197

jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv
Page 2: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif4

rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2)

pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9)

apmifa& - 500

wefzdk; - 85 usyf

xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf

xkwfa0onfhv - 1995-ck? Zlvdkifv

- yHkES dyfol -- yHkES dyfol -- yHkES dyfol -- yHkES dyfol -- yHkES dyfol -

a':cifa<u(04780)? &wemrÍÆLyHkESdyfwdkuf?

207? a0Z,EÅmvrf;? 16^2 &yfuGuf? oCFef;uRef;/

- xkwfa0ol -- xkwfa0ol -- xkwfa0ol -- xkwfa0ol -- xkwfa0ol -

OD;&Jjrifh (01049)

wufvrf;pmay

967? ya'om&yfuGuf? apmfbGm;BuD;ukef;?

tif;pdef? &efukefNrdKU/

- jzefYcsDol -- jzefYcsDol -- jzefYcsDol -- jzefYcsDol -- jzefYcsDol -

&cdkifom;BuD;pmay

c^55 (at)? uRef;a&T0gvrf;? bk&ifhaemifyGJ½Hkwef;?

r&rf;ukef;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/

Page 3: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 5

ud kvd ke Db0ud kvd ke Db0ud kvd ke Db0ud kvd ke Db0ud kvd ke Db0 a&T jynf&cd ki fa& T jynf&cd ki fa& T jynf&cd ki fa& T jynf&cd ki fa& T jynf&cd ki fJJJJJJJJJJJJJJJJ

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

Page 4: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif6

yef Mum; vTm

- pmayonf vlrsdK;\ OD;aESmuf

- pmayonf vlrsdK;\ ESvHk;

- pmayonf vlrsdK;\ aoG;aMum jzpfonf/

- EIwfwpf&m pmwpfaMumif;

- pmayr&SdvQif vlrsdK;r&SdEdkif

- pmayjrifhrS vlrsdK;wifhrnf

- rdrdpmayudk wdk;wufjrifhrm;atmif

tjcm;vlrsdK;rsm; av;pm;½dkaoatmif

pmay? ordkif;? ,Ofaus;rI tawGUtMuHKrsm;udk

tu©&mwifxm;Edkifatmif

0dkif;0ef;aqmif&GufMuygpdkY ----/

&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay&cdkifom;BuD;pmay

Page 5: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 7

rmwdumrmwdum

rmwdumrmwdumrmwdum

pma&;ol\ trSm .... 9

xkwfa0ol\ trSm .... 11

1/ ]20}&mpk q,fpkESpf(3)cktwGif;

xif&Sm;onfh &cdkiftrsdK;om;rsm; .... 15

2/ awmfvSefa&;pmqdk a';0ef;BuD;\ b0rSwfwrf; .... 26

3/ ppfawGtrsdK;om;ausmif; .... 33

4/ OD;OwårESifh 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; .... 48

5/ ukrÜPDacwf tkyfcsKyfa&;ESifh ,if;\trIxrff;rsm; .... 62

6/ ESpf (150)NrdKUppfawG .... 85

7/ 'kwd,urÇmppf &cdkifppfrsufESm .... 100

8/ ppfBudKacwf &cdkifjynf e,fcsJUqefYusifa&;ESifh

vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rIrsm; .... 114

9/ NAdwdoQcGmppf .... 130

10/ ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; .... 137

11/ ESpf&Spfq,fausmfu ynm&nfcRefaxmufyHhaMu;

aumfrwD .... 156

12/ &cdkifjynfxkwf owif;pmrsm; .... 167

13/ ]a[;} \ &cdkif-w½kwf rD;&xm;vrf;

azmufvkyfa&; BudK;yrf;rI .... 176

14/ &cdkifpmapmif r*¾Zif;rsm; .... 186

Page 6: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif8

wpfpkaygif;rS?

aomif;aomif;jzjz

vif;xdefyvdrnfh? ppa,rm

a'ydkif&mav? oligoifum;

pGrf;yum;wd? &Sdum;Zmydkif

c&D;NzdKifzdkY? &ifqdkifBudK;ukwf

ZmydkifvkyfzdkY? wufokwf&Gufjyif

c&D;ESifzdkY? tjrifruGJ

wpfoGD;wnf;nD? wdkif;om;jynf½dkU

&DNrDrcGJ? a'opGJeefY

odpGJjrif[nf;? NrdKUBuD;tausmf

vlarmft[kwf? tjrif,kwfwdef

tm;xkwfjrifjyK?

udk,fa&;rIavmuf

*½kwpdkuf? tjyKrdkufyg

olUacwfolUcg? usefvdkufygpD/

urÇmta&;? i½dkUta&;

i½dkUta&;? urÇmhta&;wd

aqG;aEG;orI? n§dEIdif;jyKuwf

&mpkopfrSD? pkpnf;csDuwf

yDyDus,fpGm? tjrifygau

a'cgatmifyGJ? vufcwfrvGJ[k

pGJNrJpum;? zdk;zD;zGm;½dkU

rSmMum;qHk;r? aumif;vDpG/

vleefYvlcsif;? zdeif;oGD;pkwf

tjrwfxkwfzdkY? BudK;ukwfrIa&

udkvdkeDacwf ted|m½Hk/

vlrsdK;EG,fcsif;? zdeif;oGD;pkwf

tjrwfxkwfzdkY? BudK;ukwfrIpGm

udkvdkeDacwf twGif;tm½Hk/

e,fcsJUvufrm

csdefwG,fvQmn§m? Avmewd¬

r[drrQ? tm;"r®eefY

tm;jytEdkifjyK?

aumufuspfrIaMumifh

vlrIrvS? uRef½dkUb0a&

wpfppDjyKwf? oGD;qkwf,kwfc

wdkufxkwf atmifyGJqifzdkYvdk/

pkef&Drmarsm

idkufyemarmau?

'dkufawmjyifrm

&ifqmqmeefY? aemufcgaur

rdkufaemifwvdkY? worusD

epfzkef;vDzdkY xdktcsdef/

rD;awmufwpfck

avmifuRrf;rIrSm?

wckxif;acsmif;

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkifudkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkifudkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkifudkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkifudkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif

(q&m jrxGef;atmiftm; þuAsmjzifh *kPfjyKtyfygonf)(q&m jrxGef;atmiftm; þuAsmjzifh *kPfjyKtyfygonf)(q&m jrxGef;atmiftm; þuAsmjzifh *kPfjyKtyfygonf)(q&m jrxGef;atmiftm; þuAsmjzifh *kPfjyKtyfygonf)(q&m jrxGef;atmiftm; þuAsmjzifh *kPfjyKtyfygonf)

jrifhaqGarmif (awmifukwf)jrifhaqGarmif (awmifukwf)jrifhaqGarmif (awmifukwf)jrifhaqGarmif (awmifukwf)jrifhaqGarmif (awmifukwf)

Page 7: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 9

pma&;ol\ trSmpma&;ol\ trSmpma&;ol\ trSmpma&;ol\ trSmpma&;ol\ trSm

pm½Iolrsm;odk Ypm½Iolrsm;odk Ypm½Iolrsm;odk Ypm½Iolrsm;odk Ypm½Iolrsm;odk Y

&cdkifwefaqmifESif h &cdkifr*¾Zif;wdk YrSm &cdkifpmayavmuwGif

oufwrf; t&SnfqHk;r*¾Zif;rsm; jzpfygonf/ ,if;r*¾Zif; ESpfapmifrSm ikyfwpfcg

ay:wpfvSnfh tm;oGefBudK;pm;quf vufcsDwufaeqJ jzpfygonf/ tjcm;

&cdkifrS pmapmifrsm;? r*¾Zif;rsm;rSm wpfBudrfESpfBudrffavmufom xkwfa0EdkifNyD;

&yfqdkif; cJhMu&ygonf/

&cdkifESifhywfoufonfh pmtkyfpmwrf;rsm; xkwfa0onfrSm tvGef

enf;yg;ygonf/ oHk;av;ESpfMumonfhwdkif xGufrvm EdkifcJhyg/ &cdkifvli,frsm;

u &cdkifa&;&mESifhywfoufonfh pmtkyfpmwrf;rsm;udk zwf½Ivdkí ar;jref;onfh

tcg ñTefjyay; Edkifonfh pmtkyfpmwrff;rsm; tvGefenf;aeojzifh tm;rvdk

tm;r& jzpf&ygonf/

&cdkifhwefaqmif? &cdkifr*¾Zif;ESifh tjcm;&cdkifxkwfr*¾Zif;rsm;wGif

tcGifhtcgBuHKwdkif; aqmif;yg;rsm;udk a&;avh&Sdygonf/ uRefawmfa&;onfh

aqmif;yg;aygif; (20)ausmf &Sdygonf/ ,if; aqmif;yg;rsm;rSm q,fhudk;&mpkESifh

ESpfq,f&mpkESpfrsm;twGif; &cdkifwdkY\ ynma&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;ESifh

tjcm;taMumif; &mrsm;udk a&;om;xm;onfh aqmif;yg;rsm;jzpfygonf/ tcsdKU

aqmif;yg;rsm;rSm vGefcJhonfh ESpfESpfq,fausmfu xkwfa0cJhonfh pmapmifrsm;

wGif azmfjycJhojzifh ,cktcg zwf½I&ef rvG,fawmhyg/ uRefawmfhxHrSmyif

rl&if;pmrlrsm; r&Sdawmhyg/

ppfawG? txu trSwf(4)rS ausmif;tkyfq&mBuD; OD;Aodef;ESifh

OD;vSjrifhwdkYu uRefawmfa&;cJhonfh aqmif;yg;rsm;udk jyefxkwf&ef wdkufwGef;

Muygonf/ OD;Aodef;u olUrSm&Sdonf &cdkifhwefaqmifESifh &cdkifr*¾Zif;wdkUrS

oifhawmfonfh uRefawmfh aqmif;yg;rsm;udk pkaqmif;ay;ygonf/ OD;vSjrifhu

Page 8: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif10

wm0ef,l xkwfa0&ef ajymojzifh vufcHvdkufygonf/ ,if;aMumifh aqmif;yg;

rsm;udk &SmazGpkaqmif;ay;onfh a&;azmf OD;Aodef;ESifh OD;vSjrifhwdkYtm; aus;Zl;

wif&SdaMumif; azmfjyvdkygonf/

aqmif;yg;yg vlyk*d¾Kvfrsm;ESifh ,if;wdkY\ &mxl;bGJUwHqdyf awmfrsm;rSm

,if;acwftcgu tac:ta0:rsm; jzpfonfudk owdjyK&ef jzpfygonf/

aqmif;yg;yg taMumif;t&mrsm;udk jyifqifjznfhpGuf xkwfEkwfxm;jcif; r&SdbJ

r*¾Zif;rsm;wGif azmf jycJhonfhtwdkif; jyefvnfwifjyxm;ygonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

1994-ck? ZGefv (12)&uf/1994-ck? ZGefv (12)&uf/1994-ck? ZGefv (12)&uf/1994-ck? ZGefv (12)&uf/1994-ck? ZGefv (12)&uf/

Page 9: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 11

xkwfa0ol trSmpmxkwfa0ol trSmpmxkwfa0ol trSmpmxkwfa0ol trSmpmxkwfa0ol trSmpm

udkvdkeDqdkaom a0g[m&udk i,fpOfynmoifMum;cJhcsdefrSpí rMum

cP Mum;emrSwfom;cJh&onf/ udkvdkeDb0odkY wpfEdkifiHvHk; usa&mufcJhpOfu

udkvdkeDb0vGwfajrmufa&;twGuf cufcJeufeJ tepfemcH BudK;yrf;vIyf&Sm;rI

rsm;onf vGwfvyfa&;\ t&if;tESD;rsm;yif r[kwfygavm/

udkvdkeDjyKaom EdkifiHwdkY\ tusdK;tjrwfum;rsm;pGmyif/ udkvdkeDjyK

cH&aom EdkifiHESifhvlrsdK;wdkYrSmum; qHk;½HI;rIrsm;pGmyif/ udkvdkeDjyKcH&aom vlrsdK;wdkY

onf olUuRefb0wGif qHk;½HI;cJhaom tcGifhta&;wdkYudk jyefvnf&&Sdatmif

BudK;yrf;Mu&onf/

,if;udkvdkeDqdkaom a0g[m&udk i,fpOfuyif uRefawmf rkef;wD;

onf/ jyKolwdkYudkvnf; &GH&Smonf/ w&m;aomenf;jzifh Opöm&Smvdkolrsm;

r[kwf/ avmbBuD;olwdkY\ rw&m;vdkcsif wyfrufrI[k i,fpOfu oifMum;cJh

&aom ausmif;oifcef;pmwdkYrS ay;aomtodudk &&SdcJhonf/

wpfEdkifiHvHk; udkvdkeDb0odkY a&mufcJhpOfu uREkfyfwdkY&cdkif jynfonf

vnf; olUuRefb0 a&mufcJhonf/ olUuRefb0wGif rw&m;rIudk &ufpufpGm

cHcJh&onf/ jyKorQ EkcJhMu&onf/ olUuRefqdkaom a0g[m&ESifhtnD cg;pnf;cH

&aom 'Pf&mwdkY onf ,aeYwdkif raysmufjy,fEdkifao;yg/ tppt&m&mwGif

acwfaemufusjcif;? tawG;tac:t,ltq ysufpD;jcif;? acwfrrDjcif;?

pnf;urf;ysufjcif;? pnf;vHk;nDñGwfrI uif;rJhjcif;? wpfudk,faumif;qefjcif;?

pD;yGm;a&; crwfjcHKusjcif; paompaom tarGqdk;rsm; &&SdcJhonf/ xdkqdk;arGrsm;

ESifhqufEG,fí aoG;xdk; rI? aoG;cGJrIjyKjcif;wdkY\ 'Pf&m'PfcsufwdkYudk ,aeYwdkif

cHpm; ae&qJyif r[kwfygvm;/

odkYaomf udkvdkeDacwfudk tav;xm;a&;om;cJhMuol &cdkifpma&;q&m

um; &Sm;yg;vS\/ q&mjrxGef;atmifum; &SmrS&Sm;? wjcm;olrsm; ravhvm

rwD;acgufrdaom taMumif;t&mrsm;udk aphpyfaocsmpGm avhvma&;om;

EdkifcJhonf/ aemifvm aemufom;wdkY od&SdEdkif&ef pHjy(wifjycsuf)yif jzpfygonf/

Page 10: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif12

uRefawmfonf i,fpOfuyif q&ma&;aom aqmif;yg;rsm;udk

ESpfoufcHkrifrdonf/ rsdK;cspfpdwf&SdrS wdk;wufEdkifrnfqdk aom pum;&yfonf

,cifvnf; rSefonf/ ,aeYvnf; rSefonf/ aemifvnf; rSefrnf/ udkvdkeD

jyKolwdkYonf nDñGwfjcif;? pnf;½Hk;jcif;udk aMumufonf/ aoG;cGJ&eftwGuf

vmbfudk jy wwf\/ pum;<u,fonf/ rm,mrsm;onf/ vSnfhpm;wwfonf/

rufvHk;ay;wwfonf/ odkYaomf rsdK;cspfpdwf&SdolwdkYtwGufum; ,if;tcsuf

tvufwdkYonf ydef;Mumzufay: a&rwif ouJhodkY t&mra&muf c&D;rayguf

Edkifay/

,ck cufcJpGm pk½Hk;pDpOfxkwfa0aom q&mhaqmif;yg;rsm;udk zwfí

rSwfí aemifvmaemufom;rsm; ]]wpfOD;wpfa,muf}} rQavmufcefY ZmwdaoG;?

Zmwdrmefwuf<uNyD; udkvdkeDb0 jzpf &yfrSefrsm;ESifh olUuRefb0\ 'ku©t00udk

em;vnfoabm aygufum rsdK;cspfpdwf"mwf &SifoefEdkifygap[k qkawmif;rdyg

onf/

þaqmif;yg;rsm;udk pkpnf;ay;aom uRefawmhfi,fq&m armifAodef;

(ppfawG)tm; þpmtkyfxkwfa0rIjzifh uefawmhyg onf/

&cdkifvSjrif hESif hnDrsm;&cdkifvSjrif hESif hnDrsm;&cdkifvSjrif hESif hnDrsm;&cdkifvSjrif hESif hnDrsm;&cdkifvSjrif hESif hnDrsm;

(5-7-1995?(5-7-1995?(5-7-1995?(5-7-1995?(5-7-1995?

Ak'¨[l;aeY)Ak'¨[l;aeY)Ak'¨[l;aeY)Ak'¨[l;aeY)Ak'¨[l;aeY)

03 ; 50 em&D/03 ; 50 em&D/03 ; 50 em&D/03 ; 50 em&D/03 ; 50 em&D/

Page 11: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 13

(pmjyKpkol)(pmjyKpkol)(pmjyKpkol)(pmjyKpkol)(pmjyKpkol)

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

Page 12: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif14

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

(1940)(1940)(1940)(1940)(1940)

(udk,fa&;tusOf;)(udk,fa&;tusOf;)(udk,fa&;tusOf;)(udk,fa&;tusOf;)(udk,fa&;tusOf;)

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk; acgif;aqmifppfawG?

ausmufawmf trsdK;om;ausmif; ausmif;q&mBuD; OD;atmifxGef;OD;?

a':rrBuD;wdkY\ q|rajrmufom; jzpfonf/ ppfawGNrdKU abmif;'Gwfom;pk

Zmwdjzpfonf/ trnf &if;rSm jrxGef;atmif jzpfonf/

&cdkifvlrIa&; toif;tzGJUrsm;wGif i,fpOfuyif yg0ifaqmif&Guf

cJhonf/

&cd kifpmayaumfrwD (&efukef)rS xkwfa0onfh &cd kifñGef Yzl;

,Ofaus;rIaqmif;yg;rsm; pmtkyfESifh &cdkifñGefYzl;uAsmrsm; pmtkyfudk pkaygif;

acgif;aqmifwm0ef,l xkwfa0cJhonf/ &cdkif o[m,toif; (&efukef)\

aiG&wkpmapmifwGif wm0efcH pmwnf;tjzpf aqmif&GufcJhonf/

1968-ckrS pwifNyD; &cdkifordkif;a&;&mESifhywfoufonfh aqmif;yg;

rsm;udk &cdkifhwefaqmif? &cddkifñGefYzl;ESifh &cdkifr*¾Zif;rsm;wGif a&;om;cJhonf/

&cdkifordkif;a&;&m? txl;ojzifh NAdwdoQudkvdkeDacwf &cdkifwdkY\ tajctaeudk

tav;ay; a&;om;onf/ jrxGef;atmif trnfjzifh vnf;aumif;? xGef;atmif

(abmif;'Gwf) trnfjzifhvnf;aumif; aqmif;yg;rsm;udk a&;om;onf/

tdrfaxmif&SdoljzpfNyD; om;ESpfa,muf &Sdonf/ tpdk;& trIxrf;

wpfOD;jzpfNyD; &efukefwGifaexdkifvsuf &Sdonf/

Page 13: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 15

ESpfq,f&mpk

q,fpkESpfoHk;cktwGif;

xif&Sm;onfh &cdkiftrsdK;om;rsm;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

NAdwdoQe,fcsJUorm;wdkYonf (1824 rS 1885-cktxd) ESpfaygif; (60)

ausmftwGif; ppfoHk;Budrf qifETJNyD; tavmif;rif;w&m;? bdk;awmfbk&m;wdkY

odrf;ydkufwnfaxmifcJhaom jrefrmEdkifiHawmfudk tNyD;tydkif odrf;,lvdkufonf/

,if;jrefrmEdkifiHudk r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;u trSL;jyKí ta&;ydkif? e,fydkif?

NrdKUtkyfpaom t&m&SdwdkYjzifh tpyxrwGif tkyfcsKyfaponf/ odkY&mwGif t&m&Sd

tkyfcsKyfa&;xuf ppftkyfcsKyfa&;om jzpf onf/

1897 ck? arv (1) &ufaeYwGif jrefrmjynfudk tdEd,EdkifiH\ jynfe,f

wpfcktjzpf owfrSwfvdkufonf/ 'kwd,bk&ifcHtm; tkyfcsKyfaponf/ 'kwd,

bk&ifcHtm; ulnDwdkifyif&ef rif;wdkifyiftrwf(9)OD;yg0ifaom Oya'jyK

tzGJUwpfckudkvnf; zGJUpnf;vdkufonf/ odkY&mwGif Oya'jyKjcif;? jyifqifjcif;?

zsufodrf;jcif; tmPmwdkYrSm 'kwd,bk&ifcHüom &Sdonf/ twdkifyifcH rif;wdkif

yiftrwf (9)OD;rSm bk&ifcHtm; tMuHay;½Hkomjzpfonf/ 1919-ckwGif rif;wdkif

yiftrwf (15)OD;jzifhvnf;aumif;? 1920-ckwGif rif;wdkifyif trwf (28)OD;

jzifh vnf;aumif;? 'kwd,bk&ifcH twdkifyifcH Oya'jyKtzGJUudk zGJUpnf;ay;cJh

onf/ AsL½dkua&pDtkyfcsKyfa&;pepfom jzpfonf/

1917-ckESpfavmufwGif EdkifiHa&;Edk;Mum;pjyKvmonf[k qdk&ayrnf/

,if;ESpf Mo*kwfv(20)&ufwGif rGefaw*l aMunmcsuf xGufay:vmonf/

0dkif-trf-bD-at toif;rsm;\ vIyf&Sm;rIonfvnf; EdkifiHa&;toGif wjznf;

jznf;ajymif;vJvm onf/ 1910-ck 'DZifbmvwGif 'kwd,bk&ifcH qmtmom

Page 14: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif16

u&ufa'gufu tkyfcsKyfa&;pepf (u&ufa'gufpuif;)udk xkwfjyefcJh&m

q&mawmfOD;Owår trSL;&Sdaom jrefrmjynfolwpf&yfvHk;u uefYuGufrIrsm;

ay:aygufcJhonf/

1920-ckwGif &efukefwuúodkvf tufOya'udk qefYusifonfhtae

jzifh jrefrmwpfEdkifiHvHk; ausmif;om;oydwf ay:aygufcJhonf/ 1923-ck

Zefe0g&Dv(2)&ufaeYrSpí 'dkiftmcD tkyfcsKyfa&;pepfjzifh jrefrmjynfudk NAdwdoQ

e,fcsJUorm;rsm;u tkyfcsKyfonf/ 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk vufcHolrsm;ESifh

vufrcHolrsm;[lí uGJjym;vmNyD; *sDpDbDattoif;rSmvnf; ESpfjcrf;uGJ&onf/

[kr®½l;tkyfcsKyfa&;ay;&ef awmif;qdkonfh a<u;aMumfoHrSm jrefrmjynfwpf0ef;

wkef[nf;vsuf&Sdaeonf/

1922-ckESpf? Edk0ifbmvwGif 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;twGuf yxr

tBudrf rif;wdkifyif a&G;aumufyGJudk jyKvkyfonf/ ,if; 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;

pepft& Oya'jyKvTwfawmfwGif rif;wdkifyiftrwf (79)OD; &Sdonf/ bk&ifcHrSm

qm[mukwfbwåvmjzpfonf/ 'kwd,tBudrf rif;wdkifyifa&G;aumufyGJudk

1925-ckwGif jyKvkyfonf/ 'dkiftmcDvTwfawmftkyfcsKyfa&;pepfjzifh tkyfcsKyfae

onfhtcsdef 0ef;usifwpf0dkufumvtwGif; EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? ynma&;ESifh

tkyfcsKyfa&; u@toD;oD;wGif yg0ifcJhMuaom &cdkiftrsdK;om;rsm;xJrS xif&Sm;

aom yk*d¾Kvfrsm; &SdcJhonf/

,if;xif&Sm;onfh &cdkiftrsdK;om;rsm;rSm t*Fvdyf-jrefrm 'kwd,ppfyGJ

rjzpfrDESifh jzpfNyD;aemufydkif;umvtwGif; zGm;jrifcJholrsm; jzpfonf/ azmfjycJh

aom jrefrmhordkif;pOfwGif u@pOf wpfckckü yg0ifcJholrsm; jzpfonf/

1927ckESpf aemufydkif; umvxd ESpfaygif; (40)ausmf (50)udk jzwfausmfcJhol

rsm;jzpfMuonf/

,if;xif&Sm;ausmfMum;onfh &cdkiftrsdK;om;rsm;\ udk,fa&;rSwfwrf;

rsm;udk BudK;pm;jyefqdkwifjyygonf/ ,if;odkY jyefqdkwifjy&mrSm NyD;jynfhpHkatmif

wifjyjcif;r[kwfbJ tydkif;cGJNyD; tydkif;(1)tjzpf pkpnf;wifjyvdkufygonf/

OD;apmvSatmifOD;apmvSatmifOD;apmvSatmifOD;apmvSatmifOD;apmvSatmif

Oya'jyK rif;wdkifyiftrwf jzpfonf/ a&SUaewpfOD;jzpfNyD; ppfawGNrdKU

wGif aexdkifonf/ 1888-ck? Mo*kwfv 14-&ufaeYwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrif

onf/ pdeftefY(pf)aumfAef? ppfawGtpdk;&txufwef;ausmif;ESifh &efukef

pdef*Ref;aumvdyfwdkYwGif ynmoifMum;cJhonf/ 1911-ckwGif a&SUaerSwfyHkwif

Page 15: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 17

onf/ 1921-ckwGif ppfawGrJqE´e,frS Oya'jyKvTwfawmf rif;wdkifyif

trwftjzpf a&G;cs,fjcif;cH&onf/ 1926-ckwGif 'kwd,tBudrf Oya'jyK

vTwfawmf rif;wdkifyiftrwftjzpf xyfrHa&G;cs,fcH&onf/ wpfoD;yk*¾v

rif;wdkifyiftrwf jzpfonf/ tdrfaxmif&Sdol jzpfonf/ tNrJwrf;ae&yfrSm

vrf;rBuD; ppfawGNrdKUjzpfonf/

OD;pHatmif OD;pHatmif OD;pHatmif OD;pHatmif OD;pHatmif (K.S.M, A.T.M)

XmecsKyfvufaxmufESifh ppfawGc½dkif &mbufw&m;olBuD; jzpfonf/

1879-ck Mo*kwfv (13)&ufaeYwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ uG,fvGefol

tNidrf;pm; txl;vufaxmufrif; BuD; OD;pHvSabmf\ om;jzpfonf/ ppfawG

tpdk;&txufwef;ausmif;? pdefYZAD;,m;ESifh umvuwåm; a'ADwefaumvdyfwdkY

wGif ynmoifMum;cJhonf/

1899-ck? rwfv(24)&ufaeYwGif tpdk;&trIxrf;tjzpf wm0ef

xrf;aqmifonf/ 1900-jynfhwGif ,m,DNrdKUtkyftjzpfvnf;aumif;? udk,fpm;

vTJtyfjcif;cH&aom ,pfrsdK;t&m&Sd tjzpfvnf;aumif;? ar(5)&ufrS 1902ck?

'DZifbm(23)&ufaeYtxd wm0efxrff;aqmifonf/ txl;vufaxmuf

wdkif;rif;BuD;tjzpfvnf; 1916-ck? pufwifbmv(5)&ufaeYwGif wm0ef

xrf;aqmifonf/ ,m,Dc½dkif0eftjzpf 1920-ck? rwfv(27)&ufaeYwGif

wm0efxrf;aqmifonf/ ti,fwef;tpdk;&twGif; 0eftjzpf 1923-ck?

Mo*kwfv(28)&ufwGif wm0efxrf;aqmifonf/ XmecsKyfvufaxmufESifh

ppfawGc½dkif &mbufw&m;olBuD;tjzpf 1925-ck? atmufwdkbmv(24)&uf

aeYwGif wm0efxrf;aqmifonf/

1913-ckwGif A.T.M bGJUudk vnf;aumif;? 1922-ckwGif K.S.M

bGJUudk vnf;aumif;? csD;usL;*kPfjyKxdkufaom trIxrf;aqmifrItwGuf

tpdk;&\ csD;jr§ifhjcif;udk cH&onf/ 1926-ck? vTwfawmfwGif bk&ifcHrdefYMum;

onfh rdefYcGef;ü trnfxkwfazmf ajymMum;jcif; cH&oljzpfonf/ tdrfaxmif&Sdol

jzpfonf/ xl;cRefaom tm;upm;orm;wpfOD;jzpfonf/

umvuwåm;wGif ynmoifMum;pOfu aoewfudkif uRrf;usifrI

aMumifh bk&ifcHcsKyf\ qkwHqdyfcsD;jr§ifhjcif; cH&oljzpfonf/ tNrJwrf;ae&yfrSm

ppfawGNrdKU jzpfonf/

Page 16: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif18

OD;a&TZHatmif OD;a&TZHatmif OD;a&TZHatmif OD;a&TZHatmif OD;a&TZHatmif (B.A, K.S.M, A.T.M)

1871-ck Zefe0g&DvwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ uG,fvGefol

c½dkif&J0ef OD;a&Tom I.S.O, K.S.M, A.T.M \om; jzpfonf/ 1881-ckwGif

ppfawGtpdk;&txufwef;ausmif;ü ynmoifMum;onf/ 1885-ckwGif

tv,fwef;ynm&nfcRefqkudk qGwfcl;cJhonf/ 1891-cktxd &efukef

aumvdyfwGif qufvufynmqnf;yl;cJhonf/ rpö½dkif;a';ApfESifh yl;wGJ

bmomjyefqdkcJhaom bmoma&;qdkif&mpmayrsm;rSm OD;a&TZHatmif\ EdkifiH

twGuf rSwfwrf;wifwm0efxrf;aqmifcsufrsm; jzpfonf/

Ak'¨\ eufeJcufcJaom oabmw&m;rsm;udk bmomjyefqdkcJhonf/

Oa&mywdkufom;rsm;\ av;pm;jcif;cH&aomausmfMum;xif&Sm;onfh yxrqHk;

jrefrmtrsdK;om; wpfOD;jzpfonf/ ol\bmomjyefqdkrIaMumifh taemufwdkif;

om;rsm;\rsufpdudk yGifhaponf/ ol\*EÅ0ifpmayrSm Ak'¨\tbd"r®mudk

tusOf;csHK;NyD; a&;om;xm;aom The Compendium of Philosophy pmtkyf

jzpfonf/

,if;rSm t*FvefEdkifiH\ Ak'¨pmaye,fwGif vufudkifxm;&aom

pmtkyfjzpfonf/ jrefrmEdkifiHokawoe*sme,fwGifvnf; wefzdk;&Sdaom aqmif;

yg; tajrmuftjrm;udk a&;om;cJhonf/

1892-ckwGif aMu;wdkif;ESifh ajrpm&if;XmewGif tpdk;&trIxrf;tjzpf

wm0efxrf;aqmifonf/ ,if;XmewGif ESpftawmfMum wm0efxrf;aqmifNyD;

aemuf 1902-ckwGif jrefrmEdkifiH ti,fwef;jynfolU0efxrf;tjzpf ajymif;a&TU

wm0efxrf;aqmifonf/ 1907-ckwGif wdkif;tqifhjynfolU0efxrf;tjzpf

wm0efxrf;aqmifaepOf 1909-ckwGif ajrusL;ausmfolrsm;tm; ae&mcsxm;

iSm;&rf;cudpöESifh ywfoufí txl;wm0ef ay;tyfjcif;udkcH&onf/

,if;vkyfief;rSm xdktcsdefumvwGif tvGefcufcJaom udpöwpf&yf

jzpfonf/ OD;a&TZHatmif\ axmufcHwifjycsufrsm;udk oufqdkif&mu

vufcHoabmwlMu&onf/ ol\pmtkyfjym (Blue Print)rSm ,cktcsdefxd

rSDjirf;jyKudk;um;tm;xm;&onf/ &efukefNrdKU ajrt&m&Sd½H k;wGif wm0ef

xrf;aqmifpOf ol\wefzdk;&Sdaom wm0efxrf;aqmifrIaMumifh 1914-ckwGif

A.T.M bGJUudk tyfESHjcif;cH&onf/ wGHaw;wl;ajrmif;azmuf&ef ajrodrf;qnf;

a&;twGuf tvGefta&;BuD;aomwm0efudk 1902-ckwGif tyfESif;jcif;

cH&onf/

Page 17: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 19

oefvsifNrdKUwdk;csJUjr§if hwif&ef ajrtoHk;csa&; txl;pH kprf;a&;

(aumfrwD)wGifvnf; 1913-ckwGif a&G;cs,fwm0efay;tyfjcif;cH&onf/

c½dkifcGJt&m&Sdtjzpf ausmufwef;NrdKUwGif 1918-ckwGif wm0efxrf;aqmifpOf

'kwd,tBudrfppfacs;aiG tjzpf aiGaMu;tajrmuftjrm; wdk;jr§ifhfay;cJhonf/

[Hom0wD c½dkif0eftjzpf ESpfBudrfwdkif ,m,Dwm0efxrf;aqmifcJhonf/

b@mawmfrif;BuD;\ ,m,DtwGif;0eftjzpf 1920-ckwGif wm0ef rxrf;

aqmifrDumv jzpfonf/ ,if;aemuf c½dkif0eftjzpf ajymif;a&TUwm0ef

xrf;aqmif&onfh xif&Sm;ausmfMum;onfh 0efxrf;wpfOD;jzpfNyD; oxHkNrdKUol

NrdKUom;rsm;\ tNrJowd& cspfcifjcif;cH&oljzpfonf/

OD;a&TZHatmifrSm oufaomifhoufomtcsdef[lí r&SdcJh/ odkY&mwGif

pDrHtkyfcsKyf&mwGif atmifjrifcJhol jzpfonf/ ,if;aMumifh 1923 ckwGif K.S.M

bGJUudk csD;jr§ifhjcif;cH&onf/ tdEd´,EdkifiH jrLeDpDy,f tcGefpnf;MuyfaumufcHrI

pHkprf;a&;aumfrwDtzGJU0if tjzpfvnf; a&G;cs,fjcif;cH&onf/ ,if;aumfrwD\

Ouú|u OD;a&TZHatmif\ wm0efxrf;aqmifrIudk azmfxkwfcsD;usL; ajymqdk

jcif;udkvnf;cH&onf/ yxrqHk;jrefrmtrsdK;om; ,pfrsdK;rif;BuD;tjzpf

wm0efay;tyfjcif;cH&onfrSm ol\ *kPf &nfxl;jcm;ay:vGifrIyifjzpfonf/

ESpfaygif;(30)ausmf wm0ef \0wå&m;rsm;udk opöm&Sd&Sdxrf;aqmifcJhonf/

,if;aMumifh wm0eftqifhqifh wdk;jr§ifhjcif;cH&onfh 0efxrf;rsm;wGif xdyfwef;

u yg0ifcJholjzpfonf/

tpdk;&trIxrf; t&mxrf;rsm;wGif OD;a&TZHatmif\ aqGrsdK;

awmfpyfolrsm;&Sdonf/ a'gufwmomEdk; K.S.M, A.T.M rSm OD;a&TZHatmif\

wpf0rf;uGJnDtpfudkawmfpyfol jzpfonf/ xm;0,f&mbufw&m;olBuD;

OD;apmvSjzLESifh &efukeftaxGaxGaq;½Hk vufaxmufBuD;Muyfa&;t&m&Sd

a'gufwmom'dk; M.B., Ch.B(Edin) wdkYrSm OD;a&TZHatmif\ wlrsm;jzpfonf/

uG,fvGefoltxl;vufaxmuf wdkif;rif;BuD;OD;xGef;atmif\orD;ESif h

tdrffaxmif jyKcJhonf/

OD;atmifBuD;OD;atmifBuD;OD;atmifBuD;OD;atmifBuD;OD;atmifBuD;

a&SUaewpfOD; jzpfonf/ 1864-ck? {NyDv 24&ufwGif oHwGJNrdKUü

zGm;jrifonf/ umvuwåm; pdef Y*s d K UZuf txufwef; ausmif;wGif

ynmoifMum;cJhonf/ wuúodkvf0ifwef; atmif jrifcJhonf/ 1883-84wGif

ynma&;Xmeü wm0efxrf;aqmifonf/ jrefrmEdkifiH ti,fwef; y#dnmOf

Page 18: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif20

cH0efxrf;tjzpf 1891-ckwGif a&SUaepmar;yGJudk atmifjrifonf/ ausmufjzL

jrLeDpDy,ftzG JU\ Ouú| jzpfonf/ jrefrmEd kifiH Oya'jyKvTwfawmf

rif;wdkifyiftrwfwpfOD;vnf; jzpfonf/

a':cifESifh tdrffaxmifjyKcJhonf/ orD;oHk;OD;? om;oHk;OD; xGef;um;

cJhonf/ uyÜwdef H.atmifcif? I.Ms, B.WbxGef;? M.A, LL.B jrefrm

EdkifiHw&m;a&;0efxrf;ESifh vef'efvif;uGef;tif; ausmif;om; P.atmifBuD;wdkY

jzpfMuonf/ tyef;ajztm;upm;tjzpf vrf;avQmufonf/ tNrJwrf;

ae&yfrSm ausmufjzLNrdKU jzpfonf/

OD;ausmfZHvSOD;ausmfZHvSOD;ausmfZHvSOD;ausmfZHvSOD;ausmfZHvS

zsmyHk&mbufw&m;olBuD;ESifh puf&Sifw&m;olBuD; jzpf onf/ 1877ck?

Edk0ifbmv(1)&ufaeYwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ ppfawGNrdKUESifh &efukef

aumvdyfwdkYwGif ynmoifMum; cJhonf/ NrdKUtkyf? w&m;olBuD;? &efukef puf&Sif

w&m;olBuD;tjzpf wm0efxrf;cJhonf/ &efukef&mbufw&m;olBuD;ESifh

ppfudkif;c½dkifw&m;olBuD;? puf&Sifw&m;olBuD;tjzpfvnf; wm0efxrf;aqmif

cJhonf/ &efukefNrdKU c&pfvrf;rS OD;zdk;rif;\orD;ESifh tdrfaxmifjyKcJhonf/

tyef;ajztm;upm;tjzpf wif;epfupm;onf/ &efukef tdk&D,ifhuvyf?

&efukefjrefrm0efxrf;rsm;uvyftzGJU0if jzpfonf/ ae&yfrSm zsmyHkNrdKU jzpfonf/

OD;yef;vS OD;yef;vS OD;yef;vS OD;yef;vS OD;yef;vS A.T.M

txl;vufaxmuf wdkif;rif;BuD; tNidrf;pm;jzpfonf/ ppfawGNrdKU jrLeD

pDy,ftzGJUOuú|vnf;jzpfonf/ 1862-ck? Edk0if bmv(16)&ufaeYwGif

ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ ajrpdk;pm; awmifpHeDBuD; aemufawmfyg; oif;0efrSL;

qiftkyfbGJUwHqdyfawmf& OD;&JpH\

1

\ tquftEG,fjzpfonf/ OD;&JpHrSm &cdkif

bk&ifvufxufawmftcgu a&wyfAdkvfcsKyfjzpfonf/

1/1/1/1/1/ Mre-So-Za-Taung-Zan-Ni-Gri-Nauk-Ba-Thin Winmu-Sin-Ok-Resan.

[k azmfjyxm;onfudk awGGU&ygonf/ ajrpdk;pm; awmifyHeDBuD; aemufyg[k azmfjyxm;onfudk awGGU&ygonf/ ajrpdk;pm; awmifyHeDBuD; aemufyg[k azmfjyxm;onfudk awGGU&ygonf/ ajrpdk;pm; awmifyHeDBuD; aemufyg[k azmfjyxm;onfudk awGGU&ygonf/ ajrpdk;pm; awmifyHeDBuD; aemufyg[k azmfjyxm;onfudk awGGU&ygonf/ ajrpdk;pm; awmifyHeDBuD; aemufyg

oif;0efrSL; qiftkyf&JpH[k xifygonf/ awmifpH^ZHeDrSm awmifyHudk t*Fvdyfoif;0efrSL; qiftkyf&JpH[k xifygonf/ awmifpH^ZHeDrSm awmifyHudk t*Fvdyfoif;0efrSL; qiftkyf&JpH[k xifygonf/ awmifpH^ZHeDrSm awmifyHudk t*Fvdyfoif;0efrSL; qiftkyf&JpH[k xifygonf/ awmifpH^ZHeDrSm awmifyHudk t*Fvdyfoif;0efrSL; qiftkyf&JpH[k xifygonf/ awmifpH^ZHeDrSm awmifyHudk t*Fvdyf

t*Fvdyftu©&mjzifh t*Fvdyftu©&mjzifh t*Fvdyftu©&mjzifh t*Fvdyftu©&mjzifh t*Fvdyftu©&mjzifh Pan/Ban rS ta&;csK dU,Gif;rIaMumifh rS ta&;csK dU,Gif;rIaMumifh rS ta&;csK dU,Gif;rIaMumifh rS ta&;csK dU,Gif;rIaMumifh rS ta&;csK dU,Gif;rIaMumifh Zan jzpfvm[efjzpfvm[efjzpfvm[efjzpfvm[efjzpfvm[ef

wlygonf/ &cdkifbk&ifrsm;\ ol&Jaumif;bGJUwHqdyfwpfck jzpfojzifh okawoewlygonf/ &cdkifbk&ifrsm;\ ol&Jaumif;bGJUwHqdyfwpfck jzpfojzifh okawoewlygonf/ &cdkifbk&ifrsm;\ ol&Jaumif;bGJUwHqdyfwpfck jzpfojzifh okawoewlygonf/ &cdkifbk&ifrsm;\ ol&Jaumif;bGJUwHqdyfwpfck jzpfojzifh okawoewlygonf/ &cdkifbk&ifrsm;\ ol&Jaumif;bGJUwHqdyfwpfck jzpfojzifh okawoe

jyKoifhonfh udpöwpf&yf jzpfygonf/jyKoifhonfh udpöwpf&yf jzpfygonf/jyKoifhonfh udpöwpf&yf jzpfygonf/jyKoifhonfh udpöwpf&yf jzpfygonf/jyKoifhonfh udpöwpf&yf jzpfygonf/

Page 19: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 21

OD;yef;vSonf OD;pHvSabmf\ 'kwd,om;jzpfonf/ OD;pHvSabmfudk

c&pf,meftrnf rpöwm*syfawmh? odkYr[kwf q&m,mukyf[k odMuonf/

ppfawGtpdk;&ausmif;rS t*Fvdyfpmjy q&mjzpfNyD; OD;udkvmz&D(umvmjzL)\

ajr; jzpfonf/ bk&iftif*sifeD,mcsKyf OD;i'gBuD;\jrpf jzpfonf/ OD;i'gBuD;\

zcifrSm qifOD;pD; ausmfZHa0jzpfNyD; a&wyfAdkvfcsKyf jzpfonf/ OD;ausmfZHa0\

tbdk;rSm txufwGifazmfjycJhonfh OD;&JpHjzpfonf/

OD;yef;vSonf ppfawGtpdk;&txufwef;ausmif;wGif ynmoifMum;

cJhonf/ ESpfaygif; 36ESpfwdkif NAdwdoQtpdk;&xH trsdK;rsdK;aom pGJrSwfcH,lEdkifaom

owdåjzifh trIxrf;cJhonf/ NrdKUtkyftjzpf ESpfaygif;rsm;pGm xrf;aqmifcJhonf/

c½dkifcGJt&m&Sdtjzpfjzifh 1897-ckrS 1911ckxd wm0efxrf;aqmifcJhonf/

umv&Snfvsm;pGm opöm&Sd&Sdwm0efxrf;aqmifrItwGuf 1911-ckwGif yÍör

ajrmufa*smhbk&ifxHrS *kPfjyKrSwfwrf;wif vufrSwf csD;jr§ifhjcif;udk cH&onf/

a'vDNrdKUwGif bk&ifrif;jrwf\ bdodufcHtcrf;tem;wGif jzpfonf/ tdEd´,

ppfacs;aiGESifh ywfoufí OD;yef;vS\wm0efxrf;aqmifcsufudk todtrSwf

jyKonfhtaejzifh jrefrmEdkifiH 'kwd,bk&ifcH\ *kPfjyKrSwfwrf;wif vufrSwfudk

1917-ckwGif csD;jr§ifhjcif;cH&onf/ 1918-ck? ZGefv(3)&ufwGif tdEd´,

bk&ifcHcsKyfxHrS xif&Sm;onfh pGrf;aqmifcsuftwGuf A.T.M bGJUwHqdyfudk

csD;jr§ifhjcif;cH&onf/

e,fedrdwfowfrSwfa&;t&m&SdESifh ae&mcsxm;a&;t&m&Sdtjzpf

&SpfBudrfwdkiftxl;wm0ef ay;tyfjcif;cHcJh&onf/ ,if;tjyif 1919-ckwGif

,m,Dc½dkif0eftjzpf wm0efxrf;aqmifcJhonf/ ppfawGc½dkif0ef\ yxrXme

csKyfvufaxmuftjzpfvnf;aumif;? ajroHk;cspHkprf;a&;aumfrwDESifhe,fed

rdwft&m&Sd tjzpfjzifhvnf;aumif;? aemufqHk;wm0efxrf;aqmifcJhonf/

1922-ck? Zefe0g&DvwGif tpdk;&trIxrf;tjzpfrS tNidrf;pm;,lonf/

1924-ckrS 1926-cktxd ppfawGjrLeDpDy,f aumfrwDwGif 'kwd,Ouú|

tjzpfjzifhvnf;aumif;? 1927-ckwGif Ouú|tjzpfvnf;aumif; a&G;cs,f

wifajr§mufjcif; cH&onf/ 1924-ckwGif ppfawGjrLeDpDy,fausmif;bkwftzGJU\

em,utjzpf a&G;cs,fcH&onf/

OD;yef;vSrSm tdrfaxmif&Sdol jzpfonf/ ppfawGNrdKUwGif aexdkifol

jzpfonf/

Page 20: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif22

OD;armifomxGef;OD;armifomxGef;OD;armifomxGef;OD;armifomxGef;OD;armifomxGef;

bPfocifwpfOD; jzpfonf/ 1883-ck? azazmf0g&Dv(2)&ufaeYwGif

ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ tNidrf;pm;txl;vufaxmuf wdkif;rif;BuD; OD;jrOD;

A.T.M \ om;jzpfNyD;? ausmif;'um OD;aumif;vSjzL\ ajr;jzpfonf/

ppfawGNrdKUwGif armfuGef;ausmufwdkiftjzpf wnf&Sdaeonfh a&TapwDESpfqludk

ol\udk,fydkifaiGjzifh wnfxm;udk;uG,fcJhol jzpfonf/ umvuwåm;NrdKU a'ADZef

aumvdyfwGif ynmoifMum;cJhonf/ ppfawGaq;½Hk aumfrwD\ a&G;cs,f

cefYxm;onfh tzGJU0ifwpfOD;jzpfonf/ "mwfrSefud&d,mwyfqif&eftwGuf

taqmufttHk aqmuf vkyf&mrSm rdbrsm;udk &nfpl;NyD; tvSLaiG tajrmuf

tjrm; vSL'gef;cJhonf/

tdrfaxmif&S dol jzpfonf/ ppfawGuvyftoif;0ifjzpfonf/

tNrJwrf;ae&yfrSm vrf;rBuD; ½ly&Gm? ppfawGNrdKU jzpfonf/

OD;ausmfxGef; OD;ausmfxGef; OD;ausmfxGef; OD;ausmfxGef; OD;ausmfxGef; (Barrister at Law)

ppfawGNrdKU ukefonfOD;xGef;atmif\ om;jzpfonf/ 1889-ckwGif

ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ umvuwåm; a'ADZefaumvdyf? udef;b&D;vfpdef;

uufo&if;aumvdyfwdkYwGif ynmoifMum;cJhonf/ 1911-ckwGif 0wfvHkawmf&

a&SUaetjzpf *a&tif;toif;rS &,lcJhonf/ &efukefNrdKU w&m;vTwfawmf

a&SUaejzpfonf/ ae&yfrSm rGefeD;taqmufttHk? Zmz&ufvrf;? &efukefjzpf

onf/

uyÜwdefOD;atmifcif uyÜwdefOD;atmifcif uyÜwdefOD;atmifcif uyÜwdefOD;atmifcif uyÜwdefOD;atmifcif MB,CB. B,F.R.C.S(Edin)I.M.S

1887-ck? 'DZifbmv(8)&ufaeYwGif oHwGJNrdKUü zGm;jrifonf/ &efukef

pdefaygvftxufwef;ausmif;? tD'ifbm&mwuúodkvf? ½dkwGefwmaq;½Hk?

'lvbifvef'eftyl;ydkif;a'o aq;ausmif;wdkYwGif ynmoifMum;cJhonf/

uyÜwdef OD;atmifcifonf ppfrIxrf;tjzpf 1915-ckrS 1920-cktxd

rufqdkydkaw;eD;,m;? yg&Sm;? tmz*efepöwefESifh taemufajrmufe,fpyfrsm;

wGif wm0efxrf;aqmifcJhonf/ 1922-ckwGif aq;bufXmewGif wm0ef

xrf;aqmifonf/

Page 21: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 23

Oya'jyKvTwfawmf rif;wdkifyiftrwfESifh ausmufjzL jrLeDpDy,f Ouú|

OD;atmifBuD;ESifh a':cifwdkY\om;jzpfonf/ tyef;ajztm;upm;rSm wif;epf

½dkufupm;jcif; jzpfonf/

ae&yfrSmwpfqifh taxGaxG tifpywfawmf? jynfolUaq;½HkBuD;

&efukefNrdKUjzpfonf/

a'gufwm ausmfcdkif a'gufwm ausmfcdkif a'gufwm ausmfcdkif a'gufwm ausmfcdkif a'gufwm ausmfcdkif L.M.P

ppfawGNrdKU ukefonfOD;xGef;\om; jzpfonf/ ppfawGtpdk;&

txufwef;ausmif;ESifh r'&yfaq;ausmif;wdkYwGif ynmoifMum;cJhonf/

jrefrmEdkifiHaq;XmewGif tpdk;&trIxrf;tjzpf xrf;aqmifonf/ ,if;Xme

wGif(11)ESpf wm0efxrf; aqmifNyD; tvkyfrSEkwfxGufcJhonf/ ppfawGNrdKUwGif

udk,fydkif aq;cef;zGifhvSpfcJhonf/ ppfawGor0g,rtoif; bPfvDrdwuf\

em,u jzpfonf/ ppfawGNrdKU jrLeDpDy,faumfrwDtzGJU0if wpfOD;vnf;

jzpfonf/

tdrfaxmif&Sdol jzpfonf/ tNrJwrf;ae&yfrSm xD;wef;vrf;? ppfawGNrdKU

jzpfonf/

OD;armifndKOD;armifndKOD;armifndKOD;armifndKOD;armifndK

jrefrmEdkifiH y#dnmOfcH 0efxrf;tNidrf;pm;jzpfonf/ 1871-ck Zlvdkifv

(15)&ufaeYwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ umv&Snfvsm;pGm opöm&Sd&Sd

wm0efxrf;aqmifjcif;twGuf usufoa&r*FvmESifh jynfhpHkaom 0dwdk&d,

bk&ifr\ *kPfjyKvTmudk 1877-ckü csD;jr§ifhcH&ol OD;armifumvm\ajr;jzpf

onf/ OD;armifumvmonf udk,fydkifp&dwfjzifh rif;jym;NrdKUESifhaps;udk wnf

aqmufcJholjzpfNyD; ppfawGjrLeDpDy,f tzGJU0ifjzpfonf/

OD;armifndKonf ppfawGtpdk;& txufwef;ausmif;ESifh &efukef

aumvdyfwdkYwgif ynmoifMum;cJhonf/ 1892-ckwGif bJGU&&Sdonf/ 1896ck

wGif ,SOfNydKifajzqdk&onfh pmar;yGJwGif yxrwef; ta&G;cs,fcHpm&if;0if

wpfOD;jzpfNyD; 1897-ckwGif NrdKUtkyftjzpf cefYtyfjcif;cH&onf/ 1914-ckwGif

vufaxmuf w&m;olBuD;tjzpf &mxl;wdk;jr§ifhjcif; cH&onf/ 1925-ckwGif

tNidrf;pm;,lonf/

Page 22: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif24

tdrfaxmif&Sdol jzpfonf/ 1911-ckü a'vD'gbm bGJUwHqdyfudk csD;jr§ifh

jcif;cH&ol jzpfonf/ tNrJwrf;ae&yfrSm rdZH&yf? ppfawGNrdKU jzpfonf/

twdkaumufpmvHk;rsm;twdkaumufpmvHk;rsm;twdkaumufpmvHk;rsm;twdkaumufpmvHk;rsm;twdkaumufpmvHk;rsm;

azmfjyygyk*d¾Kvfrsm; trnfESifh ,SOfwGJí bGJU? *kPfxl;? wHqdyfrsm;udk

azmfjyxm;ygonf/ ,if;wdkYudk azmfjy&mrSm pmvHk;tjynfhtpHk azmfjyxm;jcif;

r[kwfbJ tusOf;csKyfa&;om;azmf jyxm;onfudk awGU&ygonf/ ,if;pmvHk;

twdkaumufrsm;rSm ,ckacwfwGif toHk;jyKMuonfh twdkaumufpmvHk;rsm;

r[kwfMuyg/ ,if;wdkYudk em;vnfoabmaygufap&ef pmvHk;aygif; tjynfh

tpHkudk wifjyvdkuf&ygonf/

- A.T.M: Ahmudan Gaung Tazeilk Ya Min

trIxrf;aumif; wHqdyf&rif;?

- K.S.M: Kyettaye Zaung Shwe Salwe Ya Min

usufoa&aqmif a&TpvG,f&rif;?

- T.D.M: Thuye Gaung Ngawe Daya Min

ol&Jaumif; aiG"m;&rif;?

- I.S.O: Inperial Service Order

- I.S.M : Indian Medical Service

- E.A.C: Extra Assistant Commissioner

jyefqdka&;om;wifjycJhaom yk*d¾Kvfrsm;rSm NAdwdoQe,fcsJU orm;rsm;\

trIawmfxrf;rsm;yg0ifonf/ udk,fydkifvkyfief;rsm;jzpfaom a&SUae? q&m0ef

rsm;vnf; yg0ifonf/ ,if; tcsdftcguqdkvQif wifjycJhaom yk*d¾Kvfrsm;onf

&cdkiftrsdK;om;rsm;xJrS xif&Sm;onfhyk*d¾Kvfrsm; jzpfygonf/ pmayynm&Sifrsm;?

aq;ynm&Sifrsm;ESifh Oya'a&;&m ynm&Sifrsm;jzpfMuonf/

,if;wdkY\ vkyfaqmifcsufrsm;udk avhvmygu wpfq,fhudk;&mpk

aESmif;ydkif;ESifh ESpfq,f&mpkESpf oHk;pktwGif;umv &cdkiftrsdK;om;rsm;\ pD;yGm;

a&;? ynma&;? vlrIa&;? tajctaersm;udk awGU&Sd rSwfom;&rnf jzpfygonf/

wpfenf;qdk&vQif &cdkiftrsdK;om;wdkY\ ordkif;uGufvyfwpfckudk

wifjycJhonfhyk*d¾Kvfrsm;\taMumif;csif;&mrsm;ESifh qufET,fí avhvm

rSwfom;azmfxkwfEdkifrnf jzpfygonf/ wifjycJhonfhyk*d¾Kvfrsm;\ b0rSwfwrf;

rsm;rSm NyD;jynfhpHkonfh rSwfwrf;rSwf&mrsm; r[kwfyg/ qufvufavhvm

azmfxkwf&ef vdktyfaeygao;onf/

Page 23: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 25

,if;rSwpfqifh ruGma0;onfh umvtwGif;u xif&Sm;cJhonfh &cdkif

trsdK;om;pmayynm&Sifrsm;? Oya'ynm&Sifrsm;? aq;ynm&Sifrsm;ESifh

EdkifiHtwGuf toufay;vSLcJhonfh rsdK;cspfyk*d¾Kvfrsm;\ udk,fa&;ordkif;rsm;

azmfxkwf&ef txl;vdktyfaeNyD jzpfaMumif; wifjyvdkuf&ygonf/

H.E. Sir Harcourt Butler \ Who's who in Burma pmtkyfrS

xkwfEkwfwifjyjcif; jzpfygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(13)?&cdkifr*¾Zif; trSwf(13)?&cdkifr*¾Zif; trSwf(13)?&cdkifr*¾Zif; trSwf(13)?&cdkifr*¾Zif; trSwf(13)?

1990- azazmf0g&Dv/1990- azazmf0g&Dv/1990- azazmf0g&Dv/1990- azazmf0g&Dv/1990- azazmf0g&Dv/

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789

Page 24: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif26

awmfvSefa&;pmqdk a';0ef;BuD;\

b0rSwfwrf;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

xGef;atmif (abmif;'Gwf)

1826-ck? azazmf0g&Dv(26)&ufaeYrSm csKyfqdkaom pmcsKyft&

weoFm&Dwdkif;ESifh &cdkifwdkYa'oudk NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;tm; ay;vdkuf

&onf/ ,if;odkYay;vdkufNyD; ESpfaygif; twefMumatmif &cdkifwdkYa'oonf

rNidrfoufaom tajctaerSm &Sdaeonf/ NAdwdoQwdkY tkyfcsKyfa&; wnfaxmif

NyD;(2)ESpftMumrSm &cdkifrif;rsdK;rif;EG,frsm; OD;pD;NyD; NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;udk

awmfvSefMuonf/ ,if;awmfvSefa&;udk Adkvfcsif;ysH\ a,mufza';0ef;BuD;

atmifausmf&TD? a';0ef;BuD;\wl NrdKUolBuD; atmifausmfZHESifh rif;om;BuD;

a&Tbef;wdkYu OD;aqmifcJh Muonf/ ,if;acgif;aqmifBuD;wdkYrSm wpfcsdefu

NAdwdoQvufatmufrSm trIxrf;cJhMuonf/

odkY&mwGif tajctaet& NAdwdoQwdkYvufatmufwGif trIxrf;cJh

&aomfvnf; olUuRefrcHvdkpdwfxm; tNrJ&SdMuonf/ ,if;aMumifh 1827-ckwGif

,if;acgif;aqmif(3)OD; OD;aqmifrIjzifh NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;udk awmfvSefMu

onf/ rif;om;BuD; a&Tbef;rSm axmifwGif;ü uG,fvGefonfudk od&onf/

a';0ef;BuD;atmifausmf&TDESifh NrdKUolBuD; atmifausmfZHwdkYrSm ,if;awmfvSefrI

aMumifh tvkyfMurf;ESifh axmif'Pfrsm;udk cH& onf/

rif;om;BuD; a';0ef;BuD;ESifh NrdKUolBuD;wdkYrSm vuf½Hk;&nfudkom tav;

ay;xm;cJhonfr[kwf? pmayjzifhvnf; NAdwdoQ e,fcsJUorm;udkawmfvSef&ef

vHIUaqmfa&;om;cJhao;onf/ &cdkifawmfvSefa&;acgif;aqmifrsm;\ &Jwif;

uAsmrsm;um; ,ckwdkif xif&Sm;aeao;onf/ ,if;&Jwif;uAsmrsm;udk

uG,fvGefol rEÅav;wuúodkvfygarmu©csKyf OD;ausmf&ifu 1950-ckxkwf

&efukefwuúodkvf&cdkifausmif;om;rsm;toif; vGwfvyfa&; pmapmifwGif

Page 25: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 27

]]&cdkifawmfvSefa&;uAsmppf}} aqmif;yg;jzifh xdk yk*d¾KvfwdkYtm; *kPfjyKxm;onf/

,if;aqmif;yg;wGif ]]wu,fh awmfvSefa&;uAsmrsm;[lonfum; olwpfyg;wdkY

x<uawmfvSef MuNyD;aemuf tmPmvuf0,fodrf;ydkufumrS a&;wwfMuaom

armfuGef;&Jwif;? jrif;&nfwuf uAsmrsm;udk rqdkvdkay/ awmfvSefa&; acgif;

aqmif udk,fwdkifa&;pyfum wdkufvdkcdkufvdk awmfvSefapvdkaom ta&;tom;

oabmxm;t"dyÜm,f uHkvHkjynhf0onfh uAsmudkomvQif awmfvSefa&;uAsm

ppf\ t"dyÜm,f[k qdk&ayrnf}}[lí awmfvSefa&;uAsmppf\ t"dyÜm,fudk

azmfjyNyD; qufvufí ygarmu©csKyfu-

]]odkYaomf igwdkY&cdkifpmqdkrif;om;BuD; a&Tbef;um; xdkodkY r[kwfwHk

wum;}}[k csD;usL;NyD;vQif rif;om;BuD;\ ]]rif;om;trSef igvQifBuHu}}

tpcsDuAsmudk &ifhusL;xm;onfudk awGU&ygonf/

wpfzef NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ ]]O'gef;raus jzpf&avjcif;}}

tpcsDuAsm azmfxkwfwifjyNyD; atmufygtwdkif; q&mu a&;xm;onfudk

zwf½I&ygonf/

]]NrdKUolBuD; atmifausmfZHonf &cdkifjynfBuD; xD;usdK;pnfayguf?

olvufa&muf&onfrSm vlwpfpk\ opömrwnfrI aMumifh[lí &wkoG,fcJh\/

odkYaomf pdwfysuftm;i,fjcif;um; tvsOf;r&SdbJ xyfrHawmfvSefEdkif&ef

vlUb0udkom awmifhwcJhownf;}}

rif;om;BuD; NrdKUolBuD;wdkYuJhodkY a';0ef;BuD;rSmvnf; pmayjzifh rdrd

wdkYvlrsdK;rsm;udk aoG;qGay;cJhonf/ tm;ajr§mufay;cJhonfudk atmufyg

&JarmfuGef;wif&wku oufaoxlcJhavonf---

ynmESif hÓPfynmESif hÓPfynmESif hÓPfynmESif hÓPfynmESif hÓPf

oifhpGmzefí? wm0efrysufoifhpGmzefí? wm0efrysufoifhpGmzefí? wm0efrysufoifhpGmzefí? wm0efrysufoifhpGmzefí? wm0efrysuf

opöm&Gufvsuf? toufudk vSD;opöm&Gufvsuf? toufudk vSD;opöm&Gufvsuf? toufudk vSD;opöm&Gufvsuf? toufudk vSD;opöm&Gufvsuf? toufudk vSD;

aoG;acsmif;pD;rS? tNyD;MuHUcd kifaoG;acsmif;pD;rS? tNyD;MuHUcd kifaoG;acsmif;pD;rS? tNyD;MuHUcd kifaoG;acsmif;pD;rS? tNyD;MuHUcd kifaoG;acsmif;pD;rS? tNyD;MuHUcd kif

Ed kifiHwdkif;NrdKU? tpdk Ypd k YESif hEd kifiHwdkif;NrdKU? tpdk Ypd k YESif hEd kifiHwdkif;NrdKU? tpdk Ypd k YESif hEd kifiHwdkif;NrdKU? tpdk Ypd k YESif hEd kifiHwdkif;NrdKU? tpdk Ypd k YESif h

udk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmaeudkudk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmaeudkudk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmaeudkudk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmaeudkudk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmaeudk

&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf

atmufusrcHcsifaomaMumifh/ /atmufusrcHcsifaomaMumifh/ /atmufusrcHcsifaomaMumifh/ /atmufusrcHcsifaomaMumifh/ /atmufusrcHcsifaomaMumifh/ /

,if;&JarmfuGef;uAsmudk NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\ tusOf;om;

b0wGif a&;om;NyD; tm;wif;cJhonf/ &JaoG;jznfhcJhonf/ zwf&olrsm;udk

&Jwif;apcJhonf/ MuufoD;arT;nif;rsm;udk xaponf/ a';0ef;BuD;udk,fwdkif

cHpm;csufrsm;ESifh xyfwl xyfrQ rusEdkifaomfvnf; zwf&olrsm;\ cHpm;csufrSm

Page 26: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif28

e,fcsJUorm;rsm;udk rkef;wD;pdwfum; avsmhenf;rnfum; r[kwfygacs/

a';0ef;BuD;wdkY &JarmfuGef;uAsmrsm;aMumifh aESmif;vli,frsm;\ pdwf"mwfonf

wuf<uapcJhonf r[kwfygvm;/

vlrsm;onf 0rf;omp&m&SdvQif 0rf;omrIudk cHpm;Muonf/ 0rf;enf;

vGrf;qGwfzG,fBuHKvQifvnf; vGrf;qGwfwrf;w Mu&onfyif jzpfonf/ ,if;odkY

aqG;p&m? vGrf;p&mrsm;BuHKvQif vGrf;& aqG;&onfrsm;udk a';0ef;BuD;\

&Tef;vdkuf&wkrSm awGU&onf/ ,if;&Tef;vdkuf&wkrSm a';0ef;BuD;\ b0rSwfwrf;

wpf&yfyif jzpfonf/ pm½Iolrsm;onf ,if;awmfvSefa&;acgif; aqmifBuD;

cHpm;csufrsm;udk &ifwvSyfvSyfESifh cHpm;Mu&rnfyif jzpfonf/ wpfzufrSm

vuf½Hk;&nfudk tav;ay;cJhaomfvnf; ESvHk;om;rS cHpm;csufrsm;udk pmayjzifh

rSwfwrf;wif&rnfh wm0efudkvnf; ravsmhcJhonfudk aESmif;vlrsm;taeESifh

twdkif;rod aus;Zl;wifxdkufonf/ erlem pHwifxm;&rnfh udpöwpf&yfvnf;

jzpfonf/

awmfvSefa&;orm;wdkif;\ b0c&D;onf ajyjypfvSonfr&S d?

tcuftcJtrsdK;rsdK;ESifh BuHK&onf? qHk&onf/ ,if;wdkYudk ausmfvTm;wGef;vSef

Edkifonfvnf; &Sdonf/ vrf;ckvwfrSm vrf;paysmufonfvnf; &Sdonf/

&cdkifawmfvSefa&; pmqdka';0ef;BuD; atmifausmf&TD\ b0rSmvnf; tcuftcJ

trsdK;rsdK;ESifh >yrf; vsuf&Sdonf/ oem;zG,f &ifemzG,frsm;vnf; jynfhESufvsuf&Sd

onf/

rif;om;BuD;a&Tbef;? NrdkUolBuD; atmifausmfZHwdkYESifhtwl a';0efBuD;rSm

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;udk awmfvSefMuonf/ odkYaomf atmifukvm;? pH&azG

paom wpfusdyfajcmufa,mufaomolrsm;\ opömazmufrIaMumifh NAdwdoQ

e,fcsJUorm;rsm;u w&m;pGJqdkjcif; cH&onf/ rd,kwfrm brJhom;opömazmuf

rsm; r[kwfrw&m; oufaocHMuonf/ ,if;odkY r[kwfrw&m; oufaocH

MuyHkudk a';0efBuD;onf rdrd\b0rSwfwrf;wif&Tef;vdkuf&wkrSm azmfjyxm;

onf/ ,if;wdkYrSm---

]]rd,kwfrm brJhom;? aemifoHo&m cHzdkY&mudk qHjzLvTm ruGJjim;bJ?

olrdkufrsm; 'd|dawG? ½Hk;vQifqdkrl uREfkyfjyKí wpfa,mufwpfckaywnf;/

tpOfqufíom? onfwpfcgwGif? olaumif;jzpfr,fAsm[k? xifrSwf

umpdwfxJ0,f? usrf;udkpGJjim; rkom;ajymonf? oabmMum;jrifay\?

wpfa,mufpD wpfqifNcD? [dkwrSm wpfcGef;rSm wpfcGef;onf iuef;awmifa0SU

onfodkY}} [lí &Tef;vdkuf &wkjzifh rSwfwrf;oG,fcJhonf/

Page 27: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 29

a';0ef;BuD;udk w&m;½Hk;rS pGJcsufwifí axmif'Pf wpfq,fhav;ESpf

tjypfay;onf/ trdefYcsrSwfcsdefwGif rdcifES,f[efrjym;ESrBuD;? armif\

xdyfwifozG,fjzpfaom ESrBuD;onf onf;tlrsm; a<ujywfum aMumufrI

a,mif,rf;vsufESifhyif b0wpfyg;odkY ajymif;&&Smygonf/ ,if;odkY rdrd\

ESrBuD; ½kyfavmif;udkyif rzl;awGU&bJ oHk;yifwdkif? yifwGrf;rqif? wufriif

onfh oabFmBuD;udkpD;í arG;&yfajrrS cGJcGmcJh&onf/ ,if;aemuf a';0ef;BuD;wdkY

vlpkudk umvDwifaxmifrSm csKyfaESmifxm;onf/ wpfcsdefwpfcgu a';0ef;BuD;

vlpkrSm pnf;pdrfcef;0g ESifh aecJh&olrsm; jzpfonf/ ,cktcg taeusOf;usyf

onf/ tpm;usOf;usyfonf/ odkYaomf rnnf;nLay/ bk&m;w&m;udkom

½IarQmfí aeonf/ wpf&ufpDay;&du©m? ta<u;ig;jym;jzifh wpfxyfpm;íom

rdrdwdkYtoufudk qufae&Smonf/

a';0ef;BuD;\ ywf0ef;usifrSmvnf; pdwfrMunfvifp&m rsm;udkom

awGUae&ayonf/ tom;rnf;rnf; oGm;BuJBuJESifh rkwfqdwfrSmvnf; &SnfvGef;

olrsm;jzpfonf/ ESmacgif;vnf; arsmufonf/ (ESmacgif;cRefonf) &ifbwfrSm

vnf; qdwfrSmtarT;&SdouJhodkYyif xif&onf/ ,if;olwdkY\ acgif;rSmwkydÜudk

aqmif;xm;Muonf/ cg;atmufydkif;rSm b'&D (eHydkif;i,fwpfrsdK;)udk 0wfxm;

Muonf/ olwdkY\ pum;rsm;vnf; rdrdwdkY\ pum;ESifhrwl? usDusDusmusmESifh/

,if;wdkYudkjrif&vQif udk,fhjynf&cdkifudk vGrf;rdonf/ atmufarhvmonf/ rdrd\

arG;&yf &cdkifajrudk ewfjynfwrQodkY xifrdvmonf/ odkYESifh a';0ef;BuD;onf

rdrd\ b0rSwfwrf;rSm þuJhodkY &wkoG,fcJhonf r[kwfygvm;/

jyefvdkYvdkYvJhMunfh&m&m? tom;rnf;rnf;? oGm;BuJBuJESifh? em;vnf;

rxdk;ygwnf;? rkwfqdwfomcsuf&Sd? ESmacgif;arsmufum? &ifbwfrSmvnf;?

qdwfrSmtarG;&SdodkY? ajymvwfbdusdusmusm? acgif;rSmwkydÜ? b'&Dudk udk,fpD

0wfMuygvsuf? r½Iomonf rarQmfcsd? uRefxdkwdkif;ajr? &cdkifjynfudk? ewfES,fyif

xifrdyg\}} [lí a&;pyfxm;cJhonfudk zwf½I&ygonf/

a';0ef;BuD; udk;uG,fonfh q&mawmfrSm awmaysmf&[ef; jzpfonf/

om&vuFm[lí jynf&GmtESHY owif;ausmfMum;onf/ yd#uwfusrf;*efudk

tm*Hkaqmif yk*d¾Kvfausmfwpfyg;jzpfonf/ om;&Jwd&pämefrsm;udkvnf;

tNrJrjywf w&m;a[mMum;onf/ pyg;BuD;? a>rayG;? ief;? usm;? jcaoFh ponf

rsm;rSmvnf; ajcawmf&if;rSm OD;ñGwf½dkaopGm oHk;vlUxG#fcsm jrwf"r®mudk ,if;

rSm emMuonf/ xdkuJhodkY MunfndKESpfvdkzG,faumif;aom ax&fysHoHCm

rif;onf ouú&mZf0,f wpfaxmifjzpf wpf&mudk;q,fpGef;onf udk;ESpfcku

Page 28: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif30

0gacgifvjynfhausmf q,f&ufaeYwGif reuftcsdefrSmwnf;? vlbHkrsdK;av;jzm

wumawmfrsm; wynfhrsm;udky,fxm; aemufcdkif;ygvsuf txufewf&GmodkY

<ujref;&jyefonf/

,if;tcsdefrSm a';0ef;BuD;onfum; axmifeef;pH&csdef jzpfonf/

om;BuD;xGef;atmifausmfwdkY vma&mufajymMum;ojzifh od&onf/ rdrd

udk;uG,fonfh q&mawmf\ owif;pum;udk Mum;&onfrSm csdKifhavSmif

iSufi,ftvm; a&rJhig;yrm cHpm;&onf/ n§dK;EGrf;ylyifrItwd jzpfonf/

rcsdwifuJ cHpm;&onf/

q&mawmfudk a'G;yg'pHk xdyfpHkwifí zl;awGUcsifonf/ ta0;u

vSrf;íom ylaZmf&onf/ udk,fwdkifoGm;a&mufí ylaZmf&efum; rpGrf;Edkifygacs/

q&mawmfbk&m; aemufqHcHaom q&mawmfrSm om&ar"mq&mawmf

jzpfonf/ ,if; q&mawmfrSmvnf; ESpf&mESpfq,fckepfyg;aom odu©myk'fudk

apmifhxdef;aomol jzpfonf/ yd#uwfusrf;*ef t&mrSmvnf; ESHYpyf ausmfMum;

onf/ ,cktcsdefrSmqdkvQif q&mawmfonf 'umvnf;rJhtifvnf; enf;onfh

jzpf&yfESifh MuHK&rnfudk a';0ef;BuD; awG;rdjrifrdayonf/

psmyetwGuf jynfol&Sifvltrsm; <ua&mufvsuf &Sdacsrnf/

odkY&mwGif wumawmf&if;rSm ra&mufEdkifonfhtwGuf &ifxkrem ajymMu[ef

rsm;udk pmqdk&Sif a';0efBuD;\ rsufpdwGif wa&;a&; xifvmrdonf/ xdkuJhodkY

jrifrdvmaomtcg onf;tludk Ekwf,lbdonfhtvm; cHpm;ae&&Smonf/

q&m&Sifyif yGJawmfcGifrS ½kyfpHkjc,fxm;aom &xm;puf&Sif jymom'frsm;udk

awGU&onf/ wD;oH rIwfoHrsm;rSmvnf; wnHnHESifh&Sdaernf jzpfonf/

,if;bkef;awmfBuD;ysHyGJudk armifESHpHkrsm; wifh&m&mudk a&G;cs,f0wfí vmMu

onf/ rdcifyrm tjcm;aom a';0ef;BuD;\ rdaxG;awmfrSmvnf; yef;

aygufaygufrsm;ESifh q&mawmftm; ylaZmf&ef oGm;acsrnf/

zcif&ifoGD; t&ifrGD;onfh vSyef;oGif? zcif\ onf;yGwfyrm cspfcif

&aom om;vwfxGef;OD;? pHvSaoGESifh vSrdk;ol½dkU tabmifr(tbGm;)ESifh vdkufzdkY

jyifMuayrnf/ ,if;tcg rdcif rsuf½Itoufpkjzpfaom ausmfaZma0vnf;

tabmifrxbDudk udkifqGJum ighudkom &Guf&rnf[k idkvsufajymojzifh

tabmifru ac:&ayrnf/ zcifr&Sdí n§dK;EGrf;aysmif;&dylqmyHk? rsm;wum

uJhodkY qif,if0wfpm;jcif; r&SdEdkifbJ EGrf;yg;rIrsm;&Sdaernfudk a';0ef;BuD;\

pdwftpOfrSm xifwa&;a&;ESifh jrifa,mif&Sd&Smayrnf/

Page 29: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 31

om;axG;jzpfaomausmfaZma0rSmvnf; zcifra&mufojzifh vrf;r

wpfavQmuf&yfapmuf ½IarQmfNyD; ryDwpfcGef; yDwpfcGef;ESifh tzrnfonfhtcsdefrS

a&mufrnfhtaMumif;udk ar;acsrnf/ ar;onfudk rajzEdkifaom tabmifrrSm

ajr;udk zuf&rf; idkaeyHkrsm;udk awG;&if;jrifa,mifvmayrnf/

]]ausmfaZma0 om;axG;om? zcifra&muf? vrf;udk avQmufvsuf?

&yfapmufarQmf½Iyg\?b,fedcg a&mufygrnf/}}

ryDwGwG yDwGwGonf? tzudkcsnf; jrnfvsuf&Sd vwfonfhtcg?

ajr;ESifhabmifr zuf&rf;Muí? ½IwuRefudk &Smvsufwef;? ,ef;um&Sdvdrfhrnf}}

[lí cHpm;csufrsm;udk rTef;NyD; &wkqef;udk rSwfwrf;wifcJh ayonf/

tcsdefrSm wefaqmifrkef;vqefptcsdef jzpfonf/ upäye'D

ajrmufa[0EÅmu pHkvD(av)wdkufcwfvmacsNyD/ wpdrfhpdrfhESifh aqmif;\tcsrf;

udk cHae&onf/ ovGefarGU&mxufrSm vGrf;wifqdkum uRef½dkUt&Sifhom;

zcifudk tvsiftjref zl;awGUcsifygonf/ rsuf&nfrsm;,dkum nOfhwdkif;yif

arS;pufraysmf EdkifbJ vufq,fjzmudk acgif;xdyfwifvsuf "mwfarG&Sifp&Gwf

udk,fpm; &Sifawmfr[mudk apmifha&SmufaeMuukefaom t&Sifewfrsm;tm;

aeYrjcm;avQmufwifaeaom om;jzLrdcif ouf vHk;Muifudkvnf; xifwa&;ESifh

jrifa,mifvmonf/

a&TEdkY&SifarG;rd\ acR;rawmfESifh a';0ef;BuD;wdkY ewf[efrjym;twl

&SdaepOftcg aysmfarGUcJhMuonf/ ,cktcgrSm ,if;odkY r[kwfygacs/ armifu

arhudkwrf;í aruarmifhudkvGrf;ae&onfh tcsdefyif jzpfaeonf/ om;jzLrdcif

oufvHk;MuifESifh EdkU&SifacR;rawmf\ wrf;warQmfrSef;í vGrf;aqG;&yHkudk---

]]wefaqmifvQif qef;vwfcg? upäye'DajrmufqD a[0EÅmu oGefcs

vmonf pHkvDjyif;? pdrfhpdrfhcsrf;um arGU&movGef;wGif;ü vGrf;wif;wnf wum

um wpmpmonf Mur® iSufyrmodkY b,feefYcga&mufygrnf uREkfyfwdkYt&Sif

om;zcifESifh tvsifzl;csifygonf[k pD;rsuf&nf,dkusum nOfhyifrpuf?

vufq,fjzmudk aygif;vsufOD;wifyg\/ "mwfarGawmf &Spfp&Gwf udk,fpm;

&Sifawmfjrwfr[mudk apmifhum &Sifewfjrwftm; aeYrjcm;avQmufvsufaomf

om;jzLrdcif oufvHk;MuifESifh EdkY&SifacR;rawmfwdkY wrf;arQmkfMu&Sdvdrhfr,f}} [lí

Muifazmfoufxm;udk vGrf;wif;oG,fcJh&onfrSmvnf; awmfvSefa&;pmqdk

a';0ef; BuD;\ b0rSwfwrf; wpf&yfyif jzpfawmhonf/

wpfzufrSmvnf; NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\ owfrSwfxm;aom

w&m;Oya'abmiftwGif;rS a';0ef;BuD;wdkY vGwfajrmufa&;udk BuHqaeMuol

Page 30: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif32

rsm;vnf; &SdMuonf/ ,if;olwdkY rSm oruf&efrsdK;atmif? c,fri,f\cifyGef;

atmifjzL? nDaxG; armifvSabmfESifh om;BuD;xGef;atmifausmfwdkYyif jzpfonf/

rif;cpm;a&SUaeatmufusD ukvm;rsm;ESifh wdkifyifí a';0ef;BuD;wdkY

vlpk vGwfajrmufa&;twGuf NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\ ½Hk;awmfodkY avQmuf

xm; Muavonf/ ,if;avQmufxm;csuft& a';0ef;BuD;rSm qHjcnfjcrf;&Sd

jypfr&SdbJ csKyfaESmifzrf;qD;jcif;rS vGwfajrmufcJh&avonf/

,if;odkYr[kwf rw&m;opömazmufrsm;aMumifh cHcJh&aom a';0ef;BuD;

um; atmifukvm;? pH&azGpaom wpfusdyfajcmufwdkYudk tjypfrqdkygacs/

raumif;rIonf raumif;MuHolwdkYxH rMumrDyif jyefvnfwwfonf/ ,if;odkY

0dbwfjyefvnfwnfyHkudk jynfoljynfom; om;pOfajr;qufwdkifatmif

ajymp&m rSwfp&m oifcef;pm,lp&mwpfcktjzpfom axmufjycJhygonf/

[kwfrSefonfhpum;udkom ajymqdkMuNyD; rmefrmeESdrfhcs Mu&efudkom

wdkufwGef;onf/ a&S;u bk&m;avmif;ra[mo"m wdkYudk yHkcdkif;í rdrdrSmvnf;

,if;enf;wlpGm usifhaqmifaMumif;udk pmqdk&Sifa';0ef;BuD;u azmfjyrSwfwrf;

wifcJhayonf/

a';0ef;BuD;\ pdwfxm;um; jrifhjrwfygayonf/

xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)

&cdkifwefaqmifr*¾Zif;?&cd kifwefaqmifr*¾Zif;?&cd kifwefaqmifr*¾Zif;?&cd kifwefaqmifr*¾Zif;?&cd kifwefaqmifr*¾Zif;?

twGJ-13? trSwf-13? 1973-74 rS/twGJ-13? trSwf-13? 1973-74 rS/twGJ-13? trSwf-13? 1973-74 rS/twGJ-13? trSwf-13? 1973-74 rS/twGJ-13? trSwf-13? 1973-74 rS/

Page 31: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 33

ppfawGtrsKd;om;ausmif;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

ya'o&mZftkyfcsKyfrIatmuf &cdkifjynfynma&;pepfrSm bkef;BuD;

ausmif;udk tajccHaompepfjzpfonf/ NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm; &cdkifudk

odrf;,lNyD; tawmfumonftxd t&Sdefaumif;wkef; jzpfonf/ 1866-ckwGif

qmtmomz,f,monf ynma&;pDrHudef;wpf&yfudk taumiftxnf

azmfonf/

,if;pDrHudef;udk taumiftxnfazmfNyD; ESpfaygif; (50) ausmfonf

txd &cdkifjynfwpfjynfvHk; tpdk;&txufwef;ausmif;(2)ausmif;om

&Sdao;onf/ wpfausmif;rSm t*Fvdyf- jrefrm txufwef;ausmif;jzpfonf/

aemufwpfausmif;rSm wdkif;&if;jrefrm txufwef;ausmif;jzpfonf/ 1890ck

wGif c&pf,mefomoemjyKtzGJUu wnfaxmifaom txufwef; ausmif;wpf

ausmif;&Sdonf/ ,if;txufwef;ausmif;tm;vHk;rSm ppfawGwGif &Sdonf/

&efukefwuúodkvf rwnfaxmifrD &efukefaumvdyfESifh ,k'oef

aumvdyf[lí ausmif;ESpfausmif;om jrefrmwpfEdkifiHvHk;rSm &Sdonf/ ,if;

aumvdyfESpfausmif;rSm umvuwåm;wuúodkvfvufatmufcH aumvdyfrsm;

jzpfonf/ txufwef;ausmif;rsm;\ wuúodkvf0if pmar;yGJrsm;udkvnf;

umvuwåm;wuúodkvfrS BuD;rSL;usif;yonf/ ,if;pmar;yGJrsm;wGif jrefrmpm

udk 'kwd,bmomtjzpf owfrSwfonf/ jrefrmpmudk rajzbJ aeEdkifonf/

ausmif;rsm;wGif oifMum;onfh pmrsm;rSm tkyfpdk;ol NAdwdoQwdkYtm;

txifBuD;apNyD; rdrdwdkY½dk;&m"avhxHk;pHrsm;udk txifao;atmif oifMum;aom

pmrsm;om jzpfonf/ tv,fwef;ESifh txufwef;rsm;wGif Ak'¨bmom

oifcef;pmrsm;udk roifMu&? t*Fvdyfordkif;udk t"duoifMum;&onf/

,if;aMumifh ½dk;&m,Ofaus;rIESifh uif;uGmvmonf/

Page 32: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif34

0wfauswef;aus ynma&;0wfauswef;aus ynma&;0wfauswef;aus ynma&;0wfauswef;aus ynma&;0wfauswef;aus ynma&;

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;csrSwfonfh ynma&;pepfwGif Oa&my

wdkufom;uav;rsm;ESifh ujym;rsm;twGuf ynma&;? jrefrmwdkif;&if;om;rsm;

twGuf ynma&;[lí ESpfrsdK;cGJjcm;xm;onf/

ausmif;om;rsm;todÓPfyGifhvif;aprnfh pmtkyfpmwrf;ESifh owif;

pmrsm;zwfcGifhrjyK? tifyg,mopömawmfcH tawG;tac:aumfrwD (Imperial

Idea Committee) rS csrSwfay;onfh tawG;tac:rsm;udk ausmif;om;rsm;

tm; ½dkufoGif;ay;onf/ NAdwdoQtifyg,mtwGif;&Sd udkvdkeDEdkifiHrsm;taeESifh

vlrsdK;bmomuGJjym;apumrl tifyg,mrNydKuGJa&;twGuf wnDwpfñGwfwnf;

pkaygif;aqmif&GuftHh[laom tawG;tac: jzpfonf/

tpdk;&u wm0ef,lzGifhvSpfaom ausmif;csif;wlaomfvnf; Oa&my

wdkufom;uav;rsm;twGuf zGifhvSpfaom ausmif;rsm;rSm tcGifhta&;ydkrdk&&Sd

onf/ ynma&;toHk;p&dwf oufomap&ef a'oEÅ&tzGJUtpnf;rsm;tm;

wm0efcGJ,laponf/ ,if;aMumifh NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\ ynma&;0g'rSm

0wfauswrf;aus pmoifay;a&;om jzpfonf/ tkyfcsKyfcH wdkif;&if;om;rsm;

uRefouf&Snfapaom ynma&;pepfom jzpfonf/

,if;odkY ynma&;pepf rnDrQrIESifhywfoufí 1912-ck? pufwifbm

vwGif jrefrmbk&ifu BuD;rSL;usif;yaom t*Fvdyf-jrefrm ynma&; uGefz&ifh

wGif 0wfvHkawmf& OD;pHa&T* u atmufygtwdkif; wifjyaqG;aEG;cJhonf/

* 0wfvHkOD;pHa&T 0wfvHkOD;pHa&T 0wfvHkOD;pHa&T 0wfvHkOD;pHa&T 0wfvHkOD;pHa&T

1882ck {NyDv (26)&ufwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ tbOD;pHvS1882ck {NyDv (26)&ufwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ tbOD;pHvS1882ck {NyDv (26)&ufwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ tbOD;pHvS1882ck {NyDv (26)&ufwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ tbOD;pHvS1882ck {NyDv (26)&ufwGif ppfawGNrdKUü zGm;jrifonf/ tbOD;pHvS

atmif(v,fydkif&Sif) trd a':oleE´mjzpfonf/ ppfawGNrdKU tpdk;&txufwef;atmif(v,fydkif&Sif) trd a':oleE´mjzpfonf/ ppfawGNrdKU tpdk;&txufwef;atmif(v,fydkif&Sif) trd a':oleE´mjzpfonf/ ppfawGNrdKU tpdk;&txufwef;atmif(v,fydkif&Sif) trd a':oleE´mjzpfonf/ ppfawGNrdKU tpdk;&txufwef;atmif(v,fydkif&Sif) trd a':oleE´mjzpfonf/ ppfawGNrdKU tpdk;&txufwef;

ausmif;rS 1897-ckESpfwGif umvuwåm; wuúodkvf0if pmar;yGJudkatmifjrifausmif;rS 1897-ckESpfwGif umvuwåm; wuúodkvf0if pmar;yGJudkatmifjrifausmif;rS 1897-ckESpfwGif umvuwåm; wuúodkvf0if pmar;yGJudkatmifjrifausmif;rS 1897-ckESpfwGif umvuwåm; wuúodkvf0if pmar;yGJudkatmifjrifausmif;rS 1897-ckESpfwGif umvuwåm; wuúodkvf0if pmar;yGJudkatmifjrif

onf/ &efukefaumvdyfESif h onf/ &efukefaumvdyfESif h onf/ &efukefaumvdyfESif h onf/ &efukefaumvdyfESif h onf/ &efukefaumvdyfESif h Emmenual College Cambridge wdk YrS wdk YrS wdk YrS wdk YrS wdk YrS (B.A)

udk 1904ckwGif atmifjrifonf/ 0wfvHkbGJUudk udk 1904ckwGif atmifjrifonf/ 0wfvHkbGJUudk udk 1904ckwGif atmifjrifonf/ 0wfvHkbGJUudk udk 1904ckwGif atmifjrifonf/ 0wfvHkbGJUudk udk 1904ckwGif atmifjrifonf/ 0wfvHkbGJUudk (Grey's Inn) rS 1910ckwGifrS 1910ckwGifrS 1910ckwGifrS 1910ckwGifrS 1910ckwGif

&&Sdonf/ jynftpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD; &&Sdonf/ jynftpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD; &&Sdonf/ jynftpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD; &&Sdonf/ jynftpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD; &&Sdonf/ jynftpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD; (Inspector

of School Pegu Circle) tjzpf 1916-ckwGif xrf;aqmifonf/ ppfawGtjzpf 1916-ckwGif xrf;aqmifonf/ ppfawGtjzpf 1916-ckwGif xrf;aqmifonf/ ppfawGtjzpf 1916-ckwGif xrf;aqmifonf/ ppfawGtjzpf 1916-ckwGif xrf;aqmifonf/ ppfawG

tpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD;tjzpfESif h tpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD;tjzpfESif h tpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD;tjzpfESif h tpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD;tjzpfESif h tpdk;&txufwef;ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD;tjzpfESif h (Inspector of

Schools Akyab Circle) tjzpf 1917ckrS 1921cktxd xrf;aqmifonf/tjzpf 1917ckrS 1921cktxd xrf;aqmifonf/tjzpf 1917ckrS 1921cktxd xrf;aqmifonf/tjzpf 1917ckrS 1921cktxd xrf;aqmifonf/tjzpf 1917ckrS 1921cktxd xrf;aqmifonf/

,if;aemuf tvkyfrSEIwfxGufonf/ 0wfvHktjzpf aqmif&Gufonf/ oufBuD;,if;aemuf tvkyfrSEIwfxGufonf/ 0wfvHktjzpf aqmif&Gufonf/ oufBuD;,if;aemuf tvkyfrSEIwfxGufonf/ 0wfvHktjzpf aqmif&Gufonf/ oufBuD;,if;aemuf tvkyfrSEIwfxGufonf/ 0wfvHktjzpf aqmif&Gufonf/ oufBuD;,if;aemuf tvkyfrSEIwfxGufonf/ 0wfvHktjzpf aqmif&Gufonf/ oufBuD;

wuúodkvf wnfaxmifcJhol jzpfonf/ oufBuD;wuúodkvf wnfaxmifonfrSwuúodkvf wnfaxmifcJhol jzpfonf/ oufBuD;wuúodkvf wnfaxmifonfrSwuúodkvf wnfaxmifcJhol jzpfonf/ oufBuD;wuúodkvf wnfaxmifonfrSwuúodkvf wnfaxmifcJhol jzpfonf/ oufBuD;wuúodkvf wnfaxmifonfrSwuúodkvf wnfaxmifcJhol jzpfonf/ oufBuD;wuúodkvf wnfaxmifonfrS

vkyfom;aumvdyftjzpf wm0efxrf;aqmifcJ honf/ ynma&;avmuwGifvkyfom;aumvdyftjzpf wm0efxrf;aqmifcJ honf/ ynma&;avmuwGifvkyfom;aumvdyftjzpf wm0efxrf;aqmifcJ honf/ ynma&;avmuwGifvkyfom;aumvdyftjzpf wm0efxrf;aqmifcJ honf/ ynma&;avmuwGifvkyfom;aumvdyftjzpf wm0efxrf;aqmifcJ honf/ ynma&;avmuwGif

xif& Sm;onf h y k* d ¾ KvfwpfO D ; jzp fonf/ q&mBuD;O D ;p Ha& Tonf 1973-ckxif& Sm;onf h y k* d ¾ KvfwpfO D ; jzp fonf/ q&mBuD;O D ;p Ha& Tonf 1973-ckxif& Sm;onf h y k* d ¾ KvfwpfO D ; jzp fonf/ q&mBuD;O D ;p Ha& Tonf 1973-ckxif& Sm;onf h y k* d ¾ KvfwpfO D ; jzp fonf/ q&mBuD;O D ;p Ha& Tonf 1973-ckxif& Sm;onf h y k* d ¾ KvfwpfO D ; jzp fonf/ q&mBuD;O D ;p Ha& Tonf 1973-ck

pufwifbmv (17)&ufaeYwGif uG,fvGefonf/pufwifbmv (17)&ufaeYwGif uG,fvGefonf/pufwifbmv (17)&ufaeYwGif uG,fvGefonf/pufwifbmv (17)&ufaeYwGif uG,fvGefonf/pufwifbmv (17)&ufaeYwGif uG,fvGefonf/

Page 33: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 35

]]&cdkifc½dkif ppfawGNrdKUü wnfaqmufxm;aom t*Fvdyf-jrefrm

ESpfbmomtpdk;&ausmif;wpfausmif;wGif ausmif;om; OD;& (700)txd&Sdí

arNrdKUü wnfaxmifxm;aom Oa&mywdkufom;uav;i,frsm;twGuf tpdk;&

pmoifausmif;ürl ausmif;om;ta&twGuf(120)rQom&SdaMumif;? odkYaomf

arNrdKUausmif;twGuf tukeftuscHaomp&dwfaMu;aiGrSm ppfawGNrdKUausmif;

twGuf ukefusaom p&dwfrsm;xuf(2)q ausmf(3)qrQ ydkrdkrsm;jym;aMumif;?

xkdYtjyif ppfawGNrdKU pmoifausmif;wGif "mwfcef;½Hkwpf½HkaqmufvkyfvdkaMumif;

ESifh avQmufxm;aomtcg rdrdwdkYxHü aiGaMu;r&Sdao;[k tpdk;&u ajymqdk

avonf/

arNrdKUpmoifausmif;ürl "mwfcef;½Hkaqmufvkyfí xm;apavonf/

,if;uJhodkYjyKvkyfjcif;onf rsufESmvdkufonfrnf\/ t*Fvdyf-jrefrmESpfbmom

ausmif;rsm;twGuf rnfonfht&mudkrqdk vdkíawmif;vQif rdrdwdkYxHü aiGaMu;

r&Sdao;[k tBudrfBudrftzefzef jyefMum;cJhzl;avonf/ odkY&mwGif arNrdKUü

xD;eef;ozG,f (pmoifausmif;)taqmufttHkBuD;rsm; aqmufvkyf&ef

twGufrl ¤if;wdkYxHü aiGaMu;&SdMuayonf}}[k NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\

ynma&;ESifh ywfoufí wpfzufapmif;eif;&SdyHkrsm;udk rn§mrwmxkwfazmf

a0zefxm;onf/ ,if;wdkY\ ynma&;pepf bufvdkufrIrsm;udk ay:vGifap

onf/

wuúodkvfOya'udk twnfjyKjcif;wuúodkvfOya'udk twnfjyKjcif;wuúodkvfOya'udk twnfjyKjcif;wuúodkvfOya'udk twnfjyKjcif;wuúodkvfOya'udk twnfjyKjcif;

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm; ynma&;pepfudkcsrSwfNyD;onfhtcsdefrS

&mpkESpfwpf0ufcefYtxd jrefrmEdkifiHwGif wuúodkvfwpfckrQ r&Sdao;? &efukef

aumvdyfESifh ,k'oefaumvdyfrsm;om &Sdao;onf/ wuúodkvf zGifhvSpfa&;

twGuf jrefrmEdkifiH&Sd toif;tzGJUrsm;u tpOfwpdkuf awmifqdkcJhMuonf/

wpfzufrSmvnf; 1920-ckwpf0dkufwGif q&mawmf OD;OwårESifh

0dkiftrfbDatacgif;aqmifrsm;\ pnf;½Hk;vHIUaqmfrIaMumifh EdkifiHa&;t&Sdef

t[kefjrifhrm;vsuf &Sdaeonf/ wpfcsdef wnf;rSm NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;onf

yxrurÇmppf'PfaMumifh vufatmufcHudkvdkeDEdkifiHrsm;\ tNidKtjiifudk rcH

vdk/ vufatmufcH udkvdkeDEdkifiHrsm;wGif jyKjyifajymif;vJa&;rsm; jyK vkyfvm

&onf/

,if;aMumifh 1920-ck? &efukefwuúodkvf tufOya' tMurf;udk

ynmrif;BuD; rpöwmrwf[efYum;onf jrefrmEdkifiH aumifpDtpnf;ta0;odkY

Page 34: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif36

1920-ck? Mo*kwfv 12 &ufwGif wifoGif;onf/ ,if;Oya'udk jrefrmjynfol

wpf&yfvHk;u uefYuGufMuonf/ owif;pmrsm;uvnf; uefYuGufa&;om;Mu

onf/ &efukef? rEÅav;? ykodrf? armfvNrdKif? ppfawGtp&Sdaom NrdKUBuD;rsm;wGif

tpnf;ta0;rsm; usif;yíqE´jyMuonf/ ,if;odkY uefYuGufqE´jyaeonfh

Mum;rS jrefrmEdkifiHbk&ifcHESifh tdEd´,bk&ifcHcsKyfwdkY oabmwlnDcsufjzifh

,if;Oya'udk jrefrmEdkifiH tpdk;&onf 1920-ck? 'DZifbmv(1)&ufaeYwGif

twnfjyKvdkufonf/

ynma&; tHacsmfcsufrsm;ynma&; tHacsmfcsufrsm;ynma&; tHacsmfcsufrsm;ynma&; tHacsmfcsufrsm;ynma&; tHacsmfcsufrsm;

,if;twnfjyKvdkufaom &efukefwuúodkvf tufOya't&

wuúodkvfrSm &efukefwGif&Sd&rnf/ &efukefrStytjcm;NrdKUrsm;ü aumvdyf

ausmif;rsm;r&Sd/ rEÅav;? ppfawG? armfv NrdKif? ykodrfNrdKUrsm;uJhodkY ynma&;wGif

A[dkusaomNrdKUrsm;ü aumvdyfausmif;xm;&Sd&ef jynfolvlxku vdkvm;onf/

wuúodkvf0ifpmar;yGJ atmifjrifNyD;aomfvnf; wuúodkvf ynmudk

oifMum;cGifhr&ao;/ wuúodkvfynmudk oifvdkygu aemufxyfwpfESpfoif&ef

(cGwef;)udk ,if;Oya't& xm;&Sdonf/ wuúodkvf0ifpmar;yGJ atmifjrifNyD;

olwdkif; wuúodkvf0ifcGifhay;&efvdkvm;onf/ ,if;tjyif jrefrmpmudk,lí

wuúodkvfpmar;yGJudk ajzqdkcGifhjyK&ef vdkvm;Muonf/ tpdk;& ausmif;csif;wl

aomfvnf; tqifhtwef;cGJjcm;rIudk rvdkvm;Mu? wef;wl&nfwl tcGifhta&;udk

awmif;qdkMuonf/ ,if;tjyif tvGwfynmoifMum;olrsm;twGufvnf;

pmar;yGJ&Sdoifhonf[k ,lqMuonf/ atmufajcjzpfaom tajccHynma&;

pepf udk wdk;wufap&ef aqmif&Gufoifhonf[k xifjrifMuonf/

vufawGUtoHk;csEdkifaom ynma&;pepfudk awmif;qdkMuonf/

vuf&Sdynma&;pepfrSm twef;pmar;yGJ atmifjrifa&;udkom t"duxm;

onf/ ausmif;om;wdkY\ b0tajctae ESifh rqDavsmfrtyfpyf jzpfaeonf/

wuúodkvfynma&;wGif toufarG;0rf;ausmif;ynm&yfESifh jrefrmjynftwGuf

vdktyfaeaom odyHÜynm&yfudk tm;ay;oifhonf/ wuúodkvfpmar;yGJwGif

EIwfajzppfaq;jcif;? 0dZÆmodyHÜ *kPfxl;wef;om;rsm; pmar;yGJudpö? Oya'ynm

oifMum;a&;udpö? atmifjrifNyD;aom bmom&yfrsm;udk xyfrHajzqdk&ef rvdkbJ

us½HI;onfhbmom&yfrsm;udkom ajzqdkcGifhjyKa&;udk tav;ay;NyD; jynfolrsm;

awmif;qdkMuonf/ odkY&mwGif jynfolwdkY\ vdkvm;csufESifh rudkufnDaom

wuúodkvftufOya'udk NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;u twnfjyKay;cJhonf/

Page 35: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 37

,if;tufOya'rSm jynfolwdkY vdkvm;csufESifh rudkufnDaom ynma&;tHacsmf

csufrsm;om jzpfawmhonf/

aumvdyfoydwfaumvdyfoydwfaumvdyfoydwfaumvdyfoydwfaumvdyfoydwf

,if;odkY jynfolwdkYrvdkvm;onfh &efukefwuúodkvf tufOya'udk

twnfjyKvdkufojzifh OD;bOD; (B.A txufwef;oHwGJ) OD;aqmifonfh (26)OD;

aumfrwDua&SUaqmifNyD; &efukefaumvdyfESifh ,k'oefaumvdyfwdkYudk 1928ck?

'DZifbmv(5)&ufaeYwGif oydwfarSmufvdkufMuonf/ 'DZifbmv (23)&uf

aeYudk aemufqHk;xm;í ausmif;0if&efESifh ,if;odkY0ifa&mufjcif;r&Sd olrsm;udk

ausmif;xkwfrnf[k wuúodkvftmPmydkifwdkYu aMunmonf/

'DZifbmv(20)&ufwGif oydwfarSmufaumifpDuBuD;rSL;í ausmif;

awmf&m a&Tusifausmif;wdkufü oydwfarSmuf ausmif;om;xku tpnf;ta0;

udk usif;yonf/ ,if;tpnf;ta0;rS tmPmydkifwdkYu tjyKtrludk rauseyf?

qE´jyonfhtaejzifh ausmif;0ifpm&if;rS Ekwfy,f&ef qHk;jzwftwnfjyKMu

onf/ ,if;oydwfarSmufaumvdyfausmif;om;rsm;wGif atmufazmfjyyg &cdkif

ausmif;om;rsm;vnf; yg0ifaxmufcH Muonf/ ,if;ausmif;om;rsm;rSm-

B.A txufwef;txufwef;txufwef;txufwef;txufwef; / OD;bOD;(oHwGJ oydwfarSmufausmif;om;Ouú|)?

trs d K ;om;ausmif;q&mOD;omEd k Y ( jrLe Dp Dy,f)?

OD;vSxGef;atmif (OD;vSxGefjzL M.A, B.L \nD)?

OD;omEd k Y(rufacgif)? OD;&Jausmfatmif(oHwG J)?

OD;om'd k;OD;? OD;ausmf{(awmifukwf)? OD;omEd k Y

(w&m;olBuD;)? OD;zaxmfOD;(Bar at Law)? OD;atmif

xGef;OD; (q&m0efOD;apmjr atmif\tpfudk)/

B.Sc txufwef; txufwef; txufwef; txufwef; txufwef; / OD;b&Sif (B.E., Eng) ? OD;ausmfjr (a&SUae)? OD;apmOD;

(pOfhtdk;wef;)/

B.A atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef; / OD;omEdkYatmif (a&SUae)? (trsdK;om; ausmif;q&m)

OD;om'dk;? OD;omxGef; atmif (NrdKUa[mif;NrdKUtkyf)/

B.Sc atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef; / OD;xGef;atmifZH (puf&Sifw&m;olBuD;)? OD;pHom/

I.A txufwef;txufwef;txufwef;txufwef;txufwef; / OD;a&TxGef; (trsdK;om;ausmif;q&m)? OD;vSatmif?

OD;omEdkY (trsdK;om;ausmif; q&m)? OD;vSxGef;ausmf

(tdkifpDtuf-OD;ausmfcif\tpfudk)? OD;omausmf

Page 36: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif38

atmif(ausmufawmf)? O D;ausm frif;(bDvl;)?

OD;vSazmfZH(v,f,mpdkufysdK;a&;)? OD;armifjrOD; (&cdkif

aumvdyfausmif;om;rsm; oydwfarSmufa&;udk

t"duvIHUaqmfol? ppfawGtrsdK;om;ausmif; yxr

qHk; ausmif;tkyf)/

I.Sc, txufwef;txufwef;txufwef;txufwef;txufwef; / OD;armifbk (trsdK;om;ausmif;q&m)? OD;at;csrf;

(trsdK;om;ausmif;q&m? a&SUae)? OD;armifjratmif?

OD;tvef(tif;pdef tif*sifeD,mausmif;tkyf)?

OD;zdk;ñGefY(yuúyfpk)/

I.A atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef; / OD;apmvS(trsdK;om;ausmif;q&m? a&SUae)? OD;zdk;jrpdef

(trsdK;om;ausmif;q&m?ppfawGtpdk;& txufwef;

ausmif; ausmif;tkyfBuD;)/

I.Sc atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef; / OD;pHxGef;atmif (trsdK;om;ausmif;q&m? 'Drdkua&pD

a'oEÅ& tkyfcsKyfa&;rif;BuD;)? OD;pHxGef;OD;? OD;pdefndK

xGef;(I.C.S)

,k'oefaumvdyf,k'oefaumvdyf,k'oefaumvdyf,k'oefaumvdyf,k'oefaumvdyf

I.A atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef;atmufwef; / OD;pHxGef;atmif? OD;ausmfOD; (a&SUae)wdkY jzpfygonf/

ppfawGausmif;om;oydwfppfawGausmif;om;oydwfppfawGausmif;om;oydwfppfawGausmif;om;oydwfppfawGausmif;om;oydwf

1920-ck ausmif;om;oydwfrSm &efukefaumvdyfESif h,k'oef

aumvdyfausmif;om;rsm; ta&;omru jrefrmwpfEdkifiHvHk; ausmif;om;

rsm;\ta&;jzpfonf/ ausmif;om;xkwpf&yfvHk;\ vufiif;cHpm;ae&aom

ta&;udpö jzpfonf/ jrefrmjynftESHY ausmif;om;rsm;onf &efukefwuúodkvf

tufOya'udk qefYusifMuonf/ oydwfarSmufMuonf/

&cdkifwpfjynfvHk;wGif ,if;tcsdefu t*Fvdyfjrefrm txufwef;

ausmif; wpfausmif;wnf;om&Sdonf/ NAdwdoQ e,fcsJUorm;rsm;\ ynma&;

pepfatmufwGif zdESdyfrItrsdK;rsdK;udk cHpm;ae&onf/ aumvdyfoydwfonf

rdrdwdkYcHpm;csufESifh wom;wnf;jzpfonf/

,if;aMumifh OD;atmifxGef;OD; (ppfawGtrsdK;om;ausmif;q&m?

ausmufawmftrsdK;om; ausmif;q&mBuD; &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;

tpnf;t½Hk; acgif;aqmif)? OD;pHatmif? OD;ndKbl;? OD;atmifausmfOD;ponfh

Page 37: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 39

ausmif;om;acgif;aqmifrsm; OD;aqmifNyD; aumvdyfoydwfudk axmufcHonfh

taejzifh ppfawGtxufwef;ausmif;udk oydwfarSmufvdkufMuonf/ þonf

rSm ordkif;ay;wm0efudk OD;vnfrokefxrf;aqmifvdkufjcif; jzpfonf/ ppfawG

tpdk;&ausmif;\ ordkif;rSwfwdkifudk pdkufxl vdkufjcif; jzpfonf/

aumvdyfausmif; oydwfarSmufNyD; wpfywfcefYtMumrSm ppfawG

tpdk;&ausmif;om;rsm;onf oydwfvufeufudk qGJudkifNyD; NAdwdoQe,fcsJUorm;

rsm;\ ynma&;pepfudk qefYusifvdkufjcif;jzpfonf/ twkvrm&Zdef jynfvHk;

csrf;ombk&m;BuD;&ifjyifudk oydwfpcef;tjzpf toHk;jyKMuonf/ ,if;oydwfudk

NrdKUrdNrdKUzrsm;u axmufcHtm;ay;Muonf/ pm;a&;? aomufa&; udpöt00udk

ulnDMuonf/ axmufyHhMuonf/

,if;tm;ay;axmufcHrIonf oydwfacgif;aqmifrsm;\ pGrf;tm;udk

xufjrufaponf/ aumvdyfoydwfarSmuf ausmif;om;rsm;vnf; yl;aygif;

tm;jznfhMuonf/ ausmif;om;tm;vHk;onf ausmif;rStNyD;tydkif oydwf

arSmuf xGufvmolrsm;jzpfonf/ tpdk;&ESifhtpdk;&taxmuftyHhcH ausmif;rsm;

odkY rnfonfhtcgrS jyefrwuf&ef qHk;jzwfMuNyD;jzpfonf/

trsdK;om;ausmif; wnfaxmifjcif;trsdK;om;ausmif; wnfaxmifjcif;trsdK;om;ausmif; wnfaxmifjcif;trsdK;om;ausmif; wnfaxmifjcif;trsdK;om;ausmif; wnfaxmifjcif;

jrefrmwpfjynfvHk; oydwfarSmufxm;Muaom NrdKUe,ftoD;oD;&Sd

ausmif;om;rsm;ESifh rdbjynfolrsm;onf rdrdwdkYtiftm;jzifh wdkif;&if;om;

ausmif;rsm; tjrefay:aygufatmif BudK;pm;tm;xkwfMuonf/ ppfawGrSvnf;

ausmif;om;acgif;aqmifrsm;ESifh rdbjynfolrsm;onf oydwfarSmufausmif;

om;\ ynma&;udk pDpOf&onf/ pmoifrysufap&ef trsdK;om;ausmif;udk

wnfaxmifMuonf/

oCF&mZmausmif;? ynmvuFm&ausmif;ESifh a&TapwDbkef;BuD;

ausmif;rsm;wGif pmoifcef;rsm;tjzpf ,m,DzGifhvSpfxm;Mu&onf/ ausmif;½Hk;

cef;udk a&TapwDbkef;BuD;ausmif;rSm xm;&Sdonf/ aumvdyfausmif;om;

bGdKifaumhwmrsm;u (BoyCotters) 0ifa&mufulnDoifMum;ay;Muonf/

ausmif;tkyfq&mBuD;tjzpf bGdKifaumhwm OD;armifjrOD;* (IA

txufwef;)u aqmif&Gufonf/ ausmif;pwifzGifhu (8)wef;rS (10)wef;

* trsKd;om;ausmif;\ ausmif;tkyfBuD;rSm OD;xGef;atmifjzpfonf[k pma&; trsKd;om;ausmif;\ ausmif;tkyfBuD;rSm OD;xGef;atmifjzpfonf[k pma&; trsKd;om;ausmif;\ ausmif;tkyfBuD;rSm OD;xGef;atmifjzpfonf[k pma&; trsKd;om;ausmif;\ ausmif;tkyfBuD;rSm OD;xGef;atmifjzpfonf[k pma&; trsKd;om;ausmif;\ ausmif;tkyfBuD;rSm OD;xGef;atmifjzpfonf[k pma&;

ol\ ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; (18-4-1947txd)wGif azmfjyzl;ygonf/ol\ ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; (18-4-1947txd)wGif azmfjyzl;ygonf/ol\ ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; (18-4-1947txd)wGif azmfjyzl;ygonf/ol\ ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; (18-4-1947txd)wGif azmfjyzl;ygonf/ol\ ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; (18-4-1947txd)wGif azmfjyzl;ygonf/

trSefrSm bGdKifaumhwm OD;armifjrOD; (trSefrSm bGdKifaumhwm OD;armifjrOD; (trSefrSm bGdKifaumhwm OD;armifjrOD; (trSefrSm bGdKifaumhwm OD;armifjrOD; (trSefrSm bGdKifaumhwm OD;armifjrOD; (IA txufwef;) jzpfygonf/txufwef;) jzpfygonf/txufwef;) jzpfygonf/txufwef;) jzpfygonf/txufwef;) jzpfygonf/

Page 38: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif40

txd zGifhvSpfonf/ aemufydkif;wGif oli,fwef;rS (10)wef;txd xm;&Sdonf/

ausmif;q&mrsm;rSm aumvdyfausmif;om; bGdKifaumhwmrsm;ESifh txufwef;

ausmif; oydwfarSmufacgif;aqmifrsm;jzpfonf/ ausmif;zGifhNyD; rMumrD

ausmif;om;OD;a&(700)txd jzpfvmonf/ ausmif;jzpfajrmufa&;twGuf

NrdKUrdNrdKUzrsm;u aiG? vl? pdwf"mwftzuf zufrS ulnDtm;ay;Muonf/ &[ef;

oHCmawmfrsm;uvnf; rdrdwdkYausmif;rsm;udk pmoifcef;tjzpf MunfjzLpGm

toHk;jyKcGifh ay;Muonf/ ,if;aMumifh 1921-ck ZGefvtwGif;rSm ppfawG

trsdK;om;ausmif;udk atmifjrifpGm zGifhvSpfEdkifMuonf/

udk,fpm;vS,f apvTwfjcif;udk,fpm;vS,f apvTwfjcif;udk,fpm;vS,f apvTwfjcif;udk,fpm;vS,f apvTwfjcif;udk,fpm;vS,f apvTwfjcif;

jrefrmjynfwpfjynfvHk;&Sd tpdk;&ausmif;om;rsm;onf aumvdyf

ausmif;oydwfudkaxmufcHNyD; oydwfarSmufMuonf/ rdbjynfolrsm;\

tm;ay;axmufcHrIjzifh trsdK;om;ausmif;rsm;udk wnfaxmifMuonf/

oydwfarSmufausmif;om;rsm; wpfpnf;wpfvHk;wnf;&SdzdkY ,if;tcsdeftcgwGif

vdktyfaeonf/ ,if;aMumifh 1921-ck {NyDv? (10)&uf we*FaEGaeYwGif

ArmEdkifiHvHk;qdkif&m oydwfarSmufausmif;om;BuD;rsm; (All Burma Senior

Boy cotter's Conference) nDvmcHudk &efukefNrdKUwGifusif;yonf/ ppfawG

oydwfarSmufausmif;om;rsm;\ udk,fpm;vS,ftjzpf OD;atmifxGef;OD; (ppfawG

tpdk;& txufwef;ausmif; oydwfarSmuf ausmif;om;acgif;aqmif? ppfawG

trsdK;om;ausmif;q&m? ausmufawmf trsdK;om;ausmif;q&mBuD;? &cdkif

wd kif;vH k;qd kif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;acgif;aqmif) OD;pHatmif

OD;pHxGef;atmif (I.Sc atmufwef;)wdkY ,if;nDvmcH odkY wufa&mufcJhMuonf/

,if;nDvmcHrS qHk;jzwfcsuf 15-csufudk csrSwfMuonf/ trsdK;om;

ausmif;q&mrsm;ta&; tpdk;&xHrS ESpfpOfoHk;pGJaeaom b@maiGrS tcsdK;us

&&Sda&;? &efukefwuúodkvf oydwfarSmufausmif;om;rsm; or*¾zGJUpnf;yHk

pnf;rsOf;a&;qGJí jyefvnfzGJUpnf;&ef? ausmif;oHk;pmtkyfESifh tjcm;oifhavsmf

aom pmtkyfrsm;yHkESdyfa&mif;cs&ef? wefaqmifrkef;vqkwf (10)&ufaeYudk

trsdK;om;ausmif;rsm;? trsdK;om;aumvdyfrsm;\ ausmif;ydwf&uf owfrSwf

&ef? oydwfarSmufta&;awmfyHktrsdK;rsdK; aESmuf,Suf[efYwm;rIrsm;udk usL;vGef

onfh ArmEdkifiHtpdk;&tm; jyif;xefpGm uefYuGufaMumif;? a'oEÅ&t&m&Sdrsm;\

aESmuf,SufrIrsm;onf ArmEdkifiHtpdk;&ESifh jynfolrsm;qufqHa&; txiftjrif

vGJrSm;apEdkifojzifh ,if;tjyKtrlrsdK; quf rvkyf&ef? q&mawmf OD;Owår\

Page 39: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 41

pGrf;aqmifrIrsm;udk rSwfwrf;wif&ef ponfhqHk;jzwfcsuf? uefYuGufcsuf?

rSwfwrf;wifjcif;rsm;udk nDvmcHrScsrSwfcJhMuonf/

trsdK;om;ausmif;rsm; oydwfarSmufausmif;om;rsm;\ a&SUvkyfief;

pOfrsm;udk csrSwfay;cJhMuonf/ ,if;oydwfarSmuf ausmif;om;BuD;rsm;\

nDvmcHonf trsdK;om;ynma&;atmifvHudk jrifhrm;pGmvTifhxlay;cJhonfh

nDvmcHwpf&yfjzpfonf/ jrefrmjynfwpfjynfvHk;&Sd ausmif;om;rsm;\ wpfom;

wnf; pnf;½Hk;nDñGwfrIudk &&SdcJhayonf/

ausmif;tkyfcsKyfa&; aumfrwDausmif;tkyfcsKyfa&; aumfrwDausmif;tkyfcsKyfa&; aumfrwDausmif;tkyfcsKyfa&; aumfrwDausmif;tkyfcsKyfa&; aumfrwD

ppfawGtpdk;&txufwef;ausmif; oydwfarSmufausmif;om;rsm;

pmoifcsdef rysufa&;twGuf pmoifcef;rsm;udk ,m,Dtm;jzifh bkef;BuD;ausmif;

rsm;wGif zGifhvSpfxm;NyD;jzpfonf/ a&&SnfwGif aiGa&;aMu;a&;udpö? ausmif;

taqmufttHkrsm;udpö? q&mrsm;axmufyHhaMu;? pnf;urf;xdef;odrf;a&;

ausmif; pDrHtkyfcsKyfa&;twGuf pDpOftkyfcsKyf&ef tzGJUtpnf;wpf&yf vdktyf

vmonf/

,if;aMumifh ppfawGtrsdK;om;ausmif;tkyfcsKyfa&;udk NrdKUrd NrdKUzrsm;?

NrdKUrsufESmzHk; vlBuD;rsm; yg0ifonfh ausmif;tkyfcsKKyfa&; aumfrwDwGif OD;t'dk;?

OD;a&Tom? OD;aZmfa*gif? OD;armifom xGef;? OD;xGef;atmif? OD;armifjrxGef;?

OD;apmvSatmifESifh trsdK;om;ausmif;q&mrsm; yg0ifonf/ ,if;aumfrwD

onf ausmif;taqmufttHk&&Sda&;? q&mrsm; vpmay;a&;pnf;urf; xdef;

odrf;a&;ponfhudpö&yfrsm;udk aqmif&GufMuonf/

ausmif;&efyHkaiG &SmazGjcif;ausmif;&efyHkaiG &SmazGjcif;ausmif;&efyHkaiG &SmazGjcif;ausmif;&efyHkaiG &SmazGjcif;ausmif;&efyHkaiG &SmazGjcif;

oCFh&mZm? ynmvuFm&ESifh a&TapwDausmif;rsm;wGif a&&Snftm;jzifh

pmoifcef;rsm;xm;í rjzpf? ausmif;taqmuf ttHkwpfckck &&Sd&efvdkonf/

wpfzufrSmvnf; ausmif;y&dabm*ESifh q&mrsm;twGuf axmufyHh&ef aiGaMu;

vdktyfvmonf/ ,if;aMumifh ausmif;&HyHkaiG&&Sda&;twGuf uyGJwpf&yfudk

ppfawGNrdKU&Sd JACCOB ½kyf&Sif½HkwGif jyKvkyfonf/ ,if;uyGJrSm trsdK;om;

ausmif;udk vlrsdK;aygif;pHku tm;ay;axmufcHaMumif; o½kyfazmfujyMuonf/

OD;pHxGef;atmif (trsdK;om;ausmif;q&m? 'Drdkua&pD a'oEÅ& tkyfcsKyfa&;

rif;BuD;u) ArmtrsdK;om;? OD;ndKbl;u w½kwftjzpf o½kyfaqmifonf/

OD;atmifausmfOD; (oydwfarSmufausmif;om;acgif;aqmif)u &cdkiftrsdK;om;

Page 40: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif42

tjzpf o½kyfaqmifonf/ OD;zdk;at;? OD;ausmfxGef; ponfwdkYu yGJMunfh

y&dowfrsm;tm; bm;uRrf;jzifh yg0ifulnDazsmfajzay;Muonf/ ppfawGNrdKUvHk;

uRwf ½Hkjynfhatmif vma&mufMunfh½Itm;ay;Muonf/ ,if;uyGJrS &&Sdaom

aiGjzifh ppfawGNrdKU jynfvHk;csrf;ombk&m;BuD;\ taemufpuf½Hkvrf;ESifh OD;Owår

vrf;axmifh? ,ckawmifwef;omoemjyKausmif;ae&mwGif 0g;ausmif;udk

,m,Dausmif;tjzpf aqmufvkyfMuonf/ 0g;ausmif;aqmufNyD; wpfESpfcGJcefY

MumrS tkwfcHtxufxyf opfom;taqmufttHkudk aqmufvkyfNyD;pD;onf/

,if;tjyif ppfawGNrdKUay:&Sd aiGaMu;wwfEdkifolrsm;ESifh apwem&Sifrsm;u

wwftm;oa&GU trsdK;om;ausmif;&HyHkaiGtwGuf pdwftm;xufoefpGmxnfh0if

vSL'gef;Muonf/ tpnf;ta0;rsm;jyKvkyfum trsdK;om;ausmif; wnfaxmif

&ef qHk;jzwfNyD; trsdK;om;ynma&; &efyHkaiGtwGuf atmufygtwdkif; xnfhvSL

Muonf/

]]OD;&Jausmfol\om; 0wfvHkawmf&a&SUae OD;a&Tom usyf 20000d?

OD;ay:xGef;atmif\om; 0wfvHkawmf& a&SUaeOD;owdk; usyf 10000d?

OD;ay:xGef;atmif\om; ukefonfBuD; olaumif;jyK&mZ0wfw&m;olBuD;

OD;xGef;ay: usyf 10000d ESifh tjcm;xnfh0ifolrsm; t&yf&yfpm&if;aygif;

wpfodef;ig;aomif;ausmf vufiif;pm&if;ayguf &&Sdavonf}} [k 1921-ck

Zefe0g&Dv (18)&ufxkwf ol&d,aeYpOfowif;pmwGif azmfjyxm;onfudk

awGU&onf/ ,if;odkY trsdK;om;ynma&;twGuf tm;wufoa&m ulnDtm;

ay;MuonfrSm ,if;tcsdeftcgu acwftajctaeudk rD;armif;xdk;jyvdkuf

jcif; jzpfonf/

,if;odkYtrsdK;om;ausmif;twGuf tvSLaiGxnfh0ifaiGrsm;tjyif

a&&SnftwGufvnf; ausmif;tkyfcsKyfa&;aumfrwD0ifrsm;u aqmif&GufMu&

ao;onf/ ausmif;&efyHkaiG tNrJwrf;jznfhwif;&ef tzdwfaeYwdkif; trsdK;om;

ausmif;q&mrsm;ESifh ausmif;tkyfcsKyfa&; aumfrwDvlBuD;rsm;onf ppfawG

wpfNrdKUvHk;odkY tvSLcHxGufMu&onf/ tcsdKUtdrfrsm;u tvSLaiG&uf &ufa&m

a&m xnfh0ifMuonf/ tcsdKUuvnf; rcHEdkifavmufaom pum;jzifh tvSL

aumufcHolrsm;tm; ajymqdkjyKrlMuonf/ odkY&mwGif pOfqufrjywf tzdwfaeY

wdkif; tvSLcHxGufcJhMuonf/ ,if;odkY &efyHkaiGudk NrdKUrdNrdKUzrsm;u wwfoa&GU

ulnDtm;ay; cJhMuaomfvnf; &efyHkaiGrSm vHkavmufjynfhpHkrI r&SdcJhojzifh q&m

rsm;\vpmrsm;rSm jynfhjynfhpHkpHk &&Sdjcif; r&SdcJhay/

Page 41: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 43

ausmif;taqmufttHkrsm;ausmif;taqmufttHkrsm;ausmif;taqmufttHkrsm;ausmif;taqmufttHkrsm;ausmif;taqmufttHkrsm;

ppfawGtrsdK;om;ausmif;zGifhpwGif bkef;BuD;ausmif;rsm;rS tpjyKcJh

&onf/ ,if;aemuf ,ckawmifwef;omoemjyKausmif;wnf&mae&mudk

NrdKUvlxku0,f,lNyD; ,m,D0g;ausmif;udk aqmufvkyfMuonf/ ausmif;

taqmufttHkyHkrSm t*Fvdyf tu©&m (L)yHk jzpfonf/ ausmif;\rsufESmpm

onf puf½Hkvrf;twdkif; awmif-ajrmufwef;aeNyD; ta&SUbufodkY rsufESmrl

xm;onf/ taemufrsufESmpmrSm OD;Owårvrf;twdkif; ta&SUtaemuf wef;

aeNyD; ajrmufbufodk Y rsufESmrlxm;onf/ 0g;ausmif;aqmufvkyfNyD;

wpfESpfcGJcefYMumrS atmufrS tkwfcH? txufrS ysOfpDysOfaxmifESifh ESpfxyf

ausmif;udk aqmufvkyfonf/ ,if;taqmufttHkudk OD;aZmfa*gu OD;aqmif

vkyfonf/ aqmufvkyfc r,l[k od&onf/ ausmif;taqmufttHkvrf;

wpfzuf (OD;Owårvrf;wpfzuf)rSm ausmif;tdyfausmif;pm;rsm;\ taqmuf

ttHk &Sdonf/ ysOfaxmiftaqmufttHkjzpfNyD; ausmif;tdyfausmif;pm;

(20)cefY &Sdonf/

trsdK;om;ausmif;q&mrsm;trsdK;om;ausmif;q&mrsm;trsdK;om;ausmif;q&mrsm;trsdK;om;ausmif;q&mrsm;trsdK;om;ausmif;q&mrsm;

ppfawGtrsdK;om;ausmif;\ yxrqHk;ausmif;tkyfrSm OD;armifjrOD;

jzpfonf/ OD;pdefxGef;atmifvnf; ausmif;tkyftjzpfaqmif&GufcJhonf/

,if;aemuf OD;xGef;atmif (a&SUae? rif; wdkifyiftrwf)u aqmif&Gufonf/

rpöwm aZmfe'if (Mr. Zau Nuddin) rSm 'kwd,ausmif;tkyf jzpfonf/

tdEd´,trsdK;om;ausmif;om;rsm;ESif h qufqHa&;tqifajy&ef

twGuf rpöwmaZmfe'iftm; ,if;wm0efudk ay;jcif;jzpfonf/ pnf;½Hk;a&;

twGufvnf; jzpfonf/ ,if;tjyif ausmif;tkyf OD;xGef;atmif rif;wdkifyif

tpnf;ta0;odkY wuf a&mufaecsdefwGif ausmif;udk wm0ef,l tkyfcsKyf&onf/

oli,f wef;rS (10)wef;txd jyoonfhq&m (24-25)a,mufcefY &Sdonf/

,if;q&mrsm;rSm OD;armifomEdkY? OD;a&TxGef;? OD;omxGef;atmif?

OD;atmifomOD; (ordkif;okawoD)? OD;zdk;jrpdef (ppfawGtpdk;&txufwef;

ausmif; ausmif;tkyfq&mBuD;)? OD;pHxGef;atmif (bdk'defq&m? 'Drdkua&pD

a'oEÅ&tkyfcsKyfa&; rif;BuD;)? q&mOD;ausmfZH? OD;omausmf? OD;todyf?

OD;atmifausmfOD;? OD;atmifxGef;OD; (ausmufawmftrsdK;om;ausmif;q&mBuD;)?

a&SUaeOD;atmifxGef;OD;? OD;armifomEdkY? a&SUaeOD;at;csrf;? a&SUaeOD;apmvS?

Page 42: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif44

OD;armifa&Tom(v,f,mpdkufysdK;a&;0ef)? a&SUae OD;omEdkYatmif? OD;eDatmifjzL?

OD;armifvHk;? OD;atmifbkESifh q&m,mqdef;wdkY jzpfMuonf/

ausmif;tdyfausmif;pm; ausmif;om;rsm;udk wm0ef,l tkyfcsKyf&aom

bdk'defq&mrsm;tjzpf OD;pHxGef;atmif? OD;atmif ausmfOD;? &rf;NAJrS OD;,mqif;?

OD;vSjzLoef;? OD;pdefvSatmif (Xmetkyf)? OD;xGef;oma0 (vl0ifrIXme)wdkYu

aqmif&GufcJhMuonf/

q&mrsm;\vpmrSm twdtusowfrSwfxm;csufr&Sd? aumufcH&&Sd

aom &efyHkaiGudk ausmif;q&mrsm;u tnDtrQ cGJa0,lMuonf/ tpdk;&xHrS

taxmuftyHh,lNyD;onfhaemufwGif q&mwpfOD;vQif (200d) &onf[k qdk&

aomfvnf; tjynfh t0&onf[k r&SdcJh/ owfrSwfEIef;\ oHk;yHkESpfyHkcefYom

vpmtjzpf &&Sdonf/ usefaiGudk avsmfypf&onf/ taxmuftyHh r,lrDuqdk

vQif q&mwpfOD;vQif (30d) jzpfonf/ q&mBuD;\ vpmrSm (300d) jzpfonf/

ausmif;om;pmar;yGJESifh ausmif;vcausmif;om;pmar;yGJESifh ausmif;vcausmif;om;pmar;yGJESifh ausmif;vcausmif;om;pmar;yGJESifh ausmif;vcausmif;om;pmar;yGJESifh ausmif;vc

ppfawGNrdKUcH ausmif;om;rsm;ESifh e,frSvma&muf oifMum;Muonfh

ausmif;om;rsm;&Sdonf/ e,frSvmaeMuaom ausmif;om;rsm;rSm ausmif;tdyf

ausmif;pm;aeMuonfhtjyif todrdwfaqG? aqGrsdK;rsm; tdrfwGifaeNyD;

wufMuonfh ausmif;om;rsm;vnf; &SdMuonf/ ausmif;zGifhpu ausmif;om;

(700) cefY &Sdonf/ 'kwd,urÇmppf jzpfcgeD;wGif ausmif;om; (400) cefYom

&Sdawmhonf/ oli,fwef;rS (10)wef;txd&Sdonf/ (7)wef;ESifh(10)wef;

pmar;yGJrsm;udk trsdK;om;ynma&;tzGJUcsKyfu rwfvwGif pmar;yGJrsm;udk

BuD;Muyfusif;yonf/ useftwef;rsm;udk ausmif;ppfpmar;yGJtjzpf ppfaq;

Muonf/ ausmif;vcudk twdtusrnfa&GUrnfrQ owfrSwfcJhonfudk rod&/

odkY&mwGif qif;&JEGrf;yg;olrsm;tm; ausmif;vc vGwfNidrf;cGifh jyKcJhaMumif;

od&onf/

ausmif;pwifzGifhvSpfonfh 1921-ck ZGefvrS 'kwd,urÇm ppfjzpfyGm;

vmonftxd ausmif;oufwrf;rSm (20)ESpfcefY &Sd onf/ ,if; (20)ESpftwGif;

ausmif;om;OD;a& wpfESpfysrf;rQ (500)OD;ESifhwGufvQif ausmif;om;wpfaomif;

cefYudk ynmoifMum;ay;EdkifcJhonf/ trsdK;om;ynma&;wm0efudk xrf;aqmif

cJhonf/ trsdK;om;ausmif;onf e,fcsJUqefYusifa&;? udkvdkeDynma&;udk

qefYusif&mrSay:vmaomausmif;jzpfonf/

Page 43: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 45

ausmif;&S d q&mrsm;onfvnf;aumif;? ausmif;om;rsm;onf

vnf;aumif; e,fcsJUt*Fvdyfudk cg;oD;pGm &GH&Smrkef;wD;olrsm; jzpfMuonf/

aemiftcg e,fcsJUqefYusifa&; tiftm;pkjzpfvmrnfh tjrKawrsm;udk

þausmif;rS arG;xkwfay;vdkufonfqdku rSm;rnfrxifyg/

ppfawGtrsdK;om;ausmif;rS ynmoifMum;arG;xkwfay;vdkufonfh

ausmif;om;wpfaomif;ausmfwGif atmufazmfjyyg yk*d¾Kvfrsm;vnf;yg0ifay

onf/ ,if;wdkYrSm-

q&m0efOD;ausmfZHvS? q&m0ef OD;ausmf'if? OD;ausmfEk (EdkifiH*kPf&nf

'kwd,tqifh)? OD;vSausmfjzL ('k-ñTefcsKyf? pmwdkufESif haMu;eef;Xme)?

OD;BudKifomatmif (e,fydkif)? rsdK;cspf OD;ausmfOD;? q&m0ef OD;ausmfvS?

OD;ausmfxGef; (twGif;0ef)? OD;ausmfZHOD; (w&m;vTwfawmfcsKyf w&m;olBuD;)?

OD;apmom (twGif;0ef)? q&m0ef OD;pHxGef;atmif? OD;apm (rEÅav;&J ausmif;)?

q&m0ef OD;zdk;odef;? OD;a&Tjr (I.C.S twGif;0efcsKyf)? OD;vSazmfol (ynmtkyf)?

OD;omausmf (EdkifiHawmfaumifpD0if EdkifiH*kPf&nf yxrtqifh)? OD;omausmf

(bHkayguf? EdkifiH*kPf&nf'kwd,tqifh)? OD;bausmf (A[dkw&m;½Hk;a&SUae)?

OD;OD;omausmf (ygarmu©csKyf? ynma&;wuúodkvf)? OD;omZH (tNidrf;pm; puf&Sif

w&m;olBuD;)? 'kwd,AdkvfrSL;BuD; atmifZH(trSwf-2 ppfaq;½HktkyfBuD;)?

OD;OD;armif (wdkif;w&m;olBuD;)? q&mOD;atmifbef; ponfwdkY jzpfMuonf/

rpöwmae½l;ESifh tdEd´&m*ED´ a&muf&Sdjcif;rpöwmae½l;ESifh tdEd´&m*ED´ a&muf&Sdjcif;rpöwmae½l;ESifh tdEd´&m*ED´ a&muf&Sdjcif;rpöwmae½l;ESifh tdEd´&m*ED´ a&muf&Sdjcif;rpöwmae½l;ESifh tdEd´&m*ED´ a&muf&Sdjcif;

ppfawGtrsdK;om;ausmif;odkY EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm; rMumcP

a&muf&SdMuonf/ trsdK;om;vGwfajrmufa&;udpörsm;twGuf jzpfonf/ tdEd,

uGef*&ufacgif;aqmif rpöwmae½l;ESifh orD;tdEd´&m*ED´wdkYonf trsdK;om;

ynma&;ESifh trsdK;om;vGwfajrmufa&;tiftm;pkrsm;pkpnf;&m ppfawGtrsdK;

om;ausmif;odkY 0ifa&mufvnfywfonf/ ,if;odkY a&muf&Sdvmaom rpöwm

ae½l;tm; EdkifiHwumta&;tcif;? trsdK;om;vGwfajrmufa&;vIyf&Sm;rI?

trsdK;om;ausmif;tay: xifjrifcsuf? b*Fvm;e,f&Sd &cdkiftrsdK;om;a&;?

wdk;wufvmonfh odyÜHynmESifh ywfoufonfh ar;cGef;aygif; (10)ausmfudk

ar;jref;Muonf/ rpöwmae½l;u trsdK;om;ausmif; wnfwHha&;twGuf

BudK;pm;oifhaMumif;rsm;udk ajymjyonf/ b*Fvm;e,f&Sd &cdkiftrsdK;om;rsm;udk

ulnDapmifha&SmufoGm;rnf jzpfonf/ ,ck tcsdefrSm odyHÜynm wdk;wufae

onf/ vlowfvufeufrsm; xGef;umvmonf/ vlom;rsm; tusdK;&Sdatmif

odyÜHynmudk toHk;jyKoifhaMumif;rsm;udk ajzMum;cJhonf/

Page 44: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif46

ausmif;ydwfvdkuf&jcif;ausmif;ydwfvdkuf&jcif;ausmif;ydwfvdkuf&jcif;ausmif;ydwfvdkuf&jcif;ausmif;ydwfvdkuf&jcif;

ppfawGtrsdK;om;ausmif;udk 'kwd,urÇmppfjzpfyGm;NyD; 1941-ckESpf

tukefxd zGifhvSpfcJhonf/ trSwf(15)*syefwyfrawmf\ tkyfcsKyfrIatmufwGif

&Sdaom Adkvf&efatmif OD;aqmifonfh &cdkifcsD ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf

(bD? tdkif? at)u 1924-ck? arv (7)&ufwGif ppfawGNrdKUudk odrf;,lonf/

aemufydkif;wGif ppfawGNrdKUwpfckvHk;onf 'kwd,urÇmppf'PfaMumifh jymyHktwd

jzpfcJh&onf/ trsdK;om;ynma&;? trsdK;om;vGwf ajrmufa&; trSwftom;

jzpfonfh trsdK;om;ausmif; taqmufttHkrSmvnf; ppf'PfrS rvGwfcJh/

ysufpD;cJh&onf/ ,if;udk ppfNyD;umvwGif jyefvnfxlaxmifEdkifjcif; r&Sdawmh

acs/ ppfab;ppf'Pf uif;&Sif;NyD; ppfawGNrdKUolNrdKUom;rsm;tm; jyefvnfí

rdrdwdkYae&m&yfuGufrsm;wGif aexdkifcGifhjyKvdkufonfhtcg trsdK;om;ausmif;

ae&mwGif awmifwef;omoemjyK bkef;BuD;ausmif;tjzpf wnfaxmifaqmuf

vkyfae&m,lvsuf&Sdayonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

(30-8-1981)(30-8-1981)(30-8-1981)(30-8-1981)(30-8-1981)

Page 45: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 47

usrf;udk;

ppfawGtrsdK;om;ausmif;q&mrsm;jzpfMuaom q&mBuD; OD;atmif

omOD; (ordkif;okawoD)? OD;pHxGef;atmif ('Drdkua&pD a'oEÅ& tkyfcsKyfa&;

rif;BuD;)wdkYtm; awGUqHkar;jref;csufrsm;ESifh pma&;ol\ rdcifa':rrBuD;\

ajymjycJhcsufrsm;udk tajccHNyD; atmufygpmtkyfpmwef;rsm;udk udk;um;a&;om;

ygonf/

(1) trsdK;om;aeYESifh trsdK;om;ynma&; vIyf&Sm;rI ordkif;tusOf;

(trsdK;om;aeY a&T&wkobiftxl;xkwf) jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOf

ygwD? pnf;½Hk;a&;A[dk aumfrwDXmecsKyf (Edk0ifbmv 1970jynfhESpf)

(2) jrefrmEdkifiH trsdK;om;ynma&;ordkif;? OD;{ausmf r[m0dZÆm?

Oya'0dZÆmjyKpkonf (ykvJyef;pmay 1970)

(3) ppfawGNrdKU ordkif;tusOf; (1824-1947 txd) jrxGef;atmif

(&cddkifñGefYzl; ,Ofaus;rIaqmif;yg;rsm; 1968-Zlvdkif)

(4) NAdwdoQacwf &cdkifjynfynma&;? jrxGef;atmif &cdkifr*¾Zif;

(1976-ckESpf? pufwifbmv)

(5) Who's who in Burma 1961,

People's Literature Committee and House,

546 Merchant Street,

Ragoon, Ragoon August 1, 1861.

&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)

Page 46: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif48

OD;Owå rESifh 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

1885-ck? Edk0ifbmv (14)&ufwGif pwifjzpfyGm;onfh wwd,

t*Fvdyf-jrefrmppfyGJonf (14)&ufajrmufaeYrSm rEÅav;NrdKUudk odrf;,ljcif;jzifh

NyD;qHk;onf/ tdEd´,bk&ifcHcsKyf avm'gz&ifonf 0dwdk&d,bk&ifrtwGuf

ESpfopful;vufaqmiftjzpf 1886-ck? Zefe0g&Dv (1)&ufaeYwGif jrefrmjynf

wpfjynfvHk;udk NAdwdoQwdkY odrf;,laMumif; aMunmonf/

jrefrmjynfudk tdEdEdkifiH\ tpdwftydkif;wpfcktjzpf owfrSwfonf/

r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;u tBuD;trSL;vkyfNyD; ta&;ydkif? e,fydkif? NrdKUtkyf?

olBuD;paom t&m&SdwdkYjzifh tkyfcsKyfaom pepfudkusifhoHk;onf/ odkY&mwGif

1897-cktxd NAdwdoQe,fcsJUorm;wdkY usifhoHk;aom tkyfcsKyfa&;pepfrfSm

]]ppftkyfcsKyfa&;}} jzpfonf/

1897-ck? arv (1)&ufaeYrSpí jrefrmjynfudk tdEd,EdkifiHjynfe,f

wpfcktjzpf owfrSwfonf/ 'kwd,bk&ifcHwpfOD;udk wdk;csJUcefYxm;onf/

twdkifyifcHtrwf(9)OD;udk 'kwd,bk&ifcH\ oabmtwdkif;cefYxm;onf/

1909-ckwGif twdkifyifcH trwf (15)OD;? 1920-ckwGif twdkifyifcHtrwf

(30)OD;udk 'kwd,bk&ifcHwdkYu pdwfBudKufa&G;cs,fcefYxm;cJhMuonf/ ,if;

twdkifyifcH trwfrsm;rSm Oya'jyKtmPm r&&Sday/ 'kwd, bk&ifcHtm;

tMuHay;&efom jzpfonf/ tBuHay;csuudk vufcHjcif;? y,fcsjcif;rsm;udk

'kwd,bk&ifcHrSm jyKvkyfEdkifonfh tmPm&&Sdxm;onf/ ,if;tkyfcsKyfa&;

pepfrSm jynfolUqE´rygbJ txuft&m&Sd t&mcHrsm;\ pdwfwdkif;us

tkyfcsKyfaom ]]jAL½dk ua&pD}} tkyfcsKyfa&;pepf jzpfonf/ jrefrmjynfolvlxkrSm

tzdESdyfcHb0ESifh tarSmifxktwGif;usa&mufaeonfh umvjzpfonf/

Page 47: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 49

yxrurÇmppf\ tusdK;oufa&mufrIyxrurÇmppf\ tusdK;oufa&mufrIyxrurÇmppf\ tusdK;oufa&mufrIyxrurÇmppf\ tusdK;oufa&mufrIyxrurÇmppf\ tusdK;oufa&mufrI

1914-ckwGif yxrurÇmppf pwifjzpfyGm;onf/ ,if; ppfaMumifh

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;rSm tusyftwnf; jzpfay:aponf/ vufatmufcH

udkvdkeDEd kifiHrsm;rS tultnD&&Sd&efvdkvmonf/ Nidrf0yfydjym;a&;vnf;

vufatmufcH udkvdkeDEdkifiHrsm;wGif rjzpfrae&&Sd&ef vdktyfaeonf/

,if;tcsdefwGif tdkif,mvefonf NAdwdoQwdkYxHrS ]][krf;½l;}} awmif;qdk

aecsdefjzpfonf/ tdEd´,uGef*&uf\ OD;aqmifrIjzifh NAdwdoQqefYusifa&;

vIyf&Sm;rI t&Sdeft[kefrSm tdEd´,EdkifiHwpf0ef; jrifhrm;vsuf&Sdonf/ udk,fydkif

tkyfcsKyfa&; ]][krf;½l;}} awmif;qdkoHrsm;onf wpfEdkifiHvHk; yJhwif[nf;vsuf

&Sdaeonf/

wpfzufrSmvnf; jzpfay:vmaom pD;yGm;a&; usyfwnf;rIonf

NAdwdoQEdkifiHESifh udkvdkeDEdkifiHrsm;\ qufqHa&;udk xdcdkufaponf/ udkvdkeD

EdkifiHrsm;\ rausreyfrIrsm;udk BuD;xGm;aponf/ pD;yGm;a&;usyfwnf;rI

tajctaeonf jrefrmjynfudkvnf; ½dkufcwfvmonf/ tdEd´,EdkifiH\

[krf;½l;awmif;qdkoHrsm;onf jrefrmjynfolvlxktwGuf tm;aq;wpf&yf jzpf

ay:aponf/

,if;uJhodkY tajctaersdK;wGif tarSmifxkwGif; usa&mufaeonfh

jrefrmjynfolvlxktm; vGwfvyfa&; rD;½SL;wefaqmifjzpfaom q&mawmf

OD;Owåronf te,fe,ft&yf&yfodkY vSnfhvnfNyD; Edk;Mum;a&;w&m;rsm;udk

a[mMum;vsuf&Sdonf/ jynfolvlxktm; vGwfvyfa&;twGuf tvif;a&mif

udk xGef;vif;ay;vsuf&Sdaeonf/ jynfolwdkY\ &JaoG;&Jrmefudk azmfxkwf

jr§ifhwifay;vsuf &Sdaeonf/ ,if;aMumifh q&mawmf\ a[majympnf;½Hk;rIjzifh

jynfolvlxkESifh q&mawmfrSm wom;wnf; jzpfaeonf/ q&mawmf\pum;

onf jynfolvlxktwGuftm; q&mawmf\ vIyf&Sm;rIonf jynfolvlxk

twGuf pGrf;yum;wpf&yf/

u&ufa'guf pDrHudef;u&ufa'guf pDrHudef;u&ufa'guf pDrHudef;u&ufa'guf pDrHudef;u&ufa'guf pDrHudef;

tdEd,EdkifiHqdkif&m twGif;0efrpöwm rGefaw*l (Mr. Montegu)onf

1917-ck? Mo*kwfv (20)&ufwGif aMunmcsufwpf&yf xkwfjyefvdkufonf/

yxrurÇmppf\ qdk;usdK;'Pfrsm;udk ESpfodrfhaponfhoabmjzpfonf/

,if;aMunmcsuft& rGefaw*lcsrf; (p)zdkY pHkprf;a&; aumfr&Sifudk zGJUpnf;NyD;?

Page 48: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif50

tdEd´,EdkifiHudk tkyfcsKyfa&;jyKjyifay;&ef tpD&ifcHpmwpf&yfudk 1918 ckwGif

xkwfjyefvdkufonf/

jrefrmjynfolvlxkuvnf; tdEd,udk tkyfcsKyfa&;jyKjyif ajymif;vJay;

ouJhodkY ay;apvdkonf/ jynfolwdkY qEudkxkwf azmfvmMuonf/ ,if;aMumifh

jrefrmjynfolvlxkudk vSnfhpm; &ef 'kwd,bk&ifcH qmtm&fu&ufa'guf (Sir

Regnald Creddock)onf jynfolvlxkqE vHk;0rygbJ u&ufa'gufpDrHudef;

(Creddock Scheme)udk 1918-ck? 'DZifbmvwGif xkwfjyefvdkufonf/

tdEd,EdkifiHtwGuf rGefaw*lcsrf;(pf)zdkY tpD&ifcHpmt& usifhoHk;rnfh tkyfcsKyfa&;

pepfopfudk tdEd´,EdkifiHwGif rusifhoHk;rD xGufay:vmjcif;jzpfonf/ u&uf

a'gufpDrHudef;rSm udk,fydkiftkyfcsKyfa&;pepfESifh vHk;vHk;vsm;vsm; jcm;em;onf/

rGefaw*lcsrf;(pf)zdkY tpD&ifcHpmt& tdEd´,wGif usifhoHk;rnfh ]]tkyfcsKyfa&;

jyKjyifajymif;vJa&;}} jzpfaom 'dkiftmcD tkyfcsKyfa&;xufyif nHhao;onf/

,if;aMumifh u&ufa'gufpDrHudef;udk jrefrmjynfolvlxku vufrcH

vdk? jynfolvlxk vufrcHvdkaom tkyfcsKyfa&;pepfudk u&ufa'gufutpm;xdk;

toHk;jyKvdkonf/ wpfenf;tm; jzifh jynfolvlxkESifh wom;wnf; jzpfaeaom

q&mawmf OD;OwårESifh jynfolvlxktm; 'kwd,bk&ifcH u&ufa'gufu ol\

pDrHudef;ESifh aoG;wdk;prf;Munfhjcif; jzpfonf/ þonfrSm yxrqHk;tBudrf

jynfoltm;udk e,fcsJUorm;rsm;u tuJprf;jcif;yif jzpfonf/ odkY&mwGif

jynfolUpGrf;tm;aMumifh u&ufa'gufrSm wyfacgufvdkuf&onf/ jynfolwdkYESifh

twl q&mawmfonf atmifyGJudk yxrqHk;tBudrf &,lvdkufjcif;yifjzpfonf/

0IdufaumfrwDudk uefYuGufjcif;0IdufaumfrwDudk uefYuGufjcif;0IdufaumfrwDudk uefYuGufjcif;0IdufaumfrwDudk uefYuGufjcif;0IdufaumfrwDudk uefYuGufjcif;

rGefaw*lcsrf;(pf)zdkY tpD&ifcHpmwGif jrefrmEdkifiHtwGuf tkyfcsKyfa&;

udpöudk csefvSyfxm;cJhonf/ ,if;aMumifh jrefrmEdkifiHrS udk,fpm;vS,ftzGJUudk

ESpfBudrfwdkif t*FvefodkYapvTwfNyD; jrefrmjynfolwdkY vdkvm;csufudk wifjy

awmif;qdkcJhonf/ yxrtBudrfwGif wdusaomtajzudk r&&SdcJhMu/ 1919ck

tdEd´,Oy a' (Government of India Act of 1919) wGif jrefrmEdkifiHtwGuf

xnfhoGif;ay;rnf[k tdEd´,twGif;0ef rpöwmrGefaw*lu 'kwd,tBudrf

udk,fpm;vS,ftzGJUtm; t*FvefwGif uwday;onf/ axmufcHcsufay;onf/

,if;axmufcHcsuft& 'dkiftmcD tkyfcsKyfa&;twGuf pHkprf;&ef qmat

tufpf0dkuf (Sir.A.S White) BuD;rSL;onfh) 0dIufaumfrwDu jrefrmjynfolvlxk

qE´udk vm a&mufpHkprf;aponf/ tqdkyg aumfrwDxH tppfcHjcif;rjyKbJ

Page 49: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 51

oydwfarSmuf&efESifh ,if;aumfrwDwGifyg0ifaqmif&Gufolrsm;vnf; oydwf

arSmuf&ef 1921-ck? atmufwdkbmv (21)&ufrS (24)&ufxd rEÅav;wGif

jyKvkyfaom e0rtBudrf *sDpDbDat nDvmcHrS qHk;jzwfonf/

0I dufaumfrwD vma&mufpH kprf;cJ hpOf q&mawmfOD;OwårrSm

axmifxJwGif&Sdaeonf/ axmifrSvGwfvmNyD; *sDpDbDattoif;csKyf tpnf;

ta0;udk 1922-ck? Zlvdkifv (15? 16)&ufrsm;wGif jyKvkyfonf/ ,if;tpnf;

ta0;wGif 0IdufaumfrwDtm; oydwfarSmufjcif;udk q&mawmfu 'dkiftmcD

oydwfw&m; a[mMum;&mwGif-

]]0IdufaumfrwDudk wnDwñGwfwnf; bGdKufaumhvkyfjcif;ü aumif;rGef

pGm atmifjrifjcif;aMumifh 0IdufaumfrwDwGif0if a&mufpGufzufaqmif&Gufjcif;

xuf tusdK;BuD;rm;aMumif;udk q&mawmfu ESpfaxmif;tm;& rdefYqdkcJhonfudk

awGU&ayonf/ 'dkiftmcDudk rvdkvm;aom jrefrmjynfolvlxkonf 'dkiftmcD

tkyfcsKyfa&;\ a&SUajy;aqmif&GufcJhaom 0IdufaumfrwD}}udk oydwfqefYusif

Muonf/ þoydwfarSmuf qefYusifjcif;rSm 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk jrefrmjynf

olvlxku rvdkvm;MuaMumif;udk azmfvdkufjcif; jzpfonf/ 0IdufaumfrwD\

aqmif&GufrIvkyf &yfrsm; ratmifjrifjcif;onf NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;twGuf

aemufwpfBudrf ta&;½HI;edrfhjcif;yif jzpfonf/ udk,fydkiftkyfcsKyfa&; ([krf;½l;)

omvQif jynfolwdkY\ vdkvm;csufjzpfaMumif; azmfxkwfvdkufjcif; jzpfonf/

'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; tESpfom&'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; tESpfom&'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; tESpfom&'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; tESpfom&'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; tESpfom&

tpdk;&ESifh jynfolwdkY wm0efcGJa0tkyfcsKyfaom pepf[kqdkMuonf/

udk,fydkiftkyfcsKyfa&; wpfpwpfp uRrf;usifapjcif;iSm tkyfcsKyfa&;tcsdKU

wpf0ufudk jynfolvlxktm; tkyfcsKyfapjcif;jzpfonf/

'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;pepfrSm &Srf;jynfESifh awmifwef;a'orsm;

twGuf oufqdkifjcif;r&Sd/ bk&ifrif;jrwfudk,fpm; tdEd´,y#dnmOftzGJUrS

bk&ifcHudk a&G;cs,fcefYxm;onf/ ,cif 'kwd,bk&ifcHtpm; bk&ifcHtjzpf

wpfqifhwdk; cefYxm;onf/ bk&ifcHonf-

(1) jrefrmtpdk;& t&m&SdxJrS 0efBuD;csKyfwpfOD;/

(2) tdEd´,y#dnmOfcH0efxrf;xJrS 0efBuD;csKyfwpfOD;/

(3) Oya'jyKrif;wdkifyiftrwfxJrS 0efBuD;csKyf(2)OD;udk bk&ifcH\

oabmtwdkif; cefYxm;&onf/ 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; Oya't&

Page 50: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif52

rif;wdkifyiftrwf (103)OD;teuf rif;wdkifyiftrwf (79)OD;udk

rJqEjzifh a&G;aumufwifajr§mufcGifh&onf/ tpdk;&uwdkuf½dkuf

(24)OD;udk jynfolwdk YqE´rygbJ a&G;cs,fcef Yxm;&onf/

rif;wdkifyiftrwfrsm;udk (3)ESpfwpfBudrf a&G;aumufwifajr§muf

&onf/

0efBuD;csKyf(4)OD;rSm bk&ifcHudk wm0efcH&onf/ bk&ifcHonf rif;wdkif

yif tpnf;ta0; ygvDrefudk wm0efcH&onf/ bk&ifcHrSm rif;wdkifyiftpnf;

ta0;udk wm0efcH&onfqdkaomfvnf; tmPmt&SdqHk;olyif jzpfonf/ ADwdk

tmPmudk oHk;&onf/

rif;wdkifyif tpnf;ta0; (ygvDref)rS &Srf;jynfESifhawmifwef;a'o

udk csefvSyfí EdkifiHNidrf0yfydjym;a&;ESifh tkyfcsKyfa&;qdkif&mOya'rsm;udk

jy|mef;EdkifcGifh&Sdonf/ odkY&mwGif bk&ifcHcsKyf\ BudKwifcGifhjyKcsufr&bJ vTJtyf

xm;aom tcGefawmfrsm;rSwyg; tjcm;tcGefawmfopfrsm; jyKjyifcefYcGJ&ef

Oya'bk&ifcHcsKyf\ trdefYt&aumufcHaom taumuftcGefESifh tjcm;tcGef

awmfrsm;udk xdcdkufaom Oya'? ppfwyfESifhqdkifonfh Oya'? A[dktkyfcsKyfa&;udk

wpfpHkwpf&mjyKjyif&ef Oya'? tdEd,vTwfawmfu twnfjyK&rnfh Oya'?

bk&ifcH\ tcGifhtmPmudk xdcdkufaprnfh Oya'? &mZ0wfw&m;rESifh

oufaocHponfh Oya'rsm;udk jyifqifzsufodrf;&ef Oya'rsm;ESifh tjcm;

EdkifiHwumqdkif&m Oya'rsm;udk rif;wdkifyiftpnf;ta0;rS Oya'wpf&yf

taeESifh wifoGif;twnfjyKEdkifcGifhr&Sd/ wpfenf;tm;jzifh NAdwdoQe,fcsJUorm;

rsm;\ tusdK;pD;yGm;rsm;udk umuG,fay;xm;onfh Oya'rsm;udk zsufodrf;jcif;?

jyKjyifjcif;rsm;udk 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;rS ay:xGufonfh rif;wdkifyif tpnf;

ta0; (ygvDref)rS vHk;0 rjyKvkyfEdkifacs/

,if;tjyif rif;wdkifyiftpnf;ta0; (ygvDref)rS trsm;oabmwl

jy|mef;vdkufonfh Oya'udk bk&ifcHu oabmwl jy|mef;vdkufonfh Oya'udk

bk&ifcHu oabmwl twnfjyKay;&onf/ tdEd´,bk&ifcHcsKyfuvnf;

oabmwlrSomtwnf jzpfonf/ ,if;trsm;oabmwlxm;aom Oya'udk

jyifqif&efvdkonf[k xifjrif,lqvQif xyfrHpOf;pm;qHk;jzwf&ef jyefydkYvdku

jyefydkYEdkifonf/ y,foifhonfxifuvnf; bk&ifcHu y,fcsEdkifonf/

tpdk;& wm0ef,lxm;aom Xmersm;ESifh pyfvsOf;aom Oya' wpfpHk

wpf&mudk rif;wdkifyiftpnf;ta0; (ygvDref)u oabmwly,fvQif bk&ifcHu

,if;Oya'onf rdrdwm0efcH aqmif&Guf&eftvdkYiSm ta&;BuD;onf[k

Page 51: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 53

oufaocHvufrSwfay;í ,if;y,fcscJhaom Oya'udk bk&ifcHu twnfjyK

ay;Edkifonf/

,if;tjyif tpdk;&wm0ef,lxm;aom Xmersm;twGuf vdkaiGrsm;udk

rif;wdkifyiftpnf;ta0; (ygvDref)avsmhcsvdkufaomfvnf;aumif;? y,fcs

vdkufvQifaomfvnf;aumif; bk&ifcHu rdrdwm0efcHaqmif&Guf&ef ,if;aiGudk

vdkonf[k oufaocH owfrSwfay;vQif rif;wdkifyiftpnf;ta0; (ygvDref)u

ay;ouJhodkY pm&if;wifoGif; toHk;jyKEdkifonf/

wpfenf;qdk&vQif 0efBuD;csKyfrsm;onfvnf;aumif;? rif;wdkifyif

trwfrsm;onfvnf;aumif; bk&ifcH\ oabmtrdefY tmPmudk vGefqefí

rnfodkYrQ raqmif&GufEdkifacs/ trsm;oabmwl twnfjyKxm;aom Oya'

&oHk;rSef;ajc aiGpm&if; rsm;udk bk&ifcHonf ol\wpfcsufvTwf ADwdktmPmjzifh

y,fcsEdkifcGifh&Sdonf/ þonfrSm bk&ifcHonf 'dkiftmcDpepfwGif tcGifh tmPm

t&SdqHk;olwpfOD;tjzpf NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\ tcGifhta&;udk umuG,f

ay;aejcif;yif jzpfavonf/

jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;

'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;onf jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;udk toGifajymif;

xm;aom tkyfcsKyfa&; jzpfonf/ bk&ifcHonf tmPmt&SdqHk;oljzpfonf/

aiG&SifaMu;&Sifrsm;ESifh trdefYtmPmudk ry,fEdkifolrsm;om qE´rJay;ydkifcGifh

&&Sdonf/ qif;&Jom; ausmrGJrsm;rSm qE´rJay;ydkifcGifh tcGifhta&;r&Mu/

a&G;aumufyGJwGif ta&G;cH&ol rif;wdkifyif trwfrsm;rSmvnf; rnfodkYrQ jynfolY

tusdK;udk aqmif&Gufjcif;r&Sd/ aqmif&GufvdkvQifvnf; ADwdktmPmjzifh

bk&ifcHu y,fcsrnfom jzpfonf/ rif;wdkifyif tpnf;ta0; (ygvDref)rSm

bk&ifcH\ oabmus aqmif&Gufae&jcif;omjzpfonf/ {u&mZfrif;jrwf

tusdK;pD;yGm;? bk&ifcHcsKyf tusdK;pD;yGm;cHpm;&rnfh tcGifhta&;jzpfap bk&ifcHu

twnfjyKay;rnf r[kwfacs/ NAdwdoQtifyg,m\ tusdK;? NAdwdoQe,fcsJU

orm;rsm;\ ukrÜPDrsm;ESifh aiG&SifaMu;&Sifrsm;udkom bk&ifcHu umuG,fay;

aeonf/ 0efBuD;csKyf (4)OD;rSmvnf; bk&ifcH\ oabmudk qefYusifNyD; rnfodkY

aom trIudpöudkrQ raqmif&GufEdkifacs/

rif;wdkifyiftpnf;ta0;rS rnfodkYyif twnfjyKqHk;jzwfaomfvnf;

bk&ifcHESifh ,if;\vufatmuftrIxrf; BuD;i,fwdkY\ oabmtwdkif;om

tkyfcsKyfaejcif;om jzpfonf/ 0efBuD; 0efi,ft&m&SdBuD;i,fwdkYrSm NAdwdoQ

Page 52: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif54

tifyg,m tusdK;twGuf aqmif&Gufay;ae&olrsm;om jzpfonf/ ,if;wdkY

cs,fvS,forQudk jrefrmjynfolvlxk cHae&onf/

jynfolwdkY\ pnf;½Hk;rItiftm;udk NzdKcGJ&ef 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;rSm

jAL½dku&ufrsm;\ vSnfhuGufwpf&yf jzpfonf/ &mxl;? aiGudkvdkvm;olrsm;onf

jAL½dku&ufwpfjzpffvJ 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk vufcHum a&G;aumufyGJodkY

0ifa&muf,SOfNydKifum &mxl;vufcHoGm;olrsm; &Sdonf/ jynfolwdkY qErygbJ

jAL½dkua&pDpepfudk 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;u toufoGif;ay;jcif; jzpfonf/

,if;aMumifh 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk vHk;0vufrcH&ef [krf½l;omvQif jynfolwdkY

&&Sd&rnfh atmifyef;jzpfonf/ jynfolwdkY a&G;cs,f&rnfhvrf;jzpfonf/

avQmuf&rnfhvrf;jzpfaMumif;udk jynfolUOD;aoQmifq&mawmf OD;Owåru

rD;armif;xdk;jycJhonf/

toQifOD;Owår\ 'dkiftmcDqefYusifa&;toQifOD;Owår\ 'dkiftmcDqefYusifa&;toQifOD;Owår\ 'dkiftmcDqefYusifa&;toQifOD;Owår\ 'dkiftmcDqefYusifa&;toQifOD;Owår\ 'dkiftmcDqefYusifa&;

jynfolUOD;aoQmif vGwfvyfa&;rD;½SL;wefaqmif toQifOD;Owåronf

'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk pdkufpdkuffrwfrwfqefYusifcJhonf/ NAdwdoQe,fcsJU

orm;rsm;ESifh raphrwrf; toufcEm&Sdoa&GU wdkufyGJ0ifcJhonf/ zdESdyfn§if;qJ

trsdK;rsdK;cHum jAL½dkua&pDwpfjzpfvJ 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk vufrcH&ef

jynf&GmtESHY vSnfhvnfa[majymcJhonf/ 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;onf jynfolU

qErygbJ taozGm;aom ]]avQmarG;tkyfcsKyfa&;}}om jzpf aMumif;udk 1922ck

Zlvdkifv (15? 16)&ufu jyKvkyfaom *sDpDbDat tpnf;ta0;wGif -

]]jAL½dku&ufwpfpepfwGif tpdk;&wdkYu jynfoludk rwdkifyifíaomf

vnf;aumif;? jynfolUqE´udk r,líaomfvnf;aumif;? tpdk;&wdkY

tvdk&Sd&mjyKrlvkyfudkifEdkifonf/ 'dkiftmcDpepfrSm jynfoltouf0dnmOf

r&Sdaom ½kyfwdk Y\ wnfxm;jy½kyfjyKNyD;vQif tpdk;&t&m&Sdwdk Y pDrH

aqmif&Guf jcif;ü jynfolwdkYtvdk xlaxmifcGifhjyKaom y&d,m,faqmif

aom pnf;pepf jzpfacsonf}} [lívnf;aumif;/

]]'dkiftmcDonf toufrygbJ taozGm;aom om;ESifhwlav

onf/ rGefaw*lcsrf;pfzdkY pD&ifjyKvkyfaom 'dkiftmcD tkyfpdk;enf;pepf

wdkYonf t*FvefygvDrefu jyKjyifqif,ifí ay;vdkufaomtcguyif

taozGm;aomom;uJhod k Y toufygvmonfr&S d/ emrfr&S daom

½kyftavmif;uJhodkYyif jzpfbd\}} [lí vnf;aumif;/ 'dkiftmcD tkyfcsKyf

a&;o½kyfudk ay:vGifatmif jynfolvlxktm; rD;armif; xdk;jycJhonf/

Page 53: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 55

'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;onf NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;\ tusdK;pD;yGm;ESifh

,if;wdkY\ opömawmfcH tdEd,y#dnmOfcH 0efxrf;rsm;udkom umuG,fay;onfh

pepfjzpfonf/ ,if;wdkY\tcGifhtmPm tusdK;pD;yGm; xdcdkufrIrSeforQudk

rnfonfhtcgrQ cGifhjyKrnfr[kwf/ jAL½dkua&pD tkyfcsKyfa&;orm;rsm;\ wefcdk;

awZmudk BuD;xGm;atmif vkyfay;aompepf jzpfonf/ ,if;tcGifhta&;rsm;udk

rnfonfhenf;ESifhrQ ½kyfodrf;oGm;rnf r[kwfaMumif;udk---

]]tdEd´,y#dnmOfcH 0efxrf;t&m&SdtzGJUudkum; rnfonfhtcgrQ

qkwf,kwfatmif vkyfvdrhfrnfvnf;r[kwf? aESmifh,Sufvdrfhrnfvnf;

r[kwf? xdktzGJUonf NAdwdoQtpdk;&\ awZmwefcdk;? zGHUNzdK;atmif jyKvkyf

aomtzGJUjzpfaMumif;? xdkolwdkY\cHpm;cGifhrsm;udk jyefí½kyfvdrfhrnf

r[kwfay}}[lí q&mawmfu 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;pepf tajccH

wpf&yfudk azmfxkwfay;cJhonf/

vufatmufcHudkvdkeDEdkifiHjzpfaom tdEd´,jynf? jrefrmjynfudk

rnfonfhenf;ESifhrQ NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;u vufvTwfay;rnf r[kwf?

e,fcsJUorm;rsm;ay;aom tkyfcsKyfa&;pepfrSm jAL½dku&ufrsm;twGufomjzpf

onf/ olwdkY tvdk&SdorQ pDrHaqmif&GufEdkif&eftwGufom jzpfaMumif;udk--

]]tdEd, y#dnmOfcH 0efxrf;wdkY\ tzGJUtwGufomvQif pDrHay;jcif;

jzpfonf/ tdEd,jynfudk vGwfvyfay;vdkí r[kwfaMumif;rSm xif&Sm;

avonf/ 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;rSm tprf;ay;jcif;rQomjzpfí NAdwdoQ

vlrsdK;wdkY\oabm tvdk&SdorQomvQif tdEd,jynfu cHpm;Edkif&ef &Sdawmh

onf}} [lí 1922 ck? Mo*kwfv(2)&ufaeYu *sLAvDa[mwGif jyKvkyf

onfh *sDpDbDattpnf;ta0;wGif q&mawmfOD;Owåru Mo0g'pmwrf;

rSm xnfhoGif; a[mMum;cJhavonf/

tpdk;&u wdkuf½dkufwm0ef,lxm;aom Xmersm;rSm umuG,fa&;Xme?

ykvdyfXme? &mxl;cefYxm;a&;Xme? w&m;a&;&mXmersm;ESifh b@ma&;Xmersm;

jzpfonf/ jynfolwdkYESifhwm0ef cGJa0tkyfcsKyfa&;epf[k qdkaomfvnf; umuG,f

a&;? jynfxJa&; ESifh b@ma&;paom Xmersm;udk bk&ifcH\ wdkuf½dkufcsKyfudkif

rIatmufrSm &Sdaeonf/ jynfol\ udk,fydkiftkyfcsKyfa&; ([krf;½l;)r[kwf?

,if;odkY tpdk;&vufatmufwGif tqdkygXmersm;&SdaeorQ jynfolwdkY\

vGwfvyfa&; r[kwfay/

,if;taMumif;rsm;udk 1922-ck? Zlvdkifv (15? 16)&ufrsm;wGif

jyKvkyfaom *sDpDbDattpnf;ta0;BuD;wGif 'dkiftmcD oydwfw&m;tjzpf

q&mawmfu atmufygtwdkif; xnfhoGif;a[mMum;cJhygonf....

Page 54: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif56

]]ykvdyfXme? tpdk;&&mxl;cefYxm;a&;Xme? w&m;&mZ0wfa&;

XmewdkYudk tpdk;&vuf&Sdxm;í (&DZmqAÁ*suf)ac: oD;oefYcGJjcm;xm;

aomXmersm;ü yg0ifaeorQ umvywfvHk; jynfolwdkYtm; wm0efcGJa0

ay;&ef pDrHapjcif;onf txrajrmuf ratmifjrifEdkif? wm0efvTJay;&m

usí jynfolwdkY\ vGwfvyf csrf;oma&; rwdk;wufEdkifbJ &Sdaevdrfhrnf/

,if;aMumifh jynfolwdkY\ tusdK;rygaom e,fcsJUorm;rsm;\

tusdK;udk umuG,faom jAL½dku&ufwdkY\ tcGifhta&;udk umuG,fay;

aom 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk vufrcH&efyifjzpfonf/ udk,fydkif tkyfcsKyf

a&;([krf;½l;)udkom&,l&ef jzpfonf/ 'dkiftmcDrif;wdkifyiftrwfa&G;yGJwGif

yg0ifaqmif&Gufjcif;? qE´rJay;jcif;rsm; rjyKvkyf&ef? zdESdyftkyfcsKyfa&;

rlrsm; tMum;rS jynfolUa&SUaqmif q&mawmfOD;Owåru raMumuf r&GHU

jynfolvlxktm; wdkufwGef;EId;aqmfcJhonf/

,if;wdkufwGef;vHIUaqmfcsufrsm;teuf 1922ck Edk0ifbmv(9)&uf

aeYu o&ufNrdKUüusif;yonfh 'órtBudrfajrmuf *sDpDbDat nDvmcH

tpnf;ta0;wGif rdefYMum;aom q&mawmf\ Mo0g'rS aumufEkwfazmfjy&

ygvQif-

]]jrefrmjynf&Sd vlOD;a&wpf&mvQif (90)rQwdkYu 'dkiftmcDtrwf

a&G;aumufyGJwGif wpfpHkwpf&m0ifpGufvsuf qErJay;jcif;? trwftjzpf

ESifh a&G;aumufjcif;wdkYudk rjyKvkyfMuaMumif;jzifh qHk;jzwfMuNyD;jzpfí

xdktrwf a&G;aumufyGJodkY r0ifryg? raqmif&GufMuap&ef a[majym

EId;aqmfyg[k OD;yÍÆif;u arwåm&yfcHygonf}}[k awGU&ygonf/

þonfrSm vGwfvyfa&; rD;½SL;wefaqmif q&mawmf OD;Owåronf

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;tm; tvHrvJ 'l;raxmuf t½HI;ray;bJ jynfolwdkY\

pGrf;tm;udk ,Hk,HkMunfMunfESifh ESvHk;&nfwdkufyGJ0ifcJhjcif;yif jzpfonf/

jynfolwdkYpGrf;tm;udk av;pm;jynfolwdkYpGrf;tm;udk av;pm;jynfolwdkYpGrf;tm;udk av;pm;jynfolwdkYpGrf;tm;udk av;pm;jynfolwdkYpGrf;tm;udk av;pm;

jynfolonf t&m&mudkqHk;jzwfonf/ jynfolwdkY\pGrf;tm;udk rnfol

rQ rvGefqefEdkif? jynfolwdkY\ pGrf;yum;onf BuD;rm;onf/ jynfolwdkY\

pGrf;tm;udk q&mawmf,HkMunfav;pm;onf/ ,if;aMumifh jynfolwdkYpdwftm;

udk tcGifhtcg trsufuswdkif; azmfusL;cJhonf/ pnf;vHk;jcif; tusdK;aus;Zl;udk

tNrJ azmfxkwfcJhonf/

Page 55: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 57

]]pdwf0rf;ruGJ? ausmufcJoHwdkifuJhodkY usifh,laqmif&Gufí vmcJh

MuonfhtwGuf wpfurÇmvHk;&Sd Adkvfajctaygif;wdkYu tHhMorukefEdkifbJ

&SdMuavNyD/ þuJhodkY BuHUcdkifwnfMunfEdkifMujcif;rSm ]or*¾geHwayg

okacg}[k qdktyfonfh ]pnf;vHk;nDñGwfjcif;wnf;[laom or®mord®ó

\ okcyifwnf;} [lí jynfolwdkY\ atmifyGJudk ]'dkiftmcDoydwfw&m;}

acgif;pOfjzifh rtlyifaxmifrS vGwfvmNyD; ra&SU raESmif; 1922-ck?

Zlvdkif (15? 16)&ufwGif jyKvkyfonfh *sDpDbDattpnf;ta0;wGif

q&mawmfu rdefYMum;cJhygonf/

e,fcsJUorm;rsm;\zdESdyfrIonf rnfrQjyif;xefapumrl jynfolwdkY\

pnf;vHk;rIudk rcHEdkif? jynfolom atmifyGJcH&rnf jzpfonf/ pnf;vHk;nDñGwfrI

jzifh zdESdyfrIudk wGef;vSef&,lzdkY jzpfonf/ ,if;udk txufyg ]'dkiftmcDoydwf

w&m;} rdefYcGef;wGif q&mawmfu rdefYqdkcJhonfrSm-

]]tpdk;&[lonf rnfrQyif&ufpufapumrl? jynfolwdkY\ wpfvHk;

wpf0wnf; aygif;pnf;BuHpnfí vGwfvyfa&;&SmMuawmhrnf[laom

t"d|mefjzifh vkyfBuHjcif;udk wm&SnfpGmrcH r&yfEdkif jzpfacsonf}}[lí

jynfolwdkY\ ta&;ygyHkudk q&mawmfu rdefYqdkvrf;ñTefcJhayonf/

wpfqufwnf;rSm ]]vGwfvyfa&;onf jynfolwdkY\ vufxJrSm&Sd

onf/ vGwfvyfa&;udk e,fcsJUorm;rsm;xHrS &Sdcdk;awmif;yefí r&Edkif/ ,if;

taMumif;rsm;udk q&mawmfu tqdkyg'dkiftmcDoydwfw&m;rSm xnfhoGif;

rdefYcsufudk atmufygtwdkif; awGUEdkifygonf}}/

]]vGwfvyfa&;atmifqkudk&Edkif&eftajconf 'g,dum 'g,dumr

wdkY\ vufwGif;üyif &Sdayonf/ 'l;yqpfwkyfí vufpHkrdk;vsuf &Sdcdk;

yefxGm awmif;qdk&monfr[kwf? xdkodkY c,awmif;qdkjcif;jzifhvnf; r&

Edkifay}}[k vGwfvyfa&;twGuf avQmuf&rnfhvrf;? a&G;cs,f&rnfh

vufeufrSm jynfolwdk Y\ pnf;½Hk;nDñGwfjcif;omvQifjzpfaMumif;

q&mawmfu azmfxkwf vrf;ñTefcJhonfudk awGU&onf/

ryl;aygif;a&;ryl;aygif;a&;ryl;aygif;a&;ryl;aygif;a&;ryl;aygif;a&;

jynfolvlxkonf q&mawmf\ OD;aqmifrIjzifh 'dkiftmcD tkyfcsKyfa&;

udk qefYusifwdkufyGJ0ifaepOfrSm NAdwdoQe,fcsJUorm;wdkYonf 1923-ck?

Zefe0g&Dv(2)&ufwGif 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;pepfudk pwiftaumiftxnfazmf

onf/ 1921-ckwGif twnf jyKonfh (The Burma Rural Self Government

Page 56: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif58

Act 1921) t& jyKvkyfonfh 'DpBudwfaumifpDa&G;aumufyGJrsm;ESifh 'dkiftmcD

a&G;aumufyGJrsm;udkom oydwfarSmuf&ef *sDpDbDattzGJUu qHk;jzwfonf/

OD;bab acgif;aqmifaom (21)OD;tzGJUu ,if;a&G; aumufyGJrsm;

wGif 0ifa&muf ta&G;cHMuonf/ ,if;(21)OD;onf *sDpDbDatrS cGJxGufum

a&G;aumufyGJrsm;0ifMujcif; jzpf onf/ yl;owfa&;[k (21)OD;u qdkMuonf/

yl;owfa&;qdkonfrSm rjzpfEd kifaMumif;udk q&mawmfESif h *s DpDbDat

acgif;aqmifrsm;u cH,lMuonf/ ,if;aMumifh *sDpDbDatrSm pwifuGJawmh

onf/ jynfolUbufawmfom; NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;ESifh raphpyfpwrf;

wdkufyGJ0ifcJhaom q&mawmfOD;Owåronf oydwfarSmuf *sDpDbDatbuf tNrJ

&yfwnfcJhonf/

tpdk;&ESifh rqufqHa&; (Non Co-operation) rltwdkif; a&G;aumufyGJ

r0ifMu&ef tNrJyifq&mawmf vHIUaqmfcJhonf/ wdkufwGef;cJhonf/ ,if;ESifh

wpfqufwnf;rSmyif EdkifiHjcm;jzpfaom 0w¬Kypönf;wdkYudk avmfvDoHk;pm;jcif;rS

a&SmifMuOfEdkifcJhaomf [krf;½l;udk,fydkiftkyfcsKyfa&;udk raES;apmvsifpGm &Mu

rnfjzpfaMumif; q&mawmfu vrf;jyenf;ay;cJhonf/

'dkiftmcDvTwfawmfwGif rif;wdkifyiftrwf (103)OD;teuf rJqEjzifh

a&G;aumufaom rif;wdkifyiftrwf (79)OD; twGuf 1922-ck? Edk0ifbmv

(21)&ufwGif a&G;aumufyGJ jyKvkyfonf/ ,if;a&G;aumufyGJwGif rJay;ol

(6.92)&mcdkifEIef;rQom&Sdonf/ wpfenf;qdkaomf rJqE&Sif wpfoef;ckepfodef;

ausmfwGif vlwpf&mvQif (7)a,mufrQom rJqEay;Muonf/ vl (100)vQif

(93)a,mufrSm 'dkiftmcDpepfudk rvdkvm;aMumif; azmfxkwfvdkufjcif;yif

jzpfonf/ þonfrSm tpdk;&ESifh ryl;aygif;a&;? rqufqHa&; rl0g'atmifjrifrI

udk jyovdkufjcif;yif jzpfonf/

1923-ck? Zefe0g&Dv (2)&ufaeYwGif pwifaom 'dkiftmcDtkyfcsKyf

a&;onf 1937-ck? {NyDv (1)&ufwGif ½kyfodrf;vdkufonf/ wpfenf;tm;jzifh

15ESpfwdkifatmif jynfolwdkYESifhtwl qefYusifwdkufyGJ0ifcJhaom q&mawmf\

ryl;aygif;a&;rl0g' atmifjrifrI ordkif;rSwfwdkif wpfckyifjzpfonf/ jrefrmh

ordkif;\ tvSnfhtajymif;udk q&mawmfonf jynfolwdkYESifhtwl rSwfwrf;wif

a&;om;EdkifcJhjcif;yif jzpfonf/

Page 57: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 59

q&mawmf\ ESpf(20)c&D;q&mawmf\ ESpf(20)c&D;q&mawmf\ ESpf(20)c&D;q&mawmf\ ESpf(20)c&D;q&mawmf\ ESpf(20)c&D;

jynfolUa&SUaqmif vGwfvyfa&;\ rD;½SL;wefaqmif q&mawmf

OD;Owåronf 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;pepfudk tNrJqefYusifcJhonf/ 'dkiftmcD

tkyfcsKyfa&;pepf tpysdK;rnfh rGefaw*laMunmcsuf xGufay:vmonfhtcg

uyif pwifwdkufyGJ0ifcJhonf/ [krf;½l;udkom tpOfwpdkuf awmif;qdkcJhonf/

jynfolwdkYbufrS toufcE¨mwnfoa&GU &yfwnfcJhonf/

q&mawmf\ e,fcsJUqefYusifa&; vIyf&Sm;rIrsm;onf 1917-ckrS?

1937-cktxd ESpfaygif; (20)twGif; txift&Sm; &SdcJhonf/ ,if;ESpfaygif;

(20)twGif; jrefrmhordkif;jzpfpOfrsm;onf wpfenf;r[kwf wpfenf;

q&mawmf\ vIyf&Sm;rIrsm;ESifh ywfoufaeonfudk awGU&onf/

(1) 'dkiftmcDqefYusifa&; tESpf(20)umvtwGif; NAdwdoQe,fcsJU

orm;rsm;u yk'fr 124(u)t&? 1922-ckESpfwGif yxrtBudrf

tjzpf rtlyifaxmifwGif (1)ESpf q&mawmftm; tjypfay;onf/

(2) trsdK;om;ynma&;twGuf yxrtBudrf oydwfwdkufyGJudk

atmifjrifpGmqifETJEdkifcJhonf/ ,if;oydwfyGJ\ aemufqufwJG

tjzpf trsdK;om;aumvdyf? trsdK;om;ausmif;rsm; &yfwnfa&;

aqmif&GufrIrsm; tpdk;&xHrS taxmuftyHhrcHa&;twGuf

vkyfaqmifcsufwGif q&mawmf\ vIyf&Sm;yg0ifcJhonfrSm txif

t&Sm;jzpfonf/

(3) q&mawmf\ OD;aqmifqefYusifrIaMumifh u&ufa'guf pDrHudef;

rSm wyfacgufcJh&onf/

(4) 0Idufaumfr&Sif a&SUarSmufwGif tppfrcHoydwfarSuf jcif;rSm

atmifjrifonf/

(5) a0vrif;om; (0ifpmNrdKUpm;BuD;) jrefrmjynfodkY <ua&muf

vmonfhtcg jynfolvlxku rBudKqdkbJ oydwfarSmufcJhMu

onf/

(6) 1924-ck? Mo*kwfv (16)&ufwGif q&mawmf rEÅav;odkY

<ua&mufvmonfhtcg q&mawmftm; BudKqdkMuonf/ *sDpD

bDat *dkPf;om;rsm;ESifh (21)OD; *dkPf;om;rsm; t"du½kPf;jzpf

onf/ ,if;t"d u½kPf;wGif q&mawmfOD;pEdrm ysHvGefawmfrl

onf/

Page 58: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif60

(7) 1924-ckwGif yk'fr 124(u)t& q&mawmftm; &efukefc½dkif

&mZ0wfw&m;olBuD; qpfqvm½Hk;wGif trIppfaq;pOftrI

vma&muf em;axmifolrsm;udk ykvdyfwdkYu jrif;ESifhwdkuf eHygwf

wkwfjzifh½dkufrIrsm; jzpfcJhonf/ q&mawmftm; jynfolvlxk\

av;pm;rIrsm;udk ,if;jzpf&yfrsm;u azmfxkwfvdkufjcif;jzpf onf/

(8) 1924-25ckwGif vlcGefESifh oóar;"cGefrsm; ray;bJ tcsdKU

c½dkifrsm;wGif oydwfarSmufMuonf/

(9) 1929-ck? Zefe0g&Dv (29)&ufwGif qdkifrGefaumfr&Sif &efukefodkY

a&mufvmonf/ ,if;aumfr&SifxH tppfrcHbJ oydwfarSmuf

Muonf/

(10) 1929-ck? pufwifbmv (10)&ufaeYwGif q&mawmfOD;Owår\

omoemtmZmenf t&SifOD;0dpm& onf axmifwGif(166)&uf

tpmiwfcHí ysHvGefawmfrlonf/

(11) 1930-ckwGif q&mpH OD;aqmifonfh v,form; ta&;awmfyHk

ay:aygufonf/ ,if;x<urIwGif q&mawmfESifh OD;pdk;odrf;

*sDpDbDat\ vIHUaqmfrIaMumifhjzpfonf[k NAdwdoQtmPmydkifrsm;

u ,lqonf/

(12) 1936-ckwGif 'kwd,tBudrf ausmif;om;oydwf ay:aygufcJh

onf/

(13) wGJa&;cGJa&;twGuf wpfjynfvHk; qE´,lyGJwGif wGJa&;bufrS

tom&&Sdonf/ q&mawmfonf wGJa&;bufrS &yfwnfcJhav

onf/ odkY&mwGif NAdwdoQ e,fcsJUorm;rsm;u cGJa&;rlt&

tdEd ´,ESi f h jre frmjynfud k 1937-ck ? {Ny Dv(1)&ufwGi f

cGJcGmcGifhay;vdkuf onf/ ,if;aeYrSmyif 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk

zsuf odrf;vdkufonf/ ,if;aeYrSmyif 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk

zsufodrf;NyD; 91-XmetkyfcsKyfa&;udk pwifonf/

(14) 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&;udk qefYusif&mwGif wyfOD;jzpfaom *sDpD

bDatrSm 'dkiftmcDtkyfcsKyfa&; ½kyfodrf;csdefwGif tuGJuGJjzifh

Zmwfodrf;cJh&onf/

Page 59: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 61

(15) tcGifhta&;&Smorm;rsm;onf q&mawmf\ t&Sdeft[kefudk

toHk;csNyD; &mxl;rsm;,lMuonf/ q&mawmfrSm ,if;tcGifh

ta&;rsm;udk z,fcGmNyD; tpm;qif;&J? taeqif;&J trsdK;rsdK;udk

ysHvGefonftxd cHcJh&onf/

q&mawmf\ aemufqHk;c&D;q&mawmf\ aemufqHk;c&D;q&mawmf\ aemufqHk;c&D;q&mawmf\ aemufqHk;c&D;q&mawmf\ aemufqHk;c&D;

tarSmiftwGif;usa&mufaeaom jrefrmjynfolvlxktm; q&mawmf

onf tepfemcHNyD; vGwfvyfa&;vrf;pudk pwifazmfay;cJhonf/ toufcEm

&Sdoa&GU jynfolwdkYtusdK;udk aqmif&GufcJhonf/ odkY&mwGif q&mawmf\ b0

Zmwfodrf;um; raumif;? q&mawmf\ t&Sdeft[kefaMumifh ig;zGifhqdkiftzGJU

onf rif;wdkifyiftrwf (45)OD;udk &&Sdonf/ 'dkiftmcDOya'jyK vTwfawmf

(rif;wdkifyiftpnf;ta0;)wGif tiftm;t&SdqHk; jzpfcJhonf/

q&mawmftm; ,if;tzGJU0ifrsm;onf pGefYcGmcJhMuonf/ vspfvsL½IcJh

Muonf/ odkY&mwGif q&mawmfrSm rwkefvIyf qif;&J'ku©cHum 1939-ck?

pufwifbmv (6)&uf paeaeYwGif qD;csdKa&m*gjzifh &efukefaq;½HkBuD;wGif

ysHvGefawmfrlavonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

1979-ck? pufwifbmv (9)&uf/1979-ck? pufwifbmv (9)&uf/1979-ck? pufwifbmv (9)&uf/1979-ck? pufwifbmv (9)&uf/1979-ck? pufwifbmv (9)&uf/

rSDjirf;jyKonfh pmtkyfrsm;rSDjirf;jyKonfh pmtkyfrsm;rSDjirf;jyKonfh pmtkyfrsm;rSDjirf;jyKonfh pmtkyfrsm;rSDjirf;jyKonfh pmtkyfrsm;

1/ ocifvGif-ArmhvGwfvyfa&; rD;½SL;wefaqmif q&m awmfOD;Owår

vufa&G;pif rdefYcGef;ESifh aqmif;yg;rsm; (1967-ck)

2/ ocifvGif- tmZmenft&SifOD;0dpm& (1971-ck)

3/ OD;av;armif- jrefrmEdkifiHa&;ordkif; (y-'k wGJ) (1973-74-ck)

4/ rdk;BudK;OD;tkef;cif- jrefrmjynf Zmwfvrf;½IyforQ (1973-ck)

5/ owif;pmq&mBuD; wdk;wufa&; OD;oef;xGef;-jrefrm EdkifiHa&;

&Sif;wrf; (1974-ck? 'kwd,tBudrf)

6/ azbD,ef OD;bcdkif- jrefrmjynfEdkifiHa&;&mZ0if

(1964-ck? 'kwd,tBudrf)

7/ yifpifpm; ta&;ydkifrif; OD;bat;? ]]jynfa&; jynf&mynm}}

(1934-ck)

8/ vlxkOD;vS- uRefawmfowif;axmuf (1971-ck)

Page 60: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif62

ukrÜPDacwftkyfcsKyfa&;ESifh

,if;\trIxrf;rsm;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

ouú&mZf 1146-ck? jymodkvjynfhausmf(7)&uf? paeaeYwGif bdk;awmf

bk&m; &cdkifjynfudk odrf;,lonf/ ,if;aemuf "n0wD? &r®m0wD? arC0wDESifh

'Gg&0wDNrdKUrsm;wGif NrdKU0efwpfOD;pDcefYxm;í &cdkifjynfudk tkyfcsKyfaponf/

NrdKU0efrsm;tkyfcsKyfojzifh ,if;acwfudk NrdKU0efacwf[k ac:qdkMuonf/

NrdKU0efacwfonf ESpfaygif;(40)Mumonf/ bdk;awmfbk&m;ESif h

bBuD;awmfrif;ESpfyg; tkyfcsKyfcJhonf/ NrdKU0efudk;yg;wdkY wm0efxrf;aqmif

cJhonf/ NrdKU0efrsm;teuf "n0wDNrdKU0efrSm &mxl;tqifhtjrifhqHk; jzpfonf/

"n0wDNrdKU0efudk (The Rajah of Arakan) &cdkif0efBuD;[k ac:Muonf/

&cdkifbk&ifcH (Governer of Arakan) [kvnf; t*FvdyfrSwfwrf;rsm;wGif azmfjy

avh&Sdonf/

NrdKU0efacwfwpfavQmufvHk;onf jynf&GmrNidrfrouf? uaomif;

ueif;&Sdonf/ &cdkifom; axmifaygif;rsm;pGmwdkYonf t*Fvdyfta&SUtdEd´,

ukrÜPDydkif ppfwaumif;e,fodkY ajymif;a&TUaexdkifMuonf/

bdk;awmfbk&m; &cdkifudkodrf;,lNyD;aemuf t*Fvdyfta&SU tdEd´,

ukrÜPDydkif tEd,ESifhe,fedrdwfxdpyfvsuf &Sdaponf/ ,if;odkY e,fedrdwfcsif;

xdpyfvsuf&Sdjcif;aMumifh jrefrmrif;rsm;ESifh ukrÜPDtpdk;&wdkYonf e,fedrdwf

jyóemudk jzpfay:aponf/ ,if;aMumifh 1824-ck? rwfv(5)&ufwGif

yxrt*Fvdyf jrefrmppfyGJ jzpfyGm;cJhonf/

Page 61: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 63

t*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPDt*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPDt*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPDt*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPDt*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPD

c&pfESpf 1600jynfhESpfwGif yxrt,fvdZbwfbk&ifr vufxuf

wGif t*Fvdyfta&SUtdEdukrÜPDudk wnfaxmifonf/ tpkaiGaygif; oHk;aomif;

ausmfESifh rwnfwnfaxmifcJhonf/ (17)&mpkwGif pmcRefawmf&Spfckudk

xkwfjyefNyD; t*Fvdyfbk&ifrsm;u ,if;ukrÜPD\vkyfydkifcGifhrsm;udk ay;cJhonf/

ul;oef;a&mif;0,frItjyif aiGpuúL'*Fg;xkwfydkifcGifh? r[mrdwfzGJUydkifcGifh? ppf

aMujimydkifcGifh? ppfajyNidrf;ydkifcGifh? w&m;Oya'qdkif&m ta&;,lydkifcGifhESifh

tmPmvTJajymif; tkyfcsKyfydkifcGifhrsm;udk aqmif&GufEdkifonfh tcGifhta&;rsm;udk

&&SdcJhonf/ pmcRefawmfrsm; NAdwdoQcsmwm tufOya'rsm;t& tqdkygukrÜPD

rSm tuefYtowfr&Sdaom wefcdk;tmPmrsm;udk &&SdcJhonf/

1774-ck tufOya'jzifh tdEd,EdkifiH BuD;Muyfa&;bkwf tzGJUudk zGJUpnf;

aqmif&GufcJhonf/ aygif 2000wef &S,f,mydkifqdkifolonf ukrÜPD'g½dkufwm

tjzpf ta&G;cHydkifcGifh &Sdonf/ ukrÜPDwGif 'g½dkufwm (24)OD; &Sdonf/ odkY&mwGif

tdEd,EdkifiH BuD;Muyfa&;bkwftzGJU&Sdaomfvnf; vufawGUrSm ukrÜPD'g½dkufwm

rsm;uom csKyfudkifcs,fvS,fcJhonf/ ukrÜPD'g½dkufwmrsm;rSm tjrwftpGef;

&&Sda&;ESifh e,fy,fcsJUxGifa&;udk tav;xm; olrsm;jzpfMuonf/

jrefrmEdkifiHESifh (17)&mpktpydkif;uyif ,if;ukrÜPDESifh qufqHrI&SdcJh

onf/ 1666-ckwGif &cdkifwdkY vufvTwfcJh&aom ppfwaumif;e,fudk 1727-

ckwGif t*Fvdyfta&SUtdEd, ukrÜPDu odrf;,lcJhonf/ (19)&mpk ESpfOD;ydkif;wGif

tdEd´,wpfEdkifiHvHk;eD;yg;udk ,if;ukrÜPDu odrf;,lNyD;jzpfonf/ ,if;odrf;

ydkufNyD; e,ftoD;oD;ü bk&ifcHrsm;udk cefYxm;tkyfcsKyfaponf/ bk&ifcHcsKyfrSm

b*Fvm;e,f umvuwåm;NrdKUrSaeí tdEd,EdkifiH\ tkyfcsKyfa&;ESifh ppfa&;rsm;

udk wm0ef,ltkyfcsKyfonf/

1833ck tufOya't& 1834-ck? {NyDv (12)&ufaeYrSpí tqdkyg

ukrÜPDonf wpfOD;wnf; ukefoG,fr&awmhacs/ ESpfaygif;rsm;pGm wpfOD;wnf;

ukefoG,fcGifh&cJhaom t*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPDonf tjcm;ukrÜPDrsm;tm;

pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk 1834-ckrSpí tdEd,wGif yg0ifvkyfaqmifcGifhay;cJh

&onf/ ukrÜPD\tkyfcsKyfa&;nHhzsif;ojzifh 1857-ckrSm tdEd,wGif ykefuefrI

ay:aygufcJhonf/ 1857-ck ukrÜPDydkife,fajrtm;vHk;udk t*Fvef&Sd A[dktpdk;&

u vTJajymif;,lvdkufonf/ ,if;tcsdefrSpí t*Fvdyfta&SUtdEd,ukrÜPD\

tkyfcsKyf a&;onf tdEd´,EdkifiHwGif Zmwfodrf;awmhonf/

Page 62: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif64

t*Fvdyfta&SUtdEd,\ odrf;ydkufcHe,fwpfe,fjzpfaom &cdkifjynfrSm

vnf; 1857-ckrSpí ukrÜPD\ udkvdkeDe,fwpfe,ftjzpfrS NAdwdoQwdkY\

udkvdkeDvufatmufcHe,fwpfe,ftjzpf a&muf&SdoGm;awmhonf/ ,if;aMumifh

ukrÜPDacwf &cdkifjynf tkyfcsKyfa&;rSm 1826ckrS 1857cktxd ESpfaygif;

(30)ausmf &SnfMumcJhonf/

ukrÜPDacwf tkyfcsKyfa&;ukrÜPDacwf tkyfcsKyfa&;ukrÜPDacwf tkyfcsKyfa&;ukrÜPDacwf tkyfcsKyfa&;ukrÜPDacwf tkyfcsKyfa&;

ppfaMunmydkifcGifh? ppfajyNidrf;cGifh tygt0iftcGifh tmPmtuefY

towfr&Sd &&SdcJhaom t*Fvdyfta&SUtdEd´,ukrÜPDonf e,fpyfta&;

tcif;rsm;aMumifh t*Fvdyfjrefrm yxrppfyGJ jzpfyGm;cJhonf/ jrefrmwdkY ½HI;edrfh

cJhonf/ ,if;aMumifh 1826-ck? azazmf0g&Dv(24)&ufwGif &EÅydkpmcsKyfudk

csKyfqdkcJh&onf/ &cdkifESifhweoFm&Da'orsm;udk ,if;pmcsKyft& t*Fvdyf

ta&SUtdEd,ukrÜPDu odrf;,l&&Sdonf/

&cdkifudkodrf;ydkufNyD;aemuf tkyfcsKyfa&;twGuf trIxrf; t&mxrf;

rsm; vdktyfvmonf/ ,if;aMumifh ta&SUtdEd,ukrÜPD tmPmydkifwdkYonf

NrdKU0efacwftkyfcsKyfa&;ae&mwGif tkyfcsKyfa&;wpf&yfudk tpm;oGif;tkyfcsKyf

aponf/ ,if;tkyfcsKyfa&;\ txuftmPmydkif&mxl;udk NrdKU0eftxufae&m

rsm;wGif ukrÜPDtrIxrf; t*Fvdyfrsm;tm; cefYxm;onf/ &cdkifbk&if

vufxufrSpí b*Fvm;e,fwGifaexdkifMuolrsm;ESifh NrdKU0efacwf ,if;e,fodkY

oGm;a&mufaexdkifMuolrsm;xJrS ukrÜPDtrIxrf;Muolrsm;&Sdonf/ ,if;ukrÜPD

&cdkiftrIxrf;rsm;udk &cdkifwGifNrdKUolBuD; uRef;tkyf? acsmif;tkyf? olBuD;&mxl;

rsm;ESifh tjcm;&mxlrsm;wGif cefYxm;onf/ ,if;odkY &cdkiftrsdK;om;rsm;tm;

wm0efay;tyfjcif;jzifh ukrÜPDacwftkyfcsKyfa&;udk tqifajyap&ef jzpfonf/

&cddkiftrsdK;om;tkyfcsKyfa&;t&m&Sdrsm;udk Mum;cHxm;NyD; &cdkifjynfolvlxkudk

tkyfcsKyfEdkif&ef jzpfygonf/

1826-ckrS 1829cktwGif; &cdkifESifh weoFm&Da'orsm;udk tkyfcsKyfa&;

txl;0ef&Sifawmfrif;BuD;wpfOD;udkcefYxm;NyD; tkyfcsKyfaponf/ ,if;0ef&Sifawmf

rif;BuD;atmufwGif &cdkifudk tkyfcsKyf&eftwGuf a'oqdkif&m rif;BuD;ESpfOD;u

wm0ef,l&onf/ a'oqdkif&m rif;BuD;ESpfOD;pvHk;onf ppfawGwGif ½Hk;xdkif

onf/ ppfawGESifh &rf;NAJc½dkifrsm;udk zGJUpnf;onf/ ,if;c½dkif ESpfckudk

vufaxmufrif;BuD; (NrdKU0ef)rsm;u wm0ef,ltkyfcsKyfaponf/

Page 63: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 65

odkY&mwGif 1829-ckwGif &cdkifESifhweoFm&Dudk txl;0ef&Sifawmf

rif;BuD; tkyfcsKyfrIatmufrS cGJxkwfvdkufonf/ ,if;aemuf &cdkifjynfudk

ppfwaumif;\rif;BuD;u vTJajymif;wm0ef,l tkyfcsKyfaponf/ a'oqdkif&m

rif;BuD; ESpfae&mteuf wpfae&mudk zsufodrf;vdkufonf/ usef&Sdaom &mxl;

wpfae&mudk (Superintendent of Arakan) [k ajymif;vJac:wGifaponf/

,if;aemuf NrdKU0efacwf tkyfcsKyfa&;twdkif; 0wDav;&yfwGif

NrdKU0efrsm;udk cefYxm;onf/ NrdKU0efrsm;onf &mZ0wfrIrsm;? w&m;rrIrsm;udk

ppfaq;&onf/ aumvdyfawmft&m&Sdvnf; jzpfonf/ tcGeftaumufrsm;

aumufcH&&Sda&;udk wm0ef,l aqmif&Guf&olvnf;jzpfonf/

NrdKU0efatmufwGif (Junior Assistant Commissioner) &mxl;&Sdonf/

,if;&mxl;rSm NrdKU0efuJhodkY wm0efxrf;aqmif&onf/ odkY&mwGif &mZ0wfrI?

w&m;rrIESifh tcGefawmft,lcH&ef udpörsm;ryg0ifacs/

NrdKUolBuD;&mxl;wGif &cdkifom;rsm;ESifh tdEd´,wdkif;&if;om;rsm;udk

cefYxm;onf/ NrdKU0efBuD;onf taumufcGefrsm;ESifh ywfoufonfhudpörsm;udk

wm0ef,laqmif&Guf&onf/ w&m;Oya'ESifhywfoufonfh rIcif;rsm;udk

ppfaq;ydkifcGifhr&Sdacs/ tcGefawmf aumufcHa&;rsm;twGufom NrdKU0efudk ulnD

ay;&onf/ vpmrSm (50)usyfjzpfonf/ aemufwGif (80)usyftxd wdk;ay;

onf/ NrdKUolBuD;&mxl;udk taumuf0ef[k aemufydkif;wGif ac:onf/

tcGefaumufcHay;&onfhudpöESifhywfoufí NrdKUolBuD;atmifausmfZHtm;

wm0efay;tyfyHkudk vrl;Zmwd &mZ0ifq&mBuD; OD;ausmfrnf; a&;cJhaom

*Pef;ocsFmusrf; ed*Hk;wGif azmfjyxm;onfrSm---

]]a';&Sdefowfonf? wGJvufpmem? csifh½Iygaomf? ,ó"e? jynfhpHk

Muí? rsm;vSodyÜH? atmifausmfZHtm;? tjrefac:NyD;? NrdKUolBuD;[k?

tNyD;aooyf? wHqdyfcwfvsuf? ay;tyfonfrS? aeYupí? &u©yl&?

bGJUemrjzifh? "n0wD? jynfcGefqD\? ½lVdo nm? cefYZemonf? jcif;&mudpö?

NyD;pD;Mu\}}/

[k awGU&onf/ ,if;aMumifh NrdKUolBuD;rSm jynfoljynfom; xHrS

b@mtcGef cefYZemrsm;udk aumufcHay;&onfrSm xif&Sm;onf/

a';0ef;BuD;&mxl;rSm rnfonfhtqif;wGif &Sdonfudkum; rod&yg/

odkY&mwGif yDuRef;tkyf atmifausmf&TDudk a';0ef&mxl; wdk;ay;cJhonfudk awGU&

onf/ b@mtcGef aiGESpfodef; pnf;Muyfay;&ef wm0efay;onfudk a';0ef;

BuD;\ rSwfwrf;rsm;wGif awGU&onf/ ,if;aMumifh a';0ef;&mxl;rSmvnf;

tcGefb@maumufcHay;&onfh &mxl;yifjzpfonf/ NrdKUolBuD;xuf tqifh

edrfhrnfum; r[kwf[k xifrdygonf/

Page 64: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif66

uRef;tkyfacsmif;tkyfESifh wm0efrsm;uRef;tkyfacsmif;tkyfESifh wm0efrsm;uRef;tkyfacsmif;tkyfESifh wm0efrsm;uRef;tkyfacsmif;tkyfESifh wm0efrsm;uRef;tkyfacsmif;tkyfESifh wm0efrsm;

uRef;tkyfacsmif;tkyfwdkYrSm ukrÜPDacwf tcGefb@m& cefYZem&&Sda&;

twGuf t"duatmufajcodrf; wm0efudk xrf;aqmif&olrsm; jzpfonf/

rdrdwdkYwm0efus&m uRef;rsm;? acsmif;rsm;wGif tcGefb@m cefYZemrsm;udk

aumufcH&onf/ tcGef taumufrsm;rSm rdrdwdkYwm0ef,l&rnfh e,fajr

tus,ft0ef;tay:rlwnfí aumufcH&&Sdonf/ uRef;tkyfwm0efESifh

ywfoufí t*Fg&yfcsdKifuRef;tkyf armifoQiftm; jym;uRef;odkY wm0efvTJajymif;

xrf;aqmif&ef pmcRefudk 1845-ck? ZGefv (14)&uf ouú&mZf 1207-ck?

e,kefvqef; ( )&ufaeY xkwfjyef&mwGif-

]]þpmcRefudk&vQif þNrdKUtydkif? wjcm;uRef;&GmESifhwjcm;wdkif;

jynf? NrdKU&Gmrsm;u i,fom;wdkYudk azsmif;zsac:a0:í rdrduRef;&GmwGif

pnfyifom,matmif jyKpkcsxm;&rnf/ ¤if;tjyif uRef;&GifwGufvnf;

a&SUupnf;Muyfonfh tcGefawmfaiGudkvnf; rvpfr[if; rcRwfr,Gif;&

atmif aumif;rGefpGm aumufcHí ajypm,lNyD;vQif vpOfoGif;yHktwdkif;

wdkufawmfrSm qufoGif;&rnf/ odkY&mwGif pnf;Muyfonfh tcGefawmf

aiGjyifydkrdkí wpfpHkwpfa,mufxHu wpfjym;wpfcsyfraumufrcH&

udk,fyifpm;pkoifh tcGefawmfaiG (100)vQif (15)jym;? &Gmacgif;pm;pk

(4)jym;? &Gmpm;udkifpm;pk (2)jym;? ulrsm;udkwdkufawmf Mu&vdrfhrnf/

¤if;tjyif wpfpHkwpfa,mufvuf&Sdukd vufrJhrjyKvkyf&? tu,fí

vuf&Sdudk vufrJhjyKvkyfvQif a&SUawmfu t,l&Sdvdrfh rnf r[kwf? ¤if;jyif

rdrdpD&ifpka'owGif "g;jyolcdk;vlqdk;wdkYudk wnf;tdrfae&m ray;ESifh?

vma&mufvQifvnf; zrf;qD;í XmemrSmjzpfap? a&SUawmfrSmjzpfap

vsifjrefpGm ydkYtyf&rnf/ ¤if;tjyif a&SUawmfu apcdkif;olXmemt&m&SdwdkY

"m;jyolcdk; vlqdk;zrf;qD;&ef vma&mufvQif udk,fyifu oufpGefYBudK;yrf;

í rdrdxHcH0efcsufwGif vufrSwfcsxm;onfhtwdkif; usifh0wfaqmif

&rnfhtaMumif; ESvHk;ü rSwfodap&rnf}}[k pmcRefwGif azmfjyyg&Sdonfudk

awGU&Sd&onf/

,if;uRef;tkyf armifoQif\ wm0efvTJajymif;xrff;aqmif&ef ay;tyf

onfh pmcReft& uRef;tkyfrsm;onf rdrdwdkYwm0ef xrf;aqmif&rnfh uRef;&Gm

rsm; pnfyifap&ef aqmif&Guf&onf/ wpfjcm; uRef;&Gmrsm;rSvnf;aumif;?

wjcm;wdkif;jynf NrdKU&Gmrsm;rSvnf;aumif; vlrsm;udk rdrdtkyfcsKyf&onfh uRef;

acsmif;rsm;odkY vma&mufaexdkifvkyfudkif&ef aoG;aqmif&onf/ odrf;oGif;

&onf/ rdrdtkyfcsKyf&aom uRef;acsmif;rsm;wGif vlolrsm;jym;vkyfudkif

Page 65: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 67

a&mif;0,fazmufum; pnfyifvmonfESifhtrQ tcGeftaumufcefYZemrsm;

wdk;í&&Sdrnf/

tcGeftaumufcefYZem ydkrdkaumufcH&&SdonfESifhtrQ ,if;wdkY\

pm;pkydkrdk&&SdMurnf jzpfonf/ uRef;tkyfrSm aiG(100)vQif (15)&mEIef; pm;pk

tjzpfcHxm;&onf/ &yf&GmNidrf0yfydjym;a&;twGuf ykvdyfXmersm;udk ulnDay;&

onf/ rdrdtm;ay;tyfaom wm0ef0wå&m;rsm;udk ausyGefpGmxrf;aqmifygrnf

[k uwdcH0efcsuf a&;xdk;xm;&onf/

,if;aMumifh ukrÜPDacwftkyfcsKyfa&;wGif uRef;acsmif;tkyfrsm;onf

ta&;ygonfhu@u yg0ifcJhonf/ jynfolvlxkESifh tawGUtxdtrsm;qHk;

aom ukrÜPD0efxrf;rsm; jzpfMuonf/ uRef;tkyfrsm; acsmif;tkyfrsm;tjzpf

NrdKU0efacwfrS uRef; tkyfa[mif;rsm;ESifh ukrÜPD0efxrf;rsm;tm; wm0efay;tyf

onf/

yDuRef;tkyf atmifausmf&TD (a';0ef;BuD;)? aomfwvD armifndK?

jym;uRef;tkyf armifoQif? ovdefawmifuRef;tkyf ia&SmufzG,f? usdef;uRef;tkyf

armifndK? MuH? okbm'g&fpH& abGwdkYrSm ukrÜPDacwfuRef;tkyfrsm; jzpfonf/

ukrÜPDacwfwGif ppfawGc½dkifrSm wdkufe,faygif; (160) &Sdonf/

,if;wdkufe,frsm;teuf uRef;(148)uRef;jzpfí acsmif;(12)acsmif; &Sdonf/

,if;aMumifh uRef;tkyf? acsmif;tkyf OD;a&rSm (160)cefY? ppfawGc½dkifwGif

ukrÜPDacwftkyfcsKyfa&; umvrSm &Sdvdrfhrnf[k cefYrSef;&ygonf/

&GmolBuD;rsm;ESifh wm0efrsm;&GmolBuD;rsm;ESifh wm0efrsm;&GmolBuD;rsm;ESifh wm0efrsm;&GmolBuD;rsm;ESifh wm0efrsm;&GmolBuD;rsm;ESifh wm0efrsm;

ppfawGc½dkifwGif uRef;tkyf? acsmif;tkyftjzpf ukrÜPD acwftkyfcsKyfa&;

,EÅ&m;vnfywfa&;twGuf &cdkifom;rsm;tm; wm0efay;tyfonf/ odkY&mwGif

uRef;tkyfacsmif;tkyfrsm;tm; oHwGJc½dkifwGif vlBuD;rsm;udk wm0efay;tyfonf

udk awGU&onf/ wdkufe,frsm; olBuD;&mxl;twGuf avvHwif a&mif;csonf/

olBuD;vkyfvdkolonf ,if;avvHa&mif;csonfh wkdufe,frsm;udk rdrday;Edkifonfh

EIef;xm;udk azmfjyNyD; qGJ,l&onf/

,if;tjyif tpdk;& qm;*dka'gifodkY qm;wpfarmif;vQif(4)tmemEIef;jzifh

rnfrQ ay;oGif;EdkifrnfjzpfaMumif; azmfjy&onf/ tjrifhqHk;ay;oGif;Edkifoludk

olBuD;cefYtyfonf/ olBuD;rsm;\ oufwrf;rSm oHk;ESpfjzpfonf/ ,if;olBuD;rsm;

onf owfrSwfaiGESifhqm;rsm;udk owfrSwfcsuftwdkif; ray;oGif;EdkifMuacs/

,if;aMumifh 1828-ckwGif ,if;tpDtpOfudk zsufodrf;vdkufonf/

Page 66: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif68

,if;aemuf ,cifolBuD;a[mif;rsm; odkYr[kwf ,if;wdkY\ tarGqufcHol

rsm;udk olBuD;wm0efay;tyfonf/ olBuD;rsm;onf tcGefaumufcHa&;ESifh

&yf&GmNidrf0yfydjym;a&;udk uRef;tkyfacsmif;tkyfrsm;uJhodkY wm0ef,l&onf/

wdkufe,faygif; (32)wdkufe,f&Sdojzifh olBuD; (32)OD;cefY &Sdrnfjzpfonf/ olBuD;

rsm;rSm NrdKU0efacwf tkyfcsKyfa&;twdkif; tcGifhtmPmrsm; &&Sd onf/

odkY&mwGif &mZ0wfrIESifh w&m;rrIrsm;udk ppfaq;cGifh ½kyfodrf;vdkufonf/

olBuD;&mxl;rsm;rSm tarGqufcHcGifh r&Sd/ odkY&mwGif olBuD;rsm;\ trIxrf;

aqmifrItajctaeudkMunfhNyD; om;odkYr[kwf aqGrsdK;awmfpyfolrsm;udk

qufvuf wm0efay;tyfonf/

&Gmacgif;&Gmpma&;rsm;&Gmacgif;&Gmpma&;rsm;&Gmacgif;&Gmpma&;rsm;&Gmacgif;&Gmpma&;rsm;&Gmacgif;&Gmpma&;rsm;

&Gmacgif; &Gmpma&;rsm;rSm uRef;tkyf acsmif;tkyfESifhol BuD;rsm;

vufatmufwGif wm0efxrf;aqmif&olrsm;jzpfonf/ &Gmacgif;&mxl;udk

&Gmom;rsm;u rJjzifha&G;cs,fNyD; uRef;tkyfrSwpfqifh NrdKU0ef\ twnfjyKcsufjzifh

cefYxm;onf/ &Gmacgif;rsm;onf &Gmom;rsm;xHrS taumuftcGefrsm;udk

aumufcH&ol jzpfonf/ uRef;tkyf acsmif;tkyfESifh olBuD;wdkYrSwpfqifh tpdk;&

aiGwdkufodkY ay;oGif;&onf/ aumufcH&aiG\ av;&mEIef;udk &Gmacgif;cHpm;cGifh

&&Sdonf/

&Gmpma&;rSm tcGefaumufcH&aiG\ ESpf&mEIef;udk cHpm;cGifh&Sdonf/

&Gmacgif;\ om;rsm;aqGrsdK;awmfpyfolrsm;udk&Gm pma&;tjzpf wm0efay;tyf

avh&Sdonf/ &Gm&Sdpm&if;rsm;udk jyKpkxm;&onf/ tcGefaumufcH&rnfh ypönf;

trsdK;tpm;udk owfrSwfjyKpkxm;&onf/

&Gmacgif;&Gmpma&;rsm;rSm ukrÜPDacwf\ atmufajc odrf;wm0efudk

xrf;aqmif&onfh0efxrf;rsm; jzpfonf/ aus;&Gmaevlxk\ aumif;usdK;

qdk;usdK; odxm;olrsm; jzpfonf/ olwdkY\ pm;pkrSm aumufcH&&Sdrnfh tcGefaiG

tenf;trsm;udkvdkufí cHpm;&onf/

ykvdyfwyf zGJYpnf;jcif;ykvdyfwyf zGJYpnf;jcif;ykvdyfwyf zGJYpnf;jcif;ykvdyfwyf zGJYpnf;jcif;ykvdyfwyf zGJYpnf;jcif;

1826-ckwGif &cdkifrSm wyfzGJUESpfzGJUudk ykvdyfwm0efay;tyf&ef zGJUpnf;

onf/ ppfwaumif;wyfom;rsm; pkpnf;cJhonfh The Arakan Provinicial

Battalion wyfzGJUwpfckjzpfonf/ aemuf wyfzGJUwpfckrSm The Mugh Levy

[kodMuonfh (ppfwaumif;wGif aexdkifMuonfh &cdkiftrsdK;om;rsm;)yg0ifonfh

Page 67: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 69

wyfzGJUwdkY jzpfMuonf/ ,if;wyfzGJUESpfckvHk;udk ppfwyf\ tkyfcsKyfrIatmuf

wGif xm;&Sdonf/ yxrwyfzGJUudk t&yfom;rsm;twGuf ykvdyfwm0efudk

xrf;aqmifaponf/ aemufwyfzGJUwpfzGJUudk ppfykvdyfwm0efudk xrf;aqmif

aponf/ ,if;wyfzGJUwdkY\ XmecsKyfrSm ppfawGNrdKUwGif xm;&Sdonf/

1829-ckwGif ukrÜPDwyfrsm; &cdkifrS½kyfodrf;oGm;onf/ ,if;tcg

The Mugh Levy wyfzGJUudk wdk;csJUvmonf/ ,if;wyfzGJUudk Captain

Boscowen \ tkyfcsKyfrIatmufwGif xm;&Sdonf/ wyfom;wpf&myg0ifonf/

wdkif;&if;om;t&m&Sd (11)OD;yg0ifonf/ ,if;wdk Yonf ykvdyfwm0efudk

xrf;aqmif&onf/ t&yfom; tmPmydkifrsm;udk wm0efay;tyfvmonf/

odkY&mwGif ,if;wyfzGJUrsm;udk ppfwyfrsm;\ tkyfcsKyfrIatmufwGif xm;&Sdonf/

1845-ckwGif ,if;wyfzGJUrsm;udk The Arakan Battalion tjzpf jyifqifzGJUpnf;

onf/

&cdkift&m&Sdrsm;u zsufodrf;vdkufaom wyfzGJUrsm;rS wyfom;a[mif;

rsm;udk a&G;NyD; ykvdyfwyfzGJUudk zGJUpnf;onf/ ,if; ykvdyfwyfzGJUrS wyfom;rsm;udk

bmuef'g&ef[k ac:onf/ ,if; wyfom;rsm;rSm wpfvvQif vpmig;usyfcGJ

&&Sdonf/ wdkif;&if; om;t&m&Sdrsm;tjzpf 'dk&m*g&f? okbm'g&f? *sr'g&efESifh

'krfzm 'g&ef tqifhrsm;wGif wm0efay;tyfonf/ ,if;t&m&Sdrsm;\ vpmrSm

'dk&m*g&fwpfvvQif (50)usyf? okb'g&f wpfvvQif(20)usyf? *sr'g&f wpfv

vQif(10)usyf? 'lrfzm'g&ef wpfvvQif (8)usyf toD;oD;&&Sdonf/

,if;aMumifh 1829-ckaemufydkif; umvuyif &cdkifwGif ykvdyfwyfzJGU

rsm;udk zGJUpnf;cJhNyD;jzpfonf/ ,cifppfrIxrf;rsm;rS oifhawmfolrsm;udk ykvdyf

wm0efrsm;udk vTJajymif;wm0efay;cJhonfudk awGU&onf/

av;NrdKUolBuD; cspfpHa0av;NrdKUolBuD; cspfpHa0av;NrdKUolBuD; cspfpHa0av;NrdKUolBuD; cspfpHa0av;NrdKUolBuD; cspfpHa0

ukrÜPDtpdk;&onf rdrdwdkYodrf;ydkufxm;aom e,fy,frsm;udk Mum&Snf

pdk;rdk;Edkifa&;ESifh ppfumvukefusp&dwfrsm; jyefvnfumrd&ef tcGefb@mudk

&onfhenf;ESifh aumufcHMuonf/ tcGefpnf;MuyfaumufcH&mrSm jynfolvlxk

tvl;tvJcH&onf/ qif;&Jusyfwnf;rIrsm;ESifh &ifqdkif&onf/ ,if;aMumifh

&cdkifjynfolrsm;u ]]&efcgwxl;? rMum;zl;wnfh? tHjrL;zG,fom? cH&yg[k?

romn§dK;csHK;? r&TifjyHK;ESifh? ESvHk;yljim;}} jzpfMu&onf/ ajymqdk&efrjzpfEdkifatmif

&SdcJhonf/ ]]pum;rom? qdkMuygonf? BuHawG;qrEIdif;}} atmifyif jzpfcJh&onf/

bmomomoemrSmvnf; a&mif0grxGef; n§dK;EGrf;cJh&onf/

Page 68: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif70

,if;odkY jynfolwdkY\ qif;&J'ku©udk r½I&uf rjrifEdkifojzifh t*Fvdyf

ta&SUtdEd´,ukrÜPDtpdk;&udk yxrOD;pGm awmfvSefcJholrSm av;NrdKUolBuD;

cspfpHa0 jzpfonf/ av;NrdKUolBuD;rSm 1197-ck? jymodkvjynfhausmf (11)&uf?

(1835)wGif ukrÜPDtmPmydkifrsm;u vkdufvHzrf;qD;ojzifh zdk;acgifawmifudk

jzwfausmfí jrefrmrif;xH xGufajy;cJhonf/ ukrÜPDtpdk;&u awmif;cHojzifh

jrefrmrif;onf ppfjzpfrnfhta&;aMumifh cspfpHa0tm; ay;tyfcJh&onf/

ouú&mZf 1198-ck (1836)wGif axmifoGif;tusOf;xm;jcif; cH&onf/

axmifwGif;vIyf&Sm;rIrsm;aMumifh ukrÜPDtmPmydkifrsm;u owfjzwfjcif;udk

cH&onf/

rif;om;BuD; a&Tbef;rif;om;BuD; a&Tbef;rif;om;BuD; a&Tbef;rif;om;BuD; a&Tbef;rif;om;BuD; a&Tbef;

rif;om;BuD; a&Tbef;rSm ukrÜPDtrIxrf;wpfOD;jzpfonf/ rnfonfh

tqifhjzifh ukrÜPDwGif wm0efxrff;aqmifcJhonfudk rod&/ rif;om;BuD;onf

tif;0odkY zrf;qD;ac:aqmifjcif;cH&ol jzpfcJhonf/ tif;0rS vTwfvdkufonf

odkYr[kwf vGwfajrmufvmonfudkum; rod&/ &cdkifodkY jyefa&mufonfhtcg

ukrÜPDtpdk;&xH wm0efxrf;aqmifonf/ rif;om;BuD; ukrÜPDtpdk;&xH trI

xrf;pOf tcGefpnf;MuyfrIESifh ywfoufívnf;aumif;? &cdkifjynf vGwfajrmuf

a&;ESifh ywfoufívnf;aumif; rausreyf jzpfMuonf/ rif;om;BuD;?

a';0ef;BuD;? NrdKUolBuD;wdkY OD;aqmifNyD; ukrÜPDtpdk;&tm; awmfvSefMuonf/

odkY&mwGif rif;om;BuD;wdkY awmfvSefa&;rSm ta&;edrfhcJh&onf/ 0Ho[dEéH rsdK;rrSef

onfh opömazmuf wpfusdyfajcmufa,mufwdkYaMumifh zrf;qD;jcif;cH&onf/

umvuwåm;axmifwGif tusOf;csxm;jcif; cH&onf/ xdktrIudk Lord

Maccanley Chief court of Calcutta ½Hk;wGif ppfaq;NyD; wpfoufwpfuRef;

tjypfay;jcif; cH&onf/

rif;om;BuD; tusOf;cHaepOf tpmiwfqEjyonf/ ,if;odkY qEjyí

(41)&ufajrmufwGif b0wpfyg;odkY ajymif;cJh& onf/ ,if;odkY b0wpfyg;odkY

ajymif;cJhaomfvnf; rif;om;BuD;\vkyf&yfum; raocJh/ rif;om;BuD;\

½kyfavmif;udk ,laqmifvmcJhNyD; ukvm;wefjrpf0 vuf,mbuf (ta&SUbuf)

urf;&Sd 0NzD;csyfawmifwef;teD;&Sd yGJMunfhawmifac: rkwfqdwfawmif

"mwfwnf&Sd&m awmifxdyfü oN*ØK[fí t½dk;tdk;udk *lwnfxm;cJhMuonf/

rif;om;BuD;onf aotHhrl;rl;tcsdef jynfolrsm;tm; rSmwrf;&wk

oG,fcJhonf/ axmifeH&HwGif aoG;armfuGef;wifcJhonf[k qdkMuonf/

Page 69: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 71

rif;om;BuD;\ &wkarmfuGef;rSm-

]]rif;om;trSef? igvQifBuHq? EdkifiH&yfpnf? wdkif;jynftwGuf?

udk,fh toufudk? &uf&ufpGefYcGm? ukvm;&Gmü? cE¨m½kyfa[mif;? b0

ajymif;vdrfh}}ponfjzifh rdrdawmfvSefcJhonfh jzpf&yfESifh axmifwGif;b0

ajymif;&rnfh tajctaeudk azmfjyNyD; wzefqufvufí rif;om;BuD;u

jynfolwdkY avQmuf&rnfhvrf;udk azmfjy&mrSm-

]]igvrf;aMumif;udk? aumif;aumif;vdkufem? jynf"nmudk?

wpfcgrkcs? igwdkY&tHh}}[k aemufom;aemifvm? aESmif;olrsm;tm; rSmwrf;

udk oG,fcJhonf/

,if;aMumifh rif;om;BuD;\ rSmwrf;rSm ,aeYwdkif jynfolwdkY\

tonf;ESvHk;wGif yJhwif½dkufcwfvsuf &Sdaeao;onf/ rif;om;BuD;\

pGrf;aqmifcsufrsm;udk jynfolrsm;u tpOfowd&aernf jzpfonf/ av;pm;

OD;ñTwfaeMurnfvnf; jzpfonf/

a';0ef;BuD; atmifausmf&TDa';0ef;BuD; atmifausmf&TDa';0ef;BuD; atmifausmf&TDa';0ef;BuD; atmifausmf&TDa';0ef;BuD; atmifausmf&TD

a';0ef;BuD; atmifausmf&TDonf yDuRef;tkyf? a';0ef;BuD; &mxl;rsm;udk

rxrf;aqmifrD aomfwvDwpfOD;jzpfonf/ a';0ef;BuD;\ b0wpfavQmufvHk;

wGif ppfa&;? EdkifiHa&;? vGrf;a&;rsm; >yrf;vsuf&Sdonf/ 'ku©okctrsdK;rsdK; cHpm;

cJh&onf/ ,if;wdkYudk a';0ef;BuD;\ pmayvuf&mrsm;wGif b0rSwfwrf;tjzpf

rSwfwrf;wifcJhonf/ ,if;rSm a';0ef;BuD;\pmaypGrf;&nfrsm; jzpfonf/

ppfwaumif;e,fodkY NrdKU0efacwfu oGm;a&mufcdkvIHolrsm;teuf

a';0ef;BuD;vnf; wpfOD;yg0ifcJh[ef &Sdonf/ csif;ysH ESifh a,mufzawmfpyfonf/

NrdKUolBuD; atmifausmfZHrSm a';0ef;BuD;\ wlawmfoljzpfonf/ ppfwaumif;

NrdKU0ef 0gaemfowfxHwGif 1182-ck wm0efxrf;aqmifaMumif;udk pmqdk&Sif

a';0ef;BuD;u---

]]oMupfrSm wpfaxmifjzpf? wpf&moQpfq,f? pGef;onf ckESpf0,f?

r,fcspfoZif? ppfwaumif;onf? zavmif;&ifjyifü? wdkif;jynfwGif

rIcif;udpöay:ayguf&mudk? NzD;azsmfrdk;rpu}} [k pm&wkudk pmocJhonf/

ouú&mZf 1185-ck? oQifrjzLuRef; ta&;tcif; aemufydkif;rSm

a';0ef;BuD; atmifausmf&TDonf &myodefoufESifhtwl yl;wGJwm0efxrf;aqmif

onf/ &cdkif? ukvm;? qdyfzmtdwf (ppfyg&D)rsm;udk pkaqmif;ay;&onf/

Page 70: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif72

ukrÜPDppfwyfESifh twlvdkufygNyD; &cdkifodkY a&mufaomtcg NrdKU&Gm

tkyfcsKyfa&;twGuf oifhawmfolrsm;udk uRef;tkyf? acsmif;tkyfrsm; cefYxm;

ap&ef aomfwvDatmifausmf&TDu aqmif&Gufay;&onf/ ukrÜPDtmPmydkif

wdkYonf ajrmufOD;NrdKUudk odrf;ydkufNyD;aemuf aomfwvDatmifausmf&TDtm;

yDuRef;tkyf &mxl;udk cefYy&0gem ay;tyfonf/ e,fajrydkif;jcm;owfrSwfNyD;

uRef;tkyft&mcefY yg&0gemay;tyfyHkudk aomfwvD atmifausmf&TD\&wkwGif-

]]yDuRef;ESifh ,dk;uRef;ay? O&pfawmifvnf; ,if;rSmygpDavm?

yDacsmif;0,fav;NrdKUom;? ,dk;acsmif;e,fvnf;? xdk0,fonfhvdkufygí?

uRef;tkyfcefYíay? om;pOfNrD;quf? rysufpm;&vDtHh? [>rufxGDqdkaom

tcg? zGJU'gBuD;onf? vQifaqmh&SD;xHk;ygvsuf? y&0gemqwfBuD;cyf?

ig;&Gufpmudk? xdkcgcsufcsif;tyfu}}[ka&;pyfrSwfwrf;wifcJhonfudk

awGU&ayonf/

,if;odkY yDuRef;tkyft&mudk aomfwvD atmifausmf&TD tm; cefYtyfNyD;

wzef&myodefowfESifhtwl vdkufygcJh&onf/ &EÅydkpmcsKyfcsKyfqdkonfhtcg

&cdkife,fajr tus,ft0ef;udpöudk 0ifa&muf aqG;aEG;cJhonf/

&EÅydkpmcsKyf csKyfNyD;aemuf yDuRef;tkyf atmifausmf&TDrSm &efukefwGif

wpfESpfausmfcefY ae&ao;onf/ wm0eft& wpfe,fwpf&yfodkY oGm;a&muf

ae&aomfvnf; rdrd\ om;orD;rsm;ESifh ZeD;r,m;udk tNrJwrf;waeonf/

a&mufav&mt&yfrSm owd&aeonf/ wpfyg;ol armifESHpHkwdkY om;orD;rsm;ESifh

oGm;vmaeMuyHkudk pmqdk&Sif jrif&onfhtcg om;r,m;wdkYudk ydkí owd&vm

onf/ wrf;wvmonf/ ,if;odkY wrf;wrSef;qvGrf; &yHkrsm;? cHpm;&yHkrsm;udk

pm&wkjzifh jc,focJhonfudk awGU&ayonf/ ,if;wdkYrSm---

]]psD;wef;jyifrSm? uRefvsif jrifcsDonfum;? om;oli,frdxHrSm?

ryDwGwG yDwGwGonf? tbudkomac:vsuf? vl;vJum idkíay? ighocif

udk *kyifNyD;&rnf[k? wGvsufayawmif;vwfcg? rTD;zcifonf? vsifvsif

NyD;í vmvsuf? zufum erf;umom&Gwf? rGD;rdcifvnf;? ,if;wGif

wpfpzuf\/

&,fEIwfquf tvS,fvS,f? vifr,m; om;ESpfyg;aysmf Muonf

udk? arQmfcsDaywHkaomtcg? uRef Yonf;tludk EIwf,l[efyrmodk Y?

[>rufum rsuf&nfus? om;armifi,faMumifh? zcif vGrf;½Iwí?

vGefaysmif;ys? rBuHom? Mumy'krfudk eDylvSrf;yrmodkY}}[karmifESHpHkwdkY

om;orD;rsm;ESifh aysmfyg;aeMuyHkrsm;udk jrif&aomtcg cHpm;&yHkrsm;udk

Page 71: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 73

uGufuGufuGif;uGif;ay:vGifpGm pmyef;csDjc,focJhonfrSm yDuRef;tkyf

atmifausmf&TD\ tvGrf;"mwfyHkudk ay:vGifapcJhonf[k qdk&rnfjzpfygonf/

wpfzef yDuRef;tkyf atmifausmf&TDonf wm0eft& wpf&yf wpfe,f

odkY a&muf&SdaepOfwGif udk,f0eft&ifhtrmESifh&SdcJhaom MuifvsmZeD;udkvnf;

jrifa,mifvmonf/

,if;odkY&SdcJhonfh tdrfoloufxm;\ jzpf&yfudk pmqdk&Sif yDuRef;tkyfu

&wkESifh pmjyKcJhonfrSm--

]]0rf;rSmoaE¨ESifhvnf;? pGJ&if;,dvdkufonf? zGm;jrifaMumif;udk

uRef;vQif rjrifayí? om;armifi,fBuD;jcif;&m? onfudkwGufí

tuRefYonf;tlqmvsuf? pdwfrSmom arQmfEIdif;EIdif;? pm;aomfvnf; r0if?

ylyifvGrf;0kefí? cGD avsmif;csDwvsufom}}[k awGU&ygonf/

yDuRef;tkyf\ vGrf;aqG;yHkrsm;rSm rsm;jym;vSonf/ a&;vQifpmwrf;

wpfapmifyif &&Sdrnfjzpfonf/ ,if;odkY yDuRef;tkyf atmifausmf&TD\rSmwrf;

&wkrSmwrf; jyKcJhyHkrsm;udkcsnf; azmfjy&vQif pmaMum&Snfrnf jzpfonf/

yDuRef;tkyfBuD;\ vkyfaqmifcsufrsm;udk azmfxkwfwifjyoGm;ygrnf/

&efukefrS &cdkifodkY yDuRef;tkyf a&mufaomtcg ppfawGNrdKU wnf

aqmufa&;udpörsm;udk a';&SdefowfESifhywåifwdkY wdkifyifaqmif&Guf&jyefonf/

,if;aMumifh yDuRef;rSm rae&awmhbJ ppfawGodkY ajymif;vm&onf/ ,if;tcsdef

rSm tcar;em(vpm) wpf&mpD &&SdNyD;jzpfonf/ yDuRef;tkyf atmifausmf&TDtm;

tcGefb@m cefYZem aiGESpfodef; pnf;Muyf&ef ukrÜPDtmPmydkifwdkYu wm0ef

ay;tyfonf/ uRef;tkyf&mxl;rS a';0ef;&mxl;odkY wdk;ay;onf/ ,if;odkY tcGef

pnf;Muyf&ef wm0efay;yHk? a';0ef;t&may;tyfyHkwdkYudk a';0ef;BuD;u rdrdb0

rSwfwrf;tjzpf-

]]ouú&mZfwpfaxmifjzpf wpf&mh&Spfq,f? pGef;onfhudk;ck0,f?

wdkif;jynf\ b@mawmf iGDESpfodef;udk ,if;cg pnf;Muyfygvsuf?

wdkif;jynf&Gmtm;vHk;0,f? r,fcspfvifudk? a';0ef;cefYtyfonfwnf;?

wpfvpD rif;ar;em? iGDwpf&mudk rjywfyD;wHk ygvsuf}[k a&;om;xm;

onfudk awGU&ygonf/

a';0ef;BuD;t&mudk wm0efxrf;aqmif&onfhtcg ukrÜPDtmPmydkif

rsm;tvdkus tcGefb@m cefYZemudk pnf;Muyfvm&onf/ ,if;aMumifh &cdkif

jynfolvlxkrSm qif;&J'ku© trsdK;rsdK;ESifh &ifqdkif&onf/ jynfolvlxktvdkESifh

qefYusifvmonf/ ,if;tjyif ukrÜPDtmPmydkifrsm;ESifh ,cifu tay;t,l

Page 72: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif74

&SdcJhonfrsm;udk ukrÜPDtmPmydkifrsm;u ysufuGufcJhonf/ ,if;aMumifh

a';0efBuD;t&m&NyD; rMumrDrif;om;BuD; NrdKUolBuD;wdkYESifh wdkifyifNyD; ukrÜPD

e,fcsJUtpdk;&tm; awmfvSefMuonf/ odkY&mwGif rd,kwfrm zrJhom;wdkY

opömazmufrIaMumifh awmfvSefa&;rSm atmifjrifrIESifh vGJcJh&onf/ umv

uwåm;odkY BuD;oHk;BuD;jzpfaom rif;om;BuD;a&Tbef;? a';0ef;BuD;atmif

ausmf&TDESifh NrdKUolBuD; atmifausmfZHudk zrf;qD;ac:aqmifjcif; cH&onf/

a';0efBuD;onf tusOf;cHae&pOf rdrdudk;uG,fonfh q&mawmf

ysHvGefawmf rlcJhonf/ om;i,forD;i,frsm;udk vGrf;qGwf&onf/ rdrd\ tdrfol

oufxm; vGrf;yHkaqG;yHkrsm;? tusOf;cHae&pOf pm;aomufyHk? taetxdkif

qif;&JyHkrsm;udk rSwfwrf;wif pmocJhygonf/ ,if;tjyif a';0efBuD;onf

aemufom; aESmif;vlrsm;tm; &JarmfuGef;vnf; wifcJ hayao;onf/

a';0ef;BuD;\ &JarmfuGef;rSm-

]]ynmESif hÓPf? oifhpGmyefvsuf]]ynmESif hÓPf? oifhpGmyefvsuf]]ynmESif hÓPf? oifhpGmyefvsuf]]ynmESif hÓPf? oifhpGmyefvsuf]]ynmESif hÓPf? oifhpGmyefvsuf

wm0efrysuf? opöm&Gufvsufwm0efrysuf? opöm&Gufvsufwm0efrysuf? opöm&Gufvsufwm0efrysuf? opöm&Gufvsufwm0efrysuf? opöm&Gufvsuf

toufudkvSD;? oGD;acsmif;pD;rStoufudkvSD;? oGD;acsmif;pD;rStoufudkvSD;? oGD;acsmif;pD;rStoufudkvSD;? oGD;acsmif;pD;rStoufudkvSD;? oGD;acsmif;pD;rS

tNyD;BuHH hcd kif; EdkifiHwdkif;NrdKUtNyD;BuHH hcd kif; EdkifiHwdkif;NrdKUtNyD;BuHH hcd kif; EdkifiHwdkif;NrdKUtNyD;BuHH hcd kif; EdkifiHwdkif;NrdKUtNyD;BuHH hcd kif; EdkifiHwdkif;NrdKU

pd k Ypd k YESif h udk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmeDudkpd k Ypd k YESif h udk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmeDudkpd k Ypd k YESif h udk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmeDudkpd k Ypd k YESif h udk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmeDudkpd k Ypd k YESif h udk,fhNrdKUudk,fhjynf? udk,fhXmeDudk

&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf&rnfrkcs? þavmuonf

atmufusrcHcsifaomaMumifh}}atmufusrcHcsifaomaMumifh}}atmufusrcHcsifaomaMumifh}}atmufusrcHcsifaomaMumifh}}atmufusrcHcsifaomaMumifh}}

ponfjzifh aESmif;vlrsm;\ pdwf"mwfudk EId;ay;cJhonf/ vrf;ñTefay;cJh

onf/ a';0ef;BuD;\ pdwfxm;um; jrifhjrwfayonf/ av;pm;tyfayonf/

NrdKUolBuD; atmifausmfZHNrdKUolBuD; atmifausmfZHNrdKUolBuD; atmifausmfZHNrdKUolBuD; atmifausmfZHNrdKUolBuD; atmifausmfZH

rif;om;BuD; a';0ef;BuD;wdk YESif htwl ukrÜPDe,fcsJUtpdk;&tm;

awmfvSef&mwGif yg0ifcJholwpfOD; jzpfonf/ NrdKUolBuD; atmifausmfZHrSm wpfcsdef

u ukrÜPDtpdk;&\ trIxrf;wpfOD;jzpfonf/ NrdKUolBuD;&mxl;udk rxrf;aqmifrD

jynfpdk;BuD; uRef;tkyftjzpf xrf;aqmif&onf/ NrdKUolBuD;&mxl; &&SdNyD;aemuf

tcGefb@m cefYZempnf;Muyf&ef ukrÜPDtpdk;&u wm0efay;tyfonf/

,if;odkY tcGefb@mcefYZem pnf;MuyfrIaMumifh jynfolvlxkrSm qif;&J'ku©

trsdK;rsdK; MuHK&onf/ rausreyfrI rsm; jzpfyGm;cJhonf/

ukrÜPDtpdk;&rSm ppfp&dwf tukeftusumrdap&ef twif;tusyf

pnf;Muyfonf/ wpfbufrSm qif;&J'ku©cHae& ol jynfolvlxku &Sdaeonf/

Page 73: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 75

wpfbufrSm rdrd\ tmPmydkifrsm;u twif;tusyf tcGefpnf;MuyfrIudk

wGef;tm;ay;aeonf/ ,if;uJhodkY tcsdeftcgrsdK;rSm NrdKUolBuD;onf jynfolbuf

rS &yfonf/ NrdKUolBuD;&mxl;ESifh pnf;pdrfudk pGefYvTwfcJhonf/ &mxl;rS pGefYvTwf

aMumif;udk NrdKKUolBuD;\r,m; rdoEÅma0u awmif;yefí vrl;Zmwd&mZ0if

q&mBuD; OD;ausmfrnf;a&;cJhonfh *Pef;ocsFmed*Hk;wGif atmufygtwdkif;

a&;pyfxm;onf udk awGU&ygonf/

]]vdr®myGef;wD;? NrdKUolBuD;wdkY? rsm;NyD;,óH? atmifausmfZHu?

tBuHaumif;x? owd&í? okccsrf;om? onfavmuf[mudk? igrvdk[k?

jiif;qefjyKvsuf? rsm;xkvSnfhywf? a';&Sdefowfudk? jyeftyfNyD;rS? aomre

jzifh? &Tify0ef;om? &Sdaomcg0,f}} [k a&;pyfxm;onfudk zwf½I&ygonf/

,if;aMumifh NrdKUolBuD;onf jynfolrsm; qif;&J'ku© a&mufaecsdefwGif

ukrÜPDe,fcsJUtpdk;&u ay;urf;xm;onfh tcGifhta&;udk r,lcJhbJ jynfolESifh

vufwGJcJhonfh acgif;aqmifaumif; wpfOD;jzpfonfudk awGUEdkifygonf/

jynfolwdkY\ qif;&J'ku©trsdK;rsdK;udk MuHKae&onfh wqufwnf;rSm

ukrÜPDtpdk;&\ ay;aomuwdpum;rsm; ysufuGufvmonfudk awGU&onf/

&cdkifudk ukrÜPDe,fcsJUtpdk;&onf a&&Snftkyfpdk;&&ef vdkvm;aMumif; awGUvm

onf/ ,if;aMumifh rif;om;BuD;a';0ef;BuD;wdkYESifhtwl NrdKUolBuD;rSm e,fcsJU

orm;rsm;tm; awmfvSef& pdkif;jyifonf/ odkYaomf awmfvSefa&;um; atmifyGJ

ESifh vGJcJh&onf/ 0Ho[dEéH rsdK;rrSefonfh vif;jyefrom; wpfusdyf ajcmufa,muf

wdkY opömazmufrIaMumifh jzpfonf/ NrdKUolBuD;udk rif;om;BuD; a';0ef;BuD;BuD;

tjcm;aoG;aomuf a&mif;&if;rsm;ESifhtwl ]]rdpämajr[k? olUajr'oudk? wdkYrdb

tpOftvm? &efcgqef;xl;? ra&mufbl;wnfh? a0;usL;ulvm;&Gm}}odk Y

zrf;qD;ac:aqmifoGm;jcif; cH&avonf/

NrdKUolBuD;onf OD;aqmufvif;jyef rsdK;rrSef vGef,kwfrmonfh opöm

azmufrsm;udk urÇmESifhcsDí emusnf;cJhonf/ rdpämvlUAmvwdkY trnfemrpH&azG

a&SmufazG[kjim;? atmifukvm;ESifhr,m; iyka0 tp&SdonfwdkYtm; usdefpm

trsdK;rsdK; wdkufcJhonf/ bk&m;ewf odMum;rsm;xH trsdK;rsdK;wdkifwnfcJhonf/

awmfvSefa&;twGuf raMuO'gef; trluGef;udk a&;xdk;cJhonf/

]]O'gef;raMujzpf&avjcif;----b0wpfqpf? vljyefjzpfí topf

ckyif? awmfvSefcsifonf? b,fwGif rarhEdkifaomaMumifh}}[k axmifwGif;

uAsmjzifh aESmif;vlrsm;tm; e,fcsJUorm;ESifh opömazmufwdkYtm; wdkufcdkuf&ef

owday;a&;om;cJhonf/

Page 74: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif76

tjypf'Pf rnfrQcHcJh&onfudkum; rod&? axmifrSvGwfí oabFm

jzifh &cdkifodkY jyefvmcJhonf/ ppfawGNrdKUudk oabFmay:rS jrif&yHk? NrdKU0ef;usif

om,myHkwkdYudk pm&wk oG,fcJhonf/ rdrd\om;orD;rsm;ESifh qHkqnf;&m aysmf&Tif

tm;&yHkrsm;udk rSwfwrf;jyKcJhonf/

vGefESpfoufwdkYESpfjzm? onf;csmtlNyD;? om;tBuD;udk? &nfrSef;edAÁmef

iSmvQif? oHo&mzdkYtaMumif;? &SifomraPjyKcJh onfrsm;udkvnf; NrdKUolBuD;

axmifrSvGwfvmí tjyefwGif jyKvkyfcJhonf/

,if;aemuf csufjr§Kyf&m rdESifhbXme[laxG? usdef;NrdKUajrodkY oGm;a&muf

onf/ *Edkifomarm usdef;awmifawm? usdef;NrdKU usdef;&Gma'? emr*a[?

usufoa&wGif? tvSMuif,m? r,fESpfjzmESifh? [oFmarmifESrwdkY uJhodkY ruGm

onf;csmESpfyg;orD;om;ESifh aysmfyg;pGmaexdkifMuonfudk NrdKUolBuD;u rdrd\

b0rSwfwrf;udk wifjycJhonf/

aomfwvD armifndKaomfwvD armifndKaomfwvD armifndKaomfwvD armifndKaomfwvD armifndK

aomfwvDarmifndKonf vuf0Jjyeftrwf armifaxG;\ ajr;awmf

onf/ ,if;\zcifrSm NrdKUaxmifpm; jzpfonf/ 1823-ckuyif ukrÜPDtpdk;&xH

qkbm'g (subader) tqifhESifh ppfrIxrf;onf/ tcar;em;r,l[k rSwfwrf;

wGif azmfjyxm;onf/ ukrÜPDtpdk;&\ trIxrf;aumif;tjzpf ajr§mufpm;jcif;

cH&ol wpfOD;jzpfonf/ &EÅydktxd vdkufygcJholjzpfonf/ &EÅydkrSwpfzef

trf;awmifMum;udkjzwfNyD; &cdkifodkY jyefcJhonf/

ewfjrpfwdkufe,fwyfacsmif;wGif aexdkifonf/ewfjrpftv,f

wdkufe,f\ uRef;tkyftjzpf cefYxm;jcif;cH&ol jzpfonf/ ewfjrpf wdkufe,frS

tcGefb@m cefYZemrsm;udk aumufcHNyD; ukrÜPDtpdk;&tm; ay;oGif;&mrS

wpfqifhNyD; wpfqifhwdk;í aumufcHay;EdkifcJhol jzpfonf/ tcGefb@m cefYZem

ESpfaomif;txd aumufcHay;Edkifol jzpfonf/

,if;tjyif aomfwvDarmifndKonf ewfjrpftv,f wdkufe,fodkY

ppfwaumif;om;rsm;tm;ac:,lNyD; &yf&Gmwnfaxmifay;um ae&mcsxm;

onf/ ,if;aMumifh tcGefb@m cefYZem ydkrdkaumufcHEdkifcJhjcif; jzpfonf/

,if;odkY aumufcHay;Edkifojzifh oufqdkif&m tmPmydkifwdkY\ csD;rTrf;jcif;udk

cH&ol jzpfonf/

aomfwvD armifndKonf uRef;tkyf&mxl;tjyif? NrdKUolBuD;tjzpf

vnf;aumif;? w&m;rw&m;olBuD;tjzpfvnf;aumif;? &mxl;tqifhqifh

Page 75: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 77

wdk;jr§ifhjcif;cH&ol jzpfonf/ uRef;tkyf&mxl;udk om;pOfajr;quf qufcHwm0ef

xrf;aqmifcJhol jzpfonf/ ,if;\om; atmifjzLrSm *sDr'g&f&mxl;udk 1835-

ckavmufuyif wm0efxrf;aqmifaeol jzpfonf/ uRef;tkyf&mxl;udk

atmifjzLonf 1860-ck pufwifbmv (17)&ufwGif cefYtyfjcif;cH&onf/

,if;aMumifh aomfwvDarmifndK\ om;pOfajr;qufwdkYonf ukrÜPD

tpdk;&xHwGifvnf;aumif;? NAdwdoQtpdk;&tmPmydkifrsm;xHwGifvnf;aumif;?

emrnfaumif; axmufcHcsD;jr§ifhjcif;rsm;udk awGU&onf/

uRef;tkyf armifoQifuRef;tkyf armifoQifuRef;tkyf armifoQifuRef;tkyf armifoQifuRef;tkyf armifoQif

ukrÜPDtpdk;&xHwGif trIxrf;cJholrsm;cJholwpfOD; jzpfonf/ ouú&mzf

1187-ck? 0gqdkvqef; (3)&ufwGif t*F&yfcsdKifuRef;tkyftjzpf cefYpmy&0eudk

ay;tyfjcif;cH&ol jzpfonf/ t*F&yfcsdKif uRef;tkyftjzpf cefYpmy&0emwGif-

]]rif;BuD;trdefYtmemawmf[DoQnf---armifusif igtmemawmf

EkyHkum&DoQnf (1)ae&m vkyfudkifvdkufí tifu&csdKifuRef;wGif uRef;tkyf

t&mcefYoem;awmfonf---uRefusJa&mf aeoif&m,mZaom tvkyf

olwdkifwdkif Nidef0wfom,matmifjyKí(apmifh)xdef; ap&if&ar(bif)

uReftydkifrS ,Síxdk---wyJuRef usJa&mfwdkifu ac:ay:---usatmif

ryifryef rZjyK Zk&arqif&JomwdkyfudkifvJoqyefESdwf---aemifatmif

arr[kwf toQifukrfygeD tvdkyfawmf[dyJ uwfrif;rIwf---olrQ

wdkifudkyfyJ aqmifvSm&ar[k ouú&mZf 1187-ck? 0gqdk0fvqef;(3)ae

ydvpfoQnfy&0em}} [k azmfjyyg&Sd onfudk awGU&onf/

,if;odkY t*F&yfcsdKifuRef;tkyf wm0efudk xrf;aqmifcsdef v,fajr

(100)ausmf wGifus,fonf/ tcGefb@m cefYZem (2000)aumufcH&&Sdonf/

om;ajr;rsm;ESifh pm;aomufavmufatmif rvHkavmufjzpfonf/ ,if;aMumifh

w&m;rvHk avQmufxm;&m ,if;wdkY\om; yef;abmfatmif? &Jabmfonf?

jrabmf&SDwdkYudk aiG 1500-2000cefY &&Sdonfh uRef;rsm;vpfvyfvQif cefYxm;&ef

tmPmawmf&Sdonf/ ESpfaygif; (20)wdkif uRef;tkyfq&m xrf;aqmifaeol

jzpfonf/

,if;ESpfaygif; (20)ausmf umvwpfavQmuf uRef;tkyf armifoQifrSm

emrnfaumif;&xm;ol jzpfonf/ ,if;odk Y emrnfaumif; &xm;onfh

tavsmuf w&m;r(½Hk;awmf)ü uRef;tkyf armifoQifu rdrdtm; t*F&yfcsdKif

uRef;rS jym;uRef;odkY ajymif;a&TUay;&ef avQmufxm;onf/ ,if;aMumifh

Page 76: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif78

oufqdkif&m tmPmydkifwdk Yonf uRef;tkyfarmifoQiftm; jym;uRef;odk Y

ajymif;vGJ wm0efxrf;aqmif&ef trdefYtmPmudk 1845-ck? ZGefv (14)&uf

wGif xkwfjyef&mrSm-

&cdkifwdkif;BuD;udk ukrÜPDrif;jrwfu wdkufcdkufodrf;,l awmfrlonfh

umv rdrdoQd&m ykodefoyfrif;BuD;ESifhtwl vdkufygvmí tpu tqHk;

wdkifatmif trIawmfudk oufpGefYBudK;yrf; xrf;&Gufoljzpfonf}}[k

azmfxkwfxm;NyD;? uRef;tkyfarmifoQif\ trIxrf;aqmif&GufrIrsm;udk

azmfjyxm;&mrSm---

uRef;tkyfarmifoQifonf &cdkifwdkif;jynfudk atmifjrif awmfrlonfh

aeYrSpí ,ckwdkif uRef;tkyft&mESifhESpfaygif;(20)wdkif trIxrf;a[mif;

jzpfonf/ ¤if;tjyif wpfcgwpfcgrS eif(epf)emrysufjym;atmif rIcif;

rjzpfzl;onf/ ¤if;udk rpojzifh ,ckvuf&SduRef;u vTJajymif;NyD;vQif jym;uRef;

wpfpdwfrSm uRef;tkyfq&m cefYxm;ap&ef}}[k w&m;r vTm;pD;wifqufonf/

&cdkifwdkif;rif;BuD;u oabmwl cGifhjyKtrdefYudk 1845-ck? ZGefv 14 &ufaeYwGif

xkwfjyefonf/

,if;aMumifh uRef;tkyfarmifoQifonf t*F&yfcsdKifuRef;rSm ESpfaygif;

(20)uRef;tkyfwm0efudk xrf;aqmifcJhonf/ 1845-ck? ZGefv(14)&uf

aemufydkif;wGif jym;uRef;wpfpdwfudk wm0efxrf;aqmifaeaMumif;udk ,if;t&

od&onf/ uRef;tkyf armif&Sif\ om;rsm;jzpfonfh yef;abmfatmif?

&Jabmfonf? jrabmf&SDwdkYrSmvnf; uRef;tkyft&mrsm; vpfvyfvQif uRef;tkyf

tjzpf ukrÜPDtmPmydkifwdkYu cefYxm;vdrhfrnf[k xifrdygonf/

okbm'g&fpH&azGokbm'g&fpH&azGokbm'g&fpH&azGokbm'g&fpH&azGokbm'g&fpH&azG

ukrÜPDtpdk;&\ ppfwyfwGif odbm[dt&mESifh trIxrf;cJhol

jzpfonf/ ukrÜPDtmPmydkifwdkYu rpjcif;udk cH&oljzpfonf/

ukrÜPDrif;\tvkyfudk odbm[dt&muyif okbm'g&f t&mwdkif

ESpfaygif;(20)cefY trIxrf; vla[mif;jzpfonfESifh ¤if;uRef;tkyf armifoQif

pD&ifpk? t*F&yfcsdKifuRef;rSm uRef;tkyft&m cefYxm;&efoifhí tmPmawmf

&Sdonf/ ¤if;pD&ifpk t*F&yfcsdKifuRef;rSm okbm'g&f pH&azGudk uRef;tkyft&m

cefYxm;ap}}[k azmfjyxm;ojzifh okbm'g&fpH&azGrSm ukrÜPDtpdk;&xHwGif

odbm[d(ppfom;)t&mESifhvnf;aumif;? okbm'g&f&mESifhvnf;aumif;

ESpfaygif; (20)wdkif trIxrf;cJhaMumif; od&onf/ ¤if;aemuf uRef;tkyf

Page 77: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 79

armifoQif pD&ifcJhonfh t*F&yfcsdKif uRef;wGif 1845-ck? ZGefvaemufydkif;wGif

uRef;tkyfwm0efudk xrf;aqmifcJhonfudk awGU&onf/

NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ b0rSwfwrf; oQdK;vdkuf&wkwGif--NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ b0rSwfwrf; oQdK;vdkuf&wkwGif--NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ b0rSwfwrf; oQdK;vdkuf&wkwGif--NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ b0rSwfwrf; oQdK;vdkuf&wkwGif--NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ b0rSwfwrf; oQdK;vdkuf&wkwGif--

]]vGef,kkwfrmonf? rdpämvlAmvwdkY? rnfemr pH&SDazG? a&SmufazG

[ljim;? atmifukvm;ESifh r,m;iyka0}}[k vlrdkufvif;jyef rsdK;rrSefonfh

wpfusdyfajcmufa,muf opömazmufwdkY\ pm&if;wGif pH&SDazGtrnfjzifh

azmfjyxm;onfudk awGU&onf/ ,if;pH&SDazGrSm ]okbm'g&fpH&azG}yif

jzpfonf/ odkYwnf;r[kwf wjcm;pDjzpfonfudkum; rod&/ odkY&mwGif

ukrÜPDtmPmydkifwdkY\ trTrf;cHae&ol ]okbm'g&f pH&azG}onf NrdKUolBuD;

\ O'gef;raMuEdkifonfh vlrdkufvif;jyefrsdK;rrSefonfh ]pH&azG}yif jzpfvdrfh

rnf[k xifrdygonf/

* rSwfcsuf/ / a';0ef;BuD; oQdK;vdkuf&wkwGif--- rSwfcsuf/ / a';0ef;BuD; oQdK;vdkuf&wkwGif--- rSwfcsuf/ / a';0ef;BuD; oQdK;vdkuf&wkwGif--- rSwfcsuf/ / a';0ef;BuD; oQdK;vdkuf&wkwGif--- rSwfcsuf/ / a';0ef;BuD; oQdK;vdkuf&wkwGif---

]]a';oQdefowfonf? rjywfwyfOD; csDavm? aemuf&yfNrD? ol&Jawmf

qdyfzmtdyfonf? [dE´KwfomeDom wnf;}}[k vnf;aumif;? ]]r,fhocif

onf? ,if;wGif a[majymqdkvsuf? ukvm;qdyfzmtdyfig;&mausmfudk?

xdkcg pkaqmif;yD;u}} [kvnf;aumif; okbm'gpH&azG cefYpmwGif

]odbm[dt&myif okbm'g&ft&mwdkif}[kvnf;aumif; azmfjyxm;onfh

]qdyfzmtdyf}ESifh ]odbm[d}wdkYrSm ]ppfyg&D}yif jzpfonf/

jrefrmtbd"mef tusOf;csKyfwGif ]ppfyg&D-e^ppfygwD^ ppfynmudk

NAdwdoQpepfjzifh oifMum;avhvmxm;aom tdEd´,wdkif;&if;om;ppfonf

(pifydkif)ppfAmwD (ppfyg&D)[kvnf; ac:onf/

jrefrmtbd"mef 1991-ckxkwfwGif ]ppfyg&D ppfyg&D-e^ NAdwdoQacwf

tdEd,wdkif;&if;om;ppfonf ([dE´L? Siparhi)[kvnf; awGU&onf/

]ppfwaumif;rSonf &EÅydkodk Y} pmtkyfwGif ]ta&SUtdEd´, ukrÜPD

vufxuf NAdwdoQwdkYu cefYxm;onfh tdEd,wdkif;&if;om; ppfonfrsm;udk

ac:onfhtrnf jzpfonf/ ppfAm&DrSm ppfom; odkYr[kwf ppfwyf[k t"dyÜm,f

&onf/ ]qDyg[d}[laom yg&Sifpum;rS qif;oufvmonfh pum;jzpfonf[k

azmfjyxm;onf/

Page 78: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif80

wpfusdyfajcmufa,muf opömazmufwpfusdyfajcmufa,muf opömazmufwpfusdyfajcmufa,muf opömazmufwpfusdyfajcmufa,muf opömazmufwpfusdyfajcmufa,muf opömazmuf

rif;om;BuD; a';0ef;BuD;ESifh NrdKUolBuD;wdkYrSm ukrÜPDe,fcsJUrsm;u

ay;cJhaom pum;rwnf jynfolrsm;tm; tcGefb@m cefYZemrsm; wif;usyfpGm

pnf;MuyfaumufcHrIudk rauseyfí ukrÜPDe,fcsJUorm;rsm;tm; awmfvSef

Muonf/ ,if;BuD;oHk;BuD; awmfvSefa&;rSm OD;apmufvif;jyefrsdK;rrSefonfh

wpfusdyfajcmufa,muf opömazmufwdkYaMumifh ta&;edrfhcJh&onf/ ,if;

wpfusdyfajcmufa,muf opömazmufrsm;udk NrdKUolBuD; atmifausmfZHu

rSwfwrf;wifcJhonf/ ,if;wdk Y\ ,kwfrmyHkrsm;udk azmfxkwfxm;onf/

,if;wdkYrSm--

* ausmif;w&m &Jabmfo,f? NrdKUxJcJypf qEnpfESifh pifpdkufvif; 'i,f

odkY owfpm;r,fh aMumiftvm; EdkYyrmwlol/

* 0Ho[dE´m vGef,kwfrmonf rdpämvlAmvwdkY rnfemr pH&SDazG?

a&SmufazG[kjim; atmifukvm;ESifh r,m;iyka0wdkY ajrBuD;rsdK;

wGif;qHk;usrsm;/

* ol,kwfvif;jyef &if&eH? wzef wdk;atmifpom; vlAmvrsm;/

* vl'd|d iyHkom? [dE´maoG;om; atmifukvm;ESifh ukvm;a&TvHk;/

* pH&Jabmfwvif;om;? r,m;rsdK;EG,f iyka0um;? a&SmufazG 'Hk;uvm;

ESifh oifcsDom;'dk;atmif&SD? vlavmif[kbd? ygwvDom; 'd|dbdwfa,

ESifh oufESHa0uRefrom;? ukvm;vif;jyef&ife&H? vlvGef &Srf;atmuf

om;? aoatmifrdkufonfh? vlnpfO*g&Sd ponfwdkY yg0ifonf/

,if;wpfusdyfajcmufa,mufwdkYonf ukrÜPDe,fcsJUrsm;xHrS wHpdk;pm;

onf/ rkom;pum;ajymí wpfbufolrsm;ESifh yif;cJhonf/ ,if;wHpdk;pm;

q,fhajcmufa,mufvl uRefY&efol[k wifpm;cdkif;EIdif;csuf trsdK;rsdK;jzifh pmtrl

uGef;udka&;xdk;cJhonf/

NrdKUolBuD; atmifausmfZHuJhodkYyif a';0ef;BuD; atmifausmf&TDuvnf;

rd,kwf brJhom;rsm;onf ]]wpfa,mufpDwqifNcD? [dkrSmwpfcGef;? rSmwpfcGef;?

iurf;awmifa0SUprf;odkY? BuHoufoDt&b,f? usrff;*efreD;? a'gorD;udk

azmfvkyfygonfwnf;}} [k ,if;wdkY\ tMuHyufpufyHkrsm;udk azmfxkwfcJhonf/

,kwfrmyHkrsm;udk ordkif;rSwfwrf; wifxm;cJhMuonfudk awGU&ygonf/

Page 79: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 81

,if;odkY iurf;awmifa0SUprf;ouJhodkY oufaor[kwfrrSef vkyfBuHNyD;

xGufqdkMuojzifh rif;om;BuD;? a';0ef;BuD;ESifh NrdKUolBuD;wdkYrSm ouú&mZf 1199ck?

0gqdkvjynfhausmf(10)&ufwGif ysHvGefawmfrlonfh q&mawmfom&vuFm

ysHvGefawmfrlcsdefrSm axmifeef;pHae&csdef jzpfygonf/ q&mawmf\ aemufqHk;

c&D;rSm OD;csuefawmhcGifhyif r&&Smay/ wpf&ufpDay;&du©m? azGomoHk;jym;

wpfxyfpm;NyD; qif;&J'ku©trsdK;rsdK;udk cHpm;ae&onfudk pmqdk&Sifa';0ef;BuD;

u rSwfwrf;wifxm;cJhygonf/

&myodefowfESifh tjcm;trIxrf;rsm;&myodefowfESifh tjcm;trIxrf;rsm;&myodefowfESifh tjcm;trIxrf;rsm;&myodefowfESifh tjcm;trIxrf;rsm;&myodefowfESifh tjcm;trIxrf;rsm;

&EÅydkpmcsKyf csKyfqdk&mwGif ukrÜPDbufrS udk,fpm;vS,f oHk;OD;u

vufrSwfa&;xdk;Muonf/ ,if;oHk;OD;teuf &myodefowf (T.C Robertson)

vnf; wpfOD;tygt0ifjzpfonf/ tkyfcsKyfa&;qdkif&m wm0efcHwpfOD;tjzpf

vufrSwfa&;xdk;cJ honf/ ol\ &mxl;tqifhud k azmfjy&mrSm (Civil

Commissioner)[k azmfjyyg&Sdonf/ &myodefowfonf &cdkifdkif;rif;BuD;tjzpf

wm0ef,lcJhol jzpfonf/ &myodefowfESifh rif;BuD;(6)qufwdkif ppfwaumif;

rSaeí &cdkifudk tkyfcsKyfcJhonf/ rif;BuD; a';&Sdefowf (Dickenson)onf

1834-ck? atmufwdkbmv(3)&uf (ouú&mZf 1196-ck? 0gqdkvqef;(1)&uf

aomMum)aeYwGif &cdkifwdkif;rif;BuD;tjzpf ppfawGNrdKUwGif tpyxrqHk; ½Hk;xdkif

onf/

&myodefowftjyif NrdKU0efywåif (C. Paton) rSm ppfawG NrdKU0eftjzpf

ukrÜPDtkyfcsKyfa&;wGif ta&;ygolwpfOD; jzpfonf/ ppfawGNrdKKUudk wnfaxmif

&mrSm yg0ifolwpfOD; jzpfonf/ &EÅydkodkY ukrÜPDwyfrsm; csDwuf&mwGif vdkufyg

roGm;bJ &cdkifwGif tkyfcsKyfa&;twGuf wm0efudk aqmif&GufcJh[ef &Sdonf/

,if;aMumifh &myodefowf &EÅydkrStjyef ppfawGwnfaxmifa&;udk BudKwif

jyifqifxm;Edkifonf/ ywåifonf rif;BuD; &mxl;tjzpf wdk;wufNyD; &cdkifwGif

wm0efxrf;aqmifcJhol jzpfonf/ ywåifNyD;vQif rif;BuD; a';&Sdefowfu &cdkifudk

wm0ef,l&onf/ a';&Sdefowfvufxuf tcGefb@m cefYZemwdk;NyD; pnf;Muyf

rI? ukrÜPDtmPmydkifrsm; uwdrwnfrIwdkYaMumifh ukrÜPDe,fcsJUtpdk;&tm;

awmfvSefrI ay:aygufcJhonf/

rif;BuD; a';&Sdefowf? NrdKU0efi,f 0gowfESifh 0gvD,m ponfwdkYrSm

rif;om;BuD;? a';0ef;BuD;ESifh NrdKUolBuD;wdkY\ awmfvSefa&;wGif xdyfwdkuf&ifqdkif

cJh&olrsm; jzpfonf/ ,if;ukrÜPDt&m&Sd oHk;OD;rSmvnf; rif;om;BuD;wdkY

Page 80: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif82

awmfvSefa&;udpöESifh ywfoufí &mxl;rSEkwfjcif;cH&onfudk a';0ef;BuD;ESifh

NrdKUolBuD;\&wkrS od&onf/

ppfawGNrdKU wnfaxmifjcif;ppfawGNrdKU wnfaxmifjcif;ppfawGNrdKU wnfaxmifjcif;ppfawGNrdKU wnfaxmifjcif;ppfawGNrdKU wnfaxmifjcif;

ukrÜPDacwf tajctaeudk ajymvQif ppfawGNrdKU taMumif;rygvQif

rjzpfacs/ ppfawGNrdKU wnfaxmifcJhonf rSm ukrÜPDtmPmydkifrsm;onf &EÅydkodkY

rcsDwufrDuyif tpDtpOf&Sdonf/ NrdKUwnfvkyfa&;rSm ppfcsDwufa&;umvwGif

ywåifowftm; &myodefowfu wm0efay;tyfonf/ NrdKU0ef &mxl;udkvnf;

ywåowftm; cefYxm;aqmif&Gufaponf/ ,if;odkY pDpOfaqmif&Guf&ef

wm0efay;yHkrsm;udk a';0ef;BuD;\ &wk wGif---

]]&cdkifjynfwGifZif ywåifudkNrdKU0efcefY crnf;wnf;---ywåifudk

NrdKUwGifxm;cJhygí? rdk;pJaomf aemiftcg0,f? ppfawGuRef;udk NrdKUwnf

vkyfvD[k? qdkajymxGD,if;NyD;aemufrS---}}

ponfjzifh azmfjyxm;onfudk awGU&onf/ ,if;aMumifh ywåifonf ppfawGNrdKU

wGif NrdKKU0eft&mudk yxrqHk; ukrÜPDacwfrSm xrf;aqmifoljzpfaMumif;

awGU&onf/ NrdKU0efywåifonf ppfawGNrdKU wnfaqmufa&;udk uwfwif

a';&SdefowfESifhtwl pDpOfaqmif&Guf&ol jzpfonf/

&EÅydkpmcsKyf csKyfqdkMuNyD;aemuf &myodefowfESifh a';0ef;BuD;

atmifausmfZHwdkYrSm &cdkifodkY jyefvmMuonf/ &cdkifodkYa&mufvQif aeYaumif;

&ufomudka&G;NyD; NrdKUwnfaqmufa&;udk aqmif&GufMuonf/ ,if;odk Y

aqmif&GufyHkrsm;udk--

]]oMupfwpfaxmifjzpf? wpf&moQpfq,f? pGef;0,fckepfckwnf;?

rmCjzpfvqef; omig;&ufedonf? eDxGufwpfydk&fausmfwGif? NrdKU0efvQif

ywfwifowf? uwfwif[krSwf a';&SdefowfESifh wdkifyifMunfh½Ivwfí?

ppfawG&yfjrpfem;rSm aumif;onfhtcg0,f? NrdKU&mwnfvkyfygvsuf}}

[k a';0ef;BuD; atmifausmf&TDu NrdKUwnfaxmifa&;udpöudk aqmif&Guf yHkudk

rSwfwrf;wifxm;cJhonf/

,if;aMumifh ppfawGNrdKU wnfaxmif&mrS &myodefowf? uwfwif;

ywåifowf (Captain Paton) uwfwifa';&Sdef;owf (Captain Dickenson)

wdkYESifhtwl a';0ef;atmifausmf&TD yg0if aqmif&Gufay;onf/ NrdKU&Gmom,ma&;

udk wm0ef,laqmif&GufcJhonfrSm xif&Sm;onf/

Page 81: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 83

NrdKUwnfonfh tcrf;tem;wGif ykvGDapmif;n§if;? BuD;eif;c&mrsm;

wD;rIwfMuonf/ ,dk;',m;ESifh obifZmwfBuD;cHvsuf aysmf&TifyGJrsm;udk jyKvkyf

Muonf/ NrdKUcsmbdkifudk av;rsufESm oHBudK;cwfNyD; jyifqifxm;yHkudk jrif&onf

rSm ewfjynfoHk;&Gmudk jrif&ouJhodkY &Sdawmhonf/ nreuftcsdeftcgxuf

BudK; oG,frQifum txGwftcsmü wif;cGefrsm; vTifhxm;yHkrsm;udkvnf;

a';0ef;BuD;u rSwfwrf;wifxm;cJhonf/ NrdKUvrf;rwpf avQmufwGif qif jrif;

rsm; &xm;uRJEGm;rsm; vIyf&Sm;oGm;vmaeyHkrsm; Adkvfvlrsm; oGm;vmaeyHkrSm

vnf; ewfbHkwrQ &Sdayonf/ rD;iljrpfwpfavQmuf jynfhusyfaeonfh avS

oabFmrsm;? a&mif;0,fazmufum;aeyHkrsm;vnf; waomaomESifh &Sdaeonf/

vlrsdK;aygif;pHk&Sdaeonfh NrdKUppfawGudk a';0ef;BuD;u atmufygtwdkif; pmzGJU

xm;onf/

]]oHk;yifwdkifonf avS,mOf oabFmvSESifh aAmufwDua*gwlom?

rD;iljrpfrSm jynfhrQ0ifvQif;yg\? a&mif;0,f&m waom aom eDMuygonf/

NrdKUqdyfurf;em;ü &cdkifrsm; jrefrmay? [dEKwfomedbk&if*sDESifh yoDukvm;

onfwnf;? uonf;EGrf; oQrf;wdkYrSm p½dkufbmom eDMuygonf/ NrdKU&Gm

xlxyfay:\ xufjrifhzsm; ewfbHkoGif? NrdKUcsrf;omudk ocifwnfvkyf

usif\}} [lí NrdKUppfawG\ wnfaxmifp tajctaeudk zGJUqdkxm;onf

udk a';0ef;BuD;\ pm&wkrsm;rSm awGU&onf/

aus;Zl;pum;aus;Zl;pum;aus;Zl;pum;aus;Zl;pum;aus;Zl;pum;

ukrÜPDacwftkyfcsKyfa&;ESifh trIxrf;rsm; tajctaeudk wifjy&mrSm

þpmwrf;onf NyD;jynfhrnfum; r[kwfyg/ qufvufavhvm&ef taMumif;

tcsufrsm; &SdaeygOD;rnf/ ,if;tjyif þpmwrf;wGif tm;enf;csuf? cRwf,Gif;

csufrsm;&Sdae rnfrSm trSefyifjzpfygonf/

wpfqufwnf;rSm þpmwrf;onf wpfOD;wpfa,mufwnf; BudK;yrf;

csufaMumifh a&;om;wifjyEdkifjcif; r[kwfaMumif;udk azmfjyvdkygonf

q&mawmftoQifpudúE? OD;Aodef;(vufaxmufNrdKUe,fynma&;rSL;?aygufawm

NrdKUe,f)ESifh OD;atmifvSodef; (ukefoG,fv,f,m? ppfawG)wdkYxHrS &&Sdaom

taxmuftxm;rsm;aMumifhom þodkYa&;om;wifjyEdkifjcif; jzpfyg onf/

,if;odkY taxmuftxm;rsm; ulnDay;ydkYojzifh ,if;yk*d¾Kvfrsm;udk txl;aus;Zl;

wif&SdaMumif; þpmwrf;jzifh azmfjytyfygonf/ /

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

20-8-8020-8-8020-8-8020-8-8020-8-80

Page 82: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif84

t"du tajccHudk;um;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;t"du tajccHudk;um;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;t"du tajccHudk;um;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;t"du tajccHudk;um;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;t"du tajccHudk;um;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;

1/ rif;om;BuD; a&Tbef;\ &wkpmayrsm;

2/ a';0ef;BuD; atmifausmf&TD\ &wkpmayrsm;

3/ NrdKUolBuD; atmifausmfZH\ &wkpmayrsm;

4/ uRef;tkyf armifoQif\ &mxl;cefYtvTm? ajymif;a&TU trdefYpm

("mwfyHkrdwåL)

5/ Archives of Arakan Family (Type Copy)

6/ ewfjrpfpef;atmif ]]&cdkife,fcsJUawmfvSefa&;ysdK;axmifrIrsm;}}

&cdkifr*¾Zif; trSwf(2)? 1975-ck? azazmf0g&Dv

7/ R.B. Smart (Deputy Commissioner, Settlement Officer Akyab)

Burma Gazetteer ''Akyeb District, Volume A'' 1957

8/ W.B. Tyeld (Deputy Commissioner) Burma Gazetteer

''Sandoway District, Volume A" 1962

avhvmzwf½I&aom pmtkyfpmwrf;rsm;avhvmzwf½I&aom pmtkyfpmwrf;rsm;avhvmzwf½I&aom pmtkyfpmwrf;rsm;avhvmzwf½I&aom pmtkyfpmwrf;rsm;avhvmzwf½I&aom pmtkyfpmwrf;rsm;

1/ yJcl;rif;ausmif;q&mawmf OD;y@d ]]"n0wD&mZ0ifopf}}

jynfBuD; r@dKif y#duwfyHkESdyfwdkuf? 1910-ck

2/ OD;OD;omxGef; ]]&cdkif&mZ0ifusrf;}} (za,mif;rdwåL½dkuf)

3/ OD;av;armif ]]jrefrmEdkifiHa&;tzGJU}} yxrwGJpmayAdrmefxkwf?

jynfolUvufpGJpmpOf? yxrESdyfjcif; 1973-ck

4/ OD;atmifoef; (rEÅav;) jrefrmjyef ]]ppfwaumif;rS &EÅydkodkY}}

yxrt*Fvdyf-jreffrmppf (1824-26)aemuf cHordkif;pOf?

pufwifbmv 1974ck? yxrtBudrf

5/ "n0wD EG,fcsdKawmif ]]&cdkifjynfrS awmfvSefa&; acgif;aqmif

BuD;rsm;}} &cdkifwefaqmifr*¾Zif;? 1974-ck? {NyDv

6/ xGef;atmif (abmif;'Gwf) ]]awmfvSefa&;pmqdk a';0ef;BuD;

b0rSwfwrf;}} &cdkifwefaqmifr*¾Zif;? 1974-ck? {NyDv

&cdkifr*¾Zif; trSwf (9)? 1984-ck? 'DZifbmvrS&cdkifr*¾Zif; trSwf (9)? 1984-ck? 'DZifbmvrS&cdkifr*¾Zif; trSwf (9)? 1984-ck? 'DZifbmvrS&cdkifr*¾Zif; trSwf (9)? 1984-ck? 'DZifbmvrS&cdkifr*¾Zif; trSwf (9)? 1984-ck? 'DZifbmvrS

Page 83: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 85

ESpfwpf&mhig;q,f NrdKUppfawG

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

yxrt*Fvdyf-jrefrmppfyGJrSm bdk;awmfbk&m; &cdkifjynfudk odrf;,lNyD;

ESpf(40)tMumwGif jzpfyGm;onf/ ,if;ppfyGJaMumifh &EÅydkpmcsKyfudk 1826-ck?

azazmf0g&Dv(26)&ufwGif csKyfqdkNyD;? &cdkifESifh weoFm&Da'oudk NAdwdoQe,fcsJU

orm;rsm;tm; ay;vdkuf&onf/ &cdkifjynfudk,fcsJUorm;rsm; odrf;,lonfh

tcsdeftxd NrdKUawmfrSm ajrmufOD;NrdKU jzpfonf/ ajrmufOD;NrdKUonf yifv,fESifh

tvSrf;a0;onf/ yifv,ful;oabFmrsm; 0ifxGufoGm;vmEdkifjcif;r&Sd/

c&D;oGm;vma&; cufcJonf/ ul;oef;a&mif;0,fa&;rSm NAdwdoQe,fcsJUorm;

twGuf t[efYtwm;jzpfaeonf/ udkvdkeDtkyfcsKyfa&; taqmufttHktwGuf

tcuftcJudk wpfenf;tm;jzifh jzpfaponf/ ajrmufOD;NrdKUonf NAdwdoQe,fcsJU

orm;rsm;twGuf rQwaom &moDOwkr&Sdjcif;rSm olwdkYtzdkY rvdkvm;tyfaom

tajctaersm; jzpfaeonf/

wnfae&mESifh &moDOwkwnfae&mESifh &moDOwkwnfae&mESifh &moDOwkwnfae&mESifh &moDOwkwnfae&mESifh &moDOwk

ppfawGuRef;onf ukvm;wefjrpf0ESifh b*Fvm;yifv,fatmf qHk&m

taemufbufurf;rSm wnf&Sdonf/ ajrmufvwDåwG'f (20) 'D*&D (8) rdepfESifh

ta&SUvwDåwG'f (92)'D*&D (55)rdepfwGif &Sdonf/ yifv,fjyifrS tjrifh(15)ay

rSm&Sdonf/ ta&SUawmifESifh ta&SUbuft&yfrsm;rSm tedrfhydkif;t&yfrsm;jzpf

onf/ wjznf;jznf;taemufbufydkif;rSm jrifhvmonf/ tmusdyfawmfukef;ESifh

Ak'¨armfukef;rsm;rSm tjrifhqHk;ukef;jrifhrsm; jzpfonf/ tmusdyfawmfukef;rSm

awmifajrmufoG,fwef; vsuf&Sdonf/ tmusdyfawmfukef;rSm uRef;\ ta&SU

awmifbuf yifv,furf;pyfem;txd&Sdonf/

Page 84: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif86

uRef;\ ta&SUydkif;onf ukvm;wefjrpfbufudk rsufESmrlvsuf&Sd

onf/ yifv,ful;oabFmrsm; qdkufuyfEdkifonfh oabFmqdyfcHaumif;rsm;

&&SdEd kifonf/ qyf½dk;usacsmif;onf ppfawGNrdKU\ taemufajrmufESifh

ajrmufbuft&yfrsm;udkjzwfNyD;? ukvm;wefjrpfxJodkY taemufurf;rS pD;0if

onf/

,if; qyf½dk;usacsmif;ESifh ukvm;acsmif;rSm pD;yGm;a&;t& vnf;

aumif;? vrf;yef;qufoG,fa&;t& vnf;aumif;? ppfawGNrdKUtwGuf tvGef

toHk;0ifaom acsmif;rsm;jzpfMuonf/ ,if;tjyif NrdKU&Gm oefY&Sif;a&;twGuf

a&Ekwfajrmif;rsm; toHk;jyKEdkifonf/ c0gonfacsmif;ESifh or®mefacsmif;rsm;rSm

ppfawGNrdKU\ awmifbufydkif;rSm&SdNyD;? taemufrS ta&SUodkY pD;qif;NyD; taemuf

urf;rS ukvm;wefjrpfxJodkY pD;0ifonf/ ,if;acsmif;ESpfoG,frSmvnf;ppfawGNrdKU

twGuf a&Ekwfajrmif;rsm; jzpfonf/

&moDOwkrSm rQwonf/ tylqHk;tcsdefrSm (86°)zm&if [dkuf&Sdonf/

tat;qHk;tcsdefrSm (74°)zm&if[dkufcefY &Sdonf/ wpfESpfywfvHk;ysrf;rQ

tyl&SdefrSm (70°)zm&if[dkufcefYom &Sdonf/ tylqHk;vrsm;jzpfaom rwf? {NyDv

rsm; yifv,favaMumifh tvGeftrif rylbJ? tyltat;rQwonf/ wpfESpf

rdk;a&csdefvufr (200)ausmfonf/ rdk;aumif;aom ESpfrsm;wGif rdk;a&csdefvufr

(250)ywf0ef;usif &GmoGef;onf/

NrdKUwnfaxmifjcif;NrdKUwnfaxmifjcif;NrdKUwnfaxmifjcif;NrdKUwnfaxmifjcif;NrdKUwnfaxmifjcif;

,if;tajctaersm;onf ajrmufOD;NrdKUxuf aumif;rGefaom tae

txm;jzpfonf/ jyKjyifvkyfudkifvmygu oabFmqdyfcHaumif;wpfck jzpfvmEdkif

onf/ oGm;vma&; vG,fulrnf/ ul;oef;a&mif;0,fa&; tcsuftcsm jzpfvm

rnf/ olwdkY\ udkvdk eDaps;uGuf wpfpdwfwpfa'oudk ,if;a'orS&&SdEdkifonf/

&moDOwktajctaerSm ajrmufOD;NrdKUxuf NAdwdoQe,fcsJUorm; rsm;twGuf

oifhawmfonf/

,if;aMumifh wHig&Gmuav;om &Sdao;onfh ppfawGuRef;\ ta&SU

awmifydkif;rSm NrdKUwnf&Ef ae&ma&G;cs,fMuonf/ NrdKUwnfa&;ESifhywfoufí

awmfvSefa&;pmqdk a';0ef;BuD; atmifausmf&TDu--

ouú&mZf wpfaxmifjzpf? wpf&m&Spfq,f pGef;0,fckESpfckwnf;

rmCjzpfvqef;om? ig;&ufedonf? eDxGufwAdk[dk&fausmfwGif? NrdKU0efvQif

ywåifowf? uwåif[lrSwf? a';&SdefowfESifh wdkifyifMunfhrIvwfí?

Page 85: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 87

ppfawGNrdKU&yfem;rSm? aumif;onfhtcg0,f? NrdKU&Gmwnfvkyfayvsuf}}[k

pyfqdkxm;onfudk awGU&ygonf/

,if;aMumifh 1187-ck? rCeu©wf ay:xGef;onfh wydkYwGJvqef;

(5)&ufaeY? aexGuf wpfAdk&ftcsdefrSm ppfawGNrdKUudk wnfaxmifaMumif; txif

t&Sm;awGU&ygonf/ NrdKUe,fwnf axmifonfhtcg a';0ef;BuD; atmifausmf&TD

ESifh uwåifa'[dowf (Captain Dickenson)wdkY udk,fwdkifOD;aqmifwnfaxmif

MuyfrwfMuonfudkvnf; a';0ef;BuD;\ vuf&mrsm;u azmfjyaeayonf/

,if;aMumifh ppfawGNrdKUudk NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;onf olwdkYtusdK;

pD;yGm;twGuf wnfaxmifonfrSm xif&Sm;onf/ ppfawGNrdKUudk wnfaxmifp

tcsdefrSm t&if;&Sife,fcsJUpepfonf tm;aumif;aeonfhtcg jzpfonf/

wpfcsdefwnf;rSm ya'o&mZf\ taiGUtoufrsm; &cdkifrSm rukefao;? rcef;

ao;? wdkif;&if;om; ya'o&mZfrsm;ESifh vufa0cHrsm;udk &cdkifjynfwGif e,fcsJU

orm;rsm; odrf;oGif;aeonfhtcsdef jzpfonf/

,if;ESi f hwpfqufwnf;rSm rif;om;BuD;a&Tbef;? Nr d K UolBuD;

atmifausmfZH? a';0ef;BuD; atmifausmf&TDwdkY OD;aqmifonfh e,fcsJUqefYusifa&;

tiftm;pkrsm;onf ppfawGNrdKUudk tajccHNyD; NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;tm;

awmfvSefcJhMuonf/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKUonf NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;

twGuf ajcukyf pcef;wpfck jzpfaeouJhodkY e,fcsJUqefYusifa&;? trsdK;om;vGwf

ajrmufa&; tiftm;pkrsm;udk arG;xkwfay;onfh bkrd®eufoef ajrqdku rSm;Edkif

rnf rxifyg/

tus,ft0ef;tus,ft0ef;tus,ft0ef;tus,ft0ef;tus,ft0ef;

ppfawGNrdKU\ tus,ft0ef;rSm {&d,m (6)rdkif&Sdonf/ ppfawGNrdKUrudk

jrLeDpDyg,ftzGJUu wm0ef,lNyD; NrdKU&GmoefY&Sif; a&;? vrf;yef;qufoG,fa&;ESifh

a&&&Sda&;rsm;udk aqmif&Guf&onf/ ,cktcg ,if;udpörsm;udk ppfawGNrdKU

e,fjynfolUaumifpDu wm0ef,laqmif&Guf&onf/ jrLeDpDy,fe,fedrdwfrSm

ta&SUbufwGif ukvm;wefjrpf? ajrmufbufwGif qyf½dk;usjrpf½dk;twdkif;

oHawmfvDtkyfpktxd? taemufbufwGif tkef;awm vrf;rScGJí ocsØKif;cGqHk

txd? ,if;ocsØKif;cGqHkrS uwå&mvrf;twdkif; uefawmfBuD;txd jzpfonf/

awmifbufwGif (tilpGef;)rS yifv,furf;pyfwpfavQmuf av,mOfuGif;tqHk;

txd &Sdonf/

Page 86: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif88

vlOD;a&vlOD;a&vlOD;a&vlOD;a&vlOD;a&

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;tkyfpdk;pOfu ppfawGNrdKUonf jrefrmjynf\

vlOD;a&trsm;qHk;NrdKUBuD; (10)NrdKUteuf wpfNrdKKUtygt0ifjzpfonf/

atmufjrefrmjynfwGif wwd,vlOD;a& trsm;qHk;jzpfNyD; jrefrmjynf wpfjynf

vHk;wGif pwkw¬trsm;qHk; jzpfcJhonf/ NrdKUwnfaxmifptcsdefu vlOD;a&udk

rod&aomfvnf; 1870-ckrSpí tcgtm;avsmfpGm aumuf,lonfh

pm&if;rsm;udk atmufwGif azmfjyvdkufygonf/

1870 ck 16785 a,muf1870 ck 16785 a,muf1870 ck 16785 a,muf1870 ck 16785 a,muf1870 ck 16785 a,muf

1872 ck 19230 a,muf1872 ck 19230 a,muf1872 ck 19230 a,muf1872 ck 19230 a,muf1872 ck 19230 a,muf

1881 ck 33989 a,muf1881 ck 33989 a,muf1881 ck 33989 a,muf1881 ck 33989 a,muf1881 ck 33989 a,muf

1891 ck 37938 a,muf1891 ck 37938 a,muf1891 ck 37938 a,muf1891 ck 37938 a,muf1891 ck 37938 a,muf

1901 ck 35680 a,muf1901 ck 35680 a,muf1901 ck 35680 a,muf1901 ck 35680 a,muf1901 ck 35680 a,muf

1911 ck 37893 a,muf1911 ck 37893 a,muf1911 ck 37893 a,muf1911 ck 37893 a,muf1911 ck 37893 a,muf

1921 ck 36569 a,muf1921 ck 36569 a,muf1921 ck 36569 a,muf1921 ck 36569 a,muf1921 ck 36569 a,muf

1931 ck 38094 a,muf1931 ck 38094 a,muf1931 ck 38094 a,muf1931 ck 38094 a,muf1931 ck 38094 a,muf

1953 ck 42329 a,muf1953 ck 42329 a,muf1953 ck 42329 a,muf1953 ck 42329 a,muf1953 ck 42329 a,muf

1970 ck 78680 a,muf1970 ck 78680 a,muf1970 ck 78680 a,muf1970 ck 78680 a,muf1970 ck 78680 a,muf

txufygpm&if;rsm;udkMunfhvQif 1870 ckrS 1970ck txd ESpfaygif;

(100)twGif; vlOD;a&(61823)a,muf wdk;wufvmonfudk awGU&onf/

txl;ojzifh 1953-ckaemufydkif;rSm ydkrdkrsm;jym;vmonfudk awGU&onf/

1970-ck vlOD;a&rSm 1953 ckwGif&Sdonfh vlOD;a&xuf wpfqeD;yg;wdk;vm

onfudk awGU&onf/ ,if;odkY vlOD;a&wdk;vmonfh taetxm;rSm obm0

tavsmuf wdk;yGm;vmjcif; (Natural Population Growth)ESifh tjcm;&yf&Gm

rsm;rS ajymif;a&TUaexdkifjcif; (Migratel Growth) [lí ESpfrsdK;awGU&onf/

tjcm;&yf&Gmrsm;rS ajymif;a&Tu aexdkifrIrsm;rSmvnf; atmufwGifazmfjyxm;

onfh taMumif;udpörsm;aMumifh ajymif;a&TUaexdkifMujcif; jzpfonf/

,if;tcsufrsm;rSm-,if;tcsufrsm;rSm-,if;tcsufrsm;rSm-,if;tcsufrsm;rSm-,if;tcsufrsm;rSm-

1/ qlylaomif;usef;rIaMumifh ajymif;a&TUaexdkifolrsm;/

2/ wpfzufEdkifiHrS ajymif;a&TUvmMuonfh &cdkiftrsdK;om;rsm;/

3/ w&m;0ifEdkifiHjcm;rS ajymif;a&TUaexdkifMuolrsm; r[kwfbJ cdk;0if

aexdkiflrsm;[lí awGU&onf/

Page 87: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 89

,if;tcsufrsm;teuf wpfzufEdkifiHrS cdk;0ifvmonfh vlOD;a&rSm

ppfawGNrdKU vlOD;a&\&mEIef;cyfrsm;rsm; &Sdaeonf/ 'kwd,urÇmppfNyD; (8)ESpfcefY

tMumwGif aumuf,laom vlOD;a&rSm(42329)a,mufom &Sdonf/ ppfBudK

acwf 1931-ckESpfxuf(4235)a,mufom ydkrdk&Sdaeonf/ odkY&mwGif 1970-

ckwGif ppfawGNrdKU vlOD;a&rSm 1953-ckESpfxuf(36279)a,muf (17)ESpf

twGif; ydkrdkrsm;jym;vmonfrSm xl;jcm;aeayonf/

1970-ck aumuf,laompm&if;t& touft&G,f (5)ESpf wpftkyfpk

tvdkuf usm;^r ta&twGuf azmfjy&mwGif (0.4)ESpftkyfpk? (5.9)ESpf

tkyfpk? (10.14)ESpf tkyfpkESifh (50.54)ESpf tkyfpkrsm;rSvGJí useftkyfpkrsm;wGif

a,musfm;OD;a&xuf rdef;rOD;a&u ydkrdkrsm;jym;aeonf/ ESpftkyfpkrsm;udk wpfESpf

atmufrS touf (80)txuftxd cGJjcm;azmfjyxm;onf/ wpfenf;tm;jzifh

ppfawGNrdKUvlOD;a& toGiftjyifwGif a,musfm; 48.12%ESifh rdef;r 51.88%

ay:vGifcJhygonf/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKUwGif rdef;rOD;a&onf a,musfm;OD;a&

xuf rsm;jym;aeonfudk awGU&onf/

touft&G,ftm;jzifh (0.24)ESpf tkyfpkwGif 59%&Sdí (25.49)ESpf

tkyfpkwGif 29%&SdaMumif; awGU&onf/ wpfenf; jzifh (25.49)ESpftkyfpk

vlvwfydkif;onf (0.24)ESpf vlvwf ydkif;\ xuf0ufom&Sdonfudk

1970-71-ckESpf aumuf,laom pm&if;t&od&onf/

tdrfaxmifpk t&G,ftpm;tdrfaxmifpk t&G,ftpm;tdrfaxmifpk t&G,ftpm;tdrfaxmifpk t&G,ftpm;tdrfaxmifpk t&G,ftpm;

1970-ck aumuf,laompm&if;t& tdrfom;(5)a,muftxuf

tdrfaxmifpkrSm 63%cefY&S donf/ tdrfom;(4)a,mufrS (5)a,muf&Sd

tdrfaxmifpkrSm 24%&SdNyD;? tdrfom; (1)a,mufrS (3)a,muf&Sd tdrfaxmifpk

rSm 13%&Sdonfudk awGU&onf/ ,if;aMumifh wpfa,muf0ifaiG odkYr[kwf

wpftdrfaxmifpk\0ifaiGudk (5)a,muftxuf tdrfom;rsm;u trsm;pktjzpf

rSDcdkaexdkiftm;xm;ae&aMumif; azmfjyaeayonf/

aexdkifrI tqifhtwef;aexdkifrI tqifhtwef;aexdkifrI tqifhtwef;aexdkifrI tqifhtwef;aexdkifrI tqifhtwef;

ppfawGNrdKUonf obm0ab;'Pf? rD;ab;'Pfudk tBudrfBudrf cHcJh&

onf/ ,if;ab;'Pfrsm;onf ppfawGNrdKU\ wdk;wufrIESifh tvStyudk ysufpD;

aponf/ ,if;tjyif 'kwd,urÇmppfBuD;\'Pfudk tBuD;tus,f cHcJh&onf/

Page 88: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif90

ppfBuD;acwfu&Sdaom tdrfaumif;tdrf&m taqmufttHk tm;vHk;vdkvdk ysufpD;

cJh&onf/ ppftwGif; (2)ESpfausmfausmf umvcefYrSm NrdKUwGif vlvHk;0r&SdbJ

jzpfcJhonf/

,if;umvwpfavQmufvHk; wpfNrdKUvH;rSm awmBuD;rsufrnf; jzpfae

onf/ r[mrdwfwyfrsm;jyefvnfí odrf;ydkufonfhtcgrS ppfwyfrsm;&Sdaeonfh

ae&mwpf0dkufavmufom &Sif;vif;rI&Sdonf/ 1947-aemufydkif;avmufrSom

ppfawGNrdKUwGif;odkY t&yfom;rsm;tm; ajymif;a&TUaexdkifcGifhay;onf/ NrdKUjyef

vnfí pnfyifvmonf/ jyefvnfxlaxmif aqmufvkyf&onfh tdrf&m

taqmufttHktm;vHk;vdkvdkrSm 0g;"edrsm;jzifh aqmufvkyfaexdkifMu&onf/

ppfNyD;aemuf ppfawGNrdKU jyefvnfxl axmifa&;rSm aES;auG;vSonf/

,if;aMumifh ppfawGNrdKU&Sd tdrf&mtaqmufttHkrsm;udk wdkuf?

ysOfaxmif? wJ[lí(3)rsdK;cGJNyD; aumuf,lvQif vuf&Sd taetxm;rSm wJjzifh

aexdkifMuolrsm;rSm tvGefrsm;onf/ 99% tdrfaxmifrsm;rSm udk,fydkif

tdrfrsm;jzifh aexdkifolrsm;jzpfonf/

1970-71ck aumuf,laom erlempm&if;ppfwef;rsm;t& wJjzifh

aexdkifaom tdrfaxmifrsm;\ yrmPrSm trsm;pkjzpfNyD; 66%&Sdonf/

ysOfaxmiftdrfjzifhaexdkifaom tdrfaxmifrsm;rSm 18%? wdkufjzifh aexdkifonfh

tdrrfaxmifrSm 16%&Sdonfudk awGU&onf/ wdkufESifh ysOfaxmiftdrfwGif

aexdkifaom tdrfaxmifrsm;taeESifh tdrfom;rsm;onfjzpfap? enf;onf

jzpfap? 0ifaiGrsm;onf jzpfap? enf;onfjzpfap aexdkifonfh tdrftus,f

t0ef;rSm a,bk,stm;jzifh pwk &ef;ay (400)ESifh (400)xufus,faom

wJrsm;wGif 23%aexdkifMuonf/

vlOD;a& jyefYBuJaexdkifyHkvlOD;a& jyefYBuJaexdkifyHkvlOD;a& jyefYBuJaexdkifyHkvlOD;a& jyefYBuJaexdkifyHkvlOD;a& jyefYBuJaexdkifyHk

ppfawGNrdKUwGif vlOD;a& jyefUBuJaexdkifyHkudkMunfhvQif qyf ½dk;us

acsmif;onf aps;BuD;tem;wpf0dkuf awmifajrmufESifhuk vm;wefjrpfurf;

yg;onf txl;ojzifh armvdyf? tdk;wef;? rdZH? ½lyponfh&Gmrsm;rSm pD;yGm;a&;

&yfuGufrsm;jzpfonf/ qyf½dk;us acsmif; wpf0dkufrSm qefpuf? opfpuf? opf?

0g;"edqdkifESifh ukefpHkqdkifrsm;jzifh jynfhESufaeonf/ vlOD;a& odyfonf;rIvnf;

rsm;onf/

,if;tjyif ukvm;acsmif;0? 'Hk;wdkufjyif? armvdyf taemufbuf

ukvm;&Gmrsm;? emZD&GmESifh ocsØKif;ukef;em;txd ,cktcgusL;ausmftdrfrsm;jzifh

Page 89: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 91

jynfhESufvsuf&Sdaeonf/ ,if; tdrfrsm;rSmvnf; wJtdrfrsm;om jzpfonf/

usL;ausmf&yfuGufrsm;rSm vlaeodyfonf;rIrsm;onf/ pepfwus aqmufvkyf

aexdkifMuonfhtdrfrsm;r[kwfojzifh rD;ab;udkpdk;&drf&onf/

NrdKU\ awmifbufrSm NrdKUwnfcsdefuyif vlaeodyfonf;rI enf;yg;

onf/ txl;ojzifh aq;½HkBuD;ESifh yv’ifawm&yfuGuf teD;tem;wpf0dkufwGif

vlaeodyfonf;rI enf;onf/ taqmufttHkrsm;rSm enf;yg;aomfvnf;

wdkuftdrfrsm;? ysOf axmiftdrfrsm; jzpfonf/ tpdk;&wdkufwm taqmuf

ttHkrsm;? a&wyfpcef;ESifh av,mOfuGif;wdkYrSm NrdKU\awmifbufydkif;ESifh

taemufydkif;t&yfrsm;rSm &Sdonf/ jynfolUtdrf&m taqmufttHkrsm;rSmvnf;

NrdKU\awifbufydkif;rSmom &Sdonf/ vlOD;a& odyfonf;onfh NrdKU\ajrmufydkif;

&yfuGufrsm;wGif tpdk;&½Hk; taqmufttHkrsm; r&Sdoavmuf jzpfonf/

ppfawGNrdKU\ taqmufttHkrsm; aqmufvkyfaexdkifMuyHkonf ppfBudK

acwfNrdKU{&d,mtwGif;rSmom &Sdonf/ tdrf&mtaqmufttHkrsm;rSm wdk;wuf

rsm;jym;vmonf/ ppfBudKacwfu tdrfwpfaqmifom&Sdonfh NcH0if;rsm;wGif

,cktcg tdrfESpfaqmifrStxuf aqmufvkyfaexdkifMuonfudk awGU&onf/

usL;ausmfwJrsm;rSmvnf; wpfckESifhwpfck uyfvsuf&Sdonf/ ,cifu tuGuf

usus&SdcJhaom NrdKUtaetxm;rSm ,cktcg ysufjym;vmonfudk awGU&onf/

txl;ojzifh NrdKU\pD;yGm;a&; tcsuftcsmusonfh &yfuGufrsm;rS tdrfrsm;ESifh

usL;ausmfwJrsm;udk pepfwus aqmufvkyfay;&ef vdktyfvsuf &Sdaeayonf/

aps;rsm;aps;rsm;aps;rsm;aps;rsm;aps;rsm;

ppfBudKacwf ppfawGNrdKUwGif aps;BuD;ESpfaps; &Sdonf/ NrdKUraps;BuD;Esifh

a&Tjym;aps;BuD;rsm; jzpfonf/ ,if;aps;rsm;rSm jrL eDpDy,faps;rsm;jzpfonf/

NrdKUraps;BuD;onf yxrwGif yk*¾vduydkif jzpfonf/ bvkwfb&m;om; ukrÜPD

xHrS jrLeDpDy,ftzGJUu 1879ckwGif usyfaiG 15000ESifh 0,f,lvdkufonf/

a&Tjym;aps;udk 1874ckrSm aqmufvkyfonf/

ppfNyD;acwf onfbufydkif;rSm ppfawGNrdKUwGif NrdKUraps;BuD;tjyif

ukefwef;aps;? emZDaps;rsm; &Sdonf/ 1966-67ckavmufwGif 'Hk;wdkufjyifrSm

vnf; aps;wpfaps;jzpfvmonf/ NrdKUraps; BuD;rSvGJí usefaps;rsm;rSm omref

aps;uav;rsm;om jzpfonf/ 'Hk;wdkufjyifaps;rSm w&m;0ifaqmufvkyfxm;

aom aps;r[kwf? a&Tjym;aps;onf ppfNyD;acwfaemufydkif;rSm r&Sdawmhyg/

Page 90: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif92

jrLeDpDy,ftzGJU zGJUpnf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zGJUpnf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zGJUpnf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zGJUpnf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zGJUpnf;jcif;

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;onf ppfawGNrdKUudk wnfaxmifonfrSm

udkvdkeDpepftwGuf tusdK;jyKvkyfief;rsm; taxmuftuljyK&ef wnfaxmif

jcif;jzpfonf/ odkY&mwGif olwdkYusef;rma&;&&SdrI tygt0if NrdKUaevlxk twGuf

yg NrdKU&GmoefY&Sif;a&;udk aqmif&Gufvmonf/

,if;aMumifh 1874-ck? atmufwdkbmv (1)&ufaeYwGif NAdwdoQ

bm;rm; jrLeDpDy,f tufOya'udk ppfawGNrdKUwGif wdk;csJU MoZmoufa&mufap

onf/ ,if;tcsdefrwdkifrDuqdkvQif jrLeDpD y,f&efyHkaiG&Sdonf/ jrLeDpDy,f

&efyHkaiGrSm a'otwGif; vdktyfcsufrsm;jzpfonf vrf;rsm;? aps;rsm;? ykvdyfrsm;

udpöESifh oefY&Sif; a&;twGuf aqmif&Gufay;&onf/ ,if;&efyHkaiGudk &cdkifwdkif;

rif;BuD; vufatmufwGif xm;&SdNyD; NrdKUr&mZ0wfw&m;olBuD;u tkyfcsKyf

&onf/

1874-ckwGif zGJUpnf;xm;aom ppfawGNrdKU jrLeDpDy,ftzGJUrSm tpdk;&

t&m&Sd (6)a,mufESifh t&m&Sd r[kwfol (5)OD; yg0ifonf/ &cdkifwdkif;rif;BuD;

q&m0efBuD;ESifh NrdKUr&mZ0wf w&m;olBuD;wdkYrSm (Ex. Officio) tjzpf yg0if

onf/ NrdKUr&mZ0wf w&m;olBuD;rSm ,if;tzGJU\ Ouú|jzpfonf/ ,if;jrLeD

pDyg,ftzGJUonf owfrSwfxm;onfh NrdKUwGif;&Sd ykvdyfrsm;? vrf;rsm;? aps;rsm;?

aq;½Hkrsm; oefY&Sif;a&;ESifh a&ay;a0a&;udpörsm;udk wm0ef,l&onf/

1882-ckwdkifatmif tzGJU0ifrsm;udk wdkuf½dkufcefYxm;onf/ 1882ck

arv(30)&ufaeYpGJjzifh xkwfjyefaom r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;\ trdefYt&

ppfawGNrdKUwGif a&G;aumufyGJ pepfudk usifhoHk;onf/ tzGJU0if (12)OD; &Sdonf/

Oa&mywdkufom; (3)OD;? &cdkif (4)OD;? r[mar'if (3)OD;? [dEL (2)OD; yg0ifonf/

,if;tjyif qdyfurf;t&m&Sd? trIaqmiftif*sifeD,m? q&m0efBuD;ESifh

ta&;ydkifwdkYrSm (Ex. Officio) tjzpf yg0ifonf/ ta&;ydkifrSm tzGJU0ifOuú|jzpf

onf/ 1880-ckwGif NrdKUr&mZ0wfw&m;olBuD;\ vGwfvyfpGm tkyfcsKyfrIudk

&yfqdkif;onf/

a&G;aumufyGJpepfrSm NrdKUaevlxktwGuf topftqef; jzpfaeonf/

tenf;tusOf;om pdwf0ifpm;rI&SdNyD; a&G;aumuf yGJ 0ifMuonf/ yg0ifolrsm;rSm

txl;ojzifh Oa&mywdkufom;rsm;om jzpfMuonf/ trsm;pkrSm umv

tawmfMumatmif pdwf0ifpm;rI r&SdMu/ ,if;aMumifh tzGJU0ifrsm;udk rMumcP

qdkovdk tpdk;&ucefYxm;&onf/

Page 91: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 93

1882-ckwGif topfzGJUpnf;aom tzGJUonf ykvdyfudpö rSwpfyg;

tjcm;tmPmESifhwm0efrsm;udk tyfESHjcif;cH&onf/ ausmif;? aq;½Hk? ausmuf

aq;xdk;jcif;rsm;ESifh tvm;wludpörsm; udk wm0ef,laqmif&Guf&onf/ 1908-

ckwGif r[mar'ifrsm;twGuf ae&mwpfck wdk;csJUay;onf/ 1917-ckwGif

jrLeDpDy,ftzGJUrSm ta&;ydkifu Ouú|tjzpf yg0ifonf/ ,if;tjyif (Ex.

Officio) tjzpf yg0if&onf/ q&m0efBuD;rSm 'kwd,Ouú|tjzpf yg0ifonf/

trIaqmif tif*sifeD,mESifh tpdk;&a&G;cs,fonfh tzGJU0if(2)OD;vnf; yg0if

onf/ tzGJU0if (12)OD;wGif Oa&mywdkufom; (2)OD;? Ak'¨bmomtkyfpk (4)OD;?

r[mar'if tkyfpkrS (4)OD;? [dE´LtkyfpkrS (2)OD;pD yg0ifygonf/

ppfBudKacwf umvwpfavQmuf ppfawGjrLeDpDy,ftzGJUwGif vlrsdK;

tvdkuf? tcsdK;tpm;tvdkuf a&G;cs,fwifajr§mufonfudk awGU&onf/ txl;

ojzifh vlenf;pkrsm;jzpfaom Oa&mywdkufom;rsm;onf tcsdK;tpm;t&qdk

vQif vlrsm;pkjzpf aom &cdkifrsm;xufyif rsm;jym;aeonf/ ,if;tjyif Oa&my

wdkufwm; jrLeDpDy,ftzGJU0ifrsm;onf tjcm;tzGJU0ifrsm;tm; MoZmoHk;í

vnf;aumif; pdwf0ifpm;rI enf;yg;onfudk tcGifh aumif;,lí vnf;aumif;?

NrdKU&GmBuD;yGm;a&;udk [efYwm;cJhMu onf/ ,if;aMumifh 1957-ck azazmf0g&Dv

(6)&ufaeYxkwf ]]&cdkiftvif; owif;pm}} wGif yg&Sdonfh ]]rsdK;cspfarmif}} wif

jyaom &cdkifjynfe,f&,la&; aqmif;yg;wGif azmfjyxm;onfrSm--

]]rsufESm&Sd EdkifiHjcm;om;rsm;\ MoZmvTrf;rdk;rIaMumifh vnf;

aumif;? &yfa&; &Gma&;rsm;udk aqmif&Guf&ef wu,fwrf; pdwfr&SdrI

aMumifhvnf;aumif; ppfawGNrdKUonf BuD;yGm;Edkifygvsuf rBuD;yGm;bJ

omrefNrdKUwpfNrdKUtaejzifhom aecJh&avonf}}[k zwf½I&jcif;jzifh

odomxif&Sm;ygonf/

ppfNyD;acwf jrLeDpDy,fppfNyD;acwf jrLeDpDy,fppfNyD;acwf jrLeDpDy,fppfNyD;acwf jrLeDpDy,fppfNyD;acwf jrLeDpDy,f

'kwd,urÇmppfBuD;wpfavQmufvHk;wGif ppfawGjrLeDpDy,ftzGJUrSm

ouf0ifvIyf&Sm;rI r&Sd? vGwfvyfa&;&NyD; aemufydkif;rSom jrLeDpDy,fa&G;

aumufyGJrsm;udk jyKvkyfvmonf/ ,if;a&G; aumufyGJrsm;rS a&G;cs,fwifajr§muf

onfh jrLvlBuD; (19)OD;&Sdonf/

,if;a&G;aumufyGJrsm;onf jrLeDpDy,ftzGJU pwifonfh tcsdefu

tajctaeESifhvnf;aumif;? ppfBudKacwf tajctaeESifhvnf;aumif;

vHk;0jcm;em;aom a&G;aumufyGJrsm;jzpfonf/ tmPmvuf&Sd zqyvtzGJUESifh

Page 92: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif94

&cdkifjynfwdkif;&if;om;nDñGwf a&;tzGJU (&wn)wdkYtm; NydKifMuonfhyGJrsm;om

jzpfonf/ ,if; a&G;aumufyGJrsm;rSm (&wn)tzGJUudk udk,fpm;jyKMuonfh jrLvl

BuD;tm;vHk; a&G;cs,fwifajr§mufjcif;cH&onf/

&wnjrLvlBuD;rsm;vufxufwGif jrLtzGJUydkif½Hk; taqmufttHktjzpf

OD;pdk;azmf ukrÜPDydkif taqmufttHkudk 1957-ck? 'DZifbmv (30)&ufwGif

usyf 45006jzifh 0,f,lcJhonf/ ,if;aMumifh ppfawG jrLeDpDy,ftzGJUwGif

tzGJU ydkif taqmufttHkudk jrLeDpDy,ftzGJU zGJUpnf;NyD; ESpfaygif;(80) ausmfrSom

&&SdcJhonf/

&wnjrLvlBuD;rsm;onf 1950ckwGif bDvl;rwHwm;teD;&Sd wJtdrf

rsm;udk zsufodrf;apcJhonf/ ,if;odkYwJtdrfrsm;udkzsuf odrf;apjcif;rSm acwå

avmufom z,ff&Sm;EdkifcJhonf/ &cdkifjynf wdk;wufvli,ftpnf;t½Hk;rS

OD;pdefomausmf(uG,fvGef)ESifh OD;ausmfjr (uG,fvGef)wdkY OD;aqmifí wJtdrf&Sif

rsm;ESifh yl;aygif; NyD; wJtdrfrsm; rzsufodrf;a&;udk ta&;qdk wdkufyGJ0ifMuonf/

,if;aMumifh tqdkygae&mrsm;wGif wJtdrfrsm; jyefvnfwnf aqmufaexdkifMu

onf/

,if;odkY wJtdrfrsm; rzsufodrf;a&;? ta&;qdkwdkufyGJ0if awmif;qdkrI

onf ]]&cdkifjynf wdk;wufvli,f tpnf;t½Hk;}}rS cGJxGufum ]]&cdkifjynf

wdkif;&if;om;vli,frsm; tpnf;t½Hk;}}[lí ay:aygufaponfh taMumif;rsm;

teuf wpfckjzpfonf/ ,if;aMumifh 1954-cku zGJUpnf;cJhonfh ]]&cdkifjynf

wdk;wuf vli,ftpnf;t½Hk;}}rS cGJxGufum ]]&cdkifjynf wdkif;&if;om; vli,frsm;

tpnf;t½Hk;}}udk &cddkifouú&mZf 1316-ck? oDwif;uRwfvqkwf (12)&uf?

c&pfouú&mZf 1955-ck? atmufwdkbmv (tpdk;&[lonf13)&ufaeYwGif

zGJUpnf;wnfaxmifvdkufonf/

EdkifiHa&; tuGJtNyJESifh vHk;ywfvnfaeNyD; ppfawGNrdKU&Gm oefY&Sif;a&;rSm

xda&mufpGm aqmif&GufEdkifcJhjcif; r&Sdonfudk awGU&ygonf/ EdkifiHa&;tzGJU

tpnf;rsm;onf a&G;aumufyGJ tcsdefavmufrSmomvQif vIyfvIyf&Sm;&Sm;&SdNyD;

aemufydkif;rSm olwdkY uwdjyKcJhonfh udpörsm;udk arhaysmufoGm;wwfMuonf/

,if;aMumifh ppfawGNrdKU\ oefY&Sif;a&;rSm EdkifiHa&;acwfwpf avQmufvHk;wGif

xl;jcm;vmjcif; r&Sdonfudk awGU&ygonf/

Page 93: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 95

jrLeDpDy,ftzGJU zsufodrf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zsufodrf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zsufodrf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zsufodrf;jcif;jrLeDpDy,ftzGJU zsufodrf;jcif;

1962-ck ? Mo*kwfv (18)&ufwGif ppfawGjrLeDpDy,ftzGJUudk awmfvSef

a&;aumifpDu &yfqdkif;vdkufonf/ ppfwyfESifh &Judk,fpm;vS,f wpfOD;pDyg0if

aom ppfawGjrLeDpDy,ftkyfcsKyfa&;tzGJUudk zGJUpnf;ay;onf/ 1963-ck?

Edk0ifbmv (20)&ufwGif ppfawGjrLeDpDy,ftzGJU\ cHpm;cGifh tvkyfwm0ef

0wå&m;rsm;udk ppfawGNrdKU rvHkjcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrI aumfrwDodkY tyfESif;onf/

NrdKUrvHkNcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIaumfrwDtzGJUwGif wGJbufc½dkif0eftm; jrLtkyfcsKyf

a&;rSL;tjzpf tmPmtyfESif;NyD; jrLeDpDy,ftzGJU\ wm0efESifh0wå&m;rsm;udk

NrdKUrvHkNcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIaumfrwDudk,fpm; aqmif&Gufonf/

1974-ck? rwfv (2)&ufaeYwGif vHkNcHKa&;ESifh tkyfcsKyf rIaumfrwDrsm;

udk zsufodr;fonf/ jynfolUaumifpD tqifhqifhudk azmfaqmifNyD; vHkNcHKa&;ESifh

tkyfcsKyfrIaumfrwDrsm;\ wm0efrsm;udk vTJajymif;,lonf/ ,if;aMumifh

ppfawGNrdKUrvHkNcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIvufatmuf&Sd ppfawGjrLeDpDy,fvkyfief;ESifh

wm0ef0wå&m;rsm;rSm ppfawGNrdKUe,fjynfolUaumifpD vufatmufodkY a&muf&Sd

vmonf/ ,cktcg ppfawGNrdKUe,fjynfolUaumifpDonf NrdKU&GmoefY&Sif;a&;

twGuf pnfyifom,ma&;tzGJUudk zGJUpnf;NyD; aqmif&Gufaeonf/

,if;aMumifh ppfawGNrdKUe,fpnfyifom,ma&;tzGJU\ ,cifacwf

tqufqufrS usef&Sdaeonfh vkyfaqmif&rnfh wm0efrsm;um; rao;vSyg/

&cdkifjynfe,f\ NrdKUawmft*Fg&yfESifhtnD vkyfaqmif&rnfh usef;rma&;?

vrf;yef;qufoG,fa&;? NrdKU&GmoefY&Sif;a&;? a&&&Sda&; ponfhaqmif&GufzG,f

&mrsm;u apmifhBudKvsuf &Sdaeayonf/ ,if;udk jynfe,faumifpD? NrdKUe,f

aumifpDESifh ppfawGNrdKUvlxk\ 0dkif;0ef;vkyfaqmif&rnfh wm0efwpf&yfyif

jzpfonf/

NrdKU&GmoefY&Sif;a&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;

ppfawGNrdKU\ awmifbufydkif;onf oJqefajrrsm;jzifh wnfaqmuf

xm;onf/ ajrmufbufydkif;rSm EHk;ajrrsm;jzpfonf/ jzm;BuD;vqif ajrmufbuf

ydkif; tcsdKU&yfuGufrsm;onf jrpfa&jynfhvQHaewwfonf/ awmifbufydkif;rSm

usef;rma&;ESifh nDñGwfonf/ ajrmufbufydkif;rSm usef;rma&;ESifh nDñGwf

rIr&Sd/ qif;&Jom;&yfuGufrsm; jzpfonf/ txl;ojzifh iSufzsm;a&m*gESifh

aomufoHk;a&aMumifh jzpfyGm;onfha&m*grsm; jzpfyGm;wwfonf/

Page 94: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif96

ppfawGNrdKUudk wnfaxmifNyD; ESpfaygif;(50)avmuftxd NrdKU&Gm

oefY&Sif;a&;udk aqmif&GufEdkifjcif; r&Sdao;yg/ 1874-ckrSm zGJUpnf;wnfaxmif

aom ppfawGjrLeDpDy,ftzGJU\ oefY&Sif;a&;vkyfief;rSm ½kwfw&uf taumif

txnf ray:ao;acs/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKU\ &yfuGufrsm;rSm usef;rma&;

ESifh nDñGwfrIr&SdbJ jzpfaeonf/ 1880-ckwGif ppfawGjrLeDpDy,f Ouú|tjzpf

aqmif&Gufolu-

]]vrf;tajctaersm;? a&ay;a0a&;vkyfief;rsm;? rESpfNrdKUzG,f

aumif;aom teHYtoufrsm;xGufonfh trIdufo½dkufrsm;ESifh oefY&Sif;rI

uif;onfh tajctaersm; &Sdaeayonf/ ,if;odkYaom tajctaersm;

onf odrf;,lNyD;&mpkESpf wpf0ufwdkif &SdaeonfrSm &SufzG,faumif;onf/

ESpfaygif; (50)twGif; tkyfa&ajrmif;wpfckwpfavrQ ppfawGNrdKUwGif

rawGU&onfrSm r,HkMunfEdkifzG,foufouf jzpfonf/ NrdKUr&mZ0wf

w&m;olBuD; azmufvkyfxm;onfh udkuftenf;i,faom tkwfa&ajrmif;

udk cRif;csufxm;&rnf jzpfonf/ ,if;tusdK;qufaMumifh NrdKU&GmvlxkrSm

&THUñGefxlajymonfh ywfywfvnfrSm aexdkif&rIyif jzpfonf/}} ponfjzifh

ajymMum;cJhonfrSm jrLeDpDy,ftzGJU wnfaxmifp ppfawGNrdKU tajctae

udk azmfjyaejcif; jzpfygonf/

ppfawGNrdKUjrLeDpDy,ftzGJUtwGif rdv’modrf;vkyfief;rSm p&dwftBuD;

av;qHk; jzpfonf/ 1894-ckrSpwifNyD; nrdv’modrf;vkyfief;udk pwifaqmif

&Gufonf/ 1899-ckwGif ,if;rdv’modrf;vkyfief;udk wdk;csJUvkyfudkifvmonf/

1917-ck avmufwGif NrdKU\wpf0ufcefYrSm rdv’modrf;vkyfief; aqmif&GufEdkifNyD;

jzpfonf/ ,if;vkyfief;rSm vludk,fwdkif odrf;,lonfhvkyfief;jzpfonf/ vkyfief;

pwifonfh tcsdefrSonf ,ckumvtxd wdk;wufajymif;vJrI r&Sdao;yg/

txl;ojzifh ,ckumvwGif rdv’modrf;tvkyform;rsm; &Sm;yg;rI

&Sdonf/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKU\ &yfuGuftrsm;pkonf ajrwGif;rsm;wl;NyD;

toHk;jyKvsuf &Sdaeao;onf/

1912-ckwGif a&ESifhrdv’m tif*sifeD,monf a&ajrmif; wl;azmfa&;

pDrHudef;wpfckudk wifjyonf/ ukefusp&dwf usyfaiG 350000udk jrLtzGJUrS

uscH&onf/ 1917-avmufwGif pwifNyD; jynfolUvkyfief;XmerS wm0ef,l

vkyfudkifonf/ t*Faw ausmufa&ajrmif;rsm;udk yv’ifawm? armvdyf?

tdk;wef;? ½ly&Gmponfh &yfuGufrsm;rSm awGU&onf/ usef&yfuGufrsm;rSm omref

ajrBuD;udk wl;xm;onfh a&ajrmif;rsm;udk awGU&onf/ odkY&mwGif ,if;a&

Page 95: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 97

ajrmif;tm;vHk;vdkvdkrSm 'kwd,urÇmppfaMumifh ysufpD;cJh&onf/ ,if;ysufpD;

cJhaom a&ajrmif;rsm;udk ,aeYwdkif jyKjyifEdkifjcif; r&Sdao;yg/ a&ajrmif;rsm;rSm

a&rSef rSefpD;qif;rI taetxm; vHk;0r&Sdoavmuf jzpfaeonf/

ukvm;acsmif;rSm ppfawGNrdKUtv,frSjzwfí pD;qifonf/ ,if;acsmif;

rBuD;xJodkY a&ajrmif;rsm; pD;0ifMuonf/ acsmif;rBuD;wpfavQmufvHk;wGif

a&qdk;? a&ykyfrsm;ESifh trIdufo½dkufrsm; >yrf;vsuf&Sdonf/ a&pD;qif;rIrSmvnf;

rrSef/ ,if;rSxGufvmonfh teHYtoufrsm;rSmvnf; rcHEdkifatmif jzpfae

onf/ usef;rma&;twGuf BuD;pGmaom taESmifht,Suf jzpfonf/

ukvm;acsmif;onf ppfawGNrdKU&Sd a&Ekwfajrmif;rsm;\ t"du pD;0if&m

acsmif;rBuD;wpfck jzpfonfomru pD;yGm;a&;twGufvnf; ta&;ygonf/

tqdkygacsmif;udk jyefvnfwl;azmf&ef vdktyfaeNyDjzpfonf/ odkY&mwGif rnfol

wpfOD;wpfa,mufrQvnf; tav;xm; aqmif&GufMuonfudk rawGU&acs/

,if;aMumifh 1947-ckESpfwGif usef;rma&;0efBuD; OD;atmifZHu tpdk;&tzGJUodkY

tpD&ifcHpm wifoGif;&mwGif ukvm;acsmif;udpöudk ta&;ay;aqmif&Guf&ef

tav;ay;azmfjyxm;onf/ odkY&mwGif rnfodkYrQ ta&;,laqmif&Gufjcif;

r&SdonfudkawGU&ojzifh ¤if;\udk,fa&;rSwfwrf;pmtkyf (A Survior's Memoir)

rSm atmufygtwdkif; rSwfcsufa&;xm;ygonf/

]]odkY&mwGif rnfonfhtzGJUtpnf;ujzpfap? acgif;aqmif wpfOD;u

jzpfapvTwfawmftjyifbufüaomfvnf;aumif;? twGif;bufüaomf

vnf;aumif; rnfolwpfpHkwpfa,mufurQvnf; þvkyfief;udpöudk

taumiftxnfay:vmatmif aemufqufvufí *½kpdkufvkyfaqmif

onfudkum; rawGU&acs}} /

vrf;ESifh vrf;rD;rsm;xGef;jcif;vrf;ESifh vrf;rD;rsm;xGef;jcif;vrf;ESifh vrf;rD;rsm;xGef;jcif;vrf;ESifh vrf;rD;rsm;xGef;jcif;vrf;ESifh vrf;rD;rsm;xGef;jcif;

jrLeDpDy,ftzGJUydkif vrf;rsm;tjzpf 1874-ckwGif rdkif(30)cefY ppfawGNrdKU

rSm &Sdonf/ tusOf;om;rsm;tm; ,if;vrf;rrsm;udk jyKjyifapcdkif;jcif; jzpfonf/

ppfrjzpfrD tcsdeftxd jrLeDpDy,ftzGJUydkif vrf;rSm 42.10rdkifcefY &Sdonf/

,if;vrf;rsm;rSm ppfNyD;acwf onfrSmbufacwfwdkifatmif wdk;csJUazmufvkyf

jcif; r&Sdyg/ vrf;rsm;rSmtrsm;tm;jzifh tkwfeDvrf;rsm;om jzpfonf/ uwå&m

vrf;rsm;rSmvnf; jyKjyif&rnfh tajctaerSm&Sdonf/

ppfNyD;acwftcsdefuqdkvQif nOfhtcsdefrsm;wGif vrf;rD;rsm;udk a&eHqD

rD;wdkifrsm; xGef;onf/ 1901ckuyif rD;vif;cGef (Lighting Tax) aumufcH

Page 96: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif98

onf/ ,if;a&eHqDrD;wdkifrsm;udk ppfNyD; acwf tpydkif;rSm awGU&ygao;onf/

vQyfppf"mwftm;udk ,if;tcsdefavmufyif pwiftoHk;jyKonf/ odkY&mwGif

NrdKUxJydkif; avmufrSmom vQyfppfrD;rsm; &&Sdonf/ 1955-56-ckavmuf wGifrS

wpfNrdKUvHk;&Sd vrf;rsm;rSm vQyfppf"mwfrD;rsm;udk toHk;jyKEdkifonf/

a&ay;a&;pepfa&ay;a&;pepfa&ay;a&;pepfa&ay;a&;pepfa&ay;a&;pepf

NrdKUwnfptcsdefcgu aomufoHk;a&udk wGif;a&? uefa&rsm;rS toHk;jyK

Muonf/ ,ck vuf&Sdtaetxm;rSmvnf; tcsdKU&yfuGufrsm;rSm a&wGif;

a&uefrsm;udk tm;xm;ae&ao;onf/ &cd kiftmZmenf a';0ef;BuD;

atmifausmf&DTaumif;rI a&uefrSm ,ckxufwdkif 'dk;0ef;&Gm ajrmufydkif;rSm&Sdyg

ao;onf/ tcsdKUaoma&wGif; a&uefrsm;rSm roefY&Sif;rIaMumifh 0rf;a&m*g

jzpfMuonf/ ,if;aMumifh a&aumif;a&oefY&&Sda& pDrHudef; wpf&yfudk 1899ck

wGif oufqdkif&m tmPmydkifrsm;ucsrSwfMuonf/ 1905-ckusrS tqdkyg

pDrHudef;udk twnfjyKvdkufonf/ vkyfief;udk pwifonfrSm 1906-ckwGif

jzpfonf/ NrdKUrS(2)rdkifcefYa0;onfhae&mrSm uefawmfBuD;&Sdonf/ tus,frSm

{u (130)cefY&Sdonf/ uefaygif½dk; tjrifh(43)aycefY &Sdonf/ NrdKUajrrsufESmjyif

xuf ysrf;rQay (20 rS ay40)cefY jrifhonf/ NrdKUwGif;odkY vufr (20)ydkufrsm;jzifh

qufoG,fNyD; ,if;rSwpfqifh tjcm;ydkufi,frsm;jzifh tqifhqifhjzefYjzL;ay;

onf/ "mwfaiGUjzifh ydk;owfpufESifh a&wdkif;&ef ud&d,mrsm;wyfqifxm;cJh

onf/ ,if;ud&d,mrsm;onf 'kwd,urÇmppftwGif;u ysufpD;cJhonf/

,ckwdkif jyKjyifEdkifjcif;r&Sdao;/ uefawmfBuD;onf NrdKUrsufESmxuf tenf;i,f

om jrifhojzifh tcsdKU&yfuGufrsm;odkY a&a&mufatmifray;EdkifaMumif; awGU&

onf/ ydkufvHk;rsm; aqG;ajrUjcif;? ydkufrsm;twGif; avzdtm;enf;jcif;? uefa&

enf;yg;jcif;rsm;aMumifh NrdKUolNrdKUom;rsm;rSm a&zlvHkrI r&Sdacs/ ,if;tjyif

vlOD;a&rSmvnf; 'kwd,urÇmppfrjzpfrDuxuf ydkrdkrsm;jym;vmojzifh NrdKUae

vlxktwGuf oufqdkif&mrS a&zlvHka&; tpDtpOfrsm; csrSwfaqmif&Gufae

Muonf/ odkY&mwGif ppfawGNrdKUae vlxkrSm a&aumif;a&oefYESifh a&zlvHkrIr&Sd

ao;aMumif; awGU&ygonf/

Page 97: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 99

a&&&Sda&;pDrHudef;a&&&Sda&;pDrHudef;a&&&Sda&;pDrHudef;a&&&Sda&;pDrHudef;a&&&Sda&;pDrHudef;

aomufoHk;a& zlvHka&;twGuf 1960-ckavmufuyif pHkprf;avhvm

aqmif&GufcJhMuonf/ tpöa&;EdkifiH w[mvf (a&bufqdkif&m) pDrHudef;rsm;

vDrdwufudk iSm;&rf;NyD; pHkprf;avhvmapí tpD&ifcHpmudk wifjyapcJhonf/

uefawmfBuD;\ teD;0ef;usifajr{u(230)&Sd a&odkavSmifuef topfwpfck

xyfrHwl;azmfNyD; ESpfpOf&GmoGef;aom rdk;a&csdefudk wGufcsufí a&xyfjznfh&ef

tqdkjyKcJhonf/ ,if;pDrHcsufrSm p&dwftukef tusrsm;rnfh pDrHcsuf[k qdkonf/

1970-ckwGif ukvor*¾rS blrdaA'uRrf;usifol twdkifyifcH tif*sifeD,m

rpöwm a[ZmESifhtzGJUonf ajratmufa&tajctaeudk uefawmfBuD;\

taemufbufajrjyefYwGif wdkif;wmavhvmcJhonf/ wpfaeY a&*gvH 2.3oef;

cefY xkwf,lEdkifaMumif; tpD&ifcHonf/ rpöwma[Zm\ tpD&ifcHpmtay:

rlwnfí 1972-ckwGif ukvor*¾twdkifyifcH tif*sifeD,mrpöwmuvyfESifh

tdk;tdrf OD;pD;XmeNrdKUrsm; a&&&Sda&;XmecGJrS t0DpdwGif;wl;azmfa&;tzGJUu

ajratmufa&&Sda&; tajctjrpfudk avhvmcJhMuonf/ odkY&mwGif ajratmuf

a& &&Sda&;tajctjrpfrSm tm;udk;avmufaomtaetxm;wGif r&SdaMumif;

aumufcsufcsMuonf/

Budrfacsmif;a&umwm wnfaqmufrItwGuf ukvor*¾ twdkifyifcH

tif*sifeD,mrpöwm 'lemESifh rpöwmuvyfwdkY\ tpD&ifcHpmay: tajccHí

tqdkjyKcJhaom-

(u) ewfawmif 2(u) ewfawmif 2(u) ewfawmif 2(u) ewfawmif 2(u) ewfawmif 2

(c ) aumuf½dk;bHk(c ) aumuf½dk;bHk(c ) aumuf½dk;bHk(c ) aumuf½dk;bHk(c ) aumuf½dk;bHk

(* ) Budrfacsmif; 1(* ) Budrfacsmif; 1(* ) Budrfacsmif; 1(* ) Budrfacsmif; 1(* ) Budrfacsmif; 1

(C) Budrfacsmif; 2(C) Budrfacsmif; 2(C) Budrfacsmif; 2(C) Budrfacsmif; 2(C) Budrfacsmif; 2

rsm;udk 1975-ckESpfu tdk;tdrfOD;pD;XmerS uGif;qif;avhvmcJhMuonf/

,if;uGif;qif;avhvmcsuft& a&umwmwnfaqmuf&ef ppfawGNrdKUrS rdkif

(26)rdkifuGmonfh Budrfacsmif; 1Budrfacsmif; 1Budrfacsmif; 1Budrfacsmif; 1Budrfacsmif; 1ae&mudk a&G;cs,fcJhMuonf/ Budrfacsmif;Budrfacsmif;Budrfacsmif;Budrfacsmif;Budrfacsmif;

1 1 1 1 1 a&umwmwl;ajrmif;udk 1975-ck? rwfvwGif wdkif;wmNyD; jzpfonf/ 1976-

ck? azazmf0g&DvwGifvnf; tdk;tdrftzGJUrS a&umwmae&m ajrom;prf;oyfjcif;

rsm;ESifh ydkufvdkif;tl aMumif; wdkif;wmjcif;rsm;udk aqmif&GufcJhNyD; jzpfonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

&cdkifr*¾Zif; trSwf (3)? 1977 ckESpf/&cdkifr*¾Zif; trSwf (3)? 1977 ckESpf/&cdkifr*¾Zif; trSwf (3)? 1977 ckESpf/&cdkifr*¾Zif; trSwf (3)? 1977 ckESpf/&cdkifr*¾Zif; trSwf (3)? 1977 ckESpf/

Page 98: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif100

'kwd,urÇmppf &cdkifppfrsufESm

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

*syefAHk;BuJav,mOf (150)wdkYonf ykvJqdyfurf;udk 1941-ck?

'DZifbm (8)&ufaeY eHeufydkif;wGif 0ifa&mufwdkufcdkufonf/ ,if;aeYrSm

NAdwdoQESifh tar&duefwdkYonf *syefudk ppfaMunmonf/ ,if;odkY wdkufcdkuf&ef

ppfaMunmjcif;jzifh *syefEdkifiHonf 'kwd,urÇmppfxJodkY 0ifa&mufvmonf/

trSwf(15)*syefwyfrawmfonf jrefrmjynfudk 1942-ck? Zefe0g&Dv (20)&uf

wGif xdk;ppfpwifonf/

*syefwdkY pwifxdk;ppfqifcsdefwGif jrefrmjynf\ umuG,fa&; wm0ef

udk AdkvfcsKyfa0AvfxHrS AdkvfcsKyfqm[m½dk; tvuf ZE´m;u 1942-ck? rwfv

(5)&ufwGif vTJajymif;vufcH,lonf/ NAdwdoQwyfrsm;onf awmifydkif;rS xdk;ppf

qifvmaom *syefwyfrsm;udk umuG,f&if; jrefrmjynfajrmufydkif;odkY qkwfcGm&

onf/ ,if;odkY qkwfcGm&m vrff;wpfavQmuf e,fajrrsm;udk ajrvSefpepfudk

usifhoHk;onf/ ysufpD;qHk;½HI;rIudk rcefYrSef;Edkif atmifyifjzpfonf/

trSwf(15)*syefwyfrawmf\ tkyfcsKyfrIatmufwGif&S daom

Adkvf&efatmifOD;aqmifonfh &cdkifcsD ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf (bD? tdkif?

at)u 1942-ck? arv (7)&ufwGif ppfawGNrdKUudk odrf;,lonf/ arvtukef

avmufwGif &cdkifjynf tygt0if jrefrmjynfwpfjynfvHk;onf trSwf(15)

*syefwyfrawmf (ppfaoemywd td')\ tkyfcsKyfrIatmufodkY a&muf&Sd

oGm;awmhonf/

*syefppfa&;tajctae*syefppfa&;tajctae*syefppfa&;tajctae*syefppfa&;tajctae*syefppfa&;tajctae

&cdkifppfrsufESmwGif trSwf(33)*syefwyfr (wyfrrSL; 'kAdkvfcsKyfBuD;

qmul½dkif Sakuari )ESifh Adkvf&efatmifOD;pD;onfh ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf

Page 99: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 101

&cdkifcsDppfaMumif;rsm; &Sdaeonf/ 1942-ck? Mo*kwfvwGif &cdkifppfrsufESm&Sd

ArmhvGwfvyfa&; wyfrawmfrSm jyefvnf½kyfodrf;oGm;onf/ ArmhumuG,fa&;

wyfrawmftjzpf jyefvnfzGJUpnf;&eftwGuf jzpfonf/

1942-ck ? Edk0ifbmvtukefwGif trSwf(77)tdEd,wyf&if;BuD;onf

bl;oD;awmifESifh armifawme,frsm;wGif wyfcsaeaom trSwf(33)*syefwyfr

(rD,mZmuD Miyaza Ki) wyf&if;udk wdkufcdkufvmonf/ rD,mZmuD wyf&if;

rSm ppfawGudkA[kdjyKí ppfrsufESmcsHKU&ef &aohawmifESifh 'Hkbdwftxd qkwf&

onf/ cHppfwm0efudk trSwf(55)*syefwyfr (wyfrrSL; 'kAdkvfcsKyfBuD;udk*g

Koga )tm; xrf;aqmifaponf/ trSwf (55) *syefwyfrrSL;rSm 1943-ck?

azazmf0g&DvwGif a&muf&Sdvmaomwyfulrsm;jzifh &aohawmifESifh 'Hkbdwf

ppfaMumif;udk xdef;odrf;xm;Edkifonf/

(t&DEdkbdk Arinobo)wyf&if;onf ukvm;wefjrpftwdkif; pkefqif;

vmNyD; r[mrdwfwdkYvufrS ausmufawmfudk jyefvnfwdkufcdkuf&&Sdonf/

qufvufí ar,kjrpfbufodkY a&TUajymif;csDwufum *syefwyfr\ ppfqifa&;

wGif 0ifa&mufulnDcJh& onf/ 1943-ck? arvqef;ü bl;oD;awmifESifh

armifawme,frsm;udk jyefvnfodrf;ydkuf &&SdcJhonf/

1943-ck? rwfvwGif ,ciftrSwf(15)*syefwyfrawmfudk wdk;csJUí

]]jrefrme,fajrwyfrawmf}}tjzpf jyKjyifwdk;csJU zGJUpnf;onf/ ,if;wyfrawmf\

ppfaoemywdcsKyfrSm 'kwd, AdkvfcsKyfBuD; (um0gab Kawabe) jzpfonf/

&cdkif yifv,furf;½dk;wef; ppfaMumif;udk 'kAdkvfcsKyfBuD;udk*g\ trSwf(55)

*syef wyfru wm0ef,l&onf/

wzef jrefrme,fajrwyfrawmfonf b*Fvm;urf;½dk;wef; umuG,f

a&;twGuf 1944-ck? Zefe0g&Dv(15)&ufwGif trSwf(28)*syefwyfrawmf

(ppfaoemywdBuD; 'kAdkvfcsKyfBuD; qmul½dkif)udk xyfrHzGJUpnf;onf/ trSwf(28)

*syefwyfrawmf \ vufatmufwGif trSwf (54)*syefwyfr (wyfrrSL; 'kAdkvf

csKufBuD; umemwmeD Kanatani)wdkY yg0ifonf/

r[mrdwfrsm;\ ppfa&;tajctaer[mrdwfrsm;\ ppfa&;tajctaer[mrdwfrsm;\ ppfa&;tajctaer[mrdwfrsm;\ ppfa&;tajctaer[mrdwfrsm;\ ppfa&;tajctae

1942-ck? arvtukefwGif NAdwdoQwyfrsm;onf jrefrmjynfrS tNyD;

tydkif qkwfcGmoGm;NyD; jzpfonf/ tdEd,jrefrme,f jcm;a'orsm;wGif wyfpGJNyD;

*syefrsm;tm; jyefvnfckcHaeMuonf/ *syefwyfrawmftaeESifhvnf;

,if;tcsdefwGifwyfrsm;udk jyefvnfpkpnf; zGJUpnf;aeonf/ xyfqifhxdk;ppf

Page 100: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif102

qif&ef jyifqifaeonfhtcsdef jzpfonf/

NAdwdoQwyfrsm;rSmvnf; tdEd´,jrefrme,fpyfrsm;wGif pk½Hk;NyD;cHppfrS

wefjyefxdk;ppfqifETJEdkif&ef jyifqifaeMuonf/ *syefwyfrawmfa&m NAdwdoQ

wyfrsm;yg a&SUrwdk;om aemufrqkwfombJ wpfESpfausmf ESpfESpfeD;yg; &Sdae

Muonf/

1943-ck? Mo*kwfvwGif jyKvkyfaom uGdbufuGefz&ifh qHk;jzwfcsuf

t& tm&Sta&SUawmifydkif;ppfXmecsKyf (South East Asia Commond

S.E.A.C)udk zGJUpnf;wnfaxmifonf/ ,if;ppfXmecsKyfwGif r[mrdwf

ppfaoemywdcsKyf armifhbufwef (Admiral, Hon Lieut-General and Hon-

Air Marshel- The Lord Louis Mountbatten)u wm0ef,lonf/

,if;ppfXmecsKyf\ trSwf(11)wyfrawmfpk (Army Group)udk

1943-ck? Edk0ifbm (16)&ufwGif zGJUpnf;onf/ AdkvfcsKyfBuD; c&pfwDqif (Lieut

General Sir Philip Christison) tkyfcsKyfaom trSwf(1)wyfrawmfpkwGif

yg0ifonfhtrSwf (15)wyfrBuD;u &cdkifppfrsufESmudk wm0ef,l&onf/

1944-ck? Edk0ifbmv(16)&ufwGif trSwf(15)wyfrBuD;udk trSwf(14)

wyfrawmfrS cGJxkwfNyD; AdkvfcsKyfBuD; qmtdkvDbmvpf (C-in: C Lieut-General

Sir Oliver Leese)u wm0ef,l xrf;aqmifonf/

trSwf(15)wyfrBuD;wGif atmufazmfjyyg wyfzGJUrsm; &Sdaeonf/trSwf(15)wyfrBuD;wGif atmufazmfjyyg wyfzGJUrsm; &Sdaeonf/trSwf(15)wyfrBuD;wGif atmufazmfjyyg wyfzGJUrsm; &Sdaeonf/trSwf(15)wyfrBuD;wGif atmufazmfjyyg wyfzGJUrsm; &Sdaeonf/trSwf(15)wyfrBuD;wGif atmufazmfjyyg wyfzGJUrsm; &Sdaeonf/

,if;wdk YrSm-,if;wdk YrSm-,if;wdk YrSm-,if;wdk YrSm-,if;wdk YrSm-

1/1/1/1/1/ trSwf 25 tdEd´,wyfrtrSwf 25 tdEd´,wyfrtrSwf 25 tdEd´,wyfrtrSwf 25 tdEd´,wyfrtrSwf 25 tdEd´,wyfr

2/2/2/2/2/ trSwf 26 tdEd´,wyfrtrSwf 26 tdEd´,wyfrtrSwf 26 tdEd´,wyfrtrSwf 26 tdEd´,wyfrtrSwf 26 tdEd´,wyfr

3/3/3/3/3/ trSwf 81 taemuftmz&du wyfrtrSwf 81 taemuftmz&du wyfrtrSwf 81 taemuftmz&du wyfrtrSwf 81 taemuftmz&du wyfrtrSwf 81 taemuftmz&du wyfr

4/4/4/4/4/ trSwf 82 taemuftmz&du wyfrtrSwf 82 taemuftmz&du wyfrtrSwf 82 taemuftmz&du wyfrtrSwf 82 taemuftmz&du wyfrtrSwf 82 taemuftmz&du wyfr

5/5/5/5/5/ trSwf 50 tdEd´,wyfr[mtrSwf 50 tdEd´,wyfr[mtrSwf 50 tdEd´,wyfr[mtrSwf 50 tdEd´,wyfr[mtrSwf 50 tdEd´,wyfr[m

6/6/6/6/6/ trSwf 22 ta&SUtmz&du wyfr[mtrSwf 22 ta&SUtmz&du wyfr[mtrSwf 22 ta&SUtmz&du wyfr[mtrSwf 22 ta&SUtmz&du wyfr[mtrSwf 22 ta&SUtmz&du wyfr[m

7/7/7/7/7/ trSwf 3 uGefref'd kwyfr[mwdk Y jzpfMuonf/trSwf 3 uGefref'd kwyfr[mwdk Y jzpfMuonf/trSwf 3 uGefref'd kwyfr[mwdk Y jzpfMuonf/trSwf 3 uGefref'd kwyfr[mwdk Y jzpfMuonf/trSwf 3 uGefref'd kwyfr[mwdk Y jzpfMuonf/

,if;wdkYtjyif trSwf(224)avwyfESifh trSwf(64)a&wyfzGJU\

vufatmuf&Sd eufyD;,,m;ESifh eDaygzsufoabFmrsm; yg0ifonf/

1944-ck? Edk0ifbmv(27)&ufwGif wyfzGJUwyfrSL;rsm;onf &cdkifjynfudk

a&wpfydkif; ukef;wpfydkif; ppfqifa&;wdkufcdkuf&ef vkyfief;pOfrsm;udk csrSwfMu

onf/ trSwf(15)wyfrBuD;onf a&wyftultnDjzifh awmifbuf azmif;ydGKifh

tilodkY ta&muf ar,kuRef;qG,fudk &Sif;vif;&ef wm0ef,l&onf/ 1944ck?

Page 101: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 103

Edk0ifbm(30)&ufwGif wyfzGJUwyfrSL;rsm;csrSwfaom vkyfief;pOfudk r[mrdwf

ppfaoemywdcsKyf armifhbwfwefonf oabmwlvufcHvdkufonf/

r[mrdwfwdkY\ yxrtBudrf ppfqifa&;r[mrdwfwdkY\ yxrtBudrf ppfqifa&;r[mrdwfwdkY\ yxrtBudrf ppfqifa&;r[mrdwfwdkY\ yxrtBudrf ppfqifa&;r[mrdwfwdkY\ yxrtBudrf ppfqifa&;

yxrtBudrf &cdkifjynfppfqifa&;udk 1943-ck? Zefe0g&Dv (1)&ufaeY

wGif jyKvkyfonf/ wyfr[m(9)ck yg0ifonf/ AdkvfcsKyfvGdKuf OD;pD;aom

trSwf(14) tdEd,wyfru qifETJaom ppfqifa&;jzpfonf/

,if;ppfqifa&;\ tpydkif;rSm atmifjrifrI &&Sdonf/ armifawm

bl;oD;awmifESifh armifawmbl;oD;awmifvrf;rsm;udk odrf;,lEdkifcJhonf/

ar,kuRef;qG,frS(10)rdkifcefYa0;aom 'Hkbwfaus;&GmteD;txd odrf;EdkifcJh

onf/

'HkbdwfESifh &aohawmifwGif *syefwyfrsm; tcdkiftrm wyfpGJxm;

onf/ ,if;aMumifh wifhum;rsm;tygt0if wyfr[mtiftm;jzifh tBudrfBudrf

wdkufcdkufaomfvnf; tustqHk;rsm;pGmjzifh qkwfcJh&onf/ þtawmtwGif;

ppfawGrS *syefwyfrrsm; a&aMumif;jzifh xyfrHa&muf&Sdvmonf/ 'Hkbdwf&Sd

*syefwyfrsm;udk tm;jznfhNyD; trSwf(55)tdEd´,wyfr[mudk wdkufppfqif

onf/ ,if;aMumifh trSwf(55)tdEd,wyfr[mrSm z½dkz&JjzpfNyD; ar,kjrpfudk

ul;í qkwfcGm&onf/ ,if;tjyif ppfawGrS AdkvfrSL;buD; wmem[m&SD OD;pD;

aom ppfaMumif;wpfckonf ar,kjrpfaMumif;twdkif; csDwufvmonf/

ar,kawmifwef;udk ta&SUrStaemufodkY jzwfausmfum {NyDv(3)&ufwGif

'Hkbdwfudk wdkufcdkufaeaom trSwf(6)NAdwdoQESifh trSwf(47)tdEd´,wyf

r[mwdkYudk tif;'if&GmwGif aemufausmrSjzwfí wdkufcdkufonf/ ,if;wyf

r[mrsm;rSm z½dkz&JESifh rdkif(20)cefYa0;aom abmfvDb Zm;odkY 1943-ck? arv

(11)&ufwGif jyefvnfodrf;ydkufxm;aom armifawmESifh bl;oD;awmifNrdKU

rsm;udk vufvTwfNyD;qkwfcGm&onf/

r[mrdwf\ 'kwd,tBudrf ppfqifa&;r[mrdwf\ 'kwd,tBudrf ppfqifa&;r[mrdwf\ 'kwd,tBudrf ppfqifa&;r[mrdwf\ 'kwd,tBudrf ppfqifa&;r[mrdwf\ 'kwd,tBudrf ppfqifa&;

'kwd,tBudrf ppfqifa&;udk 1943-ck? Edk0ifvbm(30)&ufrSm pwif

onf/ trSwf(7)tdEd,wyfronf ar,kawmif wef;udk awmifMum;vrf;rsm;rS

jzwfí csDwufMuonf/

1944-ck? Zefe0g&Dv(1)&ufaeYwGif trSwf(5)wyfronf &mZbD;vf

Page 102: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif104

cHwyf\ ajrmufbufydGKifh(124)awmifukef;udk odrf;,lonf/ Zefe0g&Dv

(9)&ufaeYwGif armifawmudk odrf;,lEdkifonf/ ewfjrpfudk toHk;jyKNyD;

ppfvufeufypönf;rsm;udk a&aMumif;rS pwifjznfhwif;vsuf&Sdonf/ trSwf

(7)wyfronf ppfqifa&;XmecsKyfudk ig;ajcaxmuf&GmwGif zGifhvSpfxm;onf/

ig;ajcaxmufawmifMum;rSwpfqifh ukvm;yef;Zif;jrpf0Srf;&Sd wyfrsm;tm;

axmufyHhEdkif&ef jzpfonf/ 1944-ck? Zefe0g&D vtukefwGif trSwf(7)wyfr\

wyf&if;wpf&if;u bl;oD; awmifteD;&Sd awmifapmif;udk pdk;rdk;aeonfh

awmifukef;wpfckudk odrf;ydkufxm;NyD; jzpfonf/

[*dk;ppfqifa&;[*dk;ppfqifa&;[*dk;ppfqifa&;[*dk;ppfqifa&;[*dk;ppfqifa&;

jrefrme,fajr wyfrawmf ]]ppfaoemywdcsKyf 'kAdkvfcsKyfBuD; um0g

ab}}onf jrefrmjynfppfrsufESmwGif tqHk;tjzwfay;rnfh ppfqifa&;ESpf&yfudk

qifETJ&ef 1944-ck? Zefe0g&Dvqef;ydkif;wGif trdefYxkwfjyefvdkufonf/

ppfwaumif;txd csDwufrnfh [*dk; (HA GO) ppfqifa&;ESifh a'vDtxd

csDwufrnfh ,l*dk; (U GO) ppfqifa&;wdkY jzpfonf/ [*dk;ppfqifa&;udk trSwf

(28)*syefwyfrawmf ('kAdkvfcsKyfBuD; qmul½dkif)u wm0ef,l qifETJ&onf/

,l*dk; ppfqifa&;udk trSwf(15)*syefwyfrawmf ('kAdkvfcsKyfBuD; rlwm½lcsD)u

wm0ef,lqifETJ&onf/ &cdkif ppfrsufESmwGif [*dk;ppfqifa&;? jrefrmjynf

tv,fydkif; ppfrsufESmwGif ,l*dk;ppfqifa&;udk qifETJ&efjzpfonf/

[*dk;ppfqifa&;udk 1944-ck? azazmf0g&Dv 3&ufwGif ponf/ trSwf

(55)*syefwyfrppfqifa&;\ pk&yfrSm &aohawmifNrdKU jzpfonf/ ,if;wGif

wdkufcdkufa&;wyfrsm;udk zGJUpnf;onf/

,if;ppfqifa&;aMumifh r[mrdwfwdkY\ wyfr(5)ESifh trSwf(7)wyfr

wdkYrSm wyfrBuD;(15)ESifh tquftoG,fudk jzwfawmufEdkifcJhonf/ [*dk;

ppfqifa&;\ azazmf0g&Dv yxrydkif;wGif *syefbufrS ta&;omcJhonf/

r[mrdwfwdkYbuf Munf;? a&? av wdkufcdkufay;rISaMumifh azazmf0g&Dv

(23)&ufwGif trSwf(55) *syefwyfrrSm wyfrsm;½kyfodrf;p jyKvmonf/ rwfv

(11)&ufaeYwGif r[mrdwfwdkY trSwf(7)tdEd´,wyfru bl;oD;awmifudk

jyefvnfodrf;yd kufonf/ trSwf(5)tdEd ´,wyfru &mZmbD;vfa'o

wpfavQmufvHk;udk 1944-ck? rwfv(12)&ufwGif odrf;yd kufEd kifonf/

,if;ppfqifa&;wGif azazmf0g&D wpfvwnf;rSm *syef 5000cefY usqHk;cJhonf/

Page 103: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 105

,if;ppfqifa&;rSm *syefrsm;bufrS t½HI;ESifh&ifqdkif tqHk;owfcJh

&onf/ r[mrdwfwyfrsm; taeESifhqdkvQif tm&Sta&SUawmifydkif; ppfXmecsKyf

(tufpf? tD;? at? pD)wnfaxmif NyD;onfhaemuf þwdkufyGJrSm yxrqHk;wdkuf&

aom wdkufyGJjzpfonf/ ,if;wdkufyGJ\ atmifjrifrIaMumifh r[mrdwfrsm;twGuf

pdwf"mwfwdk;wufvmaponf/ ,if;tcsdefupNyD; *syefwyfrsm;onf &cdkif

ppfrsufESm tygt0if jrefrmjynf ppfrsufESmwdkif;rSm t½HI;ESifhom &ifqdkif&

awmhonf/

ar,kuRef;qG,fwdkufyGJrsm;ar,kuRef;qG,fwdkufyGJrsm;ar,kuRef;qG,fwdkufyGJrsm;ar,kuRef;qG,fwdkufyGJrsm;ar,kuRef;qG,fwdkufyGJrsm;

1944-ck? 'DZifbmv (11)&ufwGif trSwf(25)tdEd´, wyfrrS

trSwf(74)wyfr[monf urf;ajcydkif;rS pwifcsDwufonf/ 'DZifbmv

(12)&ufwGif trSwf(15)wyfr[monf bl;oD;awmifodkY csDwufonf/

'DZifbmv(14)&ufwGif trSwf(53)wyfr[monf ar,kawmifwef;

ta&SUbufawmifajc ü vuf0Jbuf\ awmifwef;(4)rdkifuGmwGif wyfpGJonf/

trSwf(82)taemuftmz&duwyfr\ a&SUaqmifwyfrsm;onf bl;oD;awmif

bufodkY a&muf&Sdonf/ (15)&ufaeYü trSwf(2) taemuftmz&du wyfr[m

onf bl;oD;awmifudk jyefvnfodrf;ypfEdkifonf/

'DZifbmv(18)&ufwGif trSwf(53) wyfr[monf pdwfn§if;jym;udk

odrf;,lonf/ (21)&ufaeYwGif cGqHk&GmBuD;udk odrf;,lonf/

'DZifbmv(19)&ufwGif eufyD;,m;oabFmrS ar,kawmifwef;

ta&SUbuf&Sd &aohawmifNrdKUudk tajrmufrsm;jzifh ypfcwfwdkufcdkufonf/

&aohawmifwGif trSwf(28)*syefwyfrawmfrS ppfaoemywdBuD; 'kAdkvfcsKyfBuD;

qmul½dkif\ XmecsKyfxm;&mNrdKUjzpfonf/ atmif'dkifudk(21)&ufwGif odrf;ydkuf

onf/ xdk&Gm&Sd av,mOfuGif;udk tqifoifh &&Sdonf/ r[mrdwfwyfrsm;

twGuf tvGeftusdK;&Sdonf/ trSwf (74)wyfr[monf 'DZifbmv(23)&uf

wGif 'Hkbdwfudk odrf;,lonf/

'DZifbm(26)&ufwGif r[mrdwfwyfrsm;onf arQmfrSef;xm;onfxuf

(5)&ufapmNyD; azmif;yGdKifhtilodkY a&mufcJhonf/ ,if;aeYwGif pdkif;'ifacsmif;

ajrmufbuf&Sd ukvm;yef;Zif; uGif;jyifwpfckvHk;&Sd *syefrsm;udk &Sif;vif;

okwfoifEdkifcJhonf/ 'DZifbm(28)&ufwGif &aohawmifESifh ulawmifuRef;udk

r[mrdwfwyfrsm;u odrf;,lEdkifcJhonf/

Page 104: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif106

ukvm;wefjrpfnm wdkufyGJrsm;ukvm;wefjrpfnm wdkufyGJrsm;ukvm;wefjrpfnm wdkufyGJrsm;ukvm;wefjrpfnm wdkufyGJrsm;ukvm;wefjrpfnm wdkufyGJrsm;

trSwf (81)taemuftmz&du wyfronf trSwf(55) *syefwyfrrS

wyfzGJUtcsdKUudk xdef;csKyfxm;&eftwGuf ukvm;wefjrpf0Srf;wpfavQmufwGif

wdkufcdkufae&onf/ ,if;wyfronf ukvm;wefjrpf0Srf;twdkif; awmifbufodkY

qif;vmNyD; 1944-ck? rwfv tpydkif;wGif ausmufawmfESifh tayguf0wdkYudk

odrf;,lonf/ trSwf(54)*syefwyfrrS wyfzGJUrsm;pk½Hk;um tjyif;txef

wdkufcdkufvmonf/ ,if;aMumifh trSwf(81) taemuftmz&duwyfronf

taemufajrmufbufodkY qkwfcGm&onf/

1944-ck? atmufwdkbmvwGif taemuftmz&du wyfronf

'vufarudk odrf;,lonf/ ,if;ESifhEdk0ifbmv(17)&ufwGif yvuf0udkodrf;,l

onf/ ukvm;wef&GmrS yDacsmif;txd vrf;wpfavQmufudk 'DZifbmv(1)

&ufwGif odrf;ydkufjyefonf/ NyD;cJhonfh aEGOD;&moDu þwyfrsm;onf

ukvm;wefjrpf\ taemufbuf vGifjyifrsm;twdkif; csDwufcJ hpOfu

ausmufawmfwGif *syefrsm;tm; t½HI;BuD;½HI;cJhonf/

1944-ck? 'DZifbmv(22)&ufwGif trSwf(81)taemuf tmz&du

wyfronf o&ufwpfyif ta&SUawmifbuf(6)rdkiftuGm&Sd oHwHwm;odkY

a&mufonf/ *syefrsm;onf o&ufwpfyif ajrmufOD;vrf;ESifh ,SOfvsuf&Sdonfh

ae&mwGif wyfpGJxm;onf/ ,if;*syefpcef;udk 1945-ck? Zefe0g&Dv (9)&ufaeY

wGiff a&muf&Sdonf/ trSwf(82)taemuftmz&duwyfronf 1945-ck?

Zefe0g&Dv(25)&ufwGif ajrmufOD;NrdKUudk odrf;,lonf/

trSwf(82)taemuftmz&du wyfr\ trSwf(4)wyfronf

ajrmufOD;taemufbuf(16)rdkifuGm ukvm;wefjrpf½d k;&S d tayguf0odk Y

uefapmufrSwpfqifh csDwufcJh&m 1945-ck? Zefe0g&Dv(9)&ufaeYwGif

a&muf&S donf/ trSwf(82)taemuftmz&duwyfronf 1945-ck?

Zefe0g&Dv(25)&ufwGif ajrmufOD;NrdKUudk odrf;,lonf/

wdkufr,l&aom atmifyGJwdkufr,l&aom atmifyGJwdkufr,l&aom atmifyGJwdkufr,l&aom atmifyGJwdkufr,l&aom atmifyGJ

þppfqifa&;udk vQyfwpfjyuf ppfqifa&;[k trnfay;xm;onf/

,if;ppfqifa&;twGuf aqG;aEG;yGJudk tdEd,EdkifiH bm&ufydkNrdKU&Sd tm&Sta&SU

awmifydkif; ppfaoemywdAdkvfcsKyfBuD; qmtdkvDAmvpf\ a&SUwef;XmecsKyfwGif

1944-ck? 'DZif bm(22)&ufwGif usif;yonf/ ,if;aqG;aEG;yGJodkY r[mrdwf

Page 105: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 107

ppfaoemywdcsKyf armifhbufwef? trSwf(5)wyfrrSL;BuD; AdkvfcsKyfBuD;

c&pfpwDqif? a&aMumif;AdkvfcsKyfrmwifESifh avaMumif;AdkvfrSL;csKyfbef'ef

NrdKUpm;BuD;wdkY wufa&mufMuonf/

yxrqHk;a&aMumif;? ukef;aMumif; yl;aygif;ppfqifa&;jzpfonf/

trSwf(25)tdEd,wyfru ppfawGuRef;taemuf ajrmufaxmifhudk a&aMumif;?

ukef;aMumif; yl;aygif;ppfqifenf;jzifh jrpfudkul;í wdkuf&rnfjzpfonf/

a&wyfom;rsm; wpf0ufyg0ifaom trSwf(3)uGefref'dkwyfr[mu urf;odkY

wuf&rnf/ azmifyGdKifhrS trSwf(25)? tdEd´,wyfr\ trSwf(44)wyfr[m

u tqdkygwyf\aemufu wdkuf&rnf/ a&aMumif;ESifh avaMumif;rS

tpGrf;ukef ulnDay;rnf/ trSwf(25)wyfr[mu ula'gifuRef;udk &Sif;vif;NyD;

ppfawGuRef;qDodkY csDwuf&rnf/

*syefwyfom;aygif; (40000)cefY &Sdaernf jzpfonf/ *syefwdkYonf

ppfawGNrdKUudk oJoJrJrJckcHrnf/ r[mrdwfrsm;bufrSvnf; ppfawGuRef;onf

tvGefta&;BuD;onf/ r[mrdwfwdkY\ ppfXmecsKyftjzpf toHk;jyK&ef jzpfonf/

ukvm;wefjrpfudkpkefNyD; awmifbufodkY wdkufcdkufaeaomwyfrsm;udk ,if;rScefYcGJ

Edkifrnf jzpfonf/ &cdkifppfrsufESmwGifomru jrefrmjynftv,fydkif;&Sd

trSwf(14)wyfrawmfudk axmufyHha&;twGuf avaMumif; tajccHpcef;

tjzpf ppfawGav,mOfuGif;udk toHk;jyKEdkifrnf jzpfonf/

odkYaomf 1945-ck? Zefe0g&Dv(1)&ufwGif ppfawGNrdKUudk umuG,f

aeaom *syefwyftiftm; avsmhoGm;aMumif; awGU&onf/ rnfrQavsmhoGm;

onfudkum;rod&/ rif;jym;ajryHkvrf;rS xGufrajy;Edkifatmif ydwfqdkY&ef ta&;

BuD;onf/ ppfawGNrdKUudk tvsiftjref odrf;,l&efjzpfonf/ ,if;aMumifh

rlvtpD tpOfxufapmí ponfhaeYudk 1945-ck? Zefe0g&Dv(3)&ufudk

owfrSwfonf/ Zefe0g&Dv(2)&ufaeYwGif tajrmufwyft&m&Sd wpfOD;onf

av,mOfjzifh ppfawGuRef;ay:odkY ysHoef;qif;ouf Munfh½Ionf/ *syefrsm;

r&SdawmhaMumif; od&onf/

,if;aMumifh avaMumif;? ukef;aMumif;rS typftcwfr&SdbJ rlv

tpDtpOftwdkif; csDwufaponf/ ppfawGNrdKUudk r[mrdwfwyfrsm;u

Zefe0g&Dv(4)&ufwGif odrf;ydkufonf/ tcktcHr&SdbJ odrf;,lEdkifjcif;rSm *syef

rsm;(48)em&DapmNyD; ppfawGuRef;rS xGufcGmoGm;onfudk r[mrdwfwyfrsm;u

vHk;0rodvdkufí jzpfonf/ rlvcefYrSef;cJhaom paeYxuf(9)ywfapmí ppfawG

NrdKUudk &&Sdonf/ rlvtpDtpOfrSm azazmf0g&Dv(15)&ufaeYü wdkufcdkuf&ef

jzpfonf/

Page 106: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif108

uefYa*gwdkufyGJuefYa*gwdkufyGJuefYa*gwdkufyGJuefYa*gwdkufyGJuefYa*gwdkufyGJ

uefYa*g&Gmonf ajryHkNrdKU ta&SUajrmufbuf(8)rdkifcefY tuGmwGif

&Sdonf/ *syefrsm;onf &cdkifrSqkwfcGm&mwGif uefYa*grSwpfqifh jrefrmjynf

txufydkif;txd qkwfcGm&ef jzpfonf/ r[mrdwfwyfrsm;onf uefYa*grS

qkwfcGmrnfh *syefrsm;tm; ydwfqdkYwdkufcdkuf&ef pDpOfonf/ 1945-ck? Zefe0g&D

(22)&ufwGif trSwf(3)uGefref'dkwyfr[mu uefYa*gudk pwifwdkuf cdkufonf/

urf;uyfa&,mOfrsm; ruyfEdkifrD rpfcs,fav,mOf ysHwyf&if; (2)cku

wdkufcdkufay;onf/ [m&Dudef;av,mOfrsm;u rD;cdk;rIdif;zHk;vTrf;ay;NyD; oef;'g;bdkY

av,mOffrsm;u 'dkif;yHk&Gmudk wdkufcdkufay;Muonf/

Zefe0g&Dv (23)&ufwGif trSwf(25)wyfrrS trSwf (51) wyfr[m

ppfula&mufvmonf/ Zefe0g&Dv(25)&ufrSpí avaMumif;rS(3)&ufwdkif

wdkufcdkuf&onf/ Zefe0g&Dv(28)&ufaeY wpfaeYwnf;rSm *syefrsm;onf

tajrmufqef 10000cefY toHk;jyKwdkufcdkufcJhonf/ Zefe0g&Dv(30)&ufwGif

r[mrdwfwyfrsm;onf uefYa*gudk odrf;onf/ awmifbufodkY qkwfcGmrnfh

*syefrsm;tm; ydwfqdkYEdkifonf/ uefYa*gwdkufyGJonf *syefwdkYu r[mrdwfrsm;

tm; &cdkifppfrsufESmwGif tjyif;xefqHk;wdkufppfudk wdkufcdkufcJhonf/

þydwfqdkYrIzGifh&ef *syefwdkYonf wyfrStenf;qHk;ppfom; 20000 usqHk;onf/

tajrmuf(15)vuf? armfawmfbkwfBuD;(16)pif;ESifh tjcm;vufeufypönf;

tajrmuftjrm; qHk;½HI;onf/ r[mrdwfbufrS xdcdkuf'Pf&m& olESifh usqHk;ol

600cefY&Sdonf/ Zefe0g&Dv(26)&ufrS azazmf0g&Dv(2)&ufaeYtwGif;

r[mrdwfwdkYbufrS AHk;wefcsdef(750)toHk;jyKcJh&onf/

uefYa*gteD;wpf0ufrS *syefrsm;tm; Zefe0g&Dv(23)&ufrSpNyD;

azazmf0g&Dv tv,favmuftxd tjyif;txef wdkufcdkuf&onf/ ESpfzuf

pvHk;qHk;½HI;rI rsm;onf/

½k&GmwdkufyGJ½k&GmwdkufyGJ½k&GmwdkufyGJ½k&GmwdkufyGJ½k&GmwdkufyGJ

1945-ck? azazmf0g&Dv tapmydkif;odkY a&mufaomtcg trSwf(54)

*syefwyfr\ wyf&if;rsm;onf ESpfpkuGJoGm;onf/ wpfpkrSmtrf;-rif;bl;vrf;

udk umuG,fay;aeonfh 'vufacsmif;a'orS wyfzGJUjzpfonf/ usefwpfpkrSm

awmifukwfwGif jzpfonf/ trf;a'owGif trSwf(81)tmz&du wyfronf

ajrmufbufrS csDwufvmNyD; trSwf(25)wyfru trf;awmifbuf&Sd ½k&Gmudk

Page 107: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 109

a&wpfydkif; ukef;wpfydkif; csDwufwdkufcddkufonf/ armfawmfbkwfrsm;u ref;'l;udk

tajrmufrsm;jzifh wdkufcd kufMuonf/ trSwf(3) uGefref'd kwyfr[mrS

uif;axmufwyfzGJUonf owfrSwfxm;aomae&mrS(4)rdkifceYftuGmwGif

a&wpfydkif; ukef;wpfydkif;wufa&muf&ef ae&m,lxm;Muonf/ azazmf0g &Dv

(16)&ufaeYwGif trSwf(224)avwyfr[m\ tultnDjzifh trSwf(25)

tdEd,wyfronf &efolrsm;tcktcHr&SdbJ ukef;ay:odkY wufa&mufEdkifonf/

azazmf0g&D(17)&ufwGif r[mrdwfwyfrsm; ½k&GmodkY a&muf&Sdonf/ ,if;v

(19)&ufwGif *syefrsm;onf tjyif;txefckcHwdkufcdkufonf/ vufwpfurf;

wdkufyGJrsm; jzpfyGm;onf/ azazmf0g&Dv(20)&ufwGif *syefrsm;ESifh wdkufcdkuf

aepOf trSwf(2)taemuftmz&du wyfr[mrS yxrtokwf wyfuluefYa*g

rS av,mOfjzifh a&muf&Sdvmonf/ (25)&ufaeYwGif þwyfr[monf ½k&Gm\

ta&SUbufodk YcsDwuf&m(4)rdkifuGm c&D;odk Ya&muf&Sdonf/ xdkaeYrSmyif

trSwf(74)wyfr[mvnf; a&muf&Sdvmonf/ ,if;wyfr[monf wifhum;

rsm; tultnD jzifh ajrmufbufodkY csDwufonf/ azazmf0g&Dvukefaomtcg

,if;wyfr[monf *syefrsm;udk rJacsmif;wpfzufodkY wdkufxkwfonf/ rwfv

(7)&ufaeYwGif 'vuf&Gmudk odrf;ydkufonf/ rwfv(17)&ufwGif trSwf(22)

ta&SUtmz&du wyfr[monf ½k&GmwGif wyfpGJEdkifonf/

&rf;NAJrmefatmifuRef;odrf;yGJ&rf;NAJrmefatmifuRef;odrf;yGJ&rf;NAJrmefatmifuRef;odrf;yGJ&rf;NAJrmefatmifuRef;odrf;yGJ&rf;NAJrmefatmifuRef;odrf;yGJ

r[mrdwfwdkY\ trSwf(14)wyfrawmfonf jrefrmjynf tv,fydkif;

wGif *syefrsm;udk xdk;ppfqifaeonf/ ,if;wyfrawmfudk tultnDay;&ef

txl;vdktyfaeonf/ trSwf(14) wyfrawmftwGuf axmufyHha&;pcef;rsm;

tjzpf ppfawGESifh&rf;NAJuRef;rsm;rSm taumif;qHk;jzpfonf/ ppfawGESifh

ausmufjzLNrdKUrsm;wGif trSwf(14)wyfrawmf axmufyHhrItwGuf tpGrf;ukef

aqmif&GufEdkifrnf jzpfonf/ ,if;aMumifh &cdkifppfrsufESmwGif r[mrdwfwdkY\

'kwd,ajcvSrf;rSm ppfawGNrdKUrS ta&SU awmifbuf rdkif(70)uGm&Sd &rf;NAJuRef;udk

odrf;&efjzpfonf/

ppfawGNrdKUudk wdkufcdkuf&eftwGuf avhusifhxm;cJhaomfvnf; wdkufyGJ

r0ifvdkuf&aom trSwf(26)tdEd´,wyfrudk odrf;,l&mrSm toHk;jyKonf/

&rf;NAJuRef;udk wdkufNyD;aemuf taemufawmifbuf(12)rdkifuGm&Sd rmefatmif

uRef;udk a&wyfrSodrf;,l&efjzpfonf/

Page 108: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif110

1945-ck? Zefe0g&Dv(21)&ufwGif trSwf(26) tdEd´,wyfrrS

trSwf(71)ESifh trSwf(4)wyfr[mrsm;udk ppfwaumif;rS ausmufjzLodkY ydkYay;

onf/ a&wyfu yifv,frS tajrmufrsm;jzifh ypfcwfulnDay;onf/ trD;,m;

trnf&Sd av,mOfwifoabFmyg0if&m jrefrmjynfppfajrjyifwGif av,mOfwif

oabFmudk yxrqHk;tBudrf toHk;jyKjcif;yifjzpfonf/ ,if;aeYnwGif

ausmufjzLNrdKUudk r[mrdwfwyfrsm;u odrf;,lEdkifonf/ Zefe0g&Dv (26)&ufaeY

wGif vl 500 yg0ifaom a&aMumif;wyf wpfwyfonf rmefatmifuRef;odkY

cs Dwufonf/ trSwf(36)NAdwdoQwyfr[mudk &rf;NAJuRef;awmifbuf

pukuRef;udk odrf;,l&ef wm0efay;vdkufonf/ (30)&ufaeYwGif aemfrefESifh

a&'g;oabFmrsm;u tajrmufrsm;ESifh ypfcwfulnDay; NyD;aemuf odrf;ydkuf

vdkufonf/

trSwf(71)wyfr[monf &efaygufacsmif;udk Zefe0g&Dv(26)

&ufaeYwGif wpfBudrf? (28)&ufaeYwGif wpfBudrful;jzwf&ef BudK;pm;onf/

ratmifjrifacs/ xdkYaMumifh ajrmufbufurf;wGif wyfcGJwpfwyfxm;cJhNyD;

aemuf ta&SUbufyifv,f&Sd peJbufodkY csDwuf&ef pDpOf&onf/ azazmf0g&D

v(1)&ufaeYü trSwf(36)wyfr[monf &rf;NAJuRef; awmifbufpGef;odkY wuf

&m &efoltenf;i,fom ckcHMuonf/ ,if;aeYrSmyif peJü *syefwdkYudk tdEd,

a&wyfrawmfu tjyif;txef wdkufcdkufonf/ azazmf0g&Dv(2)&ufaeYwGif

trSwf(71)wyfr[mrS a&SUaqmifwyfrsm;u peJudk odrf;,lonf/ trSwf(4)

wyfr[monf azazmf0g&Dv(6)&ufaeYwGif &efaygufacsmif;udk jzwful;Edkif

onf/ azazmf0g&Dv(8)&ufaeYwGif trSwf(71)wyfr[monf &rf;NAJ

ajrmufbuf&Sd awmifukef;rsm;odkY a&muf&Sdonf/ (11)&ufaeYü yifv,fudk

ydwfrdaeaom r[mrdwfwdkY\ wdkufoabFm ESpfpif;udk *syefav,mOfrsm;u

vma&mufwdkufcdkufonf/ *syefrsm;onf &rf;NAJuRef;&Sd ,if;wdkY\ wyfrsm;udk

u,fwif&ef awmifukwfrS pufa&,mOf(40)udk vTwfvdkufonf/ ,if;

a&,mOf(40)teuf(36)pif;rSm epfjr§KyfzsufqD;jcif; cH&onf/ vGwfajrmufoGm;

onfh (4)pif;rSmvnf; tjyefwGif wifaqmifvmaom ppfom;tm;vHk;ESifhtwl

epfjr§KyfysufpD;oGm;onf/ azazmf0g&Dv(15)&ufaeYwGif &rf;NAJuRef;ay:&Sd

*syefrsm; ckcHrItm;vHk; &yfpJoGm;onf/

Page 109: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 111

uufpbDtkyfcsKyfa&;uufpbDtkyfcsKyfa&;uufpbDtkyfcsKyfa&;uufpbDtkyfcsKyfa&;uufpbDtkyfcsKyfa&;

1945-ck? rwfvrukefcifuyif &cdkifppfrsufESm ajrmufydkif;ESifh

tv,fydkif;wdkYrS *syefwyfrsm; qkwfcGmoGm;NyD; jzpfonf/ trSwf(55)*syefwyfr

\ wyf<uif;wyfusef tcsdKUudk awmifukwfNrdKUrS 1945-ck? {NyDv(28)&ufwGif

vnf;aumif;? arv(9)&ufaeYwGif oHwJGNrdKUrSvnf;aumif;? arv(13)&uf

aeYwGif *GNrdKUrSvnf;aumif; r[mrdwfwyfrsm;u wdkufxkwfEdkifcJhMuonf/

r[mrdwfwyfzGJUrsm;onf odrf;ydkuf&&Sdaom a'orsm;wGif ppftkyfcsKyf

a&;pepfjzifh tkyfcsKyfonf/ ,if;udk ]]Armjynf NrdKUjytkyfcsKyfa&;Xme}} C.A.S

(B) (Civil Administrative Affairs)[k ac:onf/ ppftkyfcsKyfa&;jzifh

ppfajrjyiftjzpf(3)ESpfausmf&SdaecJhaom &cdkifjynfudk tkyfcsKyf&efjzpfonf/

pifwvif;jyifjzpfcJhonfh &cddkifjynf\ usef;rma&;? ynma&;? tkyfcsKyfa&;?

Nidrf0yfydjym;a&;ESifh vlrIa&;tm;vHk;rSm ysufjyKef;cJh&onf/ pD;yGm;a&;rSmvnf;

,dk,Gif;vsuf&Sdonf/ *syefrsm; xkwfa0cJhonfh aiGpuúLrsm;udk ,if;tkyfcsKyfa&;

tzGJUu todtrSwfrjyKojzifh &cdkifjynfolvlxkrSm tcuftcJESifh BuHKawGU&

onf/ pdkufysdK;a&;rSmvnf; 0rf;pmrvHkavmufonfh tajcrSm&Sdonf/

uufpbDac: ppftkyfcsKyfa&;rSm zufppf*syefrsm;u t½HI;ay;&rnf

jzpfonf/ &cdkifjynfolvlxkonf r[mrdwfwdkY\ ppftkyfcsKyfa&; atmufwGif

cg;oD;pGm cHae&onf/ ,if;aMumifh jrefrmjynfolwdkY\ udk,fpm;vS,fjzpfaom

zqyvtzGJU tcsKyfESifh jynfolU[pfwdkifrsm;jzpfaom owif;pmrsm;odkY &cdkif

acgif;aqmifrsm;u wifjyMuonf/ ,if;wifjycsufudk 1946-ck? azazmf0g&Dv

(11)&ufaeYwGif zqyvXmecsKyfwGif jyKvkyfonf/ &cdkifjynfolwdkY\ uufpbD

tkyfcsKyfa&;atmufwGif cHpm;aeonfrsm;udk 1946-ck? azazmf0g&Dv (18)&uf

xkwf 'D;'kwf*sm e,fwGif atmufygtwdkif; azmfjyxm;ygonf/

]]&cdkifjynfwGif w&m;rJhjzpfysufaeaomtjzpf tysufaygif;rsm;

pGmudk rcH&yfEdkifMuojzifh jrefrmjynfolvlxk\ ukd,fpm;vS,fjzpfaom

zqyvtzGJUcsKyfBuD;tm;vnf;aumif;? txl;ojzifhwdkif;jynfwGif

[pfwdkifBuD;rsm; jzpfMuaom owif;pmrsm;tm;vnf;aumif; wdkifMum;&

atmif a&mufvmMujcif;jzpf\/

tqdkyg wdkifcsufrsm;wGif tcsdKU&Gmrsm;odkY ppfom;rsm;0ifvsuf

a,musfm;rsm;udk pk½Hk;íac:jcif;? rdef;rrsm;udkpk½Hk;í ac:jcif;wdkYjyKNyD;aom

tcg a,musfm;rsm;tm;vHk;udk &Gmjyifxkwfí rdef;rrsm;udk twif;t"r®

Page 110: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif112

usifhjcif;wdkY yg&Sd\/ þodkYapmfum;jcif;cH&aom trsdK;orD;wdkY\ trnf?

touft&G,fESifh ae&yfwdkYudk &GmtrnfESifh wuG taotcsm yg&Sd\/

NAdwdoQwdkYonf jrefrmjynfodkY jyefí0ifaomtcg vufpm;acs&ef

r[kefbJ rdwfaqGrsm;tjzpfjzifh u,fwifolrsm; tjzpfjzifhom yg0ifyg

rnf[k bdvyfygbDrefwGif puúLjym;pmwef; aqG;aEG;pOfu tdEd´,ESifh

jrefrmjynftwGif; 0efBuD;jzpfol rpöwmtmrm&D ajymaom u,fwifjcif;

rsm; ay;avm[kom ar;zG,f&Sdawmh\/

uufpbDtkyfcsKyfa&;udk 1946-ck? Zefe0g&Dv(1)&ufaeYwGif ½kyfodrf;

NyD;jzpfonf/ jrefrmjynfwGif ppftkyfcsKyfa&;rS bk&ifcHyg0ifaom t&yfom;rsm;

tkyfcsKyfa&;odkY vTJay;onfrSm &cdkifacgif;aqmifrsm; owif;pm&Sif;vif;yGJ

jyKvkyfonfhtcsdefESifhqdkvQif &ufydkif;om &Sdaeao;onf/ &cdkifjynfolvlxk

onf ppf'Pf&m'Pfcsufrsm; raysmufysufao;aMumif;udk ,if;&Sif;vif;

wifjycsufrsm;u azmfjyaejcif; jzpfayonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

(15-3-1980)(15-3-1980)(15-3-1980)(15-3-1980)(15-3-1980)

Page 111: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 113

udk;um;onfh pmtkyfrsm;udk;um;onfh pmtkyfrsm;udk;um;onfh pmtkyfrsm;udk;um;onfh pmtkyfrsm;udk;um;onfh pmtkyfrsm;

1/ ]armifhbufwef tpD&ifcHpm} umuG,fa&;0efBuD;Xme1957-ck/

2/ ]vef'efa*Zuf} umuG,fa&;0efBuD;Xme 1957/

3/ ]*syefbk&if Munf;wyfrawmf(15),l*dkppfqifa&;} 'kwd,

AdkvfrSL;BuD; [efxGef; (tNidrff;pm;) 1977-ck/

4/ ]*syefppftkyfcsKyfa&;acwfjrefrmEdkifiH} *syefjynf wdkusdK wuúodkvf

rS ordkif;ygarmu©rpöwm tdkpmuufqlaeZdk *syefbmomjzifh

a&;om;í *syefEdkifiHtdkpumNrdKU bmomjcm;odyHÜ jrefrmpm wGJzuf

ygarmu©rpöwm tdk;Edkwdk;½k jrefrmjyefonf/

5/ ]&JabmfoHk;usdyfESifh ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf ppfaMumif;rsm;}

okawoe&Jabmf? 1975-ck? yxr tBudrf/

6/ ]owif;pmrsm;ajymwJh ppfwGif;Armjynf} vlxkOD;vS yxrwGJ?

'kwd,ESdyfjcif; 1969ck/

7/ ]&JabmfoHk;usdyfESifh rDemrD vQdKU0SuftzGJU} 'kwd,AdkvfrSL;BuD;

oD[Avjraomif; (tNidrf;pm;)*syefbmomrS wdkuf½dkuf jrefrm

jyefonf/ 1976-ck? yxrtBudrf/

8/ 'D;'kwf*sme,f? twGJ 19? trSwf(28)? (18-2-1946)

&cdkifwefaqmif r*¾Zif; (1980)'DZifbmv/&cdkifwefaqmif r*¾Zif; (1980)'DZifbmv/&cdkifwefaqmif r*¾Zif; (1980)'DZifbmv/&cdkifwefaqmif r*¾Zif; (1980)'DZifbmv/&cdkifwefaqmif r*¾Zif; (1980)'DZifbmv/

Page 112: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif114

ppfBudKacwf &cdkifjynf e,fcsJUqefYusifa&;

ESifh vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rIrsm;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

xGef;atmif-abmif;'Gwf

e,fcsJUtm; trsdK;om;vGwfajrmufa&;twGuf awmfvSefrIrsm;onf

1900-ck rjynfhrDESpfrsm;u &cdkifjynfwGif >yef;vsuf&Sdonf/ ,if;awmfvSefrI

rsm;udk e,fcsJUorm;rsm;onf tjyif;txefqHk;enf;rsm;jzifh ESdrfeif;cJhonf/

1900-ckjynfhNyD; q,fpkESpf ESpfacwfavmufrSm e,fcsJUorm;rsm;tm; qefYusif

rIrsm;udk rawGU&/ ,if;aemufydkif;rSm e,fcsJUorm;rsm;udk wdkuf½dkufykefuefrI

rsdK;r&SdawmhbJ vlxkvIyf&Sm;rI? qefYusifrIrsm;udkom awGU&onf/ zdESdyfrIrsm;udk

Oya'abmiftwGif;rS ta&;qdkonfh vlxkvIyf&Sm;rIrsm;udkom jyKvkyfvm

Muonf/

1921-ckESpfwGif bl;oD;awmifrS Ak'bmombkef;awmfBuD; wpfyg;tm;

tdEd´,? t*Fvdyfujym; e,fydkif0efaxmuf rpöwma&; (Mr. Rae I.C.S)u

tao½dkufowfrIwpfck jzpfyGm;cJhonf/ ,if;ta&;tcif;udk qefYusifonfh

vlxkvIyf&Sm;rIrsm; yxrqHk;tBudrf atmifjrifonfh vIyf&Sm;rIwpf&yfjzpfonf/

toif;tzGJUtpnf;rsm;udk 1918-ck aemufydkif;rSm &cdkifjynfwGif

ay:aygufvmonf/ &cdkiftrsdK;om;rsm;onf e,fcsJUrsm;udk acwftajctae

t& qefYusif&ef zGJUpnf;wnfaxmifonfh tzGJUtpnf;rsm;yg0ifvmonf/

,if;ay:aygufvmonfh tzGJUtpnf;rsm;udk vufvSrff;rD &SmazG&oavmufrSm

atmufyg twdkif;jzpfonf/

(1) &cddkifjynfoif; (Arakan Association) 1918-19

cefYwGif wnfaxmifonf/

(2) &u©yl&toif; 1918-19cefYwGif wnfaxmifonf/

Page 113: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 115

(3) &cdkifjynfvHk;qdkif&m BuD;yGm;a&;toif; 1938-ckESpfcefYwGif

wnfaxmifonf/

(4) Edk;Mum;a&;toif; 1935-ckcefYwGif wnfaxmifonf/

(5) ypönf;rJhvlwef;pm; y½dkvDaw&Dvuf (Prole tarial) 1935-ck

wpf0dkufwGif wnfaxmifonf/

(6) rsdK;cspftoif; 1935-ckcefYwGif wnfaxmifonf/

(7) rsdK;cspftoif; (or0g,r)rmefatmifNrdKU? 1935-ck wpf0dkufwGif

wnfaxmifonf/

,if;tzGJUtpnf;rsm;rSm vlrIa&;? ynma&;? pD;yGm;a&;ESifh vli,f

rsm;\ pm&dwåjr§ifhwifa&;rsm;udk tav;ay;vIyf&Sm;rIrsm;udk tajctaeu

awmif;qdkvmonfESifhtrQ yg0ifvIyf&Sm;Muonf/ odkY&mwGif e,fcsJUqefYusif

a&; trsdK;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rIt&Sdeft[kefonf 1939-42-ck

ppfBudKacwfumvrSm jrifhrm;vmonf/ txl;ojzifh ]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;} (The Arakan National Congress) ay:ayguf

vmNyD;tcsdefrSm jzpfonf/

tm&uHygwDzGJUpnf;jcif;tm&uHygwDzGJUpnf;jcif;tm&uHygwDzGJUpnf;jcif;tm&uHygwDzGJUpnf;jcif;tm&uHygwDzGJUpnf;jcif;

1935-ck jrefrmEdkifiH tufOya' (1935 Act of Burma)t& 'dkiftmcD

tkyfcsKyfa&;zsufodrf;NyD; (91)XmetkyfcsKyfa&;pepfudk tpm;xdk; wDxGifay;

vdkufonf/ ,if;Oya't& a&G; aumufyGJwGif tEdkif&onfh &cdkifrif;wdkifyif

trwfrsm;onf atmufvTwfawmf (House of Representative)odk Y

wufa&muf&ef 1937-ck? rwfvqef;rSm ]*svm*dkyg;vf} oabFmjzifh &cdkifrS

&efukefodk Y vdkufygvmMuonf/ ,if;&cdkifrif;wdkifyif trwfrsm;onf

rif;wd ki fyiftpnf;ta0;wGif rdrdwd k Y&yfwnf&rnf h taetxm;ud k

]]*svm*dkyg;vf}} (S,S. Jalagopal) oabFmxrif;pm;cef;wGif aqG;aEG;Muonf/

rif;wdkifyiftpnf;ta0;rsm;wGif &cdkifrif;wdkifyiftrwfrsm; pnf;pnf;vHk;vHk;

&Sd&ef oabmwlMuonf/ tm&uHygwD (Arakan Party)udk ,if;aqG; aEG;yGJ

wGifyif tm;vHk;uoabmwl zGJUpnf;Muonf/ ,if;ygwD\ pnf;rsOf;

pmcsKyfudkvnf; ,if;aeYrSmyif tm;vHk;oabmwl vufrSwfa&;xdk;Muonf/

,if;pnf;rsOf;pmcsKyfvufrSwfa&;xdk;pOf todoufaotjzpf q&mausmfZH

(rsufrSefwyf)u vufrSwfa&;xdk;onf/

Page 114: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif116

,if;tm&uHygwDrSm rif;wdkifyiftpnf;ta0; (vTwfawmf)wGif

EdkifiHa&;ygwDrsm;\ csdefcGifvsmuJhodkY (Balance of Power)udk &&SdcJhonf/

rif;wdkifyiftpnf;ta0;rsm;rSm owif;BuD;cJhonf/ ,if;ygwDudk wnfaxmif

&mwGif t"duyg0ifolrsm;rSm txufvTwfawmftrwf (Senator) OD;pHatmif

(ta&;ydkif)yif jzpfonf/ qmxGef;atmifausmfESifh &cdkifrif;wdkifyiftrwf

rsm;\ pdwftm;xufoefrIaMumifhvnf; ,if;odkYzGJUpnf;EdkifcJhjcif; jzpfonf/

,if;rif;wdkifyiftrwfrsm;rSm *VKefOD;apm\ rsdK;cspfygwD0if oHwGJ

rif;wdkifyiftrwf OD;ausmfjrifhudk csefvSyfí---

(1) OD;a&Tom Ouú|

(2) qmxGef;atmifausmf

(3) qmay:xGef;

(4) OD;armifarmifxGef;atmifausmf

(5) OD;atmifZHa0

(6) rpöwm qlvwefrmrl;

(7) rpöwm *leDrm&fuH

(8) uóu OD;bdk;jr

(9) OD;apmvSndKwdkY yg0ifonf/

tm&uHygwDrSm &cdkifjynfrS a&G;aumufwifajr§mufvdkufaom

rif;wdkifyiftrwfrsm;jzifh zGJUpnf;xm;aomygwDjzpfonf/ odkY&mwGif &cdkif

jynfolvlxkESifh qufqHpnf;vHk;rI r&Sday/ v,f,majr jyóem? v,form;

rsm;\ ta&;udpöxuf rdrdwdkY tusdK;pD;yGm;udkom a&S;½Ionf/ rdrdwdkYvuf0,f&Sd

v,f,mrsm; vufrvTwfa&;? oD;pm;c&&Sda&;wdkYudkom tav;xm;onfh

rif;wdkifyiftrwfrsm;pku BuD;pdk;cs,fvS,frIudk awGU&onf/ &cdkifa&;&m

v,f,majr jyóemrsm;vGwfajrmufa&;twGuf pdwfyg0ifpm;olrsm; yg0ifcJh

aomfvnf; t&mra&mufcJhacs/

91-XmetkyfcsKyfa&; oufwrf;umv(6)ESpftwGif; tpdk;&tzGJU

tajymif;tvJ av;Budrfjzpfay:cJhonf/ ,if;odkY tajymif;tvJ av;BudrfpvHk;

rSm tm&uHygwD0if rif;wdkifyiftrwf qmxGef;atmifausmfESifh qmay:xGef;

wdkYrSm tpdk;&tzGJU0if 0efBuD;rsm;jzpfcJhMuonf/

]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}}udk zGJUpnf;NyD;aemuf

ydkif;wGif OD;atmifZHa0udk ,if;tpnf;t½Hk;\ udk,fpm;vS,ftjzpf tm&uH

Page 115: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 117

ygwDwGif aqmif&Gufaponf/ tm&uHygwDESifh &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;

om;tpnf;t½Hk;wdkYrSm tajccHuyif uGJjym;onf/ odkYaomf rif;wdkifyiftpnf;

ta0;rsm;wGif &cdkifa&;&mrsm;twGuf twlwuGaqmif&GufEdkif&ef udk,fpm;

vS,ftjzpf apvTwfjcif;jzpfonf/

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;ay:aygufvmyHk&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;ay:aygufvmyHk&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;ay:aygufvmyHk&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;ay:aygufvmyHk&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;ay:aygufvmyHk

1930-ckavmufwGif ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&mtzGJU}} (All Arakan

League)udk zGJUpnf;wnfaxmifNyD; jzpfonf/ ,if;tzGJUwGif a&SUae OD;jrxGef;u

Ouú|tjzpf aqmif&Gufonf/ twGif;a&;rSL;tjzpf a&SUaeOD;pHxGef;atmifu

aqmif&Gufonf/ a&SUae OD;pHxGef;atmif uG,fvGefNyD;aemuf OD;atmifomOD;u

twGif;a&;rSL;tjzpfvnf;aumif;? ,if;aemuf OD;pHxGef;atmif (B.A)u

aqmif&Gufonf/ OuúXa&SUae OD;jrxGef; uG,fvGefNyD; aemuf OD;omZHvS (B.Sc,

BL Bar-at Law)u Ouú|tjzpf wm0ef,laqmif&Gufonf/

vli,frsm;udk q&mBuD; OD;atmifxGef;OD;u OD;aqmifNyD; OD;bpH

('dkYvuf½Hk;)? OD;pHa&T? OD;atmifxGef;jr? q&mOD;aomMumatmif? rif;jym;

ausmif;q&mBuD; OD;bdk;pHwdkY yg0ifOD;aqmifaom ]]wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}}

wpfckvHk; &SdaeNyDjzpfonf/

vlBuD;rsm; OD;aqmifonfh ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&mtzGJU}} (All Arakan

League)ESifh vli,frsm;OD;aqmifonfh ]]wdkif;vHk;qdkif&m tpnf;t½Hk;}}wdkYrSm

trsdK;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rItwGuf wpkwaygif;wnf;jzpf&ef tajc

taeu awmif;qdkvsuf&Sdonf/

,if;aMumifh q&mawmfODpdEÅm? OD;ynmoD[? 0wfvHkOD;omZHvS?

q&mBuD; atmifxGef;OD;? q&mBuD;OD;atmifomOD;? OD;pHxGef;atmif (B.A) ?

OD;bpH('dkYvuf½Hk;)? OD;pHa&T? eE´rmvm OD;xGef;pdefponfh tzGJUtpnf;ESpfckrS

acgif;aqmifrsm;onf tzGJUtpnf;rsm; wpfaygif;wpnf; jzpfajrmufa&;udk

tBudrfBudrf aqG;aEG;Muonf/ tzGJUtpnf;rsm;udk zsufodrf;umwpfckwnf;

aom tpnf;t½Hk;udk zGJUpnf;wnfaxmif&ef 1938-ck? 'DZifbmvtwGif;

ppfawGNrdKUwefcdk;q&mawmf OD;auwkausmif;wGif jyKvkyfonf/ n§dEIdif;aqG;aEG;

yGJrS qHk;jzwfMuonf/ ,if;aqG;aEG; oabmwlnDcsufonf e,fcsJUorm;rsm;udk

tvJxdk;&ef pkpnf;rIwpf&yfyif jzpfonf/ v,frJh,mrJh ausmrGJrsm;twGuf

tiftm;wpf&yfyif jzpfonf/ &cdkifjynfolvlxkwpf&yfvHk;twGuf r*Fvm

owif;wpf&yf jzpfonf/ ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}}

Page 116: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif118

(The Arakan National Congress) ay:aygufvmrnfh oabmwlnDcsufyif

jzpfonf/

rif;jym;nDvmcHrif;jym;nDvmcHrif;jym;nDvmcHrif;jym;nDvmcHrif;jym;nDvmcH

rif;jym;nDvmcHonf tzGJUtpnf;rsm; aygif;pnf;a&;udk OD;wnf

usif;yaom vli,ftzGJUtpnf;rsm;\ nDvmcHjzpfonf/ ,if;nDvmcHudk

1939-ck? arv(2)&ufrS(3)&uftxd rif;jym;NrdKUwGif usif;yonf/ yxr

tBudrfajrmuf &cdkifjynfvHk;qdkif&m vli,frsm;nDvmcHjzpfonf/ &cdkifwdkif;vHk;

qdkif&m wdkif;&if; om;tpnf;t½kH;\ a&SUajy;nDvmcHyifjzpfonf/ ,if;nDvm

cHrS q&mawmfOD;pdEÅm? jyifanmif q&mawmfwdkYtm; em,utjzpf wifajr§muf

Muonf/ q&mBuD; OD;atmifxGef;OD;tm; Ouú|tjzpf wifajr§mufvdkufMu

onf/ 1936-ck wuúodkvfoydwf acgif;aqmif OD;bpH ('dkYvuf½Hk;)? t,f'Dwm

OD;pHa&TwdkYrSm xif&Sm;onf/ &cdkifjynfawmifydkif;rS vli,facgif;aqmifrsm;

jzpfaom ocifvSatmif? &r®0wD OD;bxGef;? a':tydefESifh OD;rJausmfOD;rSmvnf;

wuf<upGm yg0ifvmMuonf/

rif;jym;nDvmcHonf &cdkifjynf&Sd vli,ftzGJUtpnf; tm;vHk;udk

q&mawmf OD;pdEÅm? q&mBuD; OD;atmifxGef;OD;wdkY OD;aqmifrIjzifh pnf;½Hk;

aygif;pnf;EdkifcJhonf/ ,if;tzGJUtpnf;udk ]]wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}}[k

ac:Muonf/ ,if;rSwpf qifhwufí ]]wef;cdk;ausmif;aqG;aEG;yGJ oabmwl

nDcsuf}}udk yPmrvufawGY taumiftxnfazmfjyvdkufjcif;jzpfonf/

1940-ck? arvwGif aygufawmNrdKUrSm usif;yonf/ aygufawm

nDvmcHrSm &cdkifjynftrsdK;om;vGwfajrmufa&;vIyf&Sm;rI ordkif;rSwfwdkif

jzpfonf/ wefcdk;ausmif;oabmwlnDcsuf atmifjrifpGmtaumiftxnf

azmfvdkufjcif; jzpfonf/

q&mBuD; OD;atmifxGef;OD; acgifaqmif;aom ]]wdkif;&if;om;tpnf;

t½Hk;}}udk OD;omZHvS OD;pD;BuD;rSL;aom ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&mtzGJU}}ESifh yl;aygif;

vdkufMuonf/ ,if;nDvmcHrS em,u q&mawmftjzpf OD;pdEÅmESif h

OD;ynmoD[wdkYtm; wifajr§mufMuonf/ tpnf;t½Hk;\ Ouú|tjzpf

OD;omZHvS? 'kwd,Ouú|tjzpf OD;atmifxGef;OD;? twGif;a&;rSL;tjzpf

OD;pHxGef;atmif (B.A)wdkYtm; wifajr§mufMuonf/ aygufawmnDvmcHrSm

&cdkifjynf\wpfckwnf;aom e,fcsJUqefYusifa&;wpfOD; jzpfonf/ ]]&cdkifwdkif;

vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}} (The Arakan National Congress)

udk atmifjrifpGmzGJUpnf;EdkifcJhonf/

Page 117: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 119

aygufawmq&mawmf OD;em&'? OD;pHum;atmif (v,form;

acgif;aqmif)? OD;armifarmif (aygufawm)? q&m OD;armifausmfZHESifh

OD;at;omatmifwdkYrSm aygufawmnDvmcH jzpfajrmufa&;twGuf wuf<upGm

yg0ifvIyf&Sm;Muolrsm; jzpfonf/ OD;pHum;atmifrSm ,if;nDvmcH\ {nfhcH

BudKqdkaumfrwD Ouú|jzpfonf/

&cdkifjynfausmif;om;or*¾tzGJU0ifrsm;onf ,if;nDvmcH jzpfajrmuf

a&;? nDvmcH vHkNcHKa&;ESifh atmufajcodrf; vkyfief;rsm;udk aeYrtm; nrem;

ulnDcJhMuonf/ &efukefwuúodkvf &cddkifausmif;om;rsm; toif;\ 1939-

ck? 'DZifbmv(15)&ufwGif usif;yonfh taxGaxGtpnf;ta0; qHk;jzwfcsuf

t& udkjrwfapm? udkpdefxGef;? udkapmxGef;ESifh udkjrwdkYtm; ,if;nDvmcH

wufa&muf&ef ukd,fpm;vS,ftjzpf a&G;cs,fcJhMuonf/ wdkY Armtpnf;t½Hk;

udk,fpm;vS,ftjzpf ocifpdk;wufa&muf rdefYcGef;ajymMum;onf/

,if;nDvmvHrS e,fcsJUukrÜPDrsm; av;NrdKUacsmif;wGif puúLpuf

wnfaxmif&ef &if;ESD;jr§KyfESHrIudk uefYuGufonfhtqdkudk wifoGif;qHk;jzwf

Muonf/

ajrydkif&Sifpepf zsufodrf;a&;tqdkudk OD;pHxGef;atmif (B.A)u

wifoGif;NyD; q&mBuD;OD;atmifxGef;OD;u axmufcHí v,f,majr jyóemudk

us,fjyefYpGm aqG;aEG; twnfjyKMuonf/ ,if;tqdkrSm &cdkifjynf tygt0if

jrefrmwpfjynfvHk;\ vltrsm;pkjzpfaom awmifolv,form;rsm;twGuf

jywfom;aomvrf;pOfudk csrSwfEdkifjcif; jzpfonf/ trsdK;om;vGwf ajrmufa&;

twGuf ]]&cdkifjynftygt0if jrefrmwpfjynfvHk; vHk;0vGwfajrmufa&;}}

tqdkrsm;udkvnf; wnDwñGwfwnf; csrSwfEdkifcJhMuonf/

aygufawmnDvmcHonf &cdkifwdkif;&if;om;rsm; cdkifrmuspfvspf

odyfonf; pnf;½Hk;rIudk &,lEdkifcJhonf/ &cdkifjynf\ t"duvlwef;pm;jzpfaom

awmifolv,form;rsm;\ tusdK;ESifh trsdK;om;vGwfajrmufa&;udk a&S;½Ionfh

atmifjrifaom nDvmcHwpf&yfyif jzpfayonf/

ausmufawmfnDvmcHausmufawmfnDvmcHausmufawmfnDvmcHausmufawmfnDvmcHausmufawmfnDvmcH

1941-ck? arvwGif &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om; tpnf;t½Hk;

nDvmcHudk ausmufawmfNrdKUü usif;yonf/ ,if; tpnf;t½Hk;rSm jrefrmjynfr&Sd

toif;tzGJUrsm;ESifh r[mrdwftzGJUtpnf; jzpfonf/ ,if;aMumifh ausmufawmf

nDvmcHokdY ocifjr (AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh twlusqHk;)ESifh ZeD;a':cifñGefY?

Page 118: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif120

ocifcifatmif? OD;b0if; ("m;rygwD)ESifh q&mrBuD; a':jrpdefwkYd wufa&muf

Muonf/ ausmufawmfnDvmcHonf &cdkifjynf\ ppfBudKacwfe,fcsJU

qefYusifa&;ESifh trsdK;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rIordkif;pOfudk awmufajymif

apcJhonf/ &cdkifjynfwpf0Srf;vHk; txl;ojzifh &cdkifjynfajrmufydkif;&Sd vkxk

udk wpfpkwnf; wpfom;wnf; jzpfaponf/ jrefrmjynfrbuf&Sd toif;tzGJU

tpnf;rsm;ESifh ydkrdk&if;ESD;rIudk &&Sdaponf/ v,form;rsm;\ tm;wufoa&m

yg0ifvIyf&Sm;rIudk awGU&onf/ v,form;wyfrsm;zGJUpnf;um ,if;nDvmcHodkY

ppfaMumif;(3)aMumif;jzifh csDwufyg0ifcJhonf/ ,if;ppfaMumif;wdkYrSm-

(1) ausmufawmfNrdKUe,f ta&SUbuf&Sd o&ufwpfyif? &Gmrjyif

anmifacsmif; o&Dacsmif;aus;&Gmrsm;rS v,form;wyf/

(2) ausmufawmfNrdKUe,f awmifbuf&Sd tayguf0? aeylcH? 'kuúcHacsmif;?

yef;zJhacsmif;? uefapmuf?,dk;acsmif; aus;&Gmrsm;rS v,form;wyf/

(3) ausmufawmfNrdKUe,f ajrmufbuf&Sd yDxk? ig;aqmifzuf tp&Sdaom

yDacsmif;wpfavQmufrS v,form;wyfrsm; jzpfMuonf/

v,form;wyfrsm; nDvmcHppfaMumif;rsm;jzifh csDwufvm&m e,fcsJU

orm;rsm;ESifh ,if;wdkY\vufyg;aprsm;u trsdK;rsdK;taESmifht,Sufay;Mu

onf/ v,form;acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom OD;atmifxGef;jr? eE´rmvm

OD;xGef;pdefwdkYtm; zrf;qD;onf/ OD;atmifxGef;jrtm; zrf;qD;onfhtcg

OD;armifeD (euef)qufvufí v,form;wyfrsm;udk OD;aqmifwm0ef,lNyD;

nDvmcHodkY atmifjrifpGm wufa&mufEdkifcJhonf/ tjcm;aom v,form;wyfzGJU

rsm;vnf; nDvmcHodkY atmifjrifpGm tcuftcJMum;rS wufa&mufcJhMuonf/

nDvmcHodkY wufa&mufMuaom v,form;wyfzJGUrsm;ESifh vlxky&d

owfrsm;onf ausmufawmfwpfNrdKUvHk;\jrifuGif;udk ysm;yef;cyfrQ &Sdaponf/

ausmufawmfwpfNrdKUvHk;rSmvnf; nDvmcHjzpfajrmufa&;twGuf

tifwdkuftm;wdkuf ulnDMuonf/ OD;omZHvS? q&mBuD; OD;atmifxGef;OD;

tp&Sdaom acgif;aqmifrsm;\ OD;aqmifrI? awmifolv,form;\tm;ay;

axmufcHrI? ausmufawmfNrdKUol NrdKUom;rsm;\ ulnDtm;ay;rIrsm;aMumifh

nDvmcHudk atmifjrifpGm usif;yEdkifcJhonf/

,if;ausmufawmfnDvmcHrSm rif;jym;aygufawm nDvmcHrsm;uJhodkY

v,f,majrjyóemESifhywfoufonfhtqdkrsm;? trsdK;om;vGwfajrmufa&;ESifh

ywfoufonfh tqdkrsm;udk csrSwfMuonf/ nDvmcHusif;ypOf NAdwdoQtpdk;&

tm; tMunftndK ysufap&ef w&m;a[mrIjzifh tpnf;t½Hk;0if rsdK;cspfausmfOD;

Page 119: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 121

udk zrf;qD;onf/ q&mawmfOD;ynmoD[ESifh OD;pHa&T('dkYvuf½Hk;) wdkYudk zrf;0&rf;

xkwfonf/ nDvmcHtNyD; ]]wdkYArmtpnf;t½Hk; udk,fpm;vS,f}} ocifcifatmif

udk ppfawGNrdKU&Sd Ouú|OD;omZHvSaetdrfwGif umuG,fa&;yk'fr 124(u)t&

zrf;qD;vdkufonf/ odkY&mwGif ausmufawmfnDvmcHum; tjynfht0atmif

jrifcJhonf/

tm&uHygwDrS udk,fpm;vS,f ½kyfodrf;jcif;tm&uHygwDrS udk,fpm;vS,f ½kyfodrf;jcif;tm&uHygwDrS udk,fpm;vS,f ½kyfodrf;jcif;tm&uHygwDrS udk,fpm;vS,f ½kyfodrf;jcif;tm&uHygwDrS udk,fpm;vS,f ½kyfodrf;jcif;

ppfBudKacwf &cdkifjynfwGif t"dutm;jzifh &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk; &Sdaeonf/ ,if;tpnf;t½Hk;onf &cdkifjynfol

vlxkudk EdkifiHa&;OD;aqmifrI ay;onf/ &cdkifjynftygt0if jrefrmjynf

wpfjynfvHk; vGwfajrmufa&;twGuf wdkufyGJ0ifaeonfh tpnf;t½Hk;wpfck

jzpfonf/ v,form;rsm; v,fvufikwfvuf&if; rjyKwfa&;? oD;pm;cwdkuf

zsufa&;wdkYudk ta&;qdkwdkufyGJ0ifaeonfh tpnf;t½Hk;vnf; jzpfonf/

jrefrmjynfr&Sd wdk;wufonfh tzGJUtpnf;rsm;ESifh vufwGJaqmif&Gufaeonf/

&cdkifrif;wdkifyiftrwfrsm; pkaygif;wnfaxmifxm;onfh tm&uH

ygwDrSmvnf; rif;wdkifyiftpnf;ta0;(vTwfawmf)wGif &cdkifjynf\ wpfck

wnf;aom ygwDjzpfonf/ ,if;ygwDonf vTwfawmfwGifom vIyf&Sm;rI&Sd

onf/ &cdkifjynfolvlxkESifh uif;uGmonf/ &cdkifjynftygt0if jrefrmjynf

wpfjynfvHk;\ t"duvlwef;pm;jzpfaom awmifolv,form;tusdK;udk

vspfvsL½Ixm;onf/ v,fydkif&Sifrsm;bufrS &yfwnfaom ygwDjzpfonf/

(91)Xmetpdk;&tzGJUwdkif;rSm tm&uHygwDrS tpdk;tzGJU0if 0efBuD;&mxl;rsm;udk

&,lEdkifcJhonf/ odkY&mwGif &cdkifjynfolvlxktusdK;twGuf ta&;,laqmif&Guf

csufrsm;udkum;rawGU&/ rif;wdkifyiftpnf;ta0; vTwfawmfwGif v,f,m

udpöESifh ywfoufí aqG;aEG;wdkif; tm&uHygwD0ifvlrsm;pkonf v,fydkif&Sif

rsm;bufrSom umuG,fay;aqG;aEG;cJhMuonf/

&cdkifjynf\ t"dutzGJUtpnf;ESpf&yfjzpfaom tm&uHygwDESifh

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;wdkYrSm tajccHrSpí cH,lcsuf

uGJjym;Muonf/ &yfwnfcsufrwlojzifh tNrJwrf;oabmuGJvGJrIrsm;udk

ppfBudKacwfe,fcsJUqefYusifa&;ESifh trsdK;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rI

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;\ tm&uHygwDwGif udk,fpm;vS,fjzpfaom

OD;atmifZHa0tm; tpnf;t½Hk;\ udk,fpm;vS,ftjzpf ½kyfodrf;cJhonf/

udk,fpm;vS,f ½kyfodrf;jcif;udpöESifhywfoufí armifuHxl;\ rSwfwrf;wGif-

Page 120: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif122

]]tm&uHygwDOuú| 0wfvHkOD;a&Tomu vTwfawmfxJ &cdkif

wdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;onf v,faxmufcHray;

pwrf;0g'jzpfonfh (No Rent Campaign) qdkaom pum; udk oHk;í

w&m;Oya'abmiftwGif; tusHK;r0ifaom tpnf;t½Hk; (Illegal

Association) tDvDa*vftqkdaZ;&Sif;tjzpfodkY a&mufoGm;Edkifap&ef

aMunmjcif;udk cH&xdkufaomoabmt"dyÜm,fudk a&mufapaom

pum;yg0ifonfh rdefYcGef;rsdK;udk >ruf[cJhonf/ wdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;

om;tpnf;t½Hk; trIaqmiftzGJU\ ñTefMum;csuft& vTwfawmftpnf;

ta0;cef;rü tm&uHygwDrS EkwfxGuf&rnfhtaMumif;udk vHkavmufpGm

taxmuftxm;jyí aMunmNyD;vQif 0rf;enf;pGmjzifh tm&uHygwDrS

EkwfxGufum xdkygwDESifh vHk;vHk;tqufjzwfvdkuf&awmh onf}}[lí

azmfjyxm;onfudk awGU&ygonf/

oD;jcm;toGifjzifh vIyf&Sm;rIoD;jcm;toGifjzifh vIyf&Sm;rIoD;jcm;toGifjzifh vIyf&Sm;rIoD;jcm;toGifjzifh vIyf&Sm;rIoD;jcm;toGifjzifh vIyf&Sm;rI

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;onf jrefrmjynfbuf&Sd

wdk;wufaomtzGJUtpnf;rsm;ESifhqufoG,f yl;aygif;vIyf&Sm;cJhonf/ ,if;

tzGJUtpnf;rsm;\ nDvmcHrsm;? tjcm;ta&;BuD;aomudpörsm;? aqG;aEG;&m

rsm;wGif udk,fpm;vS,frsm;wGif udk,fpm;vS,frsm; tjyeftvSef apvTwfcJhMu

onf/ wpfzGJUESifhwpfzGJU wef;wl&nfwlxm;NyD; e,fcsJUqeYfusifa&;ESifh trsdK;om;

vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rIrsm;udk vufwGJyg0ifcJhMuonf/ wlnDaom vkyf&yf

rsm;udk vufwGJyg0ifcJhMuonf/ wlnDaom vkyf&yfrsm;rSm yl;wGJaqmif&GufcJhMu

onf/

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;onf &cdkifjynf\

taetxm;ypöu© tajctaeay:wGif tajccHonfh vrf;pOfudk usifhoHk;onf/

rl0g'udk csrSwfonf/ rdrdwdkY a&ajrobm0ESifh vuf&Sdtajctaersm;udk

rlwnfonfh udk,fydkif rl0g'rsm;udk csrSwfonf/ tpnf;t]]tpdk;&[lonf½Hk;udk

OD;aqmifonfh oabmw&m;rsm;udk csifhcsifhcsdefcsdef a0zefoHk;oyfNyD; vufcH

onfvnf;&Sdonf/ z,f&Sm;cJhonfh udpörsm;vnf;&Sdonf/

tpnf;t½Hk;0ifvli,frsm;\ rdkuf½l;&Jqefaompdwf? ol&Jaumif;

qefaom tjyKtrlrsm;udk tpnf;t½Hk;acgif;aqmifrsm;u xdef;uGyfay;&

onf/ 'kwd,urÇmppfqDodkY OD;wnfaeonfh tcsdefcgrsdK;wGif txl;owdxm;í

rdrdwdkYtzGJUtpnf;\rl0g' rwdrf;apmif;atmif usifhoHk;Muonf/ þonfrSm

Page 121: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 123

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;\ vGwfvyfaomrl0g'udk

csrSwfusifhoHk;cJhaMumif; ay:vGifxif&Sm;onf/

xGuf&yf*dkPf;ESifh qufoG,frIrsm;xGuf&yf*dkPf;ESifh qufoG,frIrsm;xGuf&yf*dkPf;ESifh qufoG,frIrsm;xGuf&yf*dkPf;ESifh qufoG,frIrsm;xGuf&yf*dkPf;ESifh qufoG,frIrsm;

1940-ckavmufrSm ArmhxGuf&yf*dkPf;udk zGJUpnf;onf/ ,if;xGuf&yf

*dkPf;\ rl0g'rSm ]]t*Fvdyftcuf Armhtcsuf}} jzpfonf/ urÇmppfaMumifh

tusyftwnf;jzpfay:vmonfh NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;tm; awmfvSefa&;

wdkufcdkuf&ef jzpfonf/ ,if;oabmw&m;sm;onf &cdkifausmif;om;acgif;

aqmifrsm;xHodkYvnf;aumif;? &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om; tpnf;

t½Hk;0if vli,frsm;xHodkYvnf;aumif; xdk;azmuf 0ifa&mufvmonf/

,if;rl0g'ESifhywfoufí &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om; tpnf;

t½Hk; acgif;aqmifrsm;onf tBudwfte,f aqG;aEG;cJhMuonf/ ypöu©tajc

taeESifh vdkufavsmrItjzpf EdkifqHk; usifhoHk;&ef jzpfonf/ wpfzufrSmvnf;

cdkifrmodyfonf;aom tpnf;t½Hk;jzpf&ef vdktyfonf/

wpfzufrSmvnf; trsdK;om;a&;pdwf"mwfjyif;xefNyD; tpGef;a&mufrI

aMumifh vlrsdK;a&;t"du½kPf;rS a&SmifuGif;Edkifoa&GU a&SmifuGif;ae&onfh

tcgvnf; jzpfonf/ vlrsdK;a&; ta&;tcif;rsm;onf e,fcsJUorm;rsm;\

*dkPf;cGJa&;? oif;cGJa&;twGuf taumif;qHk;vufeuf jzpfonf/

wpfzufrSmvnf; &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om; tpnf;t½Hk;wGif

vufeufudkifawmfvSefa&;twGuf vdktyfaomjyifqifrIrsm;&Sdao;[ef ray:

acs/ wyfom;aumif;rsm;? vufeufcJ,rf;rD;ausmufrsm;? aiGaMu;ponfwdkYrSm

vnf; jynfh pHkrIr&Sdao;acs/

,if;aMumifh ArmhxGuf&yf*dkPf;\ rl0g;'udk &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk; acgif;aqmifrsm;onf owdESifhudkifwG,f usifhoHk;cJh

Muonf/ pGefYpm;a&;orm; vli,frsm;xHodkY us,fus,fjyefYjyefY ,if;rl0g'udk

csray;cJh/ odkY&mwGif xGuf&yf*dkPf;acgif;aqmifrsm;ESifh tNrJqufoG,frI&SdcJh

onf/ rdrdwdkY oabmxm;rsm;udk tjyeftvSef aqG;aEG;cJhMuonfrSm xif&Sm;

onf/ ,if;odkY qufoG,fcJhyHkrsm;udk--

]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;\ vufa&G;pif

acgif;aqmifrsm; jzpfMuaom q&mBuD; OD;atmifxGef;? OD;omZHvSwdkYESifh

BudKwifqufoG,fxm;Muonfhtwdkif; &efukefü tNrJaexdkifvsuf&Sdaom

tpnf;t½Hk;\udk,fpm;vS,f armifuHxl;onf &cdkifjynf bl;oD;awmif

Page 122: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif124

NrdKUrS OD;pHxGef;atmif (aq;orm;)udkyg twlac:aqmifí ywfvrf;

(,ck ewfarmufvrf;)? a'gufwm Aarmftdrfü a'gufwmAarmf ZeD;a':

cifrrtygt0if AE¨KvOD;pdef? OD;vSrif;? OD;b0if;wdkYESifh z&D;'ef;b

avmuf(pf) (Freedom Block) udpö&yfrsm;udk ESpfBudrfwdkifwdkif vQdKU0SufpGm

pnf;a0;aqG;aEG;Muzl;onf/ þtcsdefxuf tenf;i,fapmpGmaom

tcsdefwpfcsdefü OD;atmifxGef;OD;ESifh armifuHxl;wdkYonf &cdkifwdkif;vHk;

qdkif&mwdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;\ vufa&G;piftzGJU\udk,fpm;

Ouú|OD;omZHvS vufrSwfa&;xdk;xm;aom (z&D;'ef; bavmufpf)\

vkyf&yfrsm; yg0ifonfh vQdKU0Sufpmwpfapmifudk pawmhudwfvrf;ü

aexdkifvsuf&Sdaom ocifEkvufxJokdY ay;tyf&ef oGm;a&mufcJhjim;aomf

vnf; ocifEkudk rawGUcJh&ay}}[lí armifuHxl;trnfcH 0efBuD;a[mif;

OD;atmifZHa0\ b0rSwfwrf;wGif Armh xGuf&yf*dkPf;ESifh &cdkifwdkif;vHk;

qdkif&m wdkif;&if;om; tpnf;t½Hk;udk qufoG,fcJhMuyHkrsm;udk awGU&ay

onf/

ArmhxGuf&yf*dkPf;ESifh &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om; tpnf;t½Hk;

tquftoG,f&SdcJhonf/ txl;ojzifh acgif;aqmifrsm; aqG;aEG;vufcH

cJhMuonf/ &cdkif\tajctaet& twdtvif; ,if;0g'vrf;pOfudk azmfxkwf

rusifhoHk;cJhaMumif; ponfrsm;udk pma&;oltm; 'dkYvuf½Hk;OD;pHa&Tu ajymMum;cJh

onfudk rSwfom;zl;onf/

odkY&mwGif vufeufudkif awmfvSefa&;vrf;pOfonf tcsdeftcg

r[kwfao;[k &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf; t½Hk;acgif;aqmif

rsm;u cH,lxm;onf/ ,if;aMumifh pGefYpm;a&; orm;vli,frsm;\ vufeuf

udkifawmfvSefa&; awmif;qdkwifjycsufudk vufrcHcJhay/ ,if;udpöESifh

ywfoufí---

]]xd ktcsdef xd ktcgu vufeufudkifawmfvSefa&;twGuf

oifhawmfqDavsmfaom tcsdefrusa&mufr[kwf ao;ojzifhtzGJU

acgif;aqmifydkif;u EdkifiHa&;orm; vli,frsm; wifjycsufudk y,fcscJh

onf}}[k armifuHxl;\ b0rSwfwrf;wGif azmfjyxm;onfudk awGU&ay

onf/

ausmufawmfnDvmcH\ aemufydkif;tcsdefavmufrSm wdkif;jynf

tNidrfrouf jzpfvmonf/ txl;ojzifh 1941-ckESpf tukef 1942-ck ESpfOD;

ydkif;rSm jzpfonf/ 'kwd,urÇmppfjzpfyGm;NyD; jrefrmjynfodkY ppfrD;ul;vm

onfhtcsdef jzpfonf/ *syefrsm; xdk;ppfaMumifh NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;onf

Page 123: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 125

jrefrmjynfrS wqkwfwnf; qkwfae&onfhtcsdef jzpfonf/ ,if;tcsdefrSm

&cdkifjynf&Sd wdkif;&if;om;acgif;aqmifrsm;udk qkwfcGm&mwGif taESmifht,Suf

rjzpfap&ef wd kif;&if;om;acgif;aqmifrsm;ud k xdef;odrf;xm;a&;rSm

ta&;BuD;onf/ ,if;aMumifh &cdkifwdkif; &if;om;tpnf;t½Hk;acgif;aqmif

rsm;udk zrf;0&rf;xkwfonf/ ae&mra&G; zrff;&ef trdefYay;xm;onf/

,if;aMumifh Ouú| omZHvS? 'kwd,Ouú| OD;atmifxGef;OD;?

OD;xGef;0if;? OD;ndKxGef;? OD;pHxGef;atmif (a&SUae)? OD;armifeD(euef)ESifh

tjcm;tzGJU0if(4? 5)OD;wdkYonf rD;acsmif;zsm;odkY oGm;a&mufcdkvHIae&onf/

tajctaeay;vQif w½kwfjynftxd oGm;a&muf&ef pDpOfcJhonf/ vlol

rawGU&aom awmBuD;rsufrnf;xJwGif (2)vcefY ykef;atmifae&onf/

tjcm;aom tpnf;t½Hk;acgif;aqmifrsm;onf rdrdwdkYenf; rdrdwdkY[efESifh

ykef;atmif;ae&onf/

,if;odkYacgif;aqmifrsm; zrf;0&rf;aMumifh a&Smifwdrf;ae&csdefwGif

ukvm;&cdkifta&;tcif; ay:aygufvmonf/ ,if;aMumifh NAdwdoQwdkY zrf;qD;

ta&;udk tav;rxm;EdkifbJ vlrsdK;a&; ta&;tcif;ajyNidrf;atmif Nidrf;owf

ay;&onf/ ,if;rSm trsdK;om;a&;wm0efudk wm0efodod acgif;aqmifrsm;u

xrf;aqmifvdkufjcif; jzpfonf/

tdEd´,odkY ac:aqmifcH&olrsm;tdEd´,odkY ac:aqmifcH&olrsm;tdEd´,odkY ac:aqmifcH&olrsm;tdEd´,odkY ac:aqmifcH&olrsm;tdEd´,odkY ac:aqmifcH&olrsm;

1942-ck? arvaemufydkif;rSm NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm; jrefrmEdkifiHrS

tNyD;tydkif tdEd´,odkY qkwfcGmay;NyD; jzpfonf/ jrefrmjynfrS NAdwdoQe,fcsJU

orm;rsm; qkwfcGm&mwGif &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;

0ifrsm;ESifh ausmif;om;acgif;aqmifrsm;udk zrf;qD;NyD; tdEd´,odkY ac:,loGm;

onf/ zrf;qD;cH&olrsm;udk 'um;axmifwGifwcsdKU? wcsdKUudk ukrDÜvmaxmifwGif

tusOf;csxm;onf/ aemufydkif;wGif 'ku©onfpcef;zGifhí 'ku©onfrsm;ESifh

twlxm;onf/

NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm; qkwfcGm&mwGif zrf;qD;ac: aqmifjcif;cH

&olrsm; EdkifiHa&; tusOf;orm; (23)OD; jzpfonf/ ,if;odk Y zrf;qD;

ac:aqmifjcif; cH&olrsm;rSm OD;tHk;ausmf (oHwGJ)? OD;omxGef; (ausmufjzL

ausmif;om;acgif;aqmif)? &r®m0wD OD;bxGef;? OD;csufzm;? OD;pHvS? OD;tdk;avmif

(OD;tHk;armif)? OD; jzLomxGef;? OD;armifomEdkY? OD;armifomxGef; (ykZGefz,f&Gm)?

OD;atmifomOD; (ajrmufOD;)? a&SUae OD;ndK? OD;vSarmifom? rsdK;cspf ausmfOD;?

Page 124: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif126

OD;jrwfvSarmif? eE´rmvm OD;xGef;pdef? q&m OD;owdk;vS? OD;pHxGef;atmif

(bl;oD;awmif)? OD;omxGef;pH OD;bdk; atmif? OD;armifarmif? OD;armifausmfZH?

OD;zdk;vSESifh jrefrmjynfrS e*g;eD xGef;a&TwdkY jzpfonf/

tdEd´,odkY &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;0ifrsm;?

ausmif;om;acgif;aqmifrsm;ESifh tjcm;EdkifiHa&;orm;rsm;udk zrf;qD;ac:aqmif

oGm;&mwGif qif;&J'ku©trsdK;rsdK; cH&onf/ ukvm;wdkif;abmif 'um;axmifwGif

csdKifhavSmifiSufi,fyrm cHpm;vGrf;qGwf&yHk? rdrdNrdKU&Gmudk wrf;wylaqG;&if;

wd'ku©aMumifh ajrmufOD;NrdKUrS OD;atmifomOD; b0wpfyg;odkY ajymif;cJh&yHkwdkYudk

udk,fwdkifyg0ifzrf;qD;jcif;cHcJh&ol pmqdk&Sif owdk;axmifvS trnfcH q&m

OD;wdk;vSu----

]]rdkuf*kPfjyKvsuf? a'oa0;pGm? tdEd´,modkY? zrf;uma&TUajymif;?

ppfwaumif;rSm? vlaygif;ESpfq,f? oHk;OD;u,fwdkY? oG,foG,fwifhaMumif;?

atmifqkawmif;vsuf}}[lívnf;aumif;-

]]bmomrsdK;jym;? tm;vHk;jcm;onf? ukvm;wdkif;abmif? 'um;

axmifrS? csdKifhavSmifiSufi,f vGrf;qGwfES,fodkY}}[lí vnf;aumif;---

]]wd'ku©aMumifh? OD;atmifomOD;? NrdKUajrmufOD;rS? w wwjzifh?

b0ajymif;um qHk;&yg&Sifh}}[lí vnf;aumif; axmifwGifuAsmudk

pDuHk;pyfqdkcJhonf/

,if;wdkY &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;0ifrsm;?

ausmif;om;acgif;aqmifrsm;ESifh EdkifiHa&;orm;rsm;udk zrf;qD;NyD; ac:aqmif

jcif;rSm NAdwdoQwdkY\ rdkuf*kPfudk jyvdkufjcif; wpf&yfyif jzpfonf/

acgif;aqmifrsm;\ t&nftaoG;acgif;aqmifrsm;\ t&nftaoG;acgif;aqmifrsm;\ t&nftaoG;acgif;aqmifrsm;\ t&nftaoG;acgif;aqmifrsm;\ t&nftaoG;

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;onf &cdkifjynf tyg

t0if jrefrmjynfwpfjynfvHk; vGwfajrmufa&;? e,fcsJUqefYusifa&;? v,f,m

ajrjyóemrsm; ajz&Sif;a&;twGuf tpOfwpdkuf wdkufyGJ0ifcJh Muonf/ ,if;rS

aoGznfíroGm;cJh/ ,if;aMumifh ppfBudKacwf&cdkifjynf trsdK;om;vGwfajrmuf

a&;ESifh e,fcsJUqefYusifa&; vIyf&Sm;rIjzpfpOfudkavhvmvQif &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;ESifh ,if;tpnf;t½Hk; 0ifacgif;aqmifrsm;udk csefvSyf

xm;í r&ay/ tpnf;t½Hk; acgif;aqmifrsm;onf &cdkifjynf aumif;usdK;

twGuf tepfemcHNyD; aqmif&GufcJhMuonf/ udk,fusdK;pGefYvTwfcJhMuonf/

tcsif;csif; pnf;pnf;½Hk;½Hk;ESifh e,fcsJUqefYusifa&; trsdK;om;vGwf ajrmufa&;

Page 125: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 127

twGuf OD;aqmifrIudk ay;cJhonf/ ,if;odkY &cdkif wdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;

tpnf;t½Hk;acgif;aqmifrsm;\ OD;aqmifrI tydkif;udk ,if;acwf ,if;umvrD

vdkufolrsm;? ppfBudKacwf &cdkifjynf e,fcsJUqefYusifa&;? trsdK;om;vGwf

ajrmufa&;ordkif;udkavhvmolrsm; od&SdMuonf/

acgif;aqmifrsm;\ tepfemcHcJhyHk? udk,fusdK;pGefYvTwfyHk? pnf;pnf;

½Hk;½Hk;ESifh e,fcsJUqefYusifa&; trsdK;om;vGwfajrmufa&;twGuf OD;aqmifrI

ay;cJhyHkwdkYudk ]]&cdkiftoHowif;pm}}wGif aus;Zl;od trnfcHaqmif;yg;&Sif

wpfOD;u ]]&cdkifjynf aus;Zl;&Sifrsm;udk azmfxkwfMuavm}} aqmif;yg;wGif

aphaphpHkpHk azmfjyxm;onf/ ,if;aqmif;yg;rS tcsdKUudk xkwfEkwfNyD; atmufyg

twdkif; azmfjyvdkufygonf/

Ouú|BuD; OD;omZHvSOuú|BuD; OD;omZHvSOuú|BuD; OD;omZHvSOuú|BuD; OD;omZHvSOuú|BuD; OD;omZHvS

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tzGJUOuú|BuD; OD;omZHvSonf

&cddkifjynftwGuf trsm;qHk;tepfemcHcJholjzpfaMumif;udk todÓPf&Sdolwdkif;

rnfolrQ jiif;Edkifrnf r[kwf/ OD;omZHvSonf tjcm;ynmwwf ypönf;&Sif

olaX;rsm;uJhodkY qif;&Jom;vnfacsmif;aoG;jzifh ajcaxmufraq;cJhacs/

qif;&Jom; &cdkifvlxktwGuf ypönf;a&mvlyg tepfemcHcJhavonf/ &cdkifwpf

jynfvHk;ü vkyfcJhorQaom EdkifiHa&;vkyfief;rsm;\ ukefusp&dwf xuf0ufcefYudk

OD;omZHvS wpfOD;wnf;tukeftuscHcJh&onf/ rdrdpD;yGm;a&;vkyfief;[lorQudk

vHk;vHk;pGefYvTwfí EdkifiHa&;vkyf ief;xJodkY ajcpHkypf0ifa&mufcJholrSm Ouú|BuD;

OD;ZHvSyif jzpf onf/ OD;omZHvSonf EdkifiHa&;vkyfief;ü ypönf;ypö, tukef

tuscHjcif;üom r[kwf/ udk,fxdvufa&mufvkyfudkif&müvnf; olrwlatmif

owdå&SdcJholwpfOD; jzpfonf/ EdkifiHa&; orm;yDyD aexdkifpm;aomufa&;üvnf;

wu,fNcdK;NcHEdkifol wpfOD;jzpfonf/

OD;atmifxGef;OD;OD;atmifxGef;OD;OD;atmifxGef;OD;OD;atmifxGef;OD;OD;atmifxGef;OD;

q&mBuD;OD;atmifxGef;OD;onf OD;omZHvSESifhvufwGJum wdkif;&if;

om; tpnf;t½Hk;BuD;udk xlaxmifcJ h&mwGif rsm;pGmtepfemcHcJ honf/

OD;atmifxGef;OD;rSm OD;omZHvSuJhodkY ypönf;ypö, rcsrf;omaomfvnf; &cdkif

vli,frsm; MunfndKrIudk cH,l&olwpfOD; jzpf\/ ½dk;om;jcif;? wnfMunfjcif;?

vkyf&Jjcif;*kPft*Fg&yfwdkYjzifh jynfh0oljzpfonf/ pum;ajym&mü wnfwnf

Page 126: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif128

ajymwwfonf/ ajymvdkufaompum;rSm wpfvkH;csif;aomfvnf;aumif;?

wpfyk'fvHk;udkaomfvnf;aumif; tvGeft"dyÜm,fav;eufonfh ausmufawmf

nDvmcHusif;ycsdefü OD;atmifxGef;OD;u pma&;oltm; ajymcJhaompum;udk

,ckxdMum;a,mifvsuf &Sdao;onf/ ausmufawmfnDvmcHBuD;onf &cdkifjynf

EdkifiHa&;&mZ0ifü tpnfum;qHk;aom nDvmcHBuD;jzpfonf/ OD;atmifxGef;OD;

onf wdkif;jynfysufpD;í *syeftkyfcsKyfa&; cscJhcsdefxd touf&SdorQ &cdkifjynf

BuD;tm; xdef;odrf;xm;cJhonf/ &cdkifvlxka&SUrS raMumufr&GHUrm;rm;&yf

aqmif&GufaecsdefwGif AHk;'PfaMumifh aoqHk;cJhonf/ OD;atmifxGef;OD;\

tavmif;udk ppfawGNrdKU0uFygwGif; axmifhem;wpfae&mwGif jr§Kyfxm;í

xdkae&mü aAm"dyifuav; wpfyifpdkuf&Sd\/ ]]trsdK;om;atmifyGJaeYwdkif;ü

ausmif;q&mOD;owdk;vSESif h ¤if;wynfhausmif;olausmif; om;rsm;wdk Y

OD;atmifxGef;OD; tavmif;jr§Kyf&modkY oGm;a&muftav;jyKjcif;rSwpfyg;

rnfolrQ*½krpdkufMuacs}}[lí aus;Zl;odtrnfcH aqmif;yg;&Sifu rdrdwdkY\

acgif;aqmifrsm;tm; aus;Zl;odí opöm&Sd&Sdjzifh acgif;aqmifrsm;\ t&nf

taoG;udkt&Sdtwdkif; azmfxkwfa&;om;cJhonfudk awGU&ygonf/

(þpmwrf; jzpfajrmufa&;twGuf vdktyfoa&GU pmtkyfpmwrf;

rSwfwrf;rsm; iSm;&rf;jcif;? rdrdwdkY udk,fawGUjzpf&yfrsm;udk ajymjyonfh bBuD;

OD;atmifZHa0? OD;atmifomOD; (ordkif; okawoD)? OD;pHxGef;atmif ('Drdkua&pD

a'oEÅ&tkyfcsKyfa&; rif;BuD;a[mif;)? OD;rJausmfOD;? OD;armifeD(euef)ESifh

q&mOD;csD;'dk;wdkYtm; txl;aus;Zl;wif&Sdygonf/)

Page 127: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 129

udk;um;onfh pmwrf;rsm;udk;um;onfh pmwrf;rsm;udk;um;onfh pmwrf;rsm;udk;um;onfh pmwrf;rsm;udk;um;onfh pmwrf;rsm;

(1) armifuHxl;rSwfpk (A Survior's Memoir) vufa&;rl

(0efBuD;a[mif; OD;atmifZHa0 rSwfwrf;)

(2) q&mOD;csD;'dk; ]]ausmufawmf trsdK;om;ausmif;}}

(tBudrf 50-ajrmuf trsdK;om;aeY a&T&wkobiftwGuf "r®m½Hk

ausmif;om;a[mif;rsm; pkaygif;jzefY csdonf/ 1970-ck)

(3) owdk;axmifvS ]]tdEd,jynf 'gumNrdKU axmifwGif;uAsm}}

"n0wDr*¾Zif; twGJ(1)? trSwf(1) 1951-52/

(4) Rai Aung Daing "Political History of Arakan"

"n0wDr*¾Zif; twGJ(1)? trSwf(1) 1951-52/

(5) Tun Hline, "Reports Rangoon University Aarkan Student's

Association"(wuúodkvfausmif;wdkuf r*¾Zif;

{uwðowGJeHygwf 1? 1301 ckESpf? waygif;v)

(6) aus;Zl;od ]]&cdkifjynf aus;Zl;&Sifrsm;udk azmfxkwfMuavm}}

&cdkiftoH owif;pm? &ufpGJ---

&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)rS&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)rS&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)rS&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)rS&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)rS

xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)

1983-ck? pufwifbmv (26)&uf/1983-ck? pufwifbmv (26)&uf/1983-ck? pufwifbmv (26)&uf/1983-ck? pufwifbmv (26)&uf/1983-ck? pufwifbmv (26)&uf/

Page 128: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif130

NAdwdoQcGmppf

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

xGef;atmif (abmif;'Gwf)

jrefrmEdkifiHrS qkwfcGm&onfh tjzpftysuf taMumif;tusdK;udk

&Sif;vif;wifjy&mwGif &cdkifrSmjzpfysufcJhonfh taMumif;jcif;&mrsm;udk

razmfjyíjynfhpHkrnf r[kwf? txl; ojzifh ppfawGqdyfurf; tjzpftysufrsm;udk

aphpHkpGm azmfjyrSom jynfhpHkrnf jzpfonf/

ppfawGNrdKUonf Oayu©mjyKxm;aom ta&;rxm;onfh jrefrmEdkifiHodkY

0if&ef vrf;aygufwpfck jzpfonf/ tdEd,EdkifiHESifh teD;uyfqHk;wnf&Sdaejcif;

aMumifh avwyftwGuf wefzdk;&Sdayonf/ ,if;tjyif b*Fvm;yifv,f

atmufwGif ppfawGNrdKUwnf&Sdaejcif;aMumifh toifhtwifh ta&;ygaeaom

taetxm;wGif &Sdaeayonf/ ,if;vdktyfcsufwpf&yfudk olwdkYtwGuf

jiif;y,f&ef rjzpfEdkifacs/ ppfXmecsKyfrsm;wnf&Sd&m tdEd,EdkifiHonf umuG,f

a&;twGuf ppfawGNrdKUudk wdkuf½dkuf wm0efxdef;odrf;xm;&onf/ ,if;tjyif

ppfawGNrdKUonf pyg;xkwfvkyfonfh {&d,me,fy,fjzpfNyD; qefpufrsm;&Sdí

&cdkifjynf\ t"duqefpyg;wifydkY&m a'ojzpfonf/

*syefrsm; jrefrmEdkifiHudk 0ifa&mufodrf;ypfNyD; &efukefus qHk;jcif;onf

yif ppfawGtwGuf ta&;ygaom tusdK;ouf a&mufrI r[kwfacs/ 1942ck?

Zefe0g&Dvukefydkif;rSm ppfawGNrdKUwGif umuG,fa&;tiftm;wdk;vmonf/

wyf&if; (14) trSwf(7) &mZykwfwyf a&muf&Sdvmjcif;aMumifh jzpfonf/

,if;&mZykwfwyfrS trSwf(23)tapmifhwyfzGJUudk tem;ay;&eftwGuf

a&muf&Sdvmjcif; jzpfonf/

Page 129: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 131

ppfab;'ku©onfrsm; pcef;NrdKUppfab;'ku©onfrsm; pcef;NrdKUppfab;'ku©onfrsm; pcef;NrdKUppfab;'ku©onfrsm; pcef;NrdKUppfab;'ku©onfrsm; pcef;NrdKU

&efukefESifh atmufjrefrmjynfrS 'ku©onfrsm;onf ppfawGqdyfurf;

wGif jynfhusyfvsuf&Sdonf/ jynfrSawmifukwf awmifMum;vrf;twdkif;

&cddkifurf;ajrmifa'oudk ausmfjzwfvm olrsm;jzpfonf/ azazmf0g&DvtwGif;

bk&ifhavwyfrawmfonf &efukefav,mOfuGif;rS qkwfcGmvm&NyD; jzpfonf/

,if; avwyfrawmfonf ppfawGNrdKUodkY a&muf&Sdvmjcif;jzifh xyfNyD; tiftm;

wdk;apcJhonf/

*syefrsm; &efukefudk odrf;ypfNyD;aemuf ppfawGNrdKUwGif bk&ifha&wyfudk

a&wyfAdkvfrSL;csKyf *&m[rf\ tkyfcsKyfrI atmufwGif jrefrmEdkifiH urf;½dk;wef;

twGuf zGJUpnf;onf/ tdEd,bk&ifha&wyfrawmfrS ]qvyf*sD}ESifh ]tdEK} oabFm

rsm;tjyif tayghpm;a&wyfoHk;umuG,fa&;oabFm av;pif;wdkYrSmvnf;

ppfawGqdyfurf;wGif qdkufuyfvsuf &Sdonf/ armfwm tajrmufrsm;ygaom

oabFmig;pif;jzifh Armbk&ifa&wGif taysmfwrf; t&efwyfzGJUtrnfcH,lxm;

onfh wyfrSmvnf; &efolrsm; pdrfh0ifvmrIudk umuG,f&efurf;ajcwGif &Sdae

onf/ odkY&mwGif ,if;wyfzGJUrSm vkyfief;twGuf vHkavmufrIr&Sday/ jrefrmjynf

rS xkxnftiftm;ESifh pD;0ifqkwfcGmvmaeaom 'ku©onfrsm;udk tm;oGefNyD;

ppfaq;&efrSm ,if;wdkYtwGuf tcuftcJwpf&yfyif jzpfaeayonf/ rwfvESifh

arvtpydkif;wGif 'ku©onf oHk;aomif;ig;axmifudk ppfawGESifh uRef;i,f&Sd

ausmufjzLqdyfurf;wdkYrS a&aMumif;jzifh tdEd´,odkY ydkYaqmifay;cJh&onf/

wyftiftm; jznfhwif;jcif;wyftiftm; jznfhwif;jcif;wyftiftm; jznfhwif;jcif;wyftiftm; jznfhwif;jcif;wyftiftm; jznfhwif;jcif;

ppfawGNrdKUonf avwyftajccHpcef;jzpfojzifh ta&;yg aomaMumifh

tiftm;xyfrHjznfhwif;&ef rwfvtapmydkif;u qHk;jzwfcJhMuonf/ trSwf

(109)wyfr[mXmecsKyfESifh vdkufavsmnDaxGpGm trSwf(9)*swfwyfESifh

wyf&if;(9)trSwf(7) &mZykwfwdk Yudk av,mOfypfaoewfrsm;ESifhtwl

ppfawGodkY ay;ydkYxm;NyD; jzpfonf/ ,if;wdkYrSm 1942-ck? rwfv (18)&ufaeYu

a&muf&Sdonf/

1942-ck? rwfv (23)&ufaeYwGif *syefrsm;onf uyÜvDuRef;udk

odrf;,lonf/ tapmifhwyfi,fudk rwfv(12)&ufaeYuyif qkwfcGm&ef

tar&duef? NAdwdoQ? 'wfcsf? MopaMw;vs (wyfaygif;pk)\ trdefYt&

qkwfcGmcJhNyD; jzpfonf/ odkY&mwGif *syefrsm;onf rwfv(23)&ufaeY rwdkifrD

Page 130: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif132

txd rodrf;jzpfao; acs/ &efukefodkY vHkNcHKa&;twGuf ta&;wBuD; zGJUpnf;xm;

onfh oabFmrsm; 0ifaeMuonfudk *syefrsm;tm; rumuG,fEdkifao; ojzifh

jzpfonf/ aemuftaMumif;tcsufwpfckrSm &efukefrSqkwfcGma&; taetxm;

jyóemwpf&yfyif jzpfayonf/

avaMumif;rS wdkufcdkufjcif;avaMumif;rS wdkufcdkufjcif;avaMumif;rS wdkufcdkufjcif;avaMumif;rS wdkufcdkufjcif;avaMumif;rS wdkufcdkufjcif;

1942-ck? rwfv(23)&ufaeYwGif ppfawGNrdKUudk avaMumif;rS ESpfBudrf

wdkif tjyif;txefvma&mufwdkufcdkufonf/ ,if;wdkufcdkufrIrwdkifrDuvnf;

rauG;av,mOfuGif;udk wdkufcdkufjcif;cH&onf/ ,if;wdkufcdkufrIrsm;rSm

NAdwdoQavwyf jrefrmjynfrS aysmufuG,fap&ef oabmyif jzpfonf/ wpfck

wnf;aom ppfawGav,mOfuGif;udk wdk;wufjyKjyif&ef qHk;jzwf Muonf/

trSwf(109)wyfr[m XmecsKyfESifh topfa&muf&Sdvmaom wyf&if;

ESpf&if;udk csufcsif;½kyfodrf;vdkufonf/ tapmifh wyfrsm;tjzpf wyf&if; (14)

trSwf(7) &mZykwfwpfwyf? trSwf(67)tBuD;pm;av,mOfypfwyfrS wyfpdwf

wpfpdwf? trSwf(1) tdEd,tao;pm; av,mOfypfwyfrS wpfzGJUESpfzGJU usef&Sd

aeonf/

ppftkyfcsKyfa&; xkwfjyefjcif;ppftkyfcsKyfa&; xkwfjyefjcif;ppftkyfcsKyfa&; xkwfjyefjcif;ppftkyfcsKyfa&; xkwfjyefjcif;ppftkyfcsKyfa&; xkwfjyefjcif;

1942-ck? rwfv(23)&ufaeY aemufydkif;wGif ppfawGav,mOfuGif;?

oabFmqdyfESifh a&wyfpcef;rsm;rSm *syefav,mOfrsm;\ rMumrMum

vma&muf wdkufcdkufjcif; cHae&onf/ ,if;avaMumif;rS wdkufcdkufrIrsm;

aMumif; ppfwyfa&m t&yfom;rsm;yg pdwf"mwfusqif;vmMuonf/

ajrmufjrm;pGmaom wyfzGJUrsm;ESifh ykvdyfrsm;rSm rdrdwdkYXmersm;rS pGefYcGmxGufajy;

Muonf/ &cdkifwdkif;rif;BuD;ESifh e,fbuft&m&Sdtm;vHk; eD;yg;wdkYonf a&wyfESifh

ppfbufrStmPmydkifrsm;u wm;qD;aomf vnf; 1942-ck rwfv(30)&ufwGif

ppfawGNrdKUrS xGufcGmoGm;Muonf/ ppfawGc½dkif0efESifh vufa&G;pifaMu;eef;

t&m&Sd tcsdKUwdkYom olwdkYvkyfief;XmewGif usef&SdaeMuawmhonf/ &cdkif

wdkif;wpfckvHk; e,fbuftkyfcsKyfa&;rSm vHk;0csKyfNidrf;oGm;NyD jzpfonf/ rD;½IdUrIrsm;

rSmvnf; rMumcPqdkovdk qdyfurf;wGif jzpfyGm;aeonf/ qefpufrsm;

rD;avmifrIrsm; jzpfyGm;onf/ rD;tBuD;tus,f avmifuRrf;rIonf jrefrmha&eH

ukrÜPDvDrdwuf (bDtdkpD)\ ta&;ygonfh a&eHqDavSmifuefrsm;udk

Page 131: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 133

ajcmufvSefYaeayonf/ t&yfom;rsm; rNidrfoufrIrSm ppfawG &cdkifwpfwdkif;

vHk;rSm wdk;yGm;vmayonf/ 1942-ck? {NyDv 13 &ufaeYrSm ppfawGNrdKUESifh

uRef;wpfckvHk;udk ppftkyfcsKyfa&; atmufwGif xm;&Sdvdkufonf/

awmfvSefykefuefrIjrifuGif;rsm;awmfvSefykefuefrIjrifuGif;rsm;awmfvSefykefuefrIjrifuGif;rsm;awmfvSefykefuefrIjrifuGif;rsm;awmfvSefykefuefrIjrifuGif;rsm;

jrefrmjynfbufrS ppfajy;rsm;jzpfMuaom e,fjcm;wyfzGJU? wyfom;rsm;

ESifh Armhppfykvdyyfrsm;onf qlylvIyf&Sm;aeaom &cdkifrsm;ESifh yl;aygif;

oGm;Muonf/ ,if;qlylvIyf&Sm;aeonfh *dkPf;onf tdEd´,trsdK;om;rsm;?

txl;ojzifh rdef;rrsm;ESifh uav;rsm;tm; (tpkvdkuftNyHKvdkuf) owfjzwfrI?

*kwfyDawmifwGif 1942-ck? {NyD (14)&ufaeYu jzpfyGm;cJhonfh ausmufawmf

awmifydkif;ESifhukvm;wefjrpf ta&SUydkif;wdkYwGif taxGaxG rNidrfoufrIrsm;

jzpfay:cJhonf/ {NyDv tv,favmufwGif rNidrfoufrIrsm; vTrf;rdk;vmonf/

,if;qlylvIyf&Sm;rIrSm awmfvSefykefuefrI[k taotcsm ,lqEdkifonfh yHkyef;

jrifuGif; jzpfavonf/ uif;vSnfhaeaom &mZykwfppfom;rsm;onf ocif

ygwD0ifrsm;? tjcm;olrsm;ESifh wdkufyGJi,frsm; jzpfyGm;cJhonf/

c½dkif0ef\ aemufqHk;aMu;eef;c½dkif0ef\ aemufqHk;aMu;eef;c½dkif0ef\ aemufqHk;aMu;eef;c½dkif0ef\ aemufqHk;aMu;eef;c½dkif0ef\ aemufqHk;aMu;eef;

1942-ck? {NyDv (21)&ufaeYwGif ppfawGc½dkif0efonf jrefrmjynf

tpdk;&xHodkY aMu;eef;wpfapmif ay;ydkYcJhonf/ ,if; aMu;eef;rSm atmufyg

twdkif; jzpfonf/

]]þaMu;eef;onf ppfawGc½dkif\ tajctaeudk tpD&ifcHpm jzpf

onf/ ajAmifawmfvSefykefuefrI tajctaerSm &Sdaeonfudk ESdrfeif;&efrSm

ppfa&;t&om jzpfawmhrnf/ e,fbuf tkyfcsKyfa&; ysufjym;aecsdefrSm

usef&Sdaeaom ykvdyftzGJUrSmvnf; tvGeftuRHtm;xm;&onfh tae

txm; r&Sdawmhay/ ausmufawmfESifhppfawGc½dkifcGJ&Sd olykef*dkPf;rsm;udk

e,fjcm;wyfzGJUrS ppfajy;rsm;u vufeufcJ,rf;rD;ausmufrsm; tajrmuf

tjrm;axmufyHhaeonf/ tpGef;a&muf&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;

tpnf;t½Hk;0ifrsm;onf ra&wGufEdkifaom toufpnf;pdrfOpömrsm;udk

vk,lzsufqD;owfjzwfMuonf/ rD;½IdUrIrsm;? vk,ufwdkufcdkufrIrsm;onf

tuGyftn§yfr&Sdaom tajctae jzpfaeonf/ ,if;tajctaerSm

&efolrsm; pdrfh0if Edkif&ef jyifqifay;aerIyif jzpfayonf/

Page 132: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif134

*syefrsm; rif;jym;odkYcsDwuf*syefrsm; rif;jym;odkYcsDwuf*syefrsm; rif;jym;odkYcsDwuf*syefrsm; rif;jym;odkYcsDwuf*syefrsm; rif;jym;odkYcsDwuf

ppfawGNrdKUapmifhwyfzGJUESifh a&wyfrrSapmifha&Smufuif;vSnfhrI&Sdae

aomfvnf; vkHNcHKa&;twGuf jynfhpHkvHkavmufrI r&Sdawmhay/ jzpfay:aeaom

tajctaetwGuf xda&mufrI r&Sdawmhyg/ 1942-ck? {NyDv (11)&ufaeYu

ausmufjzLNrdKUe,fwGif uif;vSnfhaeonfh a&wyfrS owif;&&Sdonf/ ,if;&uf

rwdkifrDaeYu jrefrmwyfom; (250)ESifh *syeft&m&Sdrsm;onf awmifukwfokdY

a&muf&Sdaejcif;aMumifh jzpfonf/ olwdkYrSm oabFmrsm;? bkwfrsm; &Sdaeonf/

,if;tzGJUonf urf;½dk;wef;wpfavQmuf trf;rS olykefXmecsKyfwpfckjzpfaom

rif;jym;odkY csDwufvmMuonf/

rif;jym;rS ppfawGodkYrif;jym;rS ppfawGodkYrif;jym;rS ppfawGodkYrif;jym;rS ppfawGodkYrif;jym;rS ppfawGodkY

{NyDvukefydkif;wGif *syefwdkY avaMumif;vIyf&Sm;rIrsm; wdk;yGm;vmMu

onf/ &efolwyfzGJUrsm;onf rif;jym;{&d,mwGif pkpnf;NyD; ppfawGodkY csDwuf&ef

jyifqifaeonfrSm oHo, rjzpfEdkifawmhay/ Armbk&ifa&wyf taysmfwrf;

t&efwyfzGJUrS armfwmwyfqifxm;aom oabFmESpfpif;ESifh ,if;wyfzGJU

wdkYonf 1942-ck? arv (1)&ufaeYwGif rif;jym;teD; wdkufyGJ jzpfyGm;cJhMuonf/

vufeufBuD; av;vufudk ,if;wdkufyGJwGif toHk;jyKaMumif; awGU&onf/

xdcdkuf'Pf&m&olrsm;? aoausolrsm;udk oabFmay:wGifawGU&onf/

aemufwpf&ufwGif &efolwyfzG J Ursm;onf ausmufawmfESif h

ykPÖm;uRef;NrdKUrsm;wGif a&muf&SdMuonf/ ,if;aeY naebufwGif &mZykwf

wdkYtm;oabFmjzifh uif;vSnfhapNyD;&efol wdkYtm; pHkprf;aponf/ 1942-ck?

arv (3)&ufaeY eHeufydkif;rSm ykPÖm;uRef;atmufem;wGif ,if;oabFmrsm;udk

pufao ewfjzifh ypfcwfjcif; cH&onf/ tjyeftvSef wdkufyGJwGif ESpfaygif'g

tajrmufvufeufudk toHk;jyKMuonf/

ppfawGNrdKUay: AHk;rdk;&GmppfawGNrdKUay: AHk;rdk;&GmppfawGNrdKUay: AHk;rdk;&GmppfawGNrdKUay: AHk;rdk;&GmppfawGNrdKUay: AHk;rdk;&Gm

,if;aeYrSm ppfawGNrdKUudk avaMumif;rS wdkufcdkufonf/ AHk;BuJ

av,mOftpif; (27)pif;yg0ifonf/ tqdkygavaMumif; wdkufcdkufrIaMumifh

taqmufttHkrsm;? ppfpwdk;ESifh ypönf;rsm;? pm;eyf&du©mrsm;? armfwmESifh

u,f&D,m av;vufyg ysufpD;aponf/ tapmifhwyfzGJU vufeufcJ,rf;

rD;ausmufrsm;onfvnf; rD;avmifysufpD;cJh&onf/ aoaus qHk;½HI;olaygif;

(20)cefY&Sdonf/

Page 133: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 135

ppfawGNrdKUapmifhwyfzGJU\ t"duwm0efrSm av,mOfuGif;udk twwf

EdkifqHk; umuG,fxm;&ef jzpfonf/ jyif;xefaomwdkufyGJ qdyfurf;wGif jzpfyGm;

cJhvQif azmufcGJzsufqD;rIrsm;udk jyKvkyfNyD;aemuf tapmifhwyfzGJUonf ukef;vrf;

c&D;jzifh ppfwaumif;odkY qkwfcGm&ef jzpfonf/ tapmifhwyfzGJU\ trdefYay;

t&m&Sdonf qdyfurf;wGif wyfpGJxm;EdkifpGrf;rSm tapmifhwyfzGJU \ tiftm;jzifh

rjzpfEdkifawmhaMumifh ,lqonf/ wyfom;rsm;onf oifwef;tawGU tBuHK

enf;ygonf/ ,if;tjyif iSufzsm;a&m*gaMumifh tiftm;csnfheJYaeonfh

wyfom;rsm;jzpfNyD; avaMumif;rS wdkufcdkufrIrsm;onf olwdkYtm; wkefvIyf

acsmufcsm;aponf/ vuf&Sdtajctaet& *syefwyfrsm;onf 1942-ck

arv(4)&ufaeY eHeufydkif;rwdkifrD wdkufcdkufvmEdkifrnf jzpfaMumif; azmfjy

aeayonf/ urf;ajcwpfavQmuf&Sd vrf;rsm;rSm a&rsm;jynfhvQHvsuf &Sdae

onf/ uRef;&Sdc&D;vrf;aMumif;rsm;rSmvnf; Ncdrf;ajcmufrIrsm; &Sdaeonf/

vrf;rsm; rjywfonfhwdkifatmif *syefwyfrsm; ykPÖm;uRef;rSm a&muf&SdaeNyD;

jzpfonf/ azmfjyyg tajctaersm;aMumifh yifv,faMumif;twdkif; nwGif;csif;

qkwfcGm&ef qHk;jzwfMuonf/

atmifjrifpGm qkwfcGmatmifjrifpGm qkwfcGmatmifjrifpGm qkwfcGmatmifjrifpGm qkwfcGmatmifjrifpGm qkwfcGm

[def;&f*sufqefESifh a[;'g&DoabFmay:odkY aoewfrsm;? tBuD;pm;

vufeufrsm;udk wifaqmifxm;NyD; jzpfonf/ nOfh arSmifonfESifh wyfom;rsm;

oabFmay:odkY wufa&mufNyD; jzpfonf/ qdyfurf;&Sd azmufcGJzsufqD;&ef

udpörsm;udk a&wyfu azmufcGJzsufqD;vdkufMuonf/ toHk;jyK&ef rvdkawmh

onfh oabFmrsm;udkvnf; epfjr§yfvdkufMuonf/ 1942-ck? arv (2)&ufaeY

apmapmydkif;tcsdefwGif wyfom;rsm;onf ppfawGNrdKUudk pGefYcGmoGm;Muawmh

onf/

trSwf(15)*syefwyfrawmf ordkif;rSwfwrf; pmrsufESm(24)wGif

*syefwdkYu ppfawGNrdKUudk odrf;,ljcif;ESifhywfoufí azmfjyxm;onfrSm---

]]r[mAsL[mt& ppfawGNrdKUrSm ta&;BuD;aomfvnf; cdkifrmpGm

odrf;ydkufxm;jcif;r&Sday/ 'D0DZHwyf(33)rS ajcvsifwyf cGJwpfcGJESifh trf*sDwyfzGJUrS

wyfcGJxuf0ufudk ukef;vrf;a&vrf;wdkYrS apvTwfvdkufonf/ ckcHrI tenf;i,f

&SdNyD; NrdKUudkodrf;ydkuf vdkufonf}}/

Page 134: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif136

(rSwfcsufrSwfcsufrSwfcsufrSwfcsufrSwfcsuf/ / NAdwdoQwdkYonf 'kwd,urÇmppftwGif; &cdkifrS qkwfcGm

&mwGif *syefrsm;tm; &ifqdkifwdkufcdkufrIrSm r&Sdoavmufyif jzpfonf/

&cdkifjynf&Sd trsdK;om;nDñGwfa&; wyfOD;jzpfaom ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}} 0ifrsm;ESifh EdkifiHa&;? vlrIa&;? ppfa&;rsm;udk ajz&Sif;cJh

&onf/ ,if;tpnf;t½Hk;0ifrsm;udk vk,ufwdkufcdkufaeonfh vlqdk;rsm;tjzpf

owfrSwfcJhMuonf/ odkY&mwGif ppfawGc½dkif0ef \ aemufqHk;aMu;eef;pmwGif

NAdwdoQwdkYtm; ajAmifawmfvSef ykefuefrIjzpfaeaMumif;udk 0efcHxm;onf/

þonfrSm ]]&cdkif wdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}}\ e,fcsJUqefYusif

a&;vkyf&yfudk azmfjyvdkufjcif;yif jzpfonf/)

[ ‘‘The Re Treat From Burma, 1941-42 Edited By BisheshwarPrasad, D. Litt Official History of the Indian Armed Forces in The

Second World War’’ pmtkyfrS Capture of Akyab pmrsufESm 358-360udk

jyefqdkygonf/]

xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)xGef;atmif(abmif;'Gwf)

1987-ck? atmufwdkbmv (4)&uf/1987-ck? atmufwdkbmv (4)&uf/1987-ck? atmufwdkbmv (4)&uf/1987-ck? atmufwdkbmv (4)&uf/1987-ck? atmufwdkbmv (4)&uf/

Page 135: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 137

ppfawGNrdKUordkif;tusOf;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

(1824-1947 xd)

t*Fvdyf jrefrmppfyGJonf 1824-ckESpfwGif pwifjzpfyGm;onf/

AdkvfcsKyfBuD; armf&Dqif (General Morrison)onf &cdkifa'oudk xdk;ppf

qif&mrSm OD;pD;uGyfuJ&onf/ AdkvfrSL;csKyf rufbdef (Brigadair Me Bean)

onf 'kwd,OD;pD;csKyftjzpfESifh OD;pD;yg0ifonf/ a&wyfudk uGefref'dk *Ref;a[

(Commodore John Hayes) tkyfcsKyfuGyfuJ vdkufyg&onf/ ,if;t*Fvdyf

wyfrawmfrSm ppfonftiftm; 9343-a,muf yg0ifonf[k od&onf/

xdkt*FvdyfwyfzGJUonf 1825-ck? Zefe0g&DvwGif aumhbZm (Cox's Bazaar)

odkY csDwufonf/ yxr&cdkifcHwyfjzpfaom armifawmteD;odkY 1825-ck?

Zefe0g&Dv (31)&ufaeYwGif qdkufa&mufvmonf/ ,if;odkY a&mufvQif

ppfwyfudk ESpfwyfcGJí wpfwyfudk AdkvfcsKyfBuD; armf&DqifOD;pD;onf/ usefwyfudk

AdkvfrSL;csKyf rufbdefu uGyfuJ&onf/ AdkvfcsKyfBuD; armf&Dqif\ wyfzGJU0if

wpfOD;jzpfol Adkvftif;qx&Gif; (Lieutenant LArmstrong) qdkolu 1825ck?

azazmf0g&Dv(21)&ufaeYpGJ jzifh oufqdkif&m AdkvfcsKyfBuD;xH tpD&ifcHpmwGif-

]]uRefawmfwdkYonf &cdkifjrpf(ukvm;wefjrpf)[k ,lq&aom jrpf0odkY

0ifrdNyDjzpfygonf/ ,if;wGif uRefawmfwdkYudk taESmifht,Sufay;Edkifaom

cHwyfwpfckudk awGU&ygonf/ pHkprf;Munfh&m ,if;jrpfrSm r,ljrpfjzpfonf/

&cdkifjrpf(ukvm;wefjrpf)rSm ta&SUawmifbufwGif &Sdonf[k od&ygonf/

&cdkifjrpfay:odkY xdkaeYnaebufwGif uRefawmfwdkY 0ifEdkifcJhygonf/ jrpf0rS

&SpfrdkifcefYa0;aom ae&mrSm cHwyfwpfck&SdaMumif; od& ygonf/ (20)&ufaeYu

taxmufawmfrsm; owif;ay;csuft& &cdkifbk&ifcHrSm ppfavS 100 (wpf&m)

ppfonfawmf 2000 (ESpfaxmif)ESifh uRefawmfwdkYudk wdkufcdkuf&ef pkqif;vm

aMumif; od&ygonf/ uRefawmfwdkY urf;rScGmí tqiftoifh &efolwyfrsm;

tvmudk apmifhaeMuygonf}}[k awGU&onf/

Page 136: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif138

rwfv(25)&ufaeYrSm Muufudkif;wef (Kray Keng Dong)wGif wyfpGJ

Muonf/ Muufudkif;wefrSm t*Fvdyfppfwyfrsm; ajrmufOD;(NrdKUa[mif;)odkY

csDwuf&mwGif vrf;ckvwfpcef;tjzpf t*FvdyfwdkYu toHk;jyKcJhMuonf/ ,if;rS

ppfaMumif; av;aMumif;cGJí ajrmufOD;NrdKUudk xdk;ppfqifMuavonf/ rwfv

(29)&ufrS (31)&uftxd wdkufyGJtBuD;tus,f jzpfyGm;NyD; aemufwpfaeYrSm

t*FvdyfwdkY ajrmufOD;NrdKUudk odrf;ydkuf Edkifavonf/

t*FvdyfjrefrmppfyGJjzpfyGm;onfhtcsdefxd ajrmufOD;NrdKUrSm bk&ifcHae

aom NrdKUawmfjzpfaeao;onf/ ppfawGNrdKUrSm xdktcsdeftxd NrdKUwpfNrdKU rjzpf

vmao;acs/ ,ckppfawGNrdKU\ qifajczHk; Muufudkif;wefrSm ta&;ygaom

tajctaewGif &Sdaeonf/ Muufudkif;wefrSm e,fcsJUt*Fvdyfrsm;twGuf

ajrmufOD;udk xdk;ppfqif&mwGif ta&;ygt&ma&mufaom tpdwftydkif;u

yg0ifaeNyDjzpfaomfvnf; ,ckvuf&Sd ppfawGNrdKUrSm omrefwHig&Gmuav;

wpf&Gmom &Sdaeao;onf/ ,if;aMumifh t*Fvdyf jrefrmppfyGJ jzpfyGm;NyD;onfh

tcsdeftxd ppfawGNrdKUrSm NrdKUwpfNrdKUtjzpf rwnf&Sdao;aMumif; xif&Sm;onf/

t*Fvyfjrefrm yxrppfyGJudk &EÅydkpmcsKyfjzifh 1826-ck? azazmf0g&Dv

(26)&ufaeYrSm tNyD;owfonf/ ,if;ppfyGJrS e,fcsJUt*FvdyfwdkY &cdkifa'oESifh

weoFm&Da'orsm;udk &vdkufonf/ xdk&&Sdvdkufaoma'orsm;udk olwdkY\

ttkyfcsKyfcH e,fajrtjzpfowfrSwfNyD; udkvdkeDtkyfcsKyfa&;taqmufttHkudk

wnfaqmuf&ef vdkvm;onf/ wpfzufrSmvnf; Oa&mywpfcGifwGif pufrI

vkyfief; wdk;wufvmonf/ ,if;rS ukefacsmrsm;udk ajrmufjrm;pGm xkwfvkyf

vmonf/ xkwfvkyfNyD;aom ukefacsmrsm;udk a&mif;cs&ef aps;uGufrsm; vdkvm

onf/ wpfzef ukefacsmxkwfvkyf&eftwGuf ukefMurf;rsm;&&efa'orsm;vdk

vmonf/ ,if;tcsdefrSm t*Fvefonf pufrIawmfvSefa&;t& xkwfukef

vkyfief;txGwftxdyfodkY a&mufaeonf/

ukefxkwfvkyfief; txGwftxdyfodkY a&mufaeaom e,fcsJUt*FvdyfwdkY

onf &cdkifa'oudk odrf;,lcsdefrSm vrf;yef;qufoG,fa&; cufcJhvsuf&Sdonf/

&cdkifNrdKUawmf ajrmufOD;NrdKUrSm yifv,fESifh tvSrf;a0;onf/ ukefwifoabFm

rsm; 0ifxGuf&ef rvG,fulacs/ &moDOwkrSmvnf;rQwaom tajctaerSm

r&Sd/ vrf;yef;qufoG,frI tqifrajyjcif;ESifh &moDOwkrrQ wrIwdkYrSm e,fcsJU

t*Fvdyfrsm;\ pD;yGm;a&;? tkyfcsKyfa&;udk xdcdkufaponf/

Page 137: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 139

wnfae&mESifh vlOD;a&wnfae&mESifh vlOD;a&wnfae&mESifh vlOD;a&wnfae&mESifh vlOD;a&wnfae&mESifh vlOD;a&

ppfawGuRef;onf yifv,fa&jyifrS 15aytjrifhrSm &Sdonf/ ukvm;

wefjrpfESifh b*Fvm;yifv,fatmfwdkYqHk&m urf;ezl;rSm&Sdonf/ ajrmufvwDåwG'f

(20)'D*&D (8)rdepfESifh ta&SUavmif*sDwG'f (92) 'D*&D(55)rdepfwGif wnf&Sd

onf/ rdk;a&csdef vufr(200)ausmf&Gmonf/ ajrmufOD;NrdKUxuf tyltat;

rQwonf/ jyKjyifvkyfudkifvmygu oabFmqdyfcHaumif;jzpfvmrnfudk

t*Fvdyfe,fcsJUwdkY odNyD;jzpfonf/ oGm;vma&; vG,fulvmrnf/ ul;oef;

a&mif;0,fa&; tcsuftcsm jzpfvmrnf/ olwdkY\ udkvdkeDaps;uGufonf

ppfawGNrdKUrSm tvGefoifhawmfaeonf/ Oa&mywdkufom;rsm;twGuf

usef;rma&;tajctaerSm ajrmufOD;NrdKUxuf oifhawmfonf/ ,if;tajctae

rsm;t& olwdkYonf ppfawGuRef;udk jyKjyifvmonf/ 1826-ck aemufydkif;wGif

&cdkifNrdKUawmfjzpfaom ajrmufOD;NrdKUudk NrdKU awmftjzpfrS &yfpJNyD; ppfawGuRef;udk

&cdkifwdkif;\ NrdKUawmftjzpf a&G;cs,fvdkufavonf/

ppfawGNrdKU\ {&d,mrSm 6rdkif &Sdonf/ jrefrmjynf\ NrdKUBuD; (10)NrdKU

teuf wpfNrdKUtygt0if jzpfvmonf/ atmufjrefrmjynfwGif wwd,

tBuD;qHk;NrdKUjzpfí jrefrmwpfjynfvHk;rSm pwkw¬jzpfcJhavonf/ NrdKUwnfp

tcsdefu NrdKUvlOD;a& rod&aomfvnf; 1870-ckESpfaemufydkif; vlOD;a&udk

(10)ESpfwpfBudrfuspD azmfjyxm;onf/ ,if;vlOD;a&pm&if;udk atmufwGif

azmfjyvdkufygonf/

1872-ck1872-ck1872-ck1872-ck1872-ck 19230 a,muf19230 a,muf19230 a,muf19230 a,muf19230 a,muf

1881-ck1881-ck1881-ck1881-ck1881-ck 33989 a,muf33989 a,muf33989 a,muf33989 a,muf33989 a,muf

1891-ck1891-ck1891-ck1891-ck1891-ck 37938 a,muf37938 a,muf37938 a,muf37938 a,muf37938 a,muf

1901-ck1901-ck1901-ck1901-ck1901-ck 35680 a,muf35680 a,muf35680 a,muf35680 a,muf35680 a,muf

1911-ck1911-ck1911-ck1911-ck1911-ck 37893 a,muf37893 a,muf37893 a,muf37893 a,muf37893 a,muf

1921-ck1921-ck1921-ck1921-ck1921-ck 36569 a,muf36569 a,muf36569 a,muf36569 a,muf36569 a,muf

1931-ck1931-ck1931-ck1931-ck1931-ck 38094 a,muf38094 a,muf38094 a,muf38094 a,muf38094 a,muf

1941-ckESpf vlOD;a&rS pm&if;udk aumufrjzpfawmhyg/ ppfBuD;rSmvnf;

jzpfcgptcsdefjzpfaomaMumifh jzpf[efwlonf/ ppfawGNrdKUvlOD;a&rSm wpf[kef

xdk; wdk;wufvmonfudk awGU&onf/

Page 138: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif140

tkyfcsKyfa&;tkyfcsKyfa&;tkyfcsKyfa&;tkyfcsKyfa&;tkyfcsKyfa&;

wpfzufrSvnf; e,fcsJUt*FvdyfwdkYonf rdrdwdkYtusdK;tjrwfay:

rlwnfí udkvdkeDtkyfcsKyfa&;pepfESifh tHr0ifawmhaom oufOD;qHydkif

ya'o&mZfudk &cdkifwdkif;wGif zsufodrf;vdkufonf/ ,if;ae&mwGif udkvdkeD

tkyfcsKyfa&;,EÅ&m;ESifh udkufnDaom tkyfcsKyfa&;pepfudk tpm;xdk;vmonf/

&cdkifa'oudk wdkufe,faygif;(160)cGJxm;onf/ ,if;wdkYteuf(148)wdkuf

e,frSm uRef;rsm;jzpfonf/ usef(12)e,frSm acsmif;rsm;jzpfonf/ wdkufe,f

wpfckpDwGif uRef;tkyfaomfvnf;aumif;? acsmif;tkyfaomfvnf;aumif;

tkyfcsKyfaponf/

uRef;tkyf? acsmif;tkyfrsm;onf jynfolvlxkxHrS taumufcGefudk

e,fcsJUt*Fvdyfrsm;\ tkyfcsKyfa&;twGuf aumufcHay;&onf/ aumufcH

ay;&aiG\(15)&mEIef;udk uRef;tkyf? acsmif;tkyfwdkY &&Sdonf/ uRef;tkyfwdkY\

atmufwGif &Gmacgif;&Sdonf/ &Gmacgif;udk &Gmom;wdkYu a&G;aumufwifajr§muf

&onf/ &Gmacgif;onf &Gmom;rsm;xHrS taumufcGefaumufcHNyD; uRef;tkyfxH

odkY ay;oGif;&onf/ aumufcH&aiG\(4)&mEIef;udk vpmtjzpf &Gmacgif;u&&Sd

avonf/ 1869-ckwGif wdkufe,faygif;(160 rS 134)wdkufe,fodkY avsmhcs

vdkufonf/ uRef; tkyf? acsmif;tkyf? &Gmacgif;wdkYrSm trIao;zGJuav;rsm;udk

ppf aq;EdkifcGifh&Sdonf/ ,if;olwdkYtxufrSm NrdKU0ef? c½dkif0ef? c½dkifw&m;olBuD;?

wdkif;rif;BuD;ponfjzifh qifhuJqifhuJ &Sdonf/ NrdKU0efrS txuft&m&Sd tm;vHk;

rSm rsufESmjzLrsm; jzpfMuavonf/ xdkrsufESmjzLt&m&Sdrsm; ½Hk;pdkuf&mrSm

ppfawGNrdKU jzpfonf/ ppfawGNrdKUrSm udkvdkeDtkyfcsKyfa&;pepf\ ql;ajimifhcvkwf

rsm; &Sif;vif;&mA[dkXme jzpfvmonf/

udkvdkeDtkyfcsKyfa&;pepf\ ql;ajimifhrsm;udk &Sif;vif;a&;rSm olwdkY\

t"duvkyfief;jzpfonf/ ,if;aMumifh jrefrmjynf\ axmiffrsm;wGif yxr

tqifhtwef;wGifyg0ifaom ppfawGaxmifudk 1827-ckESpfwGif wnfaxmif

onf/ ppfawGNrdKUwnfvdkufonfESifhwpfNydKifeuf tusOf;axmifudk e,fcsJU

t*Fvdyfrsm;u OD;pm;ay;í wnfaxmifonfrSm xif&Sm;onf/ tusOf;om;

(464)a,muf ,if;tcsdefrSm&SdESifhNyD; jzpfonf/ 1873-ckwGif (15)ayjrifhaom

axmifeH&HjzifhNyD;aponf/ ,ckvuf&Sd axmiftus,ft0ef;twdkif; csJUxGifoGm;

onfrSm 1875-ckESpfwGif jzpfonf/ 1913-14-ckwGif usnfNyD;wHcg;rudk

wyfqifygonf/ 1914-ckusrSaxmifwGif aq;½Hk&Sdvmonf/ c½dkifw&m;½Hk;udk

1872-ckESpfwGif usyfaiG 130682 tukefcHí aqmufvkyfonf/ aemufxyf

Page 139: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 141

aiG(10250)usyf tukefcHí jyKjyifonf/ pmwdkuftjzpf ,cifc½dkif w&m;

olBuD;½Hk;a[mif;udk toHk;jyKonf/ ,if;udk 1867-ckwGif aiG(30000)usyf

tukefuscHí aqmufvkyfcJhonf/ wdkufrif;BuD;½Hk;rSm 1902-ckwGif aqmufvkyf

NyD;pD;onf/ aiG(43100)usyf ukefusonf/

NrdKU&GmoefY&Sif;a&;ESifh usef;rma&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;ESifh usef;rma&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;ESifh usef;rma&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;ESifh usef;rma&;NrdKU&GmoefY&Sif;a&;ESifh usef;rma&;

wpfzufuvnf; tkyfcsKyfa&; ,EÅ&m;taqmufttHkrsm;udk aqmuf

vkyf&if; t*Fvdyfrsm; rsufESmjzLrsm;\ usef;rma&;&&SdrItwGuf NrdKU&GmoefY&Sif;

a&;udk vkyfudkifvm&onf/ ,if;aMumifh ppfawGjrLeDpDy,ftzGJUudk 1874-ck?

atmufwdkbmv(1)&ufaeYwGif zGJUpnf;vdkufonf/ ,if;jrLeDpDy,ftzGJUwGif

tzGJU0if (12)OD;yg0ifonf/ xdk (12)OD;ukd Oa&mywdkufom;(3)OD;? &cdkif

trsdK;om;(4)OD;? r[mar'if(3)OD;? [dE´L(2)OD;jzifh cGJa0xm;onf/ xdktcsdK;

tpm;udk Munfhjcif;jzifh rsufESmjzL t*Fvdyfrsm;onf rnfrQtxd tcGifhta&;

,laMumif; odEdkifonf/ vlrsm;pkjzpfaom &cdkiftrsdK;om;rsm;xuf rsm;jym;aom

tcsdK;xuf ydkírsm;jym;aMumifh awGU&onf/ olwkdY\ tcGifhta&; &,lEdkifa&;

twGuf þuJhodkY ,lxm;jcif;jzpfygonf/

rsufESmjzLrsm;\ tusdK;twGufudk OD;wnfí aq;½Hk;rsm; aqmufvkyf

vmonf/ 1864-ckwGif aq;½HkrSm tcef;(2)cef;om yg0ifonf/ wpfcef;udk

O&mywdkufom;rsm;twGuf oD;oefYae&m,lxm;onf/ usefwpfcef;udk tdEd,

vlrsdK;rsm;twGuf jzpfonf/ ckwif(46)vHk;qHhaom taqmufttHkudk 1879-

ckwGif xyfrHí aqmufvkyfonf/ 1906-ckwGif ckwif (120)txdxm; Edkif

onfh taqmufttHkudk wdk;csJUvmonfudk awGU&onf/ rdef;rcef;udk apwem

&Sifrsm;jzpfaom rpöwm rm&uefESif h OD;&Jausmfol-a':oEÅmjzLwdk Yu

aqmufvkyfvSL'gef;onf/ OD;&Jausmfol-a':oEÅmjzLwdkYxHrS tqdkyg rdef;rcef;

twGuf usyfaiG (3700)udk vSL'gef;aMumif; od&onf/

ppfawGNrdKUwnfptcsdeftcgu aomufa&oHk;a&udk a&wGif; a&uef

rsm;rS toHk;jyKMuonf/ &cdkiftmZmenf a';0ef;OD;atmifausmf&TDaumif;rI

a&uefonf ,ckxufwdkif 'dk;0ef;&Gm (ajrmuf)rSm &Sdygao;onf/ tcsdKUaom

a&wGif;a&uefrsm;rSm roefY&Sif;rIaMumifh 0rf;a&m*grsm; jzpfMuonf/

,if;aMumifh ppfawGNrdKU a&aumif;a&oefY &&Sda&; pDrHudef;wpf&yfudk 1899

ckwGif oufqdkif&m tmPmydkifrsm;u csrSwfMuonf/ 1905-ckusrS tqdkyg

pDrHudef;udk twnfjyKvkyfonf/ vkyfief;udk pwifvkyfudkifonfrSm 1906-ck

Page 140: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif142

pDrHudef;twGuf tpdk;&u cGifhjyKaiGrSm(3)odef;jzpfonf/ odkY&mwGif trSef

wu,f ukefusaiGrSm(400815)usyf jzpfygonf/ 1912-ckrSm ydkufvHk;rsm;jzifh

wdk;csJUwyfqifvmonf/

ppfawGNrdKUwGif aps;BuD;(2)aps;&Sdonf/ NrdKUraps;BuD;ESifh a&Tjym;aps;BuD;

jzpfonf/ ,if;wdkYrSm jrLeDpDy,faps;rsm; jzpf onf/ NrdKUraps;BuD;onf yxrwGif

yk*¾vduydkif jzpfonf/ bvkwfb&m;om; (Bulloch Bros) ukrÜPDxHrS jrLeD

pDy,fu 1876-ckwGif usyfaiG(15000)ESifh 0,f,lvdkufonf/ xdkaps;rSm

1879-ckwGif rD;avmifuRrf;jcif; cH&onf/ xdkESpfrSm topfjyefvnf

aqmufvkyfonf/ a&Tjym;aps;udk 1874-ckrSm aqmufvkyfonf[k od&onf/

ppfawGjrLeDpDy,ftzGJUonf NrdKU&GmoefY&Sif;a&;twGuf a&ajrmif;rsm;

azmufvkyfvmonf/ trIdufo½dkufrsm;udk tcsdefrSefrSef odrf;,lvmonf/

odkY&mwGif rsufESmjzLrsm;ESifh vufa0cH vlwef;pm;rsm; aexdkif&mppfawGNrdKU\

awmifydkif;rSmom oefY&Sif;rI &Sdonf/ ajrmufydkif;rSm usef;rma&;nDñGwfrIr&Sd?

ajrmuf ydkif;rSm qif;&Jom;&yfuGuf jzpfonf/ txl;ojzifh iSufzsm;a&m*gESifh

(Water Borne)ac:aom a&m*grsm;jzpfMuonf/ ppfawGNrdKUwpfNrdKUvHk;udk NcHKí

MunfhvQif usef;rma&;twGuf jyK jyif&efvdktyfcsufrsm;pGm &Sdaeao;onf/

1871-ck? Zlvd kifv (7)&ufaeYxkwf (Arakan News) owif;pmrSm

qmtmcsDabm (Sir Archbald) uG,fvGefojzifh owd&0rf;enf;aMumif;udk

azmfjyonf/ ,if;azmfjy&mwGif--

]]ppfawGESifh &cdkifom;rsm;onf qmtmcsDabmudk aus;Zl;wif&rnf

jzpfonf/ ppfawGodkY ola&mufpwGif csHKEG,fydwfaygif;rsm; xlxyfonf/ &THUñGef

rsm;onf/ iSufzsm;a&m*g xlajymonf/ Oa&mywdkufom;rsm;twGuf ocsØKif;

ajr[kac:&ravmuf jzpfonf/ ol\tjrifus,frIaMumifh a&ajrmif;rsm;

azmufvkyfjcif;? opfyifrsm;udk pepfwus pdkufysdK;jcif;rsm;udk jyKvkyfaponf/

,if;aMumifh NrdKU&GmvSyoefY&Sif;vmonf/ pyg;a&mif;0,fa&;vkyfief;wGif

us,fatmif jyKvkyfcJhavonf}}[k azmfjycsD;usL;xm;onf/

rnfodkYyifqdkapumrl ppfawGNrdKU\awmifydkif;onf oefY&Sif;rI&Sd

oavmuf ajrmufydkif;rSm oefY&Sif;rIenf;NyD; a&m*gxlajymaomae&m jzpfonf/

taMumif;rl awmifbufydkif;onf rsufESmjzL jAL½dku&ufrsm;? t*Fvdyft&if;&Sif

ukrÜPDrsm;rS t&m&Sdt&mcH udk,fpm;vS,frsm;ESifh vufa0cHvlwpfpk\ aexdkif

&m jzpfaejcif;aMumifhyif jzpfonf/ olwdkYaexdkif&m a'oudk oeYf&Sif;oxuf

oefY&Sif;atmif? vSoxufvSatmif jyKjyifonf/ rGrf;rHonf/ qif;&Jom;rsm;

Page 141: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 143

twGuf oufn§mcGifhum; r&Sd? tcGefaumufcHEIef; olwdkYaqmif&aom tcGefESifh

um; rjcm;rem; &Sdonf/ tcsdK;tqvdkuf aumufcHMuonf/ wpfzufrSvnf;

awmifydkif;rSvlrsm;u ajrmufydkif;rSvlrsm;udk ESdrfhcsí ajymwwfMuonf/ a'ocGJ

pdwf"mwf? &yfuGufcGJ pdwf"mwfrsm;onf ppfawGNrdKUudk e,fcsJUt*Fvdyfrsm;

pdk;rdk;csdefrSm tacgiftzsm;odkY a&mufaeMuonf/ ,if;odkY a'ocGJpdwf"mwfudk

e,fcsJU t*Fvdyfrsm;onf tcGifhaumif;,lNyD; ppfawGNrdKU vlxktcsif;csif;

uGJatmif&efwdkufay;jcif;rsdK; jzpfonf/ &cdkifvlxktcsif;csif; uGJatmifvnf;

jyKvkyfMuonf/

pD;yGm;a&;pD;yGm;a&;pD;yGm;a&;pD;yGm;a&;pD;yGm;a&;

e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf tkyfcsKyfa&;ydkif;rSm t&if;&Sif ,EÅ&m;ESifh

udkufnDatmif jyKjyifonf/ pD;yGm;a&;ydkif;rSmvnf; olwdkYvdk&m qGJEdkifatmif

jyKjyifvmonf/ olwdkY tusdK;tjrwftwGuf vufa0cH vlwef;pm;rsm;ESifh

jAL½dku&ufrsm;udk arG;xkwfMuonf/ vufa0cHvlwef;pm;onf &cdkiftrsdK;om;

rsm;jzpfonf/ olwdkY&cdkifv,form;rsm;xHrS qefpyg;rsm;udk wdkuf½dkuf 0,f,l

&&SdEdkifonf/ &&Sdaomqefpyg;rsm;udk t*Fvdyft&if;&SifukrÜPDodkYwpfqifh

a&mif;pm;Muonf/ v,form;rsm;um; olwdkYv,f,mxGufypönf;rsm;udk

wdkuf½dkufa&mif;0,fEdkifcGifh tvGefenf;yg;atmif jyKvkyfxm;onf/

vufa0cHrsm;udk tjrwftenf;tusOf;ay;onf/ t&if; &SifukrÜPD

rsm;onf olwdkY&&Sdaom pyg;rsm;udk Oa&mywdkuf a'orsm;odkY olwdkYBudKufaps;

twdkif; a&mif;csMuonf/ vufa0cHrsm;onf t&if;&SifukrÜPDrsm;rS &&Sdaom

aMu;aiGrsm;jzifh csrf;omvmMuonf/ om;orD;rsm;tm; t*Fvdyfpm oifMum;

aponf/ wwfajrmufvmaomtcg e,fcsJUorm;rsm;\ tkyfcsKyfa&;

taqmufttHkrSm taxmuftul jzpfaponf/ olwdkYonf &cdkifvlxk

tusdK;xuf rdrdwdk YtusdK;udkom MunfhwwfMuonf/ ,if;odk Y e,fcsJU

t*Fvdyfrsm;onf t&if;&SifpDyGm;a&; pepfudk cdkifrmatmif jyKvkyfvmonf/

wpfzufrSvnf; pDyGm;a&;vkyfief;rsm; tqifajyatmif bPfvkyfief;

rsm;udk vkyfudkifvmonf/ b*Fvm;bPf (Bank of Bengal)? csmwmbPf

tdEd, (Chartred Bank of India) MopaMw;vsbPfESifhw½kwfbPfcGJrsm;udk

ppfawGNrdKUwGif zGifhvSpfvmonf/ &cdkiftrsdK;om;rsm;xJrS OD;&JausmfolbPf?

OD;ay:xGef;atmifbPfponfjzifh bPfvkyfief;rsm;udk vkyfudkifMuonf/

,if;bPfrsm;ESifhqufoG,fNyD; aiGwdk;acs;pm; olrsm;ay:vmonf/ aiGwdk;

Page 142: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif144

acs;olrsm;onf tqdkygbPfrsm;rS twdk;tenf;tusOf;ESifh aiGacs;,lMu

onf/ xdkrS&vmaom aiGrsm;jzifh v,form;rsm;udkwpfqifh twdk;aiGrsm;jzifh

acs;jyefonf/ ,if;pepfonf bPfvkyfief; vkyfudkifEdkifol wpfpkESifh vufa0cH

vlenf;pkomaumif;pm;NyD; trsm;pkrSm qif;&Jwm&Snf aponf/

vrf;yef;qufoG,fa&;vrf;yef;qufoG,fa&;vrf;yef;qufoG,fa&;vrf;yef;qufoG,fa&;vrf;yef;qufoG,fa&;

e,fcs JUt*Fvdyfrsm;onf t&if;&SifpD;yGm;a&;vkyfief;twGuf

bPfvkyfief;rsm;udk wpfzufu vkyfudkifapNyD; wpfzufrSvnf; vrf;yef;

qufoG,fa&;vkyfief;udk olwdkYtusdK;tjrwf tay:rlwnfí wdk;csJUoifhonfh

twdkif;twmtxd wdk;csJUvmonf/ ukef;vrf;c&D;rSm ppfawGNrdKUrS a&csrf;jyifxd

wpfvrf;? ppfawGNrdKUrS ausmufwef;txdwpfvrf;&Sdonf/ ,if;vrf;rsm;rSm

uwå&map;vrf;jzpfNyD; armfawmfum; tcsdefra&G; oGm;vm Edkifaom vrf;rsm;

jzpfonf/ tjcm;a'orsm;odkY ukefvrf;jzifh oGm;vmEdkifjcif;r&Sd? wpfenf;

qdk&ygvQif ukef;vrf;qufoG,fa&;rSm ppfawGNrdKUESifh qifajczHk;wpf0dkuf

avmufom oGm;vmEdkifonf/ tjcm;NrdKU&Gmrsm;odkY oGm;vm&efrSm t"du

a&vrf;udkom tm;udk;ae&onf/

1887-cktcsdeftxd a&vrf;c&D;rSmvnf; aumif;rGef jcif;r&Sdao;yg/

ppfawGbl;oD;awmif? ppfawGyvuf0NrdKUrsm;odkY aES;auG;vSaom oabFmrsm;

jzifh oGm;vm&onf/ ,if;oabFm rsm;udk tpdk;&u csKyfudkifxm;onf/ 1889-

ckwGif tpdk;& oabFmrsm;rSm oHk;r&atmif jzpfvmonf/ rpöwma':qif

(Mr. Dawson)qdkol rsufESmjzLwpfOD; oabFmukrÜPDwnfaxmif ajy;qGJonf/

rpöwma':qifESifhtNydKif yg&DNrdKUom;wpfOD;vnf; oabFmvkyfief;udk vkyfudkif

vmonf/ xdkyk*d¾KvfrSm t½HI;ay:ojzifh vkyfief;udk &yfvdkuf&onf/ 1893-

ckwGif rpöwm a':qifESifhtNydKif uyÜwdefbyfref (Captain Backman) qdkol

onf oabFmvkyfief;udk ppfawGNrdKUwGif vkyfudkifvmjyefonf/ ,if;yk*d¾KvfrSm

vnf; t½HI;ESifhom &ifqdkif&jyefonf/ rpöwma':qif\ oabFmukrÜPDrSm

vnf; rpöwma':qif uG,fvGefonfhESpf 1899-ckrSm &yfqdkif;oGm;onf/

1900-jynfh Zefe0g&Dv 1 &ufaeYrSm rpöwm tm? at paumh (Mr.R.A

Scott) qdkolonf ]&cdkifoabFmukrÜPD} (Arakan Flotilla Company)udk

wnfaxmifonf/ ,if;ukrÜPDrSm oufwrf;t&SnfqHk; jzpfonf/ azmfjyyg

ukrÜPDrsm;onf &cdkifwdkif;a&aMumif; oGm;vma&; vkyfief;rsm;udk vkyfudkif

MuaomukrÜPDrsm; jzpfMuonf/

Page 143: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 145

jynfwGif;a&aMumif;oGm;vma&;om ppfawGNrdKUvrf;yef; qufoG,f

a&;twGuf ta&;BuD;onfr[kwf? yifv,ful; oabFmvrf;aMumif;rSmvnf;

ta&;BuD;onf/ aqmif;OD;aygufrSonf aEGtukef rdk;tul;txd ppfawG

qdyfurf;wpfavQmufrSm yifv,ful;oabFmrsm; jynfhESufvsuf &SdMuonf/

,if;oabFmrsm; tvG,fwuloGm;vmEdkif&eftwGuf rD;jywdkufESpfckudk

wnfaqmufxm;onf/ wpfckudk ppfawGNrdKUqdyfurf;t0if qJApfuref;

(Savage Island) ay:rSm wnfxm;onf/ av;csrf; awmifrD;jy[k ac:onf/

,ck tGdKufpwmrD;jy (Oyster Light-House) jzpfonf/ ,if;tGdKifpwmrD;jy

onf ppfawGNrdKU\ taemufajrmufbuf&Sd tGdKufpwmuRef; (Oyster Reef)

ay:rSm wnf&Sdonf/ ppfawGqdyfurf;t0ifrSm&Sdaom av;csrff;awmif rD;jyudk

1844-ckrSm aqmufvkyfonf/ tjrifhay(138)ay jrifhonf/ ,ckvuf&Sd

tjrifhtwdkif;udk 1891-ckrSm wdk;csJUjyK vkyfonf/ ,if;rD;jywdkufrS rD;rsm;udk

ntcsdefrSm(14)rdkif0ef;usifrS jrif&onf/ tGdKufpwmrD;jyudk 1876-ckrSm

aqmufvkyf NyD;pD;onf/

yifv,ful;oabFmrsm; qdkufuyfEdkifatmifvnf; oabFmqdyfurf;

aumif;udk jyKvkyfxm;onf/ ,ckvuf&Sd ppfawGNrdKU aqmifawmfBuD;rSm

t&Snfay(608)ay&Sdonf/ 'DuscsdefrSm a&eufay(23)ay&Sdonf/ ,if;

azmifawmfBuD;rSm t*Fvdyftu©&m (wD)yHk &Sdonf/ azmifawmfBuD; (wHwm;BuD;)

\ ajrmufbufrSm w½kwftrsdK;om; t[def;qdkolwnfxm;aom azmifawmf

BuD;wHwm;&Sdonf/ xdkazmifawmfrSm armfawmfbkwfrsm;? avmif;avSrsm;

qdkufuyfMuonf/ t[def; azmifawmfrSm NrdKUraps;BuD;ESifh wpfqufwnf;&dS

ojzifh aps;BuD; azmifawmf[kvnf; ac:Muonf/ azmifawmfBuD;\ awmif

bufrSm ausmufjzifhjyKvkyfxm;aom azmifawmf(wHwm;) wpfckvnf; &Sdonf/

,if;azmifawmf(wHwm;)rSm tpdk;&trI xrf;rsm;? t&m&Sdrsm; a&aMumif;

c&D;xGuf&mwGif toHk;jyKonf/ rif;BuD;ausmufwef;[lívnf; ac:Muonf/

tjcm;jynfwGif; oGm;oabFmrsm; qdkufuyf&eftwGufudk qyf½dk;usacsmif;rSm

jyKvkyfxm;Muonf/

e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf olwdkYpD;yGm;a&;vkyfief;rsm; taxmuftul

jzpf&eftwGuf pmwdkufESifhaMu;eef;vkyfief;udk vkyfudkifvmonf/ ppfawGNrdKU&Sd

pmwdkufBuD;onf &cdkifwdkif;&Sd a'otm;vHk;odkY pmay;pm,l jyKvkyfonf/

&efukef? uvuwåm;NrdKUrsm;odkY wpfywfvQif ESpfBudrfus NAdwdef? tdEd´,

rD;oabFmBuD; rsm;jzifh atmufwdkbmv yxrtywfrS arvtv,ftxd

Page 144: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif146

pmrsm;udk ppfawGpmwdkufrS jzefYa0ay;onf/ rdk;&moDrSm wpfywfvQif

wpfBudrfus &efukefESifh uvuwåm;NrdKUrsm;odkY rD;oabFmBuD;jzifh ppfawG

pmwdkufBuD;rSm jzefYa0ay;onf/

1864-ckwGif &efukef umvuwåm;NrdKUrsm;odkY aMu;eef; qufoG,frIudk

ppfawGrS jyKvkyfvmEdkifonf/ NrdKUe,frsm;ESifhvnf; aMu;eef;qufoG,frIudk

1905-ckaemufydkif;rSm jyKvkyfEdkifonf/ w,fvDzkef;rsm;udkvnf; ppfawGNrdKUrSm

wyfqifvm&m 1915ck? Zefe0g&Dv 1&ufaeYrSm w,fvDzkef;vHk;a&(67)vHk;

&Sdonf/

rnfokd Yyifqdkapumrl ppfawGNrdKUay:rSvGJvQif oGm;vma&;ESifh

qufoG,fa&;rSm cufcJonf/ vrf;yef;qufoG,fa&; csdKUwJhrIonf e,fcsJU

orm;rsm;twGuf tcGifhaumif;wpf&yfyif jzpfaeonf/ wpfa'oESifh

wpfa'o txiftjrifvGJrIrsm; jzpfay:aponf/ tjcm;a'orsm;rSm oGm;vm

qufoG,fa&;twGuf acsmif;i,f? ajrmif;i,frsm;udk 0g;wHwm;rsm;jzifhvnf;

aumif;? opfwHk;rsm;jzifh vnf;aumif; jyKvkyfxm;onf/ xdkwHwm;rsm;ay:wGif

Oa&mywdkufom;rsm; oGm;vma&;rSm rvG,fulacs/ ppfawGESifh rdkiftenf;i,f

a0;aom ae&mrsm;odkYyif Oa&mywdkufom; rsufESmjzLt&m&Sdrsm; wpfcgrQ

ra&muf zl;aMumif;udk qm[maA; (Sir Harvey)tm; olBuD;wpfOD;u

ajymzl;aMumif; rSwfwrf;wifxm;onf/ vrf;yef;qufoG,fa&; nHhzsif;rIESifh

ywfoufí qm[maA;u qufvufazmfjy&mwGif-

]]ppfawGNrKdUudk wnfaxmifonfrSm ESpfaygif;(60)&SdNyD; jzpfonf/

uREkfyfwdkYonf taumuftcGefrsm;udk jrefrmjynf tjcm;a'orsm;xuf

ydkrdkaumufcHMuonf/ odkY&mwGif vrf;yef;qufoG,fa&; aumif;rGefNyD;

vlxktusdK;twGuf aiGaMu;wpfjym;wpfcsyfrS roHk;ao;}}[k 1866-ck

a&;ol\ rSwfwrf;rSm a&;om;xm;onfudk awGU&ygonf/

wpfzef vrf;yef;qufoG,fa&; nHhzsif;yHkudk qm[maA; rSwfwrf;

ra&;rD(10)ESpfcefY 1876-ck Edk0ifbmv(4)&ufaeYxkwf (Araken News)

owif;pmwGif aqmif;yg;wpfyk'f azmfjycJhzl;onf/ aqmif;yg;&SifrSm (Old

Araken) trnfcH a*stdk*sDA,f a[; (J-Ogilvy Hay) jzpfonf/ ,if;yk*d¾KvfrSm

ppfawGrEÅav; w½kwfjynf vrf;azmufvkyfa&; aqmif;yg;udk (Araken News)

owif;pmrSm a&;om;tBuHay;ol jzpfonf/ azmfjyygaqmif; yg;wGif---

]]&cdkifwdkif;onf NAdwdoQtvHawmfatmufrSm ESpfaygif;(50)&SdNyD jzpfonf/

odkY&mwGifrdkif(50)rQaomvrf;yif r&Sdao;/ olwdkYxHrS &&Sdaom tcGef

taumufrSm wpfESpfvQifodef;(20)jzpfonf}}[ka&;om;azmfjyxm;onf/

Page 145: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 147

ynma&;ynma&;ynma&;ynma&;ynma&;

vrf;yef;qufoG,fa&;udk e,fcsJUt*FvdyfwdkY vspfvsL½I xm;onf/

,if;rSm olwdkYtkyfcsKyfa&;twGuf taxmuftul wpf&yfyif r[kwfygvm;/

wpfzufrSm vrf;yef;qufoG,fa&;udk taMumif;jyKNyD; rnDrQaom uRefynm

a&;pepfudk tpm;xdk; vmonf/ &cdkifwdkif;udk e,fcsJUt*Fvdyfrsm; rodrf;rD

tcsdeftcgu ynma&;udk bkef;BuD;ausmif;rsm;rSm oifMum;&ygonf/

xdkynma&;pepfrSm &cdkifwdkif;twGuf tH0ifcGifusrI &SdcJhaomfvnf; e,fcsJU

orm;rsm;twGufum; rvdkvm;tyfaomtajcodkY a&muf&Sdaeayonf/

xdkpepfudk y,fzsufNyD; olwdkYudk tvkyftauR;jyKrnfjzpfaom uRefynma&;udk

tpm;xdk;vmjcif; jzpfonf/ tpdk;&vkyfief;rsm;ESifh t&if;&SifukrÜPDrsm;wGif

vcpm;rsm;tjzpf0ifa&muf xrf;aqmifEdkif&eftwGuf olwdkYoifay;aom

ynm&yfrsm;udk &cdkifwdkif;rS aiGaMu;wwfEdkifolrsm;u tav;ay; oif,l

vmMuonf/ ppfawGNrdKUwGif t*Fvdyfpmoif ausmif;r&SdrDtcsdeftcgu

tdEd,odkY oGm;a&mufí t*Fvdyfpmudk oif,l&avonf/

tdEd,odkY oGm;a&mufroifMum;Edkifolrsm;twGuf t*Fvdyf-jrefrm

txufwef;ausmif;udk 1846-ckwGif ppfawGNrdKUrSm zGifhvSpfonf/ ,if;ausmif;

rSm ajrwdkif;ynmoifwef;udkvnf; wGJzufzGifhxm;onf/ ausmif;zGifhpwGif

ausmif;om;OD;a& rnffrQoifMum;cJhaMumif;udk rod&aomfvnf; 1861-62ck

wGif ausmif;om; 107-a,muf &Sdonf/ 1903-ckodkY a&mufvmaomtcg

ausmif;om;OD;a& (343)a,muftxd wdk;jrifhvmonfudk awGU&onf/ 1917-

ckrSm ausmif;om; (564)a,muftxd ynmoifMum;vsuf &SdaeNyD jzpfonf/

ausmif;aqmifae ausmif;om; (75)a,mufqHhaom taqmifwpfckudkvnf;

yl; wGJxm;onf/ ,if;ausmif;udk ausmif;zGifhonfhESpfrSpí tpdk;& u

wdkuf½dkufcsKyfudkifvm&m 1879-ckwGif jrLeDpDy,ftzGJUodkY vTJajymif;ay;vdkuf

onf/ wpfzef 1913wGif jyefvnfí tpdk;&csKyfudkifrIatmufodkY odrf;oGif;

vdkufygonf/

tpdk;&txufwef;ausmif;tjyif c&pf,mefomoemjyK txufwef;

ausmif;wpfausmif;vnf;&Sdonf/ xdkausmif;udk 1890-cku pwifzGifhvSpf

onf/ Oa&mywdkufom;uav;i,frsm;wGuf oifMum;&ef oD;oefYoifwef;rsm;

&S donf/ tpdk;&xHrS axmufyH haiG wpfESpfvQif oHk;aomif;pD&onf/

ausmif;aqmifae ausmif;om;rsm;twGufvnf; oD;jcm;ausmif;rsm; jyKvkyf

xm;onf/

Page 146: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif148

1867-ck 68ckavmufwGif ppfawGNrdKUrSm rdef;uav; ausmif;wpf

ausmif; zGifhvSpfcJhonf/ xdkausmif;rsm tpdk;&taxmuftyHhcHausmif;

r[kwfyg/ jrLeDpDy,f rlvwef;ausmif; jzpfonf/ tjcm;rdef;uav;ausmif;

wpfckrSm Oa&mywdkufom;rsm;\ orD;twGuf (Mrs. Lacker Steen)

tkyfcsKyfaom tpdk;&taxmuftyHhcH omoemjyKrdef;uav;ausmif; jzpfonf/

1885-ckESpfu ppfawGNrdKU jrLeDpDy,fausmif;wGif ausmif;ol (35)a,mufESifh

omoemjyKrdef;uav;ausmif;wGif (23)a,mufrQom &Sdonf[k ynma&;

tpD&ifcHpmt& od&onf/ q&mtwwfoif aemfrHausmif;wGif 1881-

ckESpfu ausmif;om; (10)a,mufom&Sdonf[k qdkxm;onf/ ,if;aMumifh

q&mtwwfoif aemfrHausmif;rSm tqdkygESpf 0ef;usifavmufwGif zGifhEdkif

aMumif; cefYrSef;&onf/ ,if;ausmif;ESifhtwl vufrIynmoifausmif;udkyg

wGJzufzGifhxm;onf/

trsdK;om;ausmif;trsdK;om;ausmif;trsdK;om;ausmif;trsdK;om;ausmif;trsdK;om;ausmif;

tqdkygausmif;rsm;udk zGifhvSpfoifMum;ae&mrS 1920-ck aemufydkif;rSm

trsd K;om;txufwef;ausmif;ud k wnfaqmufMuonf/ trsd K;om;

txufwef;ausmif;rSm 1920-ck &efukef wuúodkvfausmif;om;oydwf\

uGif;qufwpfck jzpfonf/ trsdK;om;ausmif; zGif hptcsdefuqdkvQif

taqmufttHkrnfrnf&& r&Sdao;yg/ bkef;BuD;ausmif;rsm;wGif pmoifMu&

onf/ ppfawGNrdKUay:&Sd vlBuD;rsm; jzpfaom OD;xGef;ay:? OD;t'dk;? OD; aZmfa*g?

OD;jrxGef;? OD;apmvSatmifponfh vlBuD;rsm;ESifh vli,frsm; yl;aygif;í

taqmufttHk &efyHkaiGrsm;udk NrdKUwGif vSnfhvnfaumufcHMuonf/ &&Sdaom

aiGudk OD;aZmfa*guOD;pD;í aqmufvkyfonf/ aqmufvkyfcaiGudk r,l[k

od&onf/ yxrausmif;rSm 0g;ausmif;jzpfonf/ aemufrS opfom;ausmif;

aqmufvkyfonf/ ausmif;yHkrSm t*Fvdyftu©&m (t,fvf)yHk jzpfonf/

'kwd,urÇmppftwGif;u ausmif;rSmvHk;0ysufpD;cJh&onf/ ppfNyD;acwf

aemufydkif;rSm jyefvnfzGifhvSpf Edkifjcif; r&Sdawmhyg/ ,ck trsdK;om;ausmif;

ae&mrSm awmifwef;omoemjyKausmif;tjzpf wnf&Sdaeonf/

trsdK;om;txufwef;ausmif;\ yxrqHk;ausmif;tkyf BuD;rSm

OD;xGef;atmif jzpfonf/ aemuf&cd ki fwd ki f;zGm; rlqvifbmom0if

rpöwmaZmfe'if (Mr. Zaunuddin) jzpfonf/ trsdK;om;ausmif;rSm

ausmif;q&m(30)OD;cefY&Sdonf[k od&onf/ OD;armifjrOD;? OD;at;csrf;?

Page 147: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 149

OD;omEdkYatmif (uG,fvGef)? OD;a&T xGef;? OD;bdk;jrpdef? OD;atmifxGef;OD; (uG,fvGef)?

OD;ausmfOD; (uG,fvGef)? OD;pHxGef;atmif? OD;atmifomOD; ponfhyk*d¾Kvfrsm;

rSm trsdK;om;ausmif; pwifwnfaxmifpuyg&Sdvmaom ausmif;q&mrsm;

jzpfonf/ ausmif;om;OD;a&rSm (700)cefY &Sdonf[k od&onf/ (6)vwpfBudrf

twef;wifpmar;yGJppfonf/ oli,fwef;rS (11)wef;txd&Sdonf/ trsdK;om;

ausmif;onf e,fcsJUqefYusifa&; udkvdkeDynma&;udk qefYusif&mrS ay:vm

aom ausmif;jzpfonf/ ausmif;&Sdq&mrsmonf vnf;aumif;? ausmif;om;

rsm;onf vnf;aumif; e,fcsJUt*Fvdyfudk cg;oD;pGm &GHrkef;olrsm; jzpfMuonf/

aemifaomtcgwGif e,fcsJUqefYusifa&;tiftm;pkjzpfvmrnfh tjrKawrsm;udk

þausmif;rS arG;xkwfay;vdkufonfqdku rSm;rnfrxifyg/

e,fcsJUqefYusifa&;e,fcsJUqefYusifa&;e,fcsJUqefYusifa&;e,fcsJUqefYusifa&;e,fcsJUqefYusifa&;

e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf pD;yGm;a&;? ynma&;ESifh vrf;yef; qufoG,f

a&;rsm;udkvnf; t&if;&SifyHkpHtwdkif; wnfaqmuf vdkufonf/ wpfcsdefwnf;

rSm vlwef;pm;jyóemay:vmonf/ wpfzufu t&if;&Sifvlwef;pm;?

vufa0cH vlwef;pm;ESifh jAL½dku&ufrsm;? tjcm;wpfzufrSm tzdESdyfcHrsm;ESifh

rsdK;cspftiftm;pkrsm;vnf; zdESdyfrIrsm;udk wGef;vSefMuonf/ e,fcsJUorm;rsm;udk

&GH&Smrkef;wD;onf/ odkYESifh&cdkifwdkif;wGif e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf t&if;&Sif

pD;yGm;a&;pepf tajccsrdonfESifh wpfcsdefwnf;rSm rif;om;BuD;a&Tbef;?

a';0ef;BuD;atmifausmf&TD? NrdKolBuD;atmifausmfZHponfh rsdK;cspftmZmenfrsm;

onf e,fcsJUorm;rsm;udk awmfvSefMuonf/ ,if;yk*d¾KvfwdkYrSm &cdkifwdkif;\

ayGOD;vm awmfvSefa&;orm;rsm; jzpfMuonf/ awmf vSefa&;acgif;aqmif

rif;om;BuD; a&Tbef;\tbrSm tif;0odkY oHkYyef;tjzpfESifhac:aqmifjcif;cH&ol

jzpfonf/ rif;om;BuD;rSmvnf; tif;0odkYygcJh&ol jzpfonf/ a';0efBuD;

atmifausmfZHrSm Adkvfcsif;yHs\ a,mufzawmfol jzpfonf/ NrdKUolBuD;

atmifausmfZHrSm Adkvfcsif;ysH\wlawmfolwpfOD;jzpfonf/ ,if;acgif; aqmif

rsm;rSm wpfcsdefu t*Fvdyfrsm;xHwGif tpdk;&trIxrf;cJhMuolrsm; jzpfonf/

ppfawGNrdKU ar,lvrf;rBuD;&Sd qdyfwdkufanmifyifpcef;udk xdkyk*d¾Kvf

wdkYu awmfvSefa&;vQdKU0Sufpcef;tjzpf toHk;jyKcJhMuonf/ ,if;pcef;rS

e,fcsJUt*Fvdyfrsm;udk 1827-ckrSpí awmfvSefMuonf/ 1836-cktxd

(9)ESpfcefYMumaom awmfvSefa&;udk qifETJcJhMuonf/ opömazmufwpfOD;\

vufcsufaMumifh awmfvSefa&;qHk;½HI;cJhonf/ rsdK;cspftmZmenfrsm;\ awmfvSef

Page 148: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif150

a&;vkyf&yfrsm;udk ao;odrfrIjzpfap&eftwGuf e,fcsJUorm;rsm;onf &ufpuf

Murf;MuKwfolrfsm;? toa&r&Sdolrsm;tjzpf ,if;yk*d¾Kvfrsm;tm; rSwfwrf;wif

xm;onf/ odkYaomf xdkrsdK;cspfrsm;um; ,if;odkYr[kwfacs/ trsdK;udkcspfonf/

olUuRef rcHvdkMuyg/ opömazmufrsm;udk urÇmtqufqufwdkif rauscsrf;cJh

yg/ þonfwdkYudk tmZmenfyk*d¾Kvfrsm;\vuf&mrsm;jzpfaom aoG;armfuGef;

&wkrsm;u oufaoxlcJhonf/

,if;aemuf &cdkifwdkif;rSm e,fcsJUqefYusifa&;vkyfief;rsm; qufwdkuf

ay:cJhonf/ 1870-71ckrSm OD;armifjzL? 1888-ckwGif armifbifESifh AdkvfiwdkY

onf ajrmufOD;NrdKUe,frS t*Fvdyfrsm;tm;awmfvSefMuonf/ 1890-ckrSm

&aohawmif? ausmufawmf? ajrmufOD;NrdKUe,frsm;wGif OD;MumxGef;? OD;a&TvS?

Adkvfvmb? Adkvfausmf0wdkYu wpfzefawmfvSefMuonf/ olwdkYudkvnf; vlqdk;

olcdk;[lí e,fcsJUt*Fvdyfrsm;u rSwfwrf;wifxm;cJhMuonf/ odkYaomf

,if;yk*d¾KvfwdkYvkyf&yfrsm;u oufaoxlcJhNyD; jzpfonf/

OD;csif;azmfESifhom;jzpfol OD;azmfatmifwdkYvnf; 1891-ck? pufwifbm

vavmufrSpí ar,lurf;ajc? r*FvmBuD; awmifajratmufpcef;uaeNyD;

e,fcsJUorm;rsm;udk awmfvSefMuonf/ OD;csif;azmfrSm ulawmif&Gm\

oHk;q,fajrmufjzpfaom uRef;tkyfBuD; jzpfonf/ OD;azmfatmifrSm ppfawGNrdKUodkY

oGm;a&mufynmoifMum;ap&m (7)ESpfwGif (7)wef;udk atmifjrifcJhonf[k

qdkonf/ i,fpOfuyif pmayusrf;*efESifh &cdkif&mZ0iftapmifapmifudk

avhvmzl;ol jzpfojzifh e,fcsJU t*Fvdyfrsm;udk rkef;wD;ol jzpfaeonf/

OD;csif;azmfESifhom;jzpfol OD;azmfatmifwdkY\ awmfvSef a&;vkyfief;

onf t*Fvdyfrsm;tm; tBuD;tus,fwkefvIyfaponf/ 1892-ck? azazmf0g&D

vrSm rsdK;cspftmZmenf ESpfOD;udk zrf;qD;rdonf/ ppfawGtusOf;axmifrSm

csKyfaESmifxm;onf/ tcsKyfcHaepOf ppfawGaxmif axmifxrI jzpfyGm;onf/

t*FvdyfvlrsdK; axmifrSL;wpfOD; aoqHk;onf/ oufqdkif&mtmPm ydkifrsm;u

½kef;&if;qefcwfrIudk aoewfypfNyD; ESdrfeif;&onf/ vltrsm;tjym; aoqHk;

&onf/ t*FvdyfaxmifrSL; aoqHk;& aom trIrSm OD;azmfatmifu olESifhom

qdkifonfqdkNyD; ay; aomtjypfudk cH,lonf/ OD;azmfatmifudk tmPmydkifrsm;

u ao'Pfay;vdkufonf/ e,fcsJUqefYusifa&;acgif;aqmifrSm a&wdrfepf&&Sm

jyefonf/

odkYaomf e,fcsJUqefYusifa&;t&Sdefonf &cdkifwdkif;wGif NidrfcJhonf[lí

um; r&SdcJhygacs/ jrefrmwpfjynfvHk; e,fcsJUvufatmuf usa&mufonfhtcg

Page 149: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 151

jynfaxmifpkwdkif;&if;om; pnf;vHk;a&;udk tav;ay;cJhaom q&mawmf

OD;OwårrSm ppfawGNrdKUwGif arG;zGm;cJhaomfvnf; ppfawGNrfdKUrSm taeenf;cJhonf/

EdkifiHjcm; NrdKUBuD;jyBuD;rsm;odkY oGm;a&mufavhvmrIrsm; jyKvkyfcJhonf/ rsdK;cspf

pdwfjyif;jyatmif jrefrmwpfEdkifiHvHk;udk tNrJvHIUaqmfaecJh onfrSm b0ewfxH

ysHvGefawmfrlonftxd jzpfonf/

NrdKUBuD;jyBuD; urÇmtESHYa&mufzl;aomfvnf; rdrd\Zmwd&yfajrudkum;

rarhyg/ q&mawmftm; t*FvdyfwpfOD;u rnfonfha'owGif ae&onfrSm

taysmfqHk;enf;/ rnfonfh tm[m&onf taumif;qHk;enf;[k ar;onf/

q&mawmfu rdrdonf ppfawGNrdKU ½ly&Gmacsmif;em;wef;rSm taysmfqHk;jzpf

onf/ qmaeonfhtcg pm;&aomtpmonf taumif;qHk;[k ajzMum;cJh

onf[k Mum;zl;ygonf/ ppfawGNrdKU ½ly&Gmacsmif;em;wef;udk aysmfp&m

taumif;qHk;[kqdkvdkufjcif;onfrSm q&mawmfonf a'opGJjzifhajzMum;

vdkufjcif; r[kwfyg/ rdrd\b0ESifh arG;&yfajrudk rarhaMumif; azmfxkwfjcif;om

jzpfwef&monf/

OD;rJatmif? OD;pdefvSatmifwdkYvnf; q&mawmfwdkYESifh wpfcsdefwnf;

yif e,fcsJUqefYusifa&;vkyfief;rsm;udk vkyfudkifMuavonf/ xdkyk*d¾Kvfrsm;rSm

ppfawGNrdKUrSjzpfaomfvnf; jrefrmjynfrbufrSmom e,fcsJUqefYusifa&; t&Sdef

t[kefonf wpf[kefxdk;wufaeonf/ wdkYArmtpnf;t½Hk;rSonf e,fcsJU

qefYusifa&;rSm xdyfydkif;rSyg0ifcJhaomtoif; jzpfonf/ &cdkifbufrSm &cdkif

wdkif;vHk;qdkif&mtpnf;t½Hk;onf xif&Sm;onf/ ,if; tpnf;t½Hk; ray:rDu

xif&Sm;aomtoif;rsm;rSm &cdkifjynftoif;? vli,frsm;Edk;Mum;a&;toif;?

&cddkifwdkif;vHk;qkdif&m BuD;yGm;a&;tzGJUcsKyfESifh wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;rsm;

jzpfMuonf/ ,if;tzGJUrsm; wnfae&monf ppfawGNrdKUrSmyif jzpfonf/

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m BuD;yGm;a&;tzGJUcsKyfudk 1930-ck? Edk0ifbmv

avmufrSm zGJUpnf;onf/ xdktzGJUrSm q&mawmf OD;pdEÅm(ysHvGef)? q&mawmf

OD;ynmoD[wdkYrSm em,ursm; jzpfMuonf/ a&SUae OD;jrxGef;? OD;ausmfcdkif?

OD;xGef;pdef(eE´rmvm)? OD;bdk;cdkif? OD;atmifomOD; tp&Sdaomyk*d¾Kvfrsm; yg0if

onf/ wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;rSm OD;atmifxGef;OD; (uG,fvGef)? OD;pHa&T

('dkYvuf½Hk;)? OD;bpH ("npH)paom yk*d¾Kvfrsm; yg0ifonf/ xdktoif; (2)oif;rSm

e,fcsJUqefYusifa&;ESifh trsdK;om;pnf;vHk;rIudk t"dutav;xm;aom

toif;rsm; jzpfMuonf/ &nf&G,fcsufrsm;wlaom toif;rsm; jzpfonf/ ,if;

aMumifh wpfckwnf;aomtoif;jzpfajrmufEdkifa&;twGuf ppfawGNrdKU&Sd wefcdk;

Page 150: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif152

q&mawmfausmif;wGif ESpfzufaomtoif; udk,fpm;vS,frsm; n§dEIdif;Muonf/

,if;aemuf 1937-ck? 'DZifbmvtwGif;rSm ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;

tpnf;t½Hk;}}udk wnDwñGwfwnf; wnfaxmifMuavonf/ ,if;wGif

em,ursm;tjzpf q&mawmfOD;pdEÅm (ysHvGef)? OD;ynmoD[wdkY jzpfonf/

OD;omZHvS (uG,fvGef)rSm Ouú|? OD;atmifxGef;OD; (uG,fvGef)rSm 'k-Ouú|rsm;

jzpfMuonf/ xdktpnf;t½Hk;rSm ppfBudKacwfESifh ppftwGif;tcgu &cdkifwdkif;

wGif tiftm;t&Sd qHk;aom e,fcsJUqefYusifa&;toif;yif jzpfonf/

xdktoif;BuD;\ t&Sdeft[kef aumif;wkef;tcsdefrSm 'kwd,urÇmppf

onf jrefrmjynfwGif;odkY ul;pufvmonf/ e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf jrefrmjynf

rS atmifjrifpGm qkwfcGm&onf/ zufqpf*syefrsm; ,if;ae&modkY tpm;xdk;

0ifvmcJhavonf/ &cdkifwdkif;odkYvnf; zufqpf*syefrsm; csOf;eif;0ifa&mufvm

awmhonf/ &cdkifwdkif;vHk;qdkif&m tpnf;t½Hk;tzGJU0ifrsm;onf *syefrsm;

ra&mufrD tkyfcsKyfa&;vkyfief;rsm;udk OD;pD;aqmif&Guf ae&onf/ &yf&GmNidrf0yf

a&;udk BudK;pm;&onf/ OD;atmifxGef;OD;rSm txl;c½dkif0ef&mxl;udk xrf;aqmif

&onf/ wdkif;jynfwm0efxrf;aqmifae&if; e,fcsJUt*Fvdyfav,mOfrS

ypfcsvdkufaom AHk;'PfaMumifh 1943-ck? arv(3)&ufaeYrSm uG,fvGefoGm;

&&Smavonf/

&cdkifwdkif;vHk;qdkif&mtpnf;t½Hk;\ Ouú|OD;omZHvSrSm Armjynf

vGwfvyfrI pdppfa&;aumfrwDtpnf;ta0;odkYwuf&if; a&m*guk&ef &efukefodkY

1943-ck? arvtwGif; vdkufvmonf/ OD;omZHvSrSm &efukefjynfolU aq;½Hk

BuD;wGif ,if;v twGif;rSm uG,fvGefjyefonf/ ,if;yk*d¾KvfESpfOD; qHk;½HI;&jcif;rSm

&cdkifjynftwGuf BuD;rm;aom qHk;½HI;rIwpf&yf jzpfonf/

odkYaomf &cdkifwdkif\ e,fcsJUqefYusifa&;ESifh zufqpfawmf vSefa&;

onf t&Sdefum; avsmhroGm;acs/ ,if;vkyfief;udk usef&pfol vlBuD;vli,frsm;

u usa&muf&mrS wm0efudkod&SdpGm xrf;Muonf/ wpfzufrSvnf; ppfrD;

[kefjyif;oxuf jyif;vmonf/ ppfawGNrdKUay:odkYvnf; t*Fvdyfav,mOfrsm;

onf aeYpOfESifhtrQ AHk;rdk;&Gmaeonf/ AHk;'PfaMumifh taotaysmuf ysufpD;

qHk;½HI;rIrSmvnf; wGufcsufír&Edkifawmhyg/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKUae vlxkrSm

tdk;tdrfrsm;udkpGefYypfNyD; awmvufaus;&GmodkY ajymif;a&TUaexdkifMu&onf/

ajymif;a&TU&mt&yfonf &cdkifvli,frsm;\ zufqpfqefYusifa&;ESifh jynfolY

vGwfajrmufa&; pcef;rsm;tjzpfodkY toGifajymif;oGm;Muonf/ zufqpf *syef

rsm;tm; vufeufudkifawmfvSefa&;udk &cdkifvli,frsm;onf jynfr&SdawmfvSef

a&; tiftm;pkrsm;ESifhvufwGJum awmfvSefcJhMuonf/

Page 151: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 153

,if;vli,frsm; tiftm;pkrsm;udk q&mawmfOD;pdEÅm(ysHvGef)?

q&mawmf OD;ynmoD[wdkYu OD;aqmifonf/ OD;ndKxGef; (,ckMopaMw;vs

oHtrwfBuD;)? AdkvfMumvSatmif? AdkvfpHomausmf? Adkvfarmifuav;?

AdkvfomxGef;atmifponfwdkYvnf; wpfwyfwpftm; yg0ifMuonf/ ,if;

yk*d¾Kvfrsm;\ zufqpfawmfvSefa&;vkyfief;onf jrefrmjynfrSmxuf tcsdef

apmpD;pGmuyif vkyfudkifaeMuNyD; jzpfonf/

zufqpf*syefrsm;\ &ufpufrIrsm;onf &cdkifvli,frsm;\ trsdK;om;

vGwfajrmufa&;twGuf pdwf"mwfudk wuf<uaponf/ Edk;Mum;aponf/

,if;aMumifhvnf; zufqpf*syefrsm;udk awmfvSef&mrSm &cdkifvli,frsm;onf

ajymifajrmufaom tcef;uyg0ifchJMuonf r[kwfygavm/

r[mrdwfrsm;\ wefjyefxdk;ppfr[mrdwfrsm;\ wefjyefxdk;ppfr[mrdwfrsm;\ wefjyefxdk;ppfr[mrdwfrsm;\ wefjyefxdk;ppfr[mrdwfrsm;\ wefjyefxdk;ppf

wpfbufrSvnf; e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf 1943-ck avmufuyif

zufqpf*syefrsm;tm; r[mrdwfwyfrsm;toGifESifh wefjyefxdk;ppfqifvmonf/

1944-ck? Edk0ifbmv (8)&ufaeYwGif a&wyfAdkvfcsKyfBuD; armifhbufwefonf

oufqdkif&m ppfaoemywdrsm;xHodkY &cdkifwdkif;rS *syefrsm;udk &Sif;vif;okwf

oif&efESifh Zefe0g&DvrukefrD ppfawGNrdKUudk a&wpfydkif; ukef;wpfydkif; ppfqif

wdkufcdkuf&ef ñTefMum;vdkufavonf/ ,if;ñTef Mum;csuftwdkif; zufqpf

ausmif;tkyfq&mBuD; OD;xGef;atmif? rpöwm aZmfe'if ('kwd,ausmif;tkyf)ausmif;tkyfq&mBuD; OD;xGef;atmif? rpöwm aZmfe'if ('kwd,ausmif;tkyf)ausmif;tkyfq&mBuD; OD;xGef;atmif? rpöwm aZmfe'if ('kwd,ausmif;tkyf)ausmif;tkyfq&mBuD; OD;xGef;atmif? rpöwm aZmfe'if ('kwd,ausmif;tkyf)ausmif;tkyfq&mBuD; OD;xGef;atmif? rpöwm aZmfe'if ('kwd,ausmif;tkyf)

q&mOD;atmifxGef;OD; (,mtpGefqHk;xdkifcH k jzifh xdkifaeol)ESif h 1926 ckESpf?q&mOD;atmifxGef;OD; (,mtpGefqHk;xdkifcH k jzifh xdkifaeol)ESif h 1926 ckESpf?q&mOD;atmifxGef;OD; (,mtpGefqHk;xdkifcH k jzifh xdkifaeol)ESif h 1926 ckESpf?q&mOD;atmifxGef;OD; (,mtpGefqHk;xdkifcH k jzifh xdkifaeol)ESif h 1926 ckESpf?q&mOD;atmifxGef;OD; (,mtpGefqHk;xdkifcH k jzifh xdkifaeol)ESif h 1926 ckESpf?

ppfawGtrsKd;om;ausmif; abmvHk;toif;0ifrsm;yH kppfawGtrsKd;om;ausmif; abmvHk;toif;0ifrsm;yH kppfawGtrsKd;om;ausmif; abmvHk;toif;0ifrsm;yH kppfawGtrsKd;om;ausmif; abmvHk;toif;0ifrsm;yH kppfawGtrsKd;om;ausmif; abmvHk;toif;0ifrsm;yH k

Page 152: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif154

*syefrsm;udk xdk;ppfqifvm&m 1945-ck? Zefe0g&Dv(5)&ufaeYwGif ppfawGNrdKUudk

r[mrdwfwyfrsm;ajccsEdkifonf/ ppfawGNrdKUudk odrf;rdvQifodrf;rdcsif; av,mOf

uGif;udk ta&;wBuD; jyKvkyfonf/ ,if;odkY ta&;wBuD;jyKvkyf&jcif;rSm ppfawG

ausmufjzLNrdKUrsm;wGif av,mOfuGif;rsm;&Sdjcif;jzifh &efukefodkY xdk;ppfqif&mrSm

avaMumif;tultnD rsm;pGmay;Edkifa&;twGuf jzpfavonf/ odkYESifhppfawG

ausmufjzLNrdKUrsm;wGif(12)&moDoHk; av,mOfuGif;tjzpf toHk;jyKEdkif&ef jyKvkyf

jcif;jzpfonf/

þodkYjzifh ppfawGNrdKUonf *syefrsm;ppfaMumif;qif&m vrf;ESifh

r[mrdwfwyfrsm;\ xdk;ppfqif&mwGif vrf;aMumif;usaeonfh ppfvrf;

aMumif;rSm&Sdojzifh wdkufwmtdk;tdrf taqmufttHkrsm;rSm ajrjyifodkY0yfcJh

&onf/ tdrfwdkifEG,f&pfí wpfNrdKUvHk;rSm AHk;'PfaMumifh acsmufrsm; csdKifhrsm;ESifh

>yrf;vsuf&Sdonf/ ppfaMumifhaoaMuqHk;½HI;&onfh uav;oli,f vlBuD;rnfa&GU

rnfrQ &SdcJhonfudkum; wpfOD;wpfa,mufrQ ajymEdkifrnf r[kwfygacs/ a&wyf

AdkvfcsKyfBuD; armifhbufwef tpDD&ifcHpmwGif---

]]ppfawGNrdKUwpfNrdKUvHk;onf uREkfyfwdkY\ AHk;BuJwdkufcdkufrIaMumifh

wpfaMumif;? &efolrsm; zsufqD;oGm;aomaMumifhwpfaMumif; ysufpD;ae

onfudk awGUMu&\/ *syefrsm;aqmufvkyfoGm;aom ppfawGoabFm

qdyfurf;rSmvnf; AHk;BuJwdkufcdkufrIrsm;aMumifh tBuD;tus,f ysufpD;

&avonf}}/

[lí ppfom;wpfa,muf\ tjrifESifh wifjytpD&ifcH cJhavonf/

armifhbufwef\ tpD&ifcHpmonf omrefrsufpdESifh jrifavmuf½Hkudkom

a&;xm;jcif;jzpfonf/ ppfawGNrdKUvlxkrSm toufpnf;pdrftdk;tdrf rdrdwdkYjrwfEdk;

aom wG,fwmaom rdbom;orD; ZeD;cifyGef; nDtpfudkarmifESrrsm;ponfh

wefzdk;rjzwfEdkifaom qHk;½HI;rIrsm;ESifh &ifqdkifcJh&onf/ ,if;wdkYudk ppfAdkvfcsKyfBuD;

armifhbufwefum; u½kPmoufrdavrnf rxifyg/ ta&;w,l awG;aernf

vnf; r[kwfygacs/ ppfaoG; ppfrmef0ifNyD; atmifjrifrI&&SdaecsdefrSm a&;xm;

aom tpD&ifcHpm jzpfaomaMumifh[k xifjrifrdonf/

r[mrdwfwyfrsm;onf ppfawGNrdKU odrf;NyD;aemuf ppfawGNrdKUvlxkudk

NrdKUxJodkY aexdkifcGifhum; rjyKao;acs/ ppfNrdKUtjzpfoHk;xm;avonf/ ppfawG\

qifajcykef;jzpfaom Muufudkif;wef? em&Dwef? usm;raomufodef;wefpaom

&Gmrsm;wGif ppfawGvlxk aexdkifcGifh&Muonf/ r[mrdwfrsm;\ NrdKUjytkyf

csKyfa&;udk em&DwefrSmxm;onf/ udkvdkeDpuf,EÅ,m;yHkpHudk csrSwfNyD; aoG;pkwf

Page 153: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 155

cs,fvS,fEdkifa&;udk vHk;yef;vmjyefonf/ xdkodkY vHk;yef;vmrIaMumifh trIxrf;

aygif;pHk oydwfonf em&DwefrSm ay:aygufvm&onf/

,if;trIxrff;aygif;pHkoydwfrSm jrefrmjynfwpfjynfvHk;\ taxGaxG

tvkyform;oydwf\ uGif;qufjzpfavonf/ Ad kvfcsKyfatmifqef;

acgif;aqmifrIatmufwGif vGwfvyfa&;atmifvH vTifhxlEdkif&ef BudK;yrf;

aeaomtcsdeftcgvnf; jzpfonf/ jynfaxmifpkwpfckvHk;\ pnf;½Hk;rI

tiftm;onf wpfBudrfwpfcgrQ r&Sdzl; rjzpfzl;aom pnf;½Hk;rIudk &&Sdaeaom

tcgvnf; jzpfaeonf/ odkYjzifh e,fcsJUt*Fvdyfrsm;onf jrefrmjynfrSm Mum&Snf

pGm raeEdkifbJ qkwfcGm&ef pDpOf&avonf/ ppfawG NrdKUwGif wyfcsaeaom

r[mrdwfwyfrsm;onfvnf; 1946-cktukef 1947cktqef;avmufrSm

wyfrsm;udk ½kyfoGm;Muavonf/ ppfwyfrsm; ½kyfodrf;oGm;NyD;rSom ppfawGNrdKU

vlxkudk ppfawGNrdKUxJodkY ajymif;a&TUaexdkifcGifh jyKvdkufygonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

21-12-6721-12-6721-12-6721-12-6721-12-67

udk;um;onfhpmwrf;rsm;

1/ Arakan Past Present Future by John Ogilvy Hay 1892.

2/ Burma Gazetteer Akyab District Volume A by Mr.R.B. Smart.

3/ Census of India 1991-Vol-IX. Burma Part II Table, by

C. Morgan Weeb. M.A, I.C.S.

4/ Series A Union of Burma 1953. Census of Population.

5/ vGwfvyfa&;acgif;aqmif em,uq&mawmf

OD;pdEÅm\ ax½kyÜwdåtusOf;/

6/ EG,fcsdKzdk;acgif ½dk;rawmif ]"npH} 1958-59 xkwf

&cdkifhwefaqmifr*¾Zif;/

7/ rif;avmif;armifazmfatmif ]"npH} &cdkifhZmenf *sme,f?

1961ck? rwfvxkwf/

8/ &cdkifrsdK;cspfrsm; awmfvSefcJhpOfu ]ppfawGarmif} 1960-ckxkwf

&cdkifwefaqmifr*¾Zif;/

9/ armifhbufwef tpD&ifcHpm bmomjyef/

&cdkifñGefYzl; ,Ofaus;rIaqmif;yg;rsm; 1968-ck? ZlvdkifrS

Page 154: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif156

ESpf&Spfq,fausmfu ynm&nfcRef

axmufyHhaMu;aumfrwD

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

ppfawGNrdKU txufwef;ausmif;wGif 1901-ck? rwfv (6)&ufaeYwGif

vlxktpnf;ta0;wpf&yfudk usif;yygonf/ umvuwåm;&Sd 0dwdk&d,bk&ifr

txdrf;trSwf &efyHkaiGtzGJU twGif;a&;rSL;xHrS ay;ydkYvdkufonfhpmwGif azmfjy

xkwfEkwfxm;onfh tdEd´,bk&ifcHcsKyf\ rdefYcGef;udk ,if;tpnf;ta0;wGif

wifjyMuygonf/

,if;tpnf;ta0;rSm aer0iftifyg,m\ t&SifocifrtwGuf

txdrf;trSwfwpfck jyKvkyf&efusif;yonfh tpnf;ta0;jzpfonf/ tdEd,

bk&ifcHcsKyf\ rdefYcGef;udk ,if;txdrf;trSwf usif;yEdkif&eftwGuf tajccH

vrf;ñTefrIxm;rnf[k cefYrSef;&onf/ ,if;tpnf;ta0; rSwfwrf;wGif ,m,D

&cdkifwdkif;rif;BuD; atwData&Smu vufrSwfa&;xdk;xm;onfudk awGU&

ygonf/

tqdkyg vlxktpnf;ta0;wGif &cdkifwdkif;\ &mxl; tqifhjrifhqHk;

wdkif;rif;BuD; udk,fwdkifwufa&mufonfh tpnf;ta0;jzpfonfhtjyif

ppfawGNrdKU&Sd ta&;ygonfh rsufESmBuD; &cdkif? w½kwf? ukvm;ESifh t*FvdyfvlrsdK;

rsm;yg wufa&mufMurnf[k arQmfvifh&ygonf/ ,if;aMumifh tqdkyg vlxk

tpnf;ta0;rSm ,if;tcsdeftcguqdkvQif tvGefta&;ygonfh tpnf;ta0;

wpf&yf jzpfygonf/

,if;tpnf;ta0;wGif 0dwdk&d,bk&ifrtwGuf txdrf; trSwfjyKvkyf

a&;twGuf qHk;jzwfcsuf (3)&yfESifh tBuHay;csuf jyKcsuf(2)&yfudk csrSwf

Muygonf/

Page 155: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 157

ynmoif&nfcRefaxmufyHhaMu;ynmoif&nfcRefaxmufyHhaMu;ynmoif&nfcRefaxmufyHhaMu;ynmoif&nfcRefaxmufyHhaMu;ynmoif&nfcRefaxmufyHhaMu;

qHk;jzwfcsufrsm;rSm 0dwdk&d,bk&ifrtxdrf;trSwftwGuf aumufcH

aiGrsm;udk atmufygtwdkif;---

(u) tdEd´,trsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(u) tdEd´,trsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(u) tdEd´,trsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(u) tdEd´,trsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(u) tdEd´,trsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf

(c ) Armtrsd fK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(c ) Armtrsd fK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(c ) Armtrsd fK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(c ) Armtrsd fK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(c ) Armtrsd fK;om;rsm;\ txdrf;trSwf

(* ) &cdkiftrsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(* ) &cdkiftrsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(* ) &cdkiftrsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(* ) &cdkiftrsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf(* ) &cdkiftrsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf

acgif;pOfrsm;jzifh aiGrsm;aumufcH&efESifh &cdkiftrsdK;om;\ txdrf;

trSwftwGuf ausmufjzL? oHwGJESifhajrmufydkif;&cdkifc½dkif (aemif yvuf0c½dkif)

rsm;wGifvnf; &efyHkaiGaumufcH&ef jzpfygonf/

,if;tjyif &cdkiftrsdK;om;rsm;\ txdrf;trSwf &efyHkaiGtwGuf

tBuHay;wifjycsufrsm;udk wifjyMuygonf/

(u) &cdkifwpfwdkif;vHk;\ oufqdkifonfh ynm&nfcRef axmufyHhaMu;

twGuf yHkrSef0ifaiG&&Sda&;aqmif&Guf&ef rpöwmcsefxGef;atmif

u tBuHay;wifjyygonf/

(c ) 0dwdk&d,bk&ifr½kyfwk pdkufxlxm;onfh 0dwdk&d,bk&ifr O,smOf

[k ac:wGifrnfh trsm;ESifhoufqdkifonfh O,smOfwpfckudk

wnfaqmuf&ef rpöwm tmatpaumhu tBuHay;wifjy

ygonf/

wpfqufwnf;rSm rpöwm0Duifqifu jyifqifcsuftqdk wpf&yfudk

wifoGif;jyefygonf/ ,if;tqdkrSm ynm&nfcRef axmufyHhaMu;twGufvm;

(odkYr[kwf)trsm;jynfolqdkif&m O,smOf wnfaqmufa&;twGufvm;qdkonfh

jyóemudk pOf;pm;qHk;jzwf&efjzpfaMumif; aumfrwDwpf&yfudk zGJUpnf;NyD; ,if;

udpöudk tao;pdwfaqG;aEG;&eftwGuf tqdkudkwifoGif;ygonf/ ,if;jyifqif

csufudk aqG;aEG;Muygonf/ ,if;aemuf &cdkiftrsdK;om;rsm;\ &efyHkaiGudk

ynm&nfcRef axmufyHhaMu;yHkpHjzifh toHk;jyKMu&ef qHk;jzwfMuygonf/

,if;aemuf ynm&nfcRefaxmufyHhaMu;udk toHk;cs&ef pOf;pm;EdkifzdkY

aumfrwDwpf&yfudk zGJUpnf;Muygonf/ ,if;aumfrwDwGif rpöwmcsef

xGef;atmif? rpöwm 0Duifqif? OD;jrOD;? rpöwm rm&uef? rpöwm xGef;csef?

a'gufwmomEdk;ESifh rpöwm pHOD;cdkifwdkY yg0ifonf/ ,if;aumfrwDwGif vdktyf

vQif aumfrwD0ifrsm;udk wdk;csJUcGifhudkvnf; ay;tyfMuygonf/

Page 156: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif158

,if;aumfrwD\ &efyHkaiGrsm;udk b*Fvm;bPfwGif tyfESH xm;&eftwGuf

ar;jref;&ef? ,if;bPfrS raqmif&GufEdkifvQif OD;zoufESHtm; aiGxdef;tjzpf

wm0efay;tyf&Efvnf; qHk;jzwf Muygonf/ ,if;tpnf;ta0;rSwfwrf;udk

,m,D&cdkifwdkif;rif;BuD; atwData&Smu vufrSwfa&;xdk;xm;ygonf/

aumfrwDtpnf;ta0;aumfrwDtpnf;ta0;aumfrwDtpnf;ta0;aumfrwDtpnf;ta0;aumfrwDtpnf;ta0;

0dwdk&d, txdrf;trSwf &efyHkaiGaumfrwD? ppfawG The Victoria

Mamorial Fund Commrttee Akyab udk zGJUpnf;NyD; ,if;&efyHkaiGrsm;jzifh ynm

&nfcRef axmufyHhaMu;rsm;udkoHk;pGJ&ef tpnf;ta0;wpf&yfudk ppfawGNrdKUwGif

1901-ck? arv(9)&ufaeYrSm xyfrHí usif;yygonf/

,if;tpnf;ta0;wGif OD;jrOD;-cs,f,mrif? tzGJU0ifrsm;tjzpf

armifcsefxGef;atmif? armifxGef;csef? armifpHOD;cdkif? armifomEdk;ESifh rpöwm

tD;tufpfrm&uefwdkY wufa&mufMuygonf/

,if;aumfrwD tpnf;ta0;wGif -,if;aumfrwD tpnf;ta0;wGif -,if;aumfrwD tpnf;ta0;wGif -,if;aumfrwD tpnf;ta0;wGif -,if;aumfrwD tpnf;ta0;wGif -

(1) 1901-ck? rwfv (6)&ufaeYwGif jyKvkyfcJhonfh vlxktpnf;

ta0;rS qHk;jzwfcJhonfh qHk;jzwfcsuft& ynmaxmufyHhaMu;udk

rnfonfhyHkpHjzifh csD;jr§ifh&efudpöudk aqG;aEG;Muygonf/

(2) armifcsefxGef;atmifutqdkjyKNyD; armifpHOD;cdkifu axmufcHum

OD;jrOD;tm; Ouú|tjzpfwifajr§muf twnfjyKMuygonf/

(3) 0dwdk&d,ynm&nfcRefaxmufyHhaMu; (Victoria scholarship)[k

ac:wGifapNyD; ynm&nfcRefaxmufyHh aMu;(29)qk csD;jr§ifh&ef

jzpfonf/ qkpm&if;Z,m;ESifhwuGwifjyNyD; ½lyD;aiGESpfodef;cGJudk

tpdk;&tmrcHtjzpf &if;ESD;rwnf&efESifh ,if;rSwpfESpfvQif twdk;

½lyD (8750)udk ynm&nfcRefqktjzpf csD;jr§ifh&eftBuHjyKcsufudk

armifpHOD;cdkifu wifjyygonf/

,if;tBuHjyKcsufudk armifcsefxGef;atmifu aqG;aEG;axmufcHNyD;

twnfjyKMuygonf/ vdktyfaom &efyHkaiGudkvnf; tvsiftjref rwnf

xlaxmif&efESifh &efyHkaiGrS cGifhjyKonfh twdkif;twmtxd Z,m;wGif azmfjy

xm;aomynm&nfcRefqkrsm;udk owfrSwfvsmxm;&ef aqG;aEG;Muygonf/

,if;ynm &nfcRefaxmufyHhaMu;qkrsm;udkvnf; &cdkifZmwdrsm;tm;csD;jr§ifh&ef

jzpfaMumif; ,if;aeYtpnf;ta0;rSwfwrf;wGif azmfjyxm;onfudk awGY&

ygonf/

Page 157: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 159

,if;rSwfwrf;wGif &cdkifZmwdqdkonfrSm &cdkifrSm rSDwif;aexdkifaom

rdbrsm;rS arG;zGm;onfh vlrsdK;pkrsm;\ uav;rsm;udk qdkvdkonf[k t"dyÜg,f

zGifhqdkcsufudkvnf; ,if;aumfrwD tpnf;ta0;wGif zGifhqdkMuonfudk awGU&

ygonf/

,if;aumfrwDonf ausmufjzL? oHwGJESifh &cddkifajrmufydkif; c½kdifrsm;rS

ynm&nfcRefaxmufyHhaMu;qkrsm;udk &efyHkaiG&&SdrItay: rlwnfNyD;csD;jr§ifh

oGm;cGifhudkvnf; oabmwltwnfjyK Muonfudk awGU&ygonf/

axmufyHhaMu;qkpm&if;Z,m;axmufyHhaMu;qkpm&if;Z,m;axmufyHhaMu;qkpm&if;Z,m;axmufyHhaMu;qkpm&if;Z,m;axmufyHhaMu;qkpm&if;Z,m;

ynm&nfcRef axmufyHhaMu;qkpm&if;udk 1901ck? arv (19)&ufaeY

wGif usif;yonfh 0dwdk&d,ynmcRefaxmufyHhaMu; aumfrwDtpnf;ta0;rSm

armifpHOD;cdkifwifjyonfh pm&if;Z,m;wGifawGU&ygonf ,if;pm&if;Z,m;wGif-

1/ qktrsdK;tpm;

2/ qktrsdK;tpm; wpfrsdK;vQif csD;jr§ifhonfhta&twGuf

3/ vpOf ynm&nfcRefwpfqkvQif csD;jr§ifhonfhaiG

4/ ESpfumv

5/ oifMum;&rnfhausmif;

6/ rnfolwdkYtm; csD;jr§ifhonfponfjzifh pmwdkif(6)rsdK;udk azmfjyxm;

ygonf/ ,if;pmwdkifrsm;atmufwGif qktrsdK;tpm;aygif; (12)rsdK;udk awGU&yg

onf/ qkaygif; (29)udk csD;jr§ifh&ef ,if;pm&if;t& od&Sd&ygonf/

rlvwef; (atmufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (atmufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (atmufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (atmufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (atmufwef;) ynm&nfcRefqk

rlvwef; (atmufwef;) ynm&nfcRefudk ausmif;om;(8)OD;tm;

csD;jr§ifh&ef vsmxm;onf/ ausmif;om;wpfOD;udk aiG(3)½lyD; vpOfaxmufyHh

csD;jr§ifhNyD; csD;jr§ifhonfhumvrSm(2)ESpf jzpfygonf/ ppfawGc½dkiftwGif;&Sd

rlvwef;? txufwef; ausmif;rsm;rS ausmif;om;rsm; jzpf&ygrnf/ ,if;

ausmif;om;rsm;onf &cdkifZmwdjzpfNyD;vQif ppfawGc½dkiftwGif; rnfonfh

rlvwef;(atmufwef;)ausmif;rSrqdk 'kwd,wef;pmar;yGJudk atmifjrifNyD;ol

rsm;jzpf&ef vdktyfygonf/ ,if;qk(8)qkudk ewfNrdKUe,f(armifawm)

&aohawmifNrdKUe,f? ukvm;wefNrdKU e,f (ausmufawmf) O&mZfawmifNrdKUe,f

(ykPÖm;uRef;)? NrdKUa[mif;NrdKUe,f? rif;jym;NrdKUe,f? aygufawmNrdKUe,fESifh ppfawG

NrdKUe,fwdkYrS ausmif;om;wpfOD;pD csD;jr§ifh&ef vsmxm;onfudk ,if;Z,m;wGif

awGU&ygonf/

Page 158: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif160

rlvwef; (txufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (txufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (txufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (txufwef;) ynm&nfcRefqkrlvwef; (txufwef;) ynm&nfcRefqk

rlvwef;(txufwef;) ynm&nfcRefqkudk ausmif;om; (8)OD;tm;

csD;jr§ifh&ef vsmxm;onf/ ausmif;om;wpfOD;vQif aiG(12)½lyDvpOfaxmufyHhNyD;

qkcsD;jr§ifhrnfhumvrSm(3)ESpf jzpfygonf/ ppfawGc½dkiftwGif;&Sd t*Fvdyf-jrefrm

ausmif;rsm;rS ausmif;om;rsm; jzpf&ygrnf/ ,if;ausmif;om;rsm;onf &cdkif

ZmwdjzpfNyD;vQif ppfawGc½dkiftwGif;&Sd rlvwef;(txufwef;)ausmif;rS

pwkw¬wef;pmar;yGJudk atmifjrifolrsm;jzpf&ef vdktyfygonf/ ,if;ynm

&nfcRefqk(8)qkudkvnf; rlvwef;(atmufwef;)wGif qkcsD;jr§ifhonfh ppfawG

c½dkiftwGif;&Sd NrdKUe,f(8)NrdKUe,frS wpfNrdKUe,fvQif wpfOD;usqkcsD;jr§ifh&ef

vsmxm;ygonf/

tv,fwef;ausmif; ynm&nfcRefqktv,fwef;ausmif; ynm&nfcRefqktv,fwef;ausmif; ynm&nfcRefqktv,fwef;ausmif; ynm&nfcRefqktv,fwef;ausmif; ynm&nfcRefqk

tv,fwef;ausmif; ynm&nfcRefqkudk ausmif;om;(2)OD;tm; csD;jr§ifh

&ef vsmxm;ygonf/ ausmif;om;wpfOD;vQif aiG(15)½lyDaxmufyHhNyD; qkcsD;jr§ifh

rnfhumvrSm (2)ESpfjzpfyg onf/ ppfawGc½dkiftwGif;&Sd rnfonfhtxufwef;

ausmif;rSrqdk qkcsD;jr§ifhrnf jzpfygonf/ ,if;ausmif;om;rsm;onf &cddkifZmwd

jzpfNyD; ppfawGc½dkiftwGif;&Sd rnfonfhtv,fwef; ausmif;rsm;rSrqdk owår

wef;pmar;yGJudk atmifjrifolrsm;jzpf &efvdkaMumif; Z,m;t& od&ygonf/

ti,fwef; wuúodkvfynm&nfcRefqkti,fwef; wuúodkvfynm&nfcRefqkti,fwef; wuúodkvfynm&nfcRefqkti,fwef; wuúodkvfynm&nfcRefqkti,fwef; wuúodkvfynm&nfcRefqk

ti,fwef;wuúodkvf ynm&nfcRefqkudk ausmif;om;(2) OD;tm;

csD;jr§ifh&ef vsmxm;ygonf/ ausmif;om;wpfOD;vQif aiG (25)½lyD csD;jr§ifhNyD;

qkcsD;jr§if hrnfhumvrSm(2)ESpf jzpfygonf/ ,if;ausmif;om;rsm;onf

jrefrmjynf(odkYr[kwf)tdEd,EdkifiHrsm;&Sd wuúodkvfESifh qufxm;aom rnfonfh

aumvdyf rsm;wGifrqdk First Arts twef;rSm oifMum;&rnf/ &cdkifZmwdjzpfNyD;

jrefrmjynf(odkYr[kwf)tdEd´,EdkifiHrsm;&Sd wuúodkvf0if pmar;yGJ(odkYr[kwf)

tvm;wlpmar;yGJ atmifjrifoljzpf&ef vdktyfygonf/

Page 159: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 161

aq;ynm&nfcRefqkaq;ynm&nfcRefqkaq;ynm&nfcRefqkaq;ynm&nfcRefqkaq;ynm&nfcRefqk

aq;ynm&nfcRefqkrSmwpfck jzpfygonf/ ,if;ynm &nfcRefqk&

ausmif;om;tm;wpfvvQifaiG(50)½lyDcsD;jr§ifhNyD; oifwef;umvrSm (5)ESpftxd

jzpfygonf/ umvuwåm;? bHkabESifh r'&yfNrdKUrsm;&Sd aq;aumvdyfwpfckckwGif

ynmoifMum;&rnf jzpfygonf/ ,if;ausmif;om;onf &cdkifZmwdjzpf NyD;

jrefrmjynf(odkY) tdEd,EdkifiHrsm;wGif ynmoifMum;cJhNyD; First Arts pmar;yGJudk

wuúodkvfwpfckckrS atmifjrifNyD; oljzpf&ef vdktyfaMumif;Z,m;t&

od&ygonf/

NrdKUjytif*sifeD,m ynm&nfcRefqkNrdKUjytif*sifeD,m ynm&nfcRefqkNrdKUjytif*sifeD,m ynm&nfcRefqkNrdKUjytif*sifeD,m ynm&nfcRefqkNrdKUjytif*sifeD,m ynm&nfcRefqk

,if;ynm&nfcRefqkrSm wpfqkjzpfygonf/ ynm&nfcRefqk axmufyHh

csD;jr§ifhaiGrSm wpfvvQif (50)½lyDjzpfNyD; oifwef;umvrSm ig;ESpftwGuf

jzpfygonf/ qd(bf)yg (Sibpur) odkYr[kwf ½dk;tmuD (Roorki)&Sd tif*sifeD,m

aumvdyfrsm;wGif oifMum;&rnf jzpfygonf/ &cdkifZmwdjzpfNyD; jrefrmjynf

(odkYr[kwf) tdEd´,EdkifiHrsm;wGif ynmoifMum;cJhNyD; First Arts pmar;yGJudk

wuúodkvfwpfckckrS atmifjrifNyD;ojzpf&ef vdktyfaMumif; od&ygonf/

opfawmausmif; ynm&nfcRefqkopfawmausmif; ynm&nfcRefqkopfawmausmif; ynm&nfcRefqkopfawmausmif; ynm&nfcRefqkopfawmausmif; ynm&nfcRefqk

,if;ynm&nfcRefqkrSmwpfqkjzpfNyD; ynm&nfcRefqk axmufyHhcsD;jr§ifh

aiGrSm wpfvvQifaiG(25)½lyD jzpfygonf/ oifwef;umvrSm (2)ESpf jzpfyg

onf/ a'hcsf&m'if (Dehra Dun) opfawmausmif;rSm oifMum;&rnf jzpfyg

onf/ &cdkifZmwdjzpfNyD; jrefrmjynf (odkYr[kwf) tdEd´,EdkifiHwGif ynmoif

Mum;cJhNyD; wuúodkvfpmar;yGJ (odkYr[kwf) First Arts pmar;yGJ wpfckckudk

rnfonfhwuúodkvfwpfckckrS atmifjrifolaomfvnf;aumif; tvm;wl

pmar;yGJrsm;udk atmifjrifolwpfOD;OD;jzpf&ef vdkygonf/

q&mynm&nfcRefqkq&mynm&nfcRefqkq&mynm&nfcRefqkq&mynm&nfcRefqkq&mynm&nfcRefqk

q&mynm&nfcRefqkrSm ESpfqkjzpfygonf/ ausmif;om;wpfOD;udk

wpfvvQif aiG(25)½lyD; axmufyHhcsD;jr§ifhrnfjzpfNyD; oifwef;umvrSm(2)ESpf

jzpfygonf/ jrefrmjynf (odkYr[kwf) tdEd´,EdkifiH&Sd rnfonfhaemfrefausmif;

Page 160: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif162

wpfausmif;wGifrqdk ynmoifMum;&rnf jzpfygonf/ &cdkifZmwdjzpfNyD;

jrefrmjynf(odkYr[kwf) tdEd´,EdkifiHwGif ynmoifMum;cJhNyD; wuúodkvf0if

pmar;yGJ(odkYr[kwf) First Arts pmar;yGJudk atmifjrifolaomfvnf;aumif;

tvm;wlpmar;yGJudk atmifjrifolwpfOD;OD;jzpf&ef vdkygonf/

pdkufysdK;a&; ynm&nfcRefqkpdkufysdK;a&; ynm&nfcRefqkpdkufysdK;a&; ynm&nfcRefqkpdkufysdK;a&; ynm&nfcRefqkpdkufysdK;a&; ynm&nfcRefqk

,if;ynm&nfcRefqkrSm(1)qk jzpfonf/ ynm&nfcRefqk axmufyHh

csD;jr§ifhaiGrSm wpfvvQif (50)½lyD;jzpfonf/ oifwef;umvrSm (4)ESpfjzpfonf/

tdEd,EdkifiH pdkufysdK;a&;aumvdyfwpfckckwGif ynmoifMum;&rnf jzpfygonf/

&cdkifZmwdjzpfNyD; (odkYr[kwf) tdEd,EdkifiHwGif ynmoifMum;cJhol jzpf&ygrnf/

wuúodkvf0ifwef; First Arts pmar;yGJ (odkYr[kwf) tvm;wl pmar;yGJwpfckckudk

atmifjrifol jzpf&ygrnf/

pufrItif*sifeD,m ynm&nfcRefqkpufrItif*sifeD,m ynm&nfcRefqkpufrItif*sifeD,m ynm&nfcRefqkpufrItif*sifeD,m ynm&nfcRefqkpufrItif*sifeD,m ynm&nfcRefqk

,if;ynm&nfcRefqkrSm (1)qk jzpfygonf/ ynm&nfcRefqk axmufyHh

csD;jr§ifhaiGrSm wpfvvQif (25)½lyD; jzpfygonf/ ynmoifumvrSm (5)ESpf

jzpfygonf/ jrefrmjynf (odkYr[kkwf) tdEd´,EdkifiH&Sd ausmif;wpfausmif;wGif

ynmoifMum;cJhol jzpf&ygrnf/ owårwef; (odkYr[kwf) t|rwef; pmar;yGJudk

atmifjrifol (odkYr[kwf) tvm;wlpmar;yGJudk atmifjr§ifhcJhol jzpf&ygrnf/

tulaps;onf ynm&nfcRefqktulaps;onf ynm&nfcRefqktulaps;onf ynm&nfcRefqktulaps;onf ynm&nfcRefqktulaps;onf ynm&nfcRefqk

,if;ynm&nfcRefqkrSm (1)qk jzpfygonf/ ynm&nfcRef axmufyHh

csD;jr§ifhaiGrSm wpfvvQif ½lyD;(25)jzpfygonf/ ynmoifumvrSm (3)ESpf jzpfyg

onf/ jrefrmjynf (odkYr[kwf) tdEd,EdkifiHwGif ynmoifMum;cJh&ol jzpf&rnf/

,if;ynm &nfcRefqk&Sifonf owårwef; (odkYr[kwf) t|rwef; pmar;yGJ

(odkYr[kwf) tvm;wlpmar;yGJudk atmifjrifcJh&ol jzpf&ygrnf/

olemjyKESifh om;zGm;q&mr ynm&nfcRefqkolemjyKESifh om;zGm;q&mr ynm&nfcRefqkolemjyKESifh om;zGm;q&mr ynm&nfcRefqkolemjyKESifh om;zGm;q&mr ynm&nfcRefqkolemjyKESifh om;zGm;q&mr ynm&nfcRefqk

,if;ynm&nfcRefqkrSm (1)qk jzpfygonf/ ynm&nfcRefqk axmufyHh

csD;jr§ifhaiGrSm wpfvvQif ½lyD(25)jzpfNyD; ynmoif umvrSm (2)ESpf jzpfygonf/

jrefrmjynf(odkYr[kwf) tdEd, EdkifiH&Sd om;zGm;aq;½Hk wpf½Hk½HkwGif ynmoifMum;

Page 161: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 163

&rnf jzpfygonf/ &cdkifZmwd trsdK;orD;i,frsm;onf ,if;qkudk twef;pm;

cGJjcm;xm;jcif;r&SdbJ vGwfvyfpGm avQmufxm;EdkifaMumif; ,if;rSwfwrf;rsm;

t& od&Sd&ygonf/

twGif;a&;rSL;rsm;twGif;a&;rSL;rsm;twGif;a&;rSL;rsm;twGif;a&;rSL;rsm;twGif;a&;rSL;rsm;

0dwdk&d,txdrf;trSwf &efyHkaiG aumfrwD ppfawGwGif *kPfxl;aqmif

twGif;a&;rSL;rsm;tjzpf armifpHOD;cdkifESifh armifxGef;csefwdkYtm; 1901-ck arv

(19)&ufaeYwGif usif;yonfh aumfrwDtpnf;ta0;rS twnfjyKwm0ef

ay;tyfMuygonf/ ,if;tjyif b*Fvm;bPfudk aumfrwD\udk,fpm;vS,f

tjzpf aumfrwD\aiGrsm;udk xdef;odrf;&eftwGuf ar;jref;pHk;prf;&efudkvnf;

tpnf;ta0;rS qHk;jzwfMuygonf/

aumfrwD0ifrsm; wdk;csJUjcif;aumfrwD0ifrsm; wdk;csJUjcif;aumfrwD0ifrsm; wdk;csJUjcif;aumfrwD0ifrsm; wdk;csJUjcif;aumfrwD0ifrsm; wdk;csJUjcif;

1901-ck? rwfv(6)&ufaeYwGif usif;yonfh vlxktpnf;ta0;rS

]0dwdk&d, txdrf;trSwf &efyHkaiGaumfrwD? ppfawG}udk zGJUpnf;ay;cJhonf/

,if;aumfrwDonf 1901-ck arv(19)&ufaeYwGif trIaqmiftzGJU tpnf;

ta0;udk jyKvkyfonf/ ,if;tpnf;ta0;rS aumfrwD\Ouú|^twGif;a&;rSL;

rsm;udk wm0efay;tyfjcif;? ynm&nfcRefaxmufyHhaMu;qkrsm;udk owfrSwf

jcif;? aiGxdef;odrf;&ef b*Fvm;bPfudk a&G;cs,fjcif;rsm;udk qHk;jzwfMuygonf/

,if;tjyif t*Fvdyf? ukvm;(rlpvifESifh [dE´Ltygt0if)w½kwf? &cdkifponfh

xif&Sm;aom yk*d¾Kvfrsm;ESifh &cdkiftrsdK;om;tpdk;&0efxrf;rsm; (55)OD;udk

aumfrwDwGif yg0if&ef arwåm&yfcHaMumif; qHk;jzwfMuygonf/ ,if;yk*d¾vf

(55)OD;udk aumfrwDwGif yg0if&efarwåm&yfcHaMumif; qHk;jzwfMuygonf/

,if;yk*d¾Kvf (55)OD;wdkY\ trnfrsm;udk aESmif;vlrsm;od&Sdap&ef tjynfhtpHk

wifjyvdkufygonf/ ,if;yk*d¾KvfwdkYrSm-

1/ rpöwm tmbDav;

2/ OD;&Jausmfol

3/ OD;pHvSabmf

4/ OD;om'dk;a0

5/ OD;ay:xGef;atmif

6/ OD;ausmfZHOD;

Page 162: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif164

7/ OD;zoufESH

8/ OD;atmif&SD

9/ OD;vlbk

10/ armif&Jazmf

11/ armift'dk;

12/ armifausmfOD;

13/ armifa&Tom

14/ armifacG;xD;atmif

15/ a'gufwmom'dk;atmif

16/ OD;armifxGef;

17/ armifxGef;atmif (uEkwef;&Gm)

18/ armifom'if

19/ q&mpHvSatmif

20/ OD;csif;vTm

21/ armifom'dk;jzL

22/ armifcGufaygufau

23/ rd[ft'ltmruf

24/ rd[ftD;'wf[lpdef

25/ rpöwmtrftmrwf

26/ rd[ftaemf'if

27/ bmbl;bGdKif&rfaygvf

28/ bmbl;&rf*l;wD'g;

29/ bmbl;tdkbGdKifaemcsifacsmif'&D

30/ bmbl;'g*g&rf;*l;(p)

31/ bmbl;eDwdkeif'g&GdKif

32/ bmbl;eefpD'D(z)&(csf)

33/ bmbl;rm&D&rf;

34/ bmbl;yg&efql; (vf)

35/ tzkwfvif;

36/ tanmif;

37/ rpöwma*stdyf(cs)0Dqvif

38/ armifvSazmfOD;

Page 163: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 165

39/ armifa&Tomatmif

40/ armifzaxmfOD; (ewf-NrdKUtkyf)

41/ armifatmifausmfZH

42/ armifatmifbef; (c½dkifcGJt&m&Sd-&aohawmif)

43/ armifomausmf (OD;&mZfawmifNrdKUtkyf)

44/ armifa&Tjr (ukvm;wefNrdKUtkyf)

45/ armifa&Tbef; (NrdKUa[mif;NrdKUtkyf)

46/ armifvSazmfZH (c½dkifcGJt&m&Sd-ausmufawmf)

47/ armifa&Tyef; (rif;jym;NrdKUktkyf)

48/ armifawG;pH (aygufawmfNrdKUtkyf)

49/ armifjrom (ppfawGNrdKUtkyf)

50/ OD;awmvl (vufaxmuf&Jt&m&Sd)

51/ OD;a&Tom (vufaxmuf&Jt&m&Sd)

52/ OD;jromxGef; (ausmufwmf)

53/ OD;xGef;atmif (NrdKUa[mif;)

54/ OD;iarmif

55/ OD;eDxGef;wdkY jzpfMuygonf/

1901-ck? arv (19)&ufaeYwGif usif;yonfhaumfrwD tpnf;ta0;

rSwfwrf;udk OuúX jrOD;? *kPfxl;aqmif twGif;a&;rSL; pHOD;cdkifESifh xGef;csefwdkYu

vufrSwfa&;xdk;xm;onfudk awGU&ygonf/

rSwfcsufrSwfcsufrSwfcsufrSwfcsufrSwfcsuf/ / vlyk*d¾Kvfrsm;\ trnfa&SUwGif rpöwm? OD;? armif? rd[f?

bmbl;ponfjzif h rl&if;wGif azmfjyxm;onfhtwdkif;

jyefvnfwifjyxm;ygonf/

0dwdk&d,txdrf;trSwf&efyHkaiG aumfrwD(ppfawG)onf 0dwdk&d,

bk&ifrudk&nf&G,fNyD; wnfaxmifaomaumfrwDwpf&yf jzpfygonf/ odkY&mwGif

OD;jrOD;? OD;csef;xGef;atmif? OD;pHOD; cdkifESifh OD;xGef;csefponf &cdkiftrsdK;om;rsm;\

tajrmftjrifus,frIaMumifh ynm&nfcRefaxmufyHhaMu;ay;&ef qHk;jzwfEdkif

cJhjcif;jzpfygonf/ ,if;odkYr[kwfrlbJ rpöwmtmatpaumh tBuHay;wifjy

onfhtqdkom atmifjrifcJhvQif ppfawGNrdKUwGif 0dwdk&d,bk&ifrausmuf½kyf

pdkufxlxm;onfh trsm;ESifhoufqdkifonfhyef;NcHwpfck wnf&Sdaeonfudk

awGUjrif&ayrnf/

Page 164: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif166

OD;jrOD;? OD;csefxGef;atmif? OD;pHOD;cdkifESifh OD;xGef;csefwdkY OD;aqmif

OD;&GufjyKcJhonfh ynm&nfcRefqk axmufyHhaMu;qkaygif;(29)qk&Sdonfhteuf

qkaygif;rnfrQudk rnfa&GUrnfrQ txd ay;cJhonfudkum; rod&yg/ odkY&mwGif

ESpfaygif;(85)ausmfumvu ynm&nfcRefaxmufyHhaMu; qkay;yHk ay;enf;rsm;

rS ,ckacwf tajctaexdatmif enf;,lzG,frsm;udk awGU&ygrnf/ &cdkifjynf

\ ynma&;? vlrIa&;ESifhpD;yGm;a&; tajctaeudk ,if;ynm&nfcRef axmufyHh

aMu;vkyfief; atmifjrifonfESifhtrQ taxmuftulay;EdkifrnfrSm aocsm

vSygonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

23-10-198623-10-198623-10-198623-10-198623-10-1986

(þpmwrf;udk Education in Burma by Maung San Oo Khine, of

the Burma Subordinate Judicial and Exeecitive Service, Printed at the

Akyab Press. APPENDIX A, Page. 35 to 41 udk udk;um;a&;om;ygonf)

]]&cd kifo[m,toif;}}]]&cd kifo[m,toif;}}]]&cd kifo[m,toif;}}]]&cd kifo[m,toif;}}]]&cd kifo[m,toif;}}

aiG&wktxdrf;trSwfpmapmif 1961-1986 rSaiG&wktxdrf;trSwfpmapmif 1961-1986 rSaiG&wktxdrf;trSwfpmapmif 1961-1986 rSaiG&wktxdrf;trSwfpmapmif 1961-1986 rSaiG&wktxdrf;trSwfpmapmif 1961-1986 rS

Page 165: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 167

&cdkifjynfxkwf owif;pmrsm;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

1826-ckESpfwGif &cdkifjynfudk e,fcsJUt*Fvdyfrsm; odrf;,lonf/

,if;aemuf EdkifiHjcm;om;t&if;&Sifrsm;onf olwdkYtusdK;pD;yGm;twGuf t&if;

tESD;rsm;jr§KyfESHMuonf/ ul;oef;a&mif;0,frIrSm ,ciftcgxuf wdk;wuf

vmonf/

tdEd´,EdkifiHtygt0if taemufEdkifiHrsm;ESifh ul;vl;qufoG,frI

rsm;jym;vmonf/ udkvdkeDtkyfcsKyfa&;? ,EÅ&m;vnfywf Edkifa&;twGuf &cdkif

wdkif;&if;om;tcsdKUtm; td*Fvdyfpmudk oifMum;Edkif&ef tcGifhtvrf;rsm;zGifhay;

xm;onf/ tcsdKUaom &cdkiftrsdK;om;rsm;onf tdEd´,EdkifiH&Sd NrdKUBuD;rsm;odkY

oGm;a&mufNyD; acwfynmrsm;udk oifMum;vmMuonf/

ul;oef;a&mif;0,fa&; tcsuftcsmusaom ppfawGNrdKUrSmvnf;

wpfaeYxufwpfaeY wdk;wufvmonf/ wdkufwmtaqmufttHkrsm; wdk;yGm;

vmonf/ ppfwaumif;? umvuwåm;ponfhNrdKUrsm;ESifh tywfpOfrSefrSef

oabFmBuD;rsm; ckwfarmif;oGm;vmaeMuNyDjzpfonf/

,if;odkY pD;yGm;a&;? ynma&;ESifh vrf;yef;qufoG,fa&;wdkYrSm wpfpHk

wpf&maom twdkif;twmxd wdk;wufaecJhNyDjzpfaomfvnf; 1853-ck rwdkifrD

tcsdefxd &cdkifjynfwGif yHkESdyfpufESifh owif;pmxkwfa0a&;rSm&SdcJh[efrwl

ao;acs/ EdkifiHjcm;owif;rsm;? pD;yGm;a&;twGuf aps;EIef;owif;rsm;? aMumfjim

rsm;wdkYtwGuf umvuwåm;xkwf owif;pmrsm;udkom tm;udk;ae&ao;

onf/

&cdkifjynf owif;pmvkyfief;udk e,fcsJUt*Fvdyfrsm;tkyfpdk;NyD; tESpf

(20)ausmf (30)eD;yg;rSom owif;pmwpfapmif xkwfa0onfudk awGU&onf/

,if;owif;pmrSm (Akyab Commercial) jzpfonf/

Page 166: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif168

,if;aemuf &cdkifjynfwGif owif;pmrsm; xkwfa0vmonf/ odkY&m

wGif xkwfa0cJhaom owif;pmrsm;\ taxmuftxm;rsm;rSm &SmazGír&Edkif

avmufatmifyif jzpfaeayonf/ rsm;rMumrDESpfrsm;u xkwfa0cJhaom

owif;pmrsm;yifvQif &moDOwk'Pf? ydk;rTm;rsm; zsufqD;jcif;ESifh pepfwus

rxdef;odrf; jcif;rsm;aMumifh tcsdKUowif;pmrsm;yif rawGU&SdEdkifawmhyg/

odk Y&mwGif &cd kif jynfxkwf owif;pmrsm;ESif hywfoufíum;

taxmuftxm;vHk;0r&Sdawmhonfh tajctaerSm r&Sdao;yg/ wcsdKUaom

yk*d¾Kvfrsm;xHwGif rSwfwrf;rsm;? owif;pma[mif;rsm;udk ,ckxufwdkif

odrf;qnf;xm;olrsm; &Sdygao;onf/ ,if;odrf;qnf;xm;aom rSwfwrf;rsm;?

owif;pma[mif;rsm;udk aESmif;vlrsm; od&SdEdkif&eftwGuf azmfxkwfwifjy&ef

vdktyfaeygonf/

rSwfwrf;wif&Sdxm;aom owif;pmrsm;ESifh owif;pm a[mif;rsm;udk

twwfEdkifqHk; pkpnf;NyD; wifjyygrnf/ jynfhpHkavmufaom tcsuftvuf

rsm;[lí rrSwf,lao;yg/ vdktyfcsufrsm;? jznfhpGuf&rnfhtcsufrsm;ESifh

jyifqif&rnfhtcsufrsm; &SdaeOD;rnfrSm trSefyifjzpfygonf/

ARAKAN NEWS owif;pmowif;pmowif;pmowif;pmowif;pm

1853 ckESpf xkwfa0pOftcgujzpf Akyab Commercial News

jzpfonf/ aemufESpftawmfMumrSm rpöwm a*stdka[; Mr. J.O, Hay u

0,f,lonf/ yHkESdyfwdkuftrnfESifh owif;pmudk Arakan News [k ajymif;vdkuf

onf/ ,if;owif;pmudk rpöwma[;uwpfqifh &cdkiftrsdK;om;wpfOD;jzpfaom

OD;vSazmfoltm; 1868ckrSm a&mif;vdkufonf/ OD;vSazmfol\ vuf0,fwGif

1892-93-ck txd&Sdaeygonf/ 1896-97ckrSm OD;aumif;pH&TDu ydkiffqdkifonf/

,if;owif;pmonf rnfonfhckESpfavmufrSm &yfpJoGm;onfudk twdtus

rod&yg/ odkY&mwGif 1916-ckrSm OD;csefxGef;\ rdefYcGef;wpfckudk tqdkyg owif;

pmwdkufwGif ½dkufESdyfaMumif; awGU&onf/ ,if;aMumifh 1916-ck wdkifatmif

&Sdaeao;onfrSm xif&Sm;ygonf/

(Arakan News)owif;pmud k rawGUzl; rzwfzl;aomfvnf;

,if;owif;pmyg aqmif;yg;rsm;udkpkpnf;NyD; pmtkyftjzpfESifh jyefvnf

½dkufESdyfxm;aom pmtkyf(2)tkyfudk awGUzl;ygonf/ (Old Arakan) trnfcH

rpöwma[;a&;om;onfh aqmif;yg;rsm;udk pkpnf;xm;onfhpmtkyfjzpfonf/

1892-rSm (William Blackwood & Sons, London) pmtkyfwdkufu ½dkufESdyf

Page 167: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 169

xkwfa0cJhygonf/ pmtkyftrnfrSm (Arakan Past Present Future) jzpfyg

onf/ rpöwma[;aqmif;yg;rsm;\ t"dutcsufrSm &cdkifjynftwGuf

vrf;yef;tquftoG,frsm; azmufvkyfay;&ef jzpfonf/ ppfawGNrdKUrS rEÅav;?

rEÅav;rS w½kwfjynftxd rD;&xm;vrf;azmufvkyfa&;udpöudk txl;tav;

ay;a&;om;xm;onfudk awGU&ygonf/ owif;pmrSmom ,if;udpöESifh

a&;om;cJhonf r[kwf? NAdwdoQygvDreftxd aygufatmifBudK;pm;cJhol

jzpfonf/ ppfawGNrdKUwGif w&m;olBuD;wm0efudk xrf;aqmifcJhol rpöwma[;

onf owif;pmorm; wpfa,muftaeESifh &cdkifjynfaumif;pm;a&;twGuf

BudK;yrf;cJholjzpfaMumif;udk ol\vuf&mrsm;u oufaocHcJhygonf/

&cdkifjynf\ vrf;yef;qufoG,fa&;udpöudk rpöwma[; a&;om;cJh

ouJhodkY OD;pHOD;cdkifqdkonfh yk*d¾KvfrSmvnf; NAdwdoQynma&;pepfudk ajymif;vJa&;

twGuf tqdkygowif;pmuae NyD; a&;om;cJhygonf/ ol\aqmif;yg;rsm;udk

jyefvnfpkpnf;NyD; 1901ckESpfrSm (Akyab Press)u yHkESdyfxkwfa0cJhygonf/

,if; pmtkyfrSm (Education in Burma) jzpfonf/ tqdkygpmtkyfwGif jrefrm

EdkifiHynma&;pepfudk jyKjyifajymif;vJEdkifa&;twGuf wuúodkvfrsm;? pmoif

ausmif;rsm;zGif hvSpfay;a&;udpörsm;udk tav;ay;a&;om;xm;ygonf/

,if;pmtkyf\ aemufqufwGJrSm 0dwdk&d,bk&ifr txdrf;trSwftwGuf

1901-ck? rwfv(6)&ufaeYwGif jyKvkyfonfh tpnf;ta0;rSwfwrf; tjynfh

tpHkudk awGU&onf/ ,if;rSwfwrf;t& ynmoifaxmufyHhaMu;(12) rsdK;ay;&ef

qHk;jzwfMuonf/ rlvwef;rSonf tif*sifeD,m? opfawm? v,f,mpdkufysdK;

a&;? a&aMumif;oGm;vma&; ponfh ynmoifaxmufyHhaMu;rsm;ay;&ef

qHk;jzwfcsufrsm;udk awGUMu&onf/

,if;wdkYudk Munfhjcif;jzifh xdkyk*d¾KvfwdkY\ tem*wf&cdkifjynf arQmfrSef;

csufudk cefYrSef;Edkifonf/

(Arakan News) xkwfa0pu apmifa&rnfrQ½dkufESdyfcJhonfudk

rod&yg/ OD;aumif;pHOD; OD;pD;vkyfudkifonfhtcsdefrSm apmifa&(150)½dkuf&onf/

owif;pmrSm wpfywfvQif ESpfBudrfus xkwfa0onf/ owif;pmvkyfief;tjyif

ppfawGjrLeDpDy,f ESpfywfvnf tpD&ifcHpmrsm;udkvnf; ½dkufEdSyfaMumif; od&yg

onf/

Page 168: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif170

OD;&JazmfOD;ydkif owif;pmrsm;OD;&JazmfOD;ydkif owif;pmrsm;OD;&JazmfOD;ydkif owif;pmrsm;OD;&JazmfOD;ydkif owif;pmrsm;OD;&JazmfOD;ydkif owif;pmrsm;

1892-93ck rSwfwrf;rsm;t& OD;&JazmfOD;ydkif (The Orphan) yHkESdyf

wdkufrS owif;pm(3)apmif xkwfa0aMumif; od&onf/

,if;owif;pmrsm;rSm-,if;owif;pmrsm;rSm-,if;owif;pmrsm;rSm-,if;owif;pmrsm;rSm-,if;owif;pmrsm;rSm-

1. The Arakan Advocate,

2. The Arakan Echo.

3. The Daily Advertiser wdkYjzpfonf/

,if;yk*d¾Kvfonf owif;pm(3)apmifudk wpfNydKifwnf; xkwfa0cJh

aomfvnf; 1892-93ck rSwfwrf;rSmom tqdkygowif;pmrsm;udk awGU&onf/

1897-98ck rSwfwrf;wGif OD;&JazmfOD;ydkif yHkESdyfwdkufudk (The Akyab Orphan

Press)[k trnfajymif;xm;onfudk awGU&onf/ yxrowif;pm (3)apmif

tpm; (The Arakan Times)[k trnfopfjzifh xkwfa0onfudk awGU&onf/

(The Arakan Advocate) ESifh (The Arakan Echo) owif;pm

(2)apmifrSm wpfywfvQif(3)Budrf ½dkufESdyfxkwfa0onf/ (The Daily

Advertiser) owif;pmrSm aeYpOfowif;pm jzpfonf/ yxrowif;pm

apmifa&(100)txd xkwfa0&onf/ 'kwd,owif;pmrSm wpfBudrfvQif

(125)apmiftxd xkwfa0&NyD; aeYpOfowif;pm wpfaeYvQifapmifa&(100)

xkwfa0&onf/ odkY&mwGif aeYpOfowif;pmom tcsdefrSefxkwfa0&aomfvnf;

usef(2)apmifrSm ESpfukefatmif xkwfa0Edkifjcif;&SdcJh[ef rwlacs/

(The Arakan Times)trnfjzifh 1896-97-ckESpfrSm xkwfa0onfh

owif;pmrSm aeYpOfowif;pmr[kwfbJ wpfywfvQif(3)Budrfxkwfa0onfh

apmifa&(150)xd xkwfa0&onf/ tqdkyg owif;pmtm;vHk;rSm ppfawGNrdKU

wGif ½dkufESdyfxkwfa0onf/ rnfonfhckESpfrSm &yfpJoGm;cJhonfudk rod&yg/

jynfBuD;r@dKif owif;pm

OD;armifapmazmfydkif (Arakan Press) yHkESdyfwdkufrSm jynfBuD;r@dKif

owif;pmudk 1892-93-ckwGif ½dkufESdyfonf/ wpfywfvQif(2)Budrfus xkwfa0

onf/ apmifa&(100)xkwfa0onf/ ,if;jynfBuD;r@dKifowif;pmudk

&cdkifpmESifh xkwfa0onf odkYr[kwf t*FvdyfpmESifh xkwfa0onfudkum;

twdtus rod&yg/ 1896-97-ckrSm owif;pmxkwfa0onfudk rawGU&yg/

odkY&mwGif yHkESdyfvkyfief;rSm &yfwnfvsuf&Sdygao;onf/ yHkESdyfwdkuftrnfudk

Page 169: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 171

(Arakan Press) rS jynfBuD;r@dKifyHkESdyfwdkuf [lí owif;pm\ trnfudk

cH,lxm;onfudk awGU&ygonf/ yHkESdyfvkyfief;ESifh owif;pmxkwfa0a&;

vkyfief;rSm ppfawGNrdKUwGif jzpfonf/

ausmufjzLNrdKUxkwf owif;pm

OD;atmifjzLESifh OD;pdefazmfydkif (The Arakan Industrial Press)rSm

ausmufjzLNrdKUrS ½dkufESdyfxkwfa0onf/ trnfrSm (Kyauk Pyu Adverisine

and Friend of Arakan) jzpfNyD; 1896-97-ckrSm xkwfa0onfudk awGU&onf/

tywfpOf owif;pmjzpfonf/ rnfonfhta&;tom;ESifh xkwfa0onfudk

rod&yg/ apmifa& (60)omxkwfa0cJhonf/ odkY&mwGif 1896-97 ck wGifom

rSwfwrf;awGU&NyD; usefESpfrsm;wGif rawGU&awmhyg/

&cdkifjynf&mZ0iftoif; owif;pm&cdkifjynf&mZ0iftoif; owif;pm&cdkifjynf&mZ0iftoif; owif;pm&cdkifjynf&mZ0iftoif; owif;pm&cdkifjynf&mZ0iftoif; owif;pm

]]&cdkifjynf&mZ0ifa[mif;rsm;udk &SmazGpkaqmif;a&;toif;}}udk 1929

ckrSm zGJUpnf;cJhygonf/ vlBuD;vli,frsm; pkaygif;NyD; wnfaxmifaom toif;

jzpfonf/ a&TapwDq&mawmf? OD;a&Tom? OD;a&TZHatmif? OD;zaxmf?

OD;xGef;atmifponfhyk*d¾Kvfrsm;udk em,uxm;Muonf/ OuúXOD;armifomEdkY

jzpfNyD; twGif;a&;rSL;rSm OD;armifbjzpfonf/ ,if;toif;u owif;pm

wpfapmifudk xkwfa0onf/ ]]&cdkifjynf&mZ0iftoif;owif;pm}} jzpfonf/

,if;owif;pmrSm owif;pmoabmxuf r*¾Zif;oabm qefae

onfudk awGU&onf/ yxrqHk;ESifh aemufqHk;tjzpf wpfBudrfom xkwfa0EdkifcJh

onf/ trsdK;om;ynm0ef OD;zdk;usm;ydkif jrefrmh*kPf&nfyHkESdyfwdkuf &efukefNrdKUwGif

½dkufESdyfNyD; &cdkifwGif jzefYcsdcJhonf/

ppfBudKacwf owif;pmrsm;ppfBudKacwf owif;pmrsm;ppfBudKacwf owif;pmrsm;ppfBudKacwf owif;pmrsm;ppfBudKacwf owif;pmrsm;

&cdkifjynf EdkifiHa&;vIyf&Sm;rIonf ppfBudKacwfwGif jrefrm jynfrrSm

uJhodkY t&Sdeft[kef jyif;xefvsuf&Sdonf/ txl;ojzifh ]]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m

wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}}rSm xif&Sm;onf/ ,if;tpnf;t½Hk; vIyf&Sm;rIrsm;ESifh

twl &cdkifjynfrSmvnf; owif;pm(2)apmif jyefvnfí xGufay:vmygonf/

]]&cdkifjynfowif;pm}}ESifh ]]wdkYvuf½Hk;owif;pm}}rsm; jzpfonf/

Page 170: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif172

&cdkifjynfowif;pm

]]&cdkifjynfowif;pm}}udk 1935-ckESpfrSm xkwfa0onf[k od&onf/

we*FaEGaeYxkwf owif;pmjzpfonf/ wpfapmifudk(5)jym;ay;&onf/

xkwfa0olrSm OD;a&TabmfjzpfNyD; wm0efcH t,f'DwmrSm OD;pHazmfOD; jzpfonf/

wGJzuft,f'DwmrSm q&mOD;owdk;vS jzpfonf/ 1938-ck? Zlvdkifv aemufydkif;

rSm q&mowdk;vSu wm0efcHt,f'Dwm jzpfvmonf/ OD;pHa&T (,ckawmwGif;)

u vufaxmuft,f'Dwm jzpfvmonf/ ,if;owif;pmudk 1939-ckrSm

ydwfvdkuf&onf/

wdkYvuf½Hk; owif;pmwdkYvuf½Hk; owif;pmwdkYvuf½Hk; owif;pmwdkYvuf½Hk; owif;pmwdkYvuf½Hk; owif;pm

]]wdkYvuf½Hk; owif;pm}}udk wdkYvuf½Hk; OD;pHa&Tu OD;pD;xkwfa0onf/

yxrvufa&;rlrsm;ESifh 1935-36ckavmufrSm xkwfa0onf/ aemufydkif;wGif

yHkESdyfNyD;owif;pm;tjzpf a&muf&Sdvmonf/ ,if;owif;pmrSmvnf; 1938-

39avmufrSm &ifqdkifoGm;ygonf/

tqdkyg owif;pm(2)apmifrSm e,fcsJUqefYusifa&;twGuf ta&;yg

cJhonfhowif;pmrsm; jzpfonf/ trsdK;om;a&;twGuf tiftm;wpf&yftae

ESifh &SdcJhonf/ ,if;owif;pmrsm;\ tmabmfrsm;? aqmif;yg;rsm;rSm ,cktcg

&SmírawGUEdkifavmufatmif &Sm;yg;aeonf/ ,if;wdkYrSm &cdkifjynfEdkifiHa&;

ordkif;twGufta&;ygonfh aqmif;yg;rsm;? tmabmfrsm; jzpfonf/

1942-ck aemufydkif;rSm jrefrmEdkifiHonf *syefrsm;vufatmufodkY

usa&mufcJhonf/ *syefacwfESifh t*Fvdyfrsm; jyefvnfí jrefrmjynfudk

odrf;ypfonfhtcsdefxd &cdkifjynfwGif owif;pmvkyfief;rsm;udk rpwifEdkifao;

acs/ vGwfvyfa&;&NyD;aemufydkif; EdkifiHa&;toif;tzGJUrsm;\ toHtjzpf

owif;pmrsm;udk &cdkifjynfwGif xkwfa0vmMuonf/

&cdkifwdkif; owif;pm&cdkifwdkif; owif;pm&cdkifwdkif; owif;pm&cdkifwdkif; owif;pm&cdkifwdkif; owif;pm

ppfawGNrdKUwGif 1949-ckavmufwGif tqdkygowif;pmudk ½dkufESdyf

xkwfa0ygonf/ t,f'DwmrSm OD;bodef;atmif jzpfonf/ wm0efcHxkwfvkyf

olrSm Od;xGef;vIdifjzpfonf/ ½ly&Gm&Sd jynfBuD;wHcGef yHkESdyfwdkufrSm ½dkufESdyfonf/

&cdkifjynf zqyvtzGJU xkwfa0aom owif;pm jzpfonf/ ,if;owif;pmrSm

wpfESpfavmufomcHNyD; aemufydkif; ydwfvdkuf&onf/

Page 171: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 173

vrf;rSefowif;pmvrf;rSefowif;pmvrf;rSefowif;pmvrf;rSefowif;pmvrf;rSefowif;pm

&cdkifwdkif; owif;pmudk ydwfvdkufNyD;aemuf 1955-56 avmufwGif

vrf;rSefowif;pmudk zqyvtzGJUrS jyefvnfxkwfa0ygonf/ t,f'DwmrSm

q&mOD;owdk;vS jzpfonf/ ppfawGNrdKU rdZH&yf vrf;rSefyHkESdyfwGif ½dkufESdyfxkwfa0

onf/ apmifa&rnfrQxkwfa0onfudk rod&yg/ wpfywfwpfBudrfom xkwfa0

cJhonf/ ,if;owif;pmrSmvnf; (1)ESpf? (2)ESpfcefYom wnfwHhcJhonf/

&cdkiftoHowif;pm&cdkiftoHowif;pm&cdkiftoHowif;pm&cdkiftoHowif;pm&cdkiftoHowif;pm

'DrdkopfygwDrS xkwfa0onf[k od&onf/ t,f'DwmrSm OD;tdk;avmif

(OD;tkef;armif)jzpfonf/ &efukefNrdKUwGif½dkufESdyfNyD; &cdkifwGif jzefYcsdonf/

apmifa& rnfrQxkwfa0cJhonfudk rod&yg/ wpfywfwpfBudrf xkwfa0onf/

1955-56avmufrSm xkwfa0NyD; 1958-ckavmufrSm &yfqdkif;oGm;ygonf/

&cdkiftvif;owif;pm&cdkiftvif;owif;pm&cdkiftvif;owif;pm&cdkiftvif;owif;pm&cdkiftvif;owif;pm

&wntzGJUrS xkwfa0onfhowif;pm jzpfonf/ 1955-56-ck

avmufrSm xkwfa0onf/ ,if;owif;pmudk &efukefNrdKU? (316)? bm;vrf;&Sd

jynfolUpmyHkESdyfwdkufrSm ½dkufESdyfonf/ yxrwGif t,f'DwmESifh xkwfa0olrSm

OD;vSxGef;jzL jzpfonf/ aemufydkif;wGif t,f'DwmESifh xkwfa0olrSm OD;vSausmf

(armif0PÖ) jzpfonf/ yHkESdyfwdkufrSmvnf; trSwf-200? 27-vrf;? &efukef&Sd

Zmwd*kPfa&mifyHkESdyfwdkufrSm ½dkufESdyfonf/ wpfywfwpfBudrf xkwfa0onf/

apmifa& rnfrQxkwfa0cJhonfudk rod&yg/ 1958-ckavmufrSm &yfqdkif;oGm;

ygonf/

&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif

1958-59avmufrSm xkwfa0onf/ Ak'¨[l;aeYwdkif; jzpfonf/

'DrdkopfygwD\ owif;pmjzpfonf/ ,if;owif;pmudk t,f'Dwmtjzpf

OD;atmifxGef;jru yHkESdyfxkwfa0onf/ ppfawGNrdKU&Sd jynfolYyHkESdyfwdkufrSm ½dkufESdyf

onf/ 1960-ckavmufrSm &yfqdkif;oGm;ygonf/

Page 172: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif174

&cdkifZmenf *sme,f&cdkifZmenf *sme,f&cdkifZmenf *sme,f&cdkifZmenf *sme,f&cdkifZmenf *sme,f

owif;pmoabmqefaeojzif h &cd kifZmenf*sme,fud kvnf;

azmfjyvdkufygonf/ ,if;*sme,ftwGJ(1) trSwf(1)udk 1960-ck? rwfvrSm

pwifxkwfa0cJhonf/ (3)Budrfomxkwfa0EdkifcJhNyD; &yfqdkif;cJhonf/ pmwnf;

tzGJUrSm apmarmifarmif? aemifvwfESifh armifwifodef;wdkY yg0ifonf/ trSwf

(91)? vSnf;wef;? &efukef&Sd rsdK;ñGefYyHkESdyfwdkufrSm ½dkufESdyfonf/ armifapmarmif

trSwf(51)? uRef;awmvrf;? prf;acsmif;? &cdkifu wm0efcH xkwfa0cJhonf/

&cdkifjynf owif;pmvkyfief;rSm ESpfaygif;wpf&mausmfcJh NyD jzpfonf/

xkwfa0cJhonfh owif;pmrsm;rSmvnf; ikyfwpfcg ay:wpfvSnfh &SdcJhonf/

owif;pmrsm;rSm oufwrf;r&SnfcJhacs/ xkwfa0cJhonfh apmifa&rSm

vnf; ,ckacwftaeESifhMunfhvQif enf;yg;onf/ odkY&mwGif ,if;acwftajc

taet& jzpfEdkifonfh taetxm;ESifh xkwfa0cJhonfrSm xif&Sm;onf/

pD;yGm;a&;t&MunfhvQif ,if;jzefYcsdaomapmifa&rSm ,if;acwftwdkif;twm

t&yif tvGeftm;enf;aeygonf/ owif;pm&yfwnfEdkifa&;twGuf jzefYa0

onfhapmifa&rSm ta&;BuD;aMumif; odomygonf/ owif;pmrsm;onf

taMumif;tcsdKUaMumifh &yfqdkif;cJh&rnf jzpfaomfvnf; t"dutcsufrSm

apmifa&enf;yg;rIonf t&if;cHjzpfrnf[k xifrdygonf/

wifjycJhaom owif;pmrsm;ESifhywfoufí razmfjyEdkif aomtcsuf

tvufrsm; &Sdaeonf/ ,if;wdkYrSm xkwfa0cJhonfh ckESpftwdtus? apmifa&

rnfrQxkwfa0cJhonf/ t,f'Dwmrsm;? rnfonfhtwGuf &yfqdkif;cJh&onf/

rnfonfhckESpfwGif &yfqdkif;cJhonfhtaMumif;t&mrsm; jzpfonf/ vufvSrf;

a0;cJhNyDjzpfaom owif;pmrsm;xuf ,ckrsufarSmufacwfxkwf owif;pmrsm;

udkyif twdtus azmfrjyEdkifjcif;rSm þpmwrf;\ t"dutm; enf;csuf

wpf&yf jzpfonf/ ,if;tcsuftvufrsm;udk rdrdwdkY udk,fwdkifyg0ifvkyfudkifcJh

olrsm;u azmfxkwfEdkifvdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/ jznfhpGufay;vdrfhrnf[k

vnf; xifrdygonf/ ,if;odkY azmfxkwfay;jcif;jzifh &cdkifjynf\ ordkif;pOf

wpf&yf\ [muGufaysmhuGufrsm;udk azsmufzsufEdkifrnf jzpfygonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

Page 173: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 175

udk;um;onfhpmtkyfrsm;

1/ Report on the Administration of Burma during 1892-93

2/ Report on the Administration of Burma during 1896-97

3/ Arakan Past Present Future by John Ogilvyhay,

William Black Wood & Son, London 1892.

4/ Education in Burma, by Maung San Oo Khine,

Puinted at the Akyab Press, 1901

5/ Early News Papers in Burma by C.A Cuttins,

Burma Research Society, Fiftieth Anniversary Publications

No. 2, 1960

6/ &cdkifwdkif; owif;pm? &cdkiftvif;? &cdkiftoHESifh tjcm; &cdkifjynf

xkwf owif;pmrsm;? *sme,frsm;/

&cdkifr*¾Zif; twGJ(1) trSwf(1)? 1335-ck? ewfawmfvqef;(1)&uf&cdkifr*¾Zif; twGJ(1) trSwf(1)? 1335-ck? ewfawmfvqef;(1)&uf&cdkifr*¾Zif; twGJ(1) trSwf(1)? 1335-ck? ewfawmfvqef;(1)&uf&cdkifr*¾Zif; twGJ(1) trSwf(1)? 1335-ck? ewfawmfvqef;(1)&uf&cdkifr*¾Zif; twGJ(1) trSwf(1)? 1335-ck? ewfawmfvqef;(1)&uf

pmqdkawmfaeY txdrf;trSwftjzpf xkwfa0onf/pmqdkawmfaeY txdrf;trSwftjzpf xkwfa0onf/pmqdkawmfaeY txdrf;trSwftjzpf xkwfa0onf/pmqdkawmfaeY txdrf;trSwftjzpf xkwfa0onf/pmqdkawmfaeY txdrf;trSwftjzpf xkwfa0onf/

Page 174: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif176

a[;\ &cdkifw½kwf rD;&xm;vrf;

azmufvkyfa&; BudK;yrf;rI

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

b*Fvm;yifv,fatmf ta&SUbufESifh ½dk;rawmiftMum;&Sd a'orSm

&cdkifurf;ajrmifa'o jzpfonf/ ,if;a'oonf ajrmufbufwGif us,fjyefYNyD;

awmifbufodkY usOf;ajrmif;oGm;onf/ ajrmufrSawmifodkY oG,fwef;aeonfh

urf;ajrmifa'o jzpfonf/ rdk;rsm;NyD; opfawmxlxyfonf/ jrpfacsmif; yGm;rsm;

NyD; a&pD;oefonf/ urf;½dk;wef;wpfavQmuf ausmufaqmifrsm;onf/

awmifukef;awmifwef;rsm;onf c&D;oGm;vma&;udk cufcJaponf/

,if;wdkYrSm &cdkifurf;ajrmifa'o\ obm0tcuftcJrsm; jzpfonf/

&cdkifa'o vrf;yef;qufoG,fa&;rSm obm0tcuftcJrsm;aMumifh rjzpf

xGef;EdkifaMumif; tpOfwpdkuf ajymqdkcJhMuonf/ ,if;wdkYrSm tkyfcsKyfol vlwef;

pm;rsm;\vufoHk;pum; jzpfcJhonf/ aESmif;vlrsm;uvnf; oHa,mifvdkufí

pum;qdkMuonf/

odkY&mwGif Old Arakan trnfcH owif;pmq&ma[;onf ppfawGrS

rEÅav;udkjzwfNyD; w½kwfjynftxd rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;udpöudk

owif;pmrSvnf;aumif;? oufqdkif&m tmPmydkifrsm;xHwifjyívnf;aumif;

txl;tav;ay;NyD; BudK;yrf;cJholwpfOD; jzpfonf/

a[;tolvJa[;tolvJa[;tolvJa[;tolvJa[;tolvJ

a[;trnf\tjynfhtpHkrSm John Ogilvy Hay, F.R.G.S jzpfonf/

a[;onf 1870-ck rwdkifrD odkYr[kwf ,if;0ef;usif avmufwGif &cdkifodkY

a&muf&Sdvmol jzpfonf/ ppfawGNrdKUwGif(7)ESpfausmf (8)ESpfeD;yg;cefY aexdkif

Page 175: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 177

cJhol jzpfonf/ ppfawGNrdKU wGifaepOf 1853-ckESpfxkwf Akyab Commercial

News owif;pmwdkufudk 0,f,lNyD; Arakan News owif;pmtjzpf trnf

ajymif;NyD; OD;pD;xkwfa0cJhol jzpfonf/ ,if;owif;pmwGif ]]&cdkif0gBuD;}} Old

Arakan trnfjzifh aqmif;yg;rsm;udk a&;om;onf/ ,if; Old Arakan trnf

jzifh t*FvdyfodkYa&muf&Sd NyD; aemufrSmvnf; owif;pmrsm;wGif a&;om;onfudk

awGU&onf/

ppfawGNrdKUwGif aexdkifpOf *kPfxl;aqmif w&m;rw&m;olBuD;

Honarary Megistrate of the Town of Akyab tjzpf xrf;aqmifcJhonf/

a[;onf &cdkifwGif(7)ESpf (8)ESpfcefY aexdkifpOftwGif; &cdkifa'owGif

vrf;yef;qufoG,fa&; txl;nHhzsif;aeonfudk rsufjrifudk,fawGU awGUcJh&ol

jzpfonf/ vrf;yef;qufoG,fa&;twGuf owif;pmorm;wpfOD;yDyD rdrdydkif

onfh Arakan News owif;pmrS aqmif;yg;rsm;udk tav;ay;a&;om;cJhol

jzpfonf/ txl;ojzifh ppfawGNrdKUonf qdyfurf;aumif;wpfckjzpfaMumif;

&cdkifrSrEÅav;udkjzwfNyD; w½kwfjynftxd rD;&xm;vrf; (Indo Burma China

Railway Connections) azmufvkyfa&; aqmif;yg;rsm;udk a&;om;onf/

a[;onf 1888-ckavmufwGif t*FvefjynfodkY jyefvnf a&muf&Sd

onf/ t*FvefrSmvnf; ppfawGrS rEÅav;udkjzwfNyD; w½kwfjynfodkY rD;&xm;

vrf;azmufvkyfa&;udpötwGuf oufqdkif&mtmPmydkifrsm;xHodkY pmtm;jzifh

vnf;aumif;? owif;pmrS vnf;aumif;? vludk,fwdkif csOf;uyfívnf;aumif;

BudK;yrf;aqmif&GufcJhol jzpfonf/

a[;onf &cdkifrSw½kwfjynftxd rD;&xm;vrf;azmufvkyfa&;

twGuf BudK;yrf;&mwGif &cdkifwdkif;rif;BuD;tjzpf vnf;aumif;? jrefrmEdkifiHudk

t*Fvdyfrsm; wwd,tBudrf odrf;ydkuf&mwGif EdkifiHa&;t&m&SdcsKyftjzpf

vnf;aumif; aqmif&GufcJhol pav'if (Sir E.B, Sladon Knight Codonel)

ESifh tif*sifeD,mcsKyfESifh jrefrmEdkifiH\ r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;\ jynfolU

vkyfief;Xme twGif;0eftjzpf vnf;aumif;? tdEd´,EdkifiHtpdk;&\ jynfolU

vkyfief;Xme\ twGif;0eftjzpf aqmif&GufcJhol AdkvfcsKyfBuD; tvufZE´m;

za&Zm (General Alexander Fraser)ponfh yk*d¾Kvfrsm;\ tm;wufoa&m

ulnDrIudk &cJholjzpfonf/ ,if;yk*d¾KvfwdkYrSm a[;ESifhyk*d¾Kvfa&;ta&vnf;

&if;ESD;olrsm; jzpfMuonf/

a[;\aqmif;yg;rsm;ESifh ol\aqmif&Gufcsufrsm;udk avhvmygu

]],leD,H*suf tvHatmufwGif &cdkifjynfudk wdk;wufapvdkolwpfOD;}}

Page 176: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif178

jzpfaMumif; awGU&onf/ ol\pGrf;aqmif csufrsm;onf tkyfpdk;olNAdwdoQvlrsdK;

wpfOD;\tjrifjzifh wifjycsufrsm;jzpfonf/ tkyfpdk;olNAdwdoQvlrsdK;wpfOD;

tjzpfjzifh BudK;yrf;csufrsm; jzpfonf/

odkY&mwGif ol\wifjycsuf? BudK;yrf;csufrsm;onf &cdkifordkif;wGif

rSwfwrf;wifxm;&rnfh udpöwpf&yf jzpfayonf/

&cdkif twdwf- ypöKyÜef- tem*wf&cdkif twdwf- ypöKyÜef- tem*wf&cdkif twdwf- ypöKyÜef- tem*wf&cdkif twdwf- ypöKyÜef- tem*wf&cdkif twdwf- ypöKyÜef- tem*wf

a[;onf &cdkifw½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;twGuf tkyfcsKyf

a&;? ppfa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;? a&aMumif; vrf;tajctae? ppfwaumif;ESifh

&cdkifa'o&Sd vlOD;a& tajctaersmudk aphpHkpGm avhvmonf/ oufqdkif&m

tkyfcsKyfa&; tmPmydkifrsm;? ppfa&;tmPmydkifrsm; aiGaMu;twGuf ukrÜPD

ydkif&Sifrsm;? a&aMumif;uRrf;usifolrsm;udkvnf; w½kwfrD;&xm;vrf; azmufvkyf

a&;twGuf pmtm;jzifhvnf;aumif;? vludk,fwdkif oGm;a&mufívnf;aumif;

vlawGUqHk aqG;aEG;rIrsm; jyKvkyfcJhonf/

a[;onf olUudk,fydkif Arakan News owif;pmrS 1876-ck?

Edk0ifbmv(4)&ufrS 1877-ck? Edk0ifbmv(24)&uftwGif; &cdkifw½kwf

rD;&xm;vrf;azmufvkyfa&;twGuf aqmif;yg; (12)apmifudk a&;om;azmfjy

cJhonf/

,if;tjyif tjcm;owif;pmrsm;jzpfaom Times, Indian Stateman,

The Pioneer Mail, The Spector, Saturday Review owif;pmrsm;\

owif;rsm;udk udk;um;ívnf;aumif;? t,f'DwmxH ay;pmrsm;jzif h

vnf;aumif; a&;om;cJhonf/

NAdwdoQ0efBuD;csKyfESif h Ed kifiHjcm;a&;0efBuD;tjzpfvnf;aumif;?

tdEd,EdkifiH\ twGif;0eftjzpf vnf;aumif; aqmif &GufcJhol The Marquis

of Salisbury K.G xHodkYvnf;aumif;? tdEd,EdkifiH twGif;0ef Viscount Cross

G.C.B xHodk Yvnf;aumif;? tdEd ´,EdkifiHbk&ifcHcsKyf The Marquis of

Lansdowne G.C.S.L xHodkYvnf;aumif; pmtwefwef qufoG,fí &cdkif

w½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&; tajctaersm;udk wifjytpD&ifcH

cJhonf/ vludk,fwdkifvnf; awGUqHkwifjyEdkifa&;twGuf vef'efNrdKUwGif 1887-

ck? pufwifbmv (17)&ufaeYu pma&;om;NyD; awGUqHkcGifh awmif;cHcJhonf/

,if;yk*d¾Kvfrsm;xHrS pm&&SdaMumif; jyefMum;pm&&Sdaomfvnf; awGUqHkcGifh r&&Sdyg/

Page 177: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 179

,if;tjyif t*FvefEdkifiH NrdKUBuD;rsm;jzpfaom vDbmyl;? [l;vf?

refcsufpwmNrdKUrsm;&Sd ukefonfrsm;toif;wdkYxHodkYvnf; &cdkifw½kwf rD;&xm;

vrf;azmufvkyfa&;udpö pma&;om; qufoG,fí oabmxm;rsm;udk ar;jref;

cJhonf/

,if;tjyif a[;onf t*Fvef&Sd a&wyfOD;pD;csKyfESifh ygvDreftrwf

jzpfol Lord George Hamilton M.P Ist. Iord of Admiralty xH tqdkyg

udpöESifh vludk,fwdkifawGUqHkcGifhudk 1890-ck? Zefe0g&Dv (25)&ufaeYu

awmif;cHcJhonf/ odkY&mwGif ,if;yk*d¾Kvf udk,fwdkif rawGUqHkEdkifcJhaomfvnf;

olUudk,fpm; AdkvfBuD; ba&;('f) Captain Bridge R,N. The Director of Nawal

Intelligeace qdkolESifh awGUqHkcGifh &&SdcJhonf/ ,if;tjyif a[;onf ol\

oabmxm;rsm;udk pmtm;jzifh 1890-ck? azazmf 0g&D (4)&ufaeYwGif tqdkyg

AdkvfBuD;xHodkY a&;om;ay;ydkYcJhonf/

,if;tjyif 1867-ck? arv (1)&ufrS 1874-ck? Mo*kwfv (4)&ufaeY

txd b*Fvm;yifv,fatmftwGif; txl;ojzifh ppfwaumif;ESifh ppfawGNrdKU

rsm;wGif yifv,ful;oabFm rmvdefrSL;tjzpf wm0efxrf;aqmifcJhol (Capatin

James Ewert, for mary years commarder of a Britigh India Company,

Steomer in the Bay of Bengal) xHrS ppfawGoabFmqdyfonf ppfwaumif;

xuf aumif;rGefaom oabFmqdyfaumif;wpfckjzpfaMumif; oabmxm;

rSwfcsufudk &,lcJhonf/

t*FvefygvDreftrwfrsm;xHodkYvnf; 1891-ck? Mo*kwfvtwGif;u

a[;onf &cdkif-w½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;udpötwGuf ygvDrefwGif

wifjyaqG;aEG;Edkif&efpmrsm;udk jzefYa0cJhonf/

,if;tjyif xif&Sm;onfh avmh'f'gz&ifh (Lord Dufferin) pav'if?

za&Zm ponfwdkYtjyif pD;yGm;a&;bufrS yk*d¾Kvfrsm;? twwfynm&Sifrsm;xHrS

oabmxm;rsm;udk &,lEdkifcJhonf/

a[;onf &cdkif-w½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;twGuf &cdkif

wGif &SdpOfuvnf;aumif;? t*FvefodkY jyefa&mufpOfuvnf;aumif; ol\

aqmif&Gufcsufrsm;udk pkaygif;NyD; pmtkyfwpftkyf xkwfa0&ef pDpOfcJhonf/

1892-ck? rwfv(9)&ufaeYpGJjzifh vef'ef&Sd tdEd,EdkifiH twGif;0ef½Hk;odkY

&cdkifw½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;udpöESifhywfoufonfh aqmif&Gufcsuf

rsm;udk pmtkyfxkwfa0vdk aMumif; cGifhjyKcsufudk a[;u awmif;cHonf/ 1892-

ck? rwfv(23)&ufaeYpGJjzihf ,if;½Hk;rS oabmwlnDcsufudk &&SdcJhonf/

Page 178: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif180

,if;aMumifh 1892-ck? arvwGif William Blackwood and Sons, Edinburgh

and London) yHkESdyfwdkufrS &cdkiftwdwf? ypöKyÜef? tem*wf (Arakan Past

Present Future) pmtkyfudk ½dkufESdyfxkwfa0cJhonf/

,if;pmtkyfwGif &cdkifa'oodkY a[;ra&mufrDu tajctae? a&muf&SdNyD;

tajctaeESifh tem*wfumv a[; arQmfrSef;cJhaom &cdkifjynftajctaersm;

udk aphpHkpGm wifjyxm;onf/

qdyfurf;aumif;NrdKU ppfawGqdyfurf;aumif;NrdKU ppfawGqdyfurf;aumif;NrdKU ppfawGqdyfurf;aumif;NrdKU ppfawGqdyfurf;aumif;NrdKU ppfawG

ppfawGNrdKUonf yxrt*FvdyfjrefrmppfyGJ NyD;onfhaemuf wnfaxmif

aom NrdKUjzpfonf/ 1870-ck? Zlvdkifv (7)&ufaeY xkwf Arakan News wGif

Old Arakan trnfcH a[;u &cdkifwdkif;rif;BuD;a[mif; Sir Archibald Bogle

\ ravsmhaomZGJvHkUvaMumifh &cdkifa'o\ qefpyg;a&mif;0,fa&;vkyfief;rSm

wdk;wufvmaMumif;jzifh ,if;yk*d¾Kvftm; csD;usL;a&;om;xm;onf/ qefpyg;

vkyfief;ESpfpOfwpf[kefxdk; wdk;wufvmojzifh ppfawGNrdKUonf qefpyg;vkyfief;

\ tcsuftcsmusaom NrdKUwpfNrdKUjzpfvmonf/ tESpfESpfq,fwdkif toHk;jyK

oGm;vm&ojzifh ppfawGNrdKUonf vDbmyl;oabFmydkif&Sifrsm;\ od&SdrIrsm;vm

onf[k a[;u vDbmyl; ukefonfrsm;toif;odkY 1874-ck? Zlvdkifv (27)&uf

&ufpGJjzifh ay;ydkYonfh pmwGifazmfjyxm;onf/

a&S;u oabFmrmvdefrSL;rsm;? a&aMumif;tmrcHvkyfief; &Sifrsm;onf

ppfawGodkY oGm;vrf;wGif&Sdaom tdGKifhpwm Oyster Reef ausmufwef;rSm

awG;aMumufp&m jzpfcJhonf/ qmtmomz,fom\ pDpOfñTefMum;rIaMumifh

tGdKifpwmausmufaqmifay:wGif tvSrf;a0;onfhae&mrsm;rSyif rD;a&mifudk

jrifEdkifaom rD;jywdkufudk ESpftwefMumuyif zGifhvSpfEdkifcJhNyD; jzpfonf/ ,if;

rD;jyaMumifh ppfawGodkYoGm;vmaeus oabFmrsm;omru umvuwåm;NrdKUESifh

b*Fvm;yifv,fatmftwGif; oGm;vmaeonfh oabFmrsm;twGufvnf;

rcefYrSef;Edkifaom tusdK;tjrwfrsm;udk jzpfxGef;apEdkifaMumif;jzifh ,if;pmwGif

qufvufazmfjyxm;onf/

ppfawGNrdKUonf &cdkifjrpf0rS ig;rdkiftuGmwGif wnf&Sdonf/ &efukefNrdKU

onf rkwåryifv,fauGUxdyfwGif&Sdonfh &Snfanmif;aom yifv,fc&D;oGm;

vmrI jzpfonf/ rdkif (30)cefY jrpfaMumif;twdkif; qefwuf&onf/ oabFmrsm;

oGm;vm&mrSm ab;tEÅ&m,frsm;aom tusdK;qufrsm;onf &efukefodkY oGm;&m

rSm jzpfxGef;EdkifaMumif;rsm;udkvnf; tqdkygpmwGif azmfjyxm;onf/

Page 179: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 181

ppfawGrS rEÅav;rSm rdkif(100)yifra0;/ w½kwfjynfESifh jrefrmjynf

wdkYrS xGufaomxGufukefrsm;\ xGufayguf jzpfonf/ t*Fvdyfypönf;

xkwfvkyfolrsm;\ yifv,fa&vufMum;rSm ppfawG jzpfonf/ tpçyxr

aqmufvkyfa&;twGuf ukefusp&dwfrsm;rnf/ odkY&mwGif wdkawmif;aom

oGm;vma&;c&D;ESifh ul;oef;a&mif;0,frIrsm; jzpfxGef;vmrIaMumifh ,if;ukefus

p&dwfrsm;rSm rMumrD axrdrnfjzpfonf[k a[;u ppfawGqdyfurf;rS rEÅav;

w½kwfjynftxd rD;&xm;vrf; azmufvkyfjcif; tusdK;tjrwfudk azmfjyxm;

onf/

b*Fvm;yifv,fatmf&Sd ppfawGNrdKUudkjzwfNyD;azmufvkyfaom rD;&xm;

vrf;onf r[mAsL[mt& vnf;aumif;? tkyfcsKyfa&;t& vnf;aumif;

uREkfyfwdkYtwGuf oef;aygif;rsm;pGm tusdK;&Sdrnf jzpfonf/ Nidrf;csrf;rIudk

taxmuftuljyKrnf jzpfonf/ e,fpGefe,fzsm;a'orsm;&Sd vlrsm;\

0ifa&mufpGuf zufrIrsm;vnf; r&SdEdkifawmhyg[k a[;\rdwfaqGpav'ifu

ppfawGudkjzwfNyD; &cdkifw½kwf rD;&xm;vrf;azmufvkyfa&;udpöudk tav;ay;

axmufcHxm;onf/

,if;tjyif a[;onf NAdwdoQ-tdEd, oabFmukrÜPDwGif rmvdefrSL;

tjzpf ESpfaygif;rsm;pGm wm0efxrf;aqmifcJhol *sDtD;0wf\ ppfawGqdyfurf;

onf b*Fvm;yifv,fatmf&Sd qdyfurf;NrdKUrsm;teuf aumif;rGefaom

qdyfurf;aumif;wpfckjzpfaMumif; oabmxm;rSwfcsufudk &,lNyD; oufqdkif&m

rsm;odkY wifjycJhonf/

ty,fcH &cdkifjynfty,fcH &cdkifjynfty,fcH &cdkifjynfty,fcH &cdkifjynfty,fcH &cdkifjynf

a[;onf &cdkifwGifvusL;ESpf&Snf aecJhol jzpfonf/ &cdkifa'oESifh

qufqHcJh&onfrSm tESpfESpfq,fcefY &Sdonf/ &cdkifudk oHa,mZOfBuD;ol

rsufESmjzL vlrsdK;wpfOD;jzpfonf/ ,leD,H*suf tvHatmufwGif &cdkifudk

wdk;wufapvdkolwpfOD; jzpfonf/ &cdkifa'oudk tkyfpdk;olrsm;\ ypfy,fxm;

onfh a'otjzpf a[;ujrifonf/ tkyfpdk;olrsm;\ 0efcHcsuf? xifjrifcsufrsm;

udk a[;onf &cdkif-w½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;BudK;yrf; csufrsm;wGif

tvsOf;oifhovdk azmfjyxm;onf/ ol\&cdkif twdwf? ypöKyÜef? tem*wf

pmtkyfrSmvnf; ,if;wdkYudk azmfjyxm;onfudk awGU&onf/

1867-ckrS 1871-cktxd r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;tjzpf aqmif&Guf

cJhol AdkvfcsKyfBuD;zdkuf (General Fytche) u oltNidrf;pm;,lNyD;aemuf

Page 180: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif182

a&;om;cJhonfhpmwGif uREfkyfwdkYacwfwGif vrf;yef;qufoG,fa&; acwf

aemufusaerIrSm uREkfyfwdkYtwGuf 0rf;enf;zG,fjzpf&yfwpf&yf jzpfonf/

wdkif;ESpfwdkif;jzpfaom &cdkifESifhweoFm&DwdkYudk odrf;,lcJhonfrSm ESpfaygif;

(45)ESpf&SdNyD; yJcl;wdkif;rSm (18)ESpf&SdNyD; jzpfonf/ &cdkifrSm vrf;wpfvrf;rQ

r&Sdao;ay/ rNyD;jywfao;onfh 'uúm;ppfwaumif;vrf;udk >cif;csufxm;&rnf

jzpfonf[k azmfjyxm;onf/ ,if;0efcHcsufudk a[;uaumufEkwfazmfjy

xm;onf/

'uúm;ppfwaumif;rS ppfawGodkY qufoG,frnfhvrf;rSm ppfwaumif;

rS 'uúm;txd rdkif(60)cefY NyD;cJhonf/ ,if;vrf;rSm 'kwd, t*Fvdyf-jrefrm

ppfyGJtNyD;wGif avmh'gv[dkZD trdefYt& azmufvkyfcJhonfhvrf; jzpfonf/

odef;aygif;ajrmufjrm;pGm ukefuscJhaom tqdkygvrf;rSm ,cktcgawmBuD;

rsufrnf; jzpfaeonf/ ,if;udpöudk a[;uaxmufjyxm;onf/

]]ppfawGc½dkif\ vrf;yef;qufoG,fa&;rSm rNyD;rjynfhpHkrIESifh

tvGef rauseyfrI&Sdaom tajctaejzpfonf/ vrf;yef;qufoG,frI

cRwf,Gif;aomfjim;vnf; rdkiftenf;i,frQom a0;aom wdkufe,frsm;odkY

c½dkif t&m&Sdrsm;Munfh½Ippfaq;&ef rvma&mufonfudk uREkfyftaejzifh

em;rvnfEdkifatmif jzpfrdonf/ ppfawGNrdKUonf uREkfyfwdkYxHwGif

ESpfaygif;(60)&SdNyD jzpfonf/ ,if;umvtwGif; uREkfyfwdkYonf tcGef

aumufrsm;udk jrefrmjynf&Sd tjcm;a'orsm;xuf ydkrdkaumufcHcJhonf/

odkY&mwGif wpfpHkwpfOD;onf ,if;a'otESHUoGm;a&mufygu xdka'o&Sd

jynfolvlxkwdk;wufrItwGuf wpfjym;wpfcsyfrQ oHk;pG Jxm;onfh

taetxm;udk awGU&rnf r[kwfay}}[k Adamson's Settlement

Reoprt on Akyab District for 1885-86udk udk;um;azmfjyxm;NyD;

ty,fcH&cdkifjynftjzpf a[;u oufaoxlcJhonf/

,if;tjyif 1891-ck? azazmf0g&Dv (2)&ufaeYxkwf Times owif;

pmwGifvnf; ,if;(ppfawGc½dkif)wGif vrf;rSmrdkif(40)rQyif r&Sdao;aMumif;

azmfjyxm;onfh pmydk'fjzifh a[;\ ty,fcH&cdkifjynftaMumif;udk xyfrH

axmufcHxm;onf/

]]&cdkifa'oonf NAdwdoQtvHawmfatmufwGif ESpfaygif;(50)&SdNyD

jzpfonf/ odkY&mwGif omrefvrf;rSm rdkif(50)r&Sdao;? wpfESpfvQif

taumufcGefrS ydk&&SdaiGrSm odef;(20)ausmf&dSonf/ EdkifiHtESHY rD;&xm;

vrf;rsm; azmufvkyf&rnf jzpfonf/ ,if;odkY aqmif&Gufjcif;jzifh

Page 181: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 183

tpdk;&twGuf BuD;rm;aomtusdK;tjrwf &&Sdrnfjzpfonf}} ponfjzifh

a[;onf (Arakan News) owif;pmwGif 1876-ck? Edk0ifbm (4)&uf aeYu

a&;om;azmfjycJhonf/ ,if;pmom;rsm;twdkif; 1874-ckESpfu tdEd´,EdkifiH

twGif;0efjzpfol Marquis of Salisbury xH pmay;ydk YcJ honf/ tdEd´,

twGif;0efxHodkY azmfjyyg pmudkay;NyD;(18)ESpftMum 1892-ck? arvwGif

a&;onfh twdwfu&cdkifjynftaMumif;t&mudk azmf&mrSm azmfjyygpmudk

xyfrHwdk;wufrIr&Sdao; aMumif;udk a[;u xyfqifhí azmfjyxm;onf/

&cdkiftwdwf? ypöKyÜef? tem*wftaMumif;rsm;udk trSmpm oabm

jzifh pmtkyfwGif azmfjy&mwGif--

]]&cdkifonf bk&ifEdkifiHtjzpf jyefvnfxlaxmifEdkifawmhrnf

r[kwfacs/ odomxif&Sm;onfh taetxm;odkY jymyHkrS xlaxmifEkdifNyD;

ppfawGqdyfurf;onf tdEd,EdkifiHwGif taumif;qHk; qdyfurf;wpfckESifh

BuD;us,faom a&wyfpcef;wpfck jzpfvmrnf/ ,if;\pGrf;&nfESifh

wnf&SdaeyHkwdkYrSm xl;xl;uJuJtajctaersm;aMumifh twnfjyKazmfjy

&jcif; jzpfayonf}}[k a[;u 1892? arv&ufpGJjzifh typfy,fcH &cdkif

jynf\ tem*wfudk a[;u arQmfrSef;cJhonf/

a[;\ &nf&G,fcsufa[;\ &nf&G,fcsufa[;\ &nf&G,fcsufa[;\ &nf&G,fcsufa[;\ &nf&G,fcsuf

a[;onf &cdkif? twdwf? ypöKyÜef? tem*wfpmtkyfudk 1892-wGif

pDpOf½dkufESdyfxkwfa0onf/ ,if;pmtkyfwGif ol\&nfñTef;vdkonfh taMumif;

t&mESifh yk*d¾Kvfrsm;udk a&SUqHk;pmrsufESmwGif azmfjyxm;onf/ ol\&nfñTef;

csufonf jzpfapcsifaom qEESifh cH,lcsufrsm;udk twdkcsHK;NyD; azmfjyxm;jcif;

jzpfonf/

a[;onf &cdkifw½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&; BudK;yrf;rIrSm

tjrifhqHk;tqifhtxda&mufatmif wifjycJhonf/ wdkufwGef; vIHUaqmfcJhonf/

oufqdkif&m yk*d¾Kvfrsm;uvnf; ,if;udpöudk tav;ay; pOf;pm;cJhonf/

,if;aMumifh ol\&nfñTef;azmfjy&mwGif tav;eufqHk;tqifhjzifh pOf;pm;

cJhMuaomfvnf; cGifhjyKcsufr&&Sday[k a[;\aqmif&Gufcsufudk twdkcsHK;í

rSwfwrf;wifcJhavonf/ yxrBudK;yrf;rItcsdef 1874-ck umvtwGif;u

wm0ef&Sdol 0efBuD;csKyfEdkifiHjcm;a&; wm0efcHtjzpfvnf;aumif;? tdEd,EdkifiH

twGif;0eftjzpf aqmif&GufcJhol Marquis of Salisbury K.C 'kwd,tBudrf

BudK;yrf;rIumv twGuf tdEd´,EdkifiHtwGif;0ef Viscount Cross G.C.B ESifh

Page 182: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif184

tdEd ´,bk&ifc Hcs Ky f The Marquis of Lansdowne, G.C.S.Lwdk Ytm;

vnf;aumif; &nfñTef;xm;onfudkvnf;awGU&onf/

,if;ESifh wpfqufwnf;rSm t&Sifocifrsm;\ yl;aygif; aqmif&GufrI

jzifh wdk;wufrIaES;auG;aom tajctae&Sdonfh &cdkifjynfonf tusdK;pD;yGm;

jzpfxGef; wdk;wufvmrnf/ tdEd´,ESifh jrefrm-w½kwfvrf;rBuD; azmufvkyf

jcif;jzifh ,if;a'o\ tpdwftydkif;jzpfaom ppfawGNrdKUonf BuD;us,faom

aps;uGufESifh tdEd,tifyg,m\ wwd,tBuD;qHk; qdyfurf;NrdKUwpfNrdKU jzpfvm

rnf[k arQmfvifhygonf[k a[;u &nfñTef;azmfjyxm;onf/

]]&cdkifjynf&Sd ppfawGNrdKUonf ta&SUb*Fvm;ESifh jrefrmEdkifiH\

ul;oef;a&mif;0,fa&;twGuf qdyfurf;BuD;wpfckjzpfonfudk tpdk;&

uaomfvnf;aumif;? jynfolvlxkuaomfvnf;aumif; tav;teuf

owdjyKjcif; r&Sdao;ay/ vGefcJhonfh ESpf(30)ausmfu ay;pmrsm;ESifh

*sme,frsm;wGif azmfjyxm;onfh uREkfyf\ pOf;pm;&ef axmufcHawmif;qdk

cJhaom odomxif&Sm;onfh tcsuftvufrsm;udk uREkfyf\ aqmif&Guf

csufrsm; rNyD;qHk;rD jyefvnfyHkESdyfxkwfa0jcif;jzifh xyfrHNyD;tav;xm;

owdjyKvmap&efrSm uREkfyf\ qE´yifjzpfygonf/ ,cktcsdeftxd

qdyfurf;udk toHk;&Sdatmif raqmif&GufMuao;yg}}[k ol\ aqmif&Guf

csufrsm;udk yHkESdyfxkwfa0cGifhjyKa&;twGuf tdEd´,EdkiHtwGif; 0ef½Hk;odkY

1892-ck? rwfv 19&ufpGJjzifh ay;ydkYonfh pmwGif azmfjyxm;onf/

,if;azmfjycsufrsm;rSm a[;\qEESifh &yfwnfcsufrsm;udk azmfñTef;xm;jcif;yif

jzpfayonf/

a[;\&cdkifw½kwf rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;BudK;yrf;rIrSm umv

&SnfvsmcJhonf/ a[;ESifhtNydKif tdEd´,EdkifiHtmoHrS jrefrmjynfudk jzwfNyD;

w½kwfjynftxd rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;udk Captain Sprye qdkolu

vnf; tqdkjyKcJhonf/ tvm;wl rD;&xm;vrf; azmufvkyfa&;twGuf tqdkjyK

csufrsm;vnf; ,if;tcsdef &&SdcJhonf/

a[;\ BudK;yrf;rIumvtwGif; jrefrmEdkifiH\ yxrqHk; rD;&xm;vrf;

jzpfaom &efukef-jynfrD;&xm;vrf;udk 1877-ckwGif azmufvkyfcJhonf/

&efukef-rEÅav;rD;&xm;vrf;udk 1889-ckwGif azmufvkyfcJhonf/ ,if;rD;&xm;

vrf;rsm; azmufvkyfNyD;pD;rIonf a[;\BudK;yrf;csufrsm;udk t[efYtwm;jzpfcJh

[ef&Sdonf/ odkY&mwGif ol\vkyfief;rsm;wGif ,if;udpörsm;tm; jyóemwpf&yf

taeESifh a[;u tav;teufjyKNyD; wifjyxm;onfudkum; rawGU&ay/

Page 183: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 185

tdEd´,EdkifiHESifh jrefrmEdkifiHwGif tjcm;rD;&xm;vrf;rsm; azmufvkyfcJhMu

aomfvnf; a[;\ tqdkjyKcJhaom &cdkif-w½kwf rD;&xm;vrf;um; taumif

txnf ray:cJhacs/

rnfodkYyif qdkapumrl tkyfpdk;ol rsufESmjzLvlrsdK; a[;\ BudK;yrf;csuf

rsm;udkum; rSwfwrf;wifxm;&rnf jzpfonf/ ,if;tjyif NAdwdoQvufatmuf

(66)ESpfausmf umvtwGif; &cdkifjynf\ tajctaewpfpdwfwpfa'oudk

ordkif;xif[yfrI wpf&yftaejzifh tav;xm;avhvm&rnfhudpöwpf&yfyif

jzpfygonf/

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

udk;um;onfhpmwrf;udk;um;onfhpmwrf;udk;um;onfhpmwrf;udk;um;onfhpmwrf;udk;um;onfhpmwrf;

1/ Arakan Past Present Future, by John Ogilvy Hay.

Willian Blackwood and Sons, Edinburgh and London

1892- May.

2/ ]]&cdkifjynfxkwf owif;pmrsm;}}

jrxGef;atmif &cdkifr*¾Zif; trSwf-1 (1973-ck)

3/ ]]&cdkifa&;&m pmtkyfpmwrf; (rsufESmzHk;) jyyGJtñTef;}}

(&efukef)rS xkwfa0onf/

&cdkifwefaqmifr*¾Zif; trSwf(17? twGJ-1) 1988-ck? ZGefv/&cdkifwefaqmifr*¾Zif; trSwf(17? twGJ-1) 1988-ck? ZGefv/&cdkifwefaqmifr*¾Zif; trSwf(17? twGJ-1) 1988-ck? ZGefv/&cdkifwefaqmifr*¾Zif; trSwf(17? twGJ-1) 1988-ck? ZGefv/&cdkifwefaqmifr*¾Zif; trSwf(17? twGJ-1) 1988-ck? ZGefv/

Page 184: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif186

&cdkifpmapmif r*¾Zif;rsm;

KKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKKK

jrxGef;atmif

1853-ck rwdkifrD &cdkifwGif yHkESdyfwdkufvkyfief; r&Sdao;[k qdkEdkifyg

onf/ owif;pmwpfapmifudk 1853-ckwGif ppfawGNrdKU rS xkwfa0ygonf/

,if;owif;pm xkwfa0onfhESpfrSm &cdkifodkY yHkESdyfvkyfief; pmyHkESdyfpufrsm;

a&muf&Sdvmonf[k qdkEdkifrnfjzpfygonf/ yHkESdyfvkyfief;&cdkifwGif pwifonfh

umv[k rSwf,l&rnf jzpfygonf/

jynfBuD;r@dKif owif;pmudk 1892-93wGif xkwfa0ygonf/

,if;owif;pmudk &cdkifjrefrm ta&;tom;ESifh xkwfa0cJhaMumif; odEdkifygvQif

,if;taxmuftxm;t& &cdkif-jrefrm ta&;tom;ESifh xkwfa0onfhpmtkyf

pmwrf;rsm;&SdaeNyD[k qdkEdkifrnf jzpfygonf/

rnfodkYyifqdkapumrl &cdkifwGif &cdkifjrefrm ta&;tom; ESifhxkwfa0cJh

onfh pmtkyfrsm;rSm 1920-ckESifh ,if;ywf0ef; usifavmufwGif&SdaeNyD jzpfyg

onf/ 'kwd,urÇmppf rpwifrD ppfBudKacwfwGif pmtkyfpmwrf;rsm;udk &cdkifrSm

½dkufESdyfxkwfa0rIrsm; jznf;jznf;rSefrSef xkwfa0aeNyD jzpfygonf/ ,if;pm

tkyfpmwrf;rsm; ½dkufESdyfxkwfa0onfhvkyfief;rSm 'kwd,urÇm ppf'PfaMumifh

&cdkifrSm vHk;0eD;yg; ysufpD;cJh&ygonf/ ppfNyD;pESifh vGwfvyfa&; &&SdNyD;aemufydkif;

umvrSm &cdkifwGif yHkESdyf vkyfief;&Sdonf[k qdk&rnfjzpfaomfvnf; tvGefyif

tm;enf; aeygao;onf/ ,cktcsdefxdyif yHkESdyfvkyfief;rSm zdwfpm? vufurf;

pm tqifhrSom &Sdaeygao;onf/ pmtkyfrsm;yHkESdyfa&;ESifh taMumif;udpörsm;

ay:aygufcJhvQif &efukefodkYvma&muf NyD; yHkESdyfae&onfudk awGUjrifEdkifygonf

&cdkifvli,frsm;\ pmayvIyf&Sm;rIonf 'kwd,urÇmppf rwdkifrD

umvxuf jrefrmEdkifiHvGwfvyfa&; &&SdNyD;aemufydkif; umvrSm t&Sdeft[kef

&&SdvmNyD jzpfygonf/ pmayvIyf&Sm;rI\ toD;tyGifhrsm;jzpfaom pmapmif

Page 185: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 187

r*¾Zif;rsm;udk &efukefwGif½dkufESdyfNyD; &cdkifjynfe,fNrdKU&GmtESHY jzefYa0cJhMuonf/

ppfawG NrdKUwGif wcsdKUpmapmifrsm;udk ½dkufESdyfcJhMuygonf/ ,if;pmtkyfrsm;udk

jzefYcsd&mrSm vli,ftoif;tzGJUrsm; wm0ef,ljzefYcsdcJh jcif;u rsm;onf/ ,if;odkY

jzefYcsd&mrSm wm0ef,ljzefYcsdaom toif;tzGJUrsm;\ vIyf&Sm;rItay: rlwnfNyD;

&cdkifESifhywfoufonfh pmapmifr*¾Zif;rsm; wnfwHcJhrIrsm;? oufwrf;&SnfMumrI

rsm;udk awGU&Sd&ygonf/

&efukefwuúodkvf? &cdkifausmif;om;-ausmif;olrsm; r*¾Zif;&efukefwuúodkvf? &cdkifausmif;om;-ausmif;olrsm; r*¾Zif;&efukefwuúodkvf? &cdkifausmif;om;-ausmif;olrsm; r*¾Zif;&efukefwuúodkvf? &cdkifausmif;om;-ausmif;olrsm; r*¾Zif;&efukefwuúodkvf? &cdkifausmif;om;-ausmif;olrsm; r*¾Zif;

vGwfvyfa&;pmapmif 1950vGwfvyfa&;pmapmif 1950vGwfvyfa&;pmapmif 1950vGwfvyfa&;pmapmif 1950vGwfvyfa&;pmapmif 1950

]]&efukefwuúodkvf &cdkifausmif;om;-ausmif;olrsm; toif;}}\

ESpfywfvnf tpnf;ta0;udk 1949-ck? pufwifbmv (15)&ufaeY nae

(4)em&DwGif ,leDbmpDwD pmoifwef; trSwf (2)rSm jyKvkyfonf/ ,if;tpnf;

ta0;rS Ouú| udkazmfZHESifh twGif;a&;rSL; udkausmfxGef;wdkY yg0ifonfh 1949-

50ckESpftwGuf trIaqmiftzGJUudk wifajr§mufMuygonf/ ,if; trIaqmif

tzGJUESifh pmwnf;tzGJU0ifrsm; BudK;pm;rIaMumifh uRefawmfwdkY\ aemifawmfrsm;

vufxufü pmapmifuav;rsm; xkwfa0cJhonf/ odkYaomf ,ckESpftzdkYwGifum;

aemifawmfrsm;\ ajrawmifajr§mufay;rIudk taMumif;jyKí pmrsufESm(80)

ausmfrQ yg0ifaomvGwfvyfa&; pmapmifwpfck jzpfay:EdkifpGrf; &SdcJhavonf}}

[k 1949-50ck? &efukefwuúodkvf &cdkifausmif;om; ausmif;olrsm;toif;

twGif;a&;rSL;\ tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onfudk awGU&onf/

,if;pmapmifonf &cdkifvli,frsm;\ pmayvIyf&Sm;rIrsm;teuf

tapmqHk;xGufay:vmonfh pmapmifr*¾Zif;wpfck jzpfygonf/ t*Fvdyf

jrefrm(2)bmomjzifh xkwfa0&efjzpfaomfvnf; vGwfvyfa&;trD xkwfa0&ef

twGuf tcsdefvkí tvkyfvkyfae&ojzifh t*Fvdyfu@udk csefvSyfcJhonf[k

vnf; ,if;pmapmifwGif azmfjyxm;onfudk awGU&ygonf/

,if;pmapmifwGif twdkifyifcH pmwnf;tjzpf OD;ausmf&if(bDat)

wm0efcHpmwnf; armifwifatmif('k-0dZÆmwef;) wuúodkvf eE´rdwf? wGJzuf

pmwnf;? armifxGef;NrdKif ('k-Oya' wef;)? cspf'gvD taxGaxGtvkyfwm0efcH

udkpHa&TvS(y-0dZÆm) &JoD[ wGJzuftvkyfwm0efcH rwifaESmif; (y-0dZÆm)

&SifaESmif;wdkYjzpfygonf/

Page 186: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif188

&cdkifwefaqmifr*¾Zif;rsm;&cdkifwefaqmifr*¾Zif;rsm;&cdkifwefaqmifr*¾Zif;rsm;&cdkifwefaqmifr*¾Zif;rsm;&cdkifwefaqmifr*¾Zif;rsm;

1950-ckwGif &efukefwuúodkvfausmif;om;-ausmif;olrsm;toif;

r*¾Zif;vGwfvyfa&;pmapmifudk xkwfa0cJhonf/ ,if;vGwfvyfa&;pmapmif

onf ]]&cdkifwefaqmifr*¾Zif;}}xGufay:vma&;twGuf tajccHtkwfjrpf

jzpfonf/ ,if;odkY vGwfvyfa&;pmapmifxkwfa0cJhNyD; 1951-ckwGif &efukef

wuúodkvf ausmif;om;-ausmif;olrsm;toif; BudK;yrf;rIaMumifh yxrqHk;aom

]]&cdkifwefaqmif}}udk xGef;n§day;vdkuf ygonf/ r*¾Zif;wGif jrefrm-t*Fvdyf

u@ESpf&yfjzifh azmfjyxm;ygonf/

1952-ckESpf ]]&cdkifwefaqmif trSwf-2}}udk jrefrm-t*Fvdyf

ESpfu@jzifh xkwfa0cJhygonf/ 1953-ckwGifrl ½kef;uefwGef;z,fí r&aom

tcuftcJtrsdK;rsdK;aMumifh rxGufEdkif cJhay/ ]]uREkfyfwdkYonf &cdkifwefaqmif\

tvif;&dyfESifh uif;uGmír&ojzifh vGefcJhonfhESpfESifh ,ckESpf (2)ESpfaygif;

twGuf þav;ESpfajrmuf &cdkifwefaqmif zGm;jrifvm&ayonf}}[k awGU&yg

onf/ ,if;aMumifh 1954-55ck &cdkifwefaqmifrSm (2)ESpfaygif; trSwf(3)ESifh

trSwf(4)tjzpf xkwfa0cJhjcif; jzpfygonf/

&cdkifwefaqmiftrSwf(5)udk 1955-56wGif xkwfa0cJh onf/ 1957-

58wGif &cdkifwefaqmif trSwf(6)udk xkwfa0cJhygonf/ &cdkifwefaqmif

trSwf(1)rS trSwf(5)txdwGif jrefrm? t*Fvdyf u@ESpf&yfudk azmfjyxm;

ygonf/ trSwf(6)wGif a&S;a[mif;a0omvD&u©0PÖwpfpdwfwa'oudk

wifjycJhonf/ 1958-59ckwGif &cdkifwefaqmiftrSwf(7)udk xkwfa0cJhyg

onf/ ,if;r*¾Zif;wGif &cdkifpmayu@udkvnf; wdk;csJUxm;onfudk awGU&

ygonf/ 1959-60wGif &cdkifwefaqmif trSwf (8)udk jzefYcsdonfudk awGU&

ygonf/ 1960-61wGif &cdkifwefaqmif trSwf(9)udkvnf;aumif;? 1961-

62 wGif &cdkifwefaqmif trSwf(11)udk vnf;aumif; &cdkif? jrefrm? t*Fvdyf

u@rsm;jzifh xkwfa0cJhMuygonf/

1962-63 &cdkifwefaqmif trSwf(11)udk xkwfa0cJhNyD;aemuf &cdkif

wefaqmifr*¾Zif;rSm taMumif;trsdK;rsdK;aMumifh (8)ESpfcefY xkwfa0jcif;udk

rawGU&yg/ ,if;aemuf 1971-72wGif &cdkifwefaqmiftrSwf (12)udk

xkwfa0cJhygonf/ odkY&mwGif &cdkifpmayu@ESifh t*Fvdyfu@udk azmfjyxm;

jcif; r&Sdyg/ ,if;tjyif pmapmiftrSwfudkvnf; azmfjyxm;jcif; r&Sdyg/

,if;aemuf &cdkifwefaqmif 1973-74 pmapmiftrSwf(13)udk

1974-ckwGif xkwfa0cJhygonf/ 1975-76wGif &cdkifwefaqmiftrSwf (14)udk

Page 187: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 189

vnf;aumif;? 1977-78wGif &cdkif wefaqmiftrSwf(15)udk vnf;aumif;

xkwfa0cJhygonf/ ,if;r*¾Zif;rsm;wGifvnf; &cdkifpmayu@ESifh t*Fvdyfu@

wdkYudk azmfjyxm;jcif; r&Sdyg/

&cdkifwefaqmiftrSwf (16)udk 1980-ckwGif xkwfa0cJhygonf/ ,if;

r*¾Zif;wGif jrefrm-t*FvdyfESpfckudk jyefvnfNyD; azmfjyxm;onf/ ,if;&cdkifwef

aqmiftrSwf(16)udk 1980-ckwGif xkwfa0cJhNyD;onfrS ,aeYxufwdkif

&cdkifwefaqmifum; ay:xGufvmjcif; r&Sdawmhyg/

&cdkifwefaqmif r*¾Zif;onf &efukefwuúodkvf&Sd &cdkifausmif;ol?

ausmif;om;wdkY\ BudK;yrf;rIaMumifh xGef;vif;vmonfh rD;½SL;wefaqmifwpf&yf

jzpfonf/ aemifawmfaemifawmfrsm; xGef;n§dcJhaom rD;½SL;wefaqmifwpf&yf

jzpfonfh &cdkifwefaqmifudk xGef;n§day;&efrSm ,aeYwuúodkvfynmudk qnf;yl;

aeMuaom wuúodkvfa&muf &cdkifarmifr,frsm;\ wm0efwpf&yfyif jzpfay

onf/

"n0wDr*¾Zif;rsm;"n0wDr*¾Zif;rsm;"n0wDr*¾Zif;rsm;"n0wDr*¾Zif;rsm;"n0wDr*¾Zif;rsm;

ppfawGc½dkifrSvma&mufMuonfh &efukefwuúodkvfwGif ynm

oifMum;aeaom ausmif;om;? ausmif;olrsm;u 1951-ck Mo*kwfv (1)&uf

aeYwGif &efukefwuúodkvf "n0wDausmif; ol-ausmif;om;rsm;toif;udk

Ouú|udkazmfZH? twGif;a&;rSL; udkausmfcifyg0ifonfh trIaqmif(18)OD;jzifh

zGJUpnf;cJhygonf/ ,if;toif;rS BuD;rSL;í "n0wDr*¾Zif; (1951-52) twGJ

(1)? trSwf(1)udk twdkifyifcHpmwnf; OD;ausmf&if (r[m0dZÆm) pmwnf;pHa&TvS

('k-0dZÆm)wdkYu jrefrmu@wGif vnf;aumif;? twdkifyifcHpmwnf; OD;uHBuD;

(r[m0dZÆm)pmwnf; pdefxGef;atmif? wGJzufpmwnf; rjroDwmwdkYu t*Fvdyf

u@wGifvnf;aumif; aqmif&GufMuonf/ ,if;r*¾Zif;udk 1952-ckESpf ESpfOD;

ydkif;wGif xkwfa0cJhonf/

"n0wDr*¾Zif; twGJ(1) trSwf-2rSm twdkifyifcHpmwnf;

OD;ausmf&if (r[m0dZÆm)? pmwnf; rvSvSMuif (0dZÆm)? wGJzufpHausmfom (y-

0dZÆm) ynma&;wdkYu jrefrmpmu@wGifvnf;aumif;? twdkifyifcHpmwnf;

a':jrpdef? pmwnf; rjroDwm (0dZÆm)? wGJzufpmwnf; apmvSatmif

(odyHÜ 0dZÆm)wdkYu t*Fvdyfpmu@wGif wm0ef,lcJhMuonf/ ,if;r*¾Zif; twGJ

(1) trSwf-2udk 1953-ckESpfOD;ydkif;rSm jzefYcsdcJhonf/

Page 188: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif190

"n0wDr*¾Zif;twGJ(1)? trSwf(1)ESifh (2)ESpfapmifom xkwfa0cJh

ygonf/ aemufydkif;wGif &efukefwuúodkvf "n0wD ausmif;ol ausmif;om;

rsm;toif;onf &efukefwuúodkvf &cdkifausmif;ol ausmif;om;rsm;toif;

ESifh yl;aygif;oGm;ygonf/ ,if;aMumifh "n0wDr*¾Zif;udk xkwf0jcif;rjyKawmh

bJ &cdkifwefaqmifr*¾Zif;udk tm;jznfhNyD; xkwfa0oGm;Muygonf/

t½kPfOD;r*¾Zif;t½kPfOD;r*¾Zif;t½kPfOD;r*¾Zif;t½kPfOD;r*¾Zif;t½kPfOD;r*¾Zif;

1952-rwfvwGif xkwfa0cJhonf/ trSwf 163-ck? 34-vrf;? &efukef

&Sd &cdkifvli,frsm;toif;(&efukef)rS xkwfa0jcif; jzpfonf/ ,if;r*¾Zif;rSm

,cktcg &SmazGrawGUawmhyg/ ,if;aMumifh ,if;pmtkyfwGif yg0ifonfh

taMumif;t&m? uavmif&Sifrsm;ESifh pmwnf;tzGJU0ifrsm;udk rodEdkifawmhyg/

,if;r*¾Zif;rSm wpfBudrfom xGufcJhygonf/

ppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnfpmapmifppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnfpmapmifppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnfpmapmifppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnfpmapmifppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnfpmapmif

EdkifiHawmf wef;jrifhausmif; trSwf(1)rS xkwfa0aom pmapmif jzpfyg

onf/ yxrqHk;tBudrf ppfawGausmif;om;rsm;or*¾rS xkwfa0aom pmapmif

jzpfonf/ 1953-ck? azazmf0g&D(22)&ufaeYwGif xkwfa0rnf[k aMunmcJh

onf/ odkY&mwGif pmapmif½dkufESdyfNyD; jynfawmfomoabFmjzifh udkom'dk;ESifh

udkausmfvSjzLwdkYu &efukefrS ,laqmifvmMuygonf/ ppfawGqdyfurf;

ta&mufwGif pmapmifxkwfa0cGifhvufrSwf r,lrIaMumifh jzefYa0cGifh &yfqdkif;

jcif;cH&onf/ w&m;pGJum'PfaiG(100d) 'Pfwyfjcif;cH&onf/ pmtkyfrsm;

udkvnf; rD;½I dUzsufqD;cH&onf/ ,if;aMumifh ppfawGausmif;om;rsm;

ESpfywfvnf pmapmiftrSwf(1)udk vHk;0xkwfa0jcif; rjyKvdkuf&yg/

]ppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnf pmapmif (1954-55)} twGJ(1)

trSwf(2)pmapmifudk 1956-ck? Zefe0g&DvwGif ½dkufESdyfjzefYa0cJhygonf/

,if;pmapmifwGif twdkifyifcHpmwnf; OD;om'if? wm0efcHpmwnf;

udkarmifarmifvSESifh rjzLarwdkY jzpfMuygonf/ ,if;trSwf(2) pmapmifxGufNyD;

aemuf ]ppfawGausmif;om;rsm; ESpfywfvnfpmapmif}xGuf ay:jcif; r&Sd

awmhyg/

Page 189: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 191

"npmapmif"npmapmif"npmapmif"npmapmif"npmapmif

,if;pmapmiftwGJ(1) trSwf(1)udk 1958-ck? arvrSm xkwfa0yg

onf/ twdkifyifcHpmwnf;tjzpf "n0wDOD;btkef;? wm0efcHpmwnf;

owdk;EG,f? pmwnf; &u©ol&def? 'k-pmwnf; "npdk;ESifh "nrif;ausmfwdkY jzpfMu

onf/ "npmapmif uavmif&SiftzGJUudk (6-7-1958)aeYwGif ppfawGNrdKU

a&Tjym;&yf twdkifyifcHpmwnf; OD;btkef; tdrfrSmzGJUpnf;Muonf/ Ouú|

udkat;xGef;? twGif;a&;rSL; udkatmifjrtygt0if tzGJU0if(15)OD; yg&Sdonf/

"npmapmifudk ppfawGNrdKU rdZH&yf? vrf;rSefyHkESdyfwdkufwGif ½dkufESdyfNyD; udkwifOD;u

wm0efcH xkwfa0cJhonf/ ,if;pmapmifrSm trSwfrnfrQxd xkwfa0cJhaMumif;

rod&yg/

wufaeopf pmapmifwufaeopf pmapmifwufaeopf pmapmifwufaeopf pmapmifwufaeopf pmapmif

1958-ckavmufrSm pwifxkwfa0cJhonf/ ,if;pmapmif wm0efcH

pmwnf;tjzpf udkarmifausmf? pmwnf;tzGJU0ifrsm;rSm ppfawG aemifvwf?

jrwHZOf? prf;EG,f? vJhvJhrm? cifav;olZmwdkYu aqmif&Gufonf/ twGJ(2)

trSwf(7)pmapmifudk (16-10-1959)&ufpGJjzifh xkwfa0onfudk awGU&

ygonf/ ,if;pmapmifudk ppfawGNrdKUausmif;wufvrf; jynfolUpmyHkESdyfwdkufwGif

½dkufESdyfNyD; udkausmfarmifu xkwfa0ygonf/ pmapmiftrSwf rnfrQtxd

xkwfa0cJhaMumif;? rnfonfhckESpfavmufwGif xkwfa0rI &yfqdkif;cJhaMumif;rsm;

udkum; rod&Sd&yg/

acwfa&SUaqmif pmapmifacwfa&SUaqmif pmapmifacwfa&SUaqmif pmapmifacwfa&SUaqmif pmapmifacwfa&SUaqmif pmapmif

pmapmif twGJ(1) trSwf(1)udk 1961-ck? {NyDvrSm xkwfa0onf/

pmwnf;tzGJU0if OD;owdk;vS? OD;ausmfjr? udkOD;a&TZH? udkpHvSatmif?

udkatmifa&TxGef;ESifh udkausmfpdk;wdkYu aqmif&Gufonf/ ppfawGNrdKU yHkESdyfwdkuf

wGif ½dkufESdyfonf/ twGJ rnfrQxGufcJhaMumif;? rnfonfh ckESpfwGif xkwfa0rI

&yfqdkif;cJh&aMumif;rsm;udk rod&Sd&yg/

Page 190: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif192

&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif&cdkifjynfolUpmapmif

,if;pmapmifudk jynfolUyHkESdyfwdkuf OD;atmifxGef;OD;vrf;? ppfawGwGif

½dkufESdyfNyD; t,f'Dwm OD;atmifxGef;jru yHkESdyfxkwfa0onf/ 1959-ckESpf

OD;ydkif;wGif jzefYa0cJhonf/ pmapmifoabmxuf t&G,ftpm; owif;azmfjy

xm;yHkrsm;rSm owif;pmoabm aqmifaeygonf/ rnfonhfckESpfwGif &yfqdkif;

cJhaMumif; rod&yg/

&cdkifnGefYzl;

&cdkif,Ofaus;rI aqmifyg;rsm;&cdkif,Ofaus;rI aqmifyg;rsm;&cdkif,Ofaus;rI aqmifyg;rsm;&cdkif,Ofaus;rI aqmifyg;rsm;&cdkif,Ofaus;rI aqmifyg;rsm;

aqmif;yg;rsm;udkpkaygif;NyD; ½dkufESdyfxm;onfh pmapmifjzpfonf/

aqmif;yg;trsm;pkrSm &cdkif,Ofaus;rIudk avhvmvdkufpm;ol vli,fwdkY\

wifjycsufrsm; jzpfMuygonf/ ,if;aMumifh pmtkyfudkvnf; vli,fb0ESifh

udkufnDatmif ]&cdkifñGefYzl;}}[lí trnfay;vdkufygonf[k rdwfqufpum;

wGif azmfjyxm;ygonf/ ,if;aqmif;yg;rsm; pmapmifwGif &cdkifpmayu@?

*Dw? &moDbGJU? ordkif;okawoe pmay[lí u@rsm;cGJxm;onfudk awGU&

onf/

&cdkifvli,frsm;\ pmayvIyf&Sm;rIwpf&yf jzpfonf/ 1968ck? Zlvdkifv

rSm &efukefNrdKUwGif ½dkufESdyfjzefYa0ygonf/ aemufwGif ]&cdkifñGefYzl;uAsmrsm;}

[lí uAsmpmtkyfwpftkyfudk ½dkufESdyfxkwfa0NyD; aemufxyf ]&cdkifñGefYzl;}

pmapmifrsm; rxGufawmhyg/

&cdkif,Ofaus;rI r*¾Zif;&cdkif,Ofaus;rI r*¾Zif;&cdkif,Ofaus;rI r*¾Zif;&cdkif,Ofaus;rI r*¾Zif;&cdkif,Ofaus;rI r*¾Zif;

&cdkif,Ofaus;rI tEkynmtzGJU(&efukef)rS xkwfa0aom r*¾Zif;

jzpfonf/ 1971-ck azazmf0g&DvwGif twGJ(1)udk xkwfa0cJhygonf/

&cdkif,Ofaus;rI tEkynmtzGJU(&efukef)\ Ouú|rSm OD;armifarmifcifjzpfNyD;

twGif;a&;rSL;rSm OD;cifarmifaxG;? wGJzuftwGifa&;rSL;rSm OD;atmifausmf

wdkYjzpfNyD; r*¾Zif;wm0efcHpmwnf;rSm OD;atmifomOD;? OD;BudKifomatmif?

OD;oef;armifwdkY jzpfMuygonf/ pmwnf;rsm;rSm OD;omñGefY? OD;odef;vGif?

OD;atmifausmfpdef? OD;armifxGef;a0? OD;wifarmifESifh OD;ausmfwifwdkY jzpfMu

ygonf/

Page 191: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 193

&cdkif,Ofaus;rI r*¾Zif;rSm wpfBudrfom xkwfa0EdkifcJhNyD; aemufxyf

rxGufawmhyg/

&cdkifr*¾Zif;&cdkifr*¾Zif;&cdkifr*¾Zif;&cdkifr*¾Zif;&cdkifr*¾Zif;

&cdkifr*¾Zif;twGJ(1)udk 1335-ck? ewfawmfvqef;(1)&ufaeYwGif

pmqdkawmf txdrf;trSwftjzpf xkwfa0ygonf/ &cdkif,Ofaus;rI aumfrwD

tjzpf (ppfawGNrdKUe,f)pmayaumfrwDwGif Ouú|OD;ausmfOD; (taemufom;)

twGif;a&;rSL; OD;OD;ausmfodef;(tm;opf)ESifh tzGJU0if(11)OD; yg0ifonf/

,if;r*¾Zif;wGif twdkifyifcHpmwnf; OD;omausmf? wm0efcHpmwnf;

taemufom;(ppfawG) pmwnf;tzGJU0if tm;opf? udkav;i,f(ppfawG)?

armifapmol(ppfawG)? ppfawG odef;aemifwdkYu aqmif&GufMuygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(2)udk 1975-ck? azazmf0g&DvwGif xkwfa0onf/

,if;r*¾Zif;wGif twdkifyifcH t,f'DwmtzGJU0ifrsm;tjzpf tm;opf (ppfawG)

ppfawG odef;aemifwdkYu aqmif&Gufygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(3)udk 1976-ck? pufwifbmvwGif xkwfa0yg

onf/ wm0efcHpmwnf; apmodef;armif (cGyfa'gif;eD-ppfawG) pmwnf;tzGJU0if

rsm;tjzpf ppfawGyGifhvTm? tm;opf? a':arodef;? armifrrif;rm? (ajrmufOD;)

A*sD;ausmf(ppfawG) ppfawG odef;aemifESifh ppfawGndKoefYwdkYu aqmif&GufMu

ygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(4)udk 1977-ck? pufwifbmvwGif xkwfa0

onf/ ,if;r*¾Zif;\ twdkifyifcH pmwnf;rSm OD;ausmf OD;? wm0efcHpmwnf;rSm

OD;OD;bodef; (ppfawG odef;aemif) pmwnf;tzGJU0ifrsm;tjzpf ppfawG yGifhvTm?

ppfawG ndKoefY? a':arodef;? armifrif;rm (ajrmufOD;)ESifh ppfawG xGef;,OfwdkY

u aqmif&GufMuygonf/

&cdkifr*¾Zif;trSwf(5)udk 1977-ck? 'DZifbmvwGif xkwfa0ygonf/

twdkifyifcHpmwnf; OD;ausmfOD;? wm0efcHpmwnf; ppfawG odef;aemif? pmwnf;

tzGJU0ifrsm;tjzpf ppfawGyGifhvTm? ppfawG ndKoefY? a':arodef;? ppfawG

xGef;,OfESifh A*sD;ausmf(ppfawG)wdkYu aqmif&GufMuygonf/

&cdkifr*¾Zif;trSwf(6)udk 1980-ck? azazmf0g&DvwGif q&mawmf

OD;Owår &mjynfhtxdrf;trSwftjzpf xkwf0jcif;jzpfonf/ ,if;r*¾Zif;wGif

twdkifyifcHpmwnf; OD;ausmfOD;? wm0efcHpmwnf; ppfawG odef;aemif? pmwnf;

tzGJU0ifrsm;tjzpf ppfawG ndKoefY? A*sD;ausmf(ppfawG)? jrifhausmfvIdif (ppfawG)?

Page 192: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif194

armifodef;cdkif(ppfawG)? ppfawG yGifhvTm? &u© ESif;jrZHESifh a':OD;jrarwdkYu

aqmif&GufMuygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(7)udk 1981-ckwGif xkwfa0ygonf/ &cdkifr*¾Zif;

aumfrwDwGif em,ursm;tjzpf oQiftkef;? taemufom;(ppfawG) yef;csD

rif;ndKwdkYu aqmif&GufNyD; pmwnf;tzGJU0ifrsm;tjzpf ppfawGodef;aemif?

atmifvSodef;? ppfawGyGifhvTmESifh ppfawGndKoefYwdkYu aqmif&GufMuygonf/

]]aqmif;yg;aygif;(48)yk'f? 0w¬Kwdk(30)yk'f? 0w¬K&Snf(15)yk'f? uAsmyk'f

a& (200) ESifh umwGef;rsm; vufcH&&Sdonf/ ,if;wdkYteuf toifhawmfqHk;

,lqaom aqmif;yg;(12)yk'f? 0w¬Kwdk(4)yk'f? 0w¬K&Snf(2)yk'f? uAsm(18)yk'fESifh

umwGef;tcsdKUudk &cdkifr*¾Zif; trSwf(7)wGif xnfhoGif;&ef a&G;cs,fcJhMu

ygonf}}[k r*¾Zif;aumfrwD\ tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;ygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(8)udk 1984-ck? azazmf0g&DvwGif xkwfa0onf/

&cdkif? jrefrmESifh t*Fvdyfu@rsm; yg0ifonf/ twdkifyifcHpmwnf;tjzpf

OD;ausmfOD;? wm0efcHpmwnf; ppfawG odef;aemif? pmwnf;tzGJU0ifrsm;tjzpf

ppfawGndKoefY? A*sD;ausmf(ppfawG)? armifaumufpH (ppfawG)ESifh ppfawG

yGifhvTmwdkY u aqmif&GufMuygonf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(9)udk 1984-ck? 'DZifbmvwGif xkwfa0onf/

,if;r*¾Zif;wGif twdkifyifcHpmwnf; OD;ausmf OD;? OD;btkef;? wm0efcHpmwnf;

ppfawG odef;aemif? pmwnf;tzGJU0if ppfawGndKoefY? ppfawGyGifhvTm? A*sD;ausmf

(ppfawG)? armifaumufpH (&cdkifjynf)ESifh atmifvSodef;wdkY yg0ifaqmif&GufMu

ygonf/

&cdkifr*¾Zif;udk 1973-ckavmufuyifpwifNyD; NrdKUe,f &cdkif,Ofaus;rI

tzGJU (ppfawG)rS xkwfa0vm&m 1984-ck? 'DZifbmvtxd r*¾Zif;udk;apmif

xkwfa0cJhNyD; jzpfygonf/ trSwf (10)udk xkwfa0Edkif&ef pdkif;jyif;vsuf&SdaMumif;

od&ygonf/ ,if;r*¾Zif;onf wpfESpfvQif wpfBudrfus xGufaeonfudk awGU&

ygonf/

&cdkifjynfe,fpmapmif&cdkifjynfe,fpmapmif&cdkifjynfe,fpmapmif&cdkifjynfe,fpmapmif&cdkifjynfe,fpmapmif

&cdkifjynfe,fpmapmif twGJ(1)? trSwf(1)udk 1975-ck? Edk0ifbmv

wGif &cd ki f jynfe,fjynfolUaumifpD tvkyftrIaqmiftzG J UtwGuf

OD;rGD;vSatmif (a&T0)u wm0efcHxkwfa0onf/ &cdkifjynfe,f jynfolUaumifpD

BuD;MuyfrIjzifhxkwfa0cJh&m trSwfpOf(13)txd xkwfa0cJhNyD; jzpfygonf/

Page 193: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 195

1984-ck? 'DZifbmvwGif &cddkifjynfe,f (10)ESpfajrmuf txdrf;trSwf tjzpf

]&cdkifjynfe,f r*¾if;}udk xkwfa0Jhygonf/ ,if;r*¾Zif; wGif &cdkifjynfe,f\

(10)ESpfc&D;rSwfwdkifrsm;tjzpf w&m;pD&ifa&;? vkyfief;ppfaq;a&;? EdkifiHa&;?

w&m;pD&ifa&;? pyg;oD;ESHwdk;csJUpdkufysdK;a&;? &cdkifajrrSm pufrIv,f,m? *kPf,l

zG,f&m qefpyg;wifydkYrI? qdyfurf;NrdKUrsm; zGHUNzdK;wdk;wufa&;ponfh q,fESpf

twGif; &cdkifjynfe,fa&;&m aqmif;yg;rsm;ESifh tjcm;pD;yGm;a&;? EdkifiHa&;?

ydkUaqmifa&;? usef;rma&;ESifh ywfoufonfh aqmif;yg;rsm; 0w¬KuAsmrsm;

tjyif t*Fvdyfu@udkyg xnfhoGif;xm;onfudk awGU&ygonf/ þr*¾Zif;rSm

&cdkifjynfe,f jynfolUaumifpDrS oD;jcm;aumfrwD zGJUpnf;í xkwfa0aom

pmtkyf jzpfygonf/

ppfawGaumvdyfr*¾Zif;ppfawGaumvdyfr*¾Zif;ppfawGaumvdyfr*¾Zif;ppfawGaumvdyfr*¾Zif;ppfawGaumvdyfr*¾Zif;

ppfawGaumvdyfr*¾Zif;udk 1978-ckESpfuyif xkwfa0cJhonf[k od&

onf/ 1983-84ck pmoifESpfwGif ppfawGaumvdyf r*¾Zif;trSwf(6)udk

1984-ck? 'DZifbmvwGif xkwfa0cJhonf/ ,if;r*¾Zif;wGif wuúodkvf

aumvdyfrsm;rS pmay0goem&Sifrsm;omru jyifyrSpmay0goem&Sifrsm; yg0if

a&;om;Muonf/ q&m-q&mru MuwfrwfNyD; ausmif;ol-ausmif; om;rsm;

u wm0ef,lxkwfa0aomr*¾Zif; jzpfonf/ ,if;aMumifh r*¾Zif;rsm;qufwdkuf

xGufay:vmjcif; jzpfygonf/

rdom;pk0dkif;r*¾Zif;rdom;pk0dkif;r*¾Zif;rdom;pk0dkif;r*¾Zif;rdom;pk0dkif;r*¾Zif;rdom;pk0dkif;r*¾Zif;

rdom;pk0dkif; tajccHa'orSm awmifukwf? oHwGJ? *GjzpfNyD; 1970-

71rS ynmoif axmufyHha&;udk pwifay;cJhonf/ rdom;pk0dkif;r*¾Zif;udk

1978-ck? ZlvdkifvwGif xkwfa0cJhonf/ ppfawGa'oaumvdyfESifh wuúodkvf

rsm; &efukefrS awmifukwf? oHwGJ? *GNrdKUe,frsm;rS ausmif;om;rsm;\ BudK;yrf;rI

jzpfonf/ ,if;r*¾Zif;\ wm0effcHpmwnf;rSm udkarmifarmifjrifhjzpfNyD;

vufaxmufpmwnf;rsm;rSm udkvSjrifh? udkxGef;aomif;? udkjrifhvIdifESifh

udkcifodef;wdkY jzpfMuonf/ rdom;pk0kdif;r*¾Zif;rSm wpfBudrfom xkwfa0cJh

ygonf/

Page 194: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif196

'Gg&0wDr*¾Zif;'Gg&0wDr*¾Zif;'Gg&0wDr*¾Zif;'Gg&0wDr*¾Zif;'Gg&0wDr*¾Zif;

oHwGJtoif;&efukefrS xkwfa0aom r*¾Zif;jzpfonf/ r*¾Zif;

aumfrwDOuú| OD;wifatmif? twGif;a&;rSL; OD;cifarmifjzpfNyD; pmwnf;

OD;wifatmif? wGJzufpmwnf; wifhcdkifwdkYjzpfonf/ 1979-ck? arvwGif

xkwfa0ygonf/ ,if;'Gg&0wDr*¾Zif;rSm wpfBudrfwnf; xkwfa0cJhygonf/

aemufxyf xkwfa0jcif; r&Sdawmhyg/

arC0wDr*¾Zif;arC0wDr*¾Zif;arC0wDr*¾Zif;arC0wDr*¾Zif;arC0wDr*¾Zif;

(5)Budrfajrmuf &cdkifjynfe,faeYudk *kPfjyKaomtm;jzifh rmefatmif

NrdKUe,fjynfolUaumifpDr*¾Zif; jzpfajrmufa&;aumfrwD\ BudK;yrf;rI\ toD;

tyGifhrsm;jzpfonf/ ,if;r*¾Zif;wGif wm0efcHpmwnf;tjzpf rmefatmif

jrat;jzpfNyD; pmwnf;tzGJU0ifrsm;tjzpf atmifoljrwf? atmifaz?

odef;wifvwf? apmcGefEdkifESifh armifcifwG,fwdkY yg0ifMuygonf/ arC0wD

r*¾Zif; trSwf(2)twGuf pmrlydwf&ufudk 1980-ck? arv(31)&ufaeYudk

owfrSwfxm;aomfvnf; ,if;r*¾Zif;trSwf(2)rSm ,aeYwdkif xGufay:

vmjcif;udk rawGU&yg/

&cdkifaMu;rHkr*¾Zif;&cdkifaMu;rHkr*¾Zif;&cdkifaMu;rHkr*¾Zif;&cdkifaMu;rHkr*¾Zif;&cdkifaMu;rHkr*¾Zif;

&cdkif,Ofaus;rI pmMunfhwdkuf? tkwfusif; &efukef\(16) ESpfjynfh

tjzpf 1979-ck? 'DZifbmvwGif xkwfa0cJ honf/ &cd kif,Ofaus;rI

pmMunfhwdkufaumfrwD Ouú|rSm OD;atmifausmfjzpfNyD; taxGaxG twGif;a&;

rSL;rSm OD;odef;ausmf jzpfygonf/ ,if;r*¾Zif;\ twdkifyifcHpmwnf;rSm

jrwfausmfolESifh EG,f(ppfawG)wdkYjzpfNyD; wm0efcHpmwnf;rSm armifAndK

jzpfonf/ &cdkifaMu;rHkr*¾Zif;rSm wpfBudrfom xkwfa0cJhNyD;aemuf qufvuf

xGufay:vmjcif; r&Sdawmhyg/

½dk;rr*¾Zif;½dk;rr*¾Zif;½dk;rr*¾Zif;½dk;rr*¾Zif;½dk;rr*¾Zif;

ppfawGNrdKUe,f pmayvkyfom;tzGJUrS xkwfa0aom r*¾Zif; jzpfonf/

ppfawGNrdKUe,f pmayvkyfom;tzGJUOuú|rSm OD;ausmfausmfjzpfNyD; twGif;a&;rSL;

rSm OD;armifBuD;pdef jzpfygonf/ ½dk;rr*¾Zif;udk 1984-ck? rwfvwGif trSwf(1)

Page 195: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

udkvdkeDb0 a&Tjynf&cdkif 197

udk xkwfa0cJhygonf/ ½dk;rr*¾Zif; trSwf(2)pmrlrsm;udk 31-5-84aeYudk

aemufqHk;xm;í ay;ydkYEdkifaMumif; pmrlrsm;zdwfac:xm;aomfvnf; ½dk;r

r*¾Zif;trSwf(2)udk ,aeYtxd rjrifrawGU&ao;yg/

OD;&mZfajr r*¾Zif;OD;&mZfajr r*¾Zif;OD;&mZfajr r*¾Zif;OD;&mZfajr r*¾Zif;OD;&mZfajr r*¾Zif;

ykPÖm;uRef;NrdKUe,f jynfolYaumifpD pmayqyfaumfrwDrS BuD;rSL;í

OD;&mZfajrr*¾Zif;udk 1984-ck? Edk0ifbmvwGif xkwfa0cJhygonf/ ,if;r*¾Zif;

aumfrwDOuú|rSm OD;a&TabmfomjzpfNyD; twGif;a&;rSL;rSm OD;apmwifarmif

jzpfNyD; aumfrwDwGif tzGJU0if(10)OD; yg0ifygonf/ pmwnf;tzGJUwGif rif;a&T

(ykPÖm;uRef;)u twdkifyifcHpmwnf;tjzpf vnf;aumif;? tzG JU0if

OD;OD;vSarmifESifh OD;apmatmifwdkYu aqmif&GufMuygonf/ OD;&mZfajrr*¾Zif;

trSwf(2)twGuf pmrlrsm;ay;ydkY&ef aMumfjimxm;onfudk awGU&ygonf/

pmapmifr*¾Zif;rsm;\ c&D;vrf;pmapmifr*¾Zif;rsm;\ c&D;vrf;pmapmifr*¾Zif;rsm;\ c&D;vrf;pmapmifr*¾Zif;rsm;\ c&D;vrf;pmapmifr*¾Zif;rsm;\ c&D;vrf;

&cddkifodkY pmyHkESdyfvkyfief; a&muf&SdvmonfrSm ESpfaygif;(130)ausmf

&SdNyD[k qdk&rnfjzpfygonf/ odkY&mwGif &cdkifwGif pmapmifr*¾Zif;rsm; xkwfa0

jzefYcsdcJhonfrSm q,fpkESpf oHk;pkausmf av;pkyif rjynfhao;yg/ ,if;q,fpkESpf

rsm;twGif; xkwfa0cJhonfh pmapmifr*¾Zif;aygif;(21)apmif &SdcJhygonf/ ,if;

pmapmifr*¾Zif;rsm;\ trsm;pkudk &efukefwGif½dkufESdyfNyD; &cdkif&Sd NrdKU&GmtESHYESifh

&efukef&Sd &cdkiftrsdK;om;rsm;udk jzefYa0cJhMuonf/ ,if;pmapmifr*¾Zif;rsm;udk

OD;pD;OD;aqmif xkwfa0jzefYcsdcJholrsm;rSm ausmif;om;rsm;ESifh pmayudk avhvm

vdkufpm;Muaom vli,frsm; jzpfMuygonf/ ,if;ausmif;om;vli,frsm;onf

&cdkifpmay,Ofaus;rI? &cdkiftrsdK;om;rsm;\ vuf&Sdjzpfysufaeonfh tajc

taersm;udk &cdkiftrsdK;om;rsm;tm; od&Sdoabmaygufap&ef apwem

t&if;cHNyD; pmapmifr*¾Zif;rsm;udk xkwfa0cJhMuonfudk awGU&ygonf/

&cdkifpmapmif r*¾Zif;rsm;onf wpfESpfwpfBudrf? ESpfESpf wpfBudrf

avmufom ay:xGufvmaom pmapmifr*¾Zif;rsm;jzpfygonf/ ,if;odkY

xGufay:vmaom pmapmifr*¾Zif;rsm;udk rdrdwdkYpmay,Ofaus;rI? &cdkifvlrI

a&;? pD;yGm;a&;ESifh tjcm;udpörsm;udk&&Sdaom pmrsufESmtay: rlwnfNyD; wifjy

cGifh &&SdMuygonf/ &&SdaomtajctaetcGifhtcgBuHKwdkif; &cdkiftrsdK;om;wdkY\

pmay? ,Ofaus;rI? &cdkifvlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh tjcm;udpörsm;udk &cdkif

trsdK;om;rsm;ESifh tjcm;wdkif;&if;om;rsm;tm;wifjy&ef txl;vdktyfae

ygonf/

Page 196: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv

jrxGef;atmif198

(þpmwrf ;twGuf 1985-c k ? Ze fe0g& Dv 25&ufae Yw Gi f

&cdkifo[m,toif; &efukefrSxkwfa0onfh ]]&cdkifa&;&m pm tkyfpmwrf;

(rsufESmzHk;)jyyGJtñTef;}}pmtkyfudk rSDjirf;udk;um;yg onf/)

jrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmifjrxGef;atmif

1985-ck? {NyDv 30&uf/1985-ck? {NyDv 30&uf/1985-ck? {NyDv 30&uf/1985-ck? {NyDv 30&uf/1985-ck? {NyDv 30&uf/

&cdkifr*¾Zif; trSwf(10)? 1986-ck? rwfv&cdkifr*¾Zif; trSwf(10)? 1986-ck? rwfv&cdkifr*¾Zif; trSwf(10)? 1986-ck? rwfv&cdkifr*¾Zif; trSwf(10)? 1986-ck? rwfv&cdkifr*¾Zif; trSwf(10)? 1986-ck? rwfv

Page 197: jrxGef;atmif · 4 jrxGef;atmif rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 84^95(2) pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 538^94(9) apmifa& - 500 wefzdk; - 85 usyf xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf xkwfa0onfhv