Kåre Lilleholt

Obligasjonsrett hausten 2013

Fråvikeleg og ufråvikeleg lovgjeving

• Fråvikeleg lovgjeving som bakgrunnsrett• Ufråvikeleg lovgjeving

– kan ikkje fråvikast i det heile– kan ikkje fråvikast til skade for den eine parten

• Lovgjeving om urimelege kontraktsvilkår– avtl. §§ 36 og 37– EU-direktiv 93/13 om urimelege kontraktsvilkår

Standardvilkår som bakgrunnsrett

• Standardvilkår og praksis– kan uttrykkje allereie etablert praksis– kan gje grunnlag for fast praksis

• Einsidig utarbeidde standardvilkår• Framforhandla standardvilkår

– entreprisekontraktar– fabrikasjonskontraktar i petroleumsverksemda– Incoterms

Internasjonal påverknad

• Lovgjevinga– CISG– EU-retten

• Kontraktspraksis• Modellreglar• Særleg om utkastet til europeisk kjøpsrett

Tida for oppfylling• Oppfyllingstid, forfall

– tidspunktet da oppfylling skal skje for ikkje å vera for sein

• Avtaleregulering• Bakgrunnsreglar i lov• Typiske løysingar

Tid for oppfylling av anna enn pengar

• Kjøp– innan rimeleg tid frå kontraktsinngåing– fast eigedom: tredje månadsskifte etter

kontraktsinngåing

• Løpande ytingar (leige, abonnement m.m.)– starttidspunkt– bestemt tidsrom eller på ubestemt tid– oppseiingsvern

• Avtalar om fullføring av oppdrag m.m.– ferdigstilling– overtaking– (heimelsoverføring)

• Rt. 2011 s. 670 (Nye Major)– avtaletolking– rimeleg framdrift

Stad for yting av anna enn pengar

• Lausøyrekjøp– hentekjøp

• Andre avtalar– må fastleggjast ut frå samanhengen

• Skjeringspunkt– stilt til disposisjon– overgjeving til fraktførar osv.

Tid og stad for oppfylling av pengar

• Når kreditor krev det (påkrav)• Betaling hos kreditor

– men får mindre å seie ved betaling med kontopengar

• Meir i Obligasjonsrett II

Yting mot yting

• Kjøp– motyting vilkår for forfall

• Løpande kontraktar– forskot eller etterskotsbetaling

• Oppdrag– forskot eller etterskot– avdragsordningar

Tidleg oppfylling

• Frigjeringstid• Oppfylling før forfall

– kan vera tillate– medverknad frå kreditor?– ulemper ved lagring m.m.?– bunde til bestemt føremål?– rentebinding m.m.

Kva som skal ytast

• Samanhengen med mangelsreglane– krav til eigenskapar ofte definerte indirekte

gjennom mangelsreglane

• Hovudregel:– slike eigenskapar som kreditor med rette kan

vente ut frå kontrakten og omstenda rundt kontrakten

Avtalen

• Avtale om kvantitet• Avtale om kvalitet• Detaljeringsgraden• Tre variantar

– avtale om kva debitor skal tilverke eller skaffe– avtale om kva kreditor kan vente av eit

eksisterande objekt– særleg om tilsikringsansvar, Rt. 2005 s. 257

hårfjerningsapparat

Generelle krav til eigenskapar• Passe til vanleg bruksføremål• Passe til spesielt bruksføremål

– debitors kjennskap, grunn til å lite på debitor

• Prøve• Pakking• Tilhøyrsle (kjøp og pantsetjing av eigedom)• Andre generelle krav

– «svare til det som forbrukeren har grunn til å forvente ved kjøp av en slik ting når det gjelder holdbarhet og andre egenskaper» (fkjl. § 15)

Nokre døme frå rettspraksis

• Rt. 1998 s. 774 videospelardommen• Rt. 2008 s. 963 rottedom I• Rt. 2010 s. 103 Kistebakkane

Kistebakkane avsnitt 53 og 54

• «Det tilføyes at det dreier seg om et bolighus som i 2003 var 27 år gammelt. ... Etter lagmannsrettens vurdering er det også påregnelig at en brukt, eldre bolig ikke på ethvert punkt oppfyller alle krav til god håndverkskikk og byggeforskrifter. Slike avvik ved en eldre brukt bolig, uten at forholdet gir seg utslag i funksjonssvikt, vil etter omstendighetene ikke i seg selv representere mangler ved eiendommen i rettslig forstand. ... Disse utgangspunktene er jeg enig i.»

Opplysningssvikt

• Urette opplysningar– forholdet til avtalen– avvik– innverknad (Rt. 2003 s. 612 arealsviktdommen)

• Manglande opplysningar– som debitor kjende eller måtte (eller burde)

kjenne til– som kreditor hadde grunn til å rekne med å få– innverknad

• Villeiande opplysningar (Rt. 2001 s. 369)

Tidspunkt for mangelsvurderinga

• Levering, overtaking m.m.• Løpande ytingar• Skjult (latent) mangel• Mangel som oppstår seinare

– oppstår ved mishald– funksjonsgaranti

levering mangel viser seg

Vederlaget

• Prismodellar– fast sum– einingsprisar– prisoverslag (grenser for overskriding)– bestemt sum i husleigeforhold

• Kontrakt utan fastsett pris– utfyllingsregel: gjengs pris o.l.

Avtala endringsrett• Endring av hovudytinga

– avtak og forsyning– entreprise m.m., rammer for endring

• Endring av vederlaget– som følgje av endra hovudyting– løpande ytingar– husleige– renter

• Tilhøvet til kontraktsrevisjon– tomtefestesakene, Rt. 1999 s. 922, Rt. 2010. s. 1345