ę ć d o w o d ó w n a t o ,

ż e p r z y z w o i t o ś ć s i ę o p ł a c a ! C z y m i n ą ł c z a s p o l s k i c h p a t r i o t ó w ? O d k o g o

u c z y ć s i ę d z i ś p a t r i o t y z m u ? P o c o n a m s p o ł e c z e ń s t w o o b y w a t e l s k i e ? C z y

p a t r i o t y z m j e s t m e d i a l n y ? C z y m o ż n a b y ć d o b r y m c z ł o w i e k i e m , n i e b ę d ą c

p a t r i o t ą ? K o m u d z i ś o p ł a c a s i ę p r z y z w o i t o ś ć ? J a k z d o b y ć p i e n i ą d z e i   n i e

s p r z e d a ć d u s z y ? C z y p i e n i ą d z e s ą d r o g ą d o p i e k ł a ? C z y t o p r a w d a , ż e

p i e r w s z y m i l i o n t r z e b a u k r a ś ć ? I l e k o s z t u j e b e z i n t e r e s o w n o ś ć ? W   c z y m

p a ń s t w o n i e p o w i n n o w y r ę c z a ć o b y w a t e l i ? J a k p r z e s z ł o ś c i

n i e z a m i e n i ć w   p o g o r z e l i s k o ? C z y p r z e z n a c z e -

n i e m P o l a k ó w j e s t k l ę s k a ? K o m u

p o t r z e b n e j e s t z a -

u f a -

Wzywamy zatem wszystkich

w tym roku Wielkiego Jubileuszu,

który dla chrześcijan jest czasem

szczególnej radości i wysiłku,

a dla ludzi dobrej woli

na całym świecie może być

symbolicznym progiem

przełomu ku lepszemu,

aby podjęli trud tworzenia

dobra wspólnego w duchu

Powszechnej Deklaracji

Praw Człowieka i tego

kodeksu powinności,

który podpisujemy w Gdańsku

dnia drugiego września

roku dwutysięcznego.

P atriotyzm to bezinteresowne działanie na rzecz ojczyzny, podejmowane w różnych warunkach, często tak dramatycznych, że wymagających ofiary życia. Każde pokolenie zobowiązane jest wysiłkiem własnym wzmóc siłę i powagę państwa. Ze spełnienia tego obowiązku odpowiada przed potomnością swoim honorem i swoim imieniem. Tak więc nie tylko uroczysta, zbiorowa pamięć, ale i codzienne pamiętanie jest najprostszą drogą do poznania i zrozumienia prawdy polskiego patriotyzmu, że historia naszego narodu, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, taka jaką pragniemy, była, jest i będzie zawsze zaznaczona walką o jego tożsamość.Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie Debata: Czy minął czas polskich patriotów?11 listopada 2006

2 0 0 0 C o t o j e s t

d o b r o w s p ó l n e ? C o

w   P o l s c e m y ś l i s i ę o   d o b r u w s p ó l -

n y m ? C z y d o b r o w s p ó l n e j e s t w r o g i e m d o b r a

j e d n o s t k i ? C z y i s t n i e j e p a ń s t w o b e z d o b r a w s p ó l n e g o ? C z y

d e m o k r a c j a d o b r z e c h r o n i d o b r o w s p ó l n e ? C z y d o b r o w s p ó l -

n e m o ż n a o s z a c o w a ć ? C o j e s t d o b r e m w s p ó l n y m U n i i E u r o -

p e j s k i e j ? K t o k o r z y s t a z   d o b r a w s p ó l n e g o ? K o m u n a j b a r d z i e j

s z k o d z ą ł a p ó w k i ? P o c o z a w i e r a ć m a ł ż e ń s t w o ? W s z y s t k o

n a s p r z e d a ż , c z y l i j a k w i e l e m o ż n a p o ś w i ę c i ć d l a k a r i e r y ?

A d o p c j a c z y p r ó b ó w k a ? C z y o   t a k ą P o l s k ę w a l c z y l i g d a ń -

s c y s t o c z n i o w c y ? P r z e d k i m t r z e b a b r o n i ć p r a w c z ł o w i e k a ?

C z y p r a w d a o   m i ł o s i e r d z i u w y c h o w u j e s p r a w i e d l i w y c h l u -

d z i ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć d o m a g a s i ę o d w e t u ? C o t o j e s t

s p r a w i e d l i w a k a r a ? 2 0 0 1 C z y s p r a w i e d l i w a k a r a m o ż e b y ć

w   k o n f l i k c i e z   p r a w a m i c z ł o w i e k a ? D l a c z e g o l u d z i e k o j a -

r z ą s p r a w i e d l i w o ś ć z   o d w e t e m ? C z y s p r a w i e d l i w o ś ć m a c o ś

w s p ó l n e g o z   m i ł o s i e r d z i e m ? C o K o ś c i ó ł m o ż e d a ć d z i e n n i -

k a r z o m ? C o d z i e n n i k a r z e m o g ą d a ć K o ś c i o ł o w i ? C z y g l o b a l i -

z a c j a w a r t o ś c i j e s t t a k s a m o n i e u n i k n i o n a , j a k g l o b a l i z a c j a

e k o n o m i c z n a ? C z y m o ż l i w a j e s t g l o b a l i z a c j a s p r a w i e d l i w o -

ś c i ? C z y m o ż n a z m i e n i ć g l o b a l n e p r o p o r c j e n ę d z y i   b o g a c -

t w a ? P c z u c i e s p r a w i e d l i w o ś c i : l u k s u s c z y k o n i e c z n o ś ć ? K t o

p o w i n i e n b y ć s t r ó ż e m g l o b a l n e j s p r a w i e d l i w o ś c i ? J a k w y g l ą -

d a s p r a w i e d l i w o ś ć p o t o t a l i t a r y z m i e ? C z y p r a w d ę o d k r y w a

s i ę w   d i a l o g u ? P r a w d a h i s t o r i i – b a l a s t c z y s z a n s a ? K i e d y

r z ą d z ą c y b o j ą s i ę p r a w d y ? 2 0 0 2 C z y p r a w d a j e s t c i ę ż a r e m

d l a P o l a k ó w ? J a k ą p r a w d ę w o l n o u k r y ć ? C o m ó w i P o l a k o m

i c h n a j n o w s z a h i s t o r i a – c z y p o t r z e b n e s ą n a m r o z l i c z e n i a ?

J a k a p r a w d a o   P o l s c e p o t r z e b n a j e s t E u r o p i e ? C z y t r z e b a

k ł a m a ć , ż e b y w y g r a ć w y b o r y ? C o t o j e s t p r a w d a w   m e d i a c h ?

P r a w d a i   p o l i t y k a – p r z y m i e r z e c z y k o m p r o m i s ? J a k i m j ę -

z y k i e m p o l i t y c y m ó w i ą s w o j e p r a w d y ? K i e d y d e m o k r a c j a d e -

p r a w u j e ? J a k w y c z y t a ć p r a w d ę z   k a m p a n i i w y b o r c z y c h ? C z y

p r a w d a w   ż y c i u p u b l i c z n y m o b r o n i s i ę s a m a ? O   s ł o w a c h p r z y

j e d z e n i u , c z y l i k t o u g o t o w a ł O s t a t n i ą W i e c z e r z ę ? J a k g ł o s i ć

d o b r e k a z a n i a ? 2 0 0 3 C z y r e l i g i a j e s t t e m a t e m m e d i a l n y m ?

O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a S ł o w o B o ż e i   s ł o w o l u d z i w   K o ś c i e l e .

C z y k o b i e t a w   K o ś c i e l e m a c o ś d o p o w i e d z e n i a ? 2 0 0 4 C z y

S ł o w o B o ż e n a d a j e s i ę n a b i l l b o a r d ? C z y k a t o l i c k i e m e -

d i a s ą d o z b a w i e n i a k o n i e c z n i e p o t r z e b n e ? J a k i e s ą g ł ó w n e

g r z e c h y p o l s k i e g o k a z n o d z i e j s t w a ? C z y j ę z y k K o ś c i o ł a j e s t

w   s t a n i e k r y z y s u ? M i ę d z y w o l n o ś c i ą a   o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą

z a s ł o w o . C o t o z a c n o t a : o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o ? K i e -

d y d z i e n n i k a r z s t a j e s i ę p o l i t y k i e m ? G d z i e s i ę u c z y ć r z e -

t e l n o ś c i d z i e n n i k a r s k i e j ? C z y o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a s ł o w o

j e s t w r o g i e m d o c i e k l i w o ś c i ? C z y d o b r y d z i e n n i k a r z n i e m a

p r y w a t n y c h p o g l ą d ó w ? K o m u p r z e s z k a d z a o d p o w i e d z i a l n o ś ć

z a s ł o w o ? 2 0 0 5 C z y m o ż l i w y j e s t ś w i a t b e z s z t u k i ? J a k b u -

d o w a ć p i ę k n e d o m y ? C z y a r t y s t a j e s t s k a z a n y n a s a m o t n o ś ć ?

C o k u l t u r a m a s o w a d a j e k u l t u r a l n e m u c z ł o w i e k o w i ? K o m u

p o t r z e b n e j e s t p o l s k i e k i n o ? C z y n a u k a i   d u c h o w o ś ć w z a j e m -

n i e s i ę p o t r z e b u j ą ? D l a c z e g o P o l a c y o b a w i a j ą s i ę t r a n s p l a n -

t a c j i ? J a k n a u k a m o ż e o c a l i ć ś w i a t ? J a k c h r o n i ć n a u k ę p r z e d

m a n i p u l a c j ą ? G d z i e s z u k a ć g r a n i c n a u k i ? C z y w   m e d y c y n i e

j e s t m i e j s c e n a d u s z ę ? D l a c z e g o m u s i m y n a u c z y ć s i ę k o s m o -

s u ? C o l e k a r z o   c h o r y m w i e d z i e ć p o w i n i e n ? K t o w y c h o w u j e

n a s z e d z i e c i ? I l e m o ż e b y ć p o l i t y k i w   e d u k a c j i ? S k ą d s i ę

b i o r ą s m u t n e d z i e c i ? 2 0 0 6 C z y k u l t u r a m a s o w a m o ż e b y ć

w y c h o w a w c ą ? G d z i e s z u k a ć a u t o r y t e t ó w ? C z y d o b r y k s i ą d z

p o w i n i e n b y ć p a t r i o t ą ? J a k u c z y ć m ł o d y c h o   w a r t o ś c i a c h ?

C z y m o ż l i w a j e s t s z k o ł a b e z w a r t o ś c i ? J a k i c h m ł o d y c h w y -

c h o w u j e s z k o ł a ? J a k m ó w i ć p r z e k o n u j ą c o ? P i ę ć d o w o d ó w

n a t o , ż e p r z y z w o i t o ś ć s i ę o p ł a c a ! C z y m i n ą ł c z a s p o l s k i c h

p a t r i o t ó w ? O d k o g o u c z y ć s i ę d z i ś p a t r i o t y z m u ? P o c o n a m

s p o ł e c z e ń s t w o o b y w a t e l s k i e ? C z y p a t r i o t y z m j e s t m e d i a l n y ?

C z y m o ż n a b y ć d o b r y m c z ł o w i e k i e m , n i e b ę d ą c p a t r i o t ą -

? K o m u d z i ś o p ł a c a s i ę p r z y z w o i t o ś ć ? J a k z d o b y ć p i e n i ą d z e

i   n i e s p r z e d a ć d u s z y ? C z y p i e n i ą d z e s ą d r o g ą d o p i e k ł a ? C z y

t o p r a w d a , ż e p i e r w s z y m i l i o n t r z e b a u k r a ś ć ? I l e k o s z t u j e

b e z i n t e r e s o w n o ś ć ? W   c z y m p a ń s t w o n i e p o w i n n o w y r ę c z a ć

o b y w a t e l i ? J a k p r z e s z ł o ś c i n i e z a m i e n i ć w   p o g o r z e l i s k o ?

C z y p r z e z n a c z e n i e m P o l a k ó w j e s t k l ę s k a ? K o m u p o t r z e b n e

j e s t z a u f a n i e ? C z y d i a l o g m o ż e s ł u ż y ć e w a n g e l i z a c j i ? 2 0 0 7

J a k z b u d o w a ć d o b r o s t a n P o l a k ó w ? C z y n a s z a w i e r n o ś ć w y -

s t y g n i e ? C z y o c a l e j e n a r ó d , k t ó r y n i e j e s t s p o ł e c z e ń s t w e m ?

J a k a b ę d z i e E u r o p a n a s z y c h w n u k ó w ? C z y P o l s k a d a s o b i e

r a d ę b e z C i e b i e ? C z e g o P o l a c y n i e w i e d z ą o   s w o i m P a p i e -

ż u ? C z e g o n a u c z y ł n a s J a n P a w e ł I I ? C z y K a r o l W o j t y ł a

o b a l i ł k o m u n i z m ? J a k d a l e k o j e s t z   J e r o z o l i m y

d o W a t y k a n u ? O   j a k i e j P o l s c e m a r z y ł

P a p i e ż ? C z y i s t n i e j e p o -

k o l e n i e J P 2 ?

Oddaj każdemu,

co mu się należy!

Solidarność =

lepszy ład na ziemi

JESTEMAREOPAGITĄ

Troszcz się

o swoje sumienie!

Nie! Korupcji materialnej i politycznej

Tak! Dla godności

każdego człowieka